ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ
ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
8ης Μεραρχίας 5-7, 45445 Ιωάννινα
ΜΕΛΕΤΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΑΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ
ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ
ΕΠΤΑ E.Π.Ε.
ΟΛΟΦΥΤΟΥ 15, 11142 ΑΘΗΝΑ
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ....................................................................................................... 14
1.1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ...........................................................................................14
1.2. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ .....................................................................14
1.3. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ..................................................................................14
2.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α. ΣΤΗΝ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ........................................................................................... 16
2.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................16
2.2. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ .............................................................16
2.3. ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ......................................................................................18
2.3.1.
Μόνιμος Πληθυσμός....................................................................................... 18
2.3.2.
Εποχιακός Πληθυσμός .................................................................................... 21
2.4. ΠΗΓΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ .............................................................................24
2.5. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.)...................................................26
2.5.1.
Εισαγωγή ..................................................................................................... 26
2.5.2.
Ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α. ................................................................................ 28
2.5.3.
Ποσοτικά χαρακτηριστικά Α.Σ.Α. ...................................................................... 31
2.5.4.
Διαχρονική εξέλιξη......................................................................................... 36
2.6. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΈΡΓΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α.....................................................................41
3.
2.6.1.
Υφιστάμενες Υποδομές................................................................................... 41
2.6.2.
Λοιπά στοιχεία υφιστάμενης Δ.Σ.Α. στην Περιφέρεια ........................................... 43
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ Α.Σ.Α.................................. 44
3.1. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α. ...............................................................44
3.1.1.
Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Στερεά Απόβλητα................................................. 44
3.1.2.
Ισχύον Κοινοτικό Θεσμικό Πλαίσιο ................................................................... 48
3.1.3.
Ισχύον Θεσμικό Πλαίσιο και Τάσεις στην Ελλάδα ................................................ 51
3.2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ Α.Σ.Α. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ .............57
3.2.1.
Εισαγωγή ..................................................................................................... 57
3.2.2.
Στόχοι βάσει Ελληνικής και Κοινοτικής Νομοθεσίας ............................................. 58
3.2.2.1.
Εκτροπή Β.Α.Α. από Χ.Υ.Τ.Α............................................................................. 58
3.2.2.2.
Ανακύκλωση Υλικών Συσκευασίας..................................................................... 61
3.2.2.3.
Ανακύκλωση Υλικών (Στόχοι Οδηγίας 2008/98/EK) ............................................. 64
3.2.3.
Συγκρότηση στρατηγικής και θέσπιση στόχων Περιφέρειας.................................. 65
3.2.3.1.
Διαλογή στην Πηγή Συσκευασιών και Έντυπου Χαρτιού ...................................... 67
3.2.3.2.
Διαλογή στη Πηγή Οργανικών Αποβλήτων ......................................................... 69
3.2.3.3.
Επίδραση της ΔσΠ στην ποιοτική σύσταση των σύμμεικτών απορριμμάτων........... 73
Συμπεράσματα από την προτεινόμενη Στρατηγική. ............................................. 77
3.2.4.
4.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ......................................... 79
4.1. ΜΗΧΑΝΙΚΗ – ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ .....................................................................79
4.1.1.
Μηχανική Επεξεργασία ................................................................................... 79
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
1
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4.1.1.1.
Τμήμα Υποδοχής και Προετοιμασίας των Αποβλήτων .......................................... 80
4.1.1.2.
Τεχνολογίες Διαχωρισμού των Αποβλήτων......................................................... 82
Αερόβια Επεξεργασία – Κομποστοποίηση........................................................... 83
4.1.2.
4.1.2.1.
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας .............................................................................. 83
4.1.2.2.
Παράγοντες Επιρροής της Διαδικασίας............................................................... 85
4.1.2.3.
Εναλλακτικά Συστήματα Εφαρμογής της Τεχνολογίας ......................................... 89
4.1.2.4.
Το προϊόν της διαδικασίας κομποστοποίησης ..................................................... 99
4.1.3.
Αναερόβια Επεξεργασία – Παραγωγή Βιοαερίου................................................ 101
4.1.3.1.
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας .............................................................................101
4.1.3.2.
Παράγοντες Επιρροής της Διαδικασίας..............................................................102
4.1.3.3.
Εναλλακτικά Συστήματα Εφαρμογής της Τεχνολογίας ........................................103
4.1.3.4.
Το προϊόν της διαδικασίας της αναερόβιας χώνευσης .........................................108
4.2. ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΒΕ .............................................................................. 114
4.2.1.
Αερόβια ΜΒΕ Σύμμεικτων Αποβλήτων............................................................. 115
4.2.2.
Αερόβια ΜΒΕ μετά από Διαλογή στην Πηγή ..................................................... 136
4.2.3.
Αναερόβια ΜΒΕ Σύμμεικτων Αποβλήτων.......................................................... 143
4.2.4.
Ανερόβια ΜΒΕ μετά από Διαλογή στην Πηγή.................................................... 148
4.2.5.
Βιολογική Ξήρανση ...................................................................................... 153
4.2.5.1.
4.2.5.2.
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας .............................................................................153
Εναλλακτικά Συστήματα Εφαρμογής της Τεχνολογίας ........................................157
4.2.6.
Διύλιση (Percolation).................................................................................... 164
4.2.7.
Υπάρχουσα Εμπειρία – Εγκαταστάσεις σε Λειτουργία......................................... 165
4.2.7.1.
Εγκαταστάσεις ΜΒΕ .......................................................................................165
4.2.7.2.
Εγκαταστάσεις Βιολογικής Ξήρανσης ................................................................168
4.2.7.3.
Εγκαταστάσεις Βιολογικής Επεξεργασίας...........................................................169
4.2.7.4.
Εμπειρία από Έργα ΜΒΕ στην Ελλάδα ..............................................................177
4.2.8.
Περιβαλλοντικά Θέματα Μεθόδων ΜΒΕ ........................................................... 177
4.2.8.1.
Μηχανική Επεξεργασία ...................................................................................177
4.2.8.2.
Κομποστοποίηση ...........................................................................................180
4.2.8.3.
Αναερόβια Χώνευση .......................................................................................184
4.2.8.4.
Βιολογική Ξήρανση ........................................................................................188
Οικονομικά Στοιχεία ..................................................................................... 190
4.2.9.
4.3. ΜΕΘΟΔΟΙ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Α.Σ.Α. ............................................................. 192
4.3.1.
Αποτέφρωση – Καύση.................................................................................. 196
4.3.1.1.
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας .............................................................................196
4.3.1.2.
Τύποι Μονάδων Αποτέφρωσης ........................................................................199
4.3.1.3.
Τα Προϊόντα της Καύσης ................................................................................204
4.3.1.4.
Συστήματα Καθαρισμού των Αερίων ................................................................208
4.3.1.5.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της Αποτέφρωσης .................................................211
4.3.1.6.
Σκοπιμότητα Εφαρμογής της Μεθόδου .............................................................212
4.3.2.
Πυρόλυση .................................................................................................. 213
4.3.2.1.
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας .............................................................................213
4.3.2.2.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της Πυρόλυσης .....................................................216
4.3.3.
Αεριοποίηση ............................................................................................... 216
4.3.3.1.
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας .............................................................................216
4.3.3.2.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της Αεριοποίησης ..................................................218
4.3.4.
Τεχνολογία Πλάσματος................................................................................. 219
4.3.5.
Συνδυασμοί Μεθόδων .................................................................................. 220
4.3.6.
Οικονομικά Στοιχεία Εφαρμογής Μεθόδων Θερμικής Επεξεργασίας ...................... 222
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
2
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
5.
4.3.7.
Διεθνής Εμπειρία από την Εφαρμογή των Μεθόδων Θερμικής Επεξεργασίας.......... 225
4.3.8.
Ωρίμανση Έργων Θερμικής Επεξεργασίας Α.Σ.Α. στην Ελλάδα ............................ 231
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α. ........................................... 233
5.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...................................................................................................... 233
5.2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ .................................................................... 234
6.
5.2.1.
Εισαγωγή ................................................................................................... 234
5.2.2.
Σενάριο 1: Αερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση ανακυκλώσιμων 236
5.2.3.
Σενάριο 2: Αερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση RDF ................ 237
5.2.4.
Σενάριο 3: Αναερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση ανακυκλώσιμων
238
5.2.5.
Σενάριο 4: Αναερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση RDF............. 239
5.2.6.
Σενάριο 5: Βιολογική Ξήρανση....................................................................... 240
5.2.7.
Σενάριο 6: Αποτέφρωση ............................................................................... 240
5.2.8.
Σενάριο 7: Πυρόλυση................................................................................... 241
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΣΠΙΣΗ
ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ........................................................................................................... 242
6.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...................................................................................................... 242
6.2. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ...................................................................................... 242
6.2.1.
Γενική μεθοδολογία...................................................................................... 243
6.2.2.
Μέθοδοι προσέγγισης................................................................................... 244
6.2.3.
Επιλογή βέλτιστης μεθόδου για εφαρμογή....................................................... 246
6.3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ PROMETHEE ................................................ 247
6.4. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ................................................................. 252
6.5. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ...................................................................................... 253
7.
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΣΕΝΑΡΙΩΝ
ΜΕ
ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ
ΑΝΑΛΥΣΗ .............................................................................................................. 254
7.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...................................................................................................... 254
7.2. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ .............................................................. 254
7.2.1.
Οικονομικά Κριτήρια..................................................................................... 254
7.2.2.
Περιβαλλοντικά Κριτήρια .............................................................................. 254
7.2.3.
Τεχνικά Κριτήρια ......................................................................................... 255
7.2.4.
Θεσμικά Κριτήρια......................................................................................... 255
7.3. ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ............... 255
7.3.1.
Οικονομικά Κριτήρια..................................................................................... 255
7.3.1.1.
Κόστος Επένδυσης.........................................................................................255
7.3.1.2.
Λειτουργικό κόστος........................................................................................256
7.3.1.3.
Έσοδα-έξοδα διάθεσης προϊόντων ...................................................................258
7.3.2.
Περιβαλλοντικά Κριτήρια .............................................................................. 258
7.3.2.1.
Ποσότητα και σύσταση υγρών αποβλήτων .......................................................258
7.3.2.2.
Άλλες αέριες εκπομπές ...................................................................................259
7.3.2.3.
Εκτροπή βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από την ταφή .......................................261
7.3.2.4.
Ποσοστό ανακύκλωσης ..................................................................................261
7.3.2.5.
Ποσότητα υπολειμμάτων προς Χ.Υ.Τ.Α./Υ.........................................................262
7.3.2.6.
Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ..................................................................262
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
3
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
7.3.3.
Τεχνικά Κριτήρια ......................................................................................... 266
7.3.3.1.
Κατανάλωση – Παραγωγή Ενέργειας ................................................................266
7.3.3.2.
Κατανάλωση νερού ........................................................................................267
7.3.3.3.
Λειτουργικές απαιτήσεις - πολυπλοκότητα ........................................................267
7.3.3.4.
Υπάρχουσα εμπειρία – αξιοπιστία.....................................................................268
7.3.3.5.
Ευελιξία τεχνολογίας ......................................................................................269
7.3.3.6.
Δυνατότητα υποδοχής άλλων ρευμάτων αποβλήτων..........................................270
7.3.3.7.
Απαιτήσεις σε έκταση.....................................................................................271
Θεσμικά Κριτήρια......................................................................................... 271
7.3.4.
7.3.4.1.
Εκτιμώμενες αντιδράσεις από τη χρήση της τεχνολογίας ....................................271
7.3.4.2.
Συμμόρφωση με την πολιτική της ΕΕ ...............................................................272
7.3.4.3.
Αισθητική όχληση των εγκαταστάσεων ............................................................273
7.3.4.4.
Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ..................................................................274
7.3.5.
Επιλογή Συντελεστών βαρύτητας................................................................... 274
7.3.6.
Συγκεντρωτικά αποτελέσματα ....................................................................... 276
7.4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ .......................................................... 278
7.4.1.
Ιεραρχική κατάταξη σεναρίων........................................................................ 278
7.5. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ...................................................................................... 280
8.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .................................. 285
8.1. ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ........................................................................................... 285
8.1.1.
Υποδοχή – Προσωρινή Αποθήκευση ............................................................... 287
8.1.2.
Μηχανική Διαλογή ....................................................................................... 288
8.1.3.
Αναερόβια χώνευση ..................................................................................... 292
8.1.4.
Αξιοποίηση βιοαερίου ................................................................................... 292
8.1.5.
Μονάδα αφυδάτωσης................................................................................... 293
8.1.6.
Κομποστοποίηση ......................................................................................... 293
8.1.7.
Ραφιναρία................................................................................................... 294
8.1.8.
Ωρίμανση/Αποθήκευση................................................................................. 294
8.2. ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ............................................................................... 295
8.3. ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ .................................................................... 296
8.4. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ................................................................ 296
8.5. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ ......................................................................... 297
9.
8.5.1.
Ανακυκλώσιμα υλικά .................................................................................... 297
8.5.2.
RDF........................................................................................................... 302
8.5.3.
Βιοαέριο..................................................................................................... 302
8.5.4.
Υλικό τύπου κομπόστ (CLO) .......................................................................... 303
8.5.5.
Κομπόστ προδιαλεγμένων οργανικών.............................................................. 303
ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ............................................................. 306
9.1. ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ................................................................................. 306
9.1.1.
Διαδικασίες Ωρίμανσης ................................................................................. 306
9.1.2.
Εφαρμογή προγράμματος ΔσΠ οργανικών ....................................................... 309
9.1.2.1.
Εφαρμογή Διαλογής στην Πηγή Οργανικών Αποβλήτων .....................................310
9.1.2.2.
Πρόγραμμα Ενημέρωσης και παρακολούθησης του συστήματος..........................312
9.1.2.3.
Εμπειρία από συστήματα διαλογής στην πηγή σε μεσογειακές χώρες ...................313
9.1.2.4.
Ενέργειες ......................................................................................................315
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
4
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
10. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .................................................................... 316
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
5
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ΠΙΝΑΚΕΣ
Πίνακας 1: Διοικητική διαίρεση Ηπείρου σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης........................... 17
Πίνακας 2: Πληθυσμιακή εξέλιξη Περιφέρειας Ηπείρου (Ε.Σ.Υ.Ε., 1971-2001) .......................... 18
Πίνακας 3: Κατανομή πληθυσμού Περιφέρειας Ηπείρου ανά Νομό (Ε.Σ.Υ.Ε., 2001) .................. 18
Πίνακας 4: Πληθυσμιακή εξέλιξη Περιφέρειας Ηπείρου ανά Δήμο (Ε.Σ.Υ.Ε., 1991-2001)............ 19
Πίνακας 5:Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στα καταλύματα Ξενοδοχειακού τύπου στην
Ελλάδα και την περιοχή αναφοράς.......................................................................... 22
Πίνακας 6: Ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια Ηπείρου ανά Δ.Ε. (2009)....................... 29
Πίνακας 7: Κανονικοποιημένη μέση ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια Ηπείρου (2009).. 30
Πίνακας 8: Μέση ποιοτική σύσταση αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα (2003) ......................... 31
Πίνακας 9: Παραγωγή οικιακών απορριμμάτων ανά Νομό για το έτος 2001 (ΠΕΣΔΑ) ................ 32
Πίνακας 10: Επικαιροποιημένοι συντελεστές ειδικής παραγωγής απορριμμάτων Περιφέρειας
Ηπείρου............................................................................................................... 33
Πίνακας 11: Παραγωγή οικιακών απορριμμάτων Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας Θράκης .............. 35
Πίνακας 12: Ποσότητες παραγόμενων Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου (2001) .............................. 36
Πίνακας 13: Σενάρια διαχρονικής εξέλιξης ετήσιας παραγωγής Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου,
περιόδου 2001-2034 ............................................................................................. 38
Πίνακας 14: Διαχρονική εξέλιξη ετήσιας παραγωγής Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου, περιόδου
2001-2032 ........................................................................................................... 39
Πίνακας 15: Επιμερισμός ετησίως παραγόμενων ποσοτήτων αστικών στερεών αποβλήτων της
Περιφέρειας Ηπείρου ανά υλικό (2010).................................................................... 40
Πίνακας 16: Αποτελέσματα ΚΔΑΥ Ιωαννίνων (Ε.Ε.Α.Α., 2009)................................................ 41
Πίνακας 17: Στόχοι σε επίπεδο Περιφέρειας για την διαχείριση των Β.Α.Α. (t/έτος).................. 59
Πίνακας 18: Εκτιμώμενες ποσότητες υλικών συσκευασίας στην Περιφέρεια το 2010................. 63
Πίνακας 19: Στόχοι σε επίπεδο Περιφέρειας για την διαχείριση των υλικών συσκευασίας
(τν/έτος) ............................................................................................................. 63
Πίνακας 20: Εκτίμηση διαχρονικής μεταβολής στις ποσότητες υλικών συσκευασίας από ΔσΠ
σε σχέση με τα σύμμεικτα απορρίμματα .................................................................. 67
Πίνακας 21: Εκτίμηση διαχρονικής μεταβολής στις ποσότητες έντυπου χαρτιού από ΔσΠ σε
σχέση με τα σύμμεικτα απορρίμματα ...................................................................... 68
Πίνακας 22: Ποσοστό των Β.Α.Α. που διατίθεται σε Χ.Υ.Τ.Α., συλλέγεται ως σύμμεικτα Α.Σ.Α.
και με Διαλογή στην Πηγή ..................................................................................... 70
Πίνακας 23: Προτεινόμενο σενάριο ανάπτυξης της ΔσΠ έντυπου χαρτιού................................ 71
Πίνακας 24: Μέση σύσταση οργανικών αποβλήτων μετά από διαλογή στην πηγή στη Γερμανία . 72
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
6
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 25: Αναμενόμενη σύσταση των σύμμεικτων Α.Σ.Α. που θα οδηγούνται προς
επεξεργασία στη Περιφέρεια για το έτος 2020.......................................................... 73
Πίνακας 26: Ποσότητες οργανικών, υλικών συσκευασίας και έντυπου χαρτιού από ΔσΠ, καθώς
και σύμμεικτων Α.Σ.Α. προς επεξεργασία για τα έτη 2014-2020.................................. 74
Πίνακας 27: Ποσότητες Β.Α.Α. του ρεύματος των υλικών συσκευασίας από ΔσΠ...................... 75
Πίνακας 28: Ποσότητες οργανικών και ανακυκλώσιμων υλικών που αναμένεται να περιέχονται
στα σύμμεικτα Α.Σ.Α.. ........................................................................................... 75
Πίνακας 29: Ποσότητες προς επεξεργασία ανά κατηγορία αποβλήτων..................................... 77
Πίνακας 30: Τεχνολογίες μείωσης μεγέθους απορριμμάτων ................................................... 81
Πίνακας 31: Τεχνολογίες διαχωρισμού απορριμμάτων ........................................................... 82
Πίνακας 32: Ενδεικτικές τιμές λόγου C/N διαφόρων βιοαποδομήσιμων υλικών ......................... 87
Πίνακας 33: Φυσικοί και χημικοί παράμετροι κομποστοποίησης .............................................. 89
Πίνακας 34: Κατηγοριοποίηση συστημάτων αναερόβιας χώνευσης ........................................104
Πίνακας 35: Παράμετροι σχεδιασμού μονάδων αναερόβιας χώνευσης χαμηλών στερεών..........106
Πίνακας 36: Παράμετροι σχεδιασμού μονάδων αναερόβιας χώνευσης υψηλών στερεών...........107
Πίνακας 37: Σύνθεση βιοαερίου ........................................................................................108
Πίνακας 38: Πιθανές χρήσεις του CLO................................................................................123
Πίνακας 39: Ποιοτικά χαρακτηριστικά των
προϊόντων
βιολογικής
επεξεργασίας
του
οργανικού κλάσµατος των Α.Σ.Α. στην Ελλάδα........................................................125
Πίνακας 40: Τυπική σύσταση RDF/SRF...............................................................................128
Πίνακας 41: Τιμές παραμέτρων για τη χρήση RDF/SRF στην τσιμεντοβιομηχανία, κατά EURITS128
Πίνακας 42: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα συναποτέφρωσης σε μονάδες παραγωγής
ενέργειας............................................................................................................131
Πίνακας 43: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των πιθανών χρήσεων του παραγόμενου
RDF/SRF.............................................................................................................133
Πίνακας 44: Ποιοτική σύσταση διαλεγμένων στην πηγή οργανικών απορριμμάτων ..................137
Πίνακας 45: Υποδομές ΜΒΕ παγκοσμίως.............................................................................166
Πίνακας 46: Εγκατεστημένες μονάδες βιολογικής ξήρανσης του οίκου Herhof GmbH ...............169
Πίνακας 47: Τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης με μεγάλη εμπορική εφαρμογή ......................172
Πίνακας 48: Μονάδες σε λειτουργία της εταιρείας DRANCO ..................................................174
Πίνακας 49: Μονάδες σε λειτουργία της εταιρείας Valorga ....................................................175
Πίνακας 50: Μονάδες σε λειτουργία της εταιρείας Kompogas ................................................175
Πίνακας 51: Παραδείγματα εκπομπών από το στάδιο της μηχανικής επεξεργασίας ..................178
Πίνακας 52: Αέριες εκπομπές κατά την αερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α.........................................181
Πίνακας 53: Παραγωγή στραγγισμάτων κατά την αερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α..........................182
Πίνακας 54: Παραδείγματα εκπομπών από μονάδες μηχανικής διαλογής-αναερόβιας χώνευσηςαξιοποίησης βιοαερίου..........................................................................................186
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
7
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 55: Παραγωγή και σύσταση υγρών αποβλήτων .......................................................187
Πίνακας 56: Σύσταση υγρών αποβλήτων κατά τη βιολογική ξήρανση των Α.Σ.Α......................189
Πίνακας 58: Στοιχεία του Υπ. Περιβάλλοντος της Μεγ. Βρετανίας (Defra) σχετικά με τις
μονάδες ΜΒΕ .....................................................................................................192
Πίνακας 59: Παράμετροι Τυπικών Συνθηκών Λειτουργίας & Προϊόντα Μεθόδων Θερμικής
Επεξεργασίας Απορριμμάτων (EC, 2005).................................................................195
Πίνακας 60: Θεσμοθετημένα Όρια εκπομπής αερίων ρύπων από Μονάδες Αποτέφρωσης..........205
Πίνακας 61: Σύσταση Στερεού υπολέιμματος της αποτέφρωσης σε μονάδες Mass-Fired ...........208
Πίνακας 62: Ποσότητες παραγόμενων προϊόντων θερμικής επεξεργασίας................................211
Πίνακας 63: Συντελεστές αέριων εκπομπών ........................................................................212
Πίνακας 64: Συντελεστές υγρών εκπομπών .........................................................................212
Πίνακας 65: Εκπομπές από την παραγωγή ηλεκτρισμού........................................................212
Πίνακας 66: Εκπομπές από την παραγωγή θερμότητας .........................................................212
Πίνακας 67: Τύποι πυρολυτικού αντιδραστήρα....................................................................214
Πίνακας 68: Ποσότητες παραγόμενων προϊόντων από τη λειτουργία μονάδων πυρόλυσης ........216
Πίνακας 69: Ποσότητες παραγόμενων προϊόντων από τη λειτουργία μονάδων αεριοποίησης .....219
Πίνακας 70: Συγκριτικό κόστος για την καύση απορριμμάτων σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες ..223
Πίνακας 71: Στοιχεία δυναμικότητας και κόστους επιλεγμένων εγκαταστάσεων θερμική
επεξεργασίας Α.Σ.Α. στην Ευρώπη (Ecoprog & Fraunhofer, 2006)..............................224
Πίνακας 72: Μέσος επιμερισμός κόστους επένδυσης εγκαταστάσεων θερμικής επεξεργασίας
Α.Σ.Α. στην Ευρώπη (Ecoprog & Fraunhofer, 2006) .................................................224
Πίνακας 73: Ποσότητες και Στοιχεία Κόστους Αποτέφρωσης για το 2005 από εγκατεστημένες
μονάδες αποτέφρωσης με παραγωγή ενέργειας από
Α.Σ.Α. στην Ευρώπη σύμφωνα
με τις τελευταίες εκθέσεις κρατών. ........................................................................225
Πίνακας 74: Ποσοστά εφαρμογής βασικών μεθόδων διαχείρισης Α.Σ.Α. σε διάφορες
Ευρωπαϊκές χώρες (Stengler, 2006). ......................................................................226
Πίνακας 75: Χαρακτηριστικά των τεσσάρων νεότερων μονάδων παραγωγής ενέργειας ............227
Πίνακας 76: Μονάδες θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. με ανάκτηση ενέργειας στην πόλη............231
Πίνακας 77: Ποσότητες προς επεξεργασία ανά κατηγορία αποβλήτων....................................233
Πίνακας 78: Εναλλακτικά Σενάρια Τεχνολογιών Μονάδων.....................................................236
Πίνακας 79: Επενδυτικό κόστος ανά τόνο...........................................................................256
Πίνακας 80: Απόλυτο επενδυτικό κόστος σεναρίων..............................................................256
Πίνακας 81: Λειτουργικό κόστος........................................................................................257
Πίνακας 82: Απόλυτο λειτουργικό κόστος σεναρίων.............................................................257
Πίνακας 83: Έσοδα – Έξοδα Προϊόντων .............................................................................258
Πίνακας 84: Ποσότητα και σύσταση υγρών αποβλήτων .......................................................259
Πίνακας 85: Επικινδυνότητα αέριων εκπομπών....................................................................260
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
8
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 86: Εκτροπή Βιοαποδομήσιμων από την ταφή ........................................................261
Πίνακας 87: Ποσοστό ανακύκλωσης ..................................................................................261
Πίνακας 88: Ποσότητα υπολειμμάτων προς ταφή ................................................................262
Πίνακας 89: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την αερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α..............263
Πίνακας 90: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την αναερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α. .........264
Πίνακας 91: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την καύση Α.Σ.Α. .................................264
Πίνακας 92: Παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου.................................................................265
Πίνακας 93: Κατανάλωση - Παραγωγή Ενέργειας.................................................................266
Πίνακας 94: Κατανάλωση νερού........................................................................................267
Πίνακας 95: Λειτουργικές απαιτήσεις πολυπλοκότητα...........................................................268
Πίνακας 96: Υπάρχουσα εμπειρία - αξιοπιστία .....................................................................269
Πίνακας 97: Ευελιξία τεχνολογίας ......................................................................................270
Πίνακας 98: Δυνατότητα υποδοχής άλλων ρευμάτων αποβλήτων..........................................271
Πίνακας 99: Απαιτήσεις σε έκταση.....................................................................................271
Πίνακας 100: Αντιδράσεις από τη χρήση της τεχνολογίας .....................................................272
Πίνακας 101: Συμμόρφωση με την πολιτική της Ε.Ε. ...........................................................273
Πίνακας 102: Αισθητική όχληση των εγκαταστάσεων...........................................................274
Πίνακας 103: Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.................................................................274
Πίνακας 104: Βασικοί συντελεστές βαρύτητας κριτηρίων......................................................276
Πίνακας 105: Συγκεντρωτικός πίνακας αξιολόγησης των σεναρίων ........................................277
Πίνακας 106: Ιεράρχηση των σεναρίων βάσει της πολυκριτηριακής ανάλυσης.........................278
Πίνακας 107: Ισοζύγιο μάζας μονάδας συμμείκτων ..............................................................295
Πίνακας 108: Ισοζύγιο μάζας μονάδας προδιαλεγμένων........................................................295
Πίνακας 109: Ισοζύγιο ενέργειας μονάδας ..........................................................................296
Πίνακας 110: Λίστα εταιρειών διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών.........................................298
Πίνακας 111: Εφαρμοζόμενες μέθοδοι συλλογής οργανικών στην Καταλονία ..........................313
Πίνακας 112: Εναλλακτικά Σενάρια Τεχνολογιών - Μονάδων.................................................317
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
9
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ
Διάγραμμα 1: Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στην Περιφέρεια Ηπείρου (2003-2009) ......... 23
Διάγραμμα 2: Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στην Περιφέρεια Ηπείρου ανά Νομό (20032009).................................................................................................................. 23
Διάγραμμα 3: Απεικόνιση σεναρίων διαχρονικής εξέλιξης ετήσιας παραγωγής Α.Σ.Α.
Περιφέρειας Ηπείρου, περιόδου 2001-2034.............................................................. 39
Διάγραμμα 4: Σχηματική απεικόνιση της βασικής προτεινόμενης στρατηγικής .......................... 66
Διάγραμμα 5: Σχηματική απεικόνιση προτεινόμενου σεναρίου ανάπτυξης της ΔσΠ υλικών
συσκευασίας ........................................................................................................ 68
Διάγραμμα 6: Σχηματική απεικόνιση προτεινόμενου σεναρίου ανάπτυξης της ΔσΠ έντυπου
χαρτιού ............................................................................................................... 69
Διάγραμμα 7: Σχηματική απεικόνιση προτεινόμενου σεναρίου ανάπτυξης της ΔσΠ οργανικών.... 72
Διάγραμμα 8: Ενδεικτικό ισοζύγιο μάζας κατά την κομποστοποίηση........................................ 84
Διάγραμμα 9: Διάγραμμα ροής και ισοζύγιο μάζας τυπικής εγκατάστασης αερόβιας ΜΒΕ με
ανάκτηση RDF (Α. Οικονομόπουλος 2007) ..............................................................115
Διάγραμμα 10: Διάγραμμα ροής της εγκατάστασης ΜΒΕ με ανάκτηση RDF στα Άνω Λιόσια ......116
Διάγραμμα 11: Διάγραμμα ροής και ισοζύγιο μάζας τυπικής εγκατάστασης αερόβιας ΜΒΕ με
ανάκτηση υλικών (Α. Οικονομόπουλος 2007) ..........................................................117
Διάγραμμα 12: Διάγραμμα παραγωγικής διαδικασίας τυπικής αερόβιας ΜΒΕ με ανάκτηση
υλικών (Α. Οικονομόπουλος 2007).........................................................................118
Διάγραμμα 13: Ενδεικτικές τιμές διάθεσης κομπόστ .............................................................127
Διάγραμμα 14: Διάγραμμα ροής μονάδας αερόβιας βιολογικής επεξεργασίας...........................138
Διάγραμμα 15: Ισοζύγιο μάζας αερόβιας βιολογικής επεξεργασίας..........................................142
Διάγραμμα 16: Διάγραμμα ροής τυπικής μονάδας μηχανικής και αναερόβιας επεξεργασίας .......144
Διάγραμμα 17: Διάγραμμα ροής αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας ....................................149
Διάγραμμα
18:
Διάγραμμα
ροής
τυπικής
μονάδας
βιολογικής
επεξεργασίας
(Α.
Οικονομόπουλος 2007).........................................................................................154
Διάγραμμα 19: Διάγραμμα παραγωγικής διαδικασίας τυπικής εγκατάστασης βιολογικής
ξήρανσης (Α. Οικονομόπουλος 2007) .....................................................................154
Διάγραμμα 20: Παραγωγική διαδικασία βιοξήρανσης............................................................160
Διάγραμμα 21: Διάγραμμα ροής βιοξήρανσης σε «κουτιά» (πηγή: Juniper, 2005)....................164
Διάγραμμα 22: Δυναμικότητα μονάδων ΜΒΕ σε λειτουργία (Πηγή: Βάση δεδομένων Juniper)...167
Διάγραμμα 23: Εξέλιξη της εγκατεστημένης δυναμικότητας μονάδων αναερόβιας χώνευσης.....172
Διάγραμμα 24: Εγκατεστημένη δυναμικότητα ανά αριθμό σταδίων........................................173
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
10
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 25: Εγκατεστημένη δυναμικότητα ανά μέθοδο (Υγρή,Ξηρή) .................................174
Διάγραμμα 26: Επιλογές Θερμικής Επεξεργασίας Στερεών Αποβλήτων ...................................194
Διάγραμμα
27:
Ισοζύγιο
μάζας
σε
τυπική
εγκατάσταση
στοιχειομετρικής
καύσης
(http://www.ecoling.ch) .......................................................................................198
Διάγραμμα 28: Ισοζύγιο μάζας σε τυπική σύγχρονη εγκατάσταση καύσης (Γιδαράκος, 2006)....198
Διάγραμμα 29: Ποσότητες ανακτώμενων οργανικών σε συνάρτηση με τη μέθοδο συλλογής
και το μέγεθος του πληθυσμού..............................................................................314
Διάγραμμα 30: Καθαρότητα συλλεγόμενου οργανικού σε συνάρτηση με τη μέθοδο συλλογής
και το μέγεθος του πληθυσμού..............................................................................314
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
11
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ΕΙΚΟΝΕΣ
Εικόνα 1: Ιεράρχηση επιλογών για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων.............................. 45
Εικόνα 2: Στατικός αεριζόμενος σωρός................................................................................ 91
Εικόνα 3: Αναδευόμενος σωρός ......................................................................................... 93
Εικόνα 4: Κάθετα συστήματα κομποστοποίησης................................................................... 95
Εικόνα 5: Σύστημα κομποστοποίησης σε κανάλια ................................................................. 96
Εικόνα 6: Σύστημα κομποστοποίησης σε βιοκελιά................................................................. 97
Εικόνα 7: Σύστημα κομποστοποίησης σε κοντέινερ............................................................... 98
Εικόνα 8: Σύστημα κομποστοποίησης σε τράπεζα................................................................. 99
Εικόνα 9: Σύστημα κομποστοποίησης σε περιστρεφόμενους βιοαντιδραστήρες ........................ 99
Εικόνα 10: Παραγωγικά στάδια μονάδας κομποστοποίησης...................................................143
Εικόνα 12: Αναερόβια βιολογική επεξεργασία χαμηλών στερεών ...........................................152
Εικόνα 13: Τμήμα Υποδοχής, τεμαχισμού και βιολογικής ξήρανσης απορριμμάτων ..................158
Εικόνα 14: Βιολογική ξήρανση σε καλυμμένους σωρούς.......................................................162
Εικόνα 15: Κουτιά της γερμανικής εταιρίας Herhof (πηγή: Juniper, 2005)...............................163
Εικόνα 16: Κουτιά της γερμανικής εταιρίας Nehlsen (πηγή: Juniper, 2005) .............................163
Εικόνα 17: Εσωτερικό του «percolator», εταιρία ΙSKA..........................................................165
Εικόνα 18: Τυπική Μονάδα Καύσης – Αποτέφρωσης Στερεών Αστικών Αποβλήτων με
ταυτόχρονη Παραγωγή Ενέργειας ..........................................................................197
Εικόνα 19: Οι (3) Τύποι Αποτεφρωτών (α)κινούμενων εσχάρων (β)περιστρεφόμενου κλιβάνου
(γ) ρευστοποιημένης κλίνης (Finbioenergy, 2006)....................................................200
Εικόνα 20: Χαρακτηριστικά της Μαζικής καύσης Απορριμμάτων σε αποτεφρωτή με κινούμενες
εσχάρες (Γιδαράκος, 2006) ...................................................................................201
Εικόνα 21: Αποτεφρωτής περιστρεφόμενου κλιβάνου ..........................................................202
Εικόνα 22: Κάθετοι και Οριζόντιοι Λέβητες παραγωγής ατμού ...............................................204
Εικόνα 23: Διοξίνες και τα Φουράνια σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων...................206
Εικόνα 24: Σχηματική Εικόνα Κυκλώνων (αριστερά), ηλεκτροστατικοί κατακρημνιστές
(κέντρο) & σακκόφιλτρα (δεξιά) ............................................................................209
Εικόνα 25: Σχηματική Εικόνα Πύργων Υγρής Απορρόφησης (scrubbing) Με και
χωρίς
παραγωγή Υγρών αποβλήτων................................................................................209
Εικόνα 26: Σχηματική Εικόνα Πύργων Ξηρής Απορρόφησης (scrubbing) ................................210
Εικόνα 27: Ενδεικτικό διάγραμμα ροής πυρόλυσης ..............................................................215
Εικόνα 28: Μονάδα πυρόλυσης στην Αγγλία .......................................................................215
Εικόνα 29: Μονάδα αεριοποίησης σε ρευστοποιημένη κλίνη στο Greve-in-Chianti (Ιταλία)........217
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
12
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 30: Παράλληλη αεριοποίηση λιγνίτη και απορριμμάτων..............................................221
Εικόνα 31: Ολοκληρωμένο σύστημα αεριοποίησης λιγνίτη και απορριμμάτων .........................222
Εικόνα 32: Όψη της μονάδας αποτέφρωσης Α.Σ.Α. του Αμβούργου (www.bildarchivhamburg.de/AGB) ...............................................................................................228
Εικόνα 33: Όψη της μονάδας αποτέφρωσης Α.Σ.Α. στο Allington Quarry ...............................229
Εικόνα 34: α) Όψη μονάδας αποτέφρωσης Α.Σ.Α. για την πολιτεία της Νέας Υόρκης, ..............230
Εικόνα 35: Όψη εγκατάστασης θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. στην πόλη Osaka (α) Nanko, (β)
Suminoe, (γ) Maishima, (δ) Hirano ........................................................................231
Εικόνα 36: Δημιουργία μήτρας αξιολόγησης........................................................................248
Εικόνα 37: Σχηματική αναπαράσταση των συναρτήσεων προτίμησης ....................................249
Εικόνα 38: Ολική ιεράρχηση των σεναρίων βάσει συνολικής ροή...........................................279
Εικόνα 39: Μερική ιεράρχηση των σεναρίων βάσει θετικών και αρνητικών ροών .....................279
Εικόνα 40: Συνολική ροή (Φ) των σεναρίων........................................................................279
Εικόνα 41: Διάγραμμα GAIA..............................................................................................281
Εικόνα 42: Βασικοί συντελεστές βαρύτητας κριτηρίων, όπως προέκυψαν σε συνεργασία με
τους ενδιαφερόμενους φορείς ...............................................................................282
Εικόνα 43: Βαθμός σταθερότητας της απόφασης.................................................................283
Εικόνα 44: Περιπτώσεις αλλαγής βαρύτητας περιβαλλοντικών και οικονομικών κριτηρίων ........284
Εικόνα 45: Τέλος εισόδου μονάδας επεξεργασίας προδιαλεγμένων οργανικών υλικών σε
συνάρτηση με το ποσοστό των προσμίξεων............................................................315
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
13
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ
Η παρούσα μελέτη συντάσσεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές της από 19-07-2010
σύμβασης υλοποίησης του έργου «Μελέτη Χωροθέτησης Εργοστασίου Επεξεργασίας Στερεών
Αποβλήτων», που υπογράφηκε μεταξύ της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής Περιφέρειας
Ηπείρου και της εταιρείας ΕΠΤΑ Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων Ε.Π.Ε..
1.2.
ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Σύμφωνα με τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων (Π.Ε.Σ.Δ.Α.)
Περιφέρειας Ηπείρου, ο οποίος εγκρίθηκε στις 28-12-2004, προβλέπεται η κατασκευή μίας
Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων σε επίπεδο Περιφέρειας.
Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η αξιολόγηση εναλλακτικών τεχνολογιών διαχείρισης των
Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.) με τεχνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια
προσαρμοσμένα
στα
ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά
της
Περιφέρειας,
η
διαμόρφωση
ολοκληρωμένων προτάσεων για την διαχείριση και επεξεργασία των Α.Σ.Α. που παράγονται
στη Περιφέρεια, όπως επίσης, και η εκτίμηση του κόστους επένδυσης της προτεινόμενης
μονάδας επεξεργασίας.
Η παρούσα μελέτη σε συνδυασμό με τη Μελέτη Χωροθέτησης, αποτελεί και το πρώτο στάδιο
ωρίμανσης μίας μονάδας επεξεργασίας.
1.3.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Σύμφωνα με όσα ορίζει η κείμενη νομοθεσία, είναι απαραίτητη η διαμόρφωση ενός
ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των στερεών αστικών αποβλήτων, το οποίο
περιλαμβάνει συλλογή, μεταφόρτωση, δράσεις μείωσης της παραγωγής αποβλήτων,
επαναχρησιμοποίηση, διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, επεξεργασία, ανάκτηση ενέργειας και
διάθεση. Στη βάση αυτή, η παρούσα μελέτη αποτελεί το πλαίσιο που θα διευκολύνει τη
διαδικασία σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων σχετικά με τη διαχείριση των στερεών
αποβλήτων στην Περιφέρεια Ηπείρου και ειδικότερα όσον αφορά στη δυνατότητα
επεξεργασίας αυτών.
Κύριο αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η ανάλυση και εξέταση των διαθέσιμων
τεχνολογιών που εφαρμόζονται για την επεξεργασία των Αστικών Στερεών Αποβλήτων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
14
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
(Α.Σ.Α.) καθώς και η αξιολόγηση αυτών με βάση τα δεδομένα και χαρακτηριστικά της
Περιφέρειας Ηπείρου.
Για το σκοπό αυτό, λαμβάνεται υπόψη η υφιστάμενη κατάσταση στην Περιφέρεια (ποσότητες
απορριμμάτων, ποιοτικά χαρακτηριστικά απορριμμάτων, υφισταμένες υποδομές διαχείρισης,
κ.α.), προβλέψεις σχετικά με την μελλοντική παραγωγή Α.Σ.Α., όλο το φάσμα των διαθέσιμων
μεθόδων επεξεργασίας Α.Σ.Α. που εφαρμόζονται σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα, καθώς και
το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την διαχείριση των Α.Σ.Α..
Επίσης, βάσει των ιδιαίτερων συνθηκών της Περιφέρειας καθώς και των εθνικών και
κοινοτικών στόχων για τη διαχείριση των Α.Σ.Α., διαμορφώνονται εναλλακτικά σενάρια
ολοκληρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων και γίνεται αξιολόγησή τους με τη μέθοδο
πολύκριτηριακής ανάλυσης PROMETHEE.
Τέλος δίνεται μια τεχνική περιγραφή του προκρινόμενο σεναρίου, η οποία περιλαμβάνει τις
βασικές λειτουργίες της μονάδας, ισοζύγιο μάζας και ενέργειας, τρόπους διάθεσης των
παραγόμενων προϊόντων της καθώς και επενδυτικό και λειτουργικό κόστος.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
15
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
Α.Σ.Α. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ
2.1.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται πληθυσμιακά στοιχεία της Περιφέρειας Ηπείρου βάσει της
νέας διοικητικής διαίρεσης σύμφωνα με το σχέδιο «Καλλικράτης», οι πηγές προέλευσης των
στερεών αποβλήτων στην περιοχή αναφοράς, η υφιστάμενη παραγωγή, σύσταση και
διαχείριση των Α.Σ.Α., καθώς και εκτιμήσεις για την μελλοντική εξέλιξη των παραγόμενων
ποσοτήτων στην Περιφέρεια.
2.2.
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Η Περιφέρεια Ηπείρου απαρτίζεται από τέσσερις νομούς, οι οποίοι είναι ο Νομός Άρτας, ο
Νομός Θεσπρωτίας, ο Νομός Ιωαννίνων και ο Νομός Πρέβεζας και έχει έδρα τα Ιωάννινα.
Σύμφωνα με το σχέδιο «Καποδίστριας» (ΦΕΚ 244Α/97), συνολικά αποτελείτο από 57 Δήμους
και 19 Κοινότητες. Σύμφωνα όμως με την νέα διοικητική μεταρρύθμιση του σχεδίου
«Καλλικράτης» (Ν.
3852/2010,
ΦΕΚ
Α'
87/07-06-2010),
στην
περιφέρεια Ηπείρου
δημιουργούνται συνολικά 18 Δήμοι και συγκεκριμένα οι εξής:
Οι δήμοι του Νομού Ιωαννίνων είναι συνολικά οκτώ:
1. Ο Δήμος Ιωαννιτών που περιλαμβάνει τους πρώην Δήμους Ιωαννιτών, Μπιζανίου,
Περάματος, Ανατολής, Παμβώτιδος και την Κοινότητα Νήσου.
2. Ο Δήμος Ζαγορίου που περιλαμβάνει τους πρώην Δήμους Κεντρικού Ζαγορίου,
Ανατολικού Ζαγορίου, Τύμφης και τις Κοινότητες Βωβούσας και Παπίγκου.
3. Ο Δήμος Κόνιτσας που περιλαμβάνει τους Δήμους Κόνιτσας, Μαστοροχωρίων και τις
Κοινότητες Αετομηλίτσας, Διστράτου και Φούρκας.
4. Ο Δήμος Πωγωνίου που περιλαμβάνει τους Δήμους Καλπακίου, Δελβινακίου, Άνω
πωγωνίου, Άνω Καλαμά καθώς και τις Κοινότητες Πωγωνιανής και Λάβδανης.
5. Ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων που περιλαμβάνει τους Δήμους Τζουμέρκων, Πραμάντων
και τις Κοινότητες Συρράκου, Καλαρρυτών, Βαθυπέδου και Ματσουκίου.
6. Ο Δήμος Μετσόβου που περιλαμβάνει τους Δήμους Μετσόβου, Εγνατίας και την
Κοινότητα Μηλέας.
7. Ο Δήμος Δωδώνης που περιλαμβάνει τους Δήμους Κατσανοχωρίων, Αγ. Δημητρίου,
Σελλών, Δωδώνης και Λάκκας Σουλίου.
8. Ο Δήμος Ζίτσας που περιλαμβάνει τους Δήμους Πασσαρώνος, Εκάλης, Ευρυμενών, Ζίτσας
και Μολοσσών.
Στον Νομό Άρτας οι συνολικοί Δήμοι είναι τέσσερις:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
16
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
1. Ο Δήμος Αρταίων που περιλαμβάνει τους Δήμους Αρταίων, Αμβρακικού, Βλαχερνών,
Ξηροβουνίου και Φιλοθέης.
2. Ο Δήμος Νικολάου Σκουφά που περιλαμβάνει τους Δήμους Πέτα, Αράχθου, Κομποτίου και
την Κοινότητα Κομμένου.
3. Ο Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη που περιλαμβάνει τους Δήμους Ηράκλειας, Καραϊσκάκη και
Τετραφυλίας.
4. Ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων που περιλαμβάνει του Δήμους Αθαμανίας, Αγνάντων και
τις Κοινότητες Μελισσουργών και Θεοδωριάνων.
Στον Νομό Θεσπρωτίας δημιουργούνται τρεις συνολικά Δήμοι:
1. Ο Δήμος Ηγουμενίτσας που περιλαμβάνει τους Δήμους Ηγουμενίτσας, Συβότων,
Μαργαριτίου και την Κοινότητα Πέρδικας.
2. Ο Δήμος Φιλιατών που περιλαμβάνει τους Δήμους Φιλιατών, Σαγιάδας και Παραποτάμου.
3. Ο Δήμος Σουλίου που περιλαμβάνει τους Δήμους Παραμυθιάς, Αχέροντα και την
Κοινότητα Σουλίου.
Τέλος, στο Νομό Πρέβεζας οι Δήμοι που σχηματίζονται είναι τρεις:
1. Ο Δήμος Πρέβεζας που περιλαμβάνει τους Δήμους Ζαλόγγου, Λούρου και Πρέβεζας.
2. Ο Δήμος Πάργας που περιλαμβάνει τους Δήμους Πάργας και Φαναρίου.
3. Ο Δήμος Ζηρού που περιλαμβάνει τους Δήμους Ανωγείου, Θεσπρωτικού, Φιλιππιάδος
καθώς και την Κοινότητα Κρανέας.
Ακολούθως φαίνεται συνοπτικά η νέα διοικητική διαίρεση σύμφωνα με το σχέδιο
«Καλλικράτης».
Πίνακας 1: Διοικητική διαίρεση Ηπείρου σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης
Νομός Ιωαννίνων
Νομός Άρτας
Νομός Πρέβεζας
Νομός Θεσπρωτίας
1. Δήμος Ζίτσας
1. Δήμος Αρταίων
1. Δήμος Πρέβεζας
1. Δήμος Ηγουμενίτσας
2. Δήμος Δωδώνης
2. Δήμος Νικολάου Σκουφά
2. Δήμος Πάργας
2. Δήμος Φιλιατών
3. Δήμος Πωγωνίου
3. Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη
3. Δήμος Ζηρού
3. Δήμος Σουλίου
4. Δήμος Βόρειων Τζουμέρκων
4. Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων
5. Δήμος Κόνιτσας
6. Δήμος Ζαγορίου
7. Δήμος Μετσόβου
8 .Δήμος Ιωαννιτών
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
17
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
2.3.
ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Για το σκοπό της αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης αλλά και τους αναγκαίους
υπολογισμούς που θα γίνουν παρακάτω είναι απαραίτητη η εκτίμηση των σημερινών και
μελλοντικών πληθυσμιακών στοιχείων της Περιφέρειας. Η Περιφέρεια Ηπείρου συγκεντρώνει
περίπου το 31% του πληθυσμού της στα αστικά κέντρα, με κυρίαρχο αστικό κέντρο τα
Ιωάννινα. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα πληθυσμιακά στοιχεία που συγκροτούν το προφίλ
της Περιφέρειας. Για την εκτίμηση του μόνιμου καθώς και του εποχιακού πληθυσμού,
χρησιμοποιήθηκαν και επεξεργάστηκαν τα στοιχεία από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία
Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.).
2.3.1.
Μόνιμος Πληθυσμός
Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε., ο πραγματικός πληθυσμός της Ηπείρου το 1971 υπολογίσθηκε σε
310.334, 1981 σε 324.541, το 1991 σε 339.728, ενώ κατά την τελευταία επίσημη απογραφή
του 2001, είχε πραγματικό πληθυσμό 353.820 κατοίκους (ποσοστό 3,2% του συνολικού
πληθυσμού της χώρας), όπως παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα.
Πίνακας 2: Πληθυσμιακή εξέλιξη Περιφέρειας Ηπείρου (Ε.Σ.Υ.Ε., 1971-2001)
Έτος
Πραγματικός Πληθυσμός
1971
1981
1991
2001
310.334
324.541
339.728
353.820
Όπως παρατηρείται, τις τελευταίες δεκαετίες η Περιφέρεια Ηπείρου εμφανίζει αυξητικές
δημογραφικές μεταβολές, και πιο συγκεκριμένα κατά την 30ετία 1971-2001 υπάρχει μια
αύξηση του πληθυσμού της τάξης του 14%.
Η κατανομή του πληθυσμού ανά Νομό για το 2001 παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα.
Πίνακας 3: Κατανομή πληθυσμού Περιφέρειας Ηπείρου ανά Νομό (Ε.Σ.Υ.Ε., 2001)
Νομός
Ιωαννίνων
Άρτας
Θεσπρωτίας
Πρέβεζας
ΣΥΝΟΛΟ
Πληθυσμός 2001
Ποσοστό
170.239
78.134
46.091
59.356
353.820
48,1%
22,1%
13,0%
16,8%
100%
Ακολούθως παρουσιάζεται η πληθυσμιακή εξέλιξη στην Περιφέρεια Ηπείρου από το 1991 έως
το 2001, ανά Δήμο.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
18
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 4: Πληθυσμιακή εξέλιξη Περιφέρειας Ηπείρου ανά Δήμο (Ε.Σ.Υ.Ε., 1991-2001)
Νομός Ιωαννίνων
Πληθυσμός 1991
Πληθυσμός 2001
16.100
7.197
1.926
17.313
8.452
1.997
1.922
1.437
3.618
15.963
2.200
1.525
3.139
16.475
6.019
1.696
2.213
6.502
1.790
2.095
3.356
3.552
2.679
12.602
2.874
2.536
11.092
2.324
Άνω Καλαμά
Άνω Πωγωνίου
Δελβινακίου
κοιν. Πωγωνιανής
3.286
2.108
3.326
743
3.070
1.663
2.933
880
κοιν. Λάβδανης
Δήμος Ζαγορίου
Κεντρικού Ζαγορίου
Ανατολικού Ζαγορίου
265
5.419
1.450
2.286
222
6.032
1.601
2.402
Τύμφης
κοιν. Βωβούσας
κοιν. Παπίγκου
1.364
136
183
9.252
1.493
179
357
9.294
Κόνιτσας
Μαστοροχωρίων
κοιν. Αετομηλίτσας
κοιν. Φούρκας
6.572
1.913
277
56
6.225
2.072
304
206
κοιν. Διστράτου
Δήμος Βόρειων Τζουμέρκων
Τζουμέρκων
Πραμάντων
434
3.963
1.578
1.790
487
4.561
1.228
2.194
66
232
156
141
100
543
223
273
7.824
4.125
3.095
604
7.835
4.417
2.800
618
87.070
63.725
5.578
97.657
70.203
7.198
Δήμος Ζίτσας
Πασσαρώνος
Εκάλης
Ζίτσας
Ευρυμενών
Μολοσσών
Δήμος Δωδώνης
Αγίου Δημητρίου
Δωδώνης
Σελλών
κοιν. Λάκκας Σουλίου (πρ.
Δερβιζιάνων)
Κατσανοχωρίων
Δήμος Πωγωνίου
Καλπακίου
Δήμος Κόνιτσας
κοιν. Βαθυπέδου
κοιν. Ματσουκίου
κοιν. Καλαρρυτών
κοιν. Συρράκου
Δήμος Μετσόβου
Μετσόβου
Εγνατίας
κοιν. Μηλιάς
Δήμος Ιωαννιτών
Ιωαννιτών
Ανατολής
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
19
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Νομός Ιωαννίνων
Πληθυσμός 1991
Πληθυσμός 2001
Παμβώτιδος
9.762
9.925
Περάματος
Μπιζανίου
4.605
3.052
5.743
4.241
κοιν. Νήσου
348
158.193
347
170.239
ΣΥΝΟΛΟ
Νομός Άρτας
Πληθυσμός 1991
Πληθυσμός 2001
Αρταίων
Αμβρακικού
42.749
23.710
5.314
41.814
23.863
4.742
Βλαχερνών
Φιλοθέης
Ξηροβουνίου
Δήμος Νικολάου Σκουφά
3.433
5.831
4.461
15.218
3.326
5.800
4.083
15.235
4.771
6.359
3.287
801
4.904
6.011
3.485
835
8.781
2.249
3.236
3.296
9.016
1.979
3.245
3.792
Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων
Αθαμανίας
Αγνάντων
κοιν. Θεοδωριανών
11.971
6.226
3.910
799
12.069
6.382
4.022
994
κοιν. Μελισσουργών
ΣΥΝΟΛΟ
1.036
78.719
671
78.134
Νομός Θεσπρωτίας
Πληθυσμός 1991
Πληθυσμός 2001
19.279
11.608
23.024
14.710
Συβότων
Μαργαριτίου
κοιν. Πέρδικας
2.617
3.324
1.730
13.167
3.010
3.032
2.272
12.116
Φιλιατών
Σαγιάδας
Παραποτάμου
9.758
2.074
1.335
11.742
8.288
2.160
1.668
10.951
8.626
2.190
7.859
2.344
926
748
Δήμος Αρταίων
Πέτα
Αράχθου
Κομποτίου
κοιν. Κομμένου
Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη
Ηράκλειας
Γεωργίου Καραϊσκάκη
Τετραφυλίας
Δήμος Ηγουμενίτσας
Ηγουμενίτσης
Δήμος Φιλιατών
Δήμος Σουλίου
Παραμυθιάς
Αχέροντα
κοιν. Σουλίου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
20
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Νομός Θεσπρωτίας
Πληθυσμός 1991
Πληθυσμός 2001
ΣΥΝΟΛΟ
44.188
46.091
Νομός Πρέβεζας
Πληθυσμός 1991
Πληθυσμός 2001
Δήμος Πρέβεζας
27.684
29.918
Ζαλόγγου
Λούρου
Πρέβεζας
5.179
5.619
16.886
13.074
5.043
5.270
19.605
12.944
Πάργας
Φανάριου
3.569
9.505
17.870
1.649
4.033
8.911
16.494
1.539
Θεσπρωτικού
Φιλιππιάδος
5.653
9.415
5.474
8.429
κοιν. Κρανέας
1.153
58.628
1.052
59.356
Δήμος Πάργας
Δήμος Ζηρού
Ανωγείου
ΣΥΝΟΛΟ
Λαμβάνοντας υπόψη και τα αποτελέσματα προηγούμενων απογραφών παρατηρούμε ότι από
άποψη κατανομής του πληθυσμού της Περιφέρειας στους τέσσερις Νομούς της, το
μεγαλύτερο μέρος συγκεντρώνεται στο Νομό Ιωαννίνων με πληθυσμό 170.239 κατοίκους
(48,10%), ακολουθεί ο Νομός Άρτας με πληθυσμό 78.134 κατοίκους (22,1%), ο Νομός
Πρέβεζας με 59.536 κατοίκους (16,80%) και ο Νομός Θεσπρωτίας 46.091 (13,00%). Με
εξαίρεση το Νομό Άρτας, ο οποίος εμφανίζει τάσεις μείωσης του πληθυσμού του, οι υπόλοιπο
Νομοί, κατά την τελευταία εικοσαετία (1981-2001) παρουσίΑ.Σ.Α.ν σημαντική αύξηση του
πληθυσμού τους, με μικρότερους ωστόσο ρυθμούς τη δεκαετία 1991-2001.
Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι η πληθυσμιακή πυκνότητα της Περιφέρειας είναι περίπου 40,5
κάτοικοι ανά τ.χλμ., γεγονός που τη καθιστά μία από τις πιο αραιοκατοικημένες Περιφέρειες
της Ελλάδας, η πληθυσμιακή πυκνότητα της οποίας είναι περίπου 80 κάτοικοι ανά τ.χλμ..
Επιπλέον σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. (2001), το 47,3% του πληθυσμού (159.109 κάτοικοι)
συγκεντρώνεται στις αστικές περιοχές, ενώ το 52,7% (177.283 κάτοικοι) στις αγροτικές
περιοχές.
2.3.2.
Εποχιακός Πληθυσμός
Παρόλο που η Περιφέρεια δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως τυπικώς τουριστική, το φυσικός
κάλλος που χαρακτηρίζει τους Νομούς και οι παραδοσιακοί οικισμοί (οικοσυστήματα, αξιόλογα
μνημεία, πολιτιστικές παραδόσεις, λαογραφικά προϊόντα κ.ά.) αποτελούν πόλο έλξης
τουριστών τόσο από το εσωτερικό της χώρας όσο και από το εξωτερικό. Έτσι λοιπόν σε
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
21
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αρκετές περιοχές της Περιφέρειας εμφανίζεται τουριστική κίνηση όχι μόνο κατά τους θερινούς
μήνες αλλά ολόκληρο τον χρόνο, σε χαμηλά όμως επίπεδα.
Όπως φαίνεται και στους ακόλουθους πίνακας, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής
Υπηρεσίας Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.) οι τουριστικές κλίνες της Περιφέρειας για το 2001 ανέρχονταν
σε 13.279, στις οποίες περιλαμβάνονται τόσο οι κλίνες των ξενοδοχείων και των ομοειδών
καταλυμάτων (9.904) όσο και οι θέσεις στα τουριστικά κάμπινγκ (3.375). Για το 2009 οι
τουριστικές κλίνες ανέρχονταν σε 17.463, όπου οι 13.457 είναι οι κλίνες στα ξενοδοχεία και τα
ομοειδή καταλύματα και 4.006 οι θέσεις στα τουριστικά κάμπινγκ.
Πίνακας 5:Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στα καταλύματα Ξενοδοχειακού τύπου στην
Ελλάδα και την περιοχή αναφοράς
2001
Αριθμός καταλυμάτων
Ξενοδοχεία
Τουριστικά
και ομοειδή
Σύνολο
κάμπινγκ
καταλύματα
Περιοχή
GR21
GR211
Ήπειρος
Αριθμός κλινών
Ξενοδοχεία
Τουριστικά
και ομοειδή
κάμπινγκ
καταλύματα
Σύνολο
Άρτα
201
12
13
0
214
12
9.904
476
3.375
0
13.279
476
GR212
GR213
Θεσπρωτία
Ιωάννινα
41
86
5
1
46
87
2.275
3.594
1.130
210
3.405
3.804
GR214
Πρέβεζα
62
7
69
3.559
2.035
5.594
2009
Αριθμός καταλυμάτων
Ξενοδοχεία
Τουριστικά
και ομοειδή
Σύνολο
κάμπινγκ
καταλύματα
Περιοχή
GR21
Ήπειρος
Αριθμός κλινών
Ξενοδοχεία
Τουριστικά
και ομοειδή
κάμπινγκ
καταλύματα
Σύνολο
340
17
357
13.457
4.006
17.463
GR211
GR212
GR213
Άρτα
Θεσπρωτία
Ιωάννινα
14
50
182
0
5
1
14
55
183
737
2.515
5.892
0
1.158
210
737
3.673
6.102
GR214
Πρέβεζα
94
11
105
Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε. (2010)
4.313
2.638
6.951
Τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάζονται και στα ακόλουθα διαγράμματα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
22
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Αριθμός κλινών σε Ξενοδοχεία,
Ομοειδή καταλύματα και Καμπινγκ
Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στην Περιφέρεια Ηπείρου (2001-2009)
20.000
18.000
16.000
17.463
14.000
2001
12.000
13.279
10.000
2009
8.000
6.000
4.000
2.000
0
Ήπειρος
Περιφέρεια
Διάγραμμα 1: Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στην Περιφέρεια Ηπείρου (2003-2009)
Αριθμός κλινών σε Ξενοδοχεία,
Ομοειδή καταλύματα και Καμπινγκ
Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στην Περιφέρεια Ηπείρου ανα Νομό (20012009)
8.000
7.000
6.951
6.000
6.102
5.594
5.000
2001
4.000
3.673
3.000
2009
3.804
3.405
2.000
1.000
0
476
737
Άρτα
Θεσπρωτία
Ιωάννινα
Πρέβεζα
Νομός
Διάγραμμα 2: Διαχρονική εξέλιξη αριθμού κλινών στην Περιφέρεια Ηπείρου ανά Νομό
(2003-2009)
Από τα παρακάνω φαίνεται ότι ο αριθμός των κλινών αυξήθηκε σημαντικά στο σύνολο της
Περιφέρειας κατά 31,5%. Ποσοστιαία, μεγάλη αύξηση παρατηρήθηκε σε όλους τους Νομούς
με εξαίρεση της Θεσπρωτίας, στην οποία οι κλίνες παρέμειναν σχεδόν στα ίδια επίπεδα. Η
μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση σημειώθηκε στον Νομό Ιωαννίνων, αλλά σε απόλυτο αριθμό
οι περισσότερες κλίνες συγκεντρώνονται στον Νομό Πρέβεζας, κυρίως λόγω της αυξημένης
τουριστική κίνηση που σημειώνεται στο Δήμο Πάργας.
Γενικότερα παρατηρούμε ότι οι Νομοί της Θεσπρωτίας και κυρίως της Άρτας διατηρούν μικρό
δυναµικό κλινών, ενώ για το 2001 και το 2009, το 71% και το 75% περίπου του συνόλου των
κλινών της Περιφέρειας αντίστοιχα, συγκεντρώνεται µόνο στους Νοµούς Πρεβέζης και
Ιωαννίνων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
23
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τέλος, σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε., η μέση ετήσια πληρότητα στην Περιφέρεια το 2001
κυμαινόταν στο 40.7%, ενώ το 2009 περίπου στο 46%.
2.4.
ΠΗΓΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Οι κυριότερες πηγές παραγόμενων Στερεών Αποβλήτων (Σ.Α.) της Περιφέρειας Ηπείρου και οι
κυριότερες πηγές προέλευσης τους είναι οι ακόλουθες:
α) Αστικά Στερεά Απόβλητα (Α.Σ.Α.)
Τα Α.Σ.Α. είναι οικιακά και παρεμφερή Στερεά Απόβλητα (ή αστικά απορρίμματα) και
περιλαμβάνουν τα απόβλητα που παράγονται κυρίως από οικισμούς, αλλά και τα απόβλητα
άλλων δραστηριοτήτων που προσομοιάζουν με αυτά. Οι κυριότερες πηγές παραγωγής
οικιακών και παρεμφερών απορριμμάτων Σ.Α., είναι οι κατοικίες, τα εμπορικά καταστήματα
και άλλες «αστικές δραστηριότητες (π.χ. εστιατόρια, καφετέριες, ξενοδοχεία κλπ). στην
κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και Σ.Α. που παράγονται από άλλες δραστηριότητες, αλλά
προσομοιάζουν με τα αστικά απορρίμματα. Τέτοια είναι π.χ. ένα τμήμα των Νοσοκομειακών
Στερεών Απορριμμάτων, απόβλητα ορισμένων βιομηχανιών κλπ.
β) Ιλύς Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων
Κύριες πηγές αυτής της κατηγορίας, είναι οι Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων
των βιομηχανιών - βιοτεχνιών και οι Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας αστικών λυμάτων.
γ) Υπολείμματα γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων
