Ο ΥΔΑΤΙΝΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛ.ΕΤΟΣ: 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Πλάκας Ηλίας ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: Αργυρίου Χρύσα, Βελαώρα Αργύρω, Γάτου Πηνελόπη, Γρηγορόπουλος Πανάγιωτης, Δίωτης Kωνσταντίνος, Ζαρκαδούλα Τζωρτζίνα Θ.Ε. ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α: ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ (ΠΟΤΑΜΙΑ, ΛΙΜΝΕΣ, ΘΑΛΑΣΣΑ…) Θ.Ε. ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Β : ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο νομός Φθιώτιδος διαθέτει ένα αρκετά αξιόλογο υδάτινο δυναμικό με αρκετά μεγάλα, όμορφα και γνωστά στο ευρύ κοινό ποτάμια όπως ο Σπερχειός Ποταμός (που περιέχει περίπου 63 παραπόταμους). Στην περιοχή μας επίσης υπάρχουν περίπου 10 λίμνες όπως αυτή της Αταλάντης που βοήθα την ανάπτυξη της χλωρίδα και της πανίδας της περιοχής καθώς και 7 ιαματικές πηγές με γνωστότερη αυτή της Υπάτης που προσελκύει χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Όσον αφορά τις θάλασσες ο νομός μας διαθέτει το Μαλιακό κόλπο, ο οποίος είναι εμπλουτισμένος από αρκετά είδη ψαριών. Όλα τα παραπάνω καθώς και πολλά ακόμη που θα δούμε στην συνέχεια συντελούν τον υδάτινο πλούτο του νομού Φθιώτιδος. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΟΤΑΜΩΝ Σπερχειός 80 χλμ Κηφισός (τμημα) Ασωπός Γοργοπόταμος Βιστρίτσα (Ιναχος) Ρουστανίτης Ξεριάς Υπάτης ΣΠΕΡΧΕΙΟΣ Σπερχειός 80χλμ., Ο Σπερχειός είναι ποταμος της Στερεάς Ελλάδας, που παλαιότερα ονομαζόταν Αλαμάνα, ονομασία γνωστή σήμερα κυρίως από τη Μάχη της Αλαμάνας. Ο Σπερχειός έχει μήκος 82 χιλιόμετρα. Πηγάζει από το βουνό Τυμφρηστος(Βελούχι) της Ευρυτανίας και, με γενική κατεύθυνση προς τα ανατολικά, εισέρχεται στη Φθιώτιδα, διασχίζει την ομώνυμη κοιλάδα (Κοιλάδα του Σπερχειού), ανάμεσα στην Οίτη και στη δυτική προέκταση του όρους Όθρυς, και χύνεται στον Μαλιακό Κόλπο. Κυριότεροι παραπόταμοι είναι ο Ρουστανίτης και η Βίστριτσα, που είναι δεξιοί παραπόταμοι, όπως και οι μικρότεροι Μαυρονέρι Φθιώτιδας, Γοργοπόταμος(πολύ γνωστός από την ομώνυμη γέφυρα) και ο φθιωτικός Ασωπός. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αρχαιότητα οι τρεις τελευταίοι χύνονταν στη θάλασσα, αλλά με τις προσχώσεις του Σπερχειού, που μετέθεσαν τον μυχό του Μαλιακού κατά 8 και πλέον χιλιόμετρα προς τα ανατολικά, εκβάλλουν σήμερα στον Σπερχειό. Οι ίδιες αυτές προσχώσεις εξαφάνισαν τα στενά των Θερμοπυλών με τη στρατηγική τους σημασία (βλ. Μάχη των Θερμοπυλών), και σε λιγότερο από χίλια χρόνια θα εξαφανίσουν και ολόκληρο τον Μαλιακό Κόλπο. Ο ποταμός Σπερχειός στον χάρτη Παραπόταμοι του Σπερχειού Οι κυριότεροι παραπόταμοι του Σπερχειού είναι: 1. Η Βίστριζα (ο αρχαίος Ίναχος) Πρόκειται για το μεγαλύτερο παραπόταμο του Σπερχειού ο οποίος πηγάζει από την Οίτη. Συμβάλλει με το Σπερχειό μεταξύ των χωριών Καρυάς Υπάτης και Καστρίου. 2. Ο Γοργοπόταμος (ο αρχαίος Δύρας) Πηγάζει από την Οίτη , έχει άφθονο νερό και η μυθολογία λέει ότι δημιουργήθηκε για να Βίστριζα σβήσει τη φωτιά που έκαιγε τον Ηρακλή. 3. Το Μαυρονέρι (ο αρχαίος Μέλας) Πηγάζει από την Οίτη. Περνάει μέσα από το χωριό Μοσχοχώρι. Παλιότερα χυνόταν κατευθείαν στη θάλασσα. Γοργοπόταμος 4. Ο Ασωπός (παλιότερα λεγόταν Καρβουναριά) Πηγάζει από την Οίτη, την οποία και χωρίζει από το όρος Καλλίδρομο. Άλλοι μικρότεροι παραπόταμοι (από τους περίπου 63 που έχει ο Σπερχειός) είναι: Ρουστιανίτης, Λουγγιές, Κατής, Κάκαβος, Ξηριάς Υπάτης, Ξηριάς Λαμίας, Ξηριάς Βαρδατών, Παλαιόκαστρο, Βοϊδόρεμα, Μαρίτσα, Μαυριλιώτης, Πετσιώτης, Καστανόρεμα, Σαπουνόρεμα, Βαγινόρεμα, Δριστελόρεμα, Παλιοχειμαρόρεμα, Λειβαδόρεμα, Σπερτόρεμα, Ψαροφωλιάς, Πλατάνια, Καβουρόρεμα, Κρανιόρεμα, Τριανταφυλλιάς, Μέγα Ρέμα, Κακαβόρεμα, Γερακάρη. ΤΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ Στο ανατολικό τμήμα του Νομού Φθιώτιδας και δυτικά του Μαλιακού Κόλπου κυριαρχεί το Δέλτα του Σπερχειού. Σχηματίστηκε από τις προσχώσεις του ποταμού και η έκτασή του είναι περίπου 196 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στο μεγαλύτερο τμήμα του το Δέλτα είναι γη που καλλιεργείται ενώ το υπόλοιπο τμήμα αποτελεί υγροβιότοπο. Μπορεί να χωριστεί σε 4 μέρη: 1. Την κύρια κοίτη: Εδώ συναντάμε ιτιές, λεύκες, αρμυρίκια και αγριοκαλαμιές. 2. Τους αρμυρόβαλτους: Υπάρχουν βούρλα, αλόφυτα. Εδώ βρίσκουν τροφή τα πουλιά και τόπο για φώλιασμα. 3. Τα λασποτόπια: Υπάρχει μικρή βλάστηση και πολλές αχιβάδες και άλλοι παρόμοιοι οργανισμοί χρήσιμοι για την τροφή των πουλιών. 4. Τις μόνιμα διαβρεχόμενες ακτές: Υπάρχουν βενθικά φυτά, πολύτιμη τροφή για τα πουλιά και χώρος ανάπτυξης ψαριών. Στο τμήμα που καλλιεργείται υπάρχουν πολλοί ορυζώνες όπου το καλοκαίρι τρέφονται πολλοί πελαργοί, ερωδιοί, γλάροι, κοκκινοσκέληδες και καλαμοκανάδες. Ο υγροβιότοπος περιλαμβάνει όλη την περιοχή των εκβολών του ποταμού και συγκεκριμένα τις ελώδεις εκτάσεις: Αυλέμωνα, Μπούκα, Αγία Τριάδα, Ροδίτσα, Αγία Μαρίνα. Περιλαμβάνει επίσης όλες τις τεχνητές σούδες των ορυζώνων της Ανθήλης, τους καλαμιώνες, τους διάσπαρτους βάλτους και τα ιαματικά νερά της Δαμάστας και των Θερμοπυλών. Δαμάστα Θερμοπύλες ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΚΑΙ ΧΛΩΡΙΔΑ Το κλίμα στην περιοχή (Μεσογειακό) είναι η αιτία για την ανάπτυξη πλούσιας βλάστησης κατά μήκος του Σπερχειού, μεταξύ των εκτάσεων που καλλιεργούνται και των εκβολών. Συναντάμε τους εξής τύπους φυτών: 1. Υδρόφιλα: Ιτιές, Λεύκες, Πλατάνια, Πλατάνια, Κλήθρα 2. Υγρόφιλα: Βούρλα 3. Υδρόφυτα: Νεροκάλαμο, Ψαθιά, Νερόκρινος, Νεροβούρλα 4. Υδρόβια: Αυτά αναπτύσσονται μέσα στο νερό και είναι: Ποταμογετώδη, Πολυγωνώδη, Βαλλισνεριόμορφα, Ρανουνκουλοειδή ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ Πουλιά με μόνιμη παρουσία: 1. Αλκυόνα 2. Ασημόγλαρος 3. Βραχοκιρκίνεζο 4. Καρακάξα 5. Κάργια 6. Καρδερίνα 7. Κιστικόλη 8. Κατσουλιέρης 9. Κοκκινοσκέλης 10. Κουκουβάγια 11. Κουρούνα 12. Μαυρολαίμης 13. Νανοβουτηχτάρι 14. Νεροκατσέλα 15. Νερόκοτα 16. Σακουλοπαπαδίτσα 17. Σπουργίτης 18. Τσιφτάς 19. Τυτώ 20. Φασιανός 21. Ψευταηδόνι Πουλιά που περνάνε το χειμώνα στο Δέλτα: 1. Λαμπροβούτι 2. Σκουφοβουτηχτάρι 3. Μαυροβουτηχτάρι 4. Κορμοράνος 5. Ήταυρος 6. Λευκοτσικνιάς 7. Αργυροτσικνιάς 8. Σταχτοτσικνιάς 9. Βαρβάρα 10. Σφυριχτάρι 11. Καπακλής 12. Κιρκίρι 13. Πρασινοκέφαλη 14. Ψαλίδα 15. Χουλιαρόπαπια 16. Γκισάρι 17. Μαυροκάφαλη πάπια 18. Βουκεφάλα 19. Σκουφοπρίστης 20. Καλαμόκιρκος 21. Βαλτόκιρκος 22. Τσιχλογέρακο 23. Γερακίνα 24. Νανογέρακο 25. Πετρίτης 26. Φαλαρίδα 27. Αβοκέτα 28. Βροχοπούλι 29. Αργυροπούλι 30. Καλημάνα 31. Νανοσκαλίδρα 32. Λασποσκαλίδρα 33. Μπεκατσίνι 34. Λιμόζα 35. Τουρίδα 36. Μαυροκέφαλος γλάρος 37. Νανόγλαρος 38. Καστανοκέφαλος γλάρος 39. Λεπτόραμφος γλάρος 40. Χειμωνογλάρονο 41. Αλκυόνα 42. Σταρήθρα 43. Λιβαδοκέλαδα 44. Νεροκέλαδα 45. Σταχτοσουσουράδα 46. Λευκοσουσουράδα 47. Τρυποφράχτης 48. Θαμνοψάλτης 49. Κοκκινολαίμης 50. Καρβουνιάρης 51. Τσίχλα 52. Μουστακοποταμίδα 53. Δενδροφυλλοσκόπος 54. Μουστακλής 55. Γαλαζοπαπαδίτσα 56. Ψαρόνι 57. Σπίνος 58. Χειμωνόσπινος 59. Σκαρθάκι 60. Φανέτο 61. Χρυσοτσίχλονο 62. Σιρλοτσίχλονο 63. Καλαμοτσίχλονο Πουλιά που παραμένουν το καλοκαίρι στο Δέλτα: 1. Αηδόνι 2. Γαλιάντρα 3. Θαλασσοσφυριχτής 4. Καλαμοκανάς 5. Καλαμοποταμίδα 6. Κιρκινέζι 7. Κιτρινοσουσουράδα 8. Κρυπτοτσικνιάς 9. Λευκοτσικνιάς 10. Μελισσοφάγος 11. Μικρογαλιάντρα 12. Μυγοχάφτης 13. Νανογλάρονο 14. Νεροχελίδονο 15. Νυχτοκόρακας 16. Οχθοχελίδονο 17. Πελαργός 18. Πορφυροτσικνιάς 19. Ποταμογλάρονο 20. Ποταμοσφυριχτής 21. Τσιχλοποταμίδα 22. Φιδαετός 23. Χελιδόνι 24. Χωραφοσπουργίτης 25. Ωχροστριτσίδα Ιστορικά στοιχεία Κατά την αρχαιότητα και στις δύο όχθες του κατοικούσαν οι Αινιάνες. Το 995 ο Νικηφόρος Ουρανός νίκησε παρά τον ποταμό αυτόν τους Βούλγαρους. Κατά την Επανάσταση του 1821 δόθηκε στην περιοχή της γέφυρας πριν τις εκβολές του η Μάχη της Αλαμάνας, όπου και αιχμαλωτίσθηκε ο Αθανάσιος Διάκος. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας ο ποταμός αυτός ήταν το πρώτο σύνορο του Ελληνικού Βασιλείου. Το 1941 ο Σπερχειός αποτέλεσε τη δεύτερη διασυμμαχική αμυντική γραμμή στην κάθοδο των Γερμανών. Στην ελληνική μυθολογία, ο Σπερχειός λατρευόταν ως ο ομώνυμος θεός. Φαράγγι Ασωπός Ο Ασωπός είναι ποταμός του Νομού Φθιώτιδας μήκους περίπου είκοσι χιλιομέτρων κι έχει τις πηγές του στο ωραιότατο και καταπράσινο βουνό της Οίτης- με θαυμάσια κι απέραντα δάση , μεγάλα οροπέδια- κάτω από τις πυκνοδασωμένες πλαγιές των κορυφών της Ξεροβούνι (1817μ), Τσικλέρι (1700μ) και Μεσοράχιη (1300μ), δύο χιλιόμετρα περίπου από την Παύλιανη, τον οποίο αναφέρει ο Ηρόδοτος ως χαράδρα Ασωπού και χύνεται ως γνωστό στο Σπερχειό ποταμό κοντά στην Αλαμάνα. Με ανατολική κατεύθυνση περνάει ανάμεσα από τη πάνω και κάτω Παύλιανη (420 κατ. υψομ. 1050μ), συγκεντρώνει τα νερά κι άλλων ρυακιών της περιοχής και λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω , ύστερα από μια πετρώδη, αλλά και με μικρούς θορυβώδεις κι ωραίους καταρράκτες κοίτη, σχηματίζει μια μικρή λίμνη κοντά στη σιδηροδρομική γέφυρα του Ασωπού. Μετά τη Γέφυρα τα νερά πέφτουν ορμητικά σχηματίζοντας κι άλλους μικρούς καταράκτες και με την ίδια πάντα κατεύθυνση μετά από 500 μέτρα παίρνει βόρεια κατ/νση από όπου αρχίζει και το κύριο μέρος του φαραγγιού, το περασμά του οποίου μας ενδιαφέρει. Στους αρχικούς κλάδους του υπάρχουν οι γνωστές σιδηροδρομικές γέφυρες του Ο.Σ.