Κύριες πηγές αυτής της κατηγορίας Σ.Α., είναι οι αγροτικοί Συνεταιρισμοί, οι μεμονωμένοι
αγρότες και οι κτηνοτρόφοι. Τα γεωργικά υπολείμματα που κυριαρχούν είναι τα προϊόντα
κλαδέματος στις καλλιεργούμενες εκτάσεις, τα υπολείμματα γεωργικών δραστηριοτήτων, και
ειδικότερα στην Περιφέρεια Ηπείρου, οι φλούδες καθώς και τα αποσυρόμενα πορτοκάλια.
Όσον αφορά στα κτηνοτροφικά υπολείμματα, κυριαρχούν τα στερεά απόβλητα από
πτηνοσφαγεία και σφαγεία μεγάλων ζώων. Στην Περιφέρεια βέβαια στην παρούσα φάση, οι
μεγαλύτερες ποσότητες που παράγονται επεξεργάζονται για να διατεθούν ως ζωοτροφές, είτε
αποτεφρώνονται.
δ) Λοιπές Ειδικές Κατηγορίες Σ.Α.
Οι κυριότερες λοιπές ειδικές κατηγορίες Σ.Α. της περιοχής μελέτης είναι οι εξής:
δ1) Βιομηχανικά απόβλητα: Τα βιομηχανικά απόβλητα διακρίνονται στα επικίνδυνα και
στα μη επικίνδυνα. Τα επικίνδυνα δεν αφορούν το αντικείμενο της παρούσας μελέτης.
Από τα μη επικίνδυνα ορισμένα προσομοιάζουν με τα Α.Σ.Α. (π.χ. υλικά συσκευασίας,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
24
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ιλύς από Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων με βιολογική επεξεργασία,
υπολείμματα επεξεργασίας φρούτων και λαχανικών, απορρίμματα προσωπικού κ.λπ. )
ενώ ορισμένα άλλα όχι (π.χ. εξορυκτικές δραστηριότητες, λάσπες εγκαταστάσεων
επεξεργασίας υγρών αποβλήτων με χημική επεξεργασία κ.λπ.).
δ2) Αδρανή απόβλητα από κατασκευές, εκσκαφές και κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.): Κύριες
πηγές αυτής της κατηγορίας είναι η κατασκευή Δημοσίων και Ιδιωτικών Έργων (π.χ
οδοποιία, αποχέτευση, κτιριακά κ.λπ.) και τα υλικά συντήρησης και κατεδάφισης
(μπάζα). Σημειώνεται ότι η Οδηγία της Ε.Ε. (1999/31) απαγορεύει τη διάθεση αδρανών
υλικών και εν γένει μπαζών στους Χ.Υ.Τ.Α. και επιβάλλει τη διάθεσή τους σε
ανεξάρτητους χώρους ταφής αδρανών. Επιπροσθέτως ο Νόμος “περί ίδρυσης Εθνικού
Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων” (Ν.
2939/2001) περιλαμβάνει και τα υλικά κατεδάφισης στην κατηγορία “άλλα” προϊόντα και
προβλέπει την έκδοση του αντίστοιχου προεδρικού διατάγματος. Κατά αναλογία με τα
αντίστοιχα προεδρικά διατάγματα που έχουν εκδοθεί (ελαστικά, ΑΗΗΕ), οι παραγωγοί
των ΑΕΚΚ οφείλουν να συστήσουν ή ίδιοι ή να συμμετέχουν σε συλλογικά συστήματα
διαχείρισης.
δ3) Μεταχειρισμένα ελαστικά: Κύριες πηγές αυτής της κατηγορίας είναι τα καταστήματα
επισώτρων (βουλκανιζατέρ), αλλά και έμμεσα τα οχήματα Ι.Χ., Δ.Χ., τρακτέρ αγροτικής
χρήσεως κ.λπ. Σύμφωνα με το N.2939/01 και το Π.Δ. 109/04 οι παραγωγοί ελαστικών
υποχρεούνται να οργανώσουν οι ίδιοι ή να συμμετέχουν σε ατομικά ή συλλογικά
συστήματα διαχείρισης των ελαστικών. Επιπλέον οι ιδιοκτήτες, κάτοχοι ή τελικοί
χρήστες μεταχειρισμένων ελαστικών υποχρεούνται να τα μεταφέρουν οι ίδιοι και να τα
παραδίδουν σε σημεία συλλογής ή σε νόμιμους συλλέκτες ή σε εγκεκριμένα συστήματα
εναλλακτικής διαχείρισης. Τα μεταχειρισμένα ελαστικά δεν μπορούν να διατίθενται σε
Χ.Υ.Τ.Α. σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, προβλέπεται η προσωρινή
συγκέντρωση τους και η συλλογή και αξιοποίησή τους σε συνεργασία με το σύστημα
εναλλακτικής διαχείρισης ελαστικών ECOELASTICA.
δ4) Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους – Καταλύτες Οχημάτων (Ο.Τ.Κ.Ζ.): Στην
κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται τα αποσυρόμενα οχήματα και οι μεταχειρισμένοι
καταλυτικοί μετατροπείς, αλλά και τα μεταχειρισμένα ανταλλακτικά που προκύπτουν
από την επισκευή των οχημάτων.
δ5)
Απόβλητα
ειδών
Ηλεκτρικού
και
Ηλεκτρονικού
Εξοπλισμού
(Α.Η.Η.Ε.):
Περιλαμβάνονται πάσης φύσεως Α.Η.Η.Ε., όπως ψυγεία, πλυντήρια, τηλεοράσεις,
Ηλεκτρικοί
Υπολογιστές,
Εκτυπωτές,
αριθμομηχανές,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
φωτιστικά
είδη,
φούρνοι
25
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μικροκυμάτων, θερμαντικά σώματα, φωτοαντιγραφικά μηχανήματα, συσκευές φαξ,
τηλέφωνα, κάμερες, λαμπτήρες φθορισμού κ.λπ.
δ6) Ογκώδη αντικείμενα: Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνεται μία πλειάδα
ευμεγεθών Σ.Α. Πηγές αυτής της κατηγορίας είναι εν μέρει όλες οι δραστηριότητες,
όπως κατοικίες, εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχεία, βιοτεχνία, κλαδέματα κ.λπ. Δεν
αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία αποβλήτων, αλλά εξετάζονται συχνά χωριστά ως προς
την συλλογή – μεταφορά – αποθήκευση – προεπεξεργασία τους, λόγω της
ιδιαιτερότητας που απαιτεί ο χειρισμός τους, εξαιτίας του μεγέθους τους. Ενδεικτικά
αναφέρονται εδώ, τα έπιπλα, βαρέλια, παλέτες, στρώματα κ.λπ.
δ7) Νοσοκομειακά Σ.Α.: Πηγή προέλευσης είναι οι νοσηλευτικές μονάδες και γενικότερα
μονάδες υγειονομικού ενδιαφέροντος, (Κέντρα Υγείας, Ιατρεία κ.λπ.). Αυτά διακρίνονται
σε τρεις κύριες διαδικασίες τα προσομοιάζοντα με τα οικιακά (σκευασίες, απόβλητα
κυλικείων κ.λπ.), τα μολυσματικά απόβλητα (όσα φέρουν παθογόνους παράγοντες,
όπως γάζες μολυσμένες, μέλη σώματος, κόπρανα πειραματόζωων κ.λπ.) και τα ειδικά
απόβλητα
(αιχμηρά
αντικείμενα,
ραδιενεργά,
τοξικά
κ.λπ.).
Με
εξαίρεση
τα
προσομοιάζοντα με τα οικιακά, τα υπόλοιπα δεν συμπεριλαμβάνονται στα Α.Σ.Α.
σύμφωνα με την ΚΥΑ 50910/2727/2003.
Όπως προαναφέρθηκε, για ορισμένες από τις ανωτέρω ειδικές κατηγορίες αποβλήτων,
λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα, εγκεκριμένα από το Υ.Π.Ε.Κ.Α., Συστήματα Εναλλακτικής
Διαχείρισης Αποβλήτων, κατ’ εφαρμογή του Νόμου 2939/2001 (ΦΕΚ 179/Α/6.8.2001), τα
οποία έχουν αναλάβει τη διαχείρισή τους σε εθνικό επίπεδο.
2.5.
2.5.1.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Α.Σ.Α.)
Εισαγωγή
Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται κατηγοριοποίηση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων σύμφωνα με
τις κατηγορίες που περιλαμβάνονται στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (Ε.Κ.Α.). Για τον
σκοπό αυτό, απαιτείται να προσδιορισθεί η έννοια του όρου «στερεό (μη επικίνδυνο)
απόβλητο», όπως αυτό καθορίσθηκε στην ΚΥΑ 50910/2727/2003. Ως στερεό (μη επικίνδυνο)
απόβλητο, ορίζεται κάθε ουσία ή αντικείμενο που υπάγεται στις κατηγορίες αποβλήτων των
παραρτημάτων ΙΑ και ΙΒ της ΚΥΑ 50910/2727/2003 και το οποίο ο κάτοχος του απορρίπτει ή
προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει. Στην έννοια του στερεού (μη επικίνδυνου)
αποβλήτου δεν υπάγονται τα απόβλητα εκείνα από τον Ευρωπαϊκό κατάλογο αποβλήτων του
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
26
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Παραρτήματος ΙΒ της ΚΥΑ 50910/2727/2003 που επισημαίνεται με αστερίσκο και τα οποία
χαρακτηρίζονται ως δυνάμει επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με την Απόφαση 2001/118/Ε.Κ.
(ΕΕL 47/2001).
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, και δεδομένου ότι η μονάδα που προβλέπεται στην Περιφέρεια, θα
δέχεται προς επεξεργασία μόνο μη επικίνδυνα Αστικά Στερεά Απόβλητα, δηλαδή απόβλητα
που χαρακτηρίζονται ως δημοτικά και παρεμφερή, αποδεκτά είναι μόνο τα απόβλητα του
Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων (ΕΚΑ) (Απόφαση 2001/118/ΕΚ) που φέρουν τον κωδικό
20 χωρίς να περιλαμβάνονται ορισμένα ρεύματα αποβλήτων που έχουν συλλεχθεί χωριστά .
Ακολούθως αναφέρονται οι κωδικοί των αποβλήτων της κατηγορίας 20 .
20
ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑ
ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΑΙ
ΙΔΡΥΜΑΤΑ), ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ ΧΩΡΙΣΤΑ ΣΥΛΛΕΓΕΝΤΩΝ
20 01
χωριστά συλλεγέντα µέρη (εκτός από το σηµείο 15 01)
20 01 01
χαρτιά και χαρτόνια
20 01 02
γυαλιά
20 01 08
βιοαποικοδοµήσιµα απόβλητα κουζίνας και χώρων ενδιαίτησης
20 0110
ρούχα
20 0111
υφάσµατα
20 01 22
αεροζόλ
20 01 25
βρώσιµα έλαια και λίπη
20 01 28
χρώµατα, µελάνες, κόλλες και ρητίνες άλλες από τις αναφερόµενες στο σηµείο
20 01 27
20 01 30
απορρυπαντικά άλλα από τα αναφερόµενα στο σηµείο 20 0129
20 01 32
φάρµακα άλλα από τα αναφερόµενα στο σηµείο 20 0131
20 01 34
µπαταρίες και συσσωρευτές άλλα από τα αναφερόµενα στο σηµείο 20 01 33
20 01 36
απορριπτόµενος ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισµός άλλος από τον
αναφερόµενο στα σηµεία 20 0121 , 20 0123 και 20 0135
20 01 38
ξύλο εκτός εκείνων που περιλαµβάνονται στο σηµείο 20 01 37
20 01 39
πλαστικά
20 01 40
µέταλλα
20 01 41
απόβλητα από τον καθαρισµό καµινάδων
20 01 99
20 02 01
άλλα µέρη µη προδιαγραφόµενα άλλως
απόβλητα κήπων και πάρκων (περιλαµβάνονται απόβλητα
νεκροταφείων)
βιοαποικοδοµήσιµα απόβλητα
20 02 02
χώµατα και πέτρες
20 02 03
άλλα µη βιοαποικοδοµήσι µα απόβλητα
20 03
άλλα δηµοτικά απόβλητα
20 03 01
ανάµεικτα δηµοτικά απόβλητα
20 03 02
απόβλητα από αγορές
20 02
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
27
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
20
ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑ
ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΑΙ
ΙΔΡΥΜΑΤΑ), ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ ΧΩΡΙΣΤΑ ΣΥΛΛΕΓΕΝΤΩΝ
20 03 03
υπολείµµατα από τον καθαρισµό δρόµων
20 03 04
λάσπη σηπτικής δεξαµενής
20 03 06
απόβλητα από τον καθαρισµό λυµάτων
20 03 07
ογκώδη απόβλητα
20 03 99
δηµοτικά απόβλητα µη προδιαγραφόµενα άλλως
2.5.2.
Ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α.
Η σύνθεση των απορριμμάτων αποτελεί μια από τις πλέον βασικές παραμέτρους για το
σχεδιασμό της διάθεσής τους και επηρεάζεται από πολυάριθμους παράγοντες όπως:
 Ο χαρακτήρας του πολεοδομικού συγκροτήματος: πολεοδομική ζώνη, βιομηχανική
κλπ.
 Το κλίμα και η εποχή. Το καλοκαίρι περιέχονται πολλά φρούτα και φρέσκα λαχανικά
και το χειμώνα στάχτες.
 Ο τύπος της κατοικίας, η στάθμη ζωής, τα υλικά συσκευασίας.
Επίσης, η ποιοτική σύσταση των απορριμμάτων είναι παράμετρος δυναμική, τόσο τοπικά όσο
και χρονικά. Έτσι, τοπικά, η σύσταση των απορριμμάτων μπορεί να διαφοροποιείται έντονα
από χώρα σε χώρα, αλλά και μέσα στην ίδια χώρα από Περιφέρεια σε Περιφέρεια, από νομό
σε νομό αλλά ακόμη και μέσα στην ίδια πόλη από περιοχή σε περιοχή. Χρονικά, η σύσταση
των απορριμμάτων μπορεί επίσης να μεταβάλλεται διαχρονικά, από έτος σε έτος, από εποχή
σε εποχή αλλά ακόμη και από ημέρα σε ημέρα της εβδομάδας. Και τούτο γιατί υπεισέρχονται
πολλοί παράγοντες που ξεκινούν από τις καταναλωτικές και διαιτολογικές συνήθειες των
κατοίκων της περιοχής, τις προτιμώμενες συσκευασίες και το σύνολο των δραστηριοτήτων
τους. Έτσι παραδείγματος χάριν τα ελληνικά απορρίμματα εμφανίζουν αύξηση του ποσοστού
του ζυμώσιμου κλάσματός τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της αυξημένης
κατανάλωσης φρούτων και νωπών λαχανικών.
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η ποιοτική σύσταση των αποβλήτων της
Περιφέρειας σύμφωνα με την πιο πρόσφατη εκπονηθείσα Μελέτη Ποιοτικής Σύστασης (2009).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
28
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 6: Ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια Ηπείρου ανά Δ.Ε. (2009)
ΣΥΣΤΑΣΗ, 1η
ΔΕ, % κ.β.
ΣΥΣΤΑΣΗ, 2η
ΔΕ, % κ.β.
ΣΥΣΤΑΣΗ, 3η
ΔΕ, % κ.β.
ΣΥΣΤΑΣΗ, 4η
ΔΕ, % κ.β.
42,92%
45,15%
42,46%
42,32%
02-1 Συσκευασία
1,10%
0,53%
0,33%
0,52%
02-2 Έντυπο
7,27%
6,27%
5,49%
5,54%
02-3 Λοιπά χαρτιά
7,50%
6,56%
5,94%
7,16%
Χαρτόνι (Σ)
4,72%
5,25%
3,99%
3,77%
Σύνθετα υλικά (Σ)
5,07%
5,07%
4,18%
4,92%
05-1 Συσκευασία
1,24%
1,55%
3,15%
1,23%
05-2 Λοιπά
1,23%
0,78%
1,24%
1,64%
06-1 Συσκευασία
8,65%
8,14%
9,71%
8,09%
06-2 Λοιπά
2,51%
3,09%
4,28%
3,25%
07-1 Συσκευασία
3,28%
4,76%
4,00%
3,60%
07-2 Λοιπά
0,12%
0,01%
0,00%
0,00%
08-1 Fe (Σ)
2,39%
2,38%
1,87%
2,40%
08-2 Fe (Λοιπά)
0,97%
0,60%
1,10%
1,43%
08-3 Al (Σ)
1,76%
2,03%
1,86%
1,71%
08-4 Λοιπά Μέταλλα
0,10%
0,00%
0,00%
0,00%
Υφάσματα
3,52%
3,30%
4,48%
4,75%
Μπαταρίες
0,03%
0,01%
0,00%
0,00%
Αδρανή
3,35%
2,95%
4,28%
4,49%
Υπόλοιπα
Λεπτόκοκκα
<10mm
0,40%
0,68%
0,64%
0,59%
1,87%
0,89%
1,00%
2,59%
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Υλικό
Οργανικά
Χαρτί
Δ-Ξ-Λ
Πλαστικά
Γυαλί
Μέταλλα
ΣΥΝΟΛΟ
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με την εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ Περιφέρειας
Ηπείρου, η 1η Διαχειριστική ενότητα περιλαμβάνει όλο το Νομός Ιωαννίνων. Η 2η
Διαχειριστική Ενότητα περιλαμβάνει τους Δήμους Πρεβέζης, Λούρου, Φαναρίου, Ζαλόγγου και
Πάργας απο τον Νομό Πρέβεζας, και από τον Νομό Θεσπρωτίας τους Δήμους Αχέροντα,
Μαργαριτίου, Παραμυθιάς, Συβότων, και τις Κοινότητες Πέρδικας και Σουλίου. Η 3η
Διαχειριστική Ενότητα περιλαμβάνει όλο το Νομό Άρτας, καθώς και τους Δήμους Ανωγείου,
Θεσπρωτικού, Φιλιππιάδας και την Κοινότητα Κρανέας απο τον Νομό Πρέβεζας. Η 4η
Διαχειριστική Ενότητα περιλαμβάνει τους Δήμους Ηγουμενίτσας, Παραποτάμου, Σαγιάδας και
Φιλιατών από τον Νομό Θεσπρωτίας.
Ακολούθως παρουσιάζεται η κανονικοποιημένη μέση σύσταση της Περιφέρειας, η οποία
προκύπτει από την επί μέρους σύσταση κάθε Δ.Ε., πολλαπλασιασμένη με το ποσοστό
πληθυσμού που καλύπτει κάθε ενότητα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
29
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 7: Κανονικοποιημένη μέση ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια Ηπείρου (2009)
ΣΥΣΤΑΣΗ, 1η ΔΕ,
% κ.β.
ΣΥΣΤΑΣΗ, 2η ΔΕ,
% κ.β.
ΣΥΣΤΑΣΗ, 3η ΔΕ,
% κ.β.
ΣΥΣΤΑΣΗ, 4η ΔΕ,
% κ.β.
Κανονικοποιημένος
Μ.Ο. Περιφέρειας
42,92%
45,15%
42,46%
42,32%
43,14%
02-1 Συσκευασία
1,10%
0,53%
0,33%
0,52%
0,75%
02-2 Έντυπο
7,27%
6,27%
5,49%
5,54%
6,49%
02-3 Λοιπά χαρτιά
7,50%
6,56%
5,94%
7,16%
6,89%
Χαρτόνι (Σ)
4,72%
5,25%
3,99%
3,77%
4,55%
Σύνθετα υλικά (Σ)
5,07%
5,07%
4,18%
4,92%
4,82%
05-1 Συσκευασία
1,24%
1,55%
3,15%
1,23%
1,80%
05-2 Λοιπά
1,23%
0,78%
1,24%
1,64%
1,18%
06-1 Συσκευασία
8,65%
8,14%
9,71%
8,09%
8,80%
06-2 Λοιπά
2,51%
3,09%
4,28%
3,25%
3,14%
07-1 Συσκευασία
3,28%
4,76%
4,00%
3,60%
3,76%
07-2 Λοιπά
0,12%
0,01%
0,00%
0,00%
0,06%
08-1 Fe (Σ)
2,39%
2,38%
1,87%
2,40%
2,25%
08-2 Fe (Λοιπά)
0,97%
0,60%
1,10%
1,43%
0,97%
08-3 Al (Σ)
1,76%
2,03%
1,86%
1,71%
1,83%
08-4 Λοιπά Μέταλλα
0,10%
0,00%
0,00%
0,00%
0,05%
Υφάσματα
3,52%
3,30%
4,48%
4,75%
3,83%
Μπαταρίες
0,03%
0,01%
0,00%
0,00%
0,02%
Αδρανή
3,35%
2,95%
4,28%
4,49%
3,61%
Υπόλοιπα
0,40%
0,68%
0,64%
0,59%
0,53%
1,87%
100,00%
0,89%
100,00%
1,00%
100,00%
2,59%
100,00%
1,52%
100,00%
48,11%
17,56%
26,74%
7,58%
100%
Υλικό
Οργανικά
Χαρτί
Δ-Ξ-Λ
Πλαστικά
Γυαλί
Μέταλλα
Λεπτόκοκκα <10mm
ΣΥΝΟΛΟ
Ποσοστό Πληθυσμού (Ε.Σ.Υ.Ε., 2001)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
30
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου τα Βιοαποικοδομήσιμα Αστικά
Απόβλητα (Β.Α.Α.) είναι περίπου 62.8% και συμπεριλαμβάνουν τα οργανικά, το χαρτί / χαρτόνι και το
ξύλο. Επισημαίνεται ότι το ξύλο θεωρήθηκε περίπου το 33% της ποσότητας που περιγράφεται
ανωτέρω ως Δέρμα-Ξύλο-Λάστιχο (Δ-Ξ-Λ). Επίσης το σύνολο των συσκευασιών υπολογίζεται περίπου
στο 28,5%.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών
Αποβλήτων (Παράρτημα ΙΙ: Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης (μη επικίνδυνων) στερεών αποβλήτων,
άρθρο 17 ΚΥΑ 50910/2727/2003), η προκύπτουσα μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων
αποβλήτων της χώρας (2002) έχει ως εξής:
Πίνακας 8: Μέση ποιοτική σύσταση αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα (2003)
ΥΛΙΚΟ
ΠΟΣΟΣΤΟ % Κ.Β.
Ζυμώσιμα
47
Χαρτί
20
Πλαστικά
8,5
Μέταλλα
4,5
Γυαλί
4,5
Υπόλοιπα
15,5
Σύνολο
100
Επίσης βάσει της ίδιας ΚΥΑ, στα συνολικά παραγόμενα αστικά απόβλητα, τα απορριπτόμενα υλικά
συσκευασίας αποτελούν περίπου το 20% κ.β.
2.5.3.
Ποσοτικά χαρακτηριστικά Α.Σ.Α.
Όπως προαναφέρθηκε οι κυριότερες πηγές παραγωγής Αστικών Σ.Α., είναι οι κατοικίες, τα εμπορικά
καταστήματα και άλλες «αστικές» δραστηριότητες (π.χ. εστιατόρια, καφετέριες, ξενοδοχεία κ.λπ.). Σε
αυτήν την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται και Σ.Α. που παράγονται από άλλες δραστηριότητες, αλλά
προσομοιάζουν με τα αστικά απορρίμματα.
Στη Περιφέρεια Ηπείρου δεν έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν μετρήσεις των παραγόμενων
απορριμμάτων. Με βάση τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) η ποσότητα
των παραγόμενων αστικών στερεών αποβλήτων με έτος αναφοράς το 2001 ανέρχεται σε 119.586
τόνους / έτος. Αναλυτικότερα, για κάθε Νομό της Περιφέρειας, καθώς και για το σύνολο αυτής οι
ποσότητες των αστικών στερεών αποβλήτων παρουσιάζονται παρακάτω.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
31
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 9: Παραγωγή οικιακών απορριμμάτων ανά Νομό για το έτος 2001 (ΠΕΣΔΑ)
Νομός
Παραγωγή απορριμμάτων
(2001)
Πραγματικός
πληθυσμός (2001)
Ιωαννίνων
48.948
170.239
Μέση ημερήσια παραγωγή
απορριμμάτων ανά
κάτοικο (κιλά/κάτοικο &
ημέρα)
0,79
Άρτας
22.718
78.134
0,80
Θεσπρωτίας
13.268
46.091
0,79
Πρεβέζης
34.652
59.356
1,60
ΣΥΝΟΛΟ
119.586
353.820
0,93
Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει ότι η Μέση Ημερήσια Παραγωγή Απορριμμάτων (Μ.Η.Π.Α.)
ανά κάτοικο στο σύνολο της Περιφέρειας είναι 0,93 κιλά / κάτοικο και ημέρα, η τιμή της οποίας είναι
αξιοσημείωτα χαμηλή, σε σχέση και με την Μ.Η.Π.Α. στην Ελλάδα (1,14 κιλά / κάτοικο και ημέρα).
Παρατηρούμε επίσης την υψηλή Μ.Η.Π.Α. που φαίνεται να σημειώνεται στο Νομό Πρεβέζης, η οποία
προφανώς οφείλεται στην αυξημένη τουριστική κίνηση που σημειώνεται στο Νομό και ειδικότερα στο
Δήμο Πάργας, σε σχέση με την υπόλοιπη Περιφέρεια. Παρόλα αυτά, σύμφωνα και με τα στοιχεία που
παρουσιάζονται στον ΠΕΣΔΑ, στο Δήμος της Πάργας, που το 2001 είχε μόνιμο πληθυσμό 4.033
κατοίκους, εκτιμάται ότι οι ποσότητες Α.Σ.Α. που παρήχθησαν το 2001 είναι 7.705 τόνοι. Με βάση τις
τιμές αυτές, η Μ.Η.Π.Α. που προκύπτει από τον ΠΕΣΔΑ στο Δήμο Πάργας είναι 5,23 κιλά / κάτοικο και
ημέρα, τιμή αξιοσημείωτα υψηλή.
Πέραν όμως από τις παρεκκλίνουσες αυτές τιμές, η εξέλιξη της παραγωγής των στερεών αποβλήτων
δεν είναι σταθερή εφόσον επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες (οικονομικούς, καταναλωτικά
πρότυπα κ.α.) που αλλάζουν διαχρονικά. Προκειμένου λοιπόν να επανεκτιμηθεί η παραγωγή των
Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια, χρησιμοποιήθηκαν επικαιροποιημένα στοιχεία και δεδομένα που προκύπτουν
απ’ τη διεθνή και ελληνική εμπειρία, την βιβλιογραφία καθώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της
Περιφέρειας.
Πιο αναλυτικά, για την παραγωγή Α.Σ.Α. από τον μόνιμο πληθυσμό, για Δήμους με πληθυσμό
μικρότερο των 2.000 κατοίκων ο συντελεστής ειδικής παραγωγής απορριμμάτων θεωρήθηκε ίσος με
0,80 kg/κάτοικο και ημέρα, για Δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 2.000 και μικρότερο των 10.000
κατοίκων θεωρήθηκε ίσος με 0,90 kg/κάτοικο και ημέρα, ενώ για Δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο
των 10.000 κατοίκων ο συντελεστής ειδικής παραγωγής απορριμμάτων θεωρήθηκε ίσος με 1,14
kg/κάτοικο και ημέρα, σύμφωνα με τον εθνικό συντελεστή παραγωγής που αναφέρεται στην ΚΥΑ
50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909Β/2003) περί «Μέτρων και όρων για τη Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων
– Εθνικός και Περιφερικός Σχεδιασμός Διαχείρισης».
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
32
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Με βάση τα παραπάνω, προκύπτει ο ακόλουθος πίνακας, στον οποίο παρουσιάζονται οι
επικαιροποιημένοι συντελεστές ειδικής παραγωγής απορριμμάτων, καθώς και ο κανονικοποιημένος
μέσος όρος της Περιφέρειας.
Πίνακας 10: Επικαιροποιημένοι συντελεστές ειδικής παραγωγής απορριμμάτων Περιφέρειας Ηπείρου
Πληθυσμός
2001
ΔΗΜΟΙ
Μ.Η.Π.Α. ανά κάτοικο
(κιλά/κάτοικο & ημέρα)
Ποσότητα
Α.Σ.Α. (τν)
Δήμος Ζίτσας
Πασσαρώνος
8.452
1
3.085
Εκάλης
Ζίτσας
Ευρυμενών
Μολοσσών
1.997
2.200
1.525
3.139
0,8
1
0,8
1
583
803
445
1.146
Αγίου Δημητρίου
Δωδώνης
Σελλών
6.502
1.790
2.095
1
0,8
1
2.373
523
765
κοιν. Λάκκας Σουλίου (πρ. Δερβιζιάνων)
Κατσανοχωρίων
3.552
2.536
1
1
1.296
926
Καλπακίου
2.324
1
848
Άνω Καλαμά
Άνω Πωγωνίου
Δελβινακίου
κοιν. Πωγωνιανής
3.070
1.663
2.933
880
1
0,8
1
0,8
1.121
486
1.071
257
222
0,8
65
Κεντρικού Ζαγορίου
Ανατολικού Ζαγορίου
1.601
2.402
0,8
1
467
877
Τύμφης
κοιν. Βωβούσας
κοιν. Παπίγκου
1.493
179
357
0,8
0,8
0,8
436
52
104
Κόνιτσας
Μαστοροχωρίων
κοιν. Αετομηλίτσας
κοιν. Φούρκας
6.225
2.072
304
206
1
1
0,8
0,8
2.272
756
89
60
487
0,8
142
1.228
2.194
0,8
1
359
801
100
543
223
273
0,8
0,8
0,8
0,8
29
159
65
80
4.417
2.800
618
1
1
0,8
1.612
1.022
180
Δήμος Δωδώνης
Δήμος Πωγωνίου
κοιν. Λάβδανης
Δήμος Ζαγορίου
Δήμος Κόνιτσας
κοιν. Διστράτου
Δήμος Βόρειων Τζουμέρκων
Τζουμέρκων
Πραμάντων
κοιν. Βαθυπέδου
κοιν. Ματσουκίου
κοιν. Καλαρρυτών
κοιν. Συρράκου
Δήμος Μετσόβου
Μετσόβου
Εγνατίας
κοιν. Μηλιάς
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
33
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Δήμος Ιωαννιτών
Ιωαννιτών
Ανατολής
Παμβώτιδος
70.203
7.198
9.925
1,14
1
1
29.211
2.627
3.623
Περάματος
Μπιζανίου
κοιν. Νήσου
5.743
4.241
347
1
1
0,8
2.096
1.548
101
Αρταίων
Αμβρακικού
Βλαχερνών
Φιλοθέης
23.863
4.742
3.326
5.800
1,14
1
1
1
9.929
1.731
1.214
2.117
Ξηροβουνίου
Δήμος Νικολάου Σκουφά
Πέτα
Αράχθου
4.083
1
1.490
4.904
6.011
1
1
1.790
2.194
Κομποτίου
κοιν. Κομμένου
Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη
3.485
835
1
0,8
1.272
244
Ηράκλειας
Γεωργίου Καραϊσκάκη
Τετραφυλίας
Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων
Αθαμανίας
1.979
0,8
578
3.245
3.792
1
1
1.184
1.384
6.382
1
2.329
Αγνάντων
κοιν. Θεοδωριανών
κοιν. Μελισσουργών
Δήμος Ηγουμενίτσας
4.022
994
671
1
0,8
0,8
1.468
290
196
Ηγουμενίτσης
Συβότων
Μαργαριτίου
κοιν. Πέρδικας
14.710
3.010
3.032
2.272
1,14
1
1
1
6.121
1.099
1.107
829
Φιλιατών
Σαγιάδας
Παραποτάμου
8.288
2.160
1.668
1
1
0,8
3.025
788
487
Παραμυθιάς
Αχέροντα
κοιν. Σουλίου
7.859
2.344
748
1
1
0,8
2.869
856
218
Ζαλόγγου
Λούρου
Πρέβεζας
5.043
5.270
19.605
1
1
1,14
1.841
1.924
8.158
Πάργας
Φανάριου
4.033
8.911
1
1
1.472
3.253
Ανωγείου
Θεσπρωτικού
Φιλιππιάδος
1.539
5.474
8.429
0,8
1
1
449
1.998
3.077
Δήμος Αρταίων
Δήμος Φιλιατών
Δήμος Σουλίου
Δήμος Πρέβεζας
Δήμος Πάργας
Δήμος Ζηρού
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
34
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
κοιν. Κρανέας
1.052
0,8
307
ΣΥΝΟΛΟ
353.840
-
~133.850
Κανονικοποιημένος Συντελεστής
-
1,037 (~1,04)
-
Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει ότι η Μ.Η.Π.Α. στο σύνολο της Περιφέρειας είναι περίπου
1,04 κιλά / κάτοικο και ημέρα, η τιμή της οποίας θεωρείται ρεαλιστική. Η τιμή αυτή άλλωστε είναι
πιο κοντά στην εκτιμώμενη Μ.Η.Π.Α. της Ελλάδας (1,14 κιλά / κάτοικο και ημέρα). Επίσης, στο σημείο
αυτό πρέπει να αναφερθεί οτι στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, όπου έχει εκπονηθεί μελέτη με
τίτλο: «Μελέτη μονάδας μηχανικής επεξεργασίας απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας», προέκυψαν οι
ακόλουθες Μ.Η.Π.Α. ανά Νομό:
Πίνακας 11: Παραγωγή οικιακών απορριμμάτων Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας Θράκης
Ετήσια παραγωγή απορριμμάτων
(Έτος 2006)
61.319,46
13.086,73
22.753,16
21.643,84
118.803,19
Νομός
Κοζάνης
Γρεβενών
Καστοριάς
Φλώρινας
ΣΥΝΟΛΟ
Μ.Η.Π.Α.
(kg/cap&day)1
1,088
1,132
1,159
1,092
1,107
Περαιτέρω, η εκτιμηθήσα Μ.Η.Π.Α. της παρούσας μελέτης, είναι πολύ κοντά στην Μ.Η.Π.Α. που
υπολογίζεται και στην Μελέτη Ποιοτικής Σύστασης των Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου (2009), όπου
εκτιμάται ΜΗΠΑ=1,05 κιλά / κάτοικο και ημέρα.
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι η τιμή της Μ.Η.Π.Α. (1,04 κιλά / κάτοικο και ημέρα),
δεν συμπεριλαμβάνει μονό την οικιακή παραγωγή απορριμμάτων. Όπως προαναφέρθηκε τα Α.Σ.Α.
είναι οικιακά και παρεμφερή στερεά απόβλητα και εκτός από τα απόβλητα που παράγονται στις οικίες,
περιλαμβάνουν και τα απόβλητα άλλων δραστηριοτήτων που προσομοιάζουν με αυτά (εμπορικά
καταστήματα, εστιατόρια, καφετέριες, ξενοδοχεία κλπ). Πιο συγκεκριμένα, ο καθηγητής κ. Δημήτριος
Παναγιωτακόπουλος, στο βιβλίο του «Βιώσιμη Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων», εκτιμά ότι
ανάλογα με το εύρος του πληθυσμού μιας πόλης, στην Ελλάδα τα οικιακά απόβλητα αποτελούν από το
61% έως το 77% (το ποσοστό μειώνεται όσο μεγαλώνει ο πληθυσμός μια πόλης).
Για την εκτίμηση της παραγωγής Α.Σ.Α. από τον εποχιακό τουρισμό ελήφθησαν στοιχεία πληρότητας
της τουριστικής κίνησης του νομού, καθώς η δυναμικότητα των κλινών της Περιφέρειας όπως
παρουσιάσθηκαν στο κεφ. 2.3.2. (πηγή Ε.Σ.Υ.Ε.), προσαυξημένα με ένα συντελεστή ασφαλείας
προκειμένου να περιληφθούν και τυχόν αδήλωτες κλίνες (20%). Στα ανωτέρω στοιχεία λήφθηκε
συντελεστής
ειδικής
παραγωγής
απορριμμάτων
1,0
kg/άτομο
και
ημέρα,
που
θεωρείται
αντιπροσωπευτικός, προκειμένου να συμπεριληφθεί η αυξημένη κατανάλωση των συσκευασιών μιας
1
Σύμφωνα με την πρόβλεψη της ΕΣΥΕ για τον πληθυσμό της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας για το έτος 2006
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
35
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
χρήσης και η εποχιακή διακύμανση οφειλόμενη τόσο στον τουρισμό και στην έλευση εργατικού
προσωπικού κατά τις περιόδους συγκομιδής των αγροτικών προϊόντων, όσο και στους -μη
διαμένοντες- επισκέπτες.
Βάσει των προαναφερθέντων, στον πίνακα που ακολουθεί δίδεται η εκτίμηση της ετήσιας παραγωγής
Α.Σ.Α. για το μόνιμο πληθυσμό και εποχιακό πληθυσμό του συνόλου της Περιφέρειας, για το έτος
αναφοράς (2001).
Πίνακας 12: Ποσότητες παραγόμενων Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου (2001)
A/Α
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ Ε.Σ.Υ.Ε. 2001 (άτομα)
353.820
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Α.Σ.Α. (kg/άτομο και ημέρα)
ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
1,037
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α. ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (t/έτος)
ΣΥΝΟΛΟ ΚΛΙΝΩΝ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΩΝ ΔΩΜΑΤΙΩΝ & ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΩΝ
ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ (κλίνες) προσαυξημένο κατά 20%
ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΝΟΜΟΥ (%)
133.923
15.935
0,407
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Α.Σ.Α. (kg/άτομο και ημέρα)
ΕΠΟΧΙΑΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
1
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α. ΕΠΟΧΙΑΚOY ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (t/έτος)
2.367
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α. (ΜΟΝΙΜΟΥ &
ΕΠΟΧΙΑΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ) για το 2001 (t/έτος)
136.290
Από τους προηγούμενους υπολογισμούς εκτιμάται ότι η παραγωγή Α.Σ.Α. του συνόλου της
Περιφέρειας Ηπείρου ανέρχεται σε 136.290 tn/ετος κατά το έτος 2001, και αφορά το σύνολο του
μόνιμου πληθυσμού και του εποχιακού πληθυσμού της Περιφέρειας.
2.5.4.
Διαχρονική εξέλιξη
Όσον αφορά τη διαχρονική εξέλιξη των παραγόμενων ποσοτήτων απορριμμάτων, σύμφωνα με
εκτιμήσεις των μελετητών της παρούσας μελέτης αναμένεται αύξησή τους για δύο κυρίως λόγους:
α) Λόγω της αναμενόμενης ετήσιας αύξησης του πληθυσμού
β) Λόγω της αναμενόμενης αύξησης του συντελεστή παραγωγής απορριμμάτων ανά κάτοικο και
ημέρα. Αυτό, σύμφωνα και με τις παρατηρήσεις από άλλες, αλλοδαπές ή ημεδαπές περιοχές, οφείλεται
στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου και τη διαχρονική διαφοροποίηση των καταναλωτικών συνηθειών.
Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία σχετικά με τη γενικότερη φυσιογνωμία της Περιφέρειας και κυρίως τα
αναπτυξιακά και χωροταξικά της χαρακτηριστικά, γίνεται αντιληπτό ότι δεν αναμένονται σημαντικές
αλλαγές στη δομή και στη λειτουργία του κοινωνικού συνόλου. Ενδεχομένως να παρουσιαστούν
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
36
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μικρές μετακινήσεις πληθυσμού προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, χωρίς ωστόσο να δείχνουν ικανές να
δημιουργήσουν ουσιαστικές μεταβολές στα χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής, της νοοτροπίας και των
συνηθειών των πολιτών που αποτελούν τους παραγωγούς των Α.Σ.Α. και αυτόματα συνεπάγονται
αλλαγές στα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων τους.
Επίσης, είναι πιθανό οι ρυθμοί αύξησης να μειωθούν σε κάποιο βαθμό σε ορισμένες περιοχές, ή να
έχουμε και διαχρονική μείωση των ποσοτήτων των απορριμμάτων στην περίπτωση επιτυχούς
εφαρμογής εκτεταμένων προγραμμάτων πολιτικής πρόληψης / μείωσης / επαναχρησιμοποίησης /
ανάκτησης / ανακύκλωσης στην περιοχή, όπως θα εκτεθούν εν συνεχεία. Παρόλα αυτά η
«πρωτογενής» παραγωγή Α.Σ.Α. δηλαδή πριν την εφαρμογή προγραμμάτων αξιοποίησης /
ανακύκλωσης αναμένεται να είναι διαχρονικά αυξητική.
Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι για την Ήπειρο, η μέση ετήσια αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού
είναι περίπου 0,44% (Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε.), και λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η ελληνική Μ.Η.Π.Α.
εμφανίζει τάσεις προσέγγισης Ευρωπαϊκών Πόλεων, εκτιμάται ότι ο μέσος όρος στην Ελλάδα, και
αναλόγως στην περιοχή μελέτης, θα αυξηθεί περίπου 10% με 20%2. Σύμφωνα με τα παραπάνω,
αναμένεται μια ετήσια αύξηση της παραγόμενης ποσότητας απορριμμάτων από 1% έως 3%.
Λαμβάνοντας υπόψη την ετήσια παραγωγή αστικών στερεών αποβλήτων όπως εκτιμήθηκε για το
σύνολο του μόνιμου και εποχιακού πληθυσμού της Περιφέρειας Ηπείρου για το έτος 2001, ανερχόταν
σε 136.290 tn/ετος, ακολούθως παρουσιάζονται τα αποτελέσματα τριών σεναρίων για την διαχρονική
εξέλιξη των αποβλήτων, ήτοι αύξηση 1%, 1,5 % και 3 %.
Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, εκτιμάται ότι η ετήσια αναμενόμενη αύξηση της παραγόμενης
ποσότητας απορριμμάτων θα είναι 1%. Το σενάριο αυτό γενικά θεωρείται “αισιόδοξο”, αφού
προβλέπει την μικρότερη αύξηση παραγόμενων αποβλήτων.
Σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, εκτιμάται ότι η αναμενόμενη αύξηση της παραγόμενης ποσότητας
απορριμμάτων ανά κάτοικο, θα είναι της τάξης του 35% ανά εικοσαετία, και ο δε ετήσιος
αναμενόμενος ρυθμός αύξησης θα είναι περίπου 1,5%. Το σενάριο αυτό γενικά θεωρείται
“ρεαλιστικό”, αφού προβλέπει μια μέση αύξηση παραγόμενων αποβλήτων. Επιπλέον, πρόκειται για το
σενάριο το οποία λήφθηκε υπόψη κατά την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης
Αποβλήτων Ελλάδας.
Σύμφωνα με το τελευταίο σενάριο, εκτιμάται ότι η ετήσια αναμενόμενη αύξηση της παραγόμενης
ποσότητας απορριμμάτων θα είναι 3%. Το σενάριο αυτό γενικά θεωρείται “απαισιόδοξο”, αφού
2
Εκτίμηση βάσει του άρθρου: Moe Chowdhury, “Searching quality data for municipal solid waste planning”,
Waste Management, Volume 29, Issue 8, August 2009, Pages 2240-2247
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
37
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
προβλέπει την μεγαλύτερη αύξηση παραγόμενων αποβλήτων. Τα συνοπτικά αποτελέσματα των
σεναρίων παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα.
Πίνακας 13: Σενάρια διαχρονικής εξέλιξης ετήσιας παραγωγής Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου, περιόδου
2001-2034
ΕΤΟΣ
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
Σενάριο 1
Ετήσια αύξηση 1%
136.290
137.653
139.029
140.420
141.824
143.242
144.675
146.121
147.583
149.058
150.549
152.054
153.575
155.111
156.662
158.228
159.811
161.409
163.023
164.653
166.300
167.963
169.642
171.339
173.052
174.783
176.530
178.296
180.079
181.880
183.698
185.535
187.391
189.265
Παραγωγή Α.Σ.Α. (τν/έτος)
Σενάριο 2
Ετήσια αύξηση 1,5%
136.290
138.334
140.409
142.516
144.653
146.823
149.025
151.261
153.530
155.833
158.170
160.543
162.951
165.395
167.876
170.394
172.950
175.544
178.177
180.850
183.563
186.316
189.111
191.948
194.827
197.749
200.716
203.726
206.782
209.884
213.032
216.228
219.471
222.763
Σενάριο 3
Ετήσια αύξηση 3%
136.290
140.379
144.590
148.928
153.396
157.997
162.737
167.620
172.648
177.828
183.162
188.657
194.317
200.146
206.151
212.335
218.705
225.267
232.025
238.985
246.155
253.540
261.146
268.980
277.050
285.361
293.922
302.739
311.822
321.176
330.812
340.736
350.958
361.487
Τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάζονται και στο ακόλουθο διάγραμμα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
38
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σενάρια Διαχρονικής Εξέλιξης Παραγωγής Απορριμμάτων στην Περιφέρεια Ηπείρου
(2001-2034)
Ποσότητες Απορριμμάτων
(τν/έτος)
400.000
350.000
300.000
Σενάριο 3
Ετήσια αύξηση 3%
250.000
Σενάριο 2
Ετήσια αύξηση 1,5%
200.000
Σενάριο 1
Ετήσια αύξηση 1%
150.000
100.000
50.000
0
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
2035
Έτος
Διάγραμμα 3: Απεικόνιση σεναρίων διαχρονικής εξέλιξης ετήσιας παραγωγής Α.Σ.Α. Περιφέρειας
Ηπείρου, περιόδου 2001-2034
Λαμβάνοντας υπόψη κύρια τα ανθρωπογεωγραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης, την συνεχή
άνοδο του βιοτικού επιπέδου των τελευταίων χρόνων και την αλλαγή του τρόπου διαβίωσης γίνεται
αποδεκτό ότι η αναμενόμενη αύξηση της παραγόμενης ποσότητας απορριμμάτων ανά κάτοικο (μόνιμο
και εποχιακό) θα είναι της τάξης του 35% ανά εικοσαετία, ο δε ετήσιος αναμενόμενος ρυθμός
αύξησης θα είναι περίπου 1,5%. Με βάση αυτές τις παραδοχές, οι οποίες κρίνονται εξαιρετικά
ασφαλείς, και είναι σύμφωνες με την Μελέτη Στρατηγικής Βιοαποδομήσιμων Αποβλήτων στην Ελλάδα,
προκύπτει μια αντιπροσωπευτική προσέγγιση για την προβλεπόμενη παραγωγή απορριμμάτων του
συνόλου της περιοχής μελέτης.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, στο πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη
των παραγόμενων αποβλήτων για το σύνολο της Περιφέρειας σύμφωνα με το 2ο («ρεαλιστικό»)
σενάριο.
Πίνακας 14: Διαχρονική εξέλιξη ετήσιας παραγωγής Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου, περιόδου 20012032
ΕΤΟΣ
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α.
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
(tn/έτος)
136.290
138.334
140.409
142.516
144.653
146.823
149.025
151.261
ΕΤΟΣ
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α.
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
(tn/έτος)
175.544
178.177
180.850
183.563
186.316
189.111
191.948
194.827
39
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ΕΤΟΣ
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α.
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
(tn/έτος)
153.530
155.833
158.170
160.543
162.951
165.395
167.876
170.394
172.950
ΕΤΟΣ
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
ΠΑΡΑΓΩΓΗ Α.Σ.Α.
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
(tn/έτος)
197.749
200.716
203.726
206.782
209.884
213.032
216.228
219.471
222.763
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα εκτιμάται ότι η ετήσια παραγωγή Α.Σ.Α. της Περιφέρειας
Ηπείρου κατά την χρονική περίοδο αναφοράς της παρούσας Μελέτης, ήτοι 2010, ανέρχεται σε 155.833
τόνους περίπου.
Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, για το 2010, οι ποσότητες των αστικών στερεών αποβλήτων
που παράγονται επιμερίζονται ως εξής στα επιμέρους υλικά.
Πίνακας 15: Επιμερισμός ετησίως παραγόμενων ποσοτήτων αστικών στερεών αποβλήτων της
Περιφέρειας Ηπείρου ανά υλικό (2010)
Κανονικοποιημένος
Μ.Ο. Περιφέρειας
Ποσότητα
(τν/έτος)
43,14%
0,75%
6,49%
67.231
1.169
10.109
05-1 Συσκευασία
6,89%
4,55%
4,82%
1,80%
10.740
7.084
7.512
2.812
05-2 Λοιπά
06-1 Συσκευασία
06-2 Λοιπά
07-1 Συσκευασία
1,18%
8,80%
3,14%
3,76%
1.846
13.716
4.895
5.854
07-2 Λοιπά
08-1 Fe (Σ)
08-2 Fe (Λοιπά)
08-3 Al (Σ)
0,06%
2,25%
0,97%
1,83%
93
3.506
1.519
2.852
08-4 Λοιπά Μέταλλα
0,05%
3,83%
0,02%
3,61%
75
5.971
25
5.633
0,53%
1,52%
100,00%
822
2.368
155.833
Υλικό
Οργανικά
Χαρτί
02-1 Συσκευασία
02-2 Έντυπο
02-3 Λοιπά χαρτιά
Χαρτόνι (Σ)
Σύνθετα υλικά (Σ)
Δ-Ξ-Λ
Πλαστικά
Γυαλί
Μέταλλα
Υφάσματα
Μπαταρίες
Αδρανή
Υπόλοιπα
Λεπτόκοκκα <10mm
ΣΥΝΟΛΟ
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
40
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Από τις παραπάνω ποσότητες το 28,5%, δηλαδή 44.505 tn περίπου, αποτελούν υλικά συσκευασίας
(κυρίως χαρτί, πλαστικό, γυαλί, σιδηρούχα και αλουμίνιο).
2.6.
2.6.1.
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΈΡΓΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α.
Υφιστάμενες Υποδομές
Η υπάρχουσα κατάσταση διαχείρισης στερεών (μη επικίνδυνων) αποβλήτων της Περιφέρειας Ηπείρου
όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, περιλαμβάνει τα εξής:
(Α) ΕΡΓΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
Το μοναδικό έργο επεξεργασίας Α.Σ.Α. είναι ένα ιδιωτικό Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών
(ΚΔΑΥ) στη ΒΙ.ΠΕ. Ιωαννίνων, το οποίο βρίσκεται σε λειτουργία από το 2009 και έχει δυναμικότητα
επεξεργασίας περίπου 30.000 τόνων αποβλήτων ετησίως. Σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε.Α.Α. (2010), ο
πληθυσμός εντός της περιοχής του προγράμματος τον Δεκέμβριο του 2009 ήταν 132.114 κάτοικοι
στους οποίους αντιστοιχούσαν 1.795 κάδοι (σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα αφορούν στο σύνολο
των Δήμων που εξυπηρετούνταν από το συγκεκριμένο Κ.Δ.Α.Υ το 2009).
Πίνακας 16: Αποτελέσματα ΚΔΑΥ Ιωαννίνων (Ε.Ε.Α.Α., 2009)
Πληθυσμός (31/12/09)
Αριθμός Κάδων
Αριθμός Οχημάτων
Ανάκτηση Αποβλήτων Συσκευασίας & χαρτιού
εντύπων - σύνολο έτους (τόνοι)
132.114
1.795
6
2.422
Το Κ.Δ.Α.Υ. είναι εξοπλισμένο με σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό διαλογής, συμπίεσης
δεματοποίησης και τυποποίησης ανακυκλώσιμων προϊόντων. Η μονάδα έχει δυνατότητα διαλογής
διαφόρων υλικών συσκευασίας (χαρτί, πλαστικά, αλουμίνιο, λευκοσίδηρο, γυαλί) που προέρχονται από
προγράμματα ανακύκλωσης σε Ο.Τ.Α. και εμπορικές επιχειρήσεις.
(Β) ΕΡΓΑ ΤΕΛΙΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ Στην Περιφέρεια Ηπείρου, στην παρούσα φάση, βρίσκονται σε
λειτουργία 3 Χ.Υ.Τ.Α. Ο πρώτος βρίσκεται στην περιοχή Καρβουναρίου του Δ. Παραμυθιάς, λειτουργεί
από τον Ιανουάριο του 2009, και καλύπτει την 2η Δ.Ε. (η οποία περιλαμβάνει μέρος των Νομών
Πρέβεζας και Θεσπρωτίας), ο δεύτερος στην περιοχή Βλαχέρνας του Δ. Βλαχερνών, λειτουργεί από
τον Μάιο του 2008, και καλύπτει την 3η Δ.Ε. (η οποία περιλαμβάνει όλο το Νομό Άρτας, καθώς και
μέρος του Νομού Πρέβεζας.), και ο τρίτος στην περιοχή Παραποτάμου, ο οποίος είναι έτοιμος προς
λειτουργία και θα καλύπτει την 4η Δ.Ε. (η οποία περιλαμβάνει μέρος του Νομού Θεσπρωτίας).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
41
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πέραν των ανωτέρω, στην 1η Δ.Ε. (Νομός Ιωαννίνων) έχει κατασκευαστεί Χ.Υ.Τ.Α. στο ΔΔ. Ελληνικού
του Δ. Κατσανοχωρίων, του οποίου όμως η έναρξη της δοκιμαστικής λειτουργίας έχει καθυστερήσει
λόγω ποικίλων προβλημάτων, αλλά αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα.
(Γ) ΣΤΑΘΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΣΜΑ)
Στην Περιφέρεια αυτήν την στιγμή δεν υπάρχουν ΣΜΑ σε λειτουργία. Στην 1η Δ.Ε. ο ΠΕΣΔΑ προβλέπει
την λειτουργία τεσσάρων (4) ΣΜΑ, και στην παρούσα φάση ο ΦοΔΣΑ έχει αναθέσει και παραλάβει
μελέτες σκοπιμότητας και μελέτες χωροθέτησης τριών (3) ΣΜΑ, οι οποίοι όμως ούτε έχουν
αδειοδοτηθεί, ούτε ενταχθεί σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Στην 2η Δ.Ε. σύμφωνα με τον ΠΕΣΔΑ, προβλέπεται η λειτουργία δύο (2) ΣΜΑ. Ο ΦοΔΣΑ έχει αναθέσει
μελέτες σκοπιμότητας και μελέτες χωροθέτησης και για τους 2 ΣΜΑ.
Στην 3η Δ.Ε. ο ΠΕΣΔΑ προβλέπει την λειτουργία δύο (2) ΣΜΑ, οι οποίοι έχουν χωροθετηθεί (Μάιος ’09
και Ιούλιος ’09) και αναμένεται σύντομα να κατατεθούν και οι αντίστοιχες Μελέτες Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων (ΜΠΕ).
Στην 4η Δ.Ε. σύμφωνα με τον ΠΕΣΔΑ δεν προβλέπονται ΣΜΑ, αλλά υπάρχει αίτημα από τον Δ.
Ηγουμενίτσας και τον ΦοΔΣΑ για την κατασκευή 2 ΣΜΑ, για τους οποίους αναμένεται απόφαση
εναρμόνισης με τον υφιστάμενο ΠΕΣΔΑ.
(Δ) ΚΑΤΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ ΧΩΡΟΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Χ.Α.Δ.Α.)
Στην Περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Δ/νσης Περιβάλλοντος &
Χωροταξίας Περιφέρειας Ηπείρου, υπάρχουν συνολικά 268 Χ.Α.Δ.Α., από τους οποίους 206 έχουν
αποκατασταθεί ήδη, 21 είναι προς αποκατάσταση, ενώ 41 παραμένουν ανοιχτοί.
Πιο αναλυτικά, στην 1η Δ.Ε. το σύνολο των Χ.Α.Δ.Α. είναι 127, από τους οποίους μέχρι πρόσφατα
έχουν αποκατασταθεί οι 109, ενώ ανοιχτοί παραμένουν 18, ο μεγαλύτερος των οποίων είναι ο Χ.Α.Δ.Α.
Δουρούτης. Ο εν λόγω Χ.Α.Δ.Α. εξυπηρετεί 14 ΟΤΑ (Ιωαννίνων, Παμβώτιδας, Πασσαρώνος,
Περάματος, Μπιζανίου, Δωδώνης, Κατσανοχωρίων, Ευρυμενών, Μετσόβου, Αγ. Δημητρίου, Λάκκας
Σουλίου, Κόνιτσας, Τζουμέρκων, Ζίτσας), ενώ η παύση λειτουργίας του αναμένεται με την έναρξη
λειτουργίας του Χ.Υ.Τ.Α. στο Ελληνικό.
Στην 2η Δ.Ε. το σύνολο των Χ.Α.Δ.Α. είναι 72, από τους οποίους έχουν αποκατασταθεί οι 52, ενώ για
τους υπόλοιπους 20 υλοποιούνται σταδιακά οι οριστικές μελέτες αποκατάστασης.
Στην 3η Δ.Ε. το σύνολο των Χ.Α.Δ.Α. είναι 43, από τους οποίους μέχρι πρόσφατα έχουν
αποκατασταθεί οι 22, ενώ προς αποκατάσταση παραμένουν 21, για τους οποίους οι οριστικές μελέτες
αποκατάστασης βρίσκονται υπό υλοποίηση.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
42
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Στην 4η Δ.Ε., το σύνολο των Χ.Α.Δ.Α. είναι 26, από τους οποίους μέχρι πρόσφατα έχουν
αποκατασταθεί οι 23, ενώ ανοιχτοί παραμένουν 3, εκ των οποίων ο Χ.Α.Δ.Α. στην περιοχή Κοτσέκι ΔΔ.
Καστριού του Δ. Ηγουμενίτσας λειτουργεί ακόμα, ενώ εκκρεμούν οι αδειοδοτήσεις και οι τεχνικές
μελέτες για τα έργα αποκατάστασης του.
2.6.2.
Λοιπά στοιχεία υφιστάμενης Δ.Σ.Α. στην Περιφέρεια
Όσον αφορά στην Διαλογή στην Πηγή και ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας, στην παρούσα φάση
το ποσοστό στην Περιφέρεια είναι παρά πολύ χαμηλό σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά με
μεγάλα περιθώρια αύξησης. Πιο αναλυτικά στην 1η Δ.Ε. δεν έχουν γίνει μακροχρόνιες συμβάσεις με το
εγκεκριμένο σύστημα της Ε.Ε.Α.Α σε κανένα ΟΤΑ του Νομού Ιωαννίνων (μπλέ κάδοι ανακύκλωσης,
Α/Φ, ΚΔΑΥ), παρά μόνο ολιγόμηνες συμβάσεις μεμονωμένων ΟΤΑ με το υφιστάμενο ιδιωτικό ΚΔΑΥ
(π.χ. Δ. Δωδώνης, Δ. Μπιζανίου, Δ.Τύμφης).
Πρόσφατα όμως, (Ιούνιος 2010) ο Δήμος Ιωαννίνων υπέγραψε σύμβαση με το νέο συλλογικό
Σύστημα Ανακύκλωσης «Ανταποδοτική Ανακύκλωση». Στο Σύστημα αυτό, που είναι εγκεκριμένο από
το πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., συμμετέχουν ως ιδρυτικά μέλη πέντε μεγάλοι Δήμοι της χώρας (ο Δήμος
Αθηναίων έχει αναλάβει και την υλοποίησή του) καθώς και διαχειριστές συσκευασιών. Με το νέο
Σύστημα, δημιουργούνται Κέντρα Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης, τα οποία τοποθετούνται σε σημεία,
όπου υπάρχει μεγάλη προσέλευση κόσμου, όπως πλατείες και κεντρικά σημεία των Δήμων, σούπερ
μάρκετ, σχολεία και άλλα. Στα Κέντρα αυτά, οι καταναλωτές επιστρέφουν υλικά συσκευασιών με
παροχή ανταποδοτικού αντιτίμου, το οποίο μπορούν να το χρησιμοποιούν για δωρεάν αγορές ή να το
δωρίζουν, αυτόματα, υπέρ κοινωνικών σκοπών. Τα Κέντρα Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης αποτελούνται
από εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας, που πραγματοποιεί αυτόματα τη διαλογή στην πηγή.
Στην 2η Δ.Ε. έχουν γίνει μακροχρόνιες συμβάσεις με το εγκεκριμένο σύστημα της Ε.Ε.Α.Α. για όλους
τους ΟΤΑ της Διαχειριστικής Ενότητας (Δήμους Πρεβέζης, Λούρου, Φαναρίου, Ζαλόγγου και Πάργας
από τον Νομό Πρέβεζας, και από τον Νομό Θεσπρωτίας τους Δήμους Αχέροντα, Μαργαριτίου,
Παραμυθιάς, Συβότων, και τις Κοινότητες Πέρδικας και Σουλίου).
Στην 3η Δ.Ε. έχουν γίνει μακροχρόνιες συμβάσεις με το εγκεκριμένο σύστημα της Ε.Ε.Α.Α. για το Δήμο
Αρταίων, ενώ εκκρεμούν συμβάσεις και για τους άλλους ΟΤΑ της Διαχειριστικής Ενότητας.
Τέλος, στην 4η Δ.Ε. μακροχρόνια σύμβαση με την Ε.Ε.Α.Α. πιθανώς να υπογράψει ο Δήμος
Ηγουμενίτσας.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
43
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
3. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ Α.Σ.Α.
Στην ενότητα αυτή αναλύεται το Κοινοτικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των Αστικών Στερεών
Αποβλήτων, περιγράφονται οι τελευταίες εξελίξεις στο θεσμικό πλαίσιο, όπως η νέα κοινοτική οδηγία
που δεν έχει εναρμονιστεί ακόμη στην Ελλάδα καθώς και το υφιστάμενο πλαίσιο διαχείρισης στη χώρα
μας. Στόχος του κεφαλαίου είναι να διερευνηθεί και να τεκμηριωθεί η βασική στρατηγική προσέγγισης
που θα ακολουθηθεί για τη διαχείριση των Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια Ηπείρου, η οποία αποτελεί τη βάση
για τη διαμόρφωση των εναλλακτικών σεναρίων.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι οι αλλαγές που θα επέλθουν από την εφαρμογή της νέας Οδηγίας
Πλαίσιο στη χώρα μας τα επόμενα έτη, επιβάλλουν την τροποποίηση τόσο του εθνικού σχεδιασμού
όσο και όλων των περιφερειακών. Παρόλα αυτά, η παρούσα μελέτη λαμβάνει, στο βαθμό του εφικτού,
όλες τις νέες τάσεις και εξελίξεις, ώστε τα αποτελέσματά της να είναι έγκυρα και αξιόπιστα στο πλαίσιο
ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.
3.1.
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α.
3.1.1.
Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Στερεά Απόβλητα
Στις 21 Δεκεμβρίου του 2005, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια νέα στρατηγική3 για την πρόληψη
της παραγωγής των αποβλήτων και την ανακύκλωση. Η μακροπρόθεσμη αυτή στρατηγική αποβλέπει
στη μετατροπή της Ευρώπης σε μια κοινωνία ανακύκλωσης, κοινωνία που θα επιδιώκει να αποφεύγει
τη δημιουργία αποβλήτων και θα χρησιμοποιεί τα απόβλητα ως πόρο. Η στρατηγική θα στηριχτεί στις
γνώσεις που θα προκύψουν από τη θεματική στρατηγική για τους πόρους.
Ως πρώτο βήμα, η Επιτροπή προτείνει την αναθεώρηση της Οδηγίας - Πλαίσιο του 1975 για τα
απόβλητα (κωδικοποιήθηκε μέσω της Οδηγίας 2006/12), έτσι ώστε να καθοριστούν πρότυπα
ανακύκλωσης και να συμπεριληφθεί η υποχρέωση των κρατών-μελών να καταρτίσουν εθνικά
προγράμματα πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων. Με την αναθεώρηση αυτή, θα συγχωνευθεί, θα
απλοποιηθεί και θα αποσαφηνιστεί η νομοθεσία, ώστε να γίνει πιο αποτελεσματική η εφαρμογή της.
Επισημαίνεται πως οι στρατηγικές για τα απόβλητα και τους πόρους είναι δύο από τις επτά
«θεματικές» στρατηγικές που προβλέπονται με βάση το 6ο Πρόγραμμα δράσης για το Περιβάλλον
(2002-2012).
Η πολιτική της ΕΕ για τα απόβλητα στηρίζεται σε μια έννοια που είναι γνωστή ως ιεραρχία διαχείρισης
των αποβλήτων, με βάση την οποία οι διάφορες εναλλακτικές επιλογές διαχείρισης των αποβλήτων
χαρακτηρίζονται από «βέλτιστες» ως «χείριστες» από περιβαλλοντικής σκοπιάς. Οι επιλογές αυτές
είναι:
3
«Ένα βήμα μπροστά για την αειφόρο χρήση των πόρων - θεματική στρατηγική για την πρόληψη της
δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων» [COM(2005) 666}
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
44
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
1. Κατ’ αρχάς, πρόληψη και ελαχιστοποίηση της δημιουργίας αποβλήτων
2. Επαναχρησιμοποίηση του προϊόντος
3. Ανακύκλωση συμπεριλαμβανομένης της λιπασματοποίηση του προϊόντος
4. Ανάκτηση της ενέργειας μέσω αποτέφρωσης
5. Διάθεση σε χώρο υγειονομικής ταφής
Εικόνα 1: Ιεράρχηση επιλογών για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων
Ωστόσο, η ιεράρχηση των αποβλήτων δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως απόλυτος κανόνας,
δεδομένου ιδίως ότι διαφορετικές μέθοδοι επεξεργασίας των αποβλήτων μπορεί να έχουν διαφορετικές
περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Συνεπώς αν κάποια εναλλακτική επιλογή διαχείρισης αποβλήτων, που
βρίσκεται κανονικά σε χαμηλότερη θέση της ιεράρχησης, προκαλεί λιγότερες περιβαλλοντικές
επιπτώσεις σε κάποια συγκεκριμένη περίπτωση, πρέπει και να εφαρμόζεται. Η εισαγωγή της νέας
έννοιας του «κύκλου ζωής» έχει ως στόχο να εξασφαλίσει ότι επιλέγεται η βέλτιστη από
περιβαλλοντικής σκοπιάς εναλλακτική επιλογή σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Όπως αναφέρθηκε, ο
κύριος στόχος της στρατηγικής είναι να μετατρέψει την Ευρώπη σε κοινωνία της ανακύκλωσης, η
οποία να επιδιώκει να προλάβει τη δημιουργία αποβλήτων και, στις περιπτώσεις που δεν το μπορεί, να
τα χρησιμοποιεί ως πόρο. Πιο συγκεκριμένα, η θεματική στρατηγική αποβλέπει στα εξής:
1. Στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Η πολιτική για τα απόβλητα θα εστιασθεί στις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και στη
βελτίωση του τρόπου κατά τον οποίο χρησιμοποιούμε τους πόρους, μέσω της εισαγωγής της
προσέγγισης με βάση τον κύκλο ζωής στην πολιτική για τα απόβλητα.
2. Στην προώθηση της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων
Θα απαιτηθεί από τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να εκπονηθούν υποχρεωτικά εθνικά προγράμματα πρόληψης
της δημιουργίας αποβλήτων, τα οποία λαμβάνουν υπόψη την ποικιλία των συνθηκών σε εθνικό,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
45
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και τα οποία πρέπει να ολοκληρωθούν τρία χρόνια μετά την έναρξη
ισχύος της αναθεωρημένης οδηγίας πλαίσιο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι εφεξής τα διαχειριστικά
σχέδια των στερεών αποβλήτων θα πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα για:
α) μείωση των αποβλήτων και της επικινδυνότητας αυτών κατά την παραγωγή προϊόντων,
β) μείωση των αποβλήτων κατά τη φάση κατανάλωσης των προϊόντων
γ) ανακύκλωση - ανάκτηση υλικών και ενέργειας από τα παραγόμενα απόβλητα και ασφαλή διάθεση
των υπολειμμάτων.
3. Στην ενίσχυση των δραστηριοτήτων ανακύκλωσης
Προβλέπεται η βελτίωση της αγοράς της ανακύκλωσης με τη θέσπιση περιβαλλοντικών προτύπων που
προσδιορίζουν υπό ποιους όρους ορισμένα ανακυκλωμένα απόβλητα δεν θεωρούνται πλέον απόβλητα,
αλλά υψηλής ποιότητας δευτερογενή υλικά. Τα παραπάνω θα εφαρμοσθούν και στα βιοαποδομήσιμα
απόβλητα. Η κατεύθυνση αυτή αναμένεται να ενισχύσει δραστικά το εμπόριο δευτερογενών
προϊόντων επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων, δίνοντας μεγαλύτερα περιθώρια βιωσιμότητας στην
ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών.
Παράλληλα, θα προωθηθεί η χρήση από τα κράτη μέλη οικονομικών μέσων, όπως φόρων για την
υγειονομική ταφή, ώστε να προωθηθούν άλλοι τρόποι διαχείρισης των αποβλήτων και προγράμματα
του τύπου «όποιος δημιουργεί απόβλητα πληρώνει», για να ενθαρρυνθούν οι πολίτες να
συμμετάσχουν σε προγράμματα ανακύκλωσης.
4. Στον εκσυγχρονισμό και στην απλοποίηση της νομοθεσίας για τα απόβλητα
Αυτό θα επιτευχθεί με αποσαφήνιση των ορισμών, εξορθολογισμό των διατάξεων και συγχώνευση στο
κείμενο της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα ολόκληρης της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα και
μέρους της οδηγίας για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια. Θα αποσαφηνιστεί επίσης ότι για τις
βιομηχανίες που χρησιμοποιούν απόβλητα δεν χρειάζονται δύο ξεχωριστές άδειες, μία με βάση την
νομοθεσία για τα απόβλητα και μία με βάση την οδηγία για την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο
της Ρύπανσης (IPPC).
5. Στη βελτίωση της εφαρμογής των νομοθετικών πράξεων
Ανακύκλωση
Η στρατηγική προβλέπει πολλές επιπλέον δράσεις κατά τα επόμενα έτη. Μερικές από τις δράσεις αυτές
πρέπει να υλοποιηθούν αμέσως, ενώ άλλες θα είναι καλύτερα να δρομολογηθούν αφού θα γίνουν
εμφανείς οι επιπτώσεις από τα πρώτα μέτρα και από την υφιστάμενη νομοθεσία η οποία ακόμη δεν
έχει τεθεί σε ισχύ.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
46
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Η Επιτροπή πρόκειται να χρησιμοποιήσει και άλλους τρόπους για να πετύχει τους στόχους της νέας
στρατηγικής. Για παράδειγμα:
- Προτρέπει τα κράτη μέλη να βελτιώσουν τις συνθήκες της αγοράς για τις δραστηριότητες
ανακύκλωσης και την εμπορική ζήτηση για ανακυκλωμένα υλικά, εντάσσοντας τα ζητήματα αυτά
στους εθνικούς χάρτες πορείας της εφαρμογής του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τις περιβαλλοντικές
τεχνολογίες, οι οποίοι έπρεπε να έχουν υποβληθεί μέχρι το τέλος του 2005.
- Θα εξασφαλίσει ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια που διατίθενται για έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα
της τεχνολογίας των αποβλήτων αντιμετωπίζουν τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των
αποβλήτων. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης των κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τις κρατικές
ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, η Επιτροπή θα αποσαφηνίσει τις προϋποθέσεις υπό
τις οποίες είναι δυνατή η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για τη στήριξη δραστηριοτήτων
ανακύκλωσης αποβλήτων. Θα υποστηρίξει επίσης τη διανομή και τη μεταφορά των βέλτιστων
πρακτικών όσον αφορά την ευαισθητοποίηση, την εκπαίδευση και τα κίνητρα για την πρόληψη της
δημιουργίας αποβλήτων και για την ανακύκλωση τους σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Λιπασματοποίηση
Υπάρχουν ορισμένες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν σε επίπεδο Ε.Ε. για την προώθηση της
λιπασματοποίησης. Οι δράσεις αυτές, περιλαμβάνουν τον καθορισμό προτύπων ποιότητας για τα
προϊόντα της λιπασματοποίησης έτσι ώστε να μπορούν να αναπτυχθούν αγορές για αυτά. Ένα άλλο
μέτρο είναι τα υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα που θα πρέπει να ισχύουν για τις εγκαταστάσεις όπου
πραγματοποιείται βιολογική επεξεργασία. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της αναθεώρησης της οδηγίας
IPPC.
Ανάκτηση ενέργειας - Αποτέφρωση
Έχει αποδειχτεί από την πρακτική ότι η περιβαλλοντικά ασφαλής αποτέφρωση μπορεί να συμβάλλει
σημαντικά στην ανάκτηση ενεργειακών πόρων από τα απόβλητα, στις περιπτώσεις που αποτελεί μέρος
περιβαλλοντικά βελτιστοποιημένης στρατηγικής. Το περιβαλλοντικό όφελος εξαρτάται από την
ποσότητα της ενέργειας που πράγματι εξάγεται από τα αποτεφρωμένα απόβλητα. Στο πλαίσιο της νέας
στρατηγικής για τα απόβλητα, η Επιτροπή αποφάσισε να βελτιώσει περαιτέρω την απόδοση της
ανάκτησης ενέργειας από τα απόβλητα καθορίζοντας φιλόδοξα στοιχεία συγκριτικής αξιολόγησης για
τις εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της αναθεώρησης της
οδηγίας IPPC. Η νέα μέθοδος συγκριτικής αξιολόγησης της ενεργειακής απόδοσης θα καθορίζει το κατά
πόσο μια εγκατάσταση αποτέφρωσης μπορεί να χαρακτηριστεί ως εγκατάσταση ανάκτησης ή ως
εγκατάσταση διάθεσης. Ο χαρακτηρισμός ως εγκατάσταση ανάκτησης παρέχει καλύτερη πρόσβαση
στην αγορά και οι ποσότητες των ανακτώμενων αποβλήτων μπορούν να συνυπολογιστούν στο πλαίσιο
των υποχρεωτικών στόχων ανάκτησης που καθορίζονται στις οδηγίες της Ε.Ε. (π.χ. για τα απόβλητα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
47
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού). Σύμφωνα και με τη νέα Οδηγία Πλαίσιο για τα απορρίμματα
(2008/98/ΕΚ) η επεξεργασία των αποβλήτων σε μονάδα αποτέφρωσης θεωρείται ανάκτηση και
συμβάλει στους θεσπισμένους στόχους μόνο αν η ενεργειακή της απόδοση είναι >65% .
3.1.2.
Ισχύον Κοινοτικό Θεσμικό Πλαίσιο
Οδηγία Πλαίσιο
Η νέα Οδηγία πλαίσιο 2008/98/EK αντικαθιστά την Οδηγία 2006/12/ΕΚ (και καταργεί τις Οδηγίες για
τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων και των λιπαντικών (75/439/ΕΚ, 91/689/ΕΚ)) και θα πρέπει
να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών ως το Δεκέμβριο του 2010. Η αναθεώρηση της
Οδηγίας έγινε στα πλαίσια υλοποίησης της Στρατηγικής για την πρόληψη της παραγωγής των
αποβλήτων και την ανακύκλωση με στόχο να αποσαφηνίσει έννοιες όπως απόβλητο, διάθεση,
αξιοποίηση, να ενισχύσει και να προωθήσει την πρόληψη της παραγωγής των απορριμμάτων, να
εισάγει την έννοια της ανάλυσης κύκλου ζωής στη λήψη αποφάσεων για την διαχείρισή τους και να
προωθήσει την ανάκτηση υλικών και ενέργειας. Η Οδηγία θεσπίζει την ακόλουθη ιεράρχηση ως
προτεραιότητα στη νομοθεσία και την πολιτική για τη διαχείριση των απορριμμάτων: α)πρόληψη
β)ανακύκλωση γ)άλλου είδους ανάκτηση δ)διάθεση. Επίσης καθορίζει πότε η αποτέφρωση των
απορριμμάτων θεωρείται ανάκτηση και όχι διάθεση, σε συμφωνία και με τα έγγραφα αναφοράς των
βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών για την αποτέφρωση των αποβλήτων (IPPC Directive).
Η νέα Οδηγία θεσπίζει την ιεραρχία δράσεων για το σχεδιασμό της διαχείρισης των απορριμμάτων
(πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση, διάθεση), θέτει στόχους ανακύκλωσης και
αξιοποίησης για τα ΑΕΚΚ (70% το 2020) αλλά και τα οικιακά απόβλητα (50% το 2020), προβλέπει τη
θέσπιση στόχων πρόληψης της παραγωγής των απορριμμάτων το 2014, καθώς και τη χωριστή
συλλογή υλικών όπως το χαρτί, μέταλλα, πλαστικό, γυαλί από το 2015 και έπειτα.
Η νέα Οδηγία Πλαίσιο δεν επιβάλει ποσοτικούς στόχους ειδικά για τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα, αλλά
προτρέπει (άρθρο 22) :
 Την ξεχωριστή συλλογή τους με στόχο την κομποστοποίηση ή την αναερόβια επεξεργασία τους
 Την επεξεργασία του οργανικού κλάσματος με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος
 Τη χρήση περιβαλλοντικά ασφαλών προϊόντων από την επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων
Η Οδηγία πλαίσιο θέτει όπως αναφέρθηκε το στόχο της ανακύκλωσης του 50% των οικιακών
απορριμμάτων, και την χωριστή συλλογή υλικών, τουλάχιστον όσον αφορά στο γυαλί, πλαστικό, χαρτί
και μέταλλο. Σύμφωνα με το σχέδιο διαβούλευσης που συνοδεύει την Πράσινη Βίβλο για τη διαχείριση
των βιοαποδομήσιμων απορριμμάτων, τα κράτη μέλη μπορούν να συμπεριλάβουν στον παραπάνω
στόχο και τα οργανικά απόβλητα τα οποία αποτελούν σημαντικό κλάσμα των οικιακών απορριμμάτων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
48
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διερευνά το ενδεχόμενο θέσπισης ξεχωριστής οδηγίας για τα βιοαποδομήσιμα
απόβλητα αλλά και τη θέσπιση προδιαγραφών για το compost και έχει προβεί στην ανάθεση σχετικών
μελετών για το σκοπό αυτό. Επισημαίνεται πως το σχέδιο Οδηγίας που είχε δημοσιευθεί στο παρελθόν,
διαφοροποιεί το κομπόστ (compost) και την κομποστοποίηση που αναφέρονται μόνο σε διαχωρισμένα
στην πηγή βιοαπορρίμματα, από τα σταθεροποιημένα βιοαπορρίμματα (stabilized biowaste) που
προέρχονται από την μηχανική/βιολογική επεξεργασία (mechanical / biological treatment – MBΕ)
σύμμεικτων ή υπολειμματικών απορριμμάτων, ακόμη και στην περίπτωση που τα τελευταία πληρούν
τις ποιοτικές προδιαγραφές του compost. Στην παρούσα φάση η Επιτροπή συντονίζει ανοιχτό διάλογο
για τη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων, με κείμενο αναφοράς την Πράσινη Βίβλο που
δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2008.
Η οδηγία δεν έχει ενσωματωθεί ακόμα στο ελληνικό δίκαιο, αλλά σύμφωνα και με το χρονοδιάγραμμα
που η ίδια η Οδηγία θέτει, η εναρμόνιση θα πρέπει να γίνει μέχρι και το Δεκέμβριο του 2010. Επίσης
πρέπει να τονιστεί η Οδηγία 98/2008 θέτει αρκετά φιλόδοξους στόχους και δεδομένου ότι στην
Ελλάδα τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, και η εφαρμογή προγραμμάτων ΔσΠ
οργανικών είναι σχεδόν μηδενική, η εναρμόνιση στο εθνικό δίκαιο πιθανώς να γίνει πιο σταδιακά από
ότι η ίδια η Οδηγία ορίζει. Παρόλα αυτά, λαμβάνοντας υπόψη της τρέχουσες κοινωνικοπολιτικές
συνθήκες, οι οποίες φαίνεται ότι δεν αφήνουν περιθώρια ευελιξίας στην Ελλάδα, ο σχεδιασμός στην
παρούσα μελέτη γίνεται βάσει του «δυσμενέστερου» σεναρίου, όπως αυτό διαμορφώνεται από τους
προαναφερθέντες φιλόδοξους αλλά κατά πόσο φαίνεται υποχρεωτικούς στόχους. Επίσης πρέπει να
αναφερθεί ότι οι στόχοι που τίθενται είναι εθνικοί. Παρόλα αυτά, όπως συνέβη και με τους στόχους για
την εκτροπή των Β.Α.Α. από τους Χ.Υ.Τ.Α., οι στόχοι αυτοί αναμένεται να καταμεριστούν αναλογικά
στην Περιφέρειες.
Ταξινόμηση αποβλήτων
Με βάση την προσπάθεια για κοινή στρατηγική στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων, η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (Ε.Κ.Α.) με την Απόφαση
94/3/ΕΚ. Ο Ε.Κ.Α. είναι ένας εναρμονισμένος, μη εξαντλητικός κατάλογος αποβλήτων, ο οποίος
πρόκειται ανά τακτά διαστήματα να ανά θεωρείται και εφόσον είναι απαραίτητο, να ανασκευάζεται
σύμφωνα με την διαδικασία της Επιτροπής. Ο Ε.Κ.Α. αποτελεί σήμερα ονοματολογία αναφοράς,
παρέχοντας κοινή για όλη την Κοινότητα ορολογία, με σκοπό την αποτελεσματικότερη διαχείριση των
αποβλήτων. Τα απόβλητα του Ε.Κ.Α. που θεωρούνται επικίνδυνα σημειώνονται με αστερίσκο όπως
ορίζει η Απόφαση 2000/532/ΕΚ. Θα πρέπει τέλος να τονιστεί, ότι ένα υλικό που περιλαμβάνεται στον
Ε.Κ.Α. δεν είναι απόβλητο υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Ο όρος είναι δόκιμος μόνο όταν ικανοποιείται
ο ορισμός του με βάση το άρθρο 1 της Οδηγίας 2006/12/ΕΚ.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
49
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Υγειονομική ταφή
Η Οδηγία 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων, στοχεύει στην πρόληψη ή στη μείωση
των αρνητικών επιπτώσεων της ταφής αποβλήτων στο περιβάλλον, και ειδικότερα στις επιπτώσεις στα
επιφανειακά ύδατα, στα υπόγεια ύδατα, στο έδαφος, στον αέρα ή στην υγεία του ανθρώπου. Η
Οδηγία ταξινομεί τους χώρους ταφής σε τρεις κατηγορίες:
 Χώροι Υγειονομικής Ταφής Επικινδύνων Αποβλήτων (Χ.Υ.Τ.Ε.Α.)
 Χώροι Υγειονομικής Ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων / υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Α/Υ.)
 Χώροι Υγειονομικής Ταφής αδρανών αποβλήτων (Χ.Υ.Τ. Αδρανών)
Επιπροσθέτως, αποσκοπώντας στη διασφάλιση της ελεγχόμενης διάθεσης των αποβλήτων, απαγορεύει
τη διάθεση των ελαστικών, των νοσοκομειακών και άλλων τύπων αποβλήτων και καθορίζει τη
διαδικασία για τη χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης χώρων ταφής. Τέλος θεσπίζονται συγκεκριμένοι
ποσοτικοί στόχοι για τη μείωση της ποσότητας των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων κα επιβάλλεται η
διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής από τα κράτη μέλη, για την προσέγγιση των παραπάνω στόχων.
Αποτέφρωση
Αναφορικά με την αποτέφρωση των στερεών αποβλήτων, αυτή καλύπτεται από την Οδηγία
2000/76/ΕΚ. Στόχος της Οδηγίας είναι η πρόληψη και ο περιορισμός των επιπτώσεων στο περιβάλλον
από την αποτέφρωση και τη συνδυασμένη αποτέφρωση αποβλήτων, καθώς και των κινδύνων που
απορρέουν για την ανθρώπινη υγεία. Η Οδηγία αφορά όχι μόνο τις προοριζόμενες για την
αποτέφρωση αποβλήτων εγκαταστάσεις («ειδικευμένες εγκαταστάσεις αποτέφρωσης»), αλλά και τις
εγκαταστάσεις “συνδυασμένης αποτέφρωσης”. Οι τελευταίες είναι εγκαταστάσεις των οποίων βασικός
σκοπός είναι η παραγωγή ενέργειας ή υλικών προϊόντων και οι οποίες χρησιμοποιούν ως κύριο ή
βοηθητικό καύσιμο τα απόβλητα, αφού αυτά υποβληθούν σε θερμική επεξεργασία για την τελική
διάθεσή τους.
Έχουν ακόμη εκδοθεί Κοινοτικές Οδηγίες που αναφέρονται στη διαχείριση συγκεκριμένων ρευμάτων
αποβλήτων των οποίων η διάθεση από κοινού με τα οικιακά απορρίμματα θα δημιουργούσε σημαντικά
προβλήματα. Τα κυριότερα νομοθετήματα είναι:
1. Οδηγία 75/439/ΕΟΚ περί διαθέσεως των χρησιμοποιηθέντων ορυκτελαίων (προτείνεται η
κατάργηση της από τη νέα Οδηγία πλαίσιο)
2. Οδηγία 2006/66/ΕΚ για τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές που περιέχουν ορισμένες
επικίνδυνες ουσίες,
3. Οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας,
4. Οδηγία 96/59/ΕΚ για τη διάθεση των πολυχλωροδιφαινυλίων και των πολυχλωροτριφαινυλίων
(PCB/PCT),
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
50
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
5. Οδηγία 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους,
6. Οδηγία 2002/95/ΕΚ σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών σε είδη
ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού,
7. Οδηγία 2002/96/ΕΚ σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού
(ΑΗΗΕ).
8. Οδηγία 91/689/ΕΟΚ, για τα επικίνδυνα απόβλητα (καταργείται με τη νέα Οδηγία πλαίσιο)
9. Οδηγία IPPC 2008/1/EK για τον έλεγχο και πρόληψη της ρύπανσης (επηρεάζει το σχεδιασμό και τη
λειτουργία εγκαταστάσεων διάθεσης και επεξεργασίας και είναι υπό αναθεώρηση)
10. Κανονισμός 1774/2002/EK, για την διαχείριση ζωικών υποπροϊόντων και αποβλήτων.
3.1.3.
Ισχύον Θεσμικό Πλαίσιο και Τάσεις στην Ελλάδα
Ακολούθως περιγράφονται συνοπτικά τα σημαντικότερα νομοθετήματα και πως αυτά επηρεάζουν τη
λήψη στρατηγικών αποφάσεων για τη διαχείριση και ειδικότερα την επεξεργασία των αστικών στερεών
αποβλήτων.
Ν. 3536/2007, ΦΕΚ 42/Α'/23.2.2007
«Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας
Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης.»
Ο Νόμος καθορίζει τη νομική μορφή των ΦοΔΣΑ οι οποίοι είναι αρμόδιοι για τη μεταφόρτωση,
προσωρινή αποθήκευση,
επεξεργασία και διάθεση των
αστικών στερεών
αποβλήτων
στις
διαχειριστικές ενότητες (ΔΕ) που καθορίζουν τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης. Σημειώνεται πως οι
Δ.Ε. είναι διακριτές γεωγραφικές ενότητες που καθορίζονται με στόχο τη βιώσιμη διαχείριση των
αστικών στερεών αποβλήτων Οι ΦοΔΣΑ δύναται να είναι σύνδεσμοι ΟΤΑ ή Ανώνυμες εταιρίες ΟΤΑ,
λειτουργούν σύμφωνα με όσα ορίζει ο νέος κώδικας δήμων και κοινοτήτων (N. 3463/06) και πρέπει να
συσταθούν εντός καταληκτικής ημερομηνίας που ορίζουν τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Στερεών
αποβλήτων. Σε αντίθετη περίπτωση δίνεται η δυνατότητα στο Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας να
επιβάλει την υποχρεωτική σύσταση συνδέσμου, στον οποίο συμμετέχουν όλοι η ΟΤΑ της
διαχειριστικής ενότητας. Ο νόμος προβλέπει τη δημοσίευση κοινής υπουργικής απόφασης, η οποία θα
ρυθμίζει ειδικότερα οργανωτικά ζητήματα των ΦοΔΣΑ καθώς και ζητήματα τιμολογιακής πολιτικής, η
οποία και υπογράφηκε και δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ τον Ιανουάριο του 2009 (Αριθμ. 2527 ΦΕΚ B
83/21.1.2009). Η εν λόγω ΚΥΑ αναμένονταν από μήνες, προκειμένου να συμπληρωθεί ο νόμος
3536/2007 και πλέον, οι Σύνδεσμοι και οι Ανώνυμες Εταιρείες που συστάθηκαν από τις Αυτοδιοικήσεις
της χώρας, γνωρίζουν για τις διαδικασίες πρόσληψης του προσωπικού τους, καθιερώνεται η
υποχρέωση κατάρτισης 4ετούς επιχειρησιακού σχεδίου και τίθενται κανόνες στην άσκηση της
τιμολογιακής τους πολιτικής. Παράλληλα, οι ΦΟ.Δ.Σ.Α θα μπορούν να ασκούν αρμοδιότητες της
αναθέτουσας αρχής για τις απαιτούμενες μελέτες όπως σχεδιασμού και αδειοδότησης των έργων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
51
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
διαχείρισης στερεών αποβλήτων, ενώ μπορούν να εκτελούν συλλογή και μεταφορά των στερεών
αποβλήτων για λογαριασμό των υπόχρεων φορέων ή άλλων νομικών προσώπων.
ΚΥΑ 29407/3508, ΦΕΚ 1572Β/2002 16.12.2002
«Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων»
Με την παραπάνω Κοινή Υπουργική Απόφαση ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η κοινοτική Οδηγία
99/31/ΕΚ του Συμβουλίου της 26ης Απριλίου 1999 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων («περί υγειονομικής
ταφής αποβλήτων»), η οποία:

δεσμεύει την χώρα σε άμεση εισαγωγή τεχνολογιών επεξεργασίας αποβλήτων,

θέτει αυστηρότερους κανόνες λειτουργίας των Χ.Υ.Τ.Α.,

εισάγει σημαντικές αλλαγές στην κοστολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών,

απαιτεί σημαντική αναβάθμιση και μετασχηματισμό των φορέων διαχείρισης,

απαιτεί αλλαγές στην διαδικασία σχεδιασμού και αδειοδότησης των έργων
Οι απαιτήσεις αυτές, ουσιαστικά οδηγούν στο να κατασκευάζονται όσο το δυνατόν λιγότεροι και πιο
ελεγχόμενοι Χ.Υ.Τ.Α., να λειτουργούν με πολύ υψηλά πρότυπα (standards) και σταδιακά, όπου είναι
δυνατό, να μετατρέπονται σε Χ.Υ.Τ.Υ.. Οι πλέον ουσιαστικές υποχρεώσεις που προκύπτουν για την
Ελλάδα περιλαμβάνουν:
1. Την υλοποίηση προγραμμάτων επεξεργασίας αποβλήτων, με την έννοια που αποδίδεται στον όρο
από την αντίστοιχη ΚΥΑ (Η.Π. 29407/3508), σε όλα τα απόβλητα πριν αυτά οδηγηθούν προς
υγειονομική ταφή. Ειδικότερα στο άρθρο 7 αναφέρεται ότι σε χώρους ταφής οδηγούνται προς διάθεση
μόνο τα απόβλητα που έχουν υποστεί επεξεργασία. Η υποχρέωση αυτή ισχύει για όλους τους νέους
χώρους ταφής, ενώ για τους υφιστάμενους δίνει περιθώριο 2 ετών. Σημειώνεται ότι ως υφιστάμενοι
θεωρούνται αυτοί που λειτουργούσαν πριν την έκδοση της ΚΥΑ η αυτοί για τους οποίους έχει εκδοθεί
άδεια λειτουργίας. Με βάση τον ορισμό που δίνεται στην «επεξεργασία» των αστικών στερεών
αποβλήτων, αυτή μπορεί να περιλαμβάνει:

Τη διαλογή υλικών στην πηγή (συσκευασιών, οργανικών, πράσινων, επικίνδυνων οικιακών
κλπ) καθώς μεταβάλλει τα χαρακτηριστικά των αποβλήτων, περιορίζει τον όγκο ή και τις
επικίνδυνες ιδιότητες αυτών και βελτιώνει την ανάκτηση χρήσιμων υλικών

Τη μηχανική διαλογή (ακριβώς για τους ίδιους λόγους)

Τη μεταφόρτωση και τη δεματοποίηση (μεταβάλλει τα χαρακτηριστικά, περιορίζει τον όγκο και
διευκολύνει την διακίνηση)

Τις τεχνολογίες θερμικής, φυσικής, χημικής και βιολογικής επεξεργασίας και οι συνδυασμοί
τους
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
52
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
2. Τη δέσμευση για μία μέγιστη ποσότητα Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ) που
επιτρέπεται να οδηγείται σε χώρους ταφής. Οι στόχοι που θέτει η ΚΥΑ Η.Π. 29407/3508 είναι :

Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2010, τα βιοαποδομήσιμα αστικά απόβλητα που προορίζονται για
χώρους ταφής πρέπει να μειωθούν στο 75% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας των
βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995

Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2013, τα βιοαποδομήσιμα αστικά απόβλητα που προορίζονται για
χώρους ταφής πρέπει να μειωθούν στο 50% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας των
βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995

Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2020, τα βιοαποδομήσιμα αστικά απόβλητα που προορίζονται για
χώρους ταφής πρέπει να μειωθούν στο 35% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας των
βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995
Τα μέτρα για την επίτευξη των προηγούμενων στόχων αναφέρονται κυρίως στην προώθηση της
αξιοποίησης των αποβλήτων και ειδικότερα στην ανακύκλωση, λιπασματοποίηση ή παραγωγή
βιομεθανίου ή ανάκτηση υλικών/ ενέργειας (άρθρο 21 Παράρτημα IV.Β της ΚΥΑ Η.Π. 50910/2727).
3. Τις αλλαγές που προβλέπονται όσον αφορά στον σχεδιασμό, στην κατασκευή, στην αδειοδότηση
και στην λειτουργία των Χ.Υ.Τ.Α.
Οι αλλαγές αυτές, συνοπτικά, αφορούν:

Τους υφιστάμενους Χ.Υ.Τ.Α., οι οποίοι έπρεπε ήδη να έχουν υποβάλλει προς έγκριση σχέδιο
διευθέτησης, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 10 (Προϋποθέσεις για την χορήγηση
άδειας υγειονομικής ταφής αποβλήτων) της εν λόγω ΚΥΑ. Ουσιαστικά, το σύνολο των
υφιστάμενων Χ.Υ.Τ.Α. θα πρέπει να συνεχίσει τη λειτουργία του με βάση τις νέες απαιτήσεις.

Το σχεδιασμό των νέων Χ.Υ.Τ.Α.. Το σύνολο των νέων Χ.Υ.Τ.Α. οφείλουν να ενσωματώσουν
τις απαιτήσεις σχεδιασμού της εν λόγω ΚΥΑ, πολλές εκ των οποίων βέβαια προϋπήρχαν στην
ΚΥΑ 114218/97 (ΦΕΚ 17-11-1997,Β). Οι απαιτήσεις αυτές αφορούν τον τεχνητό γεωλογικό
φραγμό, την τελική κάλυψη, τα συστήματα διαχείρισης στραγγισμάτων και βιοαερίου, το
σύστημα παρακολούθησης κλπ. Η σημαντικότερη αλλαγή στο σχεδιασμό των Χ.Υ.Τ.Α.
προκύπτει από την εισαγωγή διαδικασιών εκτίμησης κινδύνων κατ’ ελάχιστον στα ακόλουθα
θέματα :
o Στο σχεδιασμό και την κατασκευή συστήματος συλλογής στραγγισμάτων
o Στον υπολογισμό της συνδυασμένης αποτελεσματικότητας φυσικών και τεχνητών
φραγμών
o Στην επιλογή του συστήματος επεξεργασίας των στραγγισμάτων

Τη λειτουργία των Χ.Υ.Τ.Α.. Η αλλαγή που επιφέρει η εν λόγω ΚΥΑ στον τρόπο λειτουργίας
των
Χ.Υ.Τ.Α.
είναι
σημαντική. Καθιερώνονται
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
αυξημένες απαιτήσεις περιβαλλοντικής
53
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
παρακολούθησης (άρθρα 14 και 15), τόσο στη φάση λειτουργίας, όσο και στη φάση μετέπειτα
φροντίδας. Οι απαιτήσεις αυτές περιγράφονται αναλυτικά στο Παράρτημα III. Παράλληλα,
καθιερώνονται αυστηρά κριτήρια και διαδικασίες αποδοχής εισερχόμενων αποβλήτων και
κατηγοριοποίηση των χώρων ταφής.

Την αδειοδότηση των Χ.Υ.Τ.Α.. Πιο συγκεκριμένα, στα άρθρα 9 (Διαδικασία χορήγησης άδειας
υγειονομικής ταφής (άδειας διάθεσης) αποβλήτων) και 10 (Προϋποθέσεις για τη χορήγηση
άδειας υγειονομικής ταφής αποβλήτων), αναφέρονται συγκεκριμένες διαδικασίες αδειοδότησης
με ενιαίο περιεχόμενο, πανευρωπαϊκά.
4. Τις αλλαγές στην κοστολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών
Σύμφωνα με την ΚΥΑ, η τιμή που θα χρεώνει ο φορέας εκμετάλλευσης Χ.Υ.Τ.Α. για την εναπόθεση
των αποβλήτων, πρέπει να περιλαμβάνει εκτός από τα κόστη κατασκευής και λειτουργίας και:

Το κόστος της χρηματοοικονομικής ή ισοδύναμης εγγύησης, προκειμένου να εξασφαλίζονται η
εκπλήρωση των υποχρεώσεων της άδειας και η τήρηση των διαδικασιών της παύσης
λειτουργίας

Το κόστος της μετέπειτα φροντίδας του Χ.Υ.Τ.Α. για μια περίοδο τουλάχιστον 30 ετών
ΚΥΑ Η.Π. 50910/2727, ΦΕΚ 1909Β/22-12-03
«Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων/ Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός
Διαχείρισης»
Με την παραπάνω Κοινή Υπουργική απόφαση ενσωματώθηκε η βασική Κοινοτική Νομοθεσία που
αφορά στα στερεά απόβλητα, όπως αυτή εκφράζεται από την οδηγία 2006/12/ΕΚ «περί στερεών
αποβλήτων», η οποία είναι υπό αναθεώρηση.
Ειδικότερα, τίθενται οι στόχοι και οι αρχές που πρέπει να ισχύουν σε επίπεδο χώρας και δίνονται οι
γενικές κατευθύνσεις της πολιτικής διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Πιο συγκεκριμένα,
εξειδικεύεται η εθνική στρατηγική για τα στερεά απόβλητα η οποία στοχεύει στη λήψη των αναγκαίων
μέτρων για τη ορθολογική και ολοκληρωμένη διαχείριση αυτών και τη βιώσιμη ανάπτυξη, ώστε:
 να εξασφαλίζεται ένα υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας Υγείας
 να εξοικονομούνται πρώτες ύλες, νερό, ενέργεια, επιφάνεια γης,
 να επιτυγχάνεται μείωση των αερίων εκπομπών που συμβάλλουν στο φαινόμενο του
Θερμοκηπίου,
 τα δευτερογενή υλικά από την αξιοποίηση να μην παρουσιάζουν μεγαλύτερη βλαπτικότητα
από τα συγκρίσιμα πρωτογενή υλικά ή από τα τελικά προϊόντα αυτών,
 να επιμηκύνεται ο διαθέσιμος χρόνος ζωής των Χώρων Υγειονομικής Ταφής των Αποβλήτων
(Χ.Υ.Τ.Α.),
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
54
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
 η τελική διάθεση, όσων αποβλήτων είναι αδύνατη η αξιοποίησή τους, να μην αποτελεί κίνδυνο
για τις επόμενες γενεές.
Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων διέπεται από τις ακόλουθες αρχές:
α) Την αρχή της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων
β) Την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», με έμφαση στην ευθύνη του παραγωγού των αποβλήτων
γ) Την αρχή της εγγύτητας σύμφωνα με την οποία επιδιώκεται τα απόβλητα, κατά το δυνατόν, να
οδηγούνται σε μία από τις πλησιέστερες κατάλληλες εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή/και διάθεσης, με
κύριο κριτήριο το περιβαλλοντικά αποδεκτό και οικονομικά εφικτό της διαχείρισης
Εξάλλου, στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Ε.Σ.Δ.Α.), ο οποίος καταρτίζεται
στο πλαίσιο της προαναφερθείσας ΚΥΑ, ιεραρχούνται τα παραπάνω ως ακολούθως:
1. Πρόληψη ή μείωση της παραγωγής αποβλήτων (ποσοτική μείωση) καθώς και μείωση της
περιεκτικότητας αυτών σε επικίνδυνες ουσίες (ποιοτική βελτίωση).
2. Αξιοποίηση των υλικών που προέρχονται από τα απόβλητα με τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης
και την ανάκτηση προϊόντων και ενέργειας.
3. Τελική διάθεση των αποβλήτων, που δεν υπόκεινται σε διεργασίες αξιοποίησης και των
υπολειμμάτων της επεξεργασίας των αποβλήτων, κατά τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό,
στοχεύοντας στην αειφορία.
Επίσης, επαναλαμβάνονται οι εθνικοί στόχοι για την μέγιστη ποσότητα ΒΑΑ που επιτρέπεται να
οδηγείται σε χώρους ταφής., όπως αυτοί αναφέρονται και στην ΚΥΑ Η.Π. 29407/3508
ΚΥΑ 22912/1117, ΦΕΚ 759Β/06-06-05
«Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την
αποτέφρωση των αποβλήτων»
Έχει εκδοθεί σε εναρμόνιση με τις διατάξεις της οδηγίας 2000/76/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
και του Συμβουλίου της 4ης Δεκεμβρίου 2000 «για την αποτέφρωση των αποβλήτων». Με την
παραπάνω ΚΥΑ επιβάλλονται μέτρα, όροι και περιορισμοί στις εγκαταστάσεις αποτέφρωσης και
συναποτέφρωσης αποβλήτων (όπου συμπεριλαμβάνονται και τα αστικά απόβλητα από νοικοκυριά),
ώστε να επιτυγχάνεται η πρόληψη ή ο περιορισμός, όσο είναι εφικτό, των επιπτώσεων στο περιβάλλον
και ειδικότερα, της ρύπανσης από εκπομπές στην ατμόσφαιρα, στο έδαφος και στα υπόγεια και
επιφανειακά νερά, καθώς και των επιπτώσεων στην υγεία του ανθρώπου. Ειδικότερα, για την επίτευξη
του σκοπού αυτού:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
55
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου

Επιβάλλονται συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές στις μονάδες αποτέφρωσης, τόσο σε
σχέση με τον σχεδιασμό και την κατασκευή τους όσο και με τον εξοπλισμό και τις συνθήκες
λειτουργία τους.

Θεσπίζονται οριακές τιμές εκπομπής για τους αέριους ρύπους που προκύπτουν από την
λειτουργία των μονάδων αποτέφρωσης

Θεσπίζονται, επίσης, οριακές τιμές εκπομπής και για τις απορρίψεις στα νερά οι οποίες
προκύπτουν από τον καθαρισμό των απαερίων.

Καθορίζονται συγκεκριμένες διαδικασίες για την παράδοση και παραλαβή των προς
αποτέφρωση αποβλήτων.

Επιβάλλεται στις μονάδες αποτέφρωσης η εγκατάσταση εξοπλισμού μετρήσεων καθώς και η
διενέργεια μετρήσεων αερίων ρύπων και παραμέτρων λειτουργίας καθώς και βαρέων
μετάλλων, διοξινών και φουρανίων.