Ε., Ασωπού και Παπαδιάς. Από τη φαραγγιώδη αυτή κοίτη - προς το τέλος κι αριστερά προβάλλουν οι γκρεμοί ''Τραχίνιαι Πέτραι'' της αρχαιότητας- περνούσε η Ανοπαία ατραπός την οποία ακολουθούσε ο Εφιάλτης με τους Πέρσες για να κυκλώσουν από τα νώτα τον Λεωνίδα με τους υπερασπιστές τους στα στενά των Θερμοπυλών. Ύστερα δε από την εξοδό του στη πεδιάδα - θέση Σιδερόπορτα, που λέγεται έτσι λόγω των δύο μεγάλων κι απότομων βράχων αριστερά και δεξιά της κοίτης του- ο Ασωπός διανύει μια απόσταση 5-6 χιλιομέτρων ως την εκβολή του στη κοίτη του Σπερχειού. Το Φαράγγι του Ασωπού διανύει βραχώδες μέρος των διαχωριστικών ορίων των δυο γειτονικών καταπράσινων βουνών: Οίτης και Καλλιδρόμου. Στους Αρχαίους χρόνους ο Ασωπός καθώς και οι δυο μικροί ποταμοί, που ρέουν παράλληλα μ' αυτόν βοριά του , Μέλας (Μαυρονέρι) και Δύρας (Γοργοπόταμος) χύνονταν απ' ευθείας στο Μαλιακό κόλπο, ενώ σήμερα εκβάλλουν στο Σπερχειό ποταμό ως παραπόταμοί του ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ Ο Γοργοπόταμος είναι ποταμός του νομού Φθιώτιδας. Πηγάζει από την Οίτη και ρέει προς τον κάμπο του Σπερχειού, στον οποίο συμβάλλει, λίγο πριν τις εκβολές του Σπερχειού στον Μαλιακο κόλπο. Το συνολικό του μήκος είναι 8 χιλιόμετρα. Στην αρχαιότητα ο ποταμός κατέληγε κατ’ ευθείαν στον Μαλιακό κόλπο αλλά με τις συνεχείς προσχώσεις και την επέκταση του κάμπου της Λαμίας ενώθηκε τελικά με τον Σπερχειό. Ο Γοργοπόταμος σχηματίζει βαθύ φαράγγι στην Οίτη, πάνω από το οποίο διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή του ΟΣΕ, από γέφυρα ύψους 30 μέτρων και μήκος 250. Στον Γοργοπόταμο ενώνονται και τα νερά του Φθιωτικού Ασωπού που ρέει ανάμεσα στην Οίτη και το Καλλίδρομο. ΒΙΣΤΡΙΖΑ Το φράγμα της Βίστριζας Είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Σπερχειού και συμβάλλει στη δεξιά όχθη του, κοντά στο χωριό Καστρί. Σχηματίζεται από 2 άλλους μικρότερους χειμάρρους, το Γαρδικιώτη που πηγάζει από το όρος Οξιά και το Σμοκοβίτη που πηγάζει από τα όρη Βαρδούσια και Οίτη. Η ορεινή του κοίτη υπερβαίνει τα 40 χλμ. και η πεδινή έχει μήκος 6 χλμ. περίπου. Είναι πολύ ορμητικός χείμαρρος και μεταφέρει κροκάλες και άφθονο χονδρόκοκκο και λεπτόκοκκο υλικό. Η μεγάλη λεκάνη απορροής, η ορμητικότητά του και οι τεράστιες ποσότητες των υλικών που μεταφέρει κάθε φορά, είχαν σαν αποτέλεσμα να δημιουργήσουν έναν μεγάλο κώνο απόθεσης, με τη μορφή δέλτα, που εκτείνεται σε μεγάλες αποστάσεις δεξιά και αριστερά και προς βορρά, μέχρι τους πρόποδες της Όθρης. Το υδρωνύμιο Βίστριζα είναι σλαβικής προέλευσης (Bistrii =ταχύς, ορμητικός). Ονομάζεται επίσης και Ίναχος, από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια. Ξεριάς Υπάτης Πηγάζει από το όρος Οίτη και η ορεινή του κοίτη έχει μήκος 5 χλμ. περίπου. Μετά την έξοδό του από το βουνό, διαχωρίζεται σε 4-5 μικρότερους χειμάρρους, που όλοι τους καταλήγουν στο Σπερχειό, σχηματίζοντας έναν πολύ μεγάλο κώνο απόθεσης με κροκαλογενή εδάφη. Μεταφέρει πολύ νερό κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων, από το φθινόπωρο έως την άνοιξη, ενώ το καλοκαίρι συνήθως στερεύει. Τα πηγαία νερά του είναι ελάχιστα. Μαυρονέρια Ο χείμαρρος πηγάζει από τις ανατολικές πλαγιές της Οίτης, διέρχεται μέσα από το χωριό Μοσχοχώρι και εκβάλλει στο Γοργοπόταμο. Ο Μέλας (η αρχαία ονομασία του)στα χρόνια των Περσικών πολέμων χυνόταν κι αυτός στο Μαλιακό κόλπο, σε απόσταση 3 χλμ. περίπου από το Δύρα. Η ορεινή κοίτη του είναι σχετικά μικρή και το μεταφερόμενο υλικό στον κώνο απόθεσής του είναι χονδρόκοκκος, κροκάλες και λεπτόκοκκος. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΛΙΜΝΩΝ Λθ. Αταλάντης Λ. Λάρυμνας Έλος Σκάρφειας Λθ. Σουβάλας Λ. Καλλιδρόμου Λ. Λιβαδιές Λίμνες Ν. Φθιώτιδας: Λ. Λάρυμνας Η Λάρυμνα είναι παραθαλάσσιος οικισμός στον Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο και βρίσκεται 130 χλμ περίπου, βόρεια, βόρεια ανατολικά της Αθήνας και βρίσκεται σε υψόμετρο 5μ. Ανήκει στον Νομό Φθιώτιδας και στον Δήμο Λοκρών. Γειτονικοί οικισμοί είναι: Μαρτίνο (ανατολικά), Μαλεσίνα (βόρεια) και Άγιος Ιωάννης (νότια). Κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι ο οικισμός εφάπτεται με το εργοστάσιο μεταλλουργίας ΛΑΡΚΟ. Βρίσκεται στην θέση της ομώνυμης αρχαία Βοιωτικής πόλης, που αναφέρεται από τον Παυσανία Λάρυμνα ήταν η ανατολικότερη πόλη της Οπουντίας Λοκρίδας στη θέση της σημερινής Λάρυμνας (Καστρί). Η συμβολή της στην ανάπτυξη του αρχαίου Ελληνικού κόσμου, λόγω της γεωγραφικής της θέσης υπήρξε σπουδαία. Πόλη εμπορική, πλούσια και καλά οχυρωμένη με τείχος χτισμένο με πολυγωνικούς και τετράγωνους ογκόλιθους. Άξια λόγου ήταν τα πολλά και μεγάλα οικοδομήματα με ιδιαίτερο οικοδόμημα τον ναό του Διονύσου με το άγαλμά του. Τη βόρεια πλευρά του λιμανιού της την ένωνε μια μεγάλη τρίτοξη γέφυρα με την απέναντι χερσόνησο. Το στόμιο του λιμανιού έκλεινε με αλυσίδα για να επισημαίνεται η πλημμυρίδα και η άμπωτη του Ευρίπου. Λθ. Αταλάντης Η Λιμνοθάλασσα της Αταλάντης βρίσκεται στο Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, στο νότιο τμήμα του κόλπου Αταλάντης. Ανήκει στο Δήμο Λοκρών της επαρχία Λοκρίδας, η οποία εκτείνεται στο ΝΑ τμήμα του Νομού Φθιώτιδας. Αποτελεί μια παράκτια αβαθή λιμνοθάλασσα το βάθος της οποίας δεν ξεπερνά τα 2 μ. και χωρίζεται από τη θάλασσα με μια διαχωριστική λωρίδα γης μήκους 1,3 χλμ. και επικοινωνεί με αυτή από το άνοιγμα, το οποίο οριοθετείται από την νήσο Γάιδαρο στα νοτιοανατολικά. Στην περιοχή της λιμνοθάλασσας συναντάμε και άλλους υγροτόπους κυρίως βαλτότοπους, αλμυρά έλη, ανοιχτή θάλασσα και διάφορες καλλιέργειες. Το ανάγλυφο της περιοχής αποτελείται από την πεδιάδα του Καλλίαρου στα βορειοδυτικά, από το όρος Χλωμό (1081 μ.), το βουνό Ρόδα (664 μ.) και μια λοφώδη αλυσίδα, Καστρί και Κορκορά στα δυτικά και νοτιοδυτικά. Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη το Αταλαντονήσι, όπως ονομάζεται, ήταν χερσόνησος, και αποκόπηκε από την στεριά μετά από διάφορα σεισμικά γεγονότα. Ο Στράβων (67π.Χ-23μ.χ.) αναφέρει ότι το νησί Αταλάντη κόπηκε στα δύο και το ρήγμα που δημιουργήθηκε καταβύθισε την πεδιάδα σε έκταση 20 σταδίων. Ο σεισμός του 1894 επέφερε αλλαγές στο ανάγλυφο του τοπίου, όπως το νησί Γάιδαρος, το οποίο ήταν χερσόνησος και αποκόπηκε. Ο εν λόγω σεισμός ήταν καταστρεπτικός για την περιοχή της Λοκρίδας. Σύμφωνα με τον γεωλόγο Σκούφο θαλάσσιο κύμα κατέκλυσε την περιοχή των Αλμυρών, ενώ σχίστηκε και η αποβάθρα του λιμανιού στην Νέα Πέλλα, σύμφωνα με την εφημερίδα “London Illustrated News”. Η περιοχή Υγρότοπος και νησιά του κόλπου Αταλάντης προστατευόμενη περιοχή σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο ως καταφύγιο άγριας ζωής καλύπτοντας 10630 στρέμματα. Η κατασκευή δρόμου στον υγρότοπο, στην διαχωριστική λωρίδα γης, είχε ως αποτέλεσμα την συρρίκνωση της υγροτοπικής βλάστησης. Η πρόσβαση στη λιμνοθάλασσα είναι πολύ εύκολη λόγω μικρών οδικών αρτηριών. Έλος Σκάρφειας Λθ. Σουβάλας Λ. Καλλιδρόμου ΛΙΜΝΗ ΚΑΛΛΙΔΡΟΜΟΥ Η γνωστή λίμνη του Καλλιδρόμου, η λίμνη Νευρόπολη είναι στην περιφέρεια του χωριού, Παλαιοχωρίου Δωριέων. Μοναδική στο είδος της για όλο τον ορεινό όγκο της Στερεάς Ελλάδας. Η λίμνη βρίσκεται ανάμεσα στο Παλαιοχώρι και στις Θερμοπύλες. Η πρόσβαση στη λίμνη και το δάσος της Νευρόπολης είναι ειδυλιακή με μοναδικής ομορφιάς πεζοπορία 7 χιλιομέτρων και με καλή βατότητα από το Παλαιοχώρι. Στις παρυφές της λίμνης του Καλλιδρόμου υπάρχει και ορεινό καταφύγιο γνωστό και φιλόξενο για τους λάτρεις του βουνού. ΘΑΛΑΣΣΕΣ Σκάλα Αταλάντης, Λιβανάτες Σουβάλα Αχλάδι Καραβόμυλος, Ράχες, Φάρος Καμμένα Βούρλα Γλύφα (Δυτ. ακτή) Αγ. Μαρίνα Μελίσσια (Στυλίδα), Αγ. Ιωαννης Άγ. Κωνσταντίνος, Ανατ. Ακτή Ο Μαλιακός Κόλπος είναι ένας κόλπος του Αιγαίου Πελάγους στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα, που εισχωρεί στο Νομό Φθιώτιδας από ανατολικά προς δυτικά κατά 8 ως 12 μίλια (15 ως 22 km), ανάλογα με τον καθορισμό των εξωτερικών του ορίων. Η ακριβέστερη οριοθέτηση τοποθετεί τα όριά του στα ακρωτήρια Χιλιομίλι (νοτιοανατολικά) και Καραβοφάναρα (βορειοανατολικά). Στην περίπτωση αυτή έχει άνοιγμα 2,8 km και είσδυση 15. Το μέγιστο βάθος του είναι 27 μέτρα. Πρακτικά το μοναδικό λιμάνι του Μαλιακού Κόλπου είναι η Στυλίδαστη βόρεια ακτή του, αλλά και αυτό ακόμα απαίτησε την εκβάθυνση με τη δημιουργία διαύλου, εξαιτίας του αβαθούς της θάλασσας. Η Στυλίδα είναι το επίνειο της Λαμίας. Μέσα στον Μαλιακό Κόλπο δημιουργούνται μικροί όρμοι, όπως της Αγίας Τριάδας (νότια ακτή) και της Στυλίδας. Ο μοναδικός ποταμός που χύνεται στο Μαλιακό Κόλπο είναι οΣπερχειός, ο οποίος με τις προσχώσεις του μειώνει τις τελευταίες δεκάδες χιλιάδες χρόνια αργά αλλά συνεχώς την έκταση του κόλπου. Επίσης υπάρχει ο χείμαρρος Δριστελόρρεμα, που πηγάζει από την Όθρυ και μερικοί άλλοι. Η Αγία Τριάδα Φθιώτιδας είναι ο μοναδικός παράλιος οικισμός στη νότια ακτή του Μαλιακού, αν θεωρήσουμε το Χιλιομίλι ως όριό του. Στη βόρεια ακτή έχουμε, από δυτικά προς ανατολικά, την Αγία Μαρίνα, τη Στυλίδα, τα Μελίσσια, τους Πεταράδες και το Πανόραμα. Η ονομασία του Μαλιακού Κόλπου οφείλεται στους Μαλιείς, αρχαίους κατοίκους της Μαλίδος. Κατά τα μέσα του περασμένου αιώνα συνηθιζόταν και το όνομα Λαμιακός Κόλπος ήΚόλπος της Λαμίας για το εσωτερικό του τμήμα. Η πόλη της Λαμίας απέχει 8,5 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή από το εγγύτατο σημείο της ακτής του κόλπου. Η Εθνική οδός Αθηνών-Θεσσαλονίκης στο επίπεδο του Μαλιακού κόλπου είχε μία μόνο λωρίδα ανά κατεύθυνση, κάτι που δημιουργούσε κίνδυνο ατυχημάτων. Η περιοχή αυτή της Εθνικής Οδού έχει ονομαστεί το πέταλο του Μαλιακού, λόγω του χαρακτηριστικού της σχήματος. Κατά το 2006 γίνονταν έργα διαπλάτυνσης του δρόμου. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ Λουτρά Καμένων Βούρλων Λουτρά Κονιαβίτη Λουτρά Θερμοπυλών Λουτρά Καλλιδρόμου (Ψωρονέρια) Λουτρά Υπάτης Λουτρά Πλατυστόμου Λουτρά Παλαιοβράχας ΥΠΑΤΗ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, στο νομό Φθιώτιδας Πλησίον της Λαμίας (18 χλμ) και σε απόσταση 230 χλμ από την Αθήνα Βρίσκεται σε δασωμένη περιοχή στον κάμπο του Σπερχειού. Οι πηγές θεωρούνται εφάμιλλες των Λουτρών Royat της Γαλλία και του Neuhelm της Γερμανίας, όσον αφορά την φυσικοχημική σύνθεση τα ου νερού ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Πλησίον περιοχών ιστορικού ενδιαφέροντος και φυσικού κάλλους ΚΤΗΡΙΑ – ΕΚΤΑΣΗ ΓΗΣ Περιλαμβάνει κέντρο υδροθεραπείας, ξενοδοχείο, εστιατόριο, κατάστημα και άλλα κτήρια, που αναγέρθηκαν σε μία έκταση 868.000 μ² ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ -ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 33.5 °C Cl - Na - Ca - HCO3 - K - B - AS - CO2 - μεταλλικό υπότονο ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ* Συνιστώνται για θεραπεία καρδιακών προβλημάτων, ρευματισμών, αρθρίτιδας, ημικρανιών, μετατραυματικών και χρόνιων νευρικών ασθενειών Τα Λουτρά Υπάτης είναι χωριό του Νομού Φθιώτιδος στους πρόποδες της Οιτης. Αποτελούν δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Υπάτης και έχουν 645 κατοίκους, ενώ απέχουν 18 χιλιόμετρα από τη Λαμια και 11 χλμ. από τον σιδηροδρομικό σταθμό Λιανοκλαδίου. Την ονομασία τους την οφείλουν στα ιαματικά λουτρά που λειτουργούν στον οικισμό, η οποία δημιουργήθηκε ως λουτρόπολη στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι δε πηγές των λουτρών είναι γνωστές για τις ιαματικές τους ιδιότητες από τον 4ο αιώνα π.