Προδιαγράφονται οι προϋποθέσεις για την χορήγηση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων στις
μονάδες αποτέφρωσης καθώς και της άδειας διάθεσης από τις αρμόδιες Υπηρεσίες.
Νόμος 2939/2001, ΦΕΚ 179Α/2001
«Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων – Ίδρυση Εθνικού
Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες
διατάξεις», όπως τροποποποιήθηκε με τον Ν.3854/2010
Ο νόμος αυτός διαμορφώνει το θεσμικό πλαίσιο για την εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών και
άλλων προϊόντων. Με τον νόμο αυτόν, ενσωματώνεται η οδηγία 94/62/ΕΚ4 στο Εθνικό Δίκαιο, και
καθορίζεται το πλαίσιο για την υλοποίηση προγραμμάτων ανακύκλωσης/ επαναχρησιμοποίησης/
αξιοποίησης
συσκευασιών
και
άλλων
προϊόντων
(μπαταρίες,
ηλεκτρονικά
κ.α.),
θέτοντας
συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους και χρονικά όρια πραγματοποίησής τους. Ειδικά, τα σχετικά
Προεδρικά Διατάγματα καθορίζουν τους επιμέρους όρους και στόχους για τη διαχείριση των
ξεχωριστών ρευμάτων.
Αναφορικά με τα υλικά συσκευασίας τα οποία συλλέγονται ξεχωριστά μέσω του προγράμματος
διαλογής που οργανώνει και υλοποιεί ο αρμόδιος φορέας, δηλαδή η Ελληνική Εταιρεία Ανακύκλωσης
Αξιοποίησης, έχουν τεθεί οι κάτωθεν ποσοτικοί στόχοι:
4
Η Οδηγία τροποποιήθηκε από την 2004/12/ΕΚ και η ενσωμάτωση των νέων στόχων στο Εθνικό δίκαιο
πραγματοποιήθηκε με την Υ.Α. 9268/469/2007 «Τροποποίηση των ποσοτικών στόχων για την ανάκτηση και
ανακύκλωση των αποβλήτων των συσκευασιών σύμφωνα με το άρθρο 10 (παρ. Α1, τελευταίο εδάφιο) του ν.
2939/01 (179/Α), καθώς και άλλων διατάξεων του νόμου αυτού, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας
2004/12/ΕΚ για τις συσκευασίες»
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
56
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
α) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2005 το αργότερο, πρέπει να αξιοποιείται ή να αποτεφρώνεται σε
εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων με ανάκτηση ενέργειας τουλάχιστον το 50 % κατά βάρος
των αποβλήτων συσκευασίας.
β) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2011 το αργότερο, αξιοποίηση ή αποτέφρωση σε εγκαταστάσεις
αποτέφρωσης αποβλήτων με ανάκτηση ενέργειας 60 % τουλάχιστον κατά βάρος, των αποβλήτων
συσκευασίας
γ) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2005 το αργότερο, ανακύκλωση μεταξύ 25 % τουλάχιστον και 45 % το
πολύ, κατά βάρος, του συνόλου των υλικών συσκευασίας που περιέχονται στα απόβλητα
συσκευασίας, με ελάχιστο ποσοστό 15 % κατά βάρος, για κάθε υλικό συσκευασίας
δ) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2011 το αργότερο, ανακύκλωση μεταξύ 55 % τουλάχιστον και 80 % το
πολύ, κατά βάρος, των αποβλήτων συσκευασίας των ακόλουθων ελάχιστων στόχων ανακύκλωσης
για υλικά που περιέχονται σε απόβλητα συσκευασίας:
i) 60 %, κατά βάρος, για το γυαλί,
ii) 60 %, κατά βάρος, για το χαρτί και χαρτόνι,
iii) 50 %, κατά βάρος, για τα μέταλλα,
iv) 22,5 %, κατά βάρος, για τα πλαστικά, λαμβάνοντας αποκλειστικά υπόψη υλικά που
ανακυκλώνονται εκ νέου σε πλαστικά,
v) 15 %, κατά βάρος, για το ξύλο.
3.2.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΓΙΑ ΤΗ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
ΤΩΝ
Α.Σ.Α.
ΣΤΗΝ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
ΗΠΕΙΡΟΥ
3.2.1.
Εισαγωγή
Στην παρούσα ενότητα διαμορφώνεται η βασική στρατηγική για τη διαχείριση των Α.Σ.Α. στην
Περιφέρεια Ηπείρου, όπως αυτή προκύπτει από τους στόχους που έχουν τεθεί από την Εθνική και την
Κοινοτική νομοθεσία. Ειδικότερα, εξετάζονται ρεαλιστικά σενάρια για την ανάπτυξη συστήματος
Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) ανακυκλώσιμων υλικών και προδιαλεγμένου οργανικού, καθώς και η
επίδραση που θα έχει ένα τέτοιο σύστημα στις ποσότητες αλλά και στη σύσταση των σύμμεικτων
απορριμμάτων. Τέλος παρουσιάζεται η προτεινόμενη στρατηγική, σύμφωνα με την οποία σχεδιάζονται
τα τελικά σενάρια για την τεχνολογία της υπό εξέταση Μονάδας.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι, για τις ανάγκες της παρούσας μελέτης θεωρείται, ότι η
Μονάδα θα ξεκινήσει την λειτουργία της το 2014. Για τον λόγο αυτό, ο σχεδιασμός γίνεται για την
εικοσαετία 2014 – 2033.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
57
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
3.2.2.
3.2.2.1.
Στόχοι βάσει Ελληνικής και Κοινοτικής Νομοθεσίας
Εκτροπή Β.Α.Α. από Χ.Υ.Τ.Α.
Όσον αφορά στην τελική διάθεση των στερεών αποβλήτων, επιβάλλεται ο διαχρονικός περιορισμός της
ποσότητας των βιοαποδομήσιμων κλασμάτων. Πιο συγκεκριμένα, ο στόχος αυτός εξειδικεύεται
ποσοτικά, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας 99/31/ΕΚ, όπως αυτή ενσωματώθηκε στο εθνικό
δίκαιο, με την ΚΥΑ Η.Π. 50910/2727/2003 «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων/
Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης».
Προκειμένου να γίνει η στοχοθέτηση για τα Β.Α.Α., και δεδομένου ότι οι ποσότητες που προκύπτουν
από τον ΠΕΣΔΑ Περιφέρειας Ηπείρου είναι, σχετικά χαμηλές, θα χρησιμοποιηθούν γενικά στοιχεία από
τη μελέτη: «Στρατηγική διαχείρισης βιοαποδομήσιμων αποβλήτων Ελλάδας5» που εκπονήθηκε για
λογαριασμό του πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., καθώς και τα επικαιροποιημένα ποσοτικά στοιχεία που
εκτιμήθηκαν ανωτέρω. Όπως προαναφέρθηκε οι διαχρονική εξέλιξη των παραγόμενων ποσοτήτων
υπολογίζονται θεωρώντας αύξηση απορριμμάτων 35% ανά εικοσαετία, ήτοι 1,5% ετησίως, και
σύσταση των απορριμμάτων αυτή που προκύπτει από την πλέον πρόσφατη Μελέτη Ποιοτικής
Ανάλυσης Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου (2009). Πιο αναλυτικά, για την ποσοτικοποίηση των στόχων σε
επίπεδο Περιφέρειας ακολουθείται η εξής μεθοδολογία:
1. Υπολογίζεται η ποσότητα των Β.Α.Α. σε επίπεδο Περιφέρειας, με βάση τις ποσότητες των Α.Σ.Α.,
που έχουν υπολογισθεί στο κεφάλαιο 2 της παρούσας με έτος αναφοράς το 2001 και λαμβάνοντας
ετήσια αύξηση 1,5%. Υπενθυμίζεται ότι από την ποιοτική σύσταση προκύπτει ποσοστό
βιοαποδομήσιμου κλάσματος στην περιοχή μελέτης, ίσο με 62.8% (ζυμώσιμα, χαρτί και ξύλοχόρτα).
2. Με βάση τα ποσοστά εκτροπής από την νομοθεσία υπολογίζονται οι ποσότητες Β.Α.Α. που πρέπει
να εκτρέπονται σε επίπεδο Περιφέρειας με έτη αναφοράς τα 2010, 2013 και 2020.
3. Αφαιρώντας την ποσότητα που πρέπει να υφίστανται επεξεργασία (ποσοστά εκτροπής) από τη
συνολική ποσότητα των Β.Α.Α. που παράγονται στην περιοχή μελέτης προκύπτει η ποσότητα του
βιοαποδομήσιμου κλάσματος που «επιτρέπεται» να οδηγείται απευθείας προς ταφή.
Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί.
5
στη μελέτη αυτή τίθενται ποσοτικοί στόχοι για την μέγιστη ποσότητα βιοαποδομήσιμου κλάσματος που μπορεί
να οδηγείται σε Χ.Υ.Τ.Α. κατά τα έτη 2010, 2013 και 2020, σε εθνικό επίπεδο.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
58
Μεθοδολογία Αξιολόγησης Τεχνολογιών για την Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.) της Περιφέρειας Ηπείρου
Πίνακας 17: Στόχοι σε επίπεδο Περιφέρειας για την διαχείριση των Β.Α.Α. (t/έτος)
ΒΑΑ που μπορούν να οδηγούνται
προς Ταφή στην Π. Ηπείρου, τν
ΒΑΑ προς εκτροπή στην Π.
Ηπείρου, τν
97.870
58.711
39.159
99.338
58.711
40.627
Έτη
Α.Σ.Α. Περιφέρειας, τν
ΒΑΑ Ηπείρου, τν
1995
124.643
78.281
1996
126.513
79.456
1997
128.410
80.647
1998
130.336
81.857
1999
132.291
83.085
2000
134.276
84.331
2001
136.290
85.596
2002
138.334
86.880
2003
140.409
88.183
2004
142.516
89.506
2005
144.653
90.849
2006
146.823
92.211
2007
149.025
93.595
2008
151.261
94.998
2009
153.530
96.423
2010
155.833
2011
158.170
2012
160.543
100.828
58.711
42.117
2013
162.951
102.340
39.141
63.200
2014
165.395
103.875
39.141
64.735
2015
167.876
105.434
39.141
66.293
2016
170.394
107.015
39.141
67.874
2017
172.950
108.620
39.141
69.480
2018
175.544
110.250
39.141
71.109
2019
178.177
111.903
39.141
72.763
2020
180.850
113.582
27.398
86.183
Ε.Π.Τ.Α. Ε.Π.Ε.
59
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
115.286
ΒΑΑ που μπορούν να οδηγούνται
προς Ταφή στην Π. Ηπείρου, τν
27.398
ΒΑΑ προς εκτροπή στην Π.
Ηπείρου, τν
87.887
117.015
27.398
89.616
189.111
118.770
27.398
91.372
191.948
120.552
27.398
93.153
2025
194.827
122.360
27.398
94.962
2026
197.749
124.195
27.398
96.797
2027
200.716
126.058
27.398
98.660
2028
203.726
127.949
27.398
100.551
2029
206.782
129.868
27.398
102.470
2030
209.884
131.816
27.398
104.418
2031
213.032
133.794
27.398
106.395
2032
216.228
135.801
27.398
108.402
2033
219.471
137.838
27.398
110.439
Έτη
Α.Σ.Α. Περιφέρειας, τν
ΒΑΑ Ηπείρου, τν
2021
183.563
2022
186.316
2023
2024
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
60
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Οι στόχοι σε επίπεδο Περιφέρειας για την εκτροπή των βιοαποδομήσιμων από την ταφή,
προκύτουν ως εξής:
 Το έτος 2010, τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα που θα εκτρέπονται από τους Χ.Υ.Τ.Α. θα
είναι τουλάχιστον 39.159 τόνοι.
 Το έτος 2013, τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα που θα εκτρέπονται από τους Χ.Υ.Τ.Α. θα
είναι τουλάχιστον 63.200 τόνοι.
 Το έτος 2020, τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα που θα εκτρέπονται από τους Χ.Υ.Τ.Α. θα
είναι τουλάχιστον 86.183 τόνοι.
Υπενθυμίζεται ότι τα Β.Α.Α. περιλαμβάνουν τα οργανικά-ζυμώσιμα, το χαρτί, το ξύλο και τα
πράσινα απόβλητα (χόρτα κ.α.). Οπότε, από τις ποσότητες των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων
που υπολογίζονται θα πρέπει να αφαιρούνται οι υφιστάμενες και οι αναμενόμενες ποσότητες
χαρτιού που ανακυκλώνονται βάσει των Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης
(Σ.Σ.Ε.Δ.), δεδομένου ότι η ανακύκλωση περιλαμβάνεται στην έννοια της επεξεργασίας.
3.2.2.2.
Ανακύκλωση Υλικών Συσκευασίας
Όπως προαναφέρθηκε, αναφορικά με τα υλικά συσκευασίας, τα οποία συλλέγονται ξεχωριστά
μέσω προγραμμάτων διαλογής, από την νομοθεσία έχουν τεθεί οι κάτωθι ποσοτικοί στόχοι:
α) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2005 το αργότερο, πρέπει να αξιοποιείται ή να αποτεφρώνεται σε
εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων με ανάκτηση ενέργειας τουλάχιστον το 50 %
κατά βάρος των αποβλήτων συσκευασίας, ενώ θα πρέπει η ανακύκλωση συσκευασιών να
είναι μεταξύ 25% τουλάχιστον και 45% το πολύ, κατά βάρος του συνόλου των αποβλήτων
συσκευασίας, με ελάχιστο ποσοστό 15% κατά βάρος, για κάθε υλικό συσκευασίας.
β) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2011 το αργότερο, η αξιοποίηση ή αποτέφρωση σε
εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων με ανάκτηση ενέργειας θα πρέπει να είναι 60%
τουλάχιστον κατά βάρος των αποβλήτων συσκευασίας, ενώ η ανακύκλωση συσκευασιών
θα πρέπει να είναι μεταξύ 55% τουλάχιστον και 80% το πολύ, κατά βάρος του συνόλου
των
αποβλήτων
συσκευασίας,
με
επίτευξη
των
ακόλουθων
ελάχιστων
στόχων
ανακύκλωσης:
i) 60 %, κατά βάρος, για το γυαλί,
ii) 60 %, κατά βάρος, για το χαρτί και χαρτόνι,
iii) 50 %, κατά βάρος, για τα μέταλλα,
iv) 22,5 %, κατά βάρος, για τα πλαστικά6,
v) 15 %, κατά βάρος, για το ξύλο.
6
λαμβάνοντας αποκλειστικά υπόψη υλικά που ανακυκλώνονται εκ νέου σε πλαστικά
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
61
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Οι παραπάνω στόχοι (β) θα πρέπει να καλύπτονται από την 31η Δεκεμβρίου του 2011 και
έπειτα υποχρεωτικά, αλλά στην παρούσα φάση ισχύουν οι ποσοτικοί στόχοι (α) που είχαν
τεθεί από την 31η Δεκεμβρίου του 2005.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι η έννοια «αξιοποίηση», σύμφωνα με την Ελληνική
Νομοθεσία (Παράρτημα IV Β
της KYA 50910/2727/2003) συμπεριλαμβάνει εργασίες
ανακύκλωσης ή και ανάκτησης υλικών ή ενέργειας από τα απόβλητα. Επιπλέον τονίζεται ότι, η
έννοια «αξιοποίηση» στην Οδηγία Πλαίσιο 98/2008 έχει αντικατασταθεί με την έννοια
«ανάκτηση», και πλέον συμπεριλαμβάνει «οποιαδήποτε εργασία της οποίας το κύριο
αποτέλεσμα είναι ότι απόβλητα εξυπηρετούν ένα χρήσιμο σκοπό αντικαθιστώντας άλλα υλικά
τα οποία, υπό άλλες συνθήκες, θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση
συγκεκριμένης λειτουργίας, ή ότι απόβλητα υφίστανται προετοιμασία για την πραγματοποίηση
αυτής της λειτουργίας, είτε στην εγκατάσταση είτε στο γενικότερο πλαίσιο της οικονομίας.»
Ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά αναφέρονται ορισμένες εργασίες ανάκτησης, όπως η χρήση
κυρίως ως καύσιμο ή ως άλλο μέσο παραγωγής ενέργειας, ανακύκλωση / ανάκτηση οργανικών
ουσιών που δεν χρησιμοποιούνται ως διαλύτες (συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης
και άλλων διαδικασιών βιολογικού μετασχηματισμού), ανακύκλωση / ανάκτηση μετάλλων και
μεταλλικών ενώσεων, ανακύκλωση / ανάκτηση άλλων ανόργανων υλικών κ.α.
Από τα παραπάνω, και δεδομένου ότι οι εργασίες ανακύκλωσης συμπεριλαμβάνονται στην
έννοια αξιοποίηση, προκύπτει ότι εφόσον οι ποσοτικοί στόχοι δύναται να καλυφθούν μόνο με
εργασίες ανακύκλωσης, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2011 το αργότερο, η ανακύκλωση
συσκευασιών θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 60% και το πολύ 80%, κατά βάρος του συνόλου
των αποβλήτων συσκευασίας υποχρεωτικά (με επίτευξη των προαναφερθέντων ελάχιστων
στόχων ανακύκλωσης). Επιπλέον, αν υπάρχει και η δυνατότητα αποτέφρωσης σε
εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων με ανάκτηση ενέργειας, θα μπορεί η ανακύκλωση να
μειωθεί κατά 5% το πολύ, και το ποσοστό αυτό να αντικατασταθεί από την αποτέφρωση με
ανάκτηση ενέργειας.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί, ότι όσον αφορά στην ανακύκλωση, οι ποσότητες
που προκύπτουν από τους παραπάνω στόχους μπορούν να καλύπτονται καθ’ ολοκληρία από
ΔσΠ υλικών συσκευασίας, είτε να καλύπτονται και εν μέρη και από μηχανική διαλογή σε
μονάδες που επεξεργάζονται σύμμεικτα απορρίμματα.
Αναφορικά με την ποσοτικοποίηση των στόχων, τα στοιχεία που θα χρησιμοποιηθούν για τις
ανάγκες υπολογισμού της εκτροπής των ανακυκλώσιμων υλικών, είναι αυτά που προέκυψαν
σε προηγούμενα κεφάλαια (εκτιμώμενες παραγόμενες ποσότητες Α.Σ.Α. το 2010 155.833 τν,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
62
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
και ποσοστό συσκευασιών 28,5%). Πιο συγκεκριμένα, οι ποσότητες ανά υλικό συσκευασίας
φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα.
Πίνακας 18: Εκτιμώμενες ποσότητες υλικών συσκευασίας στην Περιφέρεια το 2010
Χαρτί Συσκευασίας
Χαρτόνι Συσκευασίας
Σύνθετα υλικά Συσκευασίας
Δ-Ξ-Λ Συσκευασίας
Πλαστικά Συσκευασίας
Γυαλί Συσκευασία
Μέταλλα Συσκευασίας
Σύνολο
Κανονικοποιημένος
Μ.Ο. Περιφέρειας
0,75%
4,55%
4,82%
1,80%
8,80%
3,76%
4,08%
28,6%
ΠΟΣΟΤΗΤΑ 2010
(tn/έτος)
1.169
7.084
7.512
2.812
13.716
5.854
6.358
44.505
Στον ακόλουθο πίνακα, παρουσιάζονται οι εκτιμώμενες παραγόμενες ποσότητες για την
εικοσαετία 2014-2034, καθώς και οι ποσοτικοποιημένοι στόχοι ανακύκλωσης για τα υλικά
συσκευασίας. Όσον αφορά την διαχρονική εξέλιξη των ποσοτήτων αυτών, θεωρούμε το
«ρεαλιστικό» σενάριο με ετήσιο ρυθμό παραγωγής 1,5%, και σταθερή ποιοτική σύσταση των
Α.Σ.Α.. Επίσης, θεωρούμε ότι η συνολική ανακύκλωση συσκευασιών θα είναι 60%, ήτοι το
ελάχιστο επιτρεπόμενο ποσοστό σύμφωνα με την νομοθεσία.
Πίνακας 19: Στόχοι σε επίπεδο Περιφέρειας για την διαχείριση των υλικών συσκευασίας
(τν/έτος)
Έτος
Παραγόμενες ποσότητες
υλικών συσκευασιών
(τν/έτος)
Ποσότητες που θα πρέπει
να ανακυκλώνονται
(τν/έτος)
2010
2011
2012
44.505
45.172
45.850
26.703
27.103
27.510
2013
2014
2015
2016
46.538
47.236
47.944
48.663
27.923
28.342
28.766
29.198
2017
2018
2019
2020
49.393
50.134
50.886
51.650
29.636
30.080
30.532
30.990
2021
2022
2023
2024
52.424
53.211
54.009
54.819
31.454
31.927
32.405
32.891
2025
2026
2027
55.641
56.476
57.323
33.385
33.886
34.394
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
63
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
3.2.2.3.
Έτος
Παραγόμενες ποσότητες
υλικών συσκευασιών
(τν/έτος)
Ποσότητες που θα πρέπει
να ανακυκλώνονται
(τν/έτος)
2028
2029
2030
58.183
59.056
59.942
34.910
35.434
35.965
2031
2032
2033
60.841
61.753
62.680
36.505
37.052
37.608
2034
63.620
38.172
Μ.Ο.
53.518
32.111
Ανακύκλωση Υλικών (Στόχοι Οδηγίας 2008/98/EK)
Στην Οδηγία Πλαίσιο 98/2008, οι στόχοι που τίθενται αφορούν το σύνολο των οικιακών
αποβλήτων. Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία υποχρεώνει τη χωριστή συλλογή υλικών όπως το
χαρτί, μέταλλα, πλαστικό, γυαλί από το 2015 και έπειτα, και θέτει νέους στόχους
ανακύκλωσης και αξιοποίησης για τα Α.Σ.Α. γενικά. Πιο συγκεκριμένα στην Οδηγία
αναφέρονται τα εξής:
«Για την επίτευξη των στόχων της παρούσας οδηγίας και τη μετάβαση σε μια Ευρωπαϊκή
Κοινωνία Ανακύκλωσης, με υψηλό επίπεδο αποδοτικότητας των πόρων, τα κράτη μέλη
λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλισθεί έως το 2020 η προετοιμασία για την
επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών αποβλήτων, όπως τουλάχιστον το
χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης
προέλευσης στο βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των
νοικοκυριών, πρέπει να αυξηθεί κατ’ ελάχιστον στο 50 % ως προς το συνολικό βάρος.»
Όσον αναφορά τις ποσότητες που προκύπτουν από τους παραπάνω στόχους στην
Περιφέρεια, και δεδομένου ότι τα απόβλητα συσκευασίας είναι περίπου το 28.6% των
παραγόμενων Α.Σ.Α., είναι εμφανές ότι για να καλυφθεί το ποσοστό του 50% επί του
συνόλου των Α.Σ.Α., θα πρέπει να ανακυκλώνονται επιπλέον ρεύματα, που δεν εμπίπτουν
στην έννοια «συσκευασία», όπως είναι το έντυπο χαρτί, αλλά και το οργανικό κλάσμα των
Α.Σ.Α. (σύμφωνα και με το σχέδιο διαβούλευσης που συνοδεύει την Πράσινη Βίβλο για τη
διαχείριση των βιοαποδομήσιμων απορριμμάτων). Δεδομένου όμως ότι σύμφωνα με την εν
λόγω Οδηγία, δεν θεωρείται ανακύκλωση η εξεργασία του οργανικού από τα σύμμεικτα
απορρίμματα, για να καλυφθούν οι στόχοι που τίθενται από την Οδηγία, θα πρέπει να
εδραιωθεί η ΔσΠ οργανικού.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διερευνά το ενδεχόμενο
θέσπισης ξεχωριστής οδηγίας για τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα αλλά και τη θέσπιση
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
64
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
προδιαγραφών για το compost και έχει προβεί στην ανάθεση σχετικών μελετών για το σκοπό
αυτό. Η υπο σχεδιασμό Οδηγία αυτή, αναμένεται να επιβάλλει άμεσα την ΔσΠ οργανικών, και
ακόμα πιο φιλόδοξους στόχους για τα ποσοστά ανακύκλωσή τους μέσω κομποστοποίησης.
Όσον αφορά το έντυπο χαρτί, αποτελεί υπολογίσιμη ποσότητα στην Περιφέρεια και είναι
γενικά εύκολα διαχωρίσιμο ρεύμα.
Εκτός των ανωτέρω, ρεύματα όπως υφάσματα, θα μπορούσαν να συμβάλλουν περαιτέρω
στους στόχους ανακύκλωσης, αλλά έχοντας υπόψη ότι αντίστοιχα συλλογικά συστήματα δεν
έχουν ιδρυθεί ακόμα στην Ελλάδα, δεν λαμβάνονται υπόψη στον σχεδιασμό στην παρούσα
φάση. Παρόλα αυτά, κάθε μελλοντική προσπάθεια να ενσωματωθούν στην στρατηγική της
Περιφέρειας, θα μπορούσε να γίνει ανεξάρτητα, οδηγώντας σε υψηλότερα ποσοστά
ανακύκλωσης.
3.2.3.
Συγκρότηση στρατηγικής και θέσπιση στόχων Περιφέρειας
Στην Ελλάδα έως σήμερα, κυριαρχεί μια εσφαλμένη αντίληψη η οποία έχει σαν κύριο
χαρακτηριστικό της την προσέγγιση του σχεδιασμού μεγάλων έργων στα στερεά απόβλητα
και όχι το σχεδιασμό βιώσιμων συστημάτων διαχείρισης, μέρος των οποίων είναι τα
απαιτούμενα έργα. Ο αποσπασματικός σχεδιασμός των έργων, αποκομμένων συχνά από το
υπόλοιπο σύστημα που θα υπηρετήσουν (ανακύκλωση, ΔσΠ, μονάδες επεξεργασίας) οδηγεί
πολύ συχνά σε μη βιώσιμα έργα εφόσον το λειτουργικό τους κόστος αντιμετωπίζεται
απομονωμένο και όχι ως μέρος του λειτουργικού κόστους ενός συστήματος. Με βάση τα
παραπάνω, στην ενότητα αυτή, παρουσιάζεται μια προτεινόμενη ολοκληρωμένη βιώσιμη
στρατηγική για την διαχείριση των Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια, και υπολογίζονται τα ελάχιστα
ποσοστά που θα πρέπει να καλύπτονται από ΔσΠ οργανικών, υλικών συσκευασίας και
έντυπου χαρτιού, ώστε να πληρούνται κατ’ ελάχιστον οι εθνικοί και κοινοτικοί στόχοι που
προαναφέρθηκαν. Στο ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζεται σχηματικά η φιλοσοφία της
προτεινόμενης στρατηγικής για την διαχείριση Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια Ηπείρου.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
65
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 4: Σχηματική απεικόνιση της βασικής προτεινόμενης στρατηγικής
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία, ο σχεδιασμός μιας εγκατάστασης
επεξεργασίας πρέπει να γίνεται με κριτήριο τη θέση της στο συνολικό σύστημα διαχείρισης.
Επίσης η διάθεση των δευτερογενών προϊόντων επεξεργασίας των Α.Σ.Α. πρέπει να
αντιμετωπίζεται πριν την κατασκευή των σχετικών έργων, ως αναπόσπαστο τμήμα του
σχεδιασμού, ενώ ο αποσπασματικός σχεδιασμός μονάδων επεξεργασίας εγκυμονεί σοβαρούς
κινδύνους αστοχίας. Όσον αφορά την επεξεργασία του προδιαλεγμένου οργανικού, όπως
αναφέρθηκε και προηγουμένως είναι ο κύριος παράγοντας και για την επιτυχημένη εκτροπή
των βιοαποδομήσιμων απορριμμάτων από την υγειονομική ταφή, αλλά και για την κάλυψη
του στόχου της Οδηγίας 98/2008. Επισημαίνεται ότι παρόλο που το βιοαποικοδομήσιμο
κλάσμα μπορεί να εξαχθεί από μεικτά απορρίμματα, ο τρόπος αυτός παράγει χαμηλής
ποιότητας κομπόστ και η εργασία αυτή δεν θα θεωρείται ανακύκλωση. Η διαλογή στην πηγή
προσφέρει τη δυνατότητα μιας υψηλής ποιότητας πρώτης ύλης για κομποστοποίηση και τη
δυνατότητα παραγωγής ενός καθαρού προϊόντος, το οποίο επιπλέον θα μπορεί να
ικανοποιήσει υψηλές προδιαγραφές ώστε να είναι κατάλληλο για πώληση ή/και χρήση ως
λίπασμα, επιφέροντας σημαντικά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.
Τέλος, γίνεται η παραδοχή ότι η εφαρμογή των συστημάτων ΔσΠ υλικών συσκευασίας και
οργανικών, θα κλιμακώνεται σταδιακά, σε ότι αφορά τις ανακτώμενες ποσότητες ανά έτος,
έως ότου τα ποσοστά να καλύψουν τους στόχους που θέτονται στο νομοθετικό πλαίσιο. Για
τον λόγο αυτό, το σχέδιο εφαρμογής χωρίζεται σε δύο Περιόδους Σχεδιασμού. Η πρώτη
περίοδος καλύπτει τα έτη 2014 έως 2020, και η δεύτερη τα έτη 2021 έως 2033. Ο σχεδιασμός
αυτός, επιτρέπει στους αρμόδιους φορείς να αναπτύξουν το σύστημα με μια περίοδο
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
66
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
προσαρμογής 5 ετών, η οποία θα είναι ικανή να εισαγάγει σταδιακά και ομαλά όλες τις νέες
διαδικασίες ΔσΠ.
3.2.3.1.
Διαλογή στην Πηγή Συσκευασιών και Έντυπου Χαρτιού
Όπως προαναφέρθηκε, μέχρι σήμερα δεν καλύπτονται όλες οι περιοχές της Περιφέρειας από
σύστημα ΔσΠ ανακυκλώσιμων υλικών. Σύμφωνα όμως με την Μελέτη Ποιοτικής Σύσταση
Α.Σ.Α. Περιφέρειας Ηπείρου (2009), εκτιμάται ότι το πρόγραμμα ΔσΠ δύναται να καλύπτει το
μεγαλύτερο μέρος της Περιφέρειας μέχρι και το 2013. Σε αυτή τη φάση πλήρους επέκτασης
και λειτουργίας του συστήματος, υπολογίζεται ότι θα καλύπτει τουλάχιστον το 80% επί του
συνόλου. Περαιτέρω ανάπτυξη του συστήματος που θα κάλυπτε το σύνολο της παραγωγής
και του εξυπηρετούμενου πληθυσμού της Περιφέρειας, αποδεικνύεται ότι δεν εξασφαλίζει την
βιωσιμότητά του λόγω του ότι η Ήπειρος όπως προαναφέρθηκε είναι εξαιρετικά
αραιοκατοικημένη.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε.Α.Α., τα ποσοστά ανακύκλωσης στην
Περιφέρεια για το 2009 κυμαινόταν περίπου στο 4,5%. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία,
σε εθνικό επίπεδο θα έπρεπε στην παρούσα φάση να είναι τουλάχιστον 25%, και από το 2013
και έπειτα τουλάχιστον 60%. Δεδομένου όμως ότι στόχοι αυτοί δεν έχουν καταμεριστεί σε
επίπεδο Περιφερειών, και ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου προς το παρόν οι συνθήκες για άμεση
ανάπτυξη του συστήματος δεν είναι ευνοϊκές, το «ρεαλιστικότερο» σενάριο ανάπτυξης της
ΔσΠ υλικών συσκευασίας, το οποίο θα μπορούσε να καλύψει τους νομοθετικούς στόχους
μεσοπρόθεσμα, παρουσιάζεται ακολούθως.
Πίνακας 20: Εκτίμηση διαχρονικής μεταβολής στις ποσότητες υλικών συσκευασίας από ΔσΠ
σε σχέση με τα σύμμεικτα απορρίμματα
45.173
45.851
Εκτροπή Υλικών
Συσκευασίας μέσω
ΔσΠ
5%
10%
Ανάκτηση Υλικών
Συσκευασίας μέσω
ΔσΠ
2.259
4.585
162.951
165.395
167.876
170.394
46.539
47.237
47.945
48.665
20%
25%
35%
40%
9.308
11.809
16.781
19.466
37.231
35.428
31.164
29.199
2017
2018
2019
2020
172.950
175.544
178.177
180.850
49.395
50.135
50.887
51.651
45%
50%
55%
60%
22.228
25.068
27.988
30.990
27.167
25.068
22.899
20.660
2021
2022
2023
2024
183.563
186.316
189.111
191.948
52.426
53.212
54.010
54.820
61%
62%
63%
64%
31.980
33.108
34.277
35.085
20.446
20.103
19.733
19.735
2025
194.827
55.643
65%
36.168
19.475
Έτος
Παραγωγή
Α.Σ.Α.
Παραγωγή Υλικών
Συσκευασίας
2011
2012
158.170
160.543
2013
2014
2015
2016
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
Υλικά Συσκευασίας
στα Α.Σ.Α.
42.915
41.266
67
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
56.477
57.324
Εκτροπή Υλικών
Συσκευασίας μέσω
ΔσΠ
65%
65%
Ανάκτηση Υλικών
Συσκευασίας μέσω
ΔσΠ
36.710
37.261
203.726
206.782
209.884
213.032
58.184
59.057
59.943
60.842
65%
65%
65%
65%
37.820
38.387
38.963
39.547
20.364
20.670
20.980
21.295
216.228
219.471
61.755
62.681
65%
65%
40.141
40.743
21.614
21.938
Έτος
Παραγωγή
Α.Σ.Α.
Παραγωγή Υλικών
Συσκευασίας
2026
2027
197.749
200.716
2028
2029
2030
2031
2032
2033
Υλικά Συσκευασίας
στα Α.Σ.Α.
19.767
20.064
Τα παραπάνω στοιχεία, απεικονίζονται στο ακόλουθο διάγραμμα.
Ποσότητες Υλικών Συσκευασίας (τν)
50.000
45.000
Υλικά Συσκευασίας στα ΑΣΑ
40.000
Υλικά Συσκευασίας απο ΔσΠ
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
2012
2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
2028
2030
2032
2034
Έτος
Διάγραμμα 5: Σχηματική απεικόνιση προτεινόμενου σεναρίου ανάπτυξης της ΔσΠ υλικών
συσκευασίας
Όσον αφορά το έντυπο χαρτί, στην παρούσα φάση δεν υπάρχουν θεσμοθετημένοι στόχοι,
αλλά όπως αναφέρθηκε ο σχεδιασμός γίνεται με βάση το 2020. Με βάση τα παραπάνω, στην
Περιφέρεια Ηπείρου, το «ρεαλιστικότερο» σενάριο ανάπτυξης της ΔσΠ έντυπου χαρτιού, το
οποίο θα μπορούσε να καλύψει τους νομοθετικούς στόχους, παρουσιάζεται ακολούθως.
Πίνακας 21: Εκτίμηση διαχρονικής μεταβολής στις ποσότητες έντυπου χαρτιού από ΔσΠ σε
σχέση με τα σύμμεικτα απορρίμματα
2011
Παραγωγή
Α.Σ.Α.
158.170
Παραγωγή
Έντυπου Χαρτιού
10.260
Εκτροπή Έντυπου
Χαρτιού μέσω ΔσΠ
0%
Ανάκτηση Έντυπου
Χαρτιού μέσωΔσΠ
0
Έντυπο Χαρτί
στα Α.Σ.Α.
10.260
2012
2013
2014
2015
160.543
162.951
165.395
167.876
10.414
10.571
10.729
10.890
0%
10%
20%
30%
0
1.057
2.146
3.267
10.414
9.514
8.583
7.623
2016
2017
170.394
172.950
11.053
11.219
40%
50%
4.421
5.610
6.632
5.610
Έτος
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
68
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
2018
2019
175.544
178.177
11.388
11.558
60%
70%
6.833
8.091
4.555
3.468
2020
2021
2022
2023
180.850
183.563
186.316
189.111
11.732
11.908
12.086
12.268
75%
80%
80%
80%
8.799
9.526
9.669
9.814
2.933
2.382
2.417
2.454
2024
2025
2026
2027
191.948
194.827
197.749
200.716
12.452
12.638
12.828
13.020
80%
80%
80%
80%
9.961
10.111
10.262
10.416
2.490
2.528
2.566
2.604
2028
2029
2030
2031
203.726
206.782
209.884
213.032
13.216
13.414
13.615
13.819
80%
80%
80%
80%
10.573
10.731
10.892
11.056
2.643
2.683
2.723
2.764
2032
2033
216.228
219.471
14.027
14.237
80%
80%
11.221
11.390
2.805
2.847
Τα παραπάνω στοιχεία, απεικονίζονται στο ακόλουθο διάγραμμα.
Ποσότητες Έντυπου Χαρτιόυ (τν)
14.000
Εντυπο Χαρτί στα ΑΣΑ
12.000
Εντυπο Χαρτί απο ΔσΠ
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
2012
2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
2028
2030
2032
2034
Έτος
Διάγραμμα 6: Σχηματική απεικόνιση προτεινόμενου σεναρίου ανάπτυξης της ΔσΠ έντυπου
χαρτιού
3.2.3.2.
Διαλογή στη Πηγή Οργανικών Αποβλήτων
Η ευρωπαϊκή εμπειρία των 20 τελευταίων χρόνων έχει δείξει ότι όταν τα οργανικά (και
γενικότερα τα Β.Α.Α.) συλλέγονται χωριστά από τα υπόλοιπα Α.Σ.Α. έχουν σημαντικές
δυνατότητες ανάκτησης και αξιοποίησης, με την παραγωγή κομπόστ ή βιοαερίου. Ωστόσο, αν
το θέμα της ποιότητας των υλικών που ανακτώνται δεν εξεταστεί προσεκτικά υπάρχει
σημαντικός κίνδυνος να μην μπορεί να εξασφαλισθεί η ποιότητα των προϊόντων και να
δημιουργηθεί απλώς ένα ακόμη, ακριβά επεξεργασμένο ρεύμα αποβλήτων, που απαιτεί
κάποιου τύπου διάθεση. Τα απόβλητα κήπων και κηπουρικής προσφέρονται για χωριστή
διαλογή λόγω της εποχικότητας τους και της φύσης τους ενώ μπορεί εύκολα να παραχθεί
καλής ποιότητας κομπόστ από αυτά. Γι’ αυτό και σε πολλές χώρες έχει ήδη απαγορευθεί η
απόθεσή τους σε Χ.Υ.Τ.Α.. Επίσης η επεξεργασία των αποβλήτων κηπουρικής είναι πιο εύκολη
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
69
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
και συνεπώς φθηνότερη από τα απόβλητα φαγητού. Για αυτό, σε αρκετά πετυχημένα
προγράμματα ΔσΠ των Β.Α.Α. (π.χ. 600 Δήμοι στην Ιταλία και κάποιοι στην περιοχή της
Βαρκελώνης στην Ισπανία), τα απόβλητα φαγητού συλλέγονται χωριστά, πόρτα-πόρτα, σε
μικρά δοχεία που αποτρέπουν την απόρριψη αποβλήτων κηπουρικής, και με υψηλή
συχνότητα συλλογής, ενώ τα απόβλητα κήπου συλλέγονται πολύ αραιότερα.
Τα ποσοστά των αποβλήτων που καλύπτονται από τέτοια προγράμματα διαφέρουν
σημαντικά, από περίπου 70% στο Βελγίου έως 5% στην Καταλονία. Γενικά, οι χώρες που
έχουν πετύχει να αποθέτουν λιγότερο από το 20% των Β.Α.Α. σε Χ.Υ.Τ.Α., εφαρμόζουν
εκτεταμένα προγράμματα ΔσΠ που καλύπτουν πάνω από το 40% της συνολικής ποσότητας
των παραγόμενων Β.Α.Α.. Από τον παρακάτω Πίνακα είναι εμφανής η σχέση ανάμεσα στα
ποσοστά εκτροπής των Β.Α.Α. από τους Χ.Υ.Τ.Α. και της συλλογής τους με ΔσΠ. Επίσης
φαίνεται ότι και είναι εφικτό να οργανωθούν προγράμματα ΔσΠ που να συλλέγουν μέχρι και
το 70% των Β.Α.Α. σε εκτεταμένες περιοχές (π.χ. Φλαμανδία).
Πίνακας 22: Ποσοστό των Β.Α.Α. που διατίθεται σε Χ.Υ.Τ.Α., συλλέγεται ως σύμμεικτα Α.Σ.Α.
και με Διαλογή στην Πηγή
% των ΒΑΑ σε
% των ΒΑΑ που
% των ΒΑΑ που
Χ.Υ.Τ.Α.
συλλέγονται ως σύμμεικτα
συλλέγονται με ΔσΠ
1996
20,4
43,0
57,0
Δανία
1998
5,3
58,0
42,0
Ιρλανδία
1998
90,3
90,0
10,0
Βέλγιο (Φλαμανδία)
1998
16,7
32,2
68,8
Φιλανδία
1997
64,9
70,0
29,3
Γαλλία
1998
40,3
81,8
18,2
Γερμανία
1998
30,2
62,0
38,0
Ελλάδα
1997
99,0
100,0
0,0
Ιταλία
1997
68,4
85,7
14,3
Ολλανδία
1998
13,1
47,7
52,3
Νορβηγία
1997
59,0
68,7
31,3
Μ. Βρετανία
1999
86,2
72,1
27,9
Ισπανία (Καταλονία)
1998
73,4
95,0
5,0
Χώρα ή Περιφέρεια
Έτος
Αυστρία
(ΠΗΓΗ: Ε.Ε.Α., 2002, ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, 2000).
Για την Περιφέρεια Ηπείρου, εκτιμάται ότι το «ρεαλιστικότερο» σενάριο που θα μπορούσε να
καλύψει και τους νομοθετικούς στόχους συμπεριλαμβάνει τα εξής:
 Σχεδιασμός της υλοποίησης της ΔσΠ Οργανικών το 2011-2012, και εφαρμογή το
2013 δοκιμαστικά και έπειτα κανονικά.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
70
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
 Δεδομένου ότι πρόγραμμα διαλογής στην πηγή οργανικού ακόμα δεν έχει αναπτυχθεί
στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι ένα μέσο ποσοστό ανάκτησης της τάξεως του 40%
κρίνεται ρεαλιστικό τουλάχιστον για τα πρώτα πέντε χρόνια (έναρξη σταδιακά με
25% και μέχρι το 2020 ποσοστό στο 50%.)
 Το ποσοστό συλλογής εκτιμάται ότι δύναται να φτάσει τουλάχιστον το 60% μέχρι το
2030.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι ο στόχος είναι το 50% μέχρι το 2020. Η σταδιακή
αύξηση από το 2014 και έπειτα καλύπτει ένα σχετικά δυσμενές σενάριο, δεδομένου ότι η
εφαρμογή παρόμοιων συστημάτων στην Ευρώπη, δείχνει πως με τον σωστό σχεδιασμό και
ενημέρωση των πολιτών, το ποσοστό έναρξης μπορεί να αγγίξει και το 40%. Επίσης είναι
σημαντικό να αναφερθεί ότι το ποσοστό 25% των οργανικών για το έτος 2014 αντιστοιχεί σε
ποσότητα ίση με περίπου 114 κιλά/έτος-κατ ή περίπου 310 γραμμάρια/ημ-κατ, η οποία δεν
μπορεί να θεωρηθεί σε καμία περίπτωση ανέφικτη.
Ακολούθως, παρουσιάζονται σχηματικά, οι ποσότητες οργανικών που εκτιμάται ότι θα
προέρχονται από την ΔσΠ, και οι ποσότητες που αναμένεται να περιέχονται στα σύμμεικτα
απορρίμματα διαχρονικά. Επισημαίνεται ότι το άθροισμα τους ισοδυναμεί με την διαχρονική
αύξηση των οργανικών, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 1,5% («ρεαλιστικό σενάριο»).
Πίνακας 23: Προτεινόμενο σενάριο ανάπτυξης της ΔσΠ έντυπου χαρτιού
Έτος
Παραγωγή
Α.Σ.Α.
Παραγωγή Οργανικών
Εκτροπή Οργανικών
που θα συλλέγονται
μέσω ΔσΠ
Προδιαλεγμένα
Οργανικά
Οργανικά στα
Α.Σ.Α.
2011
2012
2013
158.170
160.543
162.951
68.239
69.263
70.302
0%
0%
10%
0
0
7.030
68.239
69.263
63.272
2014
2015
2016
2017
165.395
167.876
170.394
172.950
71.356
72.427
73.513
74.616
25%
30%
34%
38%
17.839
21.728
24.994
28.354
53.517
50.699
48.519
46.262
2018
2019
2020
2021
175.544
178.177
180.850
183.563
75.735
76.871
78.024
79.195
42%
46%
50%
52%
31.809
35.361
39.012
41.181
43.926
41.510
39.012
38.013
2022
2023
2024
2025
186.316
189.111
191.948
194.827
80.382
81.588
82.812
84.054
53%
54%
55%
56%
42.603
44.058
45.547
47.070
37.780
37.531
37.265
36.984
2026
2027
2028
2029
197.749
200.716
203.726
206.782
85.315
86.595
87.894
89.212
57%
59%
60%
60%
48.630
51.091
52.736
53.527
36.685
35.504
35.157
35.685
2030
209.884
90.550
60%
54.330
36.220
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
71
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
2031
2032
213.032
216.228
91.908
93.287
60%
60%
55.145
55.972
36.763
37.315
2033
219.471
94.686
60%
56.812
37.875
Τα παραπάνω στοιχεία, απεικονίζονται στο ακόλουθο διάγραμμα.
Ποσότητες Οργανικού (τν)
80.000
60% ΔσΠ
Οργανικά στα ΑΣΑ
70.000
Οργανικών απο ΔσΠ
60.000
50.000
50% ΔσΠ
40.000
25% ΔσΠ
30.000
20.000
10.000
2010 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034
Έτος
Διάγραμμα 7: Σχηματική απεικόνιση προτεινόμενου σεναρίου ανάπτυξης της ΔσΠ οργανικών
Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι η διαλογή στηρίζεται στην πρωτοβουλία του κοινού
και στη συνειδητή του στάση απέναντι στα περιβαλλοντικά προβλήματα. Ως εκ τούτου,
αναμένεται
να
υπάρχει
ένα
ποσοστό
προσμίξεων
μη-οργανικών
αποβλήτων
στο
προδιαλεγμένο υλικό, το οποίο θα πρέπει να διαχωρίζεται στην μονάδα προδιαλεγμένου
οργανικού. Η διεθνής πρακτική αποδεικνύει ότι το μη οργανικό κλάσμα που εισέρχεται στο
ρεύμα προς επεξεργασία και αποβάλλεται κατά την μηχανική προεπεξεργασία δύναται να είναι
περίπου 10 %. Χαρακτηριστικά, στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται η μέση σύσταση
αποβλήτων που καταλήγουν σε μονάδες προδιαλεγμένου οργανικού μετά από διαλογή στην
πηγή για την περίπτωση της Γερμανίας.
Πίνακας 24: Μέση σύσταση οργανικών αποβλήτων μετά από διαλογή στην πηγή στη
Γερμανία
Υλικό
Οργανικό
Χαρτί
Πλαστικά / Υφάσματα
Κλάσμα <10 mm
Γυαλιά
Υπόλοιπο
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
%
90,6
3,7
2,0
2,1
0,5
1,6
72
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στον παραπάνω πίνακα, οι προσμίξεις είναι της τάξης του
9,4%, ποσοστό παρόμοιο με αυτό που αναμένεται να ισχύει και στην περίπτωση της
Περιφέρεια Ηπείρου.
3.2.3.3.
Επίδραση της ΔσΠ στην ποιοτική σύσταση των σύμμεικτών απορριμμάτων
Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται η ποσοστιαία ποιοτική σύσταση των απορριμμάτων της
Περιφέρειας, όπως αναμένεται να διαμορφωθεί το έτος 2020, μέχρι δηλαδή την σχετική
σταθεροποίηση των ποσοστών ανάκτησης των συστημάτων ΔσΠ. Εκτιμάται ότι τα μέγιστα
δυνατά αποτελέσματα από την εφαρμογή του συστήματος θα επιτευχθούν σε 15 χρόνια από
την έναρξή τους.
Πίνακας 25: Αναμενόμενη σύσταση των σύμμεικτων Α.Σ.Α. που θα οδηγούνται προς
επεξεργασία στη Περιφέρεια για το έτος 2020
Μερικά Ποσοστά
στα Σύμμεικτα
Α.Σ.Α.
κ.β %
21,57%
Τελική Σύσταση
Σύμμεικτων
Α.Σ.Α.
Αρχική Σύσταση
Εκτροπή με
ΔσΠ
Οργανικά
43,14%
50,00%
Χαρτί-Χαρτόνι Συσκευασιών
5,30%
60,00%
2,12%
3,75%
Σύνθετα Υλικά Συσκευασιών
4,82%
60,00%
1,93%
3,42%
Χαρτί Έντυπο
6,49%
75,00%
1,62%
2,87%
Χαρτί λοιπά
6,89%
0,00%
6,89%
12,21%
Μέταλλα Συσκευασιών
4,08%
60,00%
1,63%
2,89%
Μέταλλα Λοιπά
1,02%
0,00%
1,02%
1,81%
Γυαλί Συσκευασιών
3,76%
60,00%
1,50%
2,66%
Γυαλί Λοιπά
0,06%
0,00%
0,06%
0,11%
Δ-Ξ-Λ Συσκευασιών
1,80%
60,00%
0,72%
1,28%
Δ-Ξ-Λ Λοιπά
1,18%
0,00%
1,18%
2,10%
Πλαστικά Συσκευασιών
8,80%
60,00%
3,52%
6,24%
Πλαστικά Λοιπά
3,14%
0,00%
3,14%
5,57%
Υφάσματα
3,83%
0,00%
3,83%
6,79%
Μπαταρίες
0,02%
0,00%
0,02%
0,03%
Αδρανή
3,61%
0,00%
3,61%
6,41%
Υπόλοιπα
2,05%
0,00%
2,05%
3,63%
56,43%
100,00%
Κατηγορία
ΣΥΝΟΛΟ
100,00%
38,23%
Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση, οι ετήσιες ποσότητες ανά ρεύμα (κατηγορία ΔσΠ)
καθώς και οι ποσότητες των συμμείκτων από το 2014 έως το 2033, παρουσιάζονται στον
ακόλουθο πίνακα:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
73
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 26: Ποσότητες οργανικών, υλικών συσκευασίας και έντυπου χαρτιού από ΔσΠ,
καθώς και σύμμεικτων Α.Σ.Α. προς επεξεργασία για τα έτη 2014-2020
Έτη
Α.Σ.Α.
Περιφέρειας
(τν)
Προδιαλεγμένα
Οργανικά
(τν)
Υλικά
Συσκευασίας
(τν)
Έντυπο
Χαρτί
(τν)
Σύμμεικτα
Α.Σ.Α.
(τν)
2014
2015
165.395
167.876
17.839
21.728
11.809
16.781
2.146
3.267
133.601
126.100
2016
2017
2018
2019
170.394
172.950
175.544
178.177
24.994
28.354
31.809
35.361
19.465
22.227
25.067
27.988
4.422
5.610
6.833
8.091
121.513
116.759
111.836
106.738
2020
2021
2022
2023
180.850
183.563
186.316
189.111
39.012
41.181
42.603
44.058
30.990
31.979
33.108
34.276
8.799
9.526
9.669
9.814
102.049
100.876
100.936
100.963
2024
2025
2026
2027
191.948
194.827
197.749
200.716
45.547
47.070
48.630
51.091
35.084
36.167
36.709
37.260
9.962
10.111
10.263
10.417
101.355
101.479
102.148
101.948
2028
2029
2030
2031
203.726
206.782
209.884
213.032
52.736
53.527
54.330
55.145
37.819
38.386
38.962
39.546
10.573
10.731
10.892
11.056
102.598
104.137
105.699
107.285
2032
216.228
55.972
40.140
11.222
108.894
2033
219.471
56.812
40.742
11.390
110.527
Μ.Ο. 20-ετιας
191.227
42.390
31.725
8.740
108.372
Στους ακόλουθους πίνακες παρουσιάζονται οι ποσότητες Β.Α.Α. του ρεύματος των υλικών
συσκευασίας (χαρτί και ξύλο), καθώς και οι ποσότητες οργανικών και ανακυκλώσιμων υλικών
που αναμένεται να περιέχονται στα σύμμεικτα Α.Σ.Α..
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
74
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 27: Ποσότητες Β.Α.Α. του ρεύματος των υλικών συσκευασίας από ΔσΠ
Έτη
Ποσότητες υλικών
συσκευασίας
τν
Ποσότητες ΒΑΑ (χαρτί και ξύλο) στα υλικά
συσκευασίας από ΔσΠ
τν
2014
2015
2016
2017
11.809
16.781
19.465
22.227
2.936
4.172
4.839
5.526
2018
2019
2020
2021
25.067
27.988
30.990
31.979
6.232
6.958
7.705
7.950
2022
2023
2024
2025
33.108
34.276
35.084
36.167
8.231
8.522
8.722
8.992
2026
2027
2028
2029
36.709
37.260
37.819
38.386
9.127
9.263
9.402
9.543
2030
2031
2032
38.962
39.546
40.140
9.687
9.832
9.979
2033
40.742
10.129
Μ.Ο. 20-ετιας
31.725
7.887
Πίνακας 28: Ποσότητες οργανικών και ανακυκλώσιμων υλικών που αναμένεται να
περιέχονται στα σύμμεικτα Α.Σ.Α..
Έτη
Ποσότητες
σύμμεικτων Α.Σ.Α.
τν
Ποσότητες οργανικών
στα σύμμεικτα Α.Σ.Α.
τν
Ποσότητες ανακυκλώσιμων
υλικών στα σύμμεικτα Α.Σ.Α.
τν
2014
133.601
71.232
27.048
2015
2016
2017
2018
126.100
121.513
116.759
111.836
67.233
64.787
62.252
59.627
25.529
24.600
23.638
22.641
2019
2020
2021
2022
106.738
102.049
100.876
100.936
56.909
54.409
53.784
53.816
21.609
20.660
20.422
20.435
2023
2024
2025
2026
100.963
101.355
101.479
102.148
53.830
54.039
54.105
54.462
20.440
20.519
20.544
20.680
2027
2028
101.948
102.598
54.355
54.702
20.639
20.771
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
75
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Έτη
Ποσότητες
σύμμεικτων Α.Σ.Α.
τν
Ποσότητες οργανικών
στα σύμμεικτα Α.Σ.Α.
τν
Ποσότητες ανακυκλώσιμων
υλικών στα σύμμεικτα Α.Σ.Α.
τν
2029
104.137
55.523
21.083
2030
2031
2032
105.699
107.285
108.894
56.355
57.201
58.059
21.399
21.720
22.046
2033
110.527
58.930
22.376
Μ.Ο. 20-ετιας
108.372
57.780
21.940
Όσον αφορά στην εκτροπή του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος από τον Χ.Υ.Τ.Α, με βάση τα
ανωτέρω, και με δεδομένο ότι από τα σύμμεικτα Α.Σ.Α. με οποιαδήποτε τεχνολογία μπορούμε
να έχουμε εκτροπή τουλάχιστον 60% των εισερχομένων, προκύπτει ο ακόλουθος πίνακας (οι
στόχοι παρουσιάστηκαν στο κεφ. 3.2.2.1)
Έτη
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
Εκτροπή Β.Α.Α. από τον Χ.Υ.Τ.Α.
(μέσω της Ολοκληρωμένης
Προσέγγισης Διαχείρισης Α.Σ.Α.)
65.660
69.507
73.127
76.841
80.650
84.556
88.161
90.928
92.793
94.692
96.654
98.636
100.696
103.384
105.533
107.116
108.722
110.353
112.009
113.689
Στόχος
64.735
66.293
67.874
69.480
71.109
72.763
86.183
87.887
89.616
91.372
93.153
94.962
96.797
98.660
100.551
102.470
104.418
106.395
108.402
110.439
Από τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι ακόμα και στο δυσμενέστερο σενάριο, οι στόχοι που
έχουν τεθεί για την εκτροπή του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος καλύπτονται από το
συνολικό σύστημα (συστήματα ΔσΠ και επεξεργασία υπόλοιπων συμμείκτων).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
76
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
3.2.4.
Συμπεράσματα από την προτεινόμενη Στρατηγική.
Σύμφωνα με όσα έχουν προαναφερθεί, καθίσταται σαφές ότι η υιοθέτηση και εφαρμογή ενός
ολοκληρωμένου, σύγχρονου συστήματος διαχείρισης των στερεών αποβλήτων αποτελεί
άμεση προτεραιότητα με διαστάσεις περιβαλλοντικές, αναπτυξιακές και προστασίας της
δημόσιας υγείας.
Βασικό στοιχείο της στρατηγικής που προτείνεται είναι ο συνδυασμός ΔσΠ οργανικών
αποβλήτων, έντυπου υλικού και υλικών συσκευασίας. Όπως αναφέρθηκε, με το συγκεκριμένο
μοντέλο καλύπτονται οι ελάχιστες απαιτήσεις του θέτει η Εθνική και Κοινοτική
Νομοθεσία σχετικά με τα ποσοστά ανακύκλωσης και εκτροπής που πρέπει να επιτευχθούν.
Επίσης το κομπόστ που θα παράγεται από τα προδιαλεγμένα υλικά, θα είναι υψηλής
ποιότητας, που σημαίνει ότι μπορεί να θεωρηθεί ως εργασία ανακύκλωσης και να
χρησιμοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό.
Το σύστημα προτείνεται να αποτελείται από ειδικούς κάδους για τα ανακυκλώσιμα (μπλε από
την Ε.Ε.Α.Α., κάδους ανταποδοτικής ανακύκλωσης κ.α.), πράσινους κάδους για τα σύμμεικτα
και έναν τρίτο κάδο για τα οργανικά. Το υλικό των μπλε κάδων προτείνεται να οδηγείται σε
Κ.Δ.Α.Υ., είτε στο υφιστάμενο ιδιωτικό το οποίο δύναται να καλύψει τις εκτιμώμενες
παραγόμενες ποσότητες, είτε και σε δημόσιο Κ.Δ.Α.Υ. που πιθανώς να κατασκευαστεί
μελλοντικά. Τα απόβλητα από τους κάδους των συμμείκτων θα οδηγούνται στην κεντρική
Μονάδα Επεξεργασίας Σύμμεικτων Α.Σ.Α.. Στα σύμμεικτα απόβλητα θα συμπεριλαμβάνονται
προφανώς και υλικά συσκευασίας, έντυπο χαρτί και οργανικά που δεν τοποθετήθηκαν στους
αντίστοιχους κάδους καθώς είναι αδύνατη η 100% ανάκτηση των αποβλήτων αυτών μέσω
διαλογής στην πηγή. Το υλικό των κάδων των οργανικών (3ος κάδος) θα οδηγείται σε μικρή
Μονάδα κομποστοποίησης ή Αναερόβιας Χώνευσης προδιαλεγμένων υλικών. Ανάλογα με την
επιλογή της τεχνολογίας διαχείρισης των σύμμεικτων ενδέχεται το προδιαλεγμένο οργανικό να
οδηγείται σε ξεχωριστή γραμμή επεξεργασίας της μονάδας των σύμμεικτων και να μην
απαιτηθεί η κατασκευή επιπρόσθετης μονάδας.
Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι ποσότητες που θα πρέπει να
επεξεργάζονται ανά κατηγορία αποβλήτων (προδιαλεγμένο οργανικό και σύμμεικτα Α.Σ.Α.):
Πίνακας 29: Ποσότητες προς επεξεργασία ανά κατηγορία αποβλήτων
Έτη
Α.Σ.Α.
Περιφέρειας
(τόνοι)
Προδιαλεγμένα Οργανικά
προς Μονάδα
(τόνοι)
Σύμμεικτα Α.Σ.Α.
προς κεντρική
Μονάδα
(τόνοι)
2014
2015
2016
165.395
167.876
170.394
17.839
21.728
24.994
133.601
126.100
121.513
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
77
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
172.950
175.544
178.177
180.850
183.563
186.316
189.111
191.948
194.827
197.749
200.716
203.726
206.782
209.884
213.032
216.228
219.471
28.354
31.809
35.361
39.012
41.181
42.603
44.058
45.547
47.070
48.630
51.091
52.736
53.527
54.330
55.145
55.972
56.812
116.759
111.836
106.738
102.049
100.876
100.936
100.963
101.355
101.479
102.148
101.948
102.598
104.137
105.699
107.285
108.894
110.527
Μ.Ο.
20-ετιας
191.227
42.390
108.372
Υπενθυμίζεται ότι οι υπόλοιπες ποσότητες είναι υλικά συσκευασίας και έντυπο χαρτί, τα οποία
θα συλλέγονται ξεχωριστά, και θα ανακυκλώνονται μέσω ειδικών συστημάτων.
Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, οι παραπάνω ποσότητες, δεν συμπεριλαμβάνουν μονό την
οικιακή παραγωγή απορριμμάτων, αλλά και ποσότητες από άλλες δραστηριοτήτων που
προσομοιάζουν με αυτά (εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, καφετέριες, ξενοδοχεία κλπ).
Πιο συγκεκριμένα, ανάλογα με το εύρος του πληθυσμού μιας πόλης, στην Ελλάδα τα οικιακά
απόβλητα αποτελούν από το 61% έως το 77%7 (το ποσοστό μειώνεται όσο μεγαλώνει ο
πληθυσμός μια πόλης). Αυτό συνεπάγεται ότι μεγάλο ποσοστό των ρευμάτων που θα πρέπει
να συλλέγονται και να επεξεργάζονται/ανακυκλώνονται με ΔσΠ, προέρχεται από καταστήματα
και εστιατόρια, τα οποία είναι λογικά και πιο εύκολο και να εφαρμόζουν τα προτεινόμενα
συστήματα, αλλά και να ελέγχονται από τους αρμόδιους φορείς. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να
δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην ανάπτυξη των συστημάτων ΔσΠ, και κυρίως του οργανικού, του
οποίου η δοκιμαστική εφαρμογή εκτιμάται ότι θα πρέπει να ξεκινήσει το 2013, παρέχοντας με
αυτό τον τρόπο αρκετό χρόνο ώστε να σχεδιαστεί ορθά και αποτελεσματικά.
7
Δημήτριος Παναγιωτακόπουλος, 2002, Βιώσιμη Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων, εκδόσεις
Ζυγός
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
78
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
4.1.
ΜΗΧΑΝΙΚΗ – ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
Ο όρος μηχανική-βιολογική επεξεργασία (ΜΒΕ) υποδηλώνει τη χρήση τεχνικών μηχανικής και
βιολογικής επεξεργασίας των αποβλήτων.
Η συγκεκριμένη τεχνολογία παρουσιάζει διάφορες παραλλαγές που καθορίζονται κυρίως από
τη μέθοδο βιολογικής επεξεργασίας που χρησιμοποιείται. Έτσι υπάρχει η διάκριση σε αερόβια
και αναερόβια ΜΒΕ με την πρώτη να κάνει χρήση της κομποστοποίησης και τη δεύτερη της
αναερόβιας χώνευσης.
Το υλικό εισόδου μπορεί να είναι είτε σύμμεικτά απόβλητα είτε προδιαλεγμένα οργανικά. Στη
δεύτερη περίπτωση δε χρησιμοποιείται ωστόσο ο όρος ΜΒΕ καθώς η έκταση της μηχανικής
επεξεργασίας και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι περιορισμένες και οι μονάδες
αναφέρονται ως μονάδες κομποστοποίησης ή μονάδες αναερόβιας χώνευσης γεγονός που
υποδηλώνει ότι το κύριο μέρος της εγκατάστασης είναι η βιολογική επεξεργασία.
Στα επόμενα κεφάλαια περιγράφονται οι τεχνικές μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας
καθώς και οι παραλλαγές μονάδων επεξεργασίας που ενσωματώνουν τις εν λόγω τεχνικές.
4.1.1.
Μηχανική Επεξεργασία
Οι στόχοι της μηχανικής επεξεργασίας, όταν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με μετέπειτα
στάδιο βιολογικής επεξεργασίας, είναι οι εξής:
-
Μεγιστοποίηση της ανάκτησης υλικών, όπως μέταλλα (σιδηρούχα και μη), πλαστικό,
γυαλί, χαρτί, κ.α.
-
Προετοιμασία των αποβλήτων για το επόμενο στάδιο της βιολογικής επεξεργασίας
(οργανικό κλάσμα)
-
Αφαίρεση ανεπιθύμητων συστατικών από τα εισερχόμενα απόβλητα
Στην περίπτωση που απαιτείται, (κύρια σε εφαρμογές όπου το επιθυμητό προϊόν είναι το
κόμποστ), υπάρχει και ένα στάδιο μηχανικής επεξεργασίας μετά τη βιολογική επεξεργασία,
(κόσκινα κ.α.), για το ραφινάρισμα του τελικού προϊόντος.
Ο βαθμός της μηχανικής επεξεργασίας εξαρτάται από:
-
Τα είδη των εισερχόμενων αποβλήτων (σύμμεικτα απορρίμματα, προδιαλεγμένα
οργανικά)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
79
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
-
Το ποσοστό των ανακυκλώσιμων στα εισερχόμενα απόβλητα
-
Την απαιτούμενη ποιότητα της εξόδου
-
Το επιθυμητό ποσοστό ανάκτησης των ανακυκλώσιμων
Στην
περίπτωση
επεξεργασίας
σύμμεικτου
ρεύματος
Α.Σ.Α.
τα
πιθανά
μέρη
του
μηχανολογικού εξοπλισμού που μπορεί να περιλαμβάνει το στάδιο της μηχανικής
επεξεργασίας περιγράφονται παρακάτω:
4.1.1.1.
Τμήμα Υποδοχής και Προετοιμασίας των Αποβλήτων
Εδώ περιλαμβάνονται ο χώρος υποδοχής των απορριμμάτων αλλά και τεχνολογίες
προετοιμασίας αυτών, για τη διευκόλυνση των κατάντη διαχωρισμών. Ο χώρος της υποδοχής
συνήθως διαμορφώνεται ως κλειστό κτίριο όπου τα οχήματα συλλογής (μετά τη ζύγισή τους),
εκφορτώνουν
σε
απορριμματοφόρων),
κατάλληλα
οι
οποίοι
διαμορφωμένους
λειτουργούν
ως
υποδοχείς
(χώρος
προσωρινός
εκκένωσης
αποθηκευτικός
των
χώρος
παρέχοντας τη δυνατότητα αποθήκευσης των απορριμμάτων έως τη σταδιακή επεξεργασία
τους. Οι υποδοχείς συνήθως διαμορφώνονται ως δεξαμενές (bunkers) των οποίων η «στέψη»
είναι στο επίπεδο της πλατείας ελιγμών των απορριμματοφόρων, αν και υπάρχουν μονάδες
όπου η εκφόρτωση γίνεται κατευθείαν σε πλατεία.
Σε κάθε περίπτωση, κατά μήκος του μετώπου του τμήματος υποδοχής προβλέπεται επαρκής
χώρος, ο οποίος εξασφαλίζει τους απρόσκοπτους ελιγμούς των απορριμματοφόρων
προκειμένου αυτά να προσεγγίζουν στις κατάλληλες θέσεις και να εκφορτώνουν τα
απορρίμματα. Τα οχήματα εισέρχονται εξ’ ολοκλήρου στο κτίριο υποδοχής το οποίο διαθέτει
ηλεκτροκίνητες πόρτες, οι οποίες κλείνουν μετά την απομάκρυνση του οχήματος, μέσω
συστήματος αυτοματισμού. Με τη διαδικασία αυτή εξασφαλίζεται η ελαχιστοποίηση των
οσμών προς το περιβάλλον, διότι οι πόρτες παραμένουν ανοικτές κατά τον ελάχιστο δυνατό
χρόνο και τα οχήματα βρίσκονται εντός κλειστού και ισχυρά εξαεριζόμενου κτιρίου κατά τη
διάρκεια της εκκένωσης.
Για την παραλαβή των απορριμμάτων από τον Υποδοχέα και την εκφόρτωσή τους στη χοάνη
τροφοδοσίας,
συνήθως
χρησιμοποιούνται
γερανογέφυρες
και
αρπάγες.
Η
αρπάγη
χρησιμοποιείται τόσο για τη μεταφορά των απορριμμάτων από τον Υποδοχέα προς τις
κατάντη χοάνες παραλαβής, όσο και για τη διάστρωση των απορριμμάτων εντός του κάθε
Υποδοχέα. Επίσης με κατάλληλο χειρισμό των αρπαγών γίνεται απομάκρυνση τυχόν ογκωδών
/ ανεπιθύμητων απορριμμάτων, όπως λάστιχα αυτοκινήτων, καρέκλες, ποδήλατα, κ.λ.π., που
τυχόν έχουν προσαχθεί με τα απορριμματοφόρα. Τα απορρίμματα αυτά οδηγούνται σε χώρο
αποθήκευσης (π.χ. εντός container) προς κατάλληλη διαχείριση. Στην περίπτωση εκφόρτωσης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
80
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
σε πλατεία, γίνεται χρήση κινητού εξοπλισμού (φορτωτές, οχήματα εξοπλισμένα με αρπάγες)
για την προώθηση των Α.Σ.Α. στις κατάντη διεργασίες και την απομάκρυνση ογκωδών /
ανεπιθύμητων απορριμμάτων.
Για τον χειρισμό του εξοπλισμού υποδοχής και την ευχερή εργασία του προσωπικού
προβλέπονται, εντός του χώρου Υποδοχής κατάλληλα control rooms, τα οποία πρέπει να
εξαερίζονται ισχυρά με φρέσκο αέρα και να κλιματίζονται. Η προετοιμασία των αποβλήτων
αποτελεί το επόμενο στάδιο μετά την υποδοχή και περιλαμβάνει τεχνολογίες σκισίματος
σάκων, ελάττωσης του μεγέθους και αποκατάστασης της ομοιομορφίας των αποβλήτων
(Bardos 2004, DEFRA 2005b, EA 2002b), οι κυριότερες των οποίων παρουσιάζονται στον
επόμενο πίνακα.
Πίνακας 30: Τεχνολογίες μείωσης μεγέθους απορριμμάτων
Τεχνολογία
Αρχή λειτουργίας
Προβλήματα-Περιορισμοί
Σφυρόμυλοι
Τα απόβλητα υφίστανται σημαντική μείωση του μεγέθους
Καταπόνηση φθορά των σφυριών,
(Hammer mill)
τους με τη βοήθεια σφυριών που ταλαντώνονται
κονιορτοποίηση γυαλιού / αδρανών,
ακατάλληλοι για δοχεία υπό πίεση
Περιστροφικοί κόπτες
Περιστρεφόμενα μαχαίρια ή δίσκοι περιστρέφονται με χαμηλή
Τα
(shredder)
ταχύτητα και υψηλή ροπή. Η διατμητική τους δράση σχίζει ή
μπορούν
μεγάλα
τέμνει τα περισσότερα υλικά
κόπτες, ακατάλληλοι για δοχεία υπό
να
σκληρά
αντικείμενα
καταστρέψουν
τους
πίεση
Περιστρεφόμενα
τύμπανα
Το υλικό ανυψώνεται καθώς προσκολλάται στα τοιχώματα του
ή τύμπανου και κατόπιν πέφτει στο κέντρο, λόγω της βαρύτητας,
θραυστήρες κυλίνδρου επιτυγχάνοντας ανάδευση και ομογενοποίηση των αποβλήτων.
(Rotating Drum)
Ήπια δράση - τεμαχισμός. Μπορεί να
υπάρξει
πρόβλημα
για
απόβλητα
υψηλής υγρασίας.
Τα κοφτερά αντικείμενα που ενυπάρχουν στα απόβλητα
(γυαλί, μέταλλα) συνεισφέρουν στη μείωση του μεγέθους των
πιο μαλακών υλικών, όπως το χαρτί και τα βιοαποδομήσιμα,
χωρίς να κονιορτοποιούνται τα ίδια.
Σφαιρόμυλοι
(Ball Περιστρεφόμενα τύμπανα φέρουν βαριές σφαίρες για να
Καταπόνηση - φθορά των σφαιρών,
mill)
τεμαχίσουν ή να κονιορτοποιήσουν τα απόβλητα.
κονιορτοποίηση γυαλιού / αδρανών.
Περιστρεφόμενα
Μετά από την προσθήκη νερού, τα απόβλητα δημιουργούν
Σχετικά μικρή μείωση μεγέθους.
τύμπανα υγρής φάσης μεγάλα συσσωματώματα που θρύβονται από τους κόπτες
Πιθανότητα καταστροφής του κόπτη
με
από μεγάλα σκληρά αντικείμενα.
κόπτες
(Wet κατά την περιστροφή του τύμπανου.
rotating drums with
knives)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
81
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τεχνολογία
Αρχή λειτουργίας
Θραυστήρες
Μπορεί να είναι τύπου περιστροφικού κόπτη (με αυξημένες Δεν μειώνει
πλαστικών
σάκων
Προβλήματα-Περιορισμοί
μέγεθος
των
καταστροφής
από
ανοχές μεταξύ των περιστρεφόμενων μαχαιριών κοπής, ώστε να αποβλήτων.
(Bag splitter)
σχίζεται μόνο ο σάκος και να μην τεμαχίζεται το περιεχόμενο), Πιθανότητα
παλινδρομικής χτένας ή οδοντοφόρων αλυσίδων.
4.1.1.2.
το
μεγάλα σκληρά αντικείμενα.
Τεχνολογίες Διαχωρισμού των Αποβλήτων
Σε αυτό το τμήμα της μηχανικής επεξεργασίας περιλαμβάνονται τεχνολογίες που
επιτυγχάνουν το διαχωρισμό της εισερχόμενης μάζας των αποβλήτων σε δύο ρεύματα
(οργανικό και λοιπά υλικά), από τα οποία το ένα περιέχει το προς ανάκτηση υλικό σε υψηλή
συγκέντρωση ενώ το άλλο είναι σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένο από την παρουσία του. Οι
κυριότερες τεχνολογίες διαχωρισμού παρουσιάζονται στον Πίνακα που ακολουθεί (Archer et
al. 2005c, Bardos 2004, DEFRA 2005b, EA 2002b):
Πίνακας 31: Τεχνολογίες διαχωρισμού απορριμμάτων
Τεχνολογία
Ιδιότητα
Στοχευόμενα υλικά
διαχωρισμού
Κόσκινα (Trommels and
Μέγεθος
screens)
πυκνότητα
ΠροβλήματαΠεριορισμοί
και
Υπερμεγέθη:
χαρτί,
Καθαρισμός
πλαστικό Μικρά: οργανικά,
γυαλί,
λεπτόκοκκα
υλικά
(fines)
Χειρωνακτικός
Οπτική εξέταση
διαχωρισμός
Πλαστικά,
προσμίξεις,
υπερμεγέθη,
ξένα
Υγιεινή
και
ασφάλεια
εργασίας, ηθικά θέματα
σώματα
Μαγνητικοί διαχωριστές
Μαγνητικές
Σιδηρούχα μέταλλα
ιδιότητες
Διαχωριστές
με
Ηλεκτρική
Μη σιδηρούχα μέταλλα
επαγωγικά ρεύματα
αγωγιμότητα
Διαχωριστές
Διαφορές
Επιπλέοντα:
πυκνότητας
οργανικά
αφρού
επίπλευσης
πλαστικά,
Δημιουργεί
υγρά
ρεύματα
αποβλήτων
Βυθιζόμενα: πέτρες, γυαλί
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
82
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τεχνολογία
Ιδιότητα
Στοχευόμενα υλικά
διαχωρισμού
Αεροδιαχωριστές
Περιορισμοί
Βάρος
Βαλλιστικοί διαχωριστές
Οπτικοί διαχωριστές
Πυκνότητα
Προβλήματα-
και
Ελαφρά:πλαστικά, χαρτί
Απαιτείται καθαρισμός του
Βαρέα: πέτρες, γυαλί
αέρα
Ελαφρά: πλαστικά, χαρτί
ελαστικότητα
Βαρέα: πέτρες, γυαλί
Οπτικές ιδιότητες
Καθορισμένα
πλαστικά
Απόδοση
πολυμερή
4.1.2.
4.1.2.1.
Αερόβια Επεξεργασία – Κομποστοποίηση
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας
Κομποστοποίηση
είναι
η
ελεγχόμενη,
αερόβια,
βιολογική,
οξειδωτική
διαδικασία
αποικοδόμησης και σταθεροποίησης οργανικών υλικών που λαμβάνει χώρα υπό συνθήκες που
οδηγούν στην ανάπτυξη θερμοκρασιών της θερμόφιλης περιοχής. Το τελικό προϊόν, το
κομπόστ, πρέπει να είναι αρκετά σταθεροποιημένο για αποθήκευση και εφαρμογή στο έδαφος
χωρίς ανεπιθύμητες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κατά συνέπεια η κομποστοποίηση αποτελεί
εξειδικευμένη μορφή βιοσταθεροποίησης αποβλήτων κατά την οποία οι συνθήκες υγρασίας
και αερισμού είναι τέτοιες που να εξασφαλίζουν την ταχεία ανάπτυξη ελεγχόμενων υψηλών
θερμοκρασιών ευνοϊκών για την ανάπτυξη και επικράτηση θερμόφιλων μικροοργανισμών.
Πρόκειται δηλ. για μια ελεγχόμενη βιο-οξειδωτική διεργασία η οποία:
 Αφορά ετερογενή οργανικά υλικά σε στερεή κατάσταση
 Περνάει από μια αρχική φάση αποικοδόμησης κατά την οποία αναπτύσσονται
θερμοκρασίες της θερμόφιλης περιοχής και παράγονται πρόσκαιρα φυτοτοξικές
ουσίες, και
 Οδηγεί σε μια κατάσταση σταθεροποίησης, το τελικό προϊόν της οποίας
χαρακτηρίζεται ως «ώριμο κομπόστ»
Κατά την κομποστοποίηση, με τη βοήθεια της μικροβιακής κοινότητας (βακτήρια,
ακτινομύκητες και μύκητες) και της μεταβολικής της δραστηριότητας με τη βοήθεια
ενδοκυτταρικών και εξωκυτταρικών ενζύμων, επιτυγχάνεται η τροποποίηση και αποικοδόμηση
της οργανικής ύλης που οδηγεί:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
83
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
 στο σχηματισμό ενός πλήθους μεταβολικών προϊόντων και κλασμάτων, όπως χουμικών
ουσιών και λιγνο-πρωτεϊνών,
 στην απελευθέρωση θρεπτικών στοιχείων από οργανικές ενώσεις και μεταφορά τους σε
διαλυτά, ή αδιάλυτα ανόργανα άλατα, και
 στην έκλυση αερίων, όπως διοξειδίου του άνθρακα, υδρατμών, αμμωνίας, οξειδίων του
αζώτου και από πιθανούς αναερόβιους θύλακες μεθανίου και υδρόθειου.
Ένα ενδεικτικό ισοζύγιο μάζας κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης φαίνεται στο παρακάτω
διάγραμμα ροής.
Διάγραμμα 8: Ενδεικτικό ισοζύγιο μάζας κατά την κομποστοποίηση
Οι κυριότερες ομάδες οργανικών ουσιών που βρίσκονται στο βιοαποδομήσιμο κλάσμα είναι οι
πρωτεΐνες (3-4%), τα λίπη (2-4%), τα ζάκχαρα (8-10%), οι κυτταρίνες και ημικυτταρίνες (4450%) και οι λιγνίνες (12-15%). Τα υλικά που συνιστούν το βιοαποδομήσιμο κλάσμα, ανάλογα
με το βαθμό βιοαποδομησιμότητάς τους χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
 Εύκολα αποδομήσιμα υλικά (σάκχαρα, άμυλο, ημικυτταρίνες, μερικές πρωτεΐνες)
 Υλικά που χρειάζονται αρκετό διάστημα και κατάλληλες συνθήκες για να
αποδομηθούν (κυτταρίνες, λίπη και ορισμένες πρωτεΐνες)
 Υλικά αρκετά ανθεκτικά στην αποδόμηση (λιγνίνες και κερατίνες)
Κατά τη διεργασία της κομποστοποίησης διακρίνονται οι παρακάτω φάσεις, οι οποίες απαιτούν
συνήθως διαφορετικούς χειρισμούς (Lasaridi, 1998):
i) Αρχικά, οι μεσόφιλοι οργανισμοί δραστηριοποιούνται και η θερμοκρασία φτάνει τους 50 °C
περίπου.
ii) Στη συνέχεια αυξάνεται η θερμοκρασία μέχρι τους 55 °C περίπου και επικρατούν οι
θερμόφιλοι οργανισμοί. Η φάση αυτή εξαρτάται από την ύπαρξη αποθεμάτων οξυγόνου και
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
84
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
για αυτό πρέπει να λαμβάνονται μέτρα αερισμού της οργανικής μάζας. Επίσης, χρειάζονται
μέτρα απομάκρυνσης της παραγόμενης θερμότητας (π.χ. με συχνή ανάδευση ή πρόσθετο
αερισμό), γιατί η μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε αδρανοποίηση ή και θερμικό
θάνατο των μικροοργανισμών, και συνεπώς επιβράδυνση της διεργασίας.
Κατά
τη
διάρκεια
της
φάσης
αυτής
σχεδόν
όλοι
οι
παθογόνοι
μικροοργανισμοί
καταστρέφονται και το παραγόμενο προϊόν που χαρακτηρίζεται ως "φρέσκο κομπόστ"
θεωρείται ως υγειονοποιημένο (sanitised). Το "φρέσκο κομπόστ" έχει μερικώς μόνο
αποδομηθεί και δεν έχει ακόμη σταθεροποιηθεί, μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί με κατάλληλο
τρόπο για καλλιέργειες (π.χ. το χειμώνα σαν εδαφοβελτιωτικό, για προετοιμασία εδάφους). Η
περαιτέρω αποσύνθεση και σταθεροποίηση γίνεται στο έδαφος με αποτέλεσμα τη βελτίωση
της δομής του και την αυξημένη δράση της εδαφικής μικρο-χλωρίδας.
iii) Η οργανική μάζα σταθεροποιείται, η θερμοκρασία κατέρχεται βαθμιαία και η
δραστηριότητα των μικροοργανισμών σταματά. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι η πτώση της
θερμοκρασίας από μόνη της, δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη σταθεροποίησης του υλικού,
καθώς η μικροβιακή δραστηριότητα μπορεί να παρεμποδιστεί από πλήθος άλλων παραγόντων,
με συχνότερο την χαμηλή υγρασία, δίνοντας μια ψευδή εικόνα σταθεροποίησης. Σε αυτή τη
φάση, το παραγόμενο σταθεροποιημένο υλικό βρίσκεται στην πορεία της χουμοποίησης, δεν
υπάρχει κίνδυνος φυτοτοξικότητας και είναι κατάλληλο να χρησιμοποιηθεί στο έδαφος ακόμη
και όταν τα καλλιεργούμενα φυτά έχουν αναπτυχθεί.
iv) Το υλικό υποβάλλεται σε μια μεγάλη περίοδο χουμοποίησης και ωριμάζει. Το "ώριμο
κομπόστ" είναι χρήσιμο υλικό για την παρασκευή τεχνητού υποστρώματος που έρχεται σε
επαφή με τις ρίζες μεταφυτευμένων φυτών. Υγειονομικά είναι ασφαλές και η χρησιμότητα του
στα φυτώρια, για την καλλιέργεια λουλουδιών και την εντατική καλλιέργεια, μπορεί να
συγκριθεί μόνο μ' αυτήν του φυσικού χούμου. Οι τρεις πρώτες φάσεις λαμβάνουν χώρα εντός
μικρών χρονικών διαστημάτων (2-8 εβδομάδων ανάλογα με τον τύπο του χρησιμοποιούμενου
συστήματος), ενώ η ωρίμανση απαιτεί μήνες (περίπου 3 - 5 μήνες). Διάφοροι παράγοντες,
όπως η θερμοκρασία, η υγρασία, η σύνθεση των αποβλήτων, το μέγεθος των τεμαχιδίων, το
πορώδες και η δομή του υποστρώματος, ο αερισμός και η συγκέντρωση του οξυγόνου στη
μάζα του υποστρώματος, και το pH καθορίζουν τους επικρατούντες κάθε φορά μικροοργανισμούς καθώς και την ένταση της μικροβιακής δραστηριότητας και κατά συνέπεια το
ρυθμό της αποδόμησης και βιοσταθεροποίησης των αποβλήτων.
4.1.2.2.
Παράγοντες Επιρροής της Διαδικασίας
Σημαντικό ρόλο στην έκβαση της κομποστοποίησης παίζουν οι ακόλουθες παράμετροι:
i) Μέγεθος τεμαχίων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
85
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Η μικροβιακή δράση λαμβάνει χώρα στην επιφάνεια κάθε μικρού τεμαχίου του προς
κομποστοποίηση υλικού. Τεμάχια με μεγαλύτερο εμβαδόν επιφανείας ανά μονάδα όγκου,
επιτρέπουν
στους
μικροοργανισμούς
την
αποικοδόμηση
περισσότερου
υλικού,
τη
γρηγορότερή τους ανάπτυξη και την παραγωγή περισσότερης θερμότητας. Το «βέλτιστο
μέγεθος» τεμαχίου είναι αυτό που έχει αρκετή επιφάνεια για μικροβιακή δράση, αλλά και
αρκετό χώρο (κενά) για την απαιτούμενη ροή αέρα.
ii) Θερμοκρασία
Η δράση των μικροοργανισμών προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία αν δεν ελεγχθεί
μπορεί να ξεπεράσει τους 75 °C, προκαλώντας αδρανοποίηση ή και θερμικό θάνατό τους. Σε
όλα τα κεντρικά συστήματα κομποστοποίησης, η θερμοκρασία ελέγχεται ώστε να παραμένει
πάνω από τους 55 °C για τρεις τουλάχιστον ημέρες. Αυτό έχει ως συνέπεια την εξαφάνιση
των παθογόνων μικροοργανισμών με αποτέλεσμα την εξυγίανση του προϊόντος. Ωστόσο, οι
πολύ υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσουν την καταστροφή και άλλων ομάδων
μικροοργανισμών (π.χ. ακτινομύκητες), χρήσιμων για την αποδόμηση ανθεκτικών συστατικών
του οργανικού κλάσματος π.χ. κυτταρίνες και λιγνίνες. Έτσι, θα πρέπει να γίνεται προσεκτικός
έλεγχος της θερμοκρασίας με γρήγορη διέλευση από το θερμόφιλο στάδιο και διατήρηση
κατόπιν της θερμοκρασίας σε χαμηλότερα επίπεδα, προκειμένου να μειωθεί ο χρόνος της
διεργασίας και να παραληφθεί προϊόν καλής ποιότητας. Αυτό επιτυγχάνεται με ρύθμιση της
συχνότητας των αναδεύσεων ή της παροχής του αερισμού. Το μηχανικό ανακάτεμα του
σωρού ανανεώνει την παροχή οξυγόνου και εκθέτει νέες επιφάνειες υλικού για αποικοδόμηση,
γεγονός που οδηγεί στην εκ νέου αύξηση της θερμοκρασίας. Όταν η θερμοκρασία πέσει κάτω
από τους 20οC, η διαδικασία της κομποστοποίησης έχει σχεδόν ολοκληρωθεί.
iii) Αναλογία θρεπτικών συστατικών C/N
Για να επιτευχθεί βέλτιστος βαθμός βιοσταθεροποίησης, είναι απαραίτητο να υπάρχουν τα
θρεπτικά συστατικά για τους μικροοργανισμούς σε κατάλληλες αναλογίες. Τα βακτήρια
χρησιμοποιούν τον άνθρακα ως πηγή ενέργειας και το άζωτο για την ανάπτυξή τους. Έτσι ο
λόγος C/N είναι σε μεγάλο βαθμό καθοριστικός του ρυθμού της όλης διαδικασίας. Το οργανικό
κλάσμα των Α.Σ.Α. έχει συνήθως λόγο C/N κυμαινόμενο από 20:1 μέχρι 50:1 (μεγάλος λόγος
σημαίνει π.χ. αυξημένη ποσότητα χαρτιού που προσφέρει C, έναντι υπολειμμάτων τροφών
που προσφέρουν Ν). Είναι γενικά παραδεκτό ότι η βέλτιστη βιοσταθεροποίηση επιτυγχάνεται
όταν ο λόγος C/N κυμαίνεται από 25:1 μέχρι 35:1. Όταν ο λόγος C/N είναι μεγαλύτερος του
35 στην αρχική οργανική ουσία, προκαλείται μια αργή αποσύνθεση που αυξάνει τον
απαιτούμενο χρόνο επεξεργασίας. Οι μικροοργανισμοί υποχρεώνονται να αναπτύσσονται σε
διαδοχικούς βιολογικούς κύκλους, οξειδώνοντας έτσι αργά το πλεόνασμα του άνθρακα μέχρι
να φέρουν το λόγο C/N σε ευνοϊκές τιμές για το μεταβολισμό τους. Αν αντίθετα το αρχικό
οργανικό υλικό παρουσιάζει τιμές C/N πάρα πολύ χαμηλές ευνοούνται απώλειες αζώτου με
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
86
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
πτητικότητα της αμμωνίας, φαινόμενο ακόμη εντονότερο όταν συντρέχουν άλλες συνθήκες,
όπως υψηλές τιμές θερμοκρασίας και pΗ. Σε απόβλητα με υψηλό λόγο C/N είναι συχνή η
προσθήκη ιλύος από εγκαταστάσεις καθαρισμού λυμάτων η οποία έχει λόγο C/N περίπου ίσο
με 10, ενώ για χαμηλό λόγο C/N ενδείκνυται η προσθήκη υλικών πλούσιων σε C, όπως
πριονίδι, κλαδιά ή άχυρα. Το τελικό προϊόν (κομπόστ) πρέπει να ελέγχεται ώστε ο λόγος C/N
να μην είναι μεγαλύτερος από 30:1 γιατί σε αντίθετη περίπτωση υπάρχει κίνδυνος κατά την
εδαφική εφαρμογή του κομπόστ, να συνεχιστεί η αποδόμηση της οργανικής ουσίας από τους
εμπεριεχόμενους μικροοργανισμούς, οι οποίοι θα απορροφήσουν ακόμη και από το έδαφος το
άζωτο - που είναι πολύτιμο στοιχείο ως λίπασμα – για την κυτταρική τους ανάπτυξη. Ωστόσο,
αυτό εξαρτάται και από τη βιοδιαθεσιμότητα του άνθρακα στο κομπόστ και θα πρέπει να
εξετάζεται σφαιρικότερα, με κατάλληλες μετρήσεις του βαθμού σταθεροποίησης του κομπόστ
(αναπνευστική δραστηριότητα, δυναμικό αυτοθέρμανσης κ.ά.).
Στον ακόλουθο πίνακα δίνονται ενδεικτικά οι τιμές των λόγων C/Ν για διάφορα είδη
απορριμμάτων.
Πίνακας 32: Ενδεικτικές τιμές λόγου C/N διαφόρων βιοαποδομήσιμων υλικών
Υλικό
Λόγος C/N
Λυματολάσπη
6/1
Χώμα
10/1
Γρασίδι
12/1-15/1
Υπολείμματα τροφών
15/1
Κοπριά πουλερικών
15/1
Χωνευμένη λάσπη
16/1
Υπολείμματα χλοοκοπής
19/1
Κοπριά βοοειδών
20/1
Κοπριά αλόγων
25/1
Φλούδες πατάτας
25/1
Φρούτα
35/1
Φυλλώματα
40/1-80/1
Άχυρο
80/1
Φλοιός δέντρου
100/1-130/1
Χαρτί
150/1-200/1
Ξύλο και πριονίδι
100/1-500/1
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
87
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ο λόγος C/N από μόνος του δεν αρκεί για την πρόβλεψη της συμπεριφοράς του κομπόστ στο
έδαφος, γι’ αυτό και σταδιακά αντικαθίσταται από άλλες αναλύσεις στις προδιαγραφές
ποιότητας των κομπόστ.
iv) Υγρασία
Η υγρασία αποτελεί βασικό παράγοντα για τη βιοσταθεροποίηση, επειδή η μεταβολική
δραστηριότητα των μικροοργανισμών λαμβάνει χώρα στην υγρή φάση. Η βέλτιστη υγρασία
του υποστρώματος εξαρτάται από τη σύστασή του, από το μέγεθος των σωματιδίων, από τον
αερισμό και από τη θερμοκρασία που αναπτύσσεται. Κατά τη βιοσταθεροποίηση με τη μέθοδο
των αναστρεφόμενων σειραδίων η ιδανική υγρασία είναι μεταξύ 40 και 60 %. Για υγρασία
μικρότερη του 40% σύντομα αφυδατώνεται το υπόστρωμα εξαιτίας της μικροβιακής
δραστηριότητας, με αποτέλεσμα να συμβαίνει φυσική αλλά όχι βιολογική σταθεροποίηση. Για
υγρασία άνω του 70% μεταξύ των σωματιδίων υπάρχει περίσσεια νερού με αποτέλεσμα να
εμποδίζεται ο αερισμός και να ευνοείται η ανάπτυξη αναερόβιων θυλάκων. Η υγρασία του
τελικού προϊόντος δεν θα πρέπει να είναι υψηλή, ώστε να μην αποθηκεύεται, μεταφέρεται και
πωλείται περίσσεια νερού.
v) Αερισμός - Παροχή οξυγόνου
Η
παρουσία
οξυγόνου
αποτελεί
αποφασιστικό
παράγοντα
για
τη
διαδικασία
της
κομποστοποίησης, η οποία είναι εξ΄ ορισμού αερόβια, αφού το οξυγόνο είναι απαραίτητο για
το μεταβολισμό και τη μικροβιακή αναπνοή καθώς και για την οξείδωση των οργανικών
ενώσεων. Η σύσταση του αέρα μεταξύ των σωματιδίων αρχίζει να μεταβάλλεται μόλις αρχίσει
η βιοοξειδωτική δραστηριότητα, καθώς αυξάνει σταδιακά η συγκέντρωση του CO2 και
μειώνεται η συγκέντρωση του Ο2, με κίνδυνο τη δημιουργία εκτεταμένων αναερόβιων
θυλάκων. Οι διαστάσεις των σειραδίων είναι παράγοντας που επηρεάζει αποφασιστικά τον
αερισμό, όπως επίσης ο λεπτοτεμαχισμός των αποβλήτων, με τον οποίο αυξάνει η επιφάνεια
των προς ζύμωση υλικών (διευκόλυνση προσβολής από μικροοργανισμούς) αλλά μειώνεται το
πορώδες. Η κατανάλωση Ο2 είναι ανάλογη με την ένταση της μικροβιακής δραστηριότητας και
σε θερμοκρασίες 45 – 55 οC παρατηρείται η μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου. Ο αερισμός
ωστόσο, κατά την κομποστοποίηση έχει διττό ρόλο: εκτός από την εξασφάλιση αερόβιων
συνθηκών, η παροχή αέρα έχει στόχο και τον έλεγχο της θερμοκρασίας του σωρού, η οποία
αλλιώς μπορεί να ανέλθει σε δυσμενή για τους μικροοργανισμούς επίπεδα (π.χ. άνω των 55–
50 οC).
vi) pH
Το αρχικό οργανικό κλάσμα έχει pΗ περίπου 7 (βέλτιστες τιμές για κομποστοποίηση 5.5 μέχρι
8.0). Τα βακτήρια προτιμούν pΗ ουδέτερο ενώ οι μύκητες όξινο. Κατά την έναρξη της
βιοσταθεροποίησης το pΗ μειώνεται, επειδή κατά τα πρώτα στάδια της αποσύνθεσης και με
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
88
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
τη δράση μιας οξυγενούς βακτηριακής μικροχλωρίδας, παράγονται οργανικά οξέα (π.χ.
αμινοξέα). Στη συνέχεια η τιμή του αυξάνεται, επειδή αφ’ ενός τα οργανικά οξέα
καταναλώνονται και αφ’ ετέρου, με την έναρξη της πρωτεϊνολυτικής διαδικασίας παράγεται
άζωτο και αμμωνία, το δε υλικό μετατρέπεται σε αλκαλικό (το pΗ φτάνει μέχρι περίπου 8).
Τελικά το pΗ πέφτει λίγο και σταθεροποιείται σε ελαφρά αλκαλική περιοχή (7,5 έως 8,5) ενώ
για την κανονική ανάπτυξη των φυτών συνίσταται περιοχή pΗ 5,5 έως 8,0.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι βέλτιστες τιμές των παραπάνω χημικών και
φυσικών παραγόντων που επηρεάζουν τη διαδικασία της κομποστοποίησης. Οι χημικοί
παράγοντες είναι η υγρασία, ο λόγος C/Ν, το pΗ, και το οξυγόνο που υπάρχει κατά τη
διάρκεια της διαδικασίας, μέσω του αερισμού, και οι φυσικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη
διαδικασία της κομποστοποίησης είναι το μέγεθος των τεμαχίων και η θερμοκρασία.
Πίνακας 33: Φυσικοί και χημικοί παράμετροι κομποστοποίησης
Παράμετροι
Βέλτιστες τιμές
Χημικοί
Υγρασία %
40-60
Λόγος C/N
20-30
pH
Οξυγόνο %
6-8
10-15
Φυσικοί
Μέγεθος σωματιδίων
Θερμοκρασία oC
4.1.2.3.
32-60
Εναλλακτικά Συστήματα Εφαρμογής της Τεχνολογίας
Τα συστήματα μέσω των οποίων πραγματοποιείται η αερόβια αποδόμηση των οργανικών
αποβλήτων χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:
 Ανοιχτά Συστήματα
 Κλειστά Συστήματα
Στα πρώτα η διαδικασία λαμβάνει χώρα στην ύπαιθρο σε πλήρως ανοιχτούς ή στεγασμένους
χώρους, ενώ στα κλειστά συστήματα το υλικό αποδομείται σε βιοαντιδραστήρες ή κλειστά
κτίρια.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
89
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ακολούθως γίνεται αναλυτική παρουσίαση των δύο παραπάνω συστημάτων καθώς και των
διαφορετικών μεθόδων εφαρμογής τους.
Ανοιχτά Συστήματα
Τα ανοιχτά συστήματα διακρίνονται σε στατικά και σε αναδευόμενα. Και οι δύο κατηγορίες
παρουσιάζονται παρακάτω, σε διάφορες παραλλαγές.
Α. Στατικός αεριζόμενος Σωρός (Static Aerated Pile)
Στα στατικά συστήματα ο απαραίτητος αερισμός πραγματοποιείται μέσω εμφύσησης ή/και
αναρρόφησης αέρα. Σε κάθε περίπτωση το υλικό στην κλίνη κομποστοποίησης δεν
διαταράσσεται. Για την κατασκευή του σωρού αρχικά τοποθετούνται διάτρητοι σωλήνες με
διάμετρο 10,2 – 15,2 cm στον χώρο που προβλέπεται να γίνει η απόθεση του υλικού. Οι
σωλήνες τοποθετούνται παράλληλα μεταξύ τους κάθετα στον σωρό και συνδέονται με έναν
φυσητήρα μέσω ενός μη διάτρητου αγωγού. Αφού γίνει η εγκατάσταση του δικτύου αερισμού
γίνεται διάστρωση της επιφάνειας με υλικό δομής. Αυτό το αρχικό υπόστρωμα εξυπηρετεί
στην ομοιόμορφη κατανομή του αέρα. Επίσης λόγω της απορροφητικότητας του αποφεύγεται
η εκτεταμένη παραγωγή στραγγισμάτων. Κατόπιν το οργανικό προς επεξεργασία αποθέτετε
πάνω στην κλίνη που δημιουργήθηκε. Οι τελικές διαστάσεις του σωρού είναι περίπου 20-30 m
μήκος, 3-6 m πλάτος και 1,5 – 2,5 m ύψος.
Τέλος ο σωρός μπορεί να καλυφθεί με ένα στρώμα ώριμου κομπόστ με πάχος 15 – 20 cm. Η
κάλυψη εξυπηρετεί στην μείωση των εκλυόμενων οσμών και στη διατήρηση της επιθυμητής
θερμοκρασίας. Εναλλακτικά για τον ίδιο σκοπό υπάρχουν και συνθετικά υλικά. Η εμπειρία έχει
δείξει ότι δεν είναι απαραίτητη η συνεχής παροχή αέρα για την διατήρηση των αερόβιων
συνθηκών.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
90
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σε περίπτωση αναρρόφησης αέρα αυτός μπορεί να επεξεργαστεί με βιοφίλτρα πριν από την
έκλυση του στην ατμόσφαιρα. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία ο σωρός διαλύεται και το
υλικό περνάει από κόσκινο. Το κοσκίνισμα θα πρέπει να αποφεύγεται τις βροχερές μέρες
καθώς η υγρασία του υλικού δυσχεραίνει τη διαδικασία.
Εικόνα 2: Στατικός αεριζόμενος σωρός
Β. Εκτεταμένος Στατικός Σωρός (Extended Static Aerated Pile)
Η χρήση της διάταξης αυτής πραγματοποιείται σε περίπτωση που ο όγκος των οργανικών
προς κομποστοποίηση είναι πολύ μεγάλος. Η διαδικασία ξεκινάει με την δημιουργία ενός
σωρού όπως αυτή περιγράφηκε στην προηγούμενη παράγραφο με τη διαφορά ότι μόνο η μια
πλευρά και οι δύο άκρες του σωρού καλύπτονται στο τέλος με ώριμο κομπόστ. Για την
δημιουργία του επόμενου σωρού γίνεται εγκατάσταση του δικτύου αερισμού και της κλίνης
ακριβώς δίπλα στην ακάλυπτη πλευρά του πρώτου σωρού. Βασικό πλεονέκτημα της μεθόδου
αυτής είναι η εξοικονόμηση χώρου.
Γ. Αναδευόμενος Σωρός (Turned windrow system)
Βασικό χαρακτηριστικό της εν λόγω μεθόδου είναι ότι ο σωρός διαλύεται και γίνεται εκ νέου η
απόθεση του υλικού. Η ανάδευση δεν εξυπηρετεί μόνο τις ανάγκες σε αερισμό αλλά
ταυτόχρονα διασφαλίζει και ομοιομορφία στην αποδόμηση μέσω της έκθεσης του συνόλου
των οργανικών στην ενεργή εσωτερική ζώνη του σωρού. Σε μικρό βαθμό παρατηρείται και
μείωση του μεγέθους κάποιων υλικών. Μειονέκτημα αποτελούν οι απώλειες υγρασίας που
παρατηρούνται και οι οποίες μπορούν να αντισταθμιστούν με την προσθήκη νερού ενώ αν το
αρχικό υλικό έχει αυξημένα επίπεδα υγρασίας τότε το φαινόμενο είναι επιθυμητό.
Ο σωρός πρέπει να έχει σχήμα σειραδιού. Το σχήμα της διατομής ρυθμίζεται ανάλογα με τις
καιρικές συνθήκες. Σε ξηρές περιόδους με ισχυρούς ανέμους ένας σωρός με επίπεδη κορυφή
είναι κατάλληλος λόγω της μικρότερης έκθεσης της επιφάνειας στους ανέμους. Επιπλέον η
ενεργά θερμή ζώνη όπου η αποδόμηση είναι εντονότερη είναι μεγαλύτερη σε σχέση με
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
91
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
σωρούς τριγωνικής ή κωνικής διατομής. Αντίθετα σε υγρές περιόδους η επίπεδη κορυφή
αποτελεί μειονέκτημα λόγω απορρόφησης μεγάλων ποσοτήτων νερού με συνέπεια την
αυξημένη παραγωγή στραγγισμάτων. Το σχήμα του σωρού εξαρτάται και από τις δυνατότητες
του μηχανήματος ανάδευσης. Το ύψος ιδανικά κυμαίνεται ανάμεσα σε 1,5- 2 m. To πλάτος
ανέρχεται περίπου σε 3 – 4 m. To συνολικό μήκος δεν επηρεάζει την διαδικασία και εξαρτάται
από τον διαθέσιμο χώρο και τις ποσότητες των οργανικών. Η διάταξη των σειραδιών πρέπει
να γίνει κατά τέτοιο τρόπο ώστε αυτά να είναι διακριτά και να είναι δυνατός ο εντοπισμός και
η παρακολούθηση τους μέχρι να ολοκληρωθεί η επεξεργασία.
Σημαντικός παράγοντας είναι η επιφάνεια που απαιτείται για την εργασία της ανάδευσης.
Υπάρχουν μηχανήματα ανάδευσης στα οποία παράλληλα με την διάλυση του σωρού
πραγματοποιείται
και
η
απόθεση
του
καινούργιου.
Εναλλακτικά
άλλα
μηχανήματα
εναποθέτουν το υλικό σε παρακείμενη επιφάνεια. Η συχνότητα της ανάδευσης εξαρτάται από
τις ανάγκες σε αερισμό. Στην πραγματικότητα η συχνότητα υπαγορεύεται κυρίως από την
κατανάλωση οξυγόνου στον σωρό και τα τεχνοοικονομικά χαρακτηριστικά της μονάδας. Άλλοι
παράγοντες που την επηρεάζουν είναι η υγρασία και η δομική σταθερότητα του σωρού όπως
επίσης και οι στόχοι που έχουν τεθεί από τον υπεύθυνο λειτουργίας όσον αφορά τον βαθμό
αποδόμησης. Υψηλός βαθμός αποδόμησης συνεπάγεται συχνή αναστροφή των σειραδιών.
Όσο πιο ξηρό και δομικά σταθερό είναι το υλικό οι απαιτήσεις μειώνονται. Αν παρατηρηθεί
έκλυση οσμών σημαίνει ότι αρχίζουν να επικρατούν αναερόβιες συνθήκες η αύξηση του
ρυθμού ανάδευσης είναι αναγκαία.
Για την δημιουργία του σωρού απαιτείται ασφαλτοστρωμένη επιφάνεια ώστε να είναι δυνατή
η συλλογή στραγγισμάτων και να υπάρχει καλύτερος έλεγχος του υλικού. Επιπλέον το βάρος
των μηχανημάτων ανάδευσης δεν τους επιτρέπει να κινηθούν με ευκολία πάνω σε ανοιχτό
έδαφος. Σε ξηρές περιοχές τα σειράδια πρέπει να προστατευθούν από τον άνεμο μέσω τοιχίου
ώστε να αποφευχθούν εκτεταμένες απώλειες υγρασίας ενώ σε περιοχές με συχνές
βροχοπτώσεις εναποθέτονται σε στεγασμένο χώρο ώστε να μην αυξηθεί η υγρασία σε
επίπεδα που θα λειτουργήσουν ανασταλτικά στη διαδικασία.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
92
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 3: Αναδευόμενος σωρός
Κλειστά Συστήματα
Με τα συστήματα αυτά, τα οποία χαρακτηρίζονται συνήθως από δυναμικό αερισμό, με ή
χωρίς ανάδευση, επιτυγχάνεται η ταχύτερη βιοχημική σταθεροποίηση του οργανικού υλικού,
η καλύτερη ποιότητα των χαρακτηριστικών του, αλλά κυρίως υπάρχει δυνατότητα ελέγχου
και επεξεργασίας των οσμών. Η κυριότερη παράμετρος που επηρεάζει την επιλογή του
συστήματος είναι το κόστος αρχικής επένδυσης και λειτουργίας σε συνάρτηση με τις
απαιτήσεις της νομοθεσίας και τις επικρατούσες συνθήκες στην αγορά του προϊόντος.
Τα κλειστά συστήματα κατατάσσονται σε οριζόντια και κάθετα και πραγματοποιούνται σε
κλειστούς αντιδραστήρες ή κτίρια.
Τα οριζόντια μπορούν κατηγοριοποιηθούν περαιτέρω σε Κανάλια, Κελιά, Κοντέινερ, Τούνελ,
Τράπεζα Κομποστοποίησης και Περιστρεφόμενους βιοαντιδραστήρες.
Επίσης, ανάλογα με την μέθοδο αερισμού, τα κλειστά συστήματα διακρίνονται σε:
 συστήματα με δυναμικές συνθήκες
Στα συστήματα με δυναμικές συνθήκες αερισμού ο αερισμός του υποστρώματος γίνεται είτε
με εμφύσηση αέρα είτε με αναρρόφηση αέρα είτε με εναλλαγή εμφύσησης και αναρρόφησης
αέρα.
 συστήματα με στατικές συνθήκες
Στα συστήματα αυτά ο αερισμός γίνεται με τακτή ανάδευση του υποστρώματος.
 μικτά συστήματα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
93
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τα συστήματα αποτελούν συνδυασμό των δύο προηγουμένων συστημάτων.
Α. Κάθετα Συστήματα
Τα κάθετα συστήματα αποτελούνται από αντιδραστήρες συνήθως κυλινδρικού ή ορθογώνιου
σχήματος. Το υλικό κατασκευής τους είναι τσιμέντο και ατσάλι και είναι θερμικά μονωμένοι. Ο
όγκος τους ξεκινάει από μερικά κυβικά μέτρα και ξεπερνάει τα 1500 m3. Στα περισσότερα
κάθετα συστήματα το υλικό εισάγεται από την κορυφή του αντιδραστήρα και αφαιρείται από
το κάτω μέρος. Συνήθως η εξαγωγή του υλικού γίνεται μέσω ενός κοχλία.
Οι αντιδραστήρες αυτοί έχουν σημαντικό ύψος και μπορεί να είναι συνεχούς ή ασυνεχούς
λειτουργίας με ή χωρίς ανάδευση. Τα συνεχή κάθετα συστήματα χωρίς ανάδευση
περιλαμβάνουν θερμικά μονωμένους αεροστεγείς κλειστούς σχηματισμούς (ύψους μέχρι 9 m)
κατασκευασμένους από ατσάλι και τσιμέντο. Το υλικό εισάγεται από την κορυφή και
κατεβαίνει βαρυτικά σε περίοδο δύο περίπου εβδομάδων. Η μάζα αερίζεται με ρεύμα αέρα από
τον πυθμένα προς την κορυφή, με θετική πίεση στον πυθμένα και απορρόφηση στην κορυφή.
Εναλλακτικά μπορεί να γίνει παροχή αέραμέσω διάτρητων σωληνώσεων που εισάγονται στη
μάζα του οργανικού υλικού. Δεν υπάρχει μηχανική ανάδευση για να μη διαταραχθούν οι
βιολογικές διαδικασίες και η διαδικασία είναι δύσκολο να ελεγχθεί λόγω αδυναμίας
ομοιογενούς κατανομής του οξυγόνου. Το έτοιμο υλικό εξέρχεται από τον πυθμένα του
αντιδραστήρα με ειδική διάταξη.
Τα κάθετα συστήματα με ανάδευση φέρουν αντίστοιχα, εσωτερικό αναδευτήρα που φέρει
περιστρεφόμενη γέφυρα με ατέρμονες κοχλίες στο μισό της μήκος. Το προς κομποστοποίηση
υλικό εισάγεται στο κέντρο περιστροφής της γέφυρας και με τη βοήθεια του ατέρμονα κοχλία
μετατοπίζεται προς την περίμετρο και περιοδικά έρχεται σε επαφή με τον αέρα ενώ σταδιακά
κινείται προς τα κάτω μέχρι που τελικά απάγεται από τον πυθμένα και οδηγείται σε κατάλληλο
χώρο για ωρίμανση.
Καλύτερος αερισμός μπορεί να επιτευχθεί με κάθετο ασυνεχή αντιδραστήρα, δηλ. με το υλικό
τοποθετημένο σε στρώματα, όχι υψηλότερα από 3 m, σε επάλληλα επίπεδα. Ένας τέτοιος
αντιδραστήρας αποτελείται από έναν κάθετο κυλινδρικό πύργο που περιέχει μέχρι έξι επίπεδα.
Τα απόβλητα εισάγονται στην κορυφή και παραμένουν εκεί για κάποιο χρονικό διάστημα (π.χ.
μια μέρα), κατόπιν διέρχονται από κάθε επίπεδο και εξέρχονται μετά από ολική πορεία μιας ή
δύο εβδομάδων. Τα διάφορα επίπεδα μπορούν να ρυθμιστούν ώστε να δουλεύουν με
ανεξάρτητο πρόγραμμα αερισμού ανάλογα με τις ανάγκες (οξυγόνωσης, θερμοκρασίας,
υγρασίας, κ.λ.π.) της βιόμαζας που περιέχουν.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
94
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 4: Κάθετα συστήματα κομποστοποίησης
Β. Οριζόντια Συστήματα

Κανάλια
Ο σχεδιασμός των συστημάτων αυτών είναι παρόμοιος με τα συστήματα σε σειράδια. Η
διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι το υλικό εναποτίθεται ανάμεσα σε τοίχους. Το ύψος των
τοίχων κυμαίνεται μεταξύ 1-3 m. Το μήκος των καναλιών είναι συνήθως 50 m. Για την
διατήρηση των αερόβιων συνθηκών γίνεται παροχή αέρα μέσω δυναμικού αερισμού. Συνήθως
πραγματοποιείται παράλληλα και ανάδευση. Τα κανάλια βρίσκονται εντός βιομηχανικού
κτιρίου για τον περιορισμό των εκπομπών. Η φόρτωση και εκφόρτωση των καναλιών
πραγματοποιείται μέσω ταινιόδρομων ή κοχλιών. Εναλλακτικά μπορεί να γίνει και χρήση
φορτωτών.
Η λειτουργία μπορεί να είναι συνεχής ή ανά φορτίο (batch). Στην δεύτερη περίπτωση το υλικό
φορτώνεται στο κανάλι αμέσως μόλις η επεξεργασία του πρώτου φορτίου ολοκληρωθεί και ο
χώρος εκκενωθεί. Κατά τη συνεχή λειτουργία το υλικό προωθείται καθημερινά προς τους
χώρους της αποδόμησης και η προώθηση του υλικού γίνεται κατά μήκος ή πλευρικά. Στην
πρώτη περίπτωση ο ρυθμός κίνησης εξαρτάται από τον σχεδιασμό του αναδευτήρα. Συνήθως
γίνεται μετακίνηση της τάξεως των 2-3 m ανά ανάδευση. Ο χρόνος παραμονής είναι περίπου
4 εβδομάδες. Κατά την πλευρική μετακίνηση αυτή πραγματοποιείται είτε μέσω του
αναδευτήρα είτε με ταινίες εξαγωγής.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
95
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 5: Σύστημα κομποστοποίησης σε κανάλια

Βιοκελιά
Σε αυτό το σύστημα το υλικό φορτώνεται σε χώρους ερμητικά κλειστούς σχήματος
παραλληλόγραμμου. Οι συνθήκες που επικρατούν στο κελί μπορούν να διατηρηθούν σε
ιδανικά επίπεδα καθώς ο χώρος είναι πλήρως ελεγχόμενος. Η λειτουργία τους είναι ασυνεχής.
Η κατασκευή των κελιών μπορεί να γίνει επί τόπου ή να είναι προκατασκευασμένα. Τα κελιά
διαθέτουν θερμομόνωση για την διατήρηση της επιθυμητής θερμοκρασίας.
Για την φόρτωση του υλικού γίνεται χρήση φορτωτών ή ταινιών. Μόλις γίνει πλήρωση του
χώρου το κελί σφραγίζεται και ξεκινάει η βιολογική αποδόμηση. Ο τυπικός χρόνος παραμονής
είναι 14 ημέρες. Η παροχή οξυγόνου γίνεται μέσω εμφύσησης αέρα. Τα απαέρια απάγονται
από
την
κορυφή
του
κελιού
και
επεξεργάζονται
μέσω
βιοφίλτρων.
Η
ύγρανση
πραγματοποιείται από κατάλληλο σύστημα εγκατεστημένο στην κορυφή του κελιού. Μερικά
συστήματα βιοκελιών προσφέρουν την δυνατότητα ανάδευσης μέσω κινούμενων δαπέδων και
κοχλιών στο εσωτερικό τους. Οι χωρητικότητες των κελιών ξεκινάνε από 100 μέχρι 1000 m3.
Τυπικές διαστάσεις είναι 6 m πλάτος, 4 m μέτρα ύψος και 50 m μήκος. Το ύψος απόθεσης στο
εσωτερικού του κελιού πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να είναι εφικτή η κυκλοφορία του αέρα
μέσα από τη μάζα του υποστρώματος.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
96
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 6: Σύστημα κομποστοποίησης σε βιοκελιά

Κοντέινερ
Τα κοντέινερ έχουν ορθογώνιο σχήμα με χωρητικότητες μεταξύ 20 και 40 m3 και
εγκαθίστανται σε ομάδες (modules) των 6-8 κοντέινερ.
Η φόρτωση τους γίνεται από το
επάνω μέρος μέσω ταινιόδρομου ή φορτωτή. Ο αερισμός γίνεται μέσω εγκατεστημένων στο
πάτωμα ακροφυσίων. Ο απαγόμενος αέρας διέρχεται από βιοφίλτρο. Τα στραγγίσματα
εξάγονται μέσω διατρήσεων στον πυθμένα του κοντέινερ. Η διάρκεια παραμονής είναι
περίπου 15 ημέρες. Η εξαγωγή γίνεται ανοίγοντας τη μια πλευρά με παράλληλη ανύψωση. Η
συνολική χωρητικότητα 6-8 κοντέινερ (module) είναι 3.000 – 5.000 τόνους.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
97
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 7: Σύστημα κομποστοποίησης σε κοντέινερ

Τούνελ
Τα τούνελ είναι ορθογώνια θερμομονωμένα κουτιά κατασκευασμένα από μέταλλο, σκυρόδεμα
ή τούβλα. Τυπικές διαστάσεις είναι 4 – 5 m πλάτος, 3 – 4 m ύψος και μέχρι 30 m μήκος. Το
υλικό εισάγεται καθημερινά από τη μία άκρη. Η κίνηση του υλικού πραγματοποιείται μέσω
ενός υδραυλικού εμβόλου ή κινούμενου δαπέδου. Γίνεται συνεχής καταγραφή της υγρασίας
και οξυγόνου και ανάλογα ενεργοποιούνται τα συστήματα ύγρανσης και αερισμού. Η
απομάκρυνση των απαερίων γίνεται μέσω αναρρόφησης. Ο χρόνος παραμονής είναι περίπου
14 ημέρες. Μετά το πέρας της διαδικασίας το υλικό απομακρύνεται από την άλλη άκρη του
τούνελ.