Χ. Στα Λουτρά Υπάτης υπάρχουν πολλά ξενοδοχεία, κάποια από τα οποία κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα, με αρχές 20ού. Λειτουργούν βέβαια τα πιο καινούργια, τα οποία φιλοξενούν τους επισκέπτες του υδροθεραπευτηρίου, ενώ χαρακτηριστικό είναι και το πάρκο που συνορεύει με το τελευταίο.[3][2] Λίγο πριν την είσοδο των Λουτρών Υπάτης υπάρχει γέφυρα πάνω από τον ποταμό Σπερχειο. Θεραπευτικες ιδιοτητες Τα νερά της πηγής των Λουτρών Υπάτης ανάβλυσαν από μεγάλη σεισμική δόνηση μετά το 427 π.Χ. Οι Αρχαίοι είχαν από πολύ νωρίς επισημάνει τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών, γενικά. Από περιγραφές που έγιναν γύρω στα μέσα του περασμένου αιώνα, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η πηγή χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα. Βαθιά μέσα στη Βορειοδυτική όψη του παλιού Υδροθεραπευτηρίου Το παλιό Υδροθεραπευτήριο και στο βάθος η Οίτη δεξαμενή της πηγής σώζονταν πέτρες τοποθετημένες κλιμακωτά, πράγμα που δείχνει ότι εκεί υπήρχε σκάλα, για να κατεβαίνουν οι λουόμενοι. Έχουν επίσης βρεθεί Ο κρατήρας της πηγής μαρμάρινες πλάκες με χαραγμένα αρχαία γράμματα. Μια απ΄ αυτές έγραφε: «ΛΗΘΗΝ Τ΄ΟΠΙΣΘΕΝ ΟΣ ΙΘΙ ΕΛΕΥΣΕΤΑΙ», δηλ. «όποιος έρθει εδώ, ξεχνάει». Για την τύχη των Λουτρών Υπάτης στον Μεσαίωνα δεν υπάρχουν πληροφορίες. Μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, οι διάφορες ιαματικές πηγές της Ελλάδας βρέθηκαν εγκαταλειμένες. Η κυβέρνηση Καποδίστρια ενδιαφέρθηκε άμεσα για τις ιαματικές πηγές και το 1830 έφερε ξένους ειδικούς μελετητές. Το 1833, ο αρχιφαρμακοποιός και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Όθωνα Ξ. Λάντερερ, έκανε αναλύσεις νερού των πηγών των Λουτρών Υπάτης. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ 1. Παθήσεις και σύνδρομα των αγγείων 2. Αρτηριακές υπερτάσεις -Ανεπάρκεια στεφανιαίων αρτηριών της καρδιάςΕνδαρτηρήτις κάτω άκρων (διαλείπουσα χολότης)- φλεβίτιδες 3. Παθήσεις της καρδιάς- Παθήσεις των βαλβίδων της καρδιάς- Μικρές καρδιακές ανεπάρκειες 4. Διαταραχές του νευρικού συστήματος της καρδιάς- Ταχυκαρδίες- Αρρυθμίες 5. Παθήσεις του δέρματος – Έκζεμα – Δερματίτιδες και λοιπά 6. Διαταραχές περιφερειακών νεύρων και μυών – Παραλύσεις – Ατροφίες μυών 7. Αθριτισμός υπό τας ποικίλας εκδηλώσεις αυτου. ΚΑΜΕΝΑ ΒΟΥΡΛΑ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, σε παραθαλάσσια περιοχή του Νομού Φθιώτιδας, σε ένα όμορφο περιβάλλον περιστοιχισμένο από βουνά και θάλασσα Πλησίον της Λαμίας (38 χλμ) και σε απόσταση 165 χλμ από την Αθήνα Οι πηγές είναι αποτέλεσμα γεωλογικών φαινομένων στον Κόλπο του Μαλλιακού και στα όροι Καλλίδρομο – Κνημίδα ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Πλησίον περιοχών ιστορικού ενδιαφέροντος και φυσικού κάλλους ΚΤΗΡΙΑ – ΕΚΤΑΣΗ ΓΗΣ Το συγκρότημα περιλαμβάνει παλαιά και ξεπερασμένα ξενοδοχεία και ένα κέντρο υδροθεραπείας συνολικής επιφάνειας 16.610 μ² σε έκταση γης 554206 μ² ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ -ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 33 - 41 ⁰C υπερθερμασμένο- Cl – Na - K - Br - B – CO2 μεταλλικό - υπέρτονο ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ* Συνιστώνται για θεραπεία χρόνιων ρευματισμών, αρθρίτιδας, νεφρίτιδας, αρθριτικών και νευρολογικών διαταραχών, γυναικολογικών ασθενειών, δερματικών και κυκλοφοριακών ασθενειών. ΚΟΝΙΑΒΙΤΗ / ΚΑΜΕΝΑ ΒΟΥΡΛΑ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, σε παραθαλάσσια περιοχή του Νομού Φθιώτιδας. Πλησίον της Λαμίας (37 χλμ) και σε απόσταση 166 χλμ από την Αθήνα. ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Πλησίον περιοχών ιστορικού ενδιαφέροντος και φυσικού κάλλους ΚΤΗΡΙΑ – ΕΚΤΑΣΗ ΓΗΣ Το συγκρότημα περιλαμβάνει παλαιά και ξεπερασμένα κτήρια συνολικής επιφάνειας 1.510 μ² σε έκταση γης 1.061.955 μ² ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ -ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 33 - 41 ⁰ Cl - Na - K - B - Br - μεταλλικό -υπότονο ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ* Συνιστώνται για θεραπεία από ρευματισμούς, αρθριτικών παραμορφώσεων, γυναικολογικών ασθενειών, δερματικών και καρδιακών ασθενειών Τα ιαματικά λουτρά των Καμένων Βούρλων Στις σημαντικότερες ιαματικές πηγές της χώρας αλλά και της Ευρώπης γενικότερα, κατατάσσονται από ειδικούς επιστήμονες οι πηγές των Καμένων Βούρλων. Δημιουργήθηκαν από τις γεωλογικές μεταβολές του Μαλιακού Κόλπου και του ορεινού όγκου Καλλιδρόμου – Κνημίδος, κι έγιναν γνωστές λόγω της σπάνιας σύστασης τους σε φυσικά μέταλλα, άλατα και ραδόνιο. Οι ιαματικές πηγές των Καμένων Βούρλων αναβλύζουν στους πρόποδες του βουνού Κνημις, έχουν διαφορετική θερμοκρασία και ραδιενέργεια. Υπάρχουν οι ραδιενεργές πηγές, η υδρόθειοχλωρονατριούχος μια σιδηρούχος και η καλλυντική πηγή της Αφροδίτης, που περιέχει καλλοειδές θείον. Η θερμοκρασία των πηγών είναι 35 – 36οC και τα νερά τους ενδείκνυται πολλές και διάφορες παθήσεις. Τα ιαματικά νερά των πηγών των Καμένων Βούρλων τροφοδοτούν τα δύο υδροθεραπευτήρια της πόλης τον «Ιπποκράτη» και τον «Ασκληπιό», που διαθέτουν λουτήρες, πισίνες και μια σύγχρονη ανοιχτή πισίνα, που βρίσκεται στο χώρο γύρω από τα υδροθεραπευτήρια. Στον ίδιο χώρο έχουν φυτευτεί δένδρα ευκαλύπτων, που επιτείνουν την ευεργετική δράση των νερών, ενώ γενικά η φύση της περιοχής είναι αξιόλογη. Τα Καμένα Βούρλα διαθέτουν αναμφισβήτητα τις πιο γνωστές ιαματικές πηγές και κατατάσσονται στις σημαντικότερες λίστες της Ευρώπης για τα θεραπευτικά αυτά νερά. Μόλις 1 χλμ από το κέντρο των Καμένων Βούρλων βρίσκονται και τα λουτρά Κονιαβίτη που περιέχουν υδρόθειο και είναι ιδανικά για παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος και ρευματοπάθειες ενώ φημίζονται για τις καλλυντικές τους ιδιότητες. Η πηγή είναι υδροθειοχλωριο - νατριούχος και η θερμοκρασία της 32 βαθμοί Κελσίου Όλοι μας ξέρουμε ότι στα λουτρά αυτά έρχονται από όλη την Ελλάδα αλλά και από όλη την Ευρώπη για να ωφεληθούν από τις αναμφισβήτητες τους ιδιότητες. Πλην όμως τον τελευταίο καιρό τείνουν να χαρακτηριστούν άκρως επικίνδυνα. Όχι επειδή η Κνημίδα , το βουνό που πηγάζουν, στέρεψε ξαφνικά η άλλαξε την χημική του σύσταση αλλά κάποιοι δεν τα προσέχουν όσο θα έπρεπε. Στα Καμένα Βούρλα λειτουργούν δύο εγκαταστάσεις ιαματικών λουτρών: Τα υδροθεραπευτήρια των Καμένων Βούρλων Ουρικές αρθρίτιδες (ποδάγρα και εν γένει νευροαρθριτισμοί) Εκφυλιστικές αρθροπάθειες (Οστεοαρθρίτιδες ή Παραμορφωτικές Αρθρίτιδες γονάτων , ισχίων και άλλων αρθρώσεων) Σπόνδυλο - αρθροπάθειες Σπονδυλοαρθρίτιδες αγκυλωτικές Χρόνιες ρευματοειδείς αρθρίτιδες Ρευματικές παθήσεις τενόντων-μυών Ριζίτιδες ή ριζονευρίτιδες(ισχυαλγίες,νευραλγίες) Τόνωση οπτικού - ακουστικού νεύρου Διαταραχές νευροφυτικές, μορφές ψυχονευρώσεων Διαταραχές ή ανεπάρκειες αδένων έσω εκκρίσεων,ιδίως ωοθηκών (Δυσμηνόρροιες, αμμηνόρροιες, στείρωση) Μερικές μορφές βρογχικού άσθματος Χρόνιες γυναικολογικές παθήσεις Εκζέματα αρθριτικής ή νευρικής φύσης , αλλεργικές δερματοπάθειες ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, στο Νομό Φθιώτιδας Πλησίον της Λαμίας (15 χλμ) και σε απόσταση 185 χλμ από την Αθήνα ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Περιοχή με μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, όπου διεξήχθη η γνωστή μάχη των Θερμοπυλών μεταξύ Ελλήνων και Περσών το 480 ΠΧ Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ο Ήφαιστος, μετά από αίτηση της Θεάς Αθηνάς, δημιούργησε τις πηγές για τον Ηρακλή, προκειμένου να πλένεται και να ξεκουράζεται μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του. ΚΤΗΡΙΑ – ΕΚΤΑΣΗ ΓΗΣ Το συγκρότημα περιλαμβάνει κέντρο υδροθεραπείας, δύο παλαιά και ξεπερασμένα ξενοδοχεία, ένα κτήριο που στεγάζεται η διοίκηση και ένα εκκλησάκι, σε έκταση γης 785.398 μ² ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ -ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 40 °C υπερθερμασμένο- Cl - Na - Ca - K - B - Br - HS μεταλλικό - υπότονο ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ* Συνιστώνται για θεραπεία ρευματισμών, γυναικολογικών και περιφερειακών νευρολογικών ασθενειών. Απέχουν 15 χιλιόμετρα από τη Λαμία και 199 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Βρίσκονται επί της εθνικής οδού Αθηνών -Λαμίας, στους πρόποδες του Καλλιδρόμου. Ανάμεσα στις παρυφές της Οίτης και τις ακτές του Μαλιακού, βρίσκεται ο στενωπός του Καλλιδρομίου όρους, που εκτείνεται από την Θεσσαλία ως την Λοκρίδα. Εκεί υπάρχει μία στενή λωρίδα γης, τα στενά, από όπου εκρέουν θερμές πηγές θειούχων υδάτων σε πετρώδες έδαφος, εξ ου και το όνομα Θερμοπύλες: Ετυμολογικά, η ονομασία σημαίνει Θερμές Πύλες, πέρασμα όμοιο με πύλη. [Στράβων]. Σύμφωνα με την Mυθιστορία, ο Ήφαιστος, μετά από παράκληση της Αθηνάς, δημιούργησε τις πηγές για να πλένεται και να ανακτά τις δυνάμεις του ο Ηρακλής, μετά τους άθλους του. Οι ιαματικές πηγές των Θερμοπυλών ήταν αφιερωμένες στον Ηρακλή και μάλιστα στην περιοχή υπήρχαν ιερό και βωμός αφιερωμένα στον ήρωα. Ήδη στη μυθολογία αναφέρεται πως ο Ηρακλής όφειλε τη δύναμή του στο ότι λουζόταν στα νερά των γειτονικών Θερμοπυλών. Καταρράκτης με θερμό ιαματικό νερό (Cl - Na - Ca - K - B - Br - HS - μεταλλικό -- υποτονικό) θερμοκρασίας 40 βαθμών. Το νερό του έρχεται από πηγή που βρίσκεται περίπου 150 μ. πιο πάνω. Μέρος του περνά από τις εκμεταλλεύσιμες εγκαταστάσεις των Λουτρών των Θερμοπυλών. Τα νερά μετά τον καταρράκτη σχηματίζουν έναν " λουτήρα" ελεύθερης πρόσβασης. Ως ποταμός ζεστού νερού τελικά, τα νερά του, χύνονται στην θάλασσα. Θεραπευτικες Ιδιοτητες Οι πηγές είναι υδροθειοχλωριονατριο ύχες και έχουν οσμή υδρόθειου. Είναι ωφέλιμες για γυναικολογικές παθήσεις, ρευματοπάθειες, αθρίτιδες, φλεβίτιδες, αιμορροιδες, χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος για παθήσεις αρθρώσεων, σπονδυλικής στήλης, δερματίτιδες, κ.α ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΙΑ ΛΟΥΤΡΑ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ Ο θερμός Καταρράκτης των Θερμοπυλών Η ροή των ιαματικών λουτρών προς το άγαλμα του Λεωνίδα Ιαματικά λουτρά Παλαιοβράχας Τα λουτρά βρίσκονται κοντά στο χωριό της Παλαιοβράχας και διαθέτουν τρεις σύγχρονες πισίνες. Η θερμοκρασία των νερών είναι 26,5 C με pH 9,6 και ραδιενέργεια 0,40. Περιέχουν μεταβορικό οξύ με δείκτη 0,0201 ενώ διαθέτουν ασθενή οσμή θείου. Θεραπευτικες ιδιοτητες Σύμφωνα με γνωμάτευση του καθηγητή Υδρολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών κ. Φωκά τα λουτρά Παλαιοβράχας είναι κατάλληλα για λουτροθεραπεία για τις εξής κυριότερες παθήσεις: Αυχενικό, Αρθριτικά, Διαβήτη, Ψωρίαση, Άσθμα, Χρόνιες Βρογχίτιδες, Ελαφρές Δερματοπάθειες, Πονοκεφάλους, Ημικρανίες... Είναι όμως ακατάλληλα προς πόσιν, λόγω έλλειψης πολλού Υδροθείου και λόγω της παρουσίας του μεταβορικού οξέος. Ωφελούν σε παθήσεις όπως: αρθριτικά, διαβήτης, ψωριάσεις, νεφρολιθιάσεις, χολολιθιάσεις, χολοκυστίτιδες, ηπατίτιδες, άσθμα, χρόνιες εντεροκολίτιδες, ελαφρές δερματοπάθειες ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΑΛΑΙΟΒΡΑΧΑΣ Λουτρά Πλατυστόμου Περιγραφη Γραφική λουτρόπολη με φυσικές ιαματικές πηγές σε απόσταση 30 χλμ από την Λαμία. Ένα τοπίο με οργιώδη βλάστηση και τρεχούμενα νερά, προσφέρει ειδυλλιακή ηρεμία και χαλάρωση. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του Όρους Όθρυς σε υψόμετρο 420μ. δίπλα σε παραπόταμο του Σπερχειού. Οι εγκαταστάσεις του υδροθεραπευτηρίου βρίσκονται στο Thermae Resort Spa και περιλαμβάνουν δύο ιαματικές πηγές. Η μια ψυχρή και υδροθειούχα με φυσική θερμοκρασία 25ο και η δεύτερη θερμή και αλκαλική με φυσική θερμοκρασία 33,50ο . Τα ιαματικά νερά του Πλατύστομου εξασφαλίζουν θαυμάσια αποτελέσματα σε ρευματοθεραπείες , ισχυαλγίες, οσφυαλγίες , παθήσεις του μυοσκελετικού και προσφέρονται και για ποσιθεραπεία για παθήσεις του ουροποιητικού και του γαστρεντερικού συστήματος. Οι εγκαταστάσεις είναι υπερσύγχρονες και πολύ οργανωμένες με ιατρείο, θεραπευτές και επιστημονικό προσωπικό. Ιστορία Τα λουτρά Πλατύστομου ήταν γνωστά από την αρχαιότητα από την εποχή των Αινιάνων, του Βας. Αχιλλέα και των Μυρμιδόνων . Στα νεότερα χρόνια το πρώτο σύγχρονο υδροθεραπευτήριο ξεκίνησε το 1993. Σήμερα οι χώροι του αποτελούν μέρος του Thermae Resort Spa Πλατύστομου, ενός υπερσύγχρονου 4* Resort & Spa. Θεραπευτικες ιδιοτητες →Υδροθεραπεία: ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες, δερματοπάθειες, γυναικολογικές παθήσεις. →Ποσιθεραπεία: παθήσεις ήπατος, χοληφόρων οδών, πεπτικού συστήματος και ουροφόρων οδών. Λουτροπηγες στον Πλατυστομο Το ξενοδοχειο στις ιαματικες πηγες στον Πλατυστομο Λουτρα Αρχανιων Τα λουτρα στεγαστηκαν , με ενεργειες του Αρχιατρου Κων. Παπαθανασιου (1884 - 1950), ο οποιος υπηρξε μελος της Εταιρειας Ψυχικων Ερευνων του Αγγελου Ταναγρα, χαρακτηριζεται δε στην βιβλιογραφια της προαναφερομενης Εταιρειας σαν ο πρωτος Ελληνας ραβδοσκοπος. Με ενεργειες και δαπανες δικες του στεγαστηκε η Ιαματικη πηγη Αρχανιου παιρνοντας την μορφη που διατηρει ακομα και σημερα. Οι ραβδοσκοπικες ικανοτητες του Κ. Παπαθανασιου ηταν γνωστες στους Αρχανιωτες, αφου πολλες φορες τις χρησιμοποιουσε στον τοπο καταγωγης του, υποστηριζε δε οτι πισω απο το σπιτι του Χρ. Κακαβα - στα << Παλιοχανα >> - ερρεε μεγαλος υπογειος ποταμος. Αξιζει να σημειωσουμε οτι, συμφωνα με διηγησεις, ραβδοσκοπικες ικανοτητες ειχε και ο Ιωαννης Ελευθεριου, χρησιμοποιωντας μια αλυσιδα η εναν σουγια στην ακρη μιας αλυσιδας. Η Ιαματικη πηγη Αρχανιου αναφερεται για πρωτη φορα στην βιβλιογραφια το 1938, στο βιβλιο του Ν. Λεκκα <<Αι 750 μεταλλικαι πηγαι της Ελλαδος>>, οπου χαρακτηριζεται λανθασμενα ως θειουχος. Το ΙΓΜΕ μελετησε σχολαστικα την πηγη απο το 1970 και μετα, με χημικους προσδιορισμους, στα διαφορα δειγματα που πηρε εως και το 1977, χρονια που συνταχτηκε η εμπεριστατωμενη μελετη της Αρτ. Παπασταματακη, Χημικου, διευθυντριας στην διευθυνση χημειας του ΙΓΜΕ. Στα συμπερασματα της ερευνης αναφερεται οτι η Ιαματικη πηγη Αρχανιου κατατασσεται στις υδροξυλο-ασβεστουχες ισχυρως αλκαλικες( PH απο 11,35 - 11,70 ) περιδοτιτικες πηγες. Τετοιου ειδους πηγες εχουν βρεθει δυο στην Καλιφορνια, μια στο Ορεγκον, και μια στο Kulasi της Βοσνιας. Δηλαδη η πηγη Αρχανιου συμπεριλαμβανεται στις πεντε μοναδικες πηγες στον κοσμο. Προτεινεται δε απο το ΙΓΜΕ, η αξιοποιηση του νερου της πηγης σαν θεραπευτικου, κατοπιν συνεννοησεως με το Υπουργειο Κοινωνικων Υπηρεσιων και τον ΕΟΤ. ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΙΑ ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΡΧΑΝΙΩΝ Λουτρα Καλλιδρόμου Στη Δαμάστα, κοντά στην Εθνική Οδό Λαμίας Αθηνών βρίσκονται οι ιαματικές πηγές του Καλλιδρόμου (ψωρονέρια). Στην ανοικτή πισίνα των ιαματικών πηγών, που σχηματίζεται, μπορεί κανείς να απολαύσει το μπάνιο του στους 33o C νερό, ακόμα και αν δεν υποφέρει από ρευματισμούς ή δερματικές παθήσεις. Τα ιαματικά νερά οι αρχαίοι Έλληνες τα αφιέρωναν στον Ηρακλή, επειδή δυναμώνουν και θεραπεύουν το σώμα και ο Ηρακλής εκπροσωπεί τη δύναμη. Τα ψωρονέρια, όπως, και τα λουτρά των Θερμοπυλών ήταν γνωστά από την αρχαιότητα. Πίστευαν, ότι η θεά Αθηνά τα δώρισε στον Ηρακλή. Ιερό αφιερωμένο στον Ηρακλή υπήρχε στις Θερμοπύλες, όπως μας αναφέρουν ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας. Το 2ο μ.Χ. αιώνα ο Ηρώσης ο Αττικός είχε κατασκευάσει δεξαμενές για να τις χρησιμοποιήσουν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών. Αντιθέτως, επί Τουρκοκρατίας τα λουτρά ήταν τελείως παραμελημένα. Θεραπευτικες Ιδιοτητες Λουτρά Καλλιδρόμου (Ψωρονέρια) Είvαι γνωστές λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων τους σε παθήσεις του δέρματος και ρευματοπάθειες. Είναι υδροθειούχες και έχουν θερμοκρασία 35 βαθμών Κελσίου. Ιαματικές πηγές ονομάζονται οι πηγές τα νερά των οποίων έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Τα ιαματικά νερά πηγάζουν μέσα από πετρώματα και κατά τη διαδρομή τους μέχρι την επιφάνεια της Γης, αποκτούν τα μεταλλικά συστατικά τους στα οποία οφείλεται και η θεραπευτική τους δράση. Οι θεραπευτικές ιδιότητες των νερών αυτών ήταν γνωστές από τα ιστορικά χρόνια. Ο Ηρόδοτος φέρεται να είναι ο πρώτος που παρατήρησε την θεραπευτική τους επίδραση στον άνθρωπο, ενώ ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με το αντικείμενο, κατηγοριοποίησε τις πηγές και κατέγραψε τις ασθένειες στις οποίες είχαν ευεργετική επίδραση. Ανάλογα με τη σύνθεση των μεταλλικών νερών τους, οι ιαματικές πηγές μπορούν να ορισθούν ως αλκαλικές, σιδηρούχες, θειούχες, ραδιενεργές κλπ. Η θεραπευτική τους δράση είναι τριπλής φύσεως: μηχανική, θερμική και χημική. Η μηχανική δράση οφείλεται κυρίως στην άνωση και στην υδροστατική πίεση. Η θερμική δράση οφείλεται στη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ νερού και ανθρώπινου σώματος. Η χημική δράση οφείλεται στην επαφή του δέρματος με τα μεταλλικά στοιχεία του νερού καθώς και στην διείσδυσή τους σε αυτό. Ανάλογα με το είδος της υδροθεραπείας, έχουμε την εσωτερική υδροθεραπεία, όταν τα ιαματικά νερά χρησιμοποιούνται για πόση (ποσιθεραπεία) και την εξωτερική υδροθεραπεία, όταν τα ιαματικά νερά χρησιμοποιούνται για λουτρό (λουτροθεραπεία). Κάποιες από τις ασθένειες στις οποίες υπάρχει θετική επίδραση των ιαματικών πηγών είναι διάφορες δερματικές παθήσεις, αρτηριακή υπέρταση, αναπνευστικές παθήσεις, ρευματικές παθήσεις κλπ. Επειδή υπάρχουν και αντενδείξεις στην υδροθεραπεία, η χρήση των ιαματικών πηγών πρέπει να γίνεται ύστερα από την σύμφωνη γνώμη γιατρού και ακολουθώντας αυστηρά τους κανόνες που θα υποδείξει. Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 200 ιαματικές πηγές. Σε λειτουργία βρίσκονται περίπου 70, 45 εκ των οποίων λειτουργούν υπό την αρμοδιότητα του ΕΟΤ. Οι πιο φημισμένες από αυτές για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες είναι οι ιαματικές πηγές των Καμμένων Βούρλων, της Αιδηψού και της Ικαρίας, λόγω της ραδιενεργού σύνθεσης των νερών τους. Στη Λέσβο συναντάται, επίσης, η θερμότερη πηγή στον κόσμο (92,5° C). Πολλές ιαματικές πηγές στην Ελλάδα παραμένουν αναξιοποίητες ή γίνεται προσπάθεια αξιοποίησής τους, όπως οιΙαματικές Πηγές Ξάνθης. Οι λουτροπόλεις της Φθιώτιδας συνδυάζουν το βουνό, τη θάλασσα,την ηλιοφάνεια και το γαλάζιο ελληνικό ουρανό. Σε αντίθεση με τις ιαματικές πηγές άλλων χωρών, δεν έχουν ραδιενεργά κατάλοιπα ή βιομηχανικά λύματα. Λουτρά Καμένων Βούρλων Οι ιαματικές πηγές των Καμένων Boύρλων βρίσκονται επί της εθνικής οδού Λαμίας - Αθηνών, 38 χιλιόμετρα από τη Λαμία και 165 από την Αθήνα, στους πρόποδες του βουνού Κνημίδα. Αναβλύζουν από τους πρόποδες του βουνού και έχουν την ίδια χημική σύσταση, αλλά διαφορετική θερμοκρασία και ραδιενέργεια. Εκτός από τις ραδιενεργές πηγές, υπάρχει η υδροθειοχλωριονατριούχος πηγή, μια σιδηρούχος και η καλλυντική πηγή της Αφροδίτης, που περιέχει κολλοειδές θείον. Οι θεραπευτικές ιδιότητές τους ενδείκνυνται για: χρόνιες ρευματοπάθειες, παραμορφωτική αρθρίτιδα, γυναικολογικές και αγγειακές παθήσεις κ.