Τράπεζα κομποστοποίησης
Στα συστήματα με δεξαμενές και τράπεζες κομποστοποίησης (composting bays and extended
beds) το προς κομποστοποίηση υλικό εισέρχεται σε μεγάλα κτίρια, διαμορφωμένα σε μεγάλες
«τράπεζες» όπου το υλικό τοποθετείται σε ένα συνεχές στρώμα και αναστρέφεται τμηματικά
από κατάλληλο μηχανολογικό εξοπλισμό. Και στις δύο περιπτώσεις το υλικό αναδεύεται και
μετακινείται σταδιακά από το σημείο εισόδου στο σημείο εξόδου, με τη βοήθεια εξοπλισμού
που περιλαμβάνει περιστρεφόμενα τύμπανα, ατέρμονους κοχλίες ή άλλες κατάλληλες
διατάξεις. Οι διατάξεις αυτές είναι συνήθως τηλεχειριζόμενες και δεν απαιτούν την επί τόπου
παραμονή των χειριστών. Η επεξεργασία και μετακίνηση του υλικού ολοκληρώνονται σε 2 έως
5 εβδομάδες. Συνήθως, εκτός από την ανάδευση η επεξεργασία περιλαμβάνει και παροχή
αερισμού μέσα από ένα διάτρητο πάτωμα απ΄ όπου διέρχονται κανάλια ή σωλήνες αερισμού.
Συχνά ακολουθείται διαφορετικό πρόγραμμα αερισμού κατά μήκος της τράπεζας, ανάλογα με
το βαθμό σταθεροποίησης του υλικού (π.χ. πιο έντονος αερισμός στο πρώτο τμήμα της
δεξαμενής, καθόλου στο τελευταίο τμήμα της κλπ). Σε αυτά τα συστήματα ο αερισμός
συνήθως επιτυγχάνεται με αναρρόφηση αέρα (εφαρμογή υποπίεσης) έτσι ώστε να μειώνονται
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
98
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
οι οσμές μέσα στο κτίριο και να είναι εφικτή η επεξεργασία των απαερίων (με βιόφιλτρα ή
πλυντρίδες).
Εικόνα 8: Σύστημα κομποστοποίησης σε τράπεζα
Περιστρεφόμενοι βιοαντιδραστήρες

Το σύστημα αυτό συνίσταται από περιστρεφόμενους κυλίνδρους. Οι διαστάσεις τους είναι 45
m μήκος και 2-4 m διάμετρος. Η ταχύτητα περιστροφής ανέρχεται σε 0,2 – 2 rpm. Τα επίπεδα
υγρασίας και οξυγόνου παρακολουθούνται και διατηρούνται σε ιδανικά επίπεδα. Ο βαθμός
πλήρωσης τους φτάνει στα 2/3 του συνολικού τους όγκου. Η διάρκεια παραμονής στο χώρο
είναι περίπου 1 εβδομάδα. Μετά την παραμονή στον βιοαντιδραστήρα είναι απαραίτητη η
ωρίμανση του υλικού.
Εικόνα 9: Σύστημα κομποστοποίησης σε περιστρεφόμενους βιοαντιδραστήρες
4.1.2.4.
Το προϊόν της διαδικασίας κομποστοποίησης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
99
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Γενικά, τα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά του κομπόστ ποικίλουν ανάλογα με την αρχική
ύλη που διατέθηκε για κομποστοποίηση, τις συνθήκες οι οποίες επικράτησαν κατά τη
διαδικασία και την έκταση της αποδόμησης. Το κομπόστ έχει σκούρο χρώμα, εύθραυστη,
χωμάτινη υφή και οσμή που μοιάζουν με αυτές του εδάφους. Το τελικό προϊόν δεν έχει καμία
σχέση, όσον αφορά τη φυσική μορφή, με αυτή του αρχικού οργανικού υλικού από το οποίο
παράχθηκε.
Το καλής ποιότητας κομπόστ έχει απαλλαγεί από ζιζάνια και παθογόνα και μπορεί να
χρησιμοποιηθεί
στη
γεωργία,
στη
κηπουρική-φυτοκομική,
στην
αποκατάσταση
κατεστραμμένων-καταπονημένων εδαφών (τεχνητές λίμνες εργοστασίων, ανενεργά λατομεία,
αλατούχα εδάφη), σε αναδασώσεις, σε τεχνητά βοσκοτόπια και καλλιέργειες.
Μερικά από τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν το κομπόστ από άλλα οργανικά υλικά
είναι:
 το χρώμα του, το οποίο ποικίλλει από σκούρο καφέ έως μαύρο
 ο χαμηλός λόγος C/Ν σε σχέση με άλλα οργανικά υλικά
 η συνεχώς μεταβαλλόμενη σύνθεσή του, εξαιτίας της δράσης των μικροοργανισμών,
ακόμα και μετά το στάδιο της ωρίμανσης
 η υψηλή ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων και προσρόφησης νερού
Η καθαρή πρώτη ύλη που συλλέγεται μέσω της διαλογής στην πηγή είναι πιο πιθανό να
ικανοποιήσει τις προδιαγραφές για το κομπόστ ώστε να είναι κατάλληλο για πώληση ή χρήση,
επιφέροντας και περιβαλλοντικά οφέλη. Η χρήση του κομπόστ μειώνει τις απαιτήσεις για
χρήση άλλων βελτιωτικών εδάφους, όπως η τύρφη, για αγροτικές ή κηπευτικές
δραστηριότητες.
Υφιστάμενη κατάσταση στην παραγωγή κομπόστ στην Ε.Ε.
Η συνολική παραγωγή λιπάσματος στην Ε.Ε. ήταν 13,2 εκατομμύρια τόνοι το 2005. Η
μεγαλύτερη παραγωγή προϊόντος λιπασματοποίησης προερχόταν από βιολογικά απόβλητα
(4,8 εκατ. τόνοι) και πράσινα απόβλητα (5,7 εκατ. τόνοι), ενώ η υπόλοιπη από ιλύ
καθαρισμού λυμάτων (1,4 εκατ. τόνοι) και ανάμεικτα απόβλητα (1,4 εκατ. τόνοι). Tο
συνολικό δυναμικό παραγωγής προϊόντος λιπασματοποίησης από τα πλέον αξιοποιήσιμα
απόβλητα (βιολογικά και πράσινα απόβλητα) υπολογίζεται σε 35 έως 40 εκατ. Τόνους
Το προϊόν λιπασματοποίησης χρησιμοποιείται στη γεωργία (περίπου 50%), σε εξωτερικούς
χώρους (έως 20%), στην παραγωγή μέσων καλλιέργειας (μείγματα) και στην παραγωγή
χώματος για φυτά (περίπου 20%), και για τη διάθεση σε καταναλωτές (έως 25%). Χώρες, οι
οποίες παράγουν κατά κύριο λόγο προϊόν λιπασματοποίησης από ανάμεικτα απόβλητα και δεν
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
100
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
διαθέτουν ανεπτυγμένες αγορές προϊόντων λιπασματοποίησης , το χρησιμοποιούν ιδίως στη
γεωργία (Ισπανία, Γαλλία) ή για την κάλυψη των χώρων υγειονομικής ταφής (Φινλανδία,
Ιρλανδία, Πολωνία).
Η ζήτηση αυτού του προϊόντος παρουσιάζει διακυμάνσεις στην Ευρώπη κυρίως ανάλογα με τις
ανάγκες σε βελτιωτικά του εδάφους και με την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Με βάση την
πολιτική της ΕΕ για το έδαφος, η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλούνται να
αναλάβουν δράση κατά της υποβάθμισης του εδάφους, καθώς η αυξανόμενη εμπιστοσύνη
του κοινού στην ασφαλή χρήση των προϊόντων λιπασματοποίησης που προέρχονται από
απόβλητα, είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε αισθητή άνοδο της ζήτησης. Ωστόσο, η χρήση των
προϊόντων λιπασματοποίησης και ζύμωσης από απόβλητα μπορεί να λύσει σε περιορισμένο
βαθμό το πρόβλημα της ποιότητας του εδάφους στην Ε.Ε., διότι με μια συνήθη χρήση 10
τόνων προϊόντος λιπασματοποίησης ανά εκτάριο και ανά έτος θα ήταν δυνατόν να
αναβαθμισθεί μόνον το 3,2% της γεωργικής γης, ακόμη και εάν υποβάλλονταν σε
λιπασματοποίηση και γινόταν χρήση όλων των βιολογικών αποβλήτων, θα ήταν μάλιστα
αναγκαία η μεγάλων αποστάσεων μεταφορά τους με τις αρνητικές συνέπειες που συνεπάγεται
η μεταφορά αυτή από άποψη κόστους και ζημίας στο περιβάλλον.
4.1.3.
4.1.3.1.
Αναερόβια Επεξεργασία – Παραγωγή Βιοαερίου
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας
Ο όρος «αναερόβια χώνευση» αναφέρεται στην ελεγχόμενη βιολογική αποδόμηση των
οργανικών αποβλήτων κάτω από συνθήκες έλλειψης οξυγόνου (αναερόβιες συνθήκες) και
οδηγεί στην παραγωγή βιοαερίου (ένα μείγμα CΗ4 και CO2 το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί
ως καύσιμο για την συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας) και ενός υδαρούς
υπολείμματος (digestate = χωνεμένη ιλύς). Η χωνεμένη ιλύς μπορεί να διατεθεί απ’ ευθείας στο
έδαφος ή να υποστεί περαιτέρω αερόβια επεξεργασία για τη σταθεροποίησή της και να
μετατραπεί σε κομπόστ (με την προϋπόθεση ότι ικανοποιεί κάποια θεσμοθετημένα κριτήρια
ποιότητας). Η αναερόβια χώνευση περιλαμβάνει βιολογικές διεργασίες που μπορούν να
ταξινομηθούν σε τέσσερις διακριτές φάσεις:
•
Υδρόλυση των πολυμερών οργανικών ενώσεων (λίπη, πρωτεΐνες, πολυσακχαρίτες) με τη
βοήθεια ενζύμων που εκλύονται από υδρολυτικά βακτήρια και μετατροπή τους σε
υδατοδιαλυτά προϊόντα μικρότερου μοριακού βάρους (μονοσακχαρίτες, αμινοξέα, κλπ.).
•
Ζύμωση των παραπάνω διαλυτών προϊόντων και μετατροπή τους σε μια ποικιλία
ενδιάμεσων προϊόντων, όπως μικρού μήκους οργανικά οξέα, αλκοόλες, διοξείδιο του
άνθρακα, υδρογόνο και αμμωνία.
•
Οξεογένεση, δηλαδή παραγωγή οξικού οξέος, διοξειδίου του άνθρακα και υδρογόνου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
101
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
από τα προϊόντα του προηγούμενου σταδίου με τη βοήθεια υποχρεωτικά οξεογενών
βακτηρίων. Στη φάση αυτή το διοξείδιο του άνθρακα είναι το κύριο συστατικό του
βιοαερίου. (ρΗ: 4,5 - 6,5)
•
Μεθανογένεση, κατά την οποία τα προϊόντα της προηγούμενης φάσης μετατρέπονται
σε μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα από τα μεθανιογενή βακτήρια. (ρΗ: 6,8 - 7,2)
Η αναερόβια χώνευση είναι μια διεργασία που λαμβάνει χώρα στην υγρή φάση και
χρησιμοποιείται σε υποστρώματα με σχετικά χαμηλή συγκέντρωση στερεών και υγρασία που
κυμαίνεται από 60 έως 95%. Για υγρά υποστρώματα (>80% υγρασία), το τελικό στάδιο της
μεθανογένεσης είναι συνήθως το περιοριστικό της όλης διεργασίας. Για τα στερεά
υποστρώματα όμως (60-80% υγρασία), όπως τα Α.Σ.Α., η περιοριστική φάση στη συνολική
διεργασία είναι η υδρόλυση των στερεών, δηλαδή το πρώτο στάδιο. Σημειώνεται ότι τα Α.Σ.Α.
θα πρέπει συνήθως να αναμειχθούν με νερό ή άλλα υγρά απόβλητα προκειμένου να
επιτευχθούν αυτά τα επίπεδα υγρασίας.
Η αναερόβια χώνευση μπορεί να λειτουργήσει σε ένα μεγάλο εύρος θερμοκρασιών, ωστόσο
υπάρχουν δύο περιοχές θερμοκρασίας όπου η απόδοσή της βελτιστοποιείται:
► η μεσόφιλη (περίπου 35 °C) με εύρος από 30 ° C έως 40 ° C, και
► η θερμόφιλη περιοχή (περίπου 55 °C) με εύρος από 50 ° C έως 65 ° C.
Καθώς οι αναερόβιες διεργασίες δεν είναι έντονα εξώθερμες, η βιολογικά παραγόμενη
θερμότητα δεν επαρκεί για τη διατήρηση της θερμοκρασίας στο βέλτιστο επίπεδο, ακόμη και
για τη μεσόφιλη χώνευση. Έτσι, χρειάζεται η παροχή πρόσθετης, εξωτερικής θερμότητας, η
οποία όμως μπορεί να προέλθει από την καύση του παραγόμενου βιοαερίου, η ποσότητα του
οποίου επαρκεί τόσο για τη διατήρηση της επιθυμητής θερμοκρασίας όσο και για την
παραγωγή περίσσειας ενέργειας (ηλεκτρισμού ή/και θερμότητας).
4.1.3.2.
Παράγοντες Επιρροής της Διαδικασίας
Σημαντικοί παράμετροι που προσδιορίζουν την απόδοση της αναερόβιας χώνευσης είναι το
μέγεθος των σωματιδίων του υποστρώματος, ο λόγος άνθρακα προς άζωτο (C/Ν) και η
πιθανή παρουσία τοξικών για τους μικροοργανισμούς ουσιών στο υπόστρωμα.
i) Μέγεθος σωματιδίων
Το βέλτιστο μέγεθος των σωματιδίων εξαρτάται από το βαθμό βιοδιασπασιμότητας του
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
102
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
υποστρώματος. Έτσι υποστρώματα με μικρή έως μέτρια βιοαποδομησιμότητα (π.χ. χαρτί) θα
πρέπει να είναι τεμαχισμένα σε ένα σχετικά μικρό μέγεθος σωματιδίων. Αντίθετα, για ταχέως
βιοαποδομήσιμα απόβλητα (π.χ. υπολείμματα φαγητών), το μικρό μέγεθος αποτελεί
μειονέκτημα αφού οδηγεί σε μεγάλη παραγωγή οξέων τα οποία χαμηλώνουν το pH
παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη των περισσότερο «ευαίσθητων» μεθανιογενών βακτηρίων.
ii) Ο λόγος C/Ν
Για υποστρώματα με μέτρια έως υψηλή βιοαποδομησιμότητα (π.χ. χαρτί, υπολείμματα
τροφών), ο βέλτιστος λόγος άνθρακα προς άζωτο κυμαίνεται μεταξύ 25 και 30 ενώ για
βραδέως βιοαποδομούμενα υποστρώματα (π.χ. ξύλα), ο λόγος αυτός μπορεί και να ανέρχεται
στο 40, καθώς σε αυτή την περίπτωση μόνο ένα μικρό μέρος του άνθρακα είναι άμεσα
διαθέσιμο στους μικροοργανισμούς. Χαμηλές τιμές C/Ν γενικά έχουν σαν αποτέλεσμα την
μεγαλύτερη εκπομπή αζώτου με τη μορφή αέριας αμμωνίας, η συγκέντρωση της οποίας
μπορεί να αποβεί τοξική για τον μικροβιακό πληθυσμό. Οι βέλτιστες τιμές C/Ν επιτυγχάνονται
με την κατάλληλη μίξη συστατικών των αποβλήτων, κάτι που απαιτεί καλό σχεδιασμό για τα
απόβλητα που δέχεται κάθε εγκατάσταση, την αποθήκευσή τους και την τροφοδοσία του
βιοαντιδραστήρα.
iii) Η πιθανή παρουσία τοξικών ουσιών στο υπόστρωμα
Η ύπαρξη ουσιών που μπορούν να έχουν αρνητική επίδραση στον μικροβιακό πληθυσμό είναι
πιθανή σε ένα υπόστρωμα όπως τα Α.Σ.Α. (βαρέα μέταλλα, τοξικές οργανικές ενώσεις κλπ.).
Κάποιες ουσίες (π.χ. ορισμένα μέταλλα όπως Cu και Zn) είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη
των
μικροοργανισμών
κάτω
από
συγκεκριμένες
συγκεντρώσεις,
μεγαλύτερες
όμως
συγκεντρώσεις μπορούν να αποβούν τοξικές.
4.1.3.3.
Εναλλακτικά Συστήματα Εφαρμογής της Τεχνολογίας
Τα συστήματα αναερόβιας χώνευσης που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία των στερεών
αποβλήτων μπορούν να ταξινομηθούν στη βάση τεσσάρων κύριων χαρακτηριστικών, που
προσδιορίζουν και τον τύπο της εφαρμοζόμενης τεχνολογίας: α) τη συγκέντρωση των
στερεών, β) τη θερμοκρασία, γ) το σύστημα ανάμειξης και δ) τον αριθμό των φάσεων /
αντιδραστήρων. Ο συνδυασμός αυτών των χαρακτηριστικών μπορεί να περιγράψει τα
περισσότερα εμπορικά διαθέσιμα συστήματα, αν και κάποια συστήματα παραμένουν
ενδιαμέσως αυτών των κατηγοριοποιήσεων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
103
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 34: Κατηγοριοποίηση συστημάτων αναερόβιας χώνευσης
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
Μεσόφιλο
(~35 °C)
Θερμόφιλο
(~55 °C)
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ
ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΙΞΗΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΤΑΔΙΩΝ
Χαμηλά στερεά (<10% ξ.ο.)
Μηχανική ανάδευση
Ενός σταδίου (ένας
αντιδραστήρας)
Μεσαία στερεά (10-25% ξ.ο.)
Ανάδευση μέσω των
αερίων
Πολλαπλών σταδίων
Υψηλά στερεά (>25% ξ.ο.)
Στρωτής ροής
Διακοπτόμενης
τροφοδοσίας
Οι
κύριες
τεχνολογίες
για
την
αναερόβια
χώνευση
των
αστικών
απορριμμάτων
ομαδοποιούνται κατ' αρχήν σε δύο βασικές κατηγορίες :
1. χώνευση υγρού υποστρώματος ή χαμηλών στερεών
(ξηρή ουσία στο χωνευτή λιγότερη από 15%).
2. χώνευση ξηρού υποστρώματος ή υψηλών στερεών
(ξηρή ουσία στο χωνευτή περισσότερη από 15%) και
Οι κατηγορίες αυτές ταξινομούνται περαιτέρω με βάση τον τρόπο λειτουργίας – τροφοδοσίας
των χωνευτών.
Η συνεχούς λειτουργίας χώνευση υγρού υποστρώματος ή χαμηλών στερεών (wet
continuous digestion) προβλέπει αρχικά την προσθήκη νερού στα τροφοδοτούμενα
απορρίμματα για την μετατροπή τους σε αιώρημα λάσπης (slyrry) δηλ. μείωση του
περιεχόμενου σε ξηρά ουσία κάτω του 10%, και εν συνεχεία την τροφοδοσία του σε
παραδοσιακούς χωνευτές συνεχούς λειτουργίας σαν αυτούς που χρησιμοποιούνται για τη
χώνευση λάσπης λυμάτων. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται μεγάλης απόδοσης απομάκρυνση
γυαλιού και άλλων αδρανών (πέτρες) στη φάση της προεπεξεργασίας των απορριμμάτων,
ώστε να αποφεύγεται η συγκέντρωση αυτών στον πυθμένα του χωνευτή. Επίσης, μετά τον
χωνευτή απαιτείται το φιλτράρισμα σε φιλτρόπρεσσα του υγρού χωνευμένου προϊόντος, έτσι
ώστε να ανακτάται το υγρό και να ανακυκλοφορείται για χρήση στην προετοιμασία του
υποστρώματος, γιατί αλλιώς παράγονται ιδιαίτερα υψηλές ποσότητες υγρών που απαιτούν
επεξεργασία πριν τη διάθεσή τους.
Η πολλαπλών σταδίων χώνευση υγρού υποστρώματος ή χαμηλών στερεών (multistage wet digestion) προβλέπει τη μετατροπή των απορριμμάτων σε αιώρημα λάσπης με νερό
ή με ανακυκλωμένο υγρό από το χωνευτή. Εν συνεχεία το υπόστρωμα χωνεύεται με
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
104
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
υδρολυτικά βακτήρια και βακτήρια ζύμωσης με σκοπό την απελευθέρωση οξέων, που
μετατρέπονται στη συνέχεια σε βιοαέριο μέσα σε ειδικό βιομηχανικό χωνευτή υψηλής
απόδοσης.
Η συνεχούς λειτουργίας χώνευση ξηρού υποστρώματος ή υψηλών στερεών (dry
continuous digestion) περιλαμβάνει χωνευτή που τροφοδοτείται συνεχώς και το υπόστρωμα
στο χωνευτή έχει περιεχόμενο σε ξηρά ουσία της τάξης του 20-40%. Ανάλογα με την
τεχνολογία, ο χωνευτής μπορεί να είναι πλήρους (completely mixed) ή μη πλήρους (plug flow)
αναμίξεως. Σε γενικές γραμμές, επειδή στις τεχνολογίες ξηρού υποστρώματος υπάρχουν
μικρές απαιτήσεις σε προσθήκη υγρασίας, το συνολικό θερμικό ισοζύγιο της διεργασίας ευνοεί
τη λειτουργία σε θερμόφιλες θερμοκρασίες (50-55°C).
Η ασυνεχούς λειτουργίας χώνευση ξηρού υποστρώματος ή υψηλών στερεών (dry
batch digestion) προβλέπει τροφοδοσία του χωνευτή με φρέσκα απορρίμματα και με
υπόστρωμα από άλλο χωνευτή. Ο χωνευτής σφραγίζεται και παραμένει σε ηρεμία για φυσική
χώνευση, κατά τη διάρκεια της οποίας γίνεται συλλογή των διηθημάτων και ανακυκλοφορία
τους στο χωνευτή με σκοπό τη διατήρηση ομοιόμορφης υγρασίας και την ανακατανομή
διαλυτών υποστρωμάτων και μεθανογενετικών βακτηρίων. Η διεργασία είναι μεν απλή αλλά η
ασυνεχής λειτουργία και η μετέπειτα επεξεργασία του χωνευμένου υλικού είναι πολύπλοκη.
Αναερόβια χώνευση χαμηλών στερεών (υγρή)
Η αναερόβια χώνευση χαμηλών στερεών είναι η βιολογική διεργασία κατά την οποία τα
απόβλητα που διασπώνται στον χωνευτή έχουν συγκέντρωση στερεών μικρότερη από 15%,
συνήθως 4-8%. Η εν λόγω διεργασία χρησιμοποιείται ευρέως για την χώνευση ζωικών
αποβλήτων, λασπών από λύματα, αλλά και του οργανικού κλάσματος των στερεών
απορριμμάτων.
Ένα από τα κύρια μειονεκτήματα της διεργασίας αυτής είναι ότι απαιτείται η προσθήκη
σημαντικών ποσοτήτων νερού στα απόβλητα για την μείωση της συγκέντρωσης των στερεών
στα επιθυμητά χαμηλά ποσοστά. Η προσθήκη νερού έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή μιας
πολύ υδαρούς χωνευμένης λάσπης, η οποία πρέπει να αφυδατωθεί πριν την τελική της
διάθεση. Ο τρόπος διάθεσης του υγρού ρεύματος που προκύπτει από την αφυδάτωση είναι
βασικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη για την επιλογή της διεργασίας αυτής.
Τρία βασικά στάδια προβλέπονται στην αναερόβια διεργασία χαμηλών στερεών με κύριο
σκοπό την παραγωγή βιοαερίου. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει την προετοιμασία του
οργανικού κλάσματος των απορριμμάτων. Στην περίπτωση των σύμμεικτων αστικών
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
105
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
απορριμμάτων η προετοιμασία περιλαμβάνει υποδοχή, διαλογή σε κλάσματα και διαχωρισμό
ή/και μείωση μεγέθους. Μείωση μεγέθους απαιτείται και στην περίπτωση που τροφοδοτούνται
διαλεγμένα στην πηγή οργανικά απορρίμματα. Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει την προσθήκη
υγρασίας και θρεπτικών, την ομογενοποίηση, ρύθμιση του pΗ σε τιμή περίπου 6,8 και
θέρμανση του αιωρήματος σε θερμοκρασίες μεταξύ 55 και 60°C.
Εν συνεχεία, το αιώρημα τροφοδοτείται στον αναερόβιο χωνευτή και ανάλογα με την
τεχνολογία, χρησιμοποιούνται χωνευτές συνεχούς αναμίξεως ή ασυνεχούς αναμίξεως. Το
τρίτο στάδιο περιλαμβάνει τη συλλογή, αποθήκευση και εάν κριθεί απαραίτητο, το διαχωρισμό
των αέριων συστατικών. Τέλος, η αφυδάτωση και διάθεση της ιλύος του χωνευτή είναι ένα
ακόμα επιμέρους στάδιο, το οποίο όμως απαιτεί
μεγάλες εγκαταστάσεις
και συχνά
παραλείπεται αντικαθιστάμενο από εγκατάσταση επεξεργασίας υγρών αποβλήτων.
Οι συνήθεις παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό μονάδας αναερόβιας
επεξεργασίας
οργανικών
στερεών
απορριμμάτων
με
τεχνολογίες
χαμηλών
στερεών
παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί:
Πίνακας 35: Παράμετροι σχεδιασμού μονάδων αναερόβιας χώνευσης χαμηλών στερεών
Παράμετρος
Παρατήρηση
Κοκκομετρία υλικού
Τα απόβλητα πρέπει να υποστούν μείωση
μεγέθους έως κοκκομετρία κατάλληλη για
εξοπλισμό ανάμιξης και άντλησης
Εξοπλισμός ανάμιξης
Για την αποφυγή δημιουργίας επιπλεόντων και
για καλύτερα αποτελέσματα συνιστάται
μηχανική ανάμιξη εντός του χωνευτή.
Ποσοστό απορριμμάτων που αναμιγνύονται
με λάσπη λυμάτων
Αν και έχουν αναφερθεί ποσοστά από 50 έως
και 90%, η μέση τιμή είναι 60%.
Υδραυλικός και μέσος χρόνος παραμονής
στο χωνευτή
Ρυθμός Φόρτισης
Συγκέντρωση στερεών
Θερμοκρασία
Διάσπαση πτητικών στερεών (bVS)
Διάσπαση Ολικών Στερεών (TS)
Παραγωγή βιοαερίου
10 ως 20 ημέρες
0,6 ως 1,6 kg/m3*d
Μικρότερο ή ίσο με 8 - 10% (4 με 8% τυπικά)
Μεταξύ 30 και 38° C για μεσόφιλη διεργασία
και μεταξύ 55 και 60° C για θερμόφιλη
διεργασία
Μεταξύ 60 και 80% ανάλογα με το είδος των
αποβλήτων.
Ποικίλει ανάλογα με το περιεχόμενο σε
αδρανή υλικά των τροφοδοτούμενων υλικών,
συνήθως 40-60%
Μεταξύ 0,5 και 0,75 m3/kg bVS (55%
μεθάνιο, 45% διοξείδιο άνθρακα)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
106
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Αναερόβια χώνευση υψηλών στερεών (Ξηρή)
Η αναερόβια χώνευση υψηλών στερεών ή ξηρού υποστρώματος είναι η βιολογική διεργασία
κατά την οποία τα απόβλητα που διασπώνται στο χωνευτή έχουν συγκέντρωση στερεών
μεγαλύτερη από 15%, συνήθως μεγαλύτερη από 25%. Τα κύρια πλεονεκτήματα της
διεργασίας αυτής είναι οι χαμηλές απαιτήσεις σε προστιθέμενες ποσότητες νερού
στα
απόβλητα και η υψηλότερη παραγωγή βιοαερίου ανά μονάδα όγκου του χωνευτή.
Τέσσερα στάδια προβλέπονται στην αναερόβια διεργασία υψηλών στερεών με κύριο σκοπό
την παραγωγή βιοαερίου αλλά και εδαφοβελτιωτικού.
Το πρώτο
στάδιο
περιλαμβάνει
την προετοιμασία του οργανικού κλάσματος των
απορριμμάτων. Στην περίπτωση των σύμμεικτων αστικών απορριμμάτων η προετοιμασία
περιλαμβάνει υποδοχή, διαλογή σε κλάσματα και διαχωρισμό ή/και μείωση μεγέθους. Μείωση
μεγέθους απαιτείται και στην περίπτωση που τροφοδοτούνται διαλεγμένα στην πηγή οργανικά
απορρίμματα.
Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει την προσθήκη θρεπτικών, την ομογενοποίηση, ρύθμιση του
pH σε τιμή περίπου 6,8 και θέρμανση του μίγματος σε θερμοκρασίες μεταξύ 55 και 60°C. Εν
συνεχεία, το μίγμα τροφοδοτείται στον αναερόβιο χωνευτή και ανάλογα με την τεχνολογία,
χρησιμοποιούνται χωνευτές συνεχούς αναμίξεως ή ασυνεχούς αναμίξεως.
Το τρίτο στάδιο περιλαμβάνει τη συλλογή, αποθήκευση και εάν κριθεί απαραίτητο, το
διαχωρισμό των αέριων συστατικών.
Τέλος, στο τέταρτο στάδιο λαμβάνει χώρα αφυδάτωση και εν συνεχεία σταθεροποίηση
σε αερόβιες συνθήκες (κομποστοποίηση) του υπολείμματος της χώνευσης με τελικό προϊόν μια
οργανική ουσία με υψηλό περιεχόμενο σε χουμικά συστατικά, δηλαδή κομπόστ. Οι συνήθεις
παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό μονάδας αναερόβιας επεξεργασίας
οργανικών στερεών απορριμμάτων με τεχνολογίες υψηλών στερεών παρατίθενται στον
πίνακα που ακολουθεί:
Πίνακας 36: Παράμετροι σχεδιασμού μονάδων αναερόβιας χώνευσης υψηλών στερεών
Παράμετρος
Παρατήρηση
Κοκκομετρία υλικού
Τα απόβλητα πρέπει να υποστούν μείωση
μεγέθους έως κοκκομετρία κατάλληλη για
εξοπλισμό τροφοδοσίας και παραλαβής
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
107
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Παράμετρος
Παρατήρηση
Εξοπλισμός ανάμιξης
Ποσοστό απορριμμάτων που αναμιγνύονται με
λάσπη λυμάτων
Υδραυλικός και μέσος χρόνος παραμονής στο
χωνευτή
Ρυθμός Φόρτισης
Εξαρτάται από τον τύπο του αντιδραστήρα
Συγκέντρωση στερεών
Εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της λάσπης
20 έως 30 ημέρες
6 ως 7 kg/m3*d
Μεταξύ 20 και 35% (22 με 28% τυπικά)
Μεταξύ 30 και 38° C για μεσόφιλη διεργασία
και μεταξύ 55 και 60° C για θερμόφιλη
διεργασία
Θερμοκρασία
Διάσπαση πτητικών στερεών (bVS)
Μεταξύ 90 και 98% ανάλογα με το χρόνο
παραμονής και τη φόρτιση
Διάσπαση Ολικών Στερεών (TS)
Ποικίλει ανάλογα με το περιεχόμενο σε λιγνίνη
των τροφοδοτούμενων υλικών
Παραγωγή βιοαερίου
Μεταξύ 0.625 και 1.0 m3/kg bVS (50%
μεθάνιο, 50% διοξείδιο)
4.1.3.4.
Το προϊόν της διαδικασίας της αναερόβιας χώνευσης
Τα προϊόντα της αναερόβιας χώνευσης συνίστανται σε κομπόστ και βιοάεριο. Το κομπόστ
περιγράφηκε στην αντίστοιχη παράγραφο της αερόβιας επεξεργασίας. Το βιοαέριο είναι ένα
αέριο καύσιμο που αποτελείται από μεθάνιο, διοξείδιο του άνθρακα και από μικρές ποσότητες
άλλων αερίων και ιχνοστοιχείων όπως παρουσιάζεται και στον ακόλουθο πίνακα.
Πίνακας 37: Σύνθεση βιοαερίου
Συστατικό
Χημικός Τύπος
Μεθάνιο
Διοξείδιο του
άνθρακα
Υδρατμοί
Οξυγόνο
Άζωτο
Αμμωνία
Υδρογόνο
Υδρόθειο
Πηγή: Κέντρο ανανεώσιμων πηγών
Περιεκτικότητα (Vol.- %)
CH4
50-75
CO2
25-45
H2O
2 (20 οC) - 7 (40 οC)
O2
<2
N2
<2
NH3
<1
H2
<1
H2S
<1
και εξοικονόμησης ενέργειας, Εγχειρίδιο Βιοαερίου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
108
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σε μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων ο συνηθέστερος τρόπος αξιοποίησης του βιοαερίου
περιλαμβάνει τη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, η οποία είναι η τυπική μέθοδος
αξιοποίησης του βιοαερίου σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες και θεωρείται ως μια πολύ
αποδοτική χρήση του βιοαερίου για την παραγωγή ενέργειας.
Α. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ
Το βιοαέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις χρήσεις που χρησιμοποιείται και το φυσικό
αέριο. Η απαιτούμενη ποιότητα του βιοαερίου εξαρτάται από τη χρήση για την οποία
προορίζεται.
1. Θέρμανση
Προκειμένου να χρησιμοποιηθεί το βιοαέριο σε λέβητες για την παραγωγή θερμικής ενέργειας,
δεν απαιτείται να έχει ιδιαίτερα υψηλή ποιότητα. Η πίεση του βιοαερίου πρέπει να κυμαίνεται
μεταξύ 8 και 25 mbar. Συνίσταται η μείωση της συγκέντρωσης του H2S στο βιοαέριο σε τιμές
< 1.000 ppm καθώς με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η διατήρηση του σημείου δρόσου του
περίπου στους 150 0C. Το θειώδες οξύ που σχηματίζεται στο συμπύκνωμα είναι ισχυρά
διαβρωτικό. Για αυτό το λόγο συνίσταται η χρήση ανοξείδωτου χάλυβα ή πλαστικών
ανθεκτικών σε υψηλές θερμοκρασίες στις καμινάδες. Οι περισσότεροι από τους σύγχρονους
λέβητες διαθέτουν εναλλάκτες θερμότητας από αυτοκόλλητα φύλλα μπρούτζου και
κασσίτερου, οι οποίοι διαβρώνονται ακόμη ταχύτερα και από τις σιδερένιες καμινάδες. Όπου
είναι δυνατό συνίσταται η χρήση εναλλακτών θερμότητας από χυτοσίδηρο. Επίσης συνίσταται
η συμπύκνωση του ατμού του νερού με το βιοαέριο. Ο ατμός του νερού μπορεί να
προκαλέσει προβλήματα στα ακροφύσια του βιοαερίου. Με την απομάκρυνση του νερού
απομακρύνεται και ένα μεγάλο ποσοστό του περιεχόμενου H2S και με αυτόν τον τρόπο
μειώνονται και τα προβλήματα με την διάβρωση και το σημείο δρόσου του βιοαερίου.
2. Μηχανές εσωτερικής καύσης
Η αξιοποίηση του βιοαερίου σε μηχανές εσωτερικής καύσης χρησιμοποιείται από πολύ παλιά
και αποτελεί μια τεχνολογία εξαιρετικά αξιόπιστη. Χιλιάδες μηχανές λειτουργούν σε
βιολογικούς καθαρισμούς και σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων χρησιμοποιώντας
το παραγόμενο βιοαέριο. Το μέγεθος των μηχανών κυμαίνεται μεταξύ 45 kW σε μικρούς
σταθμούς και μπορεί να φθάσει και σε μερικά MW σε μεγάλης κλίμακας σταθμούς. Οι
απαιτήσεις της ποιότητας του βιοαερίου που χρησιμοποιείται σε μηχανές εσωτερικής καύσης
είναι παραπλήσιες με αυτές για τη χρησιμοποίηση του βιοαερίου για παραγωγή θερμικής
ενέργειας εκτός από τη συγκέντρωση του H2S η οποία πρέπει να είναι μικρότερη στις μηχανές
εσωτερικής καύσης προκειμένου αυτές να λειτουργήσουν σωστά. Οι μηχανές αυτοκινήτων, οι
οποίες έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν με βενζίνη είναι πολύ πιο ευάλωτες στο H2S από
ότι οι μηχανές ντίζελ. Η παρουσία οργανικών πυριτικών ενώσεων στο βιοαέριο μπορεί να
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
109
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
οδηγήσει στην δημιουργία προβλημάτων τριβής και για αυτό το λόγο εάν ανιχνευτούν τέτοιες
ενώσεις θα πρέπει να απομακρύνονται. Μια μηχανή ντίζελ μπορεί να μετασκευαστεί σε
μηχανή με ανάφλεξη σπινθήρα ή σε μηχανή διπλού καυσίμου, όπου περίπου το 8 -10% του
ντίζελ εμψεκάζεται μέσω ακροφυσίου. Και οι δύο τύποι μηχανών είναι κοινές. Οι μηχανές
διπλού καυσίμου έχουν υψηλότερη ηλεκτρική απόδοση. Οι απαιτήσεις για αναβάθμιση του
βιοαερίου είναι οι ίδιες. Οι μικρές μηχανές εσωτερικής καύσης (< 45 kWel) επιτυγχάνουν στην
πράξη ηλεκτρικές αποδόσεις της τάξης του 29% (μηχανές με ανάφλεξη σπινθήρα) και 31%
(μηχανές διπλού καυσίμου). Οι μεγαλύτερες μηχανές μπορούν να επιτύχουν αποδόσεις της
τάξης του 38%. Στις μηχανές βιοαερίου, οι εκπομπές ΝΟx είναι συνήθως χαμηλές εξαιτίας της
παρουσίας του CO2 στο βιοαέριο. Σύνηθες πρόβλημα αποτελούν οι συγκεντρώσεις του CO. Η
μείωση της συγκέντρωσης του CO είναι δύσκολο να επιτευχθεί από τους καταλύτες λόγω της
παρουσίας του H2S στο βιοαέριο. Ωστόσο, από περιβαλλοντική σκοπιά η παρουσία του CO
αποτελεί πολύ μικρότερο πρόβλημα από ότι η παρουσία του ΝΟx γιατί οξειδώνεται αμέσως σε
CO2 το οποίο αποτελεί μέρος του φυσικού κύκλου ζωής του άνθρακα.
3. Καύσιμα οχημάτων
Για την αξιοποίηση του βιοαερίου ως καύσιμο οχημάτων χρησιμοποιούνται οι ίδιες μηχανές και
η ίδια διαμόρφωση του οχήματος όπως και στο φυσικό αέριο. Στον κόσμο σήμερα υπάρχουν
πάνω από 1 εκ. οχήματα που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, οπότε προκύπτει ότι η
διαμόρφωση του οχήματος ή της μηχανής δεν αποτελεί πρόβλημα για την αξιοποίηση του
βιοαερίου ως καυσίμου οχημάτων. Ωστόσο, οι απαιτήσεις για την ποιότητα του βιοαερίου είναι
αυστηρές και για να επιτευχθούν το βιοαέριο που παράγεται από ένα χώρο υγειονομικής
ταφής απορριμμάτων ή από ένα χωνευτή πρέπει να αναβαθμιστεί. Με την αναβάθμιση του
βιοαερίου επιτυγχάνεται αέριο το οποίο:

Έχει μεγαλύτερη θερμογόνο δύναμη, ώστε να μπορεί να καλυφθεί μεγαλύτερη
απόσταση από το όχημα

Έχει σταθερή, συνηθισμένη ποιότητα φυσικού αερίου, ώστε να είναι ασφαλής η
χρήση του

Δεν ενισχύει την διάβρωση, λόγω του ότι μειώνονται οι αρχικά υψηλές συγκεντρώσεις
H2S,

αμμωνίας και νερού

Δεν περιέχει σωματίδια που μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στις μηχανές

Δεν προκαλεί εμφράξεις λόγω του μειωμένου ποσοστού περιεχόμενης υγρασίας

Έχει εγγυημένη ποιότητα
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το CO2, το H2S, η αμμωνία, το νερό και τα σωματίδια (ακόμη και
σε ίχνη), πρέπει να απομακρύνονται ώστε το παραγόμενο βιοαέριο προκειμένου να
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
110
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αξιοποιηθεί ως καύσιμο οχήματος, να περιέχει μεθάνιο 95% κ.ο. Σημειώνεται ότι οι
προδιαγραφές για χρήση του βιοαερίου ως καύσιμο οχημάτων διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Τονίζεται ότι το αναβαθμισμένο βιοαέριο αποτελεί το καθαρότερο καύσιμο οχήματος, όσον
αφορά στο περιβάλλον, στο κλίμα και στην ανθρώπινη υγεία. Έκθεση της Σουηδίας το 1995
σχετικά με εναλλακτικές μορφές καυσίμου, κατατάσσει το βιοαέριο στην κορυφή.
4. Συσσωρευτές Καυσίμου
Οι συσσωρευτές καυσίμου αποτελούν συστήματα παραγωγής συνεχούς ρεύματος, που
χρησιμοποιούν καύσιμο και οξυγόνο του αέρα σε μια ηλεκτροχημική αντίδραση. Στην
διεργασία αυτή δεν περιλαμβάνεται και ενδιάμεσο στάδιο μετατροπής του καυσίμου σε
μηχανική ενέργεια και θερμική ενέργεια. Η αντίδραση είναι παρόμοια με αυτή των μπαταριών,
ωστόσο οι συσσωρευτές καυσίμου δεν αποθηκεύουν την ενέργεια μέσω χημικών ουσιών
εσωτερικά. Στην αντίδραση αυτή, καταρχήν το καύσιμο μετατρέπεται σε υδρογόνο μέσω
καταλυτών και ακολούθως το υδρογόνο μετατρέπεται σε συνεχές ηλεκτρικό ρεύμα. Τα
παραπροϊόντα της αντίδρασης είναι νερό και CO2. Η απόδοση της αντίδρασης σε ηλεκτρισμό
ξεπερνά το 50%. Υπάρχουν πέντε (5) τύποι συσσωρευτών καυσίμου, αναλόγως με τον
χρησιμοποιούμενο ηλεκτρολύτη:
1. Αλκαλικοί συσσωρευτές (AFC)
Οι αλκαλικοί συσσωρευτές καυσίμου χρησιμοποιούνται ευρέως στο διαστημικό πρόγραμμα
της NASA αλλά είναι σχετικά δύσκολο να εφαρμοστούν και στη γη εξαιτίας της μη ανοχής
τους στα οξείδια του άνθρακα που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα.
2. Συσσωρευτές φωσφορικού οξέος (PAFC)
Οι συσσωρευτές φωσφορικού οξέος σήμερα είναι οι μοναδικοί εμπορικοί συσσωρευτές
καυσίμου. Μελέτη σκοπιμότητας έχει καταλήξει στο ότι οι συγκεκριμένοι συσσωρευτές
μπορούν να λειτουργήσουν με βιοαέριο χωρίς να έχει προηγηθεί απομάκρυνση του CO2,
ωστόσο θα πρέπει να έχει λάβει χώρα οπωσδήποτε προσεκτικός καθαρισμός του βιοαερίου
από αλογόνα και H2S.
3. Συσσωρευτές υγρού άνθρακα (MCFC)
Οι συσσωρευτές αυτοί αποτελούν τύπο συσσωρευτών που δεν απαιτούν την ύπαρξη
εξωτερικών μονάδων επεξεργασίας του καυσίμου. Το περιεχόμενο στο βιοαέριο μεθάνιο και ο
ατμός μετατρέπονται σε αέριο πλούσιο σε υδρογόνο στο θετικό ηλεκτρόδιο το οποίο αποτελεί
τμήμα του συσσωρευτή. Πιλοτικές μονάδες εφαρμογής των συσσωρευτών αυτών έχουν
αποδείξει ότι η απόδοση στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος είναι της τάξης του 50%.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
111
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4. Συσσωρευτές στερεού οξειδίου (SOFC)
Οι συσσωρευτές αυτοί χρησιμοποιούν ως ηλεκτρολύτη ζιρκόνιο. Λειτουργούν σε συνθήκες
ατμοσφαιρικής πίεσης ή ελαφρώς αυξημένη πίεση σε θερμοκρασίες άνω των 900 0C. Τα κύρια
πλεονεκτήματα των συσσωρευτών αυτών είναι η ανθεκτικότητα τους στους ρυπαντές του
καυσίμου, ότι οι υψηλές εφαρμοζόμενες θερμοκρασίες δεν απαιτούν τη χρησιμοποίηση
ακριβών καταλυτών και ότι επιτρέπει την απευθείας επεξεργασία του καυσίμου.
5. Συσσωρευτές μεμβρανών ανταλλαγής πρωτονίων (ΡΕΜ)
Οι συσσωρευτές αυτοί έχουν την πιο compact μορφή και είναι οι μοναδικοί που λειτουργούν
σε θερμοκρασίες κάτω του σημείου βρασμού του νερού και για αυτό το λόγο προτιμούνται
από τις μεγάλες εταιρείες κατασκευής οχημάτων.
Β. ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ
Έχουν αναπτυχθεί αρκετές τεχνολογίες αναβάθμισης για την επεξεργασία του βιοαερίου,
ωστόσο δεν συνίσταται η χρήση όλων αυτών είτε λόγω περιβαλλοντικών θεμάτων είτε λόγω
κόστους.
1. Απομάκρυνση CO2
Προκειμένου να αξιοποιηθεί το βιοαέριο ως καύσιμο οχημάτων πρέπει να εμπλουτισθεί σε
μεθάνιο. Το ανωτέρω επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της απομάκρυνσης του CO2, το οποίο έχει
ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της ενεργειακής αξίας και δύναμης του βιοαερίου. Επιπλέον, με
αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται σταθερή ποιότητα αερίου και ενεργειακή αξία, το οποίο είναι
ιδιαίτερα σημαντικό στους κατασκευαστές οχημάτων προκειμένου να ελαττωθούν οι εκπομπές
ΝΟΧ.
Σήμερα υπάρχουν τέσσερις (4) μέθοδοι για την απομάκρυνση του CO2 από το βιοαέριο με
σκοπό το βιοαέριο να έχει τέτοια ποιότητα ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί ως καύσιμο
οχημάτων είτε να έχει την ποιότητα φυσικού αερίου και να διατεθεί στο εθνικό δίκτυο
φυσικού αερίου. Οι μέθοδοι αυτές είναι:
i. Απορρόφηση με χρήση νερού
Η μέθοδος της απορρόφησης χρησιμοποιείται για την απομάκρυνση τόσο του CO2 όσο και του
H2S, τα οποία είναι πιο διαλυτά από το μεθάνιο. Η μέθοδος περιλαμβάνει φυσικοχημικές
αντιδράσεις του απορροφητικού υλικού με τη διαλυμένη ύλη. Το αέριο που πρόκειται να
απορροφηθεί εισάγεται στον πυθμένα της στήλης και αφήνεται να ανέλθει μέσα από το μέσο
απορρόφησης ή εναλλακτικά το απορροφητικό μέσο ψεκάζεται πάνω στο προς επεξεργασία
αέριο ρεύμα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μέσου απορρόφησης καθώς και η σύνθεση του
αερίου καθορίζουν τη συμπεριφορά του μέσου κατά την επεξεργασία.
ii. Απορρόφηση με χρήση γλυκόλης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
112
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πολλές φορές ως μέσο απορρόφησης χρησιμοποιούνται οι γλυκόλες. Από τις διαθέσιμες
τεχνικές ξεχωρίζει η μέθοδος Selexol που με τη χρήση κατάλληλου διαλύτη απομακρύνει το
CO2 και το H2S από το ρεύμα του βιοαερίου σε χαμηλή θερμοκρασία και υψηλή πίεση. Η
τεχνολογία Selexol υπερτερεί της αντίστοιχης με το νερό καθώς τόσο το CO2 όσο και το H2S
είναι πολύ πιο ευδιάλυτα στο Selexol από ότι στο νερό. Τρεις τύποι γλυκόλης έχουν
χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για την αφυδάτωση φυσικού αερίου: η αιθυλενογλυκόλη (EG), η
διαιθυλενογλυκόλη (DEG) και η τριαιθυλενογλυκόλη (TEG). Η αιθυλενογλυκόλη είναι η
συνηθέστερα χρησιμοποιούμενη γλυκόλη, κυρίως για λόγους κόστους καθώς η αντίστοιχη
διεργασία αφυδάτωσης πραγματοποιείται σε χαμηλή θερμοκρασία. Έχει μάλιστα εφαρμοστεί
επιτυχώς σε projects αξιοποίησης βιοαερίου.
iii. Φίλτρα άνθρακα
Τα φίλτρα άνθρακα χρησιμοποιούνται για τον διαχωρισμό ενός μεγάλου πλήθους συστατικών
του βιοαερίου. Κατά τη ροή του βιοαερίου μέσα από τα φίλτρα άνθρακα, τα σωματίδια
συγκρατούνται από τα φίλτρα άνθρακα, χωρίς όμως να δεσμεύονται μόνιμα εκεί. Η
εκλεκτικότητα στην προσρόφηση στα φίλτρα επιτυγχάνεται μέσω διαφοροποίησης στο
μέγεθος των κόκκων του φίλτρου ή/και μέσω διαφορετικών εφαρμοζόμων πιέσεων στο
βιοαέριο. Όταν η εφαρμοζόμενη πίεση παύσει να υπάρχει τα προσροφημένα στα φίλτρα
σωματίδια απομακρύνονται.
iv. Διαχωρισμός με μεμβράνες
Υπάρχουν δύο τύποι συστημάτων διαχωρισμού στοιχείων του βιοαερίου με μεμβράνες: το
σύστημα διαχωρισμού με εφαρμογή υψηλής πίεσης φάσεων του βιοαερίου και στις δύο
πλευρές της μεμβράνης και το σύστημα διαχωρισμού με εφαρμογή χαμηλής πίεσης αερίου
όπου ένα υγρό μέσο απορροφά τα συστατικά και ακολούθως τα διαχέει μέσω της μεμβράνης.
Γενικά, οι τεχνικές διαχωρισμού με μεμβράνες διαχωρίζουν αέρια μίγματα χρησιμοποιώντας
μεμβράνες που παρουσιάζουν διαφορετική διαπερότητα ως προς τα επιμέρους συστατικά. Για
την αναβάθμιση του βιοαερίου σε ποιότητα εφάμιλλη του φυσικού αερίου έχουν
χρησιμοποιηθεί συστήματα ελικοειδών μεμβρανών με κύριο συστατικό οξική κυτταρίνη.
Γενικά οι τεχνικές διαχωρισμού με μεμβράνες έχουν χρησιμοποιηθεί με αρκετή επιτυχία σε
πιλοτικά προγράμματα επεξεργασίας και ποιοτικής αναβάθμισης βιοαερίου.
2. Απομάκρυνση H2S
Το H2S είναι ένα συστατικό που απαντάται πάντα στο βιοαέριο, σε διαφορετικές
συγκεντρώσεις, ανάλογα με την πηγή παραγωγής του βιοαερίου. Επειδή είναι πολύ
διαβρωτικό απαιτείται η απομάκρυνση του προκειμένου να καταστεί δυνατή η αξιοποίηση του
βιοαερίου. Δύο είναι οι πιο κοινές μέθοδοι απομάκρυνσης του H2S από το βιοαέριο:
• Η προσθήκη αέρα/οξυγόνου στο βιοαέριο που παράγεται από το χωνευτή
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
113
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
• Η προσθήκη χλωριδίου του σιδήρου στο μίγμα του χωνευτή
3. Απομάκρυνση αλογονωμένων υδρογονανθράκων
Οι αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες κυρίως απαντώνται στο βιοαέριο που παράγεται στους
χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. Η απομάκρυνση τους είναι δυνατή μέσω
εναλλακτών σταθερής πίεσης πληρωμένων με ενεργό άνθρακα. Οι μικρομοριακές ενώσεις,
όπως τα CH4, CO2, N2 και O2 περνούν μέσω των αγωγών αυτών ενώ οι πιο μεγαλομοριακές
ενώσεις προσροφώνται. Το μέγεθος των εναλλακτών είναι κατάλληλο ώστε να επιτυγχάνεται
καθαρισμός του βιοαερίου σε χρόνο μικρότερο των 10 ωρών. Συνήθως χρησιμοποιούνται δύο
παράλληλα δοχεία, από τα οποία στο ένα γίνεται η επεξεργασία του βιοαερίου ενώ στο
δεύτερο γίνεται η εκρόφηση του επεξεργασμένου αερίου. Η αναγέννηση του ενεργού
άνθρακα γίνεται μέσω θέρμανσης σε θερμοκρασία 200 0C, οπότε και εξατμίζονται όλα τα
προσροφημένα στοιχεία.
4. Απομάκρυνση οργανικών πυριτικών ενώσεων
Οι οργανικές πυριτικές ενώσεις συνήθως απαντώνται στο βιοαέριο και μπορούν να
προκαλέσουν ζημιές στις μηχανές εσωτερικής καύσης. Κατά την καύση οι ενώσεις αυτές
οξειδώνονται σε οξείδια του πυριτίου, τα οποία συγκεντρώνονται σε διάφορα μέρη της
μηχανής (μπουζιά, βαλβίδες, κεφαλές κυλίνδρων κ.λπ.) προκαλώντας σοβαρές ζημιές. Οι
ενώσεις αυτές μπορούν να απομακρυνθούν με απορρόφηση σε κατάλληλο υγρό μέσο. Το
μέσο αυτό αναγεννάται με θέρμανση και εκρόφηση.
5. Απομάκρυνση οξυγόνου και αζώτου
Η παρουσία οξυγόνου και αζώτου στο βιοαέριο είναι απόδειξη ότι έχει εισέλθει μέσα σε αυτό
αέρας. Αυτό συμβαίνει κυρίως στους χώρους υγειονομικής ταφής όπου το βιοαέριο
συλλέγεται μέσω φρεατίων υπό πίεση. Οι χαμηλές συγκεντρώσεις βιοαερίου δεν αποτελούν
πρόβλημα σε αντίθεση με τις υψηλές συγκεντρώσεις οι οποίες εγκυμονούν τον κίνδυνο
εκρήξεων. Βιοαέριο με περίπου 50% περιεκτικότητα σε μεθάνιο, είναι εκρηκτικό στον αέρα σε
συγκεντρώσεις 5 – 12%. Το οξυγόνο και το άζωτο μπορούν να απομακρυνθούν με χρήση
μεμβρανών ή με χρήση φίλτρων άνθρακα, ωστόσο η απομάκρυνση τους έχει ιδιαίτερα υψηλό
κόστος. Για αυτό ο ασφαλέστερος και οικονομικότερος τρόπος για την απουσία οξυγόνου και
αζώτου από το βιοαέριο είναι η πρόληψη, δηλαδή η αποτροπή της εισόδου αέρα στο βιοαέριο.
4.2.
ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΒΕ
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
114
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4.2.1.
Αερόβια ΜΒΕ Σύμμεικτων Αποβλήτων
Στα σχήματα που ακολουθούν, παρουσιάζονται διαγράμματα ροής με ισοζυγία μάζας δυο
βασικών παραλλαγών, μιας μονάδας ΜΒΕ που παράγει RDF και μιας μονάδας που
πραγματοποιεί ανάκτηση ανακυκλώσιμων χωρίς παραγωγή
RDF. Οι μονάδες ΜΒΕ στην
Καλαμάτα και τα Χανιά έχουν σχεδιαστεί με στόχο την ανάκτηση ανακυκλώσιμων, ενώ η
μονάδα στα Άνω Λιόσια παράγει RDF το οποίο δεν αξιοποιείται.
Το παρακάτω σχήμα
απεικονίζει μια τυπική εγκατάσταση, η οποία περιλαμβάνει μονάδα
μηχανικής ανάκτησης RDF ακολουθούμενη από μονάδα κομποστοποίησης του οργανικού
κλάσματος των Α.Σ.Α., αναμειγμένου με βιολογική λάσπη και φυτικά υπολείμματα. Το RDF
(καύσιμο υλικό που απαρτίζεται κυρίως από χαρτί, χαρτόνι και πλαστικά) μπορεί να παραχθεί
είτε σε μορφή cRDF (coarse rdf) που είναι κατάλληλο μόνο για άμεση αξιοποίηση σε τοπική
εγκατάσταση, είτε σε μορφή dRDF (dry RDF), μετά από πρόσθετη ενεργοβόρα επεξεργασία,
που είναι κατάλληλο για αποθήκευση και μεταφορά σε απόμακρες μονάδες αξιοποίησης.
Διάγραμμα 9: Διάγραμμα ροής και ισοζύγιο μάζας τυπικής εγκατάστασης αερόβιας ΜΒΕ με
ανάκτηση RDF (Α. Οικονομόπουλος 2007)
Η εικόνα που ακολουθεί απεικονίζει το διάγραμμα ροής της εγκατάστασης ΜΒΕ με ανάκτηση
RDF στα Άνω Λιόσια, δυναμικότητας 1200 tn/day.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
115
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 10: Διάγραμμα ροής της εγκατάστασης ΜΒΕ με ανάκτηση RDF στα Άνω Λιόσια
Το επόμενο σχήμα απεικονίζει μια μεσαίου μεγέθους εγκατάσταση, η οποία περιλαμβάνει μονάδα ανάκτησης υλικών (χαρτιού, πλαστικών και μετάλλων) και μονάδα κομποστοποίησης του
οργανικού κλάσματος των Α.Σ.Α. με φυτικά υπολείμματα (χόρτα, κλαδιά κτλ.).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
116
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 11: Διάγραμμα ροής και ισοζύγιο μάζας τυπικής εγκατάστασης αερόβιας ΜΒΕ με
ανάκτηση υλικών (Α. Οικονομόπουλος 2007)
Το διάγραμμα της παραγωγικής διαδικασίας μιας τυπικής εγκατάστασης αερόβιας ΜΒΕ με
μονάδα ανάκτησης υλικών απεικονίζεται παρακάτω.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
117
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ΑΣΑ
Τροφοδοσία και
σχίσιμο σάκων
Ογκώδη
αντικείμενα
Προ-χειροδιαλλογή
Χαρτόνι
Κοσκίνισμα
Χειροδιαλλογή
Πλαστικό
Χαρτί
Χαρτόνι
Γυαλί
Κουτιά Αλουμινίου
Κουτιά σιδηρούχα
Συμπίεση
Δεματοποίηση
Διάθεση προϊόντων
Αποθήκευση
Ομογενοποίηση
Μαγνητικός
διαχωρισμός
Μέταλλα
(Fe, Al)
Χώρος
Υγειονομικής
Ταφής
Υπολειμμάτων
(ΧΥΤΥ)
Δεματοποίηση
Βαρύ κλάσμα
Αεροδιαχωρισμός
Ραφινάρισμα
compost
Ελαφρύ κλάσμα
Ωρίμανση compost
Βιοαποδόμηση
Λάσπη
βιολογικού
Πράσινα
απόβλητα
Ακατέργαστο
Compost
Τελικό προϊόν
Διάγραμμα 12: Διάγραμμα παραγωγικής διαδικασίας τυπικής αερόβιας ΜΒΕ με ανάκτηση
υλικών (Α. Οικονομόπουλος 2007)
Μια εγκατάσταση αυτού του τύπου απαρτίζεται από τις ακόλουθες μονάδες:
-
Μονάδα ελέγχου και ζύγισης οχημάτων, που περιλαμβάνει το φυλάκιο ελέγχου και τις
γεφυροπλάστιγγες. Σε αυτήν ελέγχεται, ζυγίζεται και καταγράφεται κάθε εισερχόμενο και
εξερχόμενο όχημα μεταφοράς απορριμμάτων και υλικών.
-
Μονάδα υποδοχής και τροφοδοσίας, που περιλαμβάνει τάφρους εκφόρτωσης των
απορριμματοφόρων, γερανογέφυρες και αρπάγες για μεταφορά των απορριμμάτων,
χοάνες τροφοδοσίας με πλακοταινίες για έλεγχο της τροφοδοσίας και συστήματα
διάνοιξης σάκων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
118
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
-
Μονάδα μηχανικού διαχωρισμού, που περιλαμβάνει σύστημα χειρωνακτικού διαχωρισμού
ογκωδών και ανεπιθύμητων αντικειμένων, σύστημα εσχάρωσης με περιστροφικά κόσκινα
για απομάκρυνση τοξικών και άλλων αντικειμένων μικρού μεγέθους (1,5 - 2 cm),
συστήματα χειροδιαλογής υλικών (χαρτιού, χαρτονιού, πλαστικού, γυαλιού, σιδηρούχων
μετάλλων και αλουμινίου) και δεματοποίησης αυτών, σύστημα ομογενοποίησης με
μηχανικό λειοτεμαχισμό, σύστημα μαγνητικού διαχωρισμού σιδηρούχων και αλουμινίου,
καθώς και σύστημα αεροδιαχωρισμού για λήψη του ελαφρού κλάσματος που οδηγείται
για κομποστοποίηση. Στις σύγχρονες μονάδες η ομογενοποίηση και ο διαχωρισμός
επιτυγχάνονται με περιστροφικά κόσκινα για αυξημένη λειτουργική αξιοπιστία.
-
Μονάδα βιοαποδόμησης, η οποία περιλαμβάνει σύστημα προσθήκης κλαδιών, χόρτων
ή/και
λάσπης
βιολογικού
σε
συγκεκριμένες
αναλογίες,
καθώς
και
σύστημα
κομποστοποίησης όπου, στη συνηθέστερη περίπτωση, τα οργανικά οδηγούνται σε
κλειστό χώρο και τοποθετούνται σε σειράδια. Σε αυτά παραμένουν 4 έως 6 εβδομάδες
υπό ελεγχόμενες συνθήκες υγρασίας και αερισμού με μηχανική ανάδευση.
-
Μονάδα ωρίμανσης, συνήθως σε στεγασμένο χώρο, όπου το compost τοποθετείται σε
σειράδια για περίπου τριάντα μέρες για ωρίμανση με βιολογική σταθεροποίηση.
-
Μονάδα ραφιναρίσματος,
όπου το
compost,
αφού κοσκινιστεί
διέρχεται
μέσω
συστήματος αεροδιαχωρισμού και βαλλιστικού διαχωρισμού για την απομάκρυνση
προσμίξεων όπως γυαλί, σκληρά πλαστικά κ.α.
Προϊόντα και δυνατότητες διάθεσης
Ανακυκλώσιμα Υλικά
Τα βασικά ανακυκλώσιμα υλικά τα οποία παράγονται κατά τη μηχανική επεξεργασία των
Α.Σ.Α. είναι τα μέταλλα (σιδηρούχα και μη). Εφόσον το σύστημα επεξεργασίας αποσκοπεί
στην μέγιστη δυνατή ανάκτηση ανακυκλώσιμων προϊόντων, είναι δυνατή, κυρίως με
εφαρμογή χειροδιαλογής ή άλλων μηχανικών τεχνικών, και η ανάκτηση ποσοτήτων
πλαστικού, χαρτιού και γυαλιού. Τα υλικά αυτά δεν είναι καθαρά αφού προέρχονται από
σύμμεικτα Α.Σ.Α. και επομένως περιέχουν διάφορες προσμίξεις κυρίως οργανικού υλικού.
Κατά συνέπεια, συγκρινόμενα με τα υλικά που προέρχονται από διαλογή στην πηγή,
απορροφούνται δυσκολότερα και σε χαμηλότερες τιμές από την αγορά δευτερογενών
προϊόντων. Στη συνέχεια παρατίθενται στοιχεία αναφορικά με τις δυνατότητες και τα
προβλήματα διάθεσης καθενός υλικού στην αγορά.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
119
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Χαρτί
Το χαρτί των απορριμμάτων χωρίζεται σε κατηγορίες/ ποιότητες, ανάλογα με την ποιότητα
των ινών του και την ύπαρξη ξένων προσμίξεων. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που το χαρτί
προέρχεται από σύμμεικτα απορρίμματα, αν και με τη χειροδιαλογή δύναται να προκύψουν
μεγάλα ποσοστά ανά κατηγορία, η εμπορευσιμότητα του επιβαρύνεται λόγω των παρακάτω
αναμενόμενων προσμίξεων:
-
πλαστικών που
δεν έχουν πλήρως διαχωριστεί (π.χ. θερμοπλαστικά Film), τα οποία
καταστρέφουν τον εξοπλισμό επανεπεξεργασίας (μορφοποίησης) χαρτιού
-
οργανικών που είτε επικολλούνται (π.χ. τροφές), είτε αφορούν προσροφημένα υγρά,
-
μικρών μετάλλων (συνδετήρες κλπ.)
Το χαρτί αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά για δευτερογενή υλικά στην Ελλάδα,
και αποτελεί την κύρια κατηγορία υλικών- στόχων. Σύμφωνα με έρευνες αγοράς που έχουν
υλοποιηθεί, προέκυψε ότι η ζήτηση για παλιό χαρτί προς ανακύκλωση στην ελληνική αγορά
είναι σημαντική και παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Οι γενικές απαιτήσεις για να είναι αποδεκτό
το χαρτί στην αγορά είναι να είναι καθαρό κλάσμα, απαλλαγμένο από προσμίξεις άλλων
υλικών(πλαστικά, ζελατίνες, εξώφυλλα, κλασέρ, μέταλλα, οργανικά ή άλλα υλικά) και να μην
περιέχει υγρασία. Οι τιμές πώλησης του παλιού χάρτου παρουσιάζουν διακυμάνσεις,
επηρεαζόμενες από τη διαμόρφωση της τιμής του στη διεθνή αγορά. Οι τιμές στην ελληνική
αγορά κυμάνθηκαν από 30 - 50 € / τόνο το 2009.
Σιδηρούχα μέταλλα
Η ανακύκλωση σιδηρούχων αφορά κυρίως τα σιδερένια κουτιά που χρησιμοποιούνται στη
συσκευασία και αποτελούνται από χάλυβα, με λεπτή εσωτερική επικάλυψη κασσίτερου (tin
cans) για να αποφεύγεται η σκωρία και να προστατεύεται το περιεχόμενο του κουτιού. Οι
απαιτήσεις που τίθενται από τις ενδιαφερόμενες εταιρίες προκειμένου να απορροφήσουν τα
ανακτώμενα μέταλλα, εστιάζονται στα εξής:
-
Τα μέταλλα πρέπει να είναι διαχωρισμένα μεταξύ τους και απαλλαγμένα από ξένα σώματα
(π.χ. πλαστικά, ξύλο, χώματα, κλπ).
-
Ο διαχωρισμός των ανακτήσιμων σιδηρούχων μετάλλων σε διάφορες κατηγορίες είναι
συνήθως απαραίτητη προϋπόθεση και παράλληλα αυξάνει την τιμή πώλησης.
Στο σύνολο τους, οι εταιρίες δηλώνουν ικανότητα και επιθυμία να απορροφήσουν το σύνολο
της ανακτήσιμης ποσότητας scrap μετάλλων. Οι τιμές που επιτυγχάνονται για τα σιδηρούχα
μέταλλα είναι της τάξης των 120 - 130 € / τόνο αλλά τονίζεται ότι οι τιμές εξαρτώνται κατά
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
120
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
πολύ από το είδος, το βαθμό συμπίεσης και την καθαρότητα του scrap. Κατά τη διάρκεια του
2009 οι τιμές των σιδηρούχων μετάλλων κυμάνθηκαν μεταξύ 70-190 € / τόνο.
Μη σιδηρούχα μέταλλα
Η βασική κατηγορία μη σιδηρούχων μετάλλων είναι το αλουμίνιο. Η ανακύκλωση αλουμινίου
αφορά κυρίως τα κουτιά αναψυκτικών και μπύρας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του αλουμινίου
είναι η πολύ υψηλή τιμή που έχει το υλικό ως scrap, κάτι που ευνοεί την ανακύκλωση του σε
υψηλά ποσοστά. Τα κουτιά του αλουμινίου μπορούν να ανακυκλωθούν πολλαπλές φορές
χωρίς το τελικό προϊόν να υστερεί σε ποιότητα, όπως συμβαίνει με το χαρτί. Οι απαιτήσεις
που τίθενται από τις ενδιαφερόμενες εταιρίες προκειμένου να απορροφήσουν τα ανακτώμενα
μέταλλα, εστιάζονται στα εξής:
-
Τα μέταλλα πρέπει να είναι διαχωρισμένα μεταξύ τους και απαλλαγμένα από ξένα σώματα
(π.χ. πλαστικά, ξύλο, χώματα, κλπ).
-
Πολλές φορές η συμπίεση δεν είναι επιθυμητή, κυρίως στα κουτιά αλουμινίου, για τη
διασφάλιση της καθαρότητας αλλά και τον εύκολο διαχωρισμό της φύρας. Εναλλακτικά,
είναι επιθυμητή η ελαφριά συμπίεση σε μπάλες (δεμάτια).
-
Η διακύμανση των τιμών του ανακυκλωμένου αλουμινίου μεταβάλλεται πολύ συχνά,
σύμφωνα με το χρηματιστήριο μετάλλων.
Οι τιμές που επιτυγχάνονται για το scrap αλουμινίου είναι της τάξης των 1.000 € / τόνο αλλά
τονίζεται ότι οι τιμές εξαρτώνται κατά πολύ από το είδος, το βαθμό συμπίεσης και την
καθαρότητά του. Το 2009 οι τιμές κυμάνθηκαν μεταξύ 400-600 € / τόνο.
Γυαλί
Το γυαλί, σε αντίθεση με το χαρτί, μπορεί να ανακυκλωθεί πολλές φορές χωρίς αλλοίωση και
χαρακτηρίζεται από μηδενική διαπίδυση προς το περιεχόμενο του. Για τους λόγους αυτούς, το
γυαλί θεωρείται για πολλές χρήσεις το φιλικότερο προς το περιβάλλον υλικό. Η ανακύκλωση
του γυαλιού αφορά μπουκάλια, γυάλινα δοχεία, τζάμια, πιάτα, γυαλιά υψηλής αντοχής σε
θερμότητα και κρύσταλλα. Κατά τη συλλογή, θραύεται προκειμένου να μειωθεί ο όγκος του
και δημιουργείται το υαλόθραυσμα. Το τελικό προϊόν της ανακύκλωσης γυαλιού μπορεί να
χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή προϊόντων της βιομηχανίας γυαλιού, υαλοβάμβακα,
fiberglass, σημάτων για τους δρόμους κλπ. Η ανακύκλωση του γυαλιού περιορίζεται από την
διαφορετική χημική σύσταση των φιαλών, το διαφορετικό χρωματισμό τους και το κόστος
μεταφοράς. Επιπλέον, οι προδιαγραφές του υαλοθραύσματος που αναπτύσσονται διεθνώς
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
121
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αποτελούν ακόμα ένα πρόβλημα το οποίο οδηγά στη χρήση του ανακυκλωμένου γυαλιού για
την παραγωγή συγκεκριμένων μόνο γυάλινων προϊόντων.
Οι βασικές προϋποθέσεις που τίθενται για την διάθεση του γυαλιού είναι:
-
Να είναι απαλλαγμένο από οποιαδήποτε πρόσμιξη, όπως ετικέτες, καπάκια, ξύλα,
μέταλλα, πλαστικά, χώμα, πέτρες, κλπ.
-
Να είναι διαχωρισμένο ανά χρώμα (δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς διαχωρισμό για
λόγους ποιότητας παραγόμενου γυαλιού και χρώματος).
-
Να προέρχεται από φιάλες γνωστής χημικής σύνθεσης (να μην υπάρχουν προσμίξεις με
πορσελάνες, πυρέξ ή κρύσταλλα).
Η τιμή διάθεσης του γυαλιού είναι συνήθως πολύ χαμηλή λόγω της δυσκολίας να τηρηθούν οι
παραπάνω προϋποθέσεις σε μία μονάδα ΜΒΕ.
Πλαστικό
Τα πλαστικά προϊόντα είναι υλικά υψηλής τεχνολογίας και ποιότητας, χαμηλής τιμής και πολύ
πρακτικά και χρήσιμα για τη συσκευασία πολλών προϊόντων. Τα διάφορα είδη πλαστικών
συσκευασιών σχετίζονται με την πρώτη ύλη του πολυμερούς (πολυαιθυλένιο - ΡΕ,
τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο - ΡΕΤ, πολυπροπυλένιο - ΡΡ, πολυστυρένιο - PS, πολυκαρβονικό ΡC, πολυβινυλοχλωρίδιο - ΡVC). Σε γενικές γραμμές ο ρυθμός ανακύκλωσης των πλαστικών
είναι χαμηλός συγκριτικά με τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά και οφείλεται κατά κύριο λόγο
στα ακόλουθα:
-
Υπάρχουν πολλές ποιότητες και τύποι πλαστικών με διαφορετικές φυσικές ιδιότητες και
χημική σύσταση, γεγονός που καθιστά μη εφικτή την από κοινού αναγέννηση τους,
δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν μονάδες χημικής αναγέννησης πλαστικών.
-
Είναι αρκετά δύσκολο να αναγνωρισθούν τα διάφορα είδη πλαστικού.
-
Συνήθως
περιέχουν
πολλές
προσμίξεις
αφού
οι
περισσότερες
συσκευασίες
χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία τροφίμων. Υφίστανται επίσης βιολογικές προσμίξεις,
οι οποίες δεν καταστρέφονται. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι τα μπουκάλια ΡΕΤ και
HDPE δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για συσκευασία τροφίμων.
-
Υψηλό κόστος ανάκτησης
Η ανακύκλωση των πλαστικών αφορά κυρίως ΡΕΤ και ΡΕ (για προϊόντα όπως διάφορα
υποβοηθητικά υλικά για επιστρώσεις και επενδύσεις, σχοινιά και σπάγγοι, γεωυφάσματα,
επιστρώσεις δαπέδων, δεξαμενές, κάδους, γλάστρες, κλπ). Δεν υπάρχει ενδιαφέρον για
ανάμικτο πλαστικό, αφού δεν γίνεται να αναγεννηθεί με μηχανική διεργασία στην Ελλάδα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
122
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Οι γενικές απαιτήσεις που τίθενται από τις επιχειρήσεις, συνοψίζονται στα παρακάτω:
-
Τα κάθε είδους πλαστικά απαιτείται να είναι σχεδόν απολύτως διαχωρισμένα μεταξύ τους,
με μηδενικές προσμίξεις από άλλης κατηγορίας πλαστικά.
-
Τα ανακτώμενα πλαστικά πρέπει να διατίθενται απολύτως καθαρά, χωρίς προσμίξεις
ξένων ουσιών, όπως υπολείμματα οργανικών ουσιών.
Οι τιμές των πλαστικών διαμορφώνονται ανάλογα με την κατάσταση που διατίθεται το
ανακτώμενο υλικό και είναι της τάξης των 80 - 350 € / τόνο ανάλογα με τον τύπο του
πλαστικού, την καθαρότητα του υλικού τόσο ως προς προσμίξεις ξένων ουσιών, όσο και ως
προς προσμίξεις με άλλα πλαστικά. Το 2009 οι τιμές των πλαστικών κυμάνθηκαν μεταξύ 5090 €/ τόνο.
Υλικό τύπου compost-CLO
Το κυριότερο προϊόν της επεξεργασίας ΜΒΕ, είναι ένα χαμηλής ποιότητας εδαφοβελτιωτικό,
το οποίο όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια δύσκολα μπορεί να απορροφηθεί στην αγορά. Η
ποιότητα του προϊόντος αυτού, εξαρτάται από την συγκεκριμένη ΜΒΕ τεχνολογία που θα
χρησιμοποιηθεί. Στον επόμενο πίνακα παρατίθενται όλες οι δυνατότητες αξιοποίησης του CLO
που παράγεται κατά την ΜΒΕ επεξεργασία των Α.Σ.Α..
Πίνακας 38: Πιθανές χρήσεις του CLO
Εφαρμογή
Σχόλια
Σε αγροτικές καλλιέργειες
Απαιτείται παραγωγή υλικού πολύ καλής ποιότητας – γενικά η χρήση
είναι εξαιρετικά περιορισµένη
Στη δασοκομία
Απαιτεί υλικό χαμηλότερης ποιότητας - συνήθως ο τελικός χρήστης
απαιτεί αποζημίωση προκειμένου να το χρησιμοποιήσει
Ως εδαφοβελτιωτικό ειδικά
σε άγονες περιοχές
Για βελτίωση της ποιότητας του εδάφους και διατήρηση της υγρασίας
αυτού - έχει μεγάλη εφαρμοσιμότητα σε περιοχές όπως η
Ελλάδα
Σε ενεργειακές καλλιέργειες
Περιορισμένες δυνατότητες χρήσης σε καλλιέργειες κράμβης για
βιοντίζελ, και ιτιάς
Στην κηπουρική
Απαιτείται παραγωγή υλικού πολύ καλής ποιότητας – γενικά η χρήση
είναι εξαιρετικά περιορισµένη
Σε αθλητικές εγκαταστάσεις
(γήπεδα γκολφ, πλαγιές για
σκι)
Περιορισμένη εφαρμογή λόγω χαμηλής ποιότητας
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
123
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εφαρμογή
Σχόλια
Σε κράσπεδα οδικών αρτηριών
– αναχώµατα, κατασκευές
κτιρίων
Απαιτείται η επίστρωση στρώματος φύλλων για συγκράτηση
υγρασίας σε δρόμους - συνήθως οι εργολάβοι ζητούν αντίτιμο
προκειμένου να το χρησιμοποιήσουν
Πληρωτικό
υλικό
σε
βιοφίλτρα
απόσμησης
(ΕΡΑ)
Σε ρυπασμένους χώρους για αποκατάσταση χώρων
Πρόκειται για χρήση για την μείωση των οσμών που προκαλούνται
από οργανικές ενώσεις.
Ως υλικό επικάλυψης ή
τελική κάλυψη σε Χ.Υ.Τ.Α.
Μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής, χωρίς να αναμένονται έσοδα
Παροδική χρήση η οποία δεν είναι μόνιμη και επομένως
απαιτείται η εξεύρεση και εναλλακτικού τρόπου διάθεσης
Σε περίπτωση που καμιά από τις παραπάνω δυνατότητες αξιοποίησης δεν καταστεί δυνατή θα
πρέπει το βιοσταθεροποιημένο υλικό να καταλήξει για ταφή σε Χ.Υ.Τ.Α.. Στην περίπτωση
αυτή, ενώ επιτυγχάνεται η εκτροπή της ταφής βιοαποδομήσιμων υλικών σε Χ.Υ.Τ.Α., όπως
αυτή απαιτείται από την Οδηγία 1999/31/ΕΚ, εν τούτοις το γεγονός της διάθεσης σε Χ.Υ.Τ.Α.
μεγάλων ποσοτήτων αποβλήτων διατηρεί το πρόβλημα της εξεύρεσης, κατασκευής και
λειτουργίας χώρων ταφής αποβλήτων. Τα μεγαλύτερα εμπόδια για την εκτεταμένη χρήση του
CLO σε διάφορες εφαρμογές σε εδάφη είναι η χαμηλή ποιότητα του υλικού αυτού, οι
αυστηρές προδιαγραφές για την εφαρμογή υλικών στα εδάφη, και ο ανταγωνισμός από άλλα
προϊόντα.
Ειδικότερα η χρήση του υλικού αυτού ως compost καλής ποιότητας είναι εξαιρετικά δύσκολη
για τους εξής λόγους:
-
Οι εμφανείς ακαθαρσίες (π.χ. με γυαλιά και πλαστικά) στο τελικό προϊόν προδιαθέτουν
αρνητικά τους χρήστες του υλικού αυτού
-
Η παρουσία βαρέων μετάλλων στο υλικό αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε ρύπανση του
εδάφους και κατά συνέπεια σε επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία.
-
Οι βιομηχανίες τροφίμων πιέζουν προς την κατεύθυνση της μη χρήσης του υλικού αυτού
σε καλλιέργειες
-
Το προϊόν αυτό περιέχει σχετικά μικρό περιεχόμενο σε θρεπτικά συστατικά
-
Δεν υφίστανται προδιαγραφές (σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο) τόσο για τις διεργασίες
επεξεργασίας Α.Σ.Α. για την παραγωγή compost όσο και για το παραγόμενο τελικό προϊόν
το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εδάφη. Τέτοιες προδιαγραφές αναμένονται να
αναπτυχθούν στο πλαίσιο της Οδηγίας για τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα. Η ύπαρξη των
προδιαγραφών και προτύπων αυτών θα καταστήσει το CLO περισσότερο αξιόπιστο για
χρήση σε εδάφη.
-
Οι προδιαγραφές ποιότητας του compost ποικίλουν ευρύτατα από χώρα σε χώρα, ακόμη
και μέσα στην ΕΕ, τόσο όσον αφορά στη φιλοσοφία τους όσο και στις παραμέτρους που
προσδιορίζονται, τα θεσμοθετημένα όρια τους και τα συστήματα πιστοποίησης .
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
124
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Οι ποιοτικές προδιαγραφές που προβλέπονται για την Ελλάδα, όπως αυτές αναφέρονται στην
ΚΥΑ 114218 (ΦΕΚ 1016Β/1997) παρουσιάζονται παρακάτω.
Πίνακας 39: Ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων βιολογικής επεξεργασίας του
οργανικού κλάσµατος των Α.Σ.Α. στην Ελλάδα
Παράμετρος
Ελάχιστα ποιοτικά χαρακτηριστικά
Cd (mg/kg dm)
10
Cr (mg/kg dm)
510
Cu (mg/kg dm)
500
Hg (mg/kg dm)
5
Ni (mg/kg dm)
200
Pb (mg/kg dm)
500
Zn (mg/kg dm)
2000
As (mg/kg dm)
15
Εντεροβακτήρια (αριθμός)
0
Περιεκτικότητα σε πλαστικό (% Ξηρού βάρους)
<0,3
Περιεκτικότητα σε γυαλί (% Ξηρού βάρους)
<0,5
Υγρασία (%)
<40
Κοκκομετρική διαβάθμιση για το 90% κατά βάρος <10 ΠΙΠΙ
Οι παραπάνω προδιαγραφές είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθούν στα συστήματα ΜΒΕ,
αφού σε κάθε περίπτωση απαιτείται πολύ σημαντική - και πολύ ακριβή - περαιτέρω
επεξεργασία του παραγόμενου προϊόντος, και μάλιστα θα είναι και πάλι αμφίβολη η επίτευξη
των προδιαγραφών και η απορρόφηση του προϊόντος. Ακόμη, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή
στρατηγική για την προστασία του εδάφους, προτείνεται η χρήση compost προερχόμενο από
διαλογή οργανικού στην πηγή και όχι η χρήση compost προερχόμενο από μηχανική και
βιολογική επεξεργασία των Α.Σ.Α.. Μόνο με διαλογή στην πηγή είναι δυνατή η επίτευξη των
προδιαγραφών που απαιτούνται για την παραγωγή compost καλής ποιότητας το οποίο θα
βελτιώνει και θα προστατεύει το έδαφος. Το CLO που προέρχεται από την ΜΒΕ των Α.Σ.Α.
είναι δυνατό να αξιοποιηθεί μόνο ως υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α.. Επιπλέον, οι δυνατότητες
διάθεσης CLO από ΜΒΕ περιορίζονται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι στην αγορά
διατίθενται προϊόντα compost πολύ καλής ποιότητας που προτιμώνται από τους καλλιεργητές
τα οποίο προέρχονται από:
-
την επεξεργασία βιοαποδομήσιμων απόβλητων προερχόμενα από διαλογή στην πηγή
-
την επεξεργασία κτηνοτροφικών και γεωργικών αποβλήτων
-
την επεξεργασία ιλύος από την επεξεργασία αστικών λυμάτων
-
πρωτογενή λιπάσματα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
125
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Κάθε προσπάθεια επίτευξης των προδιαγραφών υψηλής ποιότητας και «ανταγωνισμού» του
Compost που προκύπτει από διαλογή οργανικού στην πηγή, συνεπάγεται πολύ υψηλό κόστος
επεξεργασίας το οποίο ενδέχεται να καταστήσει τη μονάδα επεξεργασίας μη βιώσιμη.
Επομένως οδηγούμαστε προς τη λύση της διάθεσης του CLO είτε σε Χ.Υ.Τ.Α. είτε σε χρήσεις
που δεν αναμένεται να επιφέρουν έσοδα για την εγκατάσταση.
Δυνατότητες αξιοποίησης του CLO
Οι μεγαλύτερες δυνατότητες αξιοποίησης του CLO που παράγεται από την επεξεργασία ΜΒΕ
των Α.Σ.Α. περιλαμβάνουν κυρίως:
-
Τη χρήση ως εδαφοβελτιωτικό σε άγονες ή ξηρές περιοχές, προκειμένου να βελτιωθεί η
ποιότητα του εδάφους και να διατηρηθεί η υγρασία του. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να
επιτευχθεί η μείωση των κινδύνων πλημμύρων και επέκτασης των φαινομένων της
ερημοποίησης και αλμυρότητας των εδαφών. Η δυνατότητα αυτή είναι εξαιρετικά
ενδιαφέρουσα για τις Μεσογειακές χώρες, όπως η Ελλάδα
-
Τη χρήση ως υλικό επικάλυψης και τελικής κάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α.. Η χρήση αυτή μπορεί να
βρει μεγάλη εφαρμογή στην Ελλάδα, όπου η υγειονομική ταφή αποβλήτων αποτελεί
μέχρι σήμερα τη σημαντικότερη πρακτική διαχείρισης αυτών
-
Τη χρήση ως υλικό αποκατάστασης λατομείων ή παλαιών χωματερών. Πρόκειται για
αγορά πολλά υποσχόμενη στην Ελλάδα με δεδομένη την πολιτική αποκατάστασης χώρων
ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων και ανενεργών λατομείων
-
Τεχνολογικές χρήσεις. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι η χρήση του ως πληρωτικό υλικό
σε βιοφίλτρα απόσμησης για την μείωση των οσμών που προκαλούνται από κυρίως από
οργανικές ενώσεις,
Στην παρακάτω εικόνα που ακολουθεί δίδονται ενδεικτικές τιμές και το μέγεθος για την αγορά
του compost που προκύπτει από την επεξεργασία των Α.Σ.Α.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
126
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 13: Ενδεικτικές τιμές διάθεσης κομπόστ
Παραγωγή RDF
Στην περίπτωση που η εγκατάσταση έχει σχεδιαστεί με στόχο την παραγωγή RDF και όχι την
μηχανική ή χειρωνακτική ανάκτηση ανακυκλώσιμων, τότε παράγεται δευτερογενές καύσιμο
που αποτελείται κυρίως από πλαστικά, χαρτί και ξύλα. Η ποσότητα του παραγόμενου RDF ανά
τόνο επεξεργαζόμενων Α.Σ.Α. εξαρτάται από τη συλλογή, την επεξεργασία και τις απαιτήσεις
ποιότητας του τελικού προϊόντος. Με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα, η ποσότητα αυτή
ανέρχεται από 23-50% κ.β. των επεξεργαζόμενων Α.Σ.Α..
-
Οι εναλλακτικές λύσεις εκμετάλλευσης του RDF, είναι οι εξής:
-
Καύση του παραγόμενου προϊόντος σε εγκατάσταση που σχεδιάσθηκε για το σκοπό αυτό
-
Χρήση ως καύσιμου υλικού στην τσιμεντοβιομηχανία
-
Χρήση ως καύσιμου υλικού σε εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας
-
Χρήση ως καύσιμου
υλικού σε άλλες βιομηχανίες (χαρτοβιομηχανία, βιομηχανίες
παραγωγής χημικών, φαρμακοβιομηχανία, μεταλλουργία κ.α)
Η ποιοτική σύσταση του RDF αλλά και η θερμογόνος δύναμη είναι ιδιαίτερης σημασίας μιας
και είναι άμεσα συνδεδεμένες με την ποιότητα και ποσότητα των αέριων εκπομπών που
παράγονται κατά την καύση του. Άλλες σημαντικές παράμετροι ποιότητας του καύσιμου
υλικού εκτός της θερμογόνου δύναμης είναι η υγρασία, το περιεχόμενο τέφρας, το χλώριο και
το θείο. Μια τυπική σύσταση του RDF παρουσιάζεται παρακάτω.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
127
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 40: Τυπική σύσταση RDF/SRF
Καύσιμο
C
Η
Ν
S
Cl
%
CV
MJ/Kg
Άνθρακας
60-80
3-5
1-2
1-5
0.01-0.1
26
Ξύλο
40-50
c.6
c.0.2
c.0.1
c.0.01
19
Α.Σ.Α.
c.25
c.3
c.0.5
c.0.2
c.0.5
10
RDF
c.45
c.5
c.0.5
c.0.2
c.0.5
15
SRF
39.3-42.2
6.0-9.0
0.8-1.0
0.18
0.8
16.9-17.6
Η EURITS, η ευρωπαϊκή ένωση εταιρειών θερμικής επεξεργασίας αποβλήτων, έχει εκδώσει
ποιοτικά κριτήρια για τη συναποτέφρωση RDF/SRF στην τσιμεντοβιομηχανία. Ωστόσο,
εκπρόσωποι της τσιμεντοβιομηχανίας θεωρούν τις τιμές αυτές πολύ αυστηρές και ειδικότερα
αυτές που αναφέρονται στη θερμογόνο δύναμη (CV) του υλικού.
Πίνακας 41: Τιμές παραμέτρων για τη χρήση RDF/SRF στην τσιμεντοβιομηχανία, κατά
EURITS
Παράμετρος
Μονάδα
Τιμή
Θερμογόνος δύναμη
MJ/Kg
15
Cl
%
0.5
S
%
0.4
BR/L
%
0.01
Ν
%
0.7
F
%
0.1
Be
MJ/Kg
1
Hg/Ti
MJ/Kg
2
As,Se(Te),Cd,Sb
MJ/Kg
10
Mo
MJ/Kg
20
V,Cr,Co,Ni,Cu,P,Mn,Sn
MJ/Kg
200
Ζη
MJ/Kg
500
Περιεχόμενη τέφρα
%
5
Η Ευρωπαϊκή επιτροπή τυποποίησης (CEN) έχει ήδη συστήσει τεχνική επιτροπή με σκοπό τον
προσδιορισμό ποιοτικών κριτηρίων για την παραγωγή RDF στην Ευρώπη. Από τη μελέτη της
επιτροπής αυτής δεν έχουν εκδοθεί ακόμη αποτελέσματα. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή
εμπειρία, η μέση θερμογόνος δύναμη του RDF που προέρχεται από Α.Σ.Α. που υφίστανται
ΔσΠ είναι 20-23 MJ/Kg. Η τιμή αυτή είναι υψηλότερη από την αντίστοιχη τιμή CV του RDF
των σύμμεικτων Α.Σ.Α. (13-15 MJ/Kg) αλλά και από αυτήν των μη επεξεργασμένων Α.Σ.Α. (811 MJ/Kg). Οι τελευταίες αυτές τιμές θερμογόνου δύναμης, όπως άλλωστε φαίνεται και στον
παραπάνω πίνακα, δεν ικανοποιούν τις απαιτήσεις της EURITS για χρήση του παραγόμενου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
128
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
RDF ως δευτερογενούς καυσίμου στη βιομηχανία παραγωγής κλίνκερ. Η αντίστοιχη τιμή του
SRF που παράγεται από βιολογική ξήρανση, έχει μία μάλλον μεγαλύτερη θερμογόνο δύναμη
αλλά η τιμή της συγκέντρωση του χλωρίου είναι εκτός των ορίων που ορίζει η EURITS.
Η περιεχόμενη υγρασία στο RDF που προέρχεται από αδρανή ή βιομηχανικά στερεά απόβλητα
(11-17%) είναι προτιμητέα σε σχέση με αυτή των Α.Σ.Α. (25-34%). Το περιεχόμενο τέφρας
στο RDF που παράγεται από βιομηχανικά στερεά απόβλητα (7-10%) είναι μικρότερο από αυτό
άλλων ρευμάτων (10-16%) αλλά πάλι δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις της EURITS. Η
συγκέντρωση χλωρίου, η οποία επηρεάζεται από την παρουσία πλαστικών στο RDF είναι
σχετικά υψηλή για όλα τα ρεύματα στερεών αποβλήτων (0,3-0,7%) συγκρινόμενο με τις
απαιτήσεις κατά EURITS. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι, τα χαρακτηριστικά του
παραγόμενου RDF είναι συμβατά με τη χρήση του στις βιομηχανίες υψηλής ενεργειακής
ζήτησης. Παρόλα αυτά, η χρήση ή μη RDF ως καύσιμου υλικού σε μια τέτοια βιομηχανία θα
πρέπει να εξετασθεί εκτενέστερα. Αυτός είναι δε ο λόγος, που το παραγόμενο RDF σε πολλές
ΜΒΕ, έχει συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά που ορίζονται από την αντίστοιχη
βιομηχανική μονάδα που θα το χρησιμοποιήσει ως καύσιμο υλικό. Τα κύρια πλεονεκτήματα
συναποτέφρωσης του παραγόμενου RDF στις βιομηχανικές μονάδες, συνοψίζονται στα εξής:
-
Η εκμετάλλευση του παραγόμενου RDF στις βιομηχανικές μονάδες παρουσιάζει
ελαστικότητα εν συγκρίσει με την καύση αυτού, δεδομένου ότι: α) επιτρέπει την
εφαρμογή μελλοντικών προγραμμάτων ανακύκλωσης, β) η
διοχέτευση του συνόλου
των
είναι προαπαιτούμενη και
παραγόμενων
ποσοτήτων
στις
μονάδες
δεν
υποχρεωτική και γ) δεν απαιτεί την κατασκευή και λειτουργία νέων μονάδων που θα
έχουν ως συνέπεια πρόσθετο επενδυτικό κόστος
-
Η χρήση του RDF σε μονάδες παραγωγής ενέργειας από την καύση λιγνίτη και στην
τσιμεντοβιομηχανία παρουσιάζει σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη σε σύγκριση με την
καύση αυτού σε μαζικούς αποτεφρωτήρες.
Χρήση RDF στην τσιμεντοβιομηχανία
-
Οι εγκατεστημένοι κάμινοι που χρησιμοποιούνται στην τσιμεντοβιομηχανία παρουσιάζουν
ιδιότητες που ευνοούν σημαντικά τη συναποτέφρωση RDF. Οι υψηλές θερμοκρασίες (1500 0C) σε συνδυασμό με το σχετικά μεγάλο χρόνο παραμονής σε αέρια φάση (4-5 sec),
τον υψηλό βαθμό ανάμειξης των καύσιμων υλών μέσα στην κάμινο και την πλούσια σε
οξυγόνο ατμόσφαιρα έχει ως αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών
επιπτώσεων από την παραγωγή αέριων ρύπων. Τα βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του
RDF (εκτός της θερμογόνου δύναμης) που πρέπει να συνυπολογιστούν κατά τη χρήση
του στην τσιμεντοβιομηχανία, είναι τα οργανικά συστατικά του και η συγκέντρωση
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
129
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μετάλλων σε αυτό. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά μπορεί να επιδράσουν καταλυτικά τόσο
στα προϊόντα καύσης όσο και στην ποιότητα του παραγόμενου κλίνκερ. Συμπερασματικά,
δεν
υπάρχουν
τεχνικά
προβλήματα
στην
εκμετάλλευση
του
RDF
στην
τσιμεντοβιομηχανία. Ωστόσο, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και ο περιβαλλοντικός
κίνδυνος από την παρουσία τοξικών μετάλλων ή άλλων τοξικών οργανικών ουσιών όπως
αναφέρθηκε προηγούμενα.
Χρήση RDF σε Μονάδες παραγωγής ενέργειας
Ουσιαστικά, υπάρχουν δύο κύριες μέθοδοι συναποτέφρωσης στις μονάδες παραγωγής
ενέργειας :
-
Άμεση μέθοδος, όπου το RDF αναμιγνύεται με άνθρακα ή άλλα καύσιμα υλικά και
οδηγείται απευθείας στον καυστήρα
-
Έμμεση μέθοδος, όπου το RDF αεριοποιείται σε ξεχωριστό θάλαμο και το παραγόμενο
μίγμα αερίων εγχύεται στο θάλαμο καύσης όπου λαμβάνει χώρα η συναποτέφρωση
-
Οι φυσικοχημικές και μηχανικές ιδιότητες του RDF όπως και η εγκατεστημένη τεχνολογία
της μονάδας είναι σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα και την
απόδοση της μονάδας. Για παράδειγμα, σε περίπτωση διάβρωσης του καυστήρα, λόγω
της χρήσης RDF, το κόστος από τη διακοπή λειτουργίας της μονάδας και τη συντήρηση
του καυστήρα ενδεχομένως να υπερσκελίσει κατά πολύ τα πλεονεκτήματα της
συναποτέφρωσης.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο στην
παρούσα χρήση είναι
η
εκμετάλλευση της παραγόμενης τέφρας σε έργα οδοποιίας και στην τσιμεντοβιομηχανία.
Η παραγόμενη τέφρα από την καύση μείγματος RDF/SRF και άνθρακα μπορεί να μην
πληροί τις τεχνικές προδιαγραφές για τη χρήση της στην παραγωγή σκυροδέματος. Οι
παραπάνω παράγοντες, όπως είναι κατανοητό, δεν έχουν καμία επίδραση στην
περίπτωση της έμμεσης συναποτέφρωσης. Ωστόσο, ζητήματα όπως το επενδυτικό
κόστος του θαλάμου αεριοποίησης, οι αέριες εκπομπές και η διαχείριση της ιπτάμενης
τέφρας από την αεριοποίηση πρέπει να εξετασθούν κατά περίπτωση. Βασικό μειονέκτημα
της μεθόδου αυτής είναι ότι το RDF οδηγείται στο θάλαμο αεριοποίησης, η λειτουργία
του οποίου βασίζεται στη σταθερή και αδιάλειπτη τροφοδοσία του με το συγκεκριμένο
υλικό.
Τα κύρια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της έμμεσης και άμεσης αποτέφρωσης του RDF
παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
130
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 42: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα συναποτέφρωσης σε μονάδες παραγωγής
ενέργειας
Μέθοδος συναποτέφρωσης
Πλεονεκτήματα
Μειονεκτήματα
Άμεση
Χαμηλό επενδυτικό κόστος
Έμμεση
Ξεχωριστή αποθήκευση του
RDF
Η
υπολειπόμενη
Τεχνικές
δυσκολίες
στην
ανάμειξη άνθρακα και RDF Η
υπολειπόμενη τέφρα περιέχει
συστατικά του RDF
Υψηλό επενδυτικό κόστος
Απαιτείται
συνεχής
τροφοδοσία
θαλάμου
τέφρα αεριοποίησης με RDF
αποθηκεύεται ξεχωριστά
Η θερμική εκμετάλλευση του
RDF γίνεται ξεχωριστά από τα
άλλα καύσιμα
Η ενεργειακή παραγωγή είναι
μεγαλύτερη από την περίπτωση
μείγματος RDF και άνθρακα
Αποτέφρωση RDF σε εγκαταστάσεις σχεδιασμένες για το σκοπό αυτό
Η πρακτική αυτή είναι πολύ συνηθισμένη κυρίως λόγου του ότι προσφέρει ανεξαρτησία από
τις τάσεις της αγοράς των στερεών καυσίμων. Από την άλλη πλευρά, η εφαρμογή μιας τέτοιας
λύσης απαιτεί υψηλό επενδυτικό κόστος και η λειτουργία μιας τέτοιας μονάδας μπορεί να
δράσει ανταγωνιστικά σε προγράμματα μείωσης αποβλήτων ή προγράμματα ανακύκλωσης. Σε
γενικές γραμμές, η εναλλακτικές τεχνικές που προσφέρονται από την υιοθέτηση μιας τέτοιας
πρακτικής είναι οι εξής :
-
Αποτέφρωση του RDF σε αποτεφρωτήρες σχάρας
-
Αποτέφρωση του RDF σε καυστήρες ρευστοποιημένης κλίνης
-
Αεριοποίηση του RDF
-
Πυρόλυση του RDF
Από τις παραπάνω τεχνικές, η αποτέφρωση σε αποτεφρωτήρες σχάρας, παρουσιάζουν τη
δυσμενέστερη συμπεριφορά σε ό,τι αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σε ό,τι αφορά το
επενδυτικό και λειτουργικό κόστος, όλες οι παραπάνω τεχνικές κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα.
Ουσιαστικές διαφορές υπάρχουν στην ποσότητα και ποιότητα της παραγόμενης τέφρας,
ιπτάμενης και μη. Λόγω μεγαλύτερης ομοιομορφίας στην κατανομή των θερμοκρασιών στις
περιπτώσεις αποτέφρωσης σε ρευστοποιημένη κλίνη, στην αεριοποίηση και την πυρόλυση του
RDF, η ποσότητα και η ποιότητα της παραγόμενης τέφρας είναι λιγότερη και καλύτερη
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
131
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αντίστοιχα από την περίπτωση αποτέφρωσης σε σχάρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μειωμένο
κόστος για τη διαχείριση της παραγόμενης τέφρας στις περιπτώσεις αυτές. Η αεριοποίηση και
η πυρόλυση προωθούνται γενικότερα, ως τεχνικές φιλικότερες προς το περιβάλλον. Με την
υιοθέτηση της αεριοποίησης, το ενεργειακό περιεχόμενο των αποβλήτων μετατρέπεται σε
αέρια προϊόντα, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χημικά προϊόντα εμπορικής
εκμετάλλευσης ή ως καύσιμη ύλη για την παραγωγή ενέργειας. Τα αέρια προϊόντα της
πυρόλυσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως άνω, ενώ τα υγρά προϊόντα της ως χημικά
προϊόντα εμπορικής εν δυνάμει σημασίας.
Από την άλλη πλευρά, η πυρόλυση και η αεριοποίηση είναι σχετικά νέες τεχνικές οι οποίες δεν
είναι ακόμη μακροπρόθεσμα εφαρμοσμένες. Η αποτέφρωση σε σχάρες είναι μακράν η πλέον
εφαρμοσμένη τεχνική ενώ η χρήση καυστήρων ρευστοποιημένης κλίνης αυξάνεται λόγω των
πολύ καλών λειτουργικών χαρακτηριστικών της και του φιλικού προς το περιβάλλον προφίλ
της. Τέλος, η αεριοποίηση είναι περισσότερο εφαρμοσμένη, εν σχέση με την πυρόλυση,
κυρίως λόγω της μη διαμορφωμένης αγοράς στα υγρά προϊόντα της τελευταίας.
Πρέπει εδώ να σημειωθεί πως οι τεχνικές της αεριοποίησης και της πυρόλυσης εφαρμόζονται
με μεγαλύτερη επιτυχία σε περισσότερο ομοιογενή καύσιμα όπως το RDF, παρά σε σύμμεικτα
Α.Σ.Α..
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
132
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 43: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των πιθανών χρήσεων του παραγόμενου
RDF/SRF
Χρήση
Πλεονεκτήματα
Αποτέφρωση
σε Ανεξαρτησία από τις διακυμάνσεις της
εγκατάσταση που έχει αγοράς στερεών καυσίμων.
σχεδιασθεί αποκλειστικά
για το σκοπό αυτό
Δέχεται το σύνολο του παραγόμενου
RDF/SRF .
Μειονεκτήματα
Υψηλό
επενδυτικό
και
λειτουργικό
κόστος.
Απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό για
τη
Η ποιότητα του παραγόμενου SRF/RDF λειτουργία της μονάδας.
εξαρτάται από τη λειτουργία του Σε ενδεχόμενη μείωση της ποσότητας
εγκατεστημένου καυστήρα.
των
εισερχόμενων καυσίμων η λειτουργία
Η λειτουργία της μονάδας είναι της
συνυφασμένη με τη συμμόρφωση της μονάδας δε θα είναι βιώσιμη.
με τις προδιαγραφές της κείμενης
νομοθεσίας.
Ανταγωνιστική σε προγράμματα μείωσης
Υπάρχει δυνατότητα συναποτέφρωσης και ΔσΠ.
άλλων υλικών (ελαστικών, αποβλήτων
ΟΤΚΖ κ.α) Μεγάλη δυνατότητα
επίτευξης των στόχων που θέτει η Χαμηλή κοινωνική συναίνεση.