ά. Λουτρά Κονιαβίτη Βρίσκονται ένα χιλιόμετρο από τα Καμένα Βούρλα προς Λαμία. Η λουτροθεραπεία στις πηγές αυτές είναι ωφέλιμη για: χρόνιο άσθμα, βροχίτιδες, χρόνιες ρινίτιδες. Η πηγή είναι υδροθειοχλωριο - νατριούχος και η θερμοκρασία της 32 βαθμοί Κελσίου. Λουτρά Θερμοπυλών Απέχουν 15 χιλιόμετρα από τη Λαμία και 199 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Βρίσκονται επί της εθνικής οδού Αθηνών -Λαμίας, στους πρόποδες του Καλλιδρόμου. Οι πηγές είναι υδροθειοχλωριονατριο ύχες και έχουν οσμή υδρόθειου. Είναι ωφέλιμες για γυναικολογικές παθήσεις, ρευματοπάθειες, αθρίτιδες, φλεβίτιδες, αιμορροιδες, χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος κ.ά. Λουτρά Καλλιδρόμου (Ψωρονέρια) Οι λουτροπηγές του Καλλιδρόμου βρίσκονται έξι χιλιόμετρα από τη Λαμία, κάτω από την εθνική οδό, προς το Μπράλο. Είvαι γνωστές λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων τους σε παθήσεις του δέρματος και ρευματοπάθειες. Είναι υδροθειούχες και έχουν θερμοκρασία 35 βαθμών Κελσίου. Λουτρά Υπάτης Η πηγή της Υπάτης αναβλύζει από βάθος 18 μέτρων, μέσα σε μια κατάφυτη περιοχή της πεδιάδας του Σπερχειού. Είναι υδροθειοχλωριονατριούχος και αλκαλικών γαιών οξυπηγή, με θερμοκρασία 33,5 βαθμών Κελσίου. Από άποψη θερμοκρασίας, τα νερά κατατάσσονται μεταξύ των ισοθέρμων και ομοιοθέρμων, δηλαδή έχουν θερμοκρασία παραπλήσια του ανθρώπινου σώματος, ώστε καρδιοπαθείς και υπερτασικοί να κάνουν θεραπευτική χρήση χωρίς κίνδυνο. Τα λουτρά της Υπάτης ωφελούν σε διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας, υπέρταση, χρόνιες παθήσεις του νευρικού συστήματος, μετατραυματικές καταστάσεις, κ.ά. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οι θεραπευτικές ιδιότητες του νερού ήταν γνωστές από πολύ παλιά. Το 2.000 π.χ. οι Βαβυλώνιοι είχαν συνδέσει την έννοια του γιατρού με ΄΄ αυτόν που γνώριζε πολύ καλά το νερό.΄΄ Στην Ελληνική μυθολογία αναφέρονται συχνά οι θαυματουργές θεραπευτικές ιδιότητες πολλών πηγών και το 5ο π.χ. Αιώνα η εμπιστοσύνη αυτή προς το Ιαματικό νερό εκφράζεται με την ίδρυση των Ασκληπιείων που κτίζονται κοντά στις Ιαματικές Πηγές. Ο Ηρόδοτος είναι ο πρώτος παρατηρητής των Ιαματικών νερών που αναφέρει και συνιστά την λουτροθεραπεία και ο Ιπποκράτης καθορίζει τις παθήσεις για τις οποίες ενδείκνυται η χρήση των Ιαματικών νερών. Κατά τη Ρωμαική εποχή Έλληνες γιατροί, οπαδοί της Ιατρικής του Ιπποκράτη, ασχολούνται με την Υδροθεραπεία. Ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Παυσανίας περιγράφουν πολλές Ιαματικές Πηγές και την εμφάνιση αυτών. Κατά τα Βυζαντινά χρόνια μέχρι και τον 6ον μ.χ. αιώνα εξακολουθεί να γίνεται χρήση των Ιαματικών Υδάτων. Το Μεσαίωνα ο Θερμαλισμός παρακμάζει και αναβιώνει πάλι στις αρχές του 16ου αιώνα. Στους νεότερους χρόνους η Κυβέρνηση Καποδίστρια επέδειξε ενδιαφέρον για τις πηγές, το δε έτος 1830 Ιατροί της επισκέφθηκαν την Κύθνο όπου και μελέτησαν τις πηγές. Επί βασιλείας του Όθωνα δημιουργήθηκε το Υδροθεραπευτήριο στα Λουτρά της Κύθνου. Η αξιοποίηση των περισσοτέρων Λουτροπόλεων που λειτουργούν και σήμερα έγινε την δεκαετία του 1930. Ο Χημικός Περτέσης κατά το χρονικό διάστημα από 1923-1953 μελέτησε την φυσικοχημική σύσταση των μεταλλικών νερών των περισσοτέρων Πηγών της Ελλάδος. Το έτος 1927 συστήθηκε ο κλάδος των μονίμων υδρολόγων ιατρών και το 1938 συστήθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών έδρα κλινικής Υδροθεραπείας και Ιατρικής κλιματολογίας. Η εξέλιξη των Ιαματικών Πηγών είναι στενά συνδεδεμένη με τις αντιλήψεις της Ιατρικής Παθολογίας. Σε εποχές όπου η Ιατρική επιστήμη εφαρμόζει φυσικά μέσα θεραπείας των διαφόρων παθήσεων παρατηρούμε και ανάπτυξη των Ιαματικών Πηγών. Με την έκρηξη της Χημικής Φαρμακολογίας και την εξέλιξη της χειρουργικής, εγκαταλείπεται και η αντίληψη μερί Ιαματικότητας των πηγών. Αποτέλεσμα αυτών των ισορροπιών είναι η παρακμή των λουτροπόλεων μας, οι οποίες άνθισαν μετά το 1930 και η μετατροπή τους σε '' γερουντοπόλεις παραδοσιακής πελατείας''. Στην σημερινή εποχή η ''Λουτροθεραπεία'' εξελίσσεται και λαμβάνει τη μορφή του ''Ιαματικού Τουρισμού'' ο δε ασθενής γίνεται σταδιακά και Τουρίστας. Η επαναληπτική μορφή που έχει η Υδροθεραπεία ( ορισμένος αριθμός λούσεων σε ορισμένο χρονικό διάστημα), για να ολοκληρωθεί η θεραπεία, θέτει στη διάθεση του ασθενούς πολύ χρόνο και για άλλες δραστηριότητες. Έτσι δημιουργήθηκαν τα θέρετρα του Ιαματικού Τουρισμού (SPAS) που συνδυάζουν εκτός της υγείας και την ψυχαγωγία. Ο Τουρισμός Υγείας ο οποίος συνεχώς εξελίσσεται, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες που έχουν σχέση με την υγεία όπως τον Ιατρικό έλεγχο, την ειδική διαιτητική, την θεραπεία με βιταμίνες, τις βοτανοθεραπείες, τη γυμναστική, τις ειδικές θεραπείες όπως αντικαπνική, θεραπεία τον άγχους, ψυχοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, χαλάρωση, εκμάθηση ύπνου, έρευνα της σωστής γραμμής του σώματος αισθητική κ.λ.π. Τα κέντρα Υδροθεραπείας σήμερα κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες . Στα κέντρα Ιαματικού Τουρισμού (SPAS) , από το όνομα της πόλης του Βελγίου όπου λειτούργησε επιτυχώς το πρώτο οργανωμένο κέντρο. Αν όμως το Τουριστικό θέρετρο έχει όλες τις εγκαταστάσεις και έχει αναπτύξει και επεκτείνει τις δραστηριότητες του, ώστε το προσφερόμενο προϊών, εκτός της θεραπείας να έχει ως σκοπό περισσότερο την ξεκούραση αναψυχή τότε έχουμε τα κέντρα Τουρισμού Υγείας. Ιαµατικός Τουρισµός Η φύση εκτός από σπάνια τοπία και ιδιαίτερες φυσικές οµορφιές, «χάρισε» στην Ελλάδα και πηγές µε σηµαντικές θεραπευτικές ιδιότητες. Τα ιαµατικά λουτρά αποτελούν µέρος του εθνικού πλούτου της χώρας, ενώ οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ήταν γνωστές, ήδη, από τους αρχαίους χρόνους. Οι ιαµατικοί φυσικοί πόροι είναι διάσπαρτοι στην ελληνική επικράτεια, ενώ τα νερά των συγκεκριµένων πηγών διαφέρουν από τα συνηθισµένα, είτε λόγω της υψηλής τους θερµοκρασίας είτε λόγω της παρουσίας σπάνιων δραστικών συστατικών. Τα νερά αυτά χαρακτηρίζονται ως µεταλλικά εξαιτίας της θερµοκρασίας ή της γενικής τους χηµικής σύστασης. Εκτός από τις ψυχρές µεταλλικές πηγές υπάρχουν και οι θερµοπηγές, µε τις οποίες οικοδοµήθηκε ένας κλάδος θεραπευτικής αγωγής, η ιαµατική υδροθεραπεία Ο ιαµατικός τουρισµός, είναι η πρώτη µορφή τουρισµού υγείας, γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων. Αποτελεί µορφή κοινωνικού τουρισµού που έχει ως σκοπό τη χρησιµοποίηση των ιαµατικών πηγών κυρίως για θεραπευτικούς σκοπούς. Η πορεία του µέχρι τώρα στη χώρα µας δείχνει ότι απευθύνεται κυρίως σε άτοµα τρίτης ηλικίας και συνταξιούχους-συνήθως ασθενείς- οι οποίοι πηγαίνουν στις ιαµατικές πηγές κατόπιν ιατρικής πλέον προτροπής, µε σκοπό κυρίως να υποβοηθηθεί η φαρµακευτική αγωγή του γιατρού. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο λόγος επίσκεψης µπορεί να είναι η πρόληψη και όχι απαραίτητα η θεραπεία. 3.1. Ορισµός Ο Ιαµατικός τουρισµός είναι η ειδική µορφή τουρισµού η οποίαπεριλαµβάνει όλες τις δραστηριότητες και σχέσεις προσωρινής διακίνησης και διαµονής ανθρώπων οι οποίοι έχουν στόχο την πρόληψη ,την διατήρηση και την αποκατάσταση της σωµατικής και ψυχικής υγείας καθώς και ευεξίας τους, µε τη χρήση φυσικών ιαµατικών πόρων. Πρόκειται για µορφή τουρισµού που µπορεί να αναπτύσσεται καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνο και σχετίζεται µε το πολυτιµότερο αγαθό, την υγεία. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα σε άτοµα µε ειδικές ανάγκες και ασθενείς µε χρόνιες παθήσεις, όπως νεφροπαθείς, καρδιοπαθείς, καρκινοπαθείς κ.ά., να ταξιδεύουν απρόσκοπτα σε τουριστικούς προορισµούς που επιθυµούν. 3.2. Ιαµατικά Νερά Ιαµατικά ονοµάζονται τα νερά των φυσικών ή ιαµατικών πηγών, που πηγάζουν µέσα από πετρώµατα και βράχους και βγαίνουν από τα έγκατα της γης. Ονοµάζονται και µεταλλικά από τα διαλυµένα µεταλλικά συστατικά που περιέχουν στη σύστασή τους. Τα πιο συχνά περιεχόµενα υδατοδιαλυτά µεταλλικά στοιχεία των νερών αυτών είναι το νάτριο, το κάλιο, το ασβέστιο, το µαγνήσιο, το ράδιο, ο σίδηρος, το ιώδιο, το φώσφορο και το θείο. Επίσης περιέχονται και αέρια, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το υδρόθειο, το άζωτο, το οξυγόνο και το υδρογόνο, που δίνουν και τη χαρακτηριστική οσµή, που διακρίνει τα νερά της κάθε περιοχής. Ανάλογα δε µε το βαθµό οξύτητας των νερών (όξινα, αλκαλικά ή ουδέτερα) χαρακτηρίζεται αντίστοιχα και η πηγή, ως θειούχος αλκαλική, χλωρονατριούχος, οξυπηγή, ραδιούχος κ.λπ. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των ιαµατικών νερών είναι η θερµοκρασία, που µπορεί να φτάσει µέχρι και τους 70 βαθµούς Κελσίου ή ακόµη περισσότερο. Οι θεραπευτικές ιδιότητες των ιαµατικών νερών αποδίδονται στα µεταλλικά άλατα και στις µεταξύ τους ενώσεις, καθώς και σε ορισµένες κολλοειδείς ουσίες που εµπεριέχονται στη σύστασή τους και στη διάσπαση των αερίων. Άλλες έρευνες αποδίδουν τη θεραπευτική ιδιότητα των ιαµατικών νερών στην ακτινοβολία (ραδιενέργεια), την οποία αντλούν από τα βάθη της γης. Σύµφωνα όµως µε µια πιο σύγχρονη αντίληψη, η υδροθεραπεία περιέχει την έννοια µιας ερεθιστικής θεραπείας σε ορισµένα όργανα, όπως το ιώδιο στο θυρεοειδή αδένα και το θείο στους αρθρικούς χόνδρους. Σήµερα ο ρόλος των ιαµατικών νερών επαναπροσδιορίζεται εκτός από την ιατρική και στην κοσµητολογία για την παρασκευή καλλυντικών και δερµατολογικών προϊόντων, για την ενυδάτωση του δέρµατος, την αντιµετώπιση της λιπαρότητας και της ακµής, της ατοπικής δερµατίτιδας, των εκζεµάτων, της ψωρίασης, των εγκαυµάτων κ.λπ. Αξιοποιήσιµες Ιαµατικές Πηγές στην Ελλάδα Ο Ελλαδικός χώρος είναι πλούσιος σε ιαµατικές πηγές µε νερά που έχουν ποικίλη φυσικοχηµική σύσταση και ενδείκνυνται για εφαρµογή στη σύγχρονη φυσική υδροθεραπεία. Το νερό αναβλύζει από 752 διαφορετικά γεωγραφικά σηµεία τα οποία κατανέµονται ως εξής : • Στερεά Ελλάδα 156 πηγές • Θεσσαλία 57 πηγές • Ήπειρος 56 πηγές • Μακεδονία 115 πηγές • Θράκη 25 πηγές • Πελοπόννησος 114 πηγές • Εύβοια 23 πηγές • Ιόνια νησιά 34 πηγές • Κυκλάδες 30 πηγές • Κρήτη 100 πηγές • λοιπά νησιά Αιγαίου 42 πηγέςΣχημα: οι καταγεγραμμένες Θερμομεταλλικές που έχουν αξιοποιηθεί Από το σύνολο των πηγών οι 180 χρησιµοποιούνται σήµερα για λουτροθεραπεία και ποσιθεραπεία . Η γεωγραφική τους κατανοµή συνδέεται στενά µε τη µορφολογία του εδάφους , την υδρογεωλογία και ειδικότερα την ύπαρξη τεκτονικών ρηγµάτων και ηφαιστείων .Επίσης , έχουµε θαλασσινό νερό εξαιρετικής ποιότητας , που λόγω της περιεκτικότητας του σε ιχνοστοιχεία , θερµαινόµενο σε ειδικές εγκαταστάσεις στα κέντρα θαλασσοθεραπείας , αποκτά ιδιότητες θερµοµεταλλικού ιαµατικού νερού. Σε όλες τις ιαµατικές πηγές που λειτουργούν στην Ελλάδα συναντάται µόνο η µορφή της θεραπείας και όχι η προσφορά υπηρεσιών που έχουν σχέση µε την αναζωογόνηση του οργανισµού. ∆ηλ. Τα κέντρα που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι κέντρα ιαµατικού τουρισµού και όχι κέντρα τουρισµού υγείας. Θερμομεταλλικές πηγές στην Ελλάδα. Γεωγραφική κατανοµή των πηγών Η γεωγραφική κατανοµή των πηγών, συνδέεται στενά µε τη µορφολογία του εδάφους , την υδρογεωλογία και ειδικότερα την ύπαρξη τεκτονικών ρηγµάτων και ηφαιστείων .Επίσης , στον Ελλαδικό χώρο µπορούµε να βρούµε θαλασσινό νερό εξαιρετικής ποιότητας , που λόγω της περιεκτικότητας του σε ιχνοστοιχεία , θερµαινόµενο σε ειδικές εγκαταστάσεις στα κέντρα θαλασσοθεραπείας , αποκτά ιδιότητες θερµοµεταλλικού ιαµατικού νερού. Από το σύνολο των φυσικών θερµοµεταλλικών πηγών , οι περισσότερες χρησιµοποιούνται για ιαµατική λουτροθεραπεία . Σήµερα σε αρκετές ιαµατικές πηγές έχουν δηµιουργηθεί σύγχρονα κέντρα ιαµατικής υδροθεραπείας spa wellness , τα οποία διαθέτουν κατάλληλες εγκαταστάσεις και σύγχρονο εξοπλισµό και προσφέρουν στο σηµερινό άνθρωπο φυγή από την καθηµερινότητα , πρόληψη και θεραπεία της υγείας του , εκµάθηση σωστών διαιτητικών συνηθειών , αναζωογόνηση και ευεξία . Είναι γνωστό επίσης ότι τα ιαµατικά νερά πηγάζουν ως επί το πλείστον σε όλες τις περιοχές και τα νησιά της Ελλάδος καθ όλη τη διάρκεια του έτους και από πολύ µεγάλο βάθος. Στην Ελλάδα σήµερα υπάρχουν 20 υπερσύγχρονα κέντρα θερµαλισµού και θαλασσοθεραπείας / αναζωογόνησης / spa µε κατάλληλη υποδοµή και εξοπλισµό . Ποιες πηγές χαρακτηρίζονται ως θερµές Ο χαρακτηρισµός των πηγών ως θερµών γίνεται µε κριτήριο τη σχέση της θερµοκρασίας τους µε τη µέση θερµοκρασία 18ο C , το όριο χαρακτηρισµού µιας πηγής ως θερµής είναι οι 25ο C . Οι θερµές µεταλλικές πηγές διαιρούνται σε α . υπόθερµες , µε θερµοκρασία µεταξύ 25ο C και 34ο C . β . οµοιόθερµες , µε θερµοκρασία µεταξύ 34ο C και 36ο C . Ανάλογα µε την προέλευση και τη χηµική τους σύσταση τα θερµοµεταλλικά νερά διακρίνονται σε τέσσερεις κύριες κατηγορίες 1. Οξυανθρακικά ( νατριούχα , ασβεστούχα , µικτά ) 2. Χλωριοανθρακούχα ( ισχυρά , ελαφρά , ανθρακοαεριούχα ) 3. Θειικά ( νατριούχα , ασβεστούχα , χλωριοθεικά ) και 4. Θειούχα ( νατριούχα , χλωριοθειούχα-νατριούχα , ασβεστούχα ,παλιά ασβεστούχα). Κεφάλαιο 4. Είδη –Υπηρεσίες Ιαµατικού Τουρισµού Ποσιθεραπεία Το νερό πολλών ιαµατικών πηγών της χώρας µας ενδείκνυται όχι µόνο για λουτροθεραπεία, την οποία οι περισσότεροι γνωρίζουµε, αλλά και για ποσιθεραπεία. Πρόκειται για µια µορφή εσωτερικής υδροθεραπείας που βασίζεται στην πόση ιαµατικού νερού το οποίο έχει συγκεκριµένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, π.χ. διουρητική δράση. Η ποσιθεραπεία ενδείκνυται κυρίως για τα νοσήµατα των χοληφόρων οδών και της χοληδόχου κύστης, για τη χολολιθίαση, καθώς και για τα προβλήµατα του γαστρεντερικού συστήµατος. Είναι µια ολοκληρωµένη θεραπεία µε συγκεκριµένη διάρκεια και κανόνες όσον αφορά την ποσότητα του νερού που πρέπει να πίνετε ηµερησίως, αλλά και τον τρόπο πόσης του. Επιπλέον, η πόση του ιαµατικού νερού γίνεται στον τόπο όπου αναβλύζει το νερό της πηγής και συνδυάζεται µε τη χαλάρωση και τη γαλήνη που προσφέρει το τοπίο. ∆ιαβάστε, λοιπόν, ποια είναι τα οφέλη της ποσιθεραπείας, αλλά και σε ποια µέρη της χώρας µας µπορείτε να την κάνετε. Τα οφέλη της ποσιθεραπείας Τα νερά των πηγών που είναι κατάλληλα για ποσιθεραπεία είναι όξινα ανθρακικά (περιέχουν διοξείδιο του άνθρακα), υδροθειούχα και χλωριονατριούχα υποτονικά. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του πόσιµου ιαµατικού νερού είναι η διουρητική του δράση. Γι’ αυτό και θεωρείται ευεργετικό για το ουροποιητικό και το γαστρεντερικό σύστηµα. Έχει φανεί δηλαδή -τόσο από µελέτες όσο και από εµπειρικές παρατηρήσεις- ότι το ιαµατικό νερό διαλύει τις πέτρες στα νεφρά και στη χολή, βοηθώντας µε αυτό τον τρόπο στην αποβολή τους από τον οργανισµό. Έχει παρατηρηθεί ακόµα ότι το ιαµατικό νερό έχει την ιδιότητα να λειαίνει τις πέτρες του ουροποιητικού, οι οποίες έχουν ακίδες και κυριολεκτικά γδέρνουν το βλεννογόνο του ουρητήρα. Πρόσφατη µελέτη (2006) από το Πανεπιστήµιο της Πάρµας έδειξε ότι η χρήση των θερµοµεταλλικών νερών για ποσιθεραπεία ωφέλησε όχι µόνο στη θεραπεία των νεφρολιθιάσεων, αλλά και στην πρόληψή τους. ∆ιαπιστώθηκε, δηλαδή, ότι το ιαµατικό νερό αποτρέπει τη δηµιουργία κρυστάλλων ασβεστίου στα ούρα - το πρόδροµο στάδιο της δηµιουργίας λίθων στο ουροποιητικό σύστηµα και ένα από τα συχνότερα ευρήµατα στις εξετάσεις ούρων. Η ποσιθεραπεία θεωρείται επίσης ευεργετική για την αντιµετώπιση της δυσπεψίας, της ήπιας γαστρίτιδας, της δυσκοιλιότητας και της εντερίτιδας, ενώ έχουν ξεκινήσειεπιστηµονικές µελέτες διεθνώς, προκειµένου να τεκµηριωθεί η ευεργετική της δράση σε σοβαρότερα νοσήµατα, όπως η οστεοαρθρίτιδα και ορισµένες νευρολογικές νόσοι. Από την άλλη µεριά, η ποσιθεραπεία αντενδείκνυται για όσους έχουν έλκος στοµάχου. Γι’ αυτό και ο γιατρός που συστήνει υδροθεραπεία (ποσιθεραπεία και λουτροθεραπεία) στους ασθενείς του πρέπει να πάρει ένα λεπτοµερές ιστορικό όσον αφορά τις παθήσεις του γαστρεντερικού συστήµατος. Πώς γίνεται η ποσιθεραπεία Η ποσιθεραπεία γίνεται στο περιβάλλον της πηγής και συνδυάζεται µε το περπάτηµα και την απόλαυση του ήρεµου τοπίου στο οποίο αναβλύζει το ιαµατικό νερό, καθώς και µε τη διατροφή που ορίζει ο γιατρός του θερµαλιστικού κέντρου. Εποµένως, ποσιθεραπεία µπορείτε να κάνετε µόνο σε συγκεκριµένα θερµαλιστικά κέντρα (βλ. στη διπλανή σελίδα) όπου πρέπει πρώτα να σας εξετάσει ο υπεύθυνος γιατρός, ο οποίος θα καθορίσει τον τρόπο µε τον οποίο θα κάνετε ποσιθεραπεία (ποσότητα νερού, διάρκεια θεραπείας κλπ.). Σε γενικές γραµµές, µπορείτε να πιείτε 250 ml - 1lt νερού την ηµέρα. Η καλύτερη ώρα πόσης του νερού είναι το πρωί πριν φάτε. Επίσης, µπορείτε να πιείτε το νερό είτε όρθιοι δίπλα στην πηγή είτε περπατώντας στο περιβάλλον της πηγής (ο γιατρός θα σας πει ποιος είναι ο πιο ενδεδειγµένος τρόπος για σας). Ένας κύκλος ποσιθεραπείας διαρκεί 3-4 εβδοµάδες. Επιπλέον, τόσο οι επιστηµονικές έρευνες όσο και η εµπειρική παρατήρηση δείχνουν ότι απαιτούνται τουλάχιστον δύο κύκλοι ποσιθεραπείας για να φανούν τα ευεργετικά της οφέλη στην υγεία. Oι έρευνες προχωρούν Η ευεργετική δράση της ποσιθεραπείας στην υγεία είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Σήµερα όµως οι υπέρµαχοι της θερµαλιστικής ιατρικής η οποία συµπεριλαµβάνει τη λουτροθεραπεία και την ποσιθεραπεία- δεν αρκούνται πλέον στις εµπειρικές παρατηρήσεις και τις µαρτυρίες του παρελθόντος όσον αφορά τα οφέλη του ιαµατικού νερού στην υγεία µας. Γι’ αυτό και γίνονται πλέον πολλές επιστηµονικές έρευνες που τεκµηριώνουν την ιαµατική δράση του νερού, ενώ στις περισσότερες χώρες µε ιαµατικές πηγές έχει ήδη θεσπιστεί η ειδικότητα της θερµαλιστικής ιατρικής στο πανεπιστήµιο (στη χώρα µας δεν υπάρχει ακόµη αυτή η ειδικότητα). Μάλιστα, στο πλαίσιο του πρώτου πανευρωπαϊκού φόρουµ για τον θερµαλισµό, που έγινε στην Ιταλία τον περασµένο Νοέµβριο, το Πανεπιστήµιο της Πάρµας ανακοίνωσε ορισµένα ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία. Oι ιταλοί ερευνητές διαπίστωσαν µείωση της λήψης φαρµάκων κατά 21% σε εκείνους που έκαναν ποσιθεραπεία για προβλήµατα του ουροποιητικού και του γαστρεντερικού (κυρίως για λιθιάσεις). Επιπλέον, η µελέτη τους έδειξε ότι το κόστος για την αγωγή (φάρµακα, εξετάσεις) των 1.514 ατόµων που εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια δύο κύκλων ιαµατικής θεραπείας(λουτροθεραπείας και ποσιθεραπείας, από το 2005 έως το 2007) µειώθηκε κατά 50.018 ευρώ, µια µείωση που θεωρείται ιδιαίτερα σηµαντική. Όσον αφορά τη χώρα µας, πρόσφατα ξεκίνησε η συνεργασία του Συνδέσµου ∆ήµων και Κοινοτήτων Ιαµατικών Πηγών Ελλάδας µε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, έτσι ώστε να διαπιστωθεί ποια ιχνοστοιχεία περιέχει το νερό κάθε λουτρόπολης, καθώς και ποια δράση έχει το καθένα από αυτά στον οργανισµό µας. Λουτροθεραπεία Ιστορία Λουτροθεραπείας Στη χώρα µας, η ιστορία των ιαµατικών πηγών πηγαίνει πολύ πίσω. Την συναντάµε ήδη στην αρχαία Ελλάδα (Ηρόδοτος 484-410 π.χ.), πέντε αιώνες τουλάχιστον πριν τη γέννηση του Χριστού. Ο σπουδαίος ιστορικός, όχι µόνο περιέγραψε κάποιες από τις ιαµατικές πηγές, αλλά και σχολιάζοντας, πρότεινε και τις ‘’κατάλληλες’’ εποχές του χρόνου, καθώς και την αναγκαία διάρκεια της θεραπείας. Την ίδια εποχή ο Ιπποκράτης (460-375π.Χ.) από την Κω, θεµελιωτής της ιατρικής επιστήµης, δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την χρησιµότητα της υδροθεραπείας µε φυσικά νερά και ειδικά όσα αναβλύζουν θερµά από τα πετρώµατα (δηλαδή µεταλλικά), γνωρίζοντας ότι περιέχουν θείο, χαλκό, σίδηρο, άργυρο, χρυσό, και πολλά άλλα µεταλλικά στοιχεία. ∆εν παραβλέπει τα όµβρια ύδατα και τα λιµναία, ποτάµια και ελώδη. Κατά την διάρκεια των ετών που περνούσαν πάµπολλοι γιατροί ασχολήθηκαν επίσης, όπως ο Ηρόφιλος, ο Ερασίστρατος , ο Ασκληπιάδης , ο Αγαθίνος, ο Γαληνός , ο Παύλος ο Αιγινήτης κλπ. Από όλους αυτούς, υπάρχει οµοφωνία για την ιαµατική επίδραση ορισµένων φυσικών πηγών και µάλιστα όπως φαίνεται από γραπτό κείµενο ενός µαθητού του Αγαθίνου, (1ος αιών µ.Χ.) ‘’δεν είναι δυνατόν σε κάθε πηγή ξεχωριστά, να καθοριστεί ακριβώς ο τρόπος πουαναπτύσσουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες’’, γιατί .. ‘’χρειάζονται µακροχρόνιες παρατηρήσεις και πειραµατισµοί’’ . Σήµερα, 2000 χρόνια µετά, µπορούµε να πούµε ότι αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Η ιαµατική λουτροθεραπεία γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση στα Ρωµαϊκά χρόνια και σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν, µέχρι τις ηµέρες µας, µνηµεία της αρχιτεκτονικής που αναπτύχθηκε ειδικά για τα ρωµαϊκά λουτρά (θέρµες). Από το 18ο αιώνα και µετά, η ιαµατική Λουτροθεραπεία απλώνεται σε πολλές χώρες (Γερµανία, Αυστρία, Γαλλία, Ιταλία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία) όπου και κατασκευάζονται λουτροθεραπευτήρια στις θέσεις που υπήρχαν οι παλιές Ρωµαϊκές Θέρµες. Σήµερα σε πολλά παλαιά και νέα λουτροθεραπευτήρια εφαρµόζονται οι σύγχρονες ιατρικές αντιλήψεις για την χρησιµότητα της Ιαµατικής Λουτροθεραπείας . 4.2.3. Η Λουτροθεραπεία στην Ελλάδα Χηµικές αναλύσεις του νερού των πηγών στην χώρα µας, άρχισαν να γίνονται από την εποχή του Καποδίστρια και του ΄Οθωνα, δηλαδή γύρω στο 1830. Φθάσαµε όµως στο 1918 και τότε έγινε για πρώτη φορά ιδιαίτερη υπηρεσία ιαµατικών πηγών που εντάχθηκε στο Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας. Το 1936 οι ιαµατικές πηγές της χώρας πέρασαν στην αρµοδιότητα του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισµού, το 1945 στη Γενική Γραµµατεία Τουρισµού και από το 1950 µέχρι σήµερα, στις αρµοδιότητες του Ελληνικού Οργανισµού Τουρισµού (ΕΟΤ) που ιδρύθηκε το χρόνο εκείνο. Από πού προκύπτουν τα µεταλλικά νερά των λουτροπηγών; Οι θεωρίες προέλευσης τους µπορούν να συνοψιστούν σε τρείς: • Εξωγενής θεωρία: Τα βρόχινα νερά περνούν στο υπέδαφος, εµπλουτίζονται µε διαλυµένα άλατα. • Ενδογενής θεωρία. Εκποµπή αερίων και ατµών από ηφαίστεια εµπλουτίζει υπόγεια νερά • Μικτή θεωρία. (Πιθανότερη). Συνδυασµός των άλλων δύο. Ανάλογα µε τη χηµική σύνθεση τα µεταλλικά νερά υποδιαιρούνται • σε αρσενικούχα, • αρσενικουχο – σιδηρούχα, • διττανθρακικο – αλκαλικά, • διττανθρακικο – θειουχο – αλκαλικά, • αλκαλικο – γαιώδη, • θειούχα, χλωρονατριούχα, • σοδούχα µε χλωριούχο νάτριο και ιώδιο, • ανθρακικά • και ραδιενεργά νερά. Ανάλογα µε τη θερµοκρασία τα λουτρά στην Ελλάδα διακρίνονται: • σε κρύα (κάτω των 28oC) • σε ζεστά (άνω των 28 oC) • 4.3 Θαλασσοθεραπεία Στην αρχαία Eλλάδα, ο Iπποκράτης ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε µε τις θεραπευτικές ιδιότητες του θαλασσινού νερού. Tον 20ο αιώνα, η θαλασσοθεραπεία γίνεται ευρέως γνωστή σε όλη την Eυρώπη, µε τη Γαλλία να κρατάει τα σκήπτρα, ενώ σήµερα οργανωµένα κέντρα προσφέρουν ποικιλία προγραµµάτων για αισθητικούς αλλά και ιατρικούς λόγους. Tο ίδιο το θαλασσινό νερό, τα φύκια, η λάσπη επιστρατεύονται προκειµένου να σας προσφέρουν απλόχερα όλα τα πολύτιµα συστατικά τους. Γιατί να κάνει κάποιος θαλασσοθεραπεία Γιατί έχετε αγχώδη καθηµερινότητα : H πλειοψηφία των ανθρώπων που επισκέπτονται ένα κέντρο θαλασσοθεραπείας αναζητούν διέξοδο από το στρες της καθηµερινότητας. Oι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η θάλασσα προσφέρει χαλάρωση και ευεξία τόσο στο σώµα όσο και στο πνεύµα. Γιατί σας το σύστησε ο γιατρός σας : H θαλασσοθεραπεία µπορεί να αποδειχτεί ευεργετική σε παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήµατος (π.χ. αρτηριακή υπέρταση), σε αναπνευστικά προβλήµατα (π.χ. άσθµα και χρόνιες βρογχίτιδες) και σε δερµατολογικές παθήσεις (π.χ. ψωρίαση και εκζέµατα). Θεωρείται επίσης ιδιαίτερα αποτελεσµατική σε µυοσκελετικές παθήσεις, όπως πόνοι και σπασµοί οποιασδήποτε αιτιολογίας, αυχενικό σύνδροµο, οσφυαλγίες, αρθρίτιδες κ.ά., ενώ συµβάλλει στη βελτίωση της άµυνας του οργανισµού και της ποιότητας του ύπνου. . Θαλασσινό νερό : Bελτιώνει την κυκλοφορία του αίµατος και συµβάλλει στην αποτοξίνωση του οργανισµού. Όταν, µάλιστα, είναι ζεστό (σε θερµοκρασία 34-39ο C), «ανοίγει» τους πόρους της επιδερµίδας, ώστε να διεισδύσουν σε µεγαλύτερο βάθος τα πολύτιµα συστατικά του. Aλάτι : Tα θαλάσσια άλατα αποµακρύνουν τα νεκρά κύτταρα της επιδερµίδας, ενεργοποιούν τη µικροκυκλοφορία των ιστών και βελτιώνουν την υφή της. Φύκια : Όλα τα θρεπτικά στοιχεία του θαλασσινού νερού τα βρίσκουµε και στα φύκια, σε συγκεντρώσεις όµως 50.000 φορές µεγαλύτερες! Eίκοσι χιλιάδες ποικιλίες και είδη φυκιών από όλο τον κόσµο µετατρέπονται σε µορφή πούδρας και χρησιµοποιούνται σε προϊόντα περιποίησης. Aνάλογα µε το χρώµα τους (υπάρχουν καφέ, κόκκινα, µπλε και πράσινα), έχουν και διαφορετικές ιδιότητες. Bοηθούν την αύξηση του µεταβολισµού, συµβάλλουν στη βαθιά απολέπιση του σώµατος, καταπολεµούν την κυτταρίτιδα, ενυδατώνουν, θρέφουν και οξυγονώνουν τους ιστούς, επιτυγχάνοντας επιδερµική σύσφιγξη. Λάσπη : H θαλάσσια λάσπη έχει πολύ έντονη µυοχαλαρωτική δράση και είναι πλούσια σε µεταλλικά στοιχεία. Eπίσης, λόγω της ιδιότητάς της να συγκρατεί πολλή θερµότητα, διαστέλλει τους πόρους της επιδερµίδας και αφήνει τα συστατικά της να διεισδύσουν σε βάθος. Σηµαντική, ωστόσο, θεωρείται και η προέλευσή της. H λάσπη από τη Nεκρά Θάλασσα θεωρείται η καλύτερη, καθώς όλα τα ευεργετικά της στοιχεία βρίσκονται σε πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις (µέχρι και 150 φορές) συγκριτικά µε άλλες θάλασσες. Tι να προσέξετε H θαλασσοθεραπεία αντενδείκνυται σε όσους πάσχουν από υπερθυρεοειδισµό ή σοβαρά καρδιακά και αναπνευστικά νοσήµατα (π.χ. στεφανιαία νόσο) τα οποία δεν είναι σταθεροποιηµένα µε φαρµακευτική αγωγή. H χρήση των ζεστών θεραπειών πρέπει επίσης να αποφεύγεται στις περιπτώσεις προβληµάτων του κυκλοφορικού των κάτω άκρων (φλεβίτιδα, ευρυαγγείες, κιρσοί κλπ.). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, και εφόσον αντιµετωπίζετε κάποιο πρόβληµα υγείας, καλό είναι νασυµβουλευτείτε το γιατρό σας. Bέβαια, σε όλα τα κέντρα θαλασσοθεραπείας υπάρχει γιατρός, ο οποίος, βασισµένος στο ιατρικό ιστορικό σας, σας υποδεικνύει τις κατάλληλες θεραπείες. Θεραπείες µε ζεστό θαλασσινό νερό Aτοµικές υδροµπανιέρες : Eσείς το µόνο που έχετε να κάνετε είναι να µπείτε στην µπανιέρα και να χαλαρώσετε! ∆ιάφορα στόµια περιµετρικά του εσωτερικού της θα εκτοξεύουν µε πίεση θαλασσινό νερό στον κορµό και τα άκρα σας. H θεραπεία διαρκεί 30 περίπου λεπτά, χρόνος απαραίτητος ώστε να µπορέσει το σώµα να απορροφήσει τις απαραίτητες ουσίες από το νερό. Πισίνα : θερµαινόµενου θαλασσινού νερού µε υδροµασάζ Aν δεν σας πειράζει να έρχεστε σε επαφή µε κόσµο, ενώ ταυτόχρονα θέλετε την οικονοµικότερη επιλογή, η πισίνα αποτελεί τη λύση. Eδώ θα απολαύσετε έντονο υδροµασάζ από τον αυχένα µέχρι τις πατούσες για 30 λεπτά. Nτους ψιλής βροχής : Ξαπλώνετε µπρούµυτα, ενώ ένας βραχίονας µε 5 ντους (το ένα δίπλα στο άλλο) βρίσκεται από πάνω σας. Zεστό θαλασσινό νερό µε τη µορφή βροχής πέφτει από την πλάτη έως και τα πέλµατά σας. H θεραπεία µπορεί να συνοδεύεται και από ταυτόχρονο µασάζ. H διάρκειά της είναι 15-30΄. Κεφάλαιο 5. Ο ιαµατικός τουρισµός στην Ευρώπη και τη Ελλάδα Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Η Ελλάδα είναι πλούσια σε ιαματικές πηγές με νερά που έχουν ποικίλη φυσικοχημική σύσταση και ενδείκνυνται για εφαρμογή στη σύγχρονη φυσική υδροθεραπεία. Σε όλες τις ιαματικές πηγές που λειτουργούν στην Ελλάδα συναντάται μόνο η μορφή της θεραπείας και όχι η προσφορά υπηρεσιών που έχουν σχέση με την αναζωογόνηση του οργανισμού. Δηλ. Τα κέντρα που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι κέντρα ιαματικού τουρισμού και όχι κέντρα τουρισμού υγείας. Μορφές υδροθεραπείας που εφαρμόζονται στην Ελλάδα είναι α.) η λουτροθεραπεία και η πηλοθεραπεία, β) η ποσιθεραπεία και γ) η εισπνοθεραπεία. Η υδροθεραπεία μπορεί να είναι εσωτερική ή εξωτερική. Η εσωτερική υδροθεραπεία περιλαμβάνει την ποσιθεραπεία, την εισπνοθεραπεία και τις ρινικές, στοματικές, γυναικολογικές πλύσεις. Η εξωτερική υδροθεραπεία περιλαμβάνει την λουτροθεραπεία και την πηλοθεραπεία. Σε ορισμένες από τις ιαματικές πηγές στην Ελλάδα, που έχουν σύγχρονο εξοπλισμό εφαρμόζονται και οι νέες μέθοδοι της λουτροθεραπείας όπως καταιονήσεις, υδρομαλάξεις, υδροκινησιοθεραπεία, ασκήσεις γυμναστικής, φυσιοθεραπεία κλπ. ΘΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ ΤΑ ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ ΤΟΥ Ν.ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ? Οι λουτροπόλεις της Φθιώτιδας συνδυάζουν το βουνό, τη θάλασσα, την ηλιοφάνεια και το γαλάζιο ελληνικό ουρανό. Σε αντίθεση με τις ιαματικές πηγές άλλων χωρών, δεν έχουν ραδιενεργά κατάλοιπα ή βιομηχανικά λύματα. Τα λουτρά είναι οργανωμένα και επισκέψιμα στο ευρύ κοινό. Οι ιαματικές πηγές της Φθιώτιδας αποτελούν από την αρχαιότητα ένα σημαντικό σημείο αναφοράς της. Συμβάλλουν στην πρόληψη, τη διατήρηση και βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου. Ακόμα το θερμό νερό αποτελεί ανανεώσιμο ενεργειακό πόρο με πολλαπλά δυνητικά οφέλη για την ανάπτυξη της περιοχής. Παρακάτω σας παραθέτουμε μία λίστα των ιαματικών λουτρών της περιοχής μας : Καμένων Βούρλων:Τα Καμένα Βούρλα είναι αναμφισβήτητα οι πιο γνωστές και κατατάσσονται στις σημαντικότερες ιαματικές πηγές της Ευρώπης. Περιέχουν μεταξύ άλλων ραδόνιο και ενδείκνυνται για ρευματοπάθειες, αρθρίτιδες, λουμπάγκο και άλγη της σπονδυλικής στήλης αλλά και για γυναικολογικές ή αγγειακές παθήσεις. Δυο υδροθεραπευτήρια λειτουργούν στην περιοχή ενώ οι ευκάλυπτοι που περιβάλλουν το χώρο βοηθούν ακόμα περισσότερο.Θερμοκρασία νερού 35-36οC. Κατάλληλα για ρευματοπάθειες, αρθρίτιδες, ισχυαλγία, οσφυαλγία, νευρολογικές, γυναικολογικές και αγγειακές παθήσεις. Κονιαβίτη:Μόλις 1 χλμ. μακρύτερα βρίσκονται τα λουτρά Κονιαβίτη που περιέχουν υδρόθειο και είναι ιδανικά για παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος και ρευματοπάθειες ενώ φημίζονται για τις καλλυντικές τους ιδιότητες. Θερμοκρασία νερού 33οC. Κατάλληλα για χρόνιο άσθμα, βρογχίτιδες, ρινίτιδες, καλλυντικές ιδιότητες. Θερμοπυλών:Τα λουτρά των Θερμοπυλών είναι ήδη γνωστά από τους μυθικούς χρόνους, αφού η Αθηνά ζήτησε από τη Γαία να τα δημιουργήσει για να ανανεώνουν τον Ηρακλή μετά τους άθλους του. Ενδείκνυνται για παθήσεις των αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης, για δερματίτιδες, αναπνευστικά, γυναικολογικά και άλλα προβλήματα. Και εδώ υπάρχουν άρτιες υποδομές για τους λουόμενους.Θερμοκρασία νερού 41οC. Κατάλληλα για ρευματοπάθειες, αρθρίτιδες, ισχυαλγίες, φλεβίτιδες, αιμορροΐδες, γυναικολογικές παθήσεις και παθήσεις αναπνευστικού συστήματος. Καλλιδρόμου (Ψωρονέρια):Τα λουτρά Καλλιδρόμου είναι επίσης ευεργετικά για πληθώρα παθήσεων. Θερμοκρασία νερού 33οC. Κατάλληλα για δερματικές παθήσεις, ρευματοπάθειες, αρθρίτιδες, ισχυαλγίες. . Υπάτης: Τα λουτρά της Υπάτης, αφιερωμένα στην Αφροδίτη, ενδείκνυνται και για καρδιακά, νευρικά, μετατραυματικά ή άλλα προβλήματα. Οργανωμένο θεραπευτήριο και καλές τουριστικές εγκαταστάσεις καθιστούν την περιοχή ιδιαίτερα δημοφιλή. Θερμοκρασία νερού 33,5οC. Κατάλληλα για καρδιολογικές παθήσεις, υπέρταση, παθήσεις νευρικού συστήματος, ρευματοπάθειες, αθροπάθειες, ημικρανίες, νόσο του Rayand. Πλατυστόμου:Στο Πλατύστομο, στους πρόποδες του Όθρυ αναβλύζουν επίσης ιαματικά νερά. Θερμοκρασία νερού 25οC δίνει το πόσιμο νερό, και 33,5οC για λουτροθεραπεία. Κατάλληλα για παθήσεις στομάχου, εντέρων, ήπατος, χοληδόχου κύστεως, διαβήτη, νεφρολιθιάσεις, γαστρεντερικού και ουροποιητικού συστήματος. Παλαιοβράχας:Στην Παλαιοβράχα υπάρχουν επίσης ιαματικές πηγές που περιέχουν θείο, γλυκερίνη, μεταβορικό οξύ και άλλες καταπραϋντικές ουσίες που τις καθιστούν ιδανικές για νευρολογικές διαταραχές, σακχαροδιαβήτη, παθήσεις των νεφρών, της χολής ή του ήπατος και αναπνευστικά προβλήματα. Κατάλληλα για ρευματοπάθειες, βρογχίτιδες. Θερμοκρασία νερού 26,5οC. Δρανίστας - Καΐτσας:Κατάλληλα για παθήσεις των νεύρων, του αυχένα και των ρευματισμών. Η Φθιώτιδα φιλοξενεί στο ιαματικό της τόξο πολύ περισσότερες πηγές, όπως στην Εκκάρα, τα Γαβράκια, το Γερακλή και το Αρχάνι Δυτικής Φθιώτιδας. Οι τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την αξιοποίηση των ιαματικών μας πηγών Θετικά αντιμετωπίζει ο πρόεδρος του ΕΟΤ Κώστας Ζήκος την πρωτοβουλία του ΕΒΕ Φθιώτιδας για το θέμα της αξιοποίησης των ιαματικών πηγών στη Φθιώτιδα. Αν εξαιρεθεί η περίπτωση των Καμένων Βούρλων και της Υπάτης όλες οι άλλες ιαματικές πηγές υπολειτουργούν! Την περασμένη εβδομάδα αντιπροσωπεία του ΕΒΕ υπό τον πρόεδρο του ΔΣ Αλέκο Διαμαντάρα επισκέφτηκε τον κ. Ζήκο και είχαν μαζί του ενδιαφέρουσα , θα φανεί αν είναι και αποτελεσματική, συζήτηση προκειμένου αυτός ο φυσικός πλούτος να αξιοποιηθεί προς όφελος της τοπικής και της εθνικής Οικονομίας. Αναμένουμε λοιπόν........ Ποιες είναι οι μορφές της λουτροθεραπείας; Η υδροθεραπεία ή λουτροθεραπεία αποτελεί βασικό συστατικό της φυσικοθεραπείας. Κατά τη διάρκεια της λουτροθεραπείας χρησιμοποιείται ζεστό ή κρύο νερό ή, σε άλλες περιπτώσεις, νερό το οποίο είναι εμπλουτισμένο με πολυσύνθετες χημικές ενώσεις. Αλλες μορφές της λουτροθεραπείας είναι η θαλασσοθεραπεία, που είναι τα μπάνια στη θάλασσα, η ποσιθεραπεία, κατά τη διάρκεια της οποίας πίνουμε νερό για θεραπευτικούς λόγους, και τα λασπόλουτρα όπου η λάσπη τοποθετείται σε όλο το σώμα ή τοπικά ανάλογα με την πάθηση. Τέλος, αξίζει να γίνει αναφορά στα αμμόλουτρα, τα οποία γίνονται σε άμμο θάλασσας ή ποταμού, και στην εισπνευσοθεραπεία. Με ποιον τρόπο δρουν τα ιαματικά λουτρά και βοηθούν στη βελτίωση της υγείας του ασθενούς; Η δράση των ιαματικών λουτρών μπορεί να είναι μηχανική, θερμική και χημική. Με τη μηχανική δράση ευνοείται η χαλάρωση του οργανισμού λόγω της βοήθειας που δίνει η άνωση. Επιπλέον, η κινητικότητα των άκρων και των άλλων μελών του σώματος γίνεται πιο εύκολη, ενώ η υδροστατική πίεση του νερού βοηθά την κυκλοφορία του αίματος και την καλή αιμάτωση των νεφρών. Η λουτροθεραπεία βοηθά στην αντιμετώπιση πολλών ασθενειών και κυρίως σε ρευματικά νοσήματα, όπως η οστεοαρθροπάθεια, η ουρική αρθρίτιδα και ο εξωαρθρικός ρευματισμός. Η θερμική δράση, η οποία, όπως λέει και το όνομά της, εντοπίζεται στα λουτρά όπου η θερμοκρασία του νερού είναι μεγαλύτερη, είναι κυρίως μυοχαλαρωτική. Οταν το ζεστό νερό έρχεται σε επαφή με το δέρμα διευρύνει τα τριχοειδή αγγεία, σε αντίθεση με το παγωμένο νερό που τα συσπά. Επίσης, επηρεάζεται η χροναξία των αισθητικών και κινητικών νεύρων, ενώ ταυτόχρονα εκλύονται ουσίες που επηρεάζουν την κυκλοφορία και την ανταλλαγή της ύλης. Κατά τη διάρκεια της χημικής δράσης, μεταλλικές ουσίες όπως τα θειούχα, τα ιόντα, τα άλατα, τα αρσενικούχα κλπ. έχουν τη δυνατότητα, είτε ως ιόντα είτε σε μοριακή μορφή, να περάσουν από το ανθρώπινο σώμα και να δράσουν θεραπευτικά. Πάντως πρόκειται για μια παράμετρο που αμφισβητείται έντονα από πολλούς επιστήμονες. Ποιοι είναι οι βασικότεροι κανόνες που πρέπει να ακολουθήσουν οι ασθενείς πριν πάρουν την απόφαση να πάνε στα ιαματικά λουτρά; Είναι απαραίτητο να συνεννοηθούν προηγουμένως με τον γιατρό τους; Ο ιατρικός και εργαστηριακός έλεγχος πριν από την έναρξη της λουτροθεραπείας είναι ένας κανόνας ο οποίος πρέπει να τηρηθεί οπωσδήποτε. Με τον τρόπο αυτό θα μπορεί να διακριβωθεί αν ο ασθενής πάσχει από άλλα νοσήματα και πόσο σοβαρά είναι αυτά. Στις περιπτώσεις ρευματικής νόσου θα πρέπει να έχει γίνει σωστή μελέτη ώστε να υπάρξει και η ανάλογης μορφής θεραπεία. Τα σημεία του σώματος στα οποία θα γίνει η λουτροθεραπεία ορίζονται αποκλειστικά από τον γιατρό. Επιπλέον, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει η φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής να σταματήσει ή να τροποποιηθεί χωρίς την εντολή του γιατρού του. Οσοι αποφασίσουν να επισκεφθούν τις ιαματικές πηγές θα πρέπει να ξέρουν ότι η θερμοκρασία του λουτρού εξαρτάται από την ηλικία και τις συνυπάρχουσες ασθένειες. Ετσι, αυτοί που πάσχουν από υπέρταση ή από καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις δεν πρέπει να κάνουν λουτρά σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 37 βαθμών Κελσίου. Αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει για νεαρά άτομα που πάσχουν από χρόνια ρευματικά νοσήματα. Πρέπει να αναφερθεί ότι χρειάζεται προηγούμενη συνεννόηση με τον γιατρό ώστε να καθοριστεί και η διάρκεια της λουτροθεραπείας η οποία είναι περίπου τρεις εβδομάδες από 20 έως 25 λεπτά την ημέρα. Τέλος, πρέπει να επισημανθεί ότι η ιατρική παρακολούθηση του ασθενούς θα πρέπει να συνεχίζεται αδιάκοπα κατά τη διάρκεια της περιόδου θεραπείας στα ιαματικά λουτρά και να διακόπτεται όταν η λουτροθεραπεία δεν γίνεται ανεκτή ή όταν η χρόνια νόσος παρουσιάζει έξαρση. Για ποιες ασθένειες συνιστάται η λουτροθεραπεία; Η λουτροθεραπεία βοηθά στην αντιμετώπιση πολλών ασθενειών και κυρίως σε ρευματικά νοσήματα. Σε αυτές τις ασθένειες περιλαμβάνονται η οστεοαρθροπάθεια, η ουρική αρθρίτιδα, ο εξωαρθρικός ρευματισμός αλλά και κάποιες συστηματικές παθήσεις όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα. Μπορούμε να συστήσουμε τη λουτροθεραπεία σε όσους πρέπει να αντιμετωπίσουν μετατραυματικές χειρουργικές κακώσεις των οστών και παθήσεις των νεφρών που σχετίζονται με λιθιάσεις. Οι ιαματικές πηγές βοηθούν επίσης σε περιπτώσεις περιφερικών παθήσεων του κυκλοφορικού συστήματος, των αρτηριών και των φλεβών, για δερματοπάθειες όπως είναι το έκζεμα και η νεανική ακμή και για παθήσεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Τέλος, η λουτροθεραπεία βοηθά και όσους πάσχουν από περιφερικές παθήσεις των νεύρων όπως είναι για παράδειγμα η νευρίτιδα. Αυτό που είναι σημαντικό να αναφερθεί όμως είναι ότι οι θετικές επιπτώσεις της θεραπείας στα ιαματικά λουτρά διαρκούν ακόμα και αρκετούς μήνες μετά την ολοκλήρωση της. Αυτό έχει ως συνέπεια τη θεαματική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις εξαρτώνται λιγότερο από κάποια φάρμακα τα οποία τους βοηθούν να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα. Σε ποιον βαθμό μπορούν να βοηθήσουν ψυχολογικά τα ιαματικά λουτρά ώστε ο ασθενής να αντιμετωπίσει τα προβλήματα υγείας του; Η ψυχολογική ανάταση είναι ίσως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που προσφέρουν τα ιαματικά λουτρά σε όσους τα επισκέπτονται. Αυτό που πρέπει να υπενθυμίσουμε είναι ότι η αρρώστια και ο πόνος αντιμετωπίζονται καλύτερα σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον όπως αυτό των λουτροπόλεων της χώρας μας. Οι παράγοντες που βοηθούν είναι η καλή παρέα, η ξενοιασιά, η απομάκρυνση από τα προβλήματα της καθημερινότητας και η αλλαγή της ψυχολογίας προς το καλύτερο. Αν όλα αυτά συνδυαστούν με την καλή διατροφή, την άσκηση και το θεραπευτικό πρόγραμμα τα αποτελέσματα γίνονται ακόμα καλύτερα. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν κάποιες παθήσεις όπως η ημικρανία οφείλονται μόνο σε ψυχολογικούς λόγους συνήθως και εξαφανίζονται μετά την επίσκεψη στα ιαματικά λουτρά. Σε ποιές ασθένειες αντενδείκνυται η λουτροθεραπεία; Ο θεράπων ιατρός είναι αυτός που έχει τον τελευταίο λόγο για το αν κάποιος δεν πρέπει να πάει στα ιαματικά λουτρά. Πάντως, ο θερμαλισμός δεν συνιστάται σε όσους πάσχουν από μη αντιρροπούμενες παθήσεις της καρδιάς όπως είναι για παράδειγμα η καρδιακή ανεπάρκεια με οιδήματα. Τη λουτροθεραπεία πρέπει να αποφύγουν επίσης όσοι πάσχουν από στεφανιαία ανεπάρκεια με στηθαγχικές κρίσεις που δεν έχουν αντιμετωπιστεί ιατρικά. Το ίδιο ισχύει και για όσους έχουν υποστεί πρόσφατα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια ή είχαν αιμορραγία ανεξαρτήτως των λόγων από τους οποίους προκλήθηκε. Τέλος, και αυτό είναι το πιο σημαντικό, σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπουμε τα ιαματικά λουτρά σε όσους πάσχουν από βαριά μορφή διαβήτη και τους χορηγείται ινσουλίνη, σε όσους πάσχουν από καρκίνο και, τέλος, στους ασθενείς με νεφρική, ηπατική και αναπνευστική ανεπάρκεια που χρειάζονται μηχανική υποστήριξη. Για έκζεμα και ακμή Οι ιαματικές πηγές βοηθούν σε περιπτώσεις περιφερικών παθήσεων του κυκλοφορικού συστήματος, των αρτηριών και των φλεβών, για δερματοπάθειες όπως είναι το έκζεμα και η νεανική ακμή και για παθήσεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  www.google.gr  www.googlempas.gr  www.wikipedia.gr  www.visitgreece.gr  www.iamatikes-phgesthermopylwn.gr  www.youtube.com  www.zeus-village.gr  www.lamia.gr  www.tlife.gr  www.iamatikaloutra.gr 