οδηγία 99/31.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
133
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Συναποτέφρωση
Περιβαλλοντικά
οφέλη
αντικατάσταση
από
την Μπορεί να απαιτηθούν σημαντικές
παραδοσιακών τροποποιήσεις
καυσίμων.
στον
εγκατεστημένο
εξοπλισμό.
Δυνατότητα επίτευξης των ορίων
παραγωγής αέριων εκπομπών που θέτει
Μπορεί να απαιτηθεί αποθηκευτικός
το πρωτόκολλο του Κιότο.
χώρος για το RDF/SRF.
Χαμηλό λειτουργικό κόστος
Απαιτείται
τροποποίηση
των
Δεν απαιτείται σταθερή τροφοδοσία
περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας της
της μονάδας.
μονάδας.
Μπορεί να δεχθεί βιομάζα ως καύσιμο
υλικό και να συνεισφέρει στην
Απαιτούνται μακροπρόθεσμα συμβόλαια
ανάπτυξη της αγοράς ανανεώσιμων
για τη χρήση του συνόλου του
πηγών ενέργειας.
παραγόμενου RDF/SRF.
Δεν αντίκεινται σε προγράμματα ΔσΠ ή Το παραγόμενο RDF/SRF πρέπει να έχει
σε προγράμματα μείωσης στην συγκεκριμένα τεχνικά και ποιοτικά
παραγωγή αποβλήτων.
χαρακτηριστικά.
Υπάρχει δυνατότητα συναποτέφρωσης Πιθανότητα επιβολής τέλους εισόδου.
άλλων υλικών (ελαστικών, αποβλήτων
ΟΤΚΖ κ.α)
Σε περίπτωση μη αποδοχής του
παραγόμενου RDF/SRF στις μονάδες,
προκύπτουν σημαντικά προβλήματα.
Η λειτουργία της μονάδας δεν είναι
ευθύνη του φορέα διαχείριση των
Α.Σ.Α..
Βαθμός Εναρμόνισης με τις κατευθύνσεις της ΕΕ και τους στόχους του
Νομοθετικού πλαισίου
Οδηγία για την Υγειονομική Ταφή
Η οδηγία για την Υγειονομική Ταφή, όπως ενσωματώνεται και στην εθνική νομοθεσία,
περιορίζει για την Ελλάδα την ποσότητα των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων (ΒΑΑ)
που μπορούν να διατεθούν σε Χ.Υ.Τ.Α. για τα έτη 2010, 2013 και 2020 στο 25%, 50% και
65% αντίστοιχα της ποσότητας των βιοαποδομήσιμων που παρήχθησαν το 1995.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
134
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ως βιοαποδομήσιμα χαρακτηρίζονται όλα τα απόβλητα που μπορούν να υποστούν βιολογική
αποδόμηση κάτω από αερόβιες ή/και αναερόβιες συνθήκες. Ο ορισμός αυτός, που έχει
υιοθετηθεί και στην εθνική νομοθεσία, είναι πολύ γενικός και δεν διαχωρίζει τα απόβλητα και
τα επεξεργασμένα προϊόντα τους (κομπόστ, προϊόν αναερόβιας χώνευσης κλπ) ως προς το
βαθμό βιοσταθεροποίησης και βιοαποδομησιμότητάς τους. Ένα κομπόστ, ακόμη και αν έχει
πετύχει υψηλό βαθμό ωρίμανσης, μπορεί πάντα να υποστεί μια περαιτέρω βιοαποδόμηση σε
βάθος χρόνου, έστω και πολύ μικρή. Έτσι, αν εφαρμοστεί επακριβώς ο προηγούμενος ορισμός
των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων, τα προϊόντα κομποστοποίησης - όπως και όλα τα προϊόντα
βιολογικής επεξεργασίας -δεν θα μπορούν να διατεθούν σε Χ.Υ.Τ.Α. (π.χ. ως υλικό
επικάλυψης) χωρίς να προσμετρηθούν στις επιτρεπόμενες ποσότητες ΒΑΑ. Έτσι το
παραγόμενο κομπόστ θα πρέπει να διατεθεί σε άλλες χρήσεις, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί
δύσκολο όταν το οργανικό κλάσμα προέρχεται από μηχανική διαλογή. Για να αντιμετωπιστεί
αυτό το πρόβλημα αρκετές χώρες έχουν θεσπίσει μεθόδους μέτρησης του βαθμού
βιοαποδομησιμότητας των οργανικών υλικών, βασιζόμενες στο ρυθμό της αναπνευστικής
δραστηριότητας του υλικού. Έτσι π.χ. στη Γερμανία δεν θεωρούνται βιοαποδομήσιμα τα
απόβλητα με δείκτη αναπνευστικής δραστηριότητας ΑΤ4 < 5 mg Ο2/g ξηρής ουσίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κομποστοποίηση, σε οποιαδήποτε μορφή συνεισφέρει σημαντικά στην
επίτευξη των στόχων της Οδηγίας για την υγειονομική ταφή:
-
Όταν χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα το οργανικό κλάσμα μετά από διαλογή στην πηγή,
το κομπόστ βρίσκει διέξοδο στην αγορά, σε αγροτικές και άλλες χρήσεις. Τα υπολείμματα
της διεργασίας που καταλήγουν σε Χ.Υ.Τ.Α. έχουν συνήθως περιεχόμενο ΒΑΑ μικρότερο
του 5%.
-
Όταν χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα το οργανικό κλάσμα μετά από μηχανική διαλογή, το
κομπόστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αποκατάσταση χώρων, μεγάλο μέρος του όμως θα
καταλήξει σε Χ.Υ.Τ.Α., κυρίως ως υλικό επικάλυψης. Εφόσον έχει υποστεί επαρκή
σταθεροποίηση, και σε αυτή την περίπτωση δεν προσμετράται ως βιοαποδομήσιμο
απόβλητο και συνεπώς συνεισφέρει στην επίτευξη των στόχων εκτροπής.
Περιορισμός Αέριων του Θερμοκηπίου
Στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο η Ελλάδα πρέπει να περιορίσει την αύξηση των
εκπομπών της σε αέρια του θερμοκηπίου για την περίοδο 2008-2012 στο 25% της τιμής του
1990. Κατά την κομποστοποίηση εκπέμπεται διοξείδιο του άνθρακα, όπως είναι αναμενόμενο
για μια διαδικασία αερόβιας αποδόμησης οργανικής ουσίας. Ωστόσο, τα βιοαποδομούμενα
υλικά (κυρίως φυτικά υπολείμματα) αποτελούνται εξ’ ολοκλήρου από πρόσφατα δεσμευμένο
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
135
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
άνθρακα και έτσι μπορούν να θεωρηθούν «ουδέτερα» ως προς την προκαλούμενη κλιματική
αλλαγή. Κατά την κομποστοποίηση παράγονται επίσης και άλλα αέρια του θερμοκηπίου, όπως
Ν2Ο και μεθάνιο, για τα οποία δεν υπάρχουν πολλές μετρήσεις. Ειδικά για το μεθάνιο, οι
υπάρχουσες μελέτες δείχνουν ότι σε συστήματα με καλή λειτουργία οι εκπομπές είναι πολύ
χαμηλές, συχνά κάτω από τα όρια ανίχνευσης, πιθανά και λόγω της οξείδωσης του μεθανίου
που παράγεται σε αναερόβιους θύλακες από μεθανότροφους μικροοργανισμούς .
Αξιοποίηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Η κομποστοποίηση δεν συνεισφέρει στον περιβαλλοντικό και θεσμικό (Ν. 3468/2006) στόχο
παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αντίθετα, η διεργασία είναι καθαρός
καταναλωτής ενέργειας. Η κατανάλωση ενέργειας στις μονάδες κομποστοποίησης παρουσιάζει
σημαντική διακύμανση, ανάλογα με τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, με τα απλούστερα
συστήματα να καταναλώνουν περίπου 5 kWh/t, ενώ τα πιο πολύπλοκα κλειστά συστήματα,
που περιλαμβάνουν διεργασίες τεμαχισμού και διαλογής, μπορεί να καταναλώνουν έως και 80
kWh/t.
4.2.2.
Αερόβια ΜΒΕ μετά από Διαλογή στην Πηγή
Τα βιοαπόβλητα που εισέρχονται σε μια μονάδα κομποστοποίησης μετά από διαλογή στη
πηγή διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
Αστικά απόβλητα
Στα αστικά απόβλητα συμπεριλαμβάνονται τα οικιακά, τα όμοια με τα οικιακά εμπορικά
απόβλητα και τα πράσινα απόβλητα.
-
Οικιακά απόβλητα
Τα οικιακά απόβλητα περιέχουν ένα μεγάλο ποσοστό σε οργανικές ουσίες το οποίο στην
Ελλάδα ανέρχεται περίπου σε 40%. Η βιολογική επεξεργασία τους μπορεί να γίνει είτε μετά
από διαλογή τους στη πηγή είτε μετά από μηχανική επεξεργασία των σύμμεικτων
απορριμμάτων.
Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τη σύσταση οργανικών αποβλήτων για την περίπτωση της
Γερμανίας μετά από διαλογή στην πηγή. Η σύσταση αυτή προκύπτει μετά από ξεχωριστή
διαλογή των συσκευασιών, χαρτιού και χάρτινων συσκευασιών, του γυαλιού καθώς και των
υπολοίπων υλικών.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
136
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 44: Ποιοτική σύσταση διαλεγμένων στην πηγή οργανικών απορριμμάτων
Υλικό
Οργανικό
%
90,6
Χαρτί
3,7
Πλαστικά/Υφάσματα
2,0
Κλάσμα <10 mm
2,1
Γυαλιά
0,5
Υπόλοιπο
1,6
Τα οργανικό κλάσμα του παραπάνω πίνακα αποτελείται από απορρίμματα κήπου όπως κλαδιά,
γκαζόν, χώματα και γενικά φυτικά υπολείμματα, από υπολείμματα μαγειρεμένου φαγητού,
φρούτων, λαχανικών, από χαρτιά, καθώς και από ανεπιθύμητα υλικά όπως πλαστικά, μέταλλα,
γυαλιά, κόκαλα και υφάσματα. Το εύρος των ανεπιθύμητων προσμίξεων κυμαίνεται από 3-8
%.
Η σύνθεση οργανικών αποβλήτων από διαλογή στη πηγή διαφέρει ανάλογα με την εποχή, τον
πληθυσμό, τη δόμηση και το σύστημα συλλογής. Οργανικά απόβλητα από αγροτικές περιοχές
παρουσιάζουν μικρότερη υγρασία και μεγαλύτερο όγκο πόρων. Επίσης υπάρχει μεγαλύτερη
παραγωγή απορριμμάτων κήπου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Τέλος παρατηρείται
μείωση των ανεπιθύμητων προσμίξεων όταν χρησιμοποιούνται μικρότεροι κάδοι κατά τη
συλλογή.
Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι στην περίπτωση που γίνει διαλογή στη πηγή μόνο για τις
συσκευασίες τότε η καθαρότητα ως προς τη σύσταση των βιοαποδομήσιμων του
εναπομείναντος υλικού παραμένει χαμηλή.
-
Εμπορικά απόβλητα
Στα εμπορικά απόβλητα συγκαταλέγονται απορρίμματα που έχουν περίπου τις ίδιες ιδιότητες
με τα οικιακά. Τα οργανικά προέρχονται από εστιατόρια ή υπαίθριες αγορές.
-
Πράσινα απόβλητα
Τα πράσινα απορρίμματα προέρχονται από κηπουρικές εργασίες σε πάρκα ή ιδιωτικούς
κήπους. Περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο αγριόχορτα, γκαζόν και κλαδιά.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
137
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ιλύς Βιολογικών καθαρισμών
Τα υπολείμματα των βιολογικών καθαρισμών περιέχουν επίσης ένα μεγάλο ποσοστό
οργανικών ουσιών, οι οποίες πρέπει να σταθεροποιηθούν. Αποτρεπτικό παράγοντα αποτελεί
το γεγονός ότι σε περίπτωση που προστεθεί ιλύς στην κλίνη της κομποστοποίησης τότε
απαγορεύεται η διάθεση του κομπόστ για γεωργικούς σκοπούς.
Αγροτικά απόβλητα
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν απόβλητα που προέρχονται από γεωργικές δραστηριότητες
όπως για παράδειγμα τα φυτικά υπολείμματα των καλλιεργειών
Βιομηχανικά οργανικά απόβλητα
Πρόκειται
για
οργανικές
ουσίες
που
παράγονται
κατά
τη
διάρκεια
βιομηχανικών
δραστηριοτήτων όπως η επεξεργασία τροφίμων
Στο επόμενο διάγραμμα παρουσιάζονται τα στάδια μιας μονάδας κομποστοποίησης που
επεξεργάζεται οργανικό υλικό μετά από διαλογή στη πηγή.
Διάγραμμα 14: Διάγραμμα ροής μονάδας αερόβιας βιολογικής επεξεργασίας
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
138
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Υποδοχή και απόθεση πρώτων υλών
Στο τμήμα παραλαβής τα απόβλητα ζυγίζονται και γίνεται ένας πρώτος οπτικός έλεγχος ως
προς την σύσταση τους. Ενδεχομένως να χρειαστεί να αποθηκευτούν προσωρινά μέχρι να
οδηγηθούν προς επεξεργασία. Ο χώρος προσωρινής αποθήκευσης πρέπει να είναι στεγανός
ώστε να αποφευχθούν τυχόν διαρροές και μπορεί να είναι είτε στεγασμένος είτε ανοιχτός
ανάλογα με την ποσότητα , τον τύπο των αποβλήτων και τη συχνότητα των βροχοπτώσεων.
Τα παραγόμενα στραγγίσματα οφείλονται να συλλέγονται. Ο χρόνος της προσωρινής
αποθήκευσης πρέπει να είναι περιορισμένος λόγω της φύσης των συγκεκριμένων αποβλήτων.
Τέλος πρέπει να υπάρχει ξεχωριστός χώρος αποθήκευσης για τα πράσινα απορρίμματα και για
το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των αστικών απορριμμάτων καθώς κάθε ρεύμα υφίσταται
διαφορετική προεπεξεργασία. Για τα πράσινα απορρίμμάτα δεν υπάρχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις
στην προσωρινή αποθήκευση τους καθώς αυτά δεν αποτελούν άμεσο κίνδυνο στη δημόσια
υγεία.
Προεπεξεργασία
Στόχοι της προεπεξεργασίας είναι:
1. Η απομάκρυνση μη οργανικών υλικών που δεν μπορούν να αποδομηθούν (π.χ. πλαστικά)
2. Να βελτιώσει τα φυσικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων για την ευκολότερη βιολογική
αποδόμηση τους
3. Να προφυλάξει τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στα επόμενα στάδια της
εγκατάστασης
4. Να απομακρύνει τα υλικά που μπορούν να μειώσουν την ποιότητα του κομπόστ.
Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται κυρίως κόσκινα, χειροδιαλογή, διαχωριστές μετάλλων και
αεροδιαχωριστές καθώς και μηχανήματα θρυμματοποίησης. Η χειροδιαλογή για λόγους
υγιεινής χρησιμοποιείται συνήθως μόνο σε ορισμένα ρεύματα αποβλήτων με πολλές
ανεπιθύμητες προσμίξεις και αφορά συνήθως μεγάλα σε μέγεθος κομμάτια. Το κοσκίνισμα
μπορεί να πραγματοποιηθεί με την παραλαβή των αποβλήτων, μετά τη χειροδιαλογή, μετά
την τεμαχοποίηση ή μετά το στάδιο της βιολογικής αποδόμησης και το άνοιγμα του κόσκινου
είναι περίπου 50-80 mm. Πάνω από αυτά τα μεγέθη βρίσκεται περίπου το 98% των
ανεπιθύμητων υλικών κάτι που καθιστά το κοσκίνισμα μια απαραίτητη διαδικασία.
Για μεγάλες εγκαταστάσεις το κοσκίνισμα συνδυάζεται με μαγνητικό διαχωρισμό, ο οποίος
αποσκοπεί περισσότερο στη μείωση των βαρέων μετάλλων που είναι ενσωματωμένα στα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
139
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μέταλλα παρά στην ανάκτηση των μετάλλων. Λόγω της μεγάλης υγρασίας του αρχικού υλικού
οι αεροδιαχωριστές χρησιμοποιούνται σπάνια στα αρχικά στάδια αλλά συνήθως μετά την
βιολογική επεξεργασία για την απομάκρυνση πλαστικών φύλλων.
Για την βελτίωση των φυσικών χαρακτηριστικών των πράσινων αποβλήτων αυτά υφίστανται
θρυμματοποίηση ώστε να καταστούν εύκολα βιοαποδομήσιμα και να προέλθει από αυτά το
υλικό δομής που είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της κυκλοφορίας του αέρα κατά τη φάση
της κομποστοποίησης. Εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο μπορούν να θρυμματιστούν και τα
υπόλοιπα οργανικά απόβλητα.
Το τελικό στάδιο της προεπεξεργασίας περιλαμβάνει ανάμιξη των διαφόρων βιοαποδομήσιμων
υλικών με υλικό δομής ώστε να επιτευχθεί η επαρκής τροφοδοσία με αέρα κατά τη διάρκεια
των βιολογικών διεργασιών σε συνάρτηση με την υγρασία και την ύπαρξη ιδανικής αναλογίας
θρεπτικών συστατικών. Η ανάμιξη γίνεται είτε με περιστροφικά τύμπανα είτε με τα
μηχανήματα που χρησιμοποιούνται κατά την ανάδευση.
Βιολογική αποδόμηση
Κατά το στάδιο αυτό πραγματοποιείται η βιολογική αποδόμηση των αποβλήτων και πρόκειται
για μία θερμόφιλη διαδικασία. Η διάρκεια της ανέρχεται σε 5 – 10 εβδομάδες και μπορεί να
θεωρηθεί ως λήξαν όταν η θερμοκρασία δεν υπερβαίνει τους 40 °C εφόσον η μικροβιακή
δραστηριότητα δεν διεκόπη για άλλους λόγους.
Ωρίμανση
Το στάδιο αυτό προορίζεται για την ωρίμανση του φρέσκου κομπόστ και λαμβάνει χώρα σε
θερμοκρασίες κάτω των 40 °C. Η διάρκεια της εξαρτάται από το αρχικό υλικό , την τεχνολογία
που χρησιμοποιήθηκε κατά την βιολογική αποδόμηση και την επιθυμητή ποιότητα του τελικού
προϊόντος. Ένας δείκτης για επαρκή ωρίμανση είναι η πτώση της θερμοκρασίας κάτω από
30°C. Η τεχνική πραγματοποίηση της γίνεται συνήθως σε σειράδια τραπεζοειδούς ή
τριγωνικής μορφής.
Εξευγενισμός (ραφινάρισμα του κομπόστ)
Κατά τη διάρκεια του ραφιναρίσματος του κομπόστ αφαιρούνται μη αποδομημένα οργανικά
υλικά όπως ξύλο, πλαστικά, μέταλλα και πέτρες. Επίσης γίνεται διαλογή του επιθυμητού
κοκκομετρικού κλάσματος. Ο εξευγενισμός περιλαμβάνει συνήθως τη χρήση κόσκινων
ανοίγματος 10-25 mm.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
140
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ενσάκιση - Αποθήκευση
Μετά τον εξευγενισμό το κομπόστ οδηγείται προς τις εγκαταστάσεις ενσάκισης όπου
σφραγίζεται σε σάκους για την εμπορευματοποίηση του και κατόπιν στον χώρο τελικής
αποθήκευσης. Σκοπός του τελικού αυτού σταδίου είναι η ασφαλής και χωρίς να επηρεαστεί η
ποιότητα του, αποθήκευση του κομπόστ. Λόγω του μικρού μεγέθους των κόκκων του αν αυτό
στοιβαχθεί σε μεγάλα ποσότητες υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας αναερόβιων ζωνών από την
πίεση του βάρους με αρνητική επίδραση στην ποιότητα του. Για αυτό το λόγο πριν την τελική
αποθήκευση είναι επιθυμητό να έχουν έρθει σε πέρας οι βιολογικές διεργασίες. Επίσης πρέπει
να αποφευχθεί η έκθεση του σε βροχοπτώσεις.
Διάθεση του κομπόστ
To κομπόστ είναι πλούσιο σε οργανικές ουσίες και θρεπτικά συστατικά. Η χρήση του αυξάνει
τη γονιμότητα του εδάφους και μειώνει τον κίνδυνο διάβρωσης του. Για την επιτυχή διάθεση
του στην αγορά πρέπει να αφαιρεθούν υλικά όπως γυαλιά και πλαστικά που υποβαθμίζουν την
οπτική παρουσίαση του. Από χημικής πλευράς πρέπει να διασφαλιστεί ότι η διάθεση του στο
έδαφος δε θα προκαλέσει βλάβες στο έδαφος και στα φυτά που αργότερα θα έχουν και
επίδραση στον άνθρωπο. Τέλος από βιολογικής πλευράς απαιτείται η καταστροφή των
παθογόνων μικροοργανισμών κατά τη διάρκεια της βιολογικής αποδόμησης.
Στο ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζεται το ισοζύγιο μάζας και ενδεικτικά τα παραγωγικά
στάδια μιας μονάδας κομποστοποίησης με οργανικό υλικό προδιαλεγμένο στη πηγή.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
141
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 15: Ισοζύγιο μάζας αερόβιας βιολογικής επεξεργασίας
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
142
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 10: Παραγωγικά στάδια μονάδας κομποστοποίησης
Οι απώλειες κατά το στάδιο της βιοαποδόμησης αφορούν κυρίως διοξείδιο του άνθρακα και
νερό και ανέρχονται σε 53% της αρχικής ποσότητας. Το μη αποδομημένο ξύλο μετά το πέρας
της επεξεργασίας επαναφέρεται στη διαδικασία της κομποστοποίησης ως υλικό δομής ώστε να
αυξηθεί το πορώδες του υποστρώματος και να διευκολυνθεί η κυκλοφορία του αέρα.
Κατά την τελική επεξεργασία και πριν την διάθεση του προϊόντος στην αγορά αφαιρούνται
ξένες προσμείξεις όπως πέτρες, πλαστικά και γυαλιά.
4.2.3.
Αναερόβια ΜΒΕ Σύμμεικτων Αποβλήτων
Ο σχεδιασμός των εγκαταστάσεων αναερόβιας ΜΒΕ εξαρτάται από τον τύπο και τη σύνθεση
των υλικών τροφοδοσίας, τα επιθυμητά προϊόντα ανάκτησης και την τεχνογνωσία του
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
143
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
κατασκευαστή. Το παρακάτω σχήμα παρουσιάζει το διάγραμμα ροής μιας τυπικής
εγκατάστασης, η οποία περιλαμβάνει μονάδα ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτιού,
πλαστικών και μετάλλων), ακολουθούμενη από μονάδα «ξηρής» αναερόβιας χώνευσης του
οργανικού κλάσματος.
Διάγραμμα 16: Διάγραμμα ροής τυπικής μονάδας μηχανικής και αναερόβιας επεξεργασίας
Αντί μονάδας ανάκτησης υλικών μπορεί να υπάρχει μονάδα ανάκτησης RDF, όπως και στην
περίπτωση της αερόβιας ΜΒΕ. Μπορεί επίσης να υπάρχει και σύστημα προσθήκης βιολογικής
ιλύος ή/ και γεωργικών και βιομηχανικών αποβλήτων σε ορισμένες αναλογίες για
συνεπεξεργασία με το οργανικό κλάσμα των Α.Σ.Α..
Η αναερόβια χώνευση του οργανικού κλάσματος γίνεται σε κλειστούς μεσοφιλικούς (30 - 40
°C) ή θερμοφυλικούς (50 - 65°C) βιοαντιδραστήρες, κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες, με
στόχο την ανάκτηση ενέργειας με μορφή μεθανίου, τη μείωση του όγκου των Α.Σ.Α. και τη
βιολογική σταθεροποίηση τους. Οι συνηθέστερες μέθοδοι χώνευσης είναι οι ακόλουθες:
«Υγρή» αναερόβια χώνευση
Το υγρό τροφοδοσίας περιλαμβάνει ολικά στερεά 3 έως 8%. Για να επιτευχθεί τόσο μεγάλη
αραίωση απαιτείται προσθήκη και θέρμανση μεγάλων ποσοτήτων νερού, οι οποίες πρέπει να
αφαιρεθούν μετά τη χώνευση.
Στην απλούστερη περίπτωση, η χώνευση γίνεται σε μονοβάθμιο μεσοφιλικό αντιδραστήρα,
που όμως παρουσιάζει σοβαρά λειτουργικά προβλήματα. Για την επίλυση των προβλημάτων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
144
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αυτών αναπτύχθηκε η χρήση δυο εν σειρά αντιδραστήρων, στον πρώτο από τους οποίους τα
οργανικά υδρολύονται και διασπώνται σε οξέα ενώ στο δεύτερο επιτυγχάνεται η
μεθανογέννηση. Ο συνολικός υδραυλικός χρόνος παραμονής είναι 5 έως 8 μέρες.
«Ξηρή» αναερόβια χώνευση.
Στη μέθοδο αυτή το υλικό τροφοδοσίας περιέχει τουλάχιστον 25% στερεά και η χώνευση του
γίνεται σε μονοβάθμιους μεσοφιλικούς ή θερμοφιλικούς αντιδραστήρες συνεχούς ή περιοδικής
λειτουργίας. Ο χρόνος παραμονής κυμαίνεται από 12 έως 18 μέρες.
Το μερικώς βιοσταθεροποιημένο προϊόν της χώνευσης μπορεί να διατεθεί απ’ ευθείας σε
Χ.Υ.Τ.Α.. Εναλλακτικά και προκειμένου να αξιοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό υλικό, ή/ και ως
υλικό αποκατάστασης εδαφών ή κάλυψης Χ.Υ.Τ.Α., το προϊόν της χώνευσης μπορεί να
υποστεί ωρίμανση και ραφινάρισμα, μια μακροχρόνια διαδικασία που στοχεύει στη μείωση της
υγρασίας, στην απελευθέρωση του εγκλωβισμένου μεθανίου, στην εξάλειψη των φυτοτοξικών
ουσιών και στην περαιτέρω αερόβια σταθεροποίηση του προϊόντος. Η διαδικασία αυτή μπορεί
να επιταχυνθεί με ενεργό αερισμό της αποθηκευμένης μάζας. Για την αρχική μείωση της
υγρασίας του προϊόντος της «υγρής» χώνευσης χρησιμοποιούνται παχυντές βαρύτητας και
συστήματα φυγοκέντρισης. Σε κάθε περίπτωση, το προϊόν της ωρίμανσης περιέχει αυξημένη
υγρασία, μεγαλύτερη από 50%, η οποία δεν επιτρέπει την ενσάκινση ή έστω την
παρατεταμένη αποθήκευση του. Για μείωση της υγρασίας στο επίπεδο του 35% έως 45% που
απαιτείται από τη Γερμανική νομοθεσία για ενσάκινση και αποθήκευση αντίστοιχα, γίνεται
χρήση φιλτροπρεσών και για ακόμα μεγαλύτερη ξήρανση γίνεται χρήση θερμών απαερίων. Το
υγρό κλάσμα που προκύπτει ανακυκλοφορεί μερικώς για ρύθμιση της υγρασίας στα
εισερχόμενα απορρίμματα, ενώ το πλεόνασμα διατίθεται ως υγρό απόβλητο μετά από
προχωρημένη επεξεργασία, λόγω των αυξημένων συγκεντρώσεων ρύπων που περιέχει.
Η επεξεργασία του βιοαερίου περιλαμβάνει απομάκρυνση του υδρόθειου και της περιεχόμενης
υγρασίας. Συχνά αφαιρείται και η αμμωνία. Επιπλέον διαχωρισμός και αφαίρεση του CO2
βελτιώνει τα χαρακτηριστικά του βιοαερίου σε επίπεδα φυσικού αερίου δικτύου. Το βιοαέριο
αποθηκεύεται προσωρινά και χρησιμοποιείται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Μέρος της
παραγόμενης ενέργειας χρησιμοποιείται για τη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας στον
αντιδραστήρα και για τις υπόλοιπες ενεργειακές ανάγκες της εγκατάστασης. Η περίσσεια
ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να διατεθεί σε δραστηριότητες εκτός εγκατάστασης.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
145
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Όπως και στην περίπτωση της αερόβιας ΜΒΕ, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από
μονάδες ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών, cRDF ή dRDF ανέρχεται σε περίπου 25,0 kWh
21,5 kWh και 55,5 KWh ανά τόνο Α.Σ.Α. αντίστοιχα. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και
καυσίμων από μονάδες αναερόβιας χώνευσης είναι της τάξης των 50 με 54 kWh ανά τόνο
οργανικού υλικού τροφοδοσίας. Το παραγόμενο βιοαέριο περιλαμβάνει 55% με 60% μεθάνιο
κατ' όγκο, η κατώτερη θερμογόνος δύναμη του οποίου είναι 37,75 MJ/Nm3.
Από τα παραπάνω δεδομένα και από τα ισοζύγια μάζας κάθε επιμέρους ολοκληρωμένης
εγκατάστασης αναερόβιας ΜΒΕ, μπορεί εύκολα να εκτιμηθεί η κατανάλωση και η δυνατότητα
παραγωγής
ηλεκτρικής
ενέργειας.
Για
παράδειγμα
τυπική
εγκατάσταση
αναερόβιας
επεξεργασίας έχει δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (από αξιοποίηση του
παραγόμενου βιοαερίου σε μηχανή αερίου με απόδοση 35%) kWh ανά τόνο Α.Σ.Α.. Η
κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανέρχεται σε 54 kWh ανά τόνο Α.Σ.Α. και επομένως η
δυνατότητα διάθεσης περίσσειας ηλεκτρικής ενέργειας σε τρίτους είναι 65 kWh ανά τόνο
Α.Σ.Α..
Προϊόντα και δυνατότητες διάθεσης
Για τα ανακυκλώσιμα υλικά (χαρτί, χαρτόνι, πλαστικά, γυαλί, σιδηρούχα και αλουμίνιο), το
RDF, αλλά και το βιοσταθεροποιημένο υλικό που παράγεται μετά από ωρίμανση και
ραφινάρισμα, οι δυνατότητες διάθεσης είναι παρόμοιες με αυτές που αναφέρονται στην
ενότητα ανάλυσης της αερόβιας μηχανικής επεξεργασίας.
Βαθμός συμμόρφωσης με στόχους Νομοθετικού πλαισίου
Οδηγία για Υγειονομική ταφή
Η αναερόβια χώνευση συνεισφέρει στους στόχους της οδηγίας για την Υγειονομική Ταφή
σχετικά με την εκτροπή του βιοαποδομήσιμου κλάσματος από τους Χ.Υ.Τ.Α., με τον ίδιο
τρόπο που συνεισφέρει και η κομποστοποίηση. Και σε αυτή την περίπτωση ρόλο κλειδί έχει ο
ορισμός και η μέτρηση της βιοαποδομησιμότητας, που θα καθορίσει τα κριτήρια αποδοχής
των επεξεργασμένων αποβλήτων στους Χ.Υ.Τ.Α., ως υλικό κάλυψης, σε περίπτωση που δεν
θα βρουν άλλη οδό αξιοποίησης / διάθεσης. Στην Ελλάδα αυτή η συζήτηση δεν έχει καν
ξεκινήσει, σε άλλες χώρες όμως υπάρχουν ειδικά κριτήρια για τα προϊόντα της αναερόβιας
χώνευσης, με βάση τη βιολογική τους συμπεριφορά. Έτσι στη π.χ Γερμανία δεν θεωρούνται
βιοαποδομήσιμα τα προϊόντα της αναερόβιας χώνευσης δείκτη παραγωγής βιοαερίου GΒ21<
20 Νl/mg ξηρής ουσίας. Στην Ελλάδα δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η σχετική συζήτηση, αλλά
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
146
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αναμένεται ότι η Οδηγία για τα ΒΑΑ που βρίσκεται υπό προετοιμασία θα θεσπίσει μια
προσέγγιση παρόμοια με τη Γερμανική.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αναερόβια χώνευση, συνεισφέρει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων
της Οδηγίας για την υγειονομική Ταφή, είτε αφορά το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των Α.Σ.Α.
μετά από διαλογή στην πηγή, είτε ως μέρος Μηχανικής-Βιολογικής Επεξεργασίας σύμμεικτων
αποβλήτων.
-
Στην πρώτη περίπτωση, η χωνεμένη ιλύς με ή χωρίς περαιτέρω αερόβια σταθεροποίηση
βρίσκει διέξοδο στην αγορά, σε αγροτικές και άλλες χρήσεις. Τα υπολείμματα της
διεργασίας που καταλήγουν σε Χ.Υ.Τ.Α. έχουν συνήθως περιεχόμενο ΒΑΑ της τάξης του
5-10 %.
-
Στη δεύτερη, η χωνεμένη ιλύς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αποκατάσταση χώρων ή ως
υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α.. Εφόσον έχει υποστεί επαρκή σταθεροποίηση, και σε αυτή
την περίπτωση δεν προσμετράται ως βιοαποδομήσιμο απόβλητο και συνεπώς συνεισφέρει
στην επίτευξη των στόχων εκτροπής (με την προϋπόθεση της θέσπισης κατάλληλων
κριτηρίων για τον προσδιορισμό της βιοαποδομησιμότητας).
-
Περιορισμός Αέριων του Θερμοκηπίου
Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κιότο η Ελλάδα πρέπει να περιορίσει την αύξηση των
εκπομπών της σε αέρια του θερμοκηπίου για την περίοδο 2008-2012 στο 25% των εκπομπών
του έτους βάσης (1990 για CΟ2, CΗ4 και Ν2O και 1995 για τα F-gases).
Κατά την αναερόβια χώνευση εκπέμπεται διοξείδιο του άνθρακα, όπως σε όλες τις διεργασίες
βιολογικής αποδόμησης οργανικών αποβλήτων. Ωστόσο, τα βιοαποδομούμενα υλικά (κυρίως
φυτικά υπολείμματα) αποτελούνται εξ’ ολοκλήρου από πρόσφατα δεσμευμένο άνθρακα και
έτσι μπορούν να θεωρηθούν «ουδέτερα» ως προς την προκαλούμενη κλιματική αλλαγή. Κατά
την αναερόβια χώνευση παράγονται επίσης και άλλα αέρια του θερμοκηπίου, όπως μεθάνιο,
αμμωνία και Ν2O. Από αυτά, η διαφυγή μεθανίου από διαρροές ή ατυχήματα ενέχει τη
μεγαλύτερη επικινδυνότητα αναφορικά με την κλιματική αλλαγή. Αν και δεν υπάρχουν σχετικά
δημοσιευμένα στοιχεία, οι διαρροές μεθανίου σε εγκαταστάσεις αναερόβιας χώνευσης
ελέγχονται καλά, όπως προαναφέρθηκε, εξ’ αιτίας των κινδύνων που θέτουν στην ασφάλεια
και υγιεινή των εργαζομένων. Έτσι εκτιμάται ότι διαφεύγει πολύ λιγότερο από το 0,1% του
παραγόμενου βιοαερίου.
Η συνεισφορά των εκπομπών αυτών στην κλιματική αλλαγή αντισταθμίζεται από την
παραγόμενη ενέργεια, η οποία υποκαθιστά την αντίστοιχη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Επιπλέον, τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στη χωνεμένη ιλύ μπορούν να
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
147
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
υποκαταστήσουν μέρος των χημικών λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία,
εξοικονομώντας την αντίστοιχη ενέργεια που απαιτείται για την παρασκευή τους.
Στόxοι για Αξιοποίηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Η Ευρωπαϊκή αλλά και η Εθνική νομοθεσία (Ν. 3468/2006) έχουν θέσει στόχο την αύξηση της
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, στις οποίες εντάσσεται σαφώς το
βιοαέριο από τα αστικά απόβλητα. Η ποσότητα του παραγόμενου βιοαερίου διαφέρει ανάλογα
με τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία και το είδος των αποβλήτων που δέχεται η μονάδα
(βιοαπόβλητα ή υπολειμματικά απόβλητα μετά από διαλογή στην πηγή, εμπλουτισμένο
οργανικό κλάσμα μετά από μηχανική διαλογή κλπ).
4.2.4.
Ανερόβια ΜΒΕ μετά από Διαλογή στην Πηγή
Διάγραμμα ροής και ισοζύγιο μάζας της αναερόβιας επεξεργασίας
Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζεται το ισοζύγιο μάζας μιας μονάδας αναερόβιας ζύμωσης
που χρησιμοποιεί οργανικά απόβλητα από διαλογή στη πηγή με ακόλουθη κομποστοποίηση
της παραγόμενης ιλύος.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
148
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 17: Διάγραμμα ροής αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας
-
Υποδοχή και απόθεση πρώτων υλών
Στο τμήμα παραλαβής τα απόβλητα ζυγίζονται και γίνεται ένας πρώτος οπτικός έλεγχος ως
προς την σύσταση τους. Ενδεχομένως να χρειαστεί να αποθηκευτούν προσωρινά μέχρι να
οδηγηθούν προς επεξεργασία. Ο χώρος προσωρινής αποθήκευσης πρέπει να είναι στεγανός
ώστε να αποφευχθούν τυχόν διαρροές και μπορεί να είναι είτε στεγασμένος είτε ανοιχτός
ανάλογα με την ποσότητα , τον τύπο των αποβλήτων και τη συχνότητα των βροχοπτώσεων.
Τα παραγόμενα στραγγίσματα οφείλονται να συλλέγονται. Ο χρόνος της προσωρινής
αποθήκευσης πρέπει να είναι περιορισμένος λόγω της φύσης των συγκεκριμένων αποβλήτων.
-
Προεπεξεργασία
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
149
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Η προεπεξεργασία έχει σαν στόχο:
1. Την απομάκρυνση μη οργανικών υλικών που δεν μπορούν να αποδομηθούν
2. Να βελτιώσει τα φυσικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων για την ευκολότερη βιολογική
αποδόμηση τους
3.
Να προφυλάξει τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στα επόμενα στάδια της
εγκατάστασης
4. Να απομακρύνει υλικά που μπορούν να μειώσουν την ποιότητα των τελικών προϊόντων
Το εύρος της προεπεξεργασίας εξαρτάται από το σύστημα που έχει επιλεγεί για την αναερόβια
επεξεργασίας και από τη σύσταση του αρχικού υλικού. Συστήματα υψηλών στερεών έχουν
μικρές απαιτήσεις σε προεπεξεργασία και το ίδιο ισχύει και για οργανικά απόβλητα που
προέρχονται από διαλογή στη πηγή του οργανικού κλάσματος των στερεών αστικών
αποβλήτων. Αντίθετα για τα σύμμεικτα απορρίμματα απαιτείται πολύπλοκη μηχανική
προεπεξεργασία πριν αυτά εισέλθουν στον αντιδραστήρα. Στο τέλος αυτής αφαιρούνται
ανεπιθύμητες προσμίξεις και το υπόλοιπο υλικό εισέρχεται στον αντιδραστήρα όπου λαμβάνει
χώρα η αναερόβια ζύμωση. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται κυρίως κόσκινα,
χειροδιαλογή, διαχωριστές μετάλλων, μηχανήματα ανάμιξης με νερό καθώς και μηχανήματα
θρυμματοποίησης
Ο τεμαχισμός αποσκοπεί στη βελτίωση των φυσικών χαρακτηριστικών των αποβλήτων σε
συνάρτηση με τα υπόλοιπα στάδια της επεξεργασίας και για να αυξηθεί η μικροβιακή
δραστηριότητα στον αντιδραστήρα.
Το επιθυμητό μέγεθος εξαρτάται συνήθως από τις
δυνατότητες του συστήματος τροφοδοσίας και την χρησιμοποιούμενη τεχνολογία. Συστήματα
τροφοδοσίας που έχουν κατασκευαστεί για τη μεταφορά μιγμάτων με μεγάλο ποσοστό
στερεών ουσιών είναι πιο ανθεκτικά. Αντίθετα σε μονάδες που επεξεργάζονται κυρίως υγρά
μίγματα απαιτείται εκτεταμένη θρυμματοποίηση.
Το κοσκίνισμα αποσκοπεί στον διαχωρισμό προσμίξεων. Το άνοιγμα του κόσκινου εξαρτάται
από τα επερχόμενα στάδια της επεξεργασίας. Για μεγάλες εγκαταστάσεις το κοσκίνισμα
συνδυάζεται με μαγνητικό διαχωρισμό, ο οποίος αποσκοπεί περισσότερο στη μείωση των
βαρέων μετάλλων που είναι ενσωματωμένα στα μέταλλα παρά στην ανάκτηση των μετάλλων.
Ανάλογα με την καθαρότητα του αρχικού υλικού μπορεί να χρησιμοποιηθεί χειροδιαλογή που
αφορά συνήθως μεγάλα κομμάτια.
Πριν από την είσοδο στον αντιδραστήρα και μετά τα πρώτα στάδια της προεπεξεργασίας το
υλικού εισόδου αναμιγνύεται με νερό ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό ποσοστό σε στερεές
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
150
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ουσίες. Η αποτελεσματικότητα της προεπεξεργασίας έχει αντίκτυπο στην παραγωγή βιοαερίου
καθώς με την αφαίρεση των προσμίξεων εξοικονομείται χώρος στον αντιδραστήρα και
βελτιώνεται η βιολογική αποδόμηση.
- Αναερόβια χώνευση
Κατά το στάδιο αυτό πραγματοποιείται η βιολογική αποδόμηση των αποβλήτων.
Τα απόβλητα μέσω του συστήματος τροφοδοσίας αντλούνται ή μεταφέρονται μέσω
ταινιόδρομων ή και φορτωτή στον αντιδραστήρα όπου και παραμένουν για διάστημα 15-20
ημερών. Με τη διατήρηση των λειτουργικών παραμέτρων σε ιδανικά επίπεδα ο χρόνος
παραμονής μπορεί να μειωθεί. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους γίνεται παραγωγή
βιοαερίου και ιλύος.
- Μονάδα αξιοποίησης βιοαερίου
Η ποσότητα του βιοαερίου που παράγεται εξαρτάται από την επιλεγμένη τεχνολογία καθώς
και από την καθαρότητα του αρχικού υλικού. Συνήθως ανέρχεται σε 100-200 m3/t. Μεγάλο
ποσοστό μη οργανικών ή δύσκολα βιοαποδομήσιμων ουσιών στον αντιδραστήρα έχει σαν
αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγή βιοαερίου. Η παραγόμενη ενέργεια χρησιμοποιείται
πρωταρχικά για την κάλυψη των αναγκών της εγκατάστασης.
-
Αποστράγγιση
Μετά το πέρας της αναερόβιας χώνευσης η ιλύς οδηγείται προς αποστράγγιση. Τα στερεά
προϊόντα της αποστράγγισης οδηγούνται προς αερόβια επεξεργασία όπως αυτή αναλύθηκε
παραπάνω. Τα υγρά απόβλητα επαναχρησιμοποιούνται για την ανάμιξη του φρέσκου
υποστρώματος. Επίσης είναι δυνατή η επεξεργασία τους σε κάποιον κοντινό βιολογικό
καθαρισμό.
Τα τυπικά μέρη μιας μονάδας αναερόβιας ζύμωσης υψηλών στερεών και μιας χαμηλών
στερεών που χρησιμοποιούνται παρουσιάζονται στις επόμενες εικόνες.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
151
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 11: Αναερόβιας βιολογική επεξεργασία υψηλών στερεών
Εικόνα 12: Αναερόβια βιολογική επεξεργασία χαμηλών στερεών
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
152
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4.2.5.
Βιολογική Ξήρανση
Η βιολογική ξήρανση ενώ ανήκει στην οικογένεια των τεχνολογιών ΜΒΕ λόγω των τεχνικών
χρησιμοποιούνται
στην
πραγματικότητα
διαφέρει
αρκετά
από
τις
προαναφερθείσες
τεχνολογίες καθώς το βιολογικό στάδιο της εγκατάστασης προηγείται της μηχανικής
επεξεργασίας και ο σκοπός της μονάδας είναι αποκλειστικά η παραγωγή δευτερογενούς
καυσίμου.
4.2.5.1.
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας
Η βιολογική ξήρανση αποτελεί μέθοδο προεπεξεργασίας και έχει ως βασικό σκοπό την
αναβάθμιση των Α.Σ.Α., έτσι ώστε να καταστούν καταλληλότερα για θερμική αξιοποίηση. Ποιο
συγκεκριμένα, επειδή τα Α.Σ.Α. περιέχουν αυξημένη υγρασία και το θερμικό τους περιεχόμενο
είναι χαμηλό, με τη βιολογική ξήρανση επιδιώκεται:
-
Μείωση της υγρασίας των Α.Σ.Α. στο 12 - 15% κατά βάρος
-
Διαχωρισμός ανακυκλώσιμων σιδηρούχων μετάλλων και αλουμινίου
-
Παραγωγή SRF (Solid Recovered Fuel), ενός υλικού κατάλληλου για θερμική αξιοποίηση,
με κατώτερη θερμογόνο δύναμη περίπου 15 MJ/kg.
Η ξήρανση επιτυγχάνεται με την ενέργεια που παράγει η αερόβια αποδόμηση ενός
περιορισμένου ποσοστού από τα οργανικά υλικά των Α.Σ.Α.. Στην επόμενη εικόνα
παρουσιάζεται το διάγραμμα ροής μιας εγκατάστασης βιολογικής ξήρανσης, με τυπικό ισοζύγιο
μάζας.
Τα σχήματα που ακολουθούν παρουσιάζουν το διάγραμμα της παραγωγικής διαδικασίας μιας
τυπικής εγκατάστασης βιολογικής ξήρανσης.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
153
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 18: Διάγραμμα ροής τυπικής μονάδας βιολογικής επεξεργασίας (Α.
Οικονομόπουλος 2007)
Διάγραμμα 19: Διάγραμμα παραγωγικής διαδικασίας τυπικής εγκατάστασης βιολογικής
ξήρανσης (Α. Οικονομόπουλος 2007)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
154
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σύμφωνα με το διάγραμμα του παραπάνω σχήματος, η επεξεργασία περιλαμβάνει τα
ακόλουθα στάδια:
-
Χώρο υποδοχής προσωρινής αποθήκευσης και τροφοδοσίας.
-
Πρωτοβάθμιο λειοτεμαχισμό των εισερχόμενων Α.Σ.Α..
-
Βιολογική ξήρανση σε βιοαντιδραστήρα όπου μεταφέρονται τα λειοτεμαχισμένα Α.Σ.Α.,
τοποθετούνται σε σειράδια και παραμένουν, ανάλογα με την τεχνολογία, για 5 - 7 μέρες ή
για περίπου 15 μέρες. Οι μικροοργανισμοί αποδομούν μέρος του ευκολότερα διασπάσιμου
οργανικού κλάσματος και αυξάνουν τη θερμοκρασία των απορριμμάτων στους 55 0C.
Αέρας αναρροφάται μέσω των σειραδιών από αγωγούς που βρίσκονται στο δάπεδο,
κορεννύεται με υγρασία και στη συνέχεια, μέσω βιολογικών φίλτρων, εκλύεται στην
ατμόσφαιρα. Για την επιτυχή έκβαση της διαδικασίας απαιτείται στενός έλεγχος, καθώς οι
βιολογικές διεργασίες επιβραδύνονται σημαντικά με τη μείωση της υγρασίας των
απορριμμάτων. Για το σκοπό αυτό, η διαδικασία της ξήρανσης παρακολουθείται
ηλεκτρονικά, έτσι ώστε να γίνονται οι αναγκαίες ρυθμίσεις στην κυκλοφορία και
ανακυκλοφορία
του
αέρα,
δίχως
την
παρουσία
χειριστών
στο
χώρο
της
βιοαποικοδόμησης.
-
Εξευγενισμό SRF, όπου το ξηρό υλικό διέρχεται από κόσκινα για να απαλλαγεί από τα
άχρηστα υλικά, περνάει από μαγνητικούς διαχωριστές για ανάκτηση μετάλλων και το
υπόλειμμα υποβάλλεται σε δευτεροβάθμιο τεμαχισμό.
Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες βιολογικής ξήρανσης ανέρχεται σε 140 kWh
ανά τόνο Α.Σ.Α.. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι το SRF έχει κατώτερη θερμογόνο δύναμη
μεταξύ 15 και 17,5 MJ/Kg. Για απορρίμματα σαν αυτά που παράγονται στην Ελλάδα, με
κατώτερη θερμογόνο δύναμη 8 MJ/kg και για επεξεργασία με ισοζύγιο μάζας που περιγράφηκε
πρωτύτερα, το ισοζύγιο ενέργειας ορίζει ότι η κατώτερη θερμογόνος δύναμη του SRF δεν
μπορεί να υπερβαίνει τα 8*(1000/550) = 14,5 MJ/Kg.
Από τα παραπάνω δεδομένα και από τα ισοζυγία μάζας κάθε επιμέρους ολοκληρωμένης
εγκατάστασης βιολογικής ξήρανσης, μπορεί εύκολα να εκτιμηθεί η κατανάλωση και η
δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Για μια τυπική μονάδα βιολογικής ξήρανσης και
ενεργειακής αξιοποίησης του παραγόμενου SRF, σε μονάδα στοιχειομετρικής καύσης με
θερμική απόδοση λέβητα 80% και ηλεκτρική απόδοση 35%), η παραγωγή ενέργειας
ανέρχεται
σε
622
kWh/τόνο
Α.Σ.Α..
Η
κατανάλωση
ηλεκτρικής
ενέργειας
(συμπεριλαμβανομένης και της μονάδας στοιχειομετρικής καύσης) εκτιμάται σε 210 kWh ανά
τόνο Α.Σ.Α. και επομένως η περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας που μπορεί να διατεθεί σε τρίτους
ανέρχεται σε περίπου 412 kWh ανά τόνο Α.Σ.Α..
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
155
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Προϊόντα και δυνατότητες διάθεσης
Από τις εγκαταστάσεις βιολογικής ξήρανσης είναι δυνατόν να παραχθούν τα ακόλουθα
προϊόντα:
Σιδηρούχα μέταλλα
Τα ανακτώμενα υλικά δύνανται να διατεθούν στην αγορά
SRF
Το παραγόμενο SRF δύναται να αξιοποιηθεί όπως έχει ήδη περιγραφεί στην αντίστοιχη
ενότητα αξιοποίησης του RDF.
Βαθμός συμμόρφωσης με στόχους Νομοθετικού πλαισίου
Η βιολογική ξήρανση ουσιαστικά διαφοροποιείται από τις μεθόδους ΜΒΕ που περιγράφηκαν
ως τώρα, στο γεγονός ότι δεν παράγει compost. Ειδικότερα τα πλεονεκτήματα που εμφανίζει
σε σχέση με τους στόχους του θεσμικού πλαισίου είναι:
-
Τα άχρηστα υλικά περιορίζονται σε ποσοστό ~15% επί του εισερχόμενης ποσότητας
απορριμμάτων, όταν σε άλλες ανταγωνιστικές μεθόδους για ταφή προορίζεται ποσοστό
έως και άνω του 50%. Επομένως με την μέθοδο αυτή αυξάνεται σημαντικά ο χρόνος
ζωής των χώρων ταφής υπολειμμάτων.
-
Το υπολειμματικό μίγμα αδρανών υλικών είναι μικρής περιεκτικότητας σε βιοαποδομήσιμα
υλικά (<5%), το μικρότερο από όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες, γεγονός που διευκολύνει
την ταφή του και ελαχιστοποιεί την παραγωγή βιοαερίου και στραγγισμάτων στο χώρο
ταφής.
Σε αντίθεση με άλλες συμβατικές τεχνολογίες επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, η εν
λόγω τεχνολογία δεν παράγει εδαφοβελτιωτικό υλικό (compost), η διάθεση του οποίου (όταν
προέρχεται από επεξεργασία σύμμεικτου απορρίμματος) έχει αποδειχθεί προβληματική λόγω
χαμηλής καθαρότητας.
Η Βιολογική Ξήρανση και ουσιαστικά αποτελείται από δύο μέρη:
1. Την αερόβια επεξεργασία των αποβλήτων (τα οποία συνήθως τεμαχίζονται προηγουμένως
για ελάττωση του μεγέθους). Κατά το στάδιο αυτό γίνεται αποδόμηση των αποβλήτων με
παροχή οξυγόνου αλλά σε αντίθεση με την κλασσική κομποστοποίηση δεν γίνεται προσθήκη
νερού στα απόβλητα και η περιεχόμενη υγρασία όσο προχωρά η δράση των μικροοργανισμών
ελαττώνεται. Έτσι τα απόβλητα αποδομούνται μερικώς (αποδομείται κυρίως το πιο πτητικό,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
156
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ζυμώσιμο μέρος των εισερχόμενων αποβλήτων) και σημαντικό μέρος του βιολογικού τους
περιεχομένου διατηρείται. Αποτέλεσμα της εξάτμισης του εισερχόμενου νερού και της βιοαποδόμησης, (συνολικά σε ποσοστό περίπου 24-30% κ.β. της εισόδου), είναι ένα προϊόν με
χαμηλή περιεκτικότητα σε υγρασία και υγειονοποημένο εξαιτίας των εξώθερμων αντιδράσεων
που λαμβάνουν χώρα κατά το στάδιο της βιοξήρανσης (~ 55 οC)
2. Το στάδιο της βιο-ξήρανσης ακολουθείται από μηχανική μετ-επεξεργασία (με συνδυασμούς
μηχανολογικού εξοπλισμού όπως και στη συνήθη μηχανική διαλογή), προκειμένου να
βελτιωθεί η σύσταση του υλικού μέσω της απομάκρυνσης μετάλλων και γενικότερα της
μείωσης των μή-καυσίμων υλικών (πέτρες, γυαλιά, κ.λ.π.). Το τελικό προϊόν της βιο-ξήρανσης
(SRF) αποτελεί ένα υλικό με σημαντική θερμογόνο δύναμη (~ 15-18 MJ/Kg) και χαμηλό
ποσοστό προσμίξεων αφού οι μηχανικοί διαχωρισμοί γίνονται ευκολότεροι εξαιτίας της
χαμηλής περιεκτικότητας σε υγρασία. Ανάλογα δε με την πιθανή χρήση του SRF, συχνά
ζητούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές σύστασης και τυποποίησης (pellets, fluff, κ.λ.π.). Τα
διάφορα συστήματα βιολογικής ξήρανσης που εφαρμόζονται διαφοροποιούνται κυρίως ως
προς τη διαμόρφωση του χώρου της ξήρανσης. Τα βασικά συστήματα είναι τρία και
περιγράφονται ακολούθως.
4.2.5.2.
Εναλλακτικά Συστήματα Εφαρμογής της Τεχνολογίας
Βιολογική Ξήρανση σε Βιομηχανικό Κτίριο εντός ενιαίας δεξαμενής
Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται από δύο Ιταλικές εταιρίες και το διάγραμμα ροής της φαίνεται
στην επόμενη εικόνα. Η εγκατάσταση διαμορφώνεται ως ενιαίος κλειστός χώρος εντός
βιομηχανικού κτιρίου και περιλαμβάνει την υποδοχή/δοσομέτρηση, τον τεμαχισμό, τη
βιολογική ξήρανση και τη μηχανική μετ-επεξεργασία. Σε όλο το χώρο λειτουργεί σύστημα
εξαερισμού που δημιουργεί ελαφρά υποπίεση προς αποφυγή έκλυσης αερίων εκπομπών στον
περιβάλλοντα χώρο. Ο αέρας που αναρροφάται οδηγείται διαμέσου των αστικών
απορριμμάτων για την απαιτούμενη παροχή οξυγόνου σε αυτά και κατόπιν οδηγείται για
καθαρισμό σε βιόφιλτρο.
Ο χώρος της βιολογικής ξήρανσης διαμορφώνεται ως κλειστή ενιαία δεξαμενή, εντός της
οποίας για καθορισμένο χρονικό διάστημα τα απορρίμματα έρχονται σε εξαναγκασμένη επαφή
με ρεύμα αέρα. Με τον τρόπο αυτό εξελίσσονται αντιδράσεις αερόβιας αποικοδόμησης του
οργανικού κλάσματος. Ο χρόνος παραμονής για την παραγωγή ενός υλικού με υγρασία
περίπου 20% είναι κατ’ ελάχιστο 14 ημέρες. Η διεργασία της ξήρανσης εξελίσσεται σε 24ωρη
βάση.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
157
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 13: Τμήμα Υποδοχής, τεμαχισμού και βιολογικής ξήρανσης απορριμμάτων
Το σταθεροποιημένο υλικό απαλλαγμένο από οσμές προωθείται μέσω χοάνης σε ταινία
μεταφοράς και εισέρχεται στο σύστημα δεματοποίησης. Η δεματοποίηση με κατάλληλη
συμπίεση (πλησίον του 1t/m3) επιτυγχάνει σημαντική μείωση του όγκου των απορριμμάτων
που οδηγούνται σε ταφή. Τα δέματα παραλαμβάνονται με κλαρκ από την ταινία εξόδου του
δεματοποιητή και φορτώνονται σε οχήματα μεταφοράς προς το Χ.Υ.Τ.Α..
Εναλλακτικά, εάν είναι επιθυμητή η παραγωγή SRF για ενεργειακή αξιοποίηση, εντός του
κτιρίου τοποθετείται μηχανολογικός εξοπλισμός για τη μηχανική διαλογή υλικών από το
βιοσταθεροποιημένο υλικό. Τότε το σταθεροποιημένο υλικό δεν οδηγείται προς δεματοποίηση
αλλά αυτοματοποιημένα μέσω χοάνης και μεταφορικής ταινίας τροφοδοτείται σε κόσκινο
μικρής διαμέτρου οπών (20 mm) όπου διαχωρίζεται το υπόλειμμα μεγέθους μικρότερου των
20 mm το οποίο και οδηγείται προς τον Χ.Υ.Τ.Α., από το χρήσιμο υλικό μεγαλύτερης
διαμέτρου το οποίο οδηγείται προς εκ νέου κοσκίνηση σε κόσκινο των 120 mm. Το κλάσμα
διερχόμενο από τις οπές (κλάσμα <120mm) οδηγείται προς αεροδιαχωρισμό για την ανάκτηση
χαρτιού, πλαστικού, ΔΞΥΛ, δηλαδή των υλικών υψηλού ενεργειακού περιεχομένου. Τα μή
ανακτώμενα υλικά από τον αεροδιαχωρισμό αποτελούν υπόλειμμα το οποίο οδηγείται προς το
Χ.Υ.Τ.Α..
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
158
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Το ρεύμα μεγέθους μεγαλύτερου των 120 mm εμπλουτίζεται με τα ελαφρά υλικά (χαρτί,
πλαστικό, ΔΞΥΛ) και οδηγείται προς μαγνητικό διαχωρισμό και αλουμινοδιαχωρισμό για
ανάκτηση των μετάλλων και τελικά την παραγωγή ενός σταθεροποιημένου προϊόντος από
χαρτί, οργανικό, πλαστικά και μικρή ποσότητα ανόργανων υλικών και προσμίξεων που μπορεί
να διατεθεί ως καύσιμο (SRF). Ο διαχωρισμός των μετάλλων γίνεται με μαγνητικό διαχωριστή
ενώ ο διαχωρισμός του αλουμινίου με διαχωριστή επαγωγικών ρευμάτων (eddy current
separator).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
159
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 20: Παραγωγική διαδικασία βιοξήρανσης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
160
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Βιολογική Ξήρανση σε Καλυμμένους Σωρούς
Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται από διάφορες εταιρίες σε Γερμανία, Αυστρία και Ιταλία και
αποτελεί ένα απλό και σχετικά φθηνό σύστημα που κυρίως έχει εφαρμογή σε μικρής κλίμακας
εγκαταστάσεις ή σε απόβλητα που έχουν υποστεί κάποιο βαθμό διαλογής. Τα συστήματα
αυτά, συχνά εγκαθίστανται εντός των Χ.Υ.Τ.Α. και δεν περιλαμβάνουν κτιριοδομική υποδομή,
πλην βασικών ίσως χώρων όπως π.χ. φυλάκιο. Τα απορρίμματα από το απορριμματοφόρο,
αφού αυτό ζυγισθεί, οδηγούνται με φορτωτή σε χοάνη μονάδας λειοτεμαχισμού (shredding).
Το μέγεθος τεμαχισμού είναι συνήθως 200 mm. Στην συνέχεια μπορεί προαιρετικά να γίνεται
και κοσκίνηση ώστε να προκύψουν δύο κλάσματα τα μεγαλύτερα από 80 mm και τα
μικρότερα. Σε αυτήν την περίπτωση τα μεγαλύτερα έχουν πολύ μικρό οργανικό φορτίο και
μπορούν να οδηγηθούν κατευθείαν σε ταφή.
Τα τεμαχισμένα απορρίμματα αφού τοποθετηθούν σε σωρούς με χρήση φορτωτών,
καλύπτονται από ειδική μεμβράνη. Η μεμβράνη αυτή είναι κατασκευασμένη με τέτοιο τρόπο
ώστε να επιτρέπει την έξοδο του παραγόμενου CO2 και των υδρατμών, αλλά να αποτρέπει
την έξοδο των οσμών. Η μεμβράνη επιπρόσθετα δεν επιτρέπει την είσοδο ομβρίων στο σωρό.
Το οξυγόνο παρέχεται από κατάλληλα συστήματα φυσητήρων και με κατάλληλο σύστημα
διάτρητων σωλήνων εξασφαλίζεται η διασπορά του σε όλη την μάζα των απορριμμάτων. Οι
αγωγοί μπορούν να τοποθετηθούν με δύο τρόπους: είτε με χρήση διάτρητου δαπέδου (in
floor pipes) είτε με την τοποθέτηση πλέγματος αγωγών πάνω στην επιφάνεια τοποθέτησης
του σωρού (οn floor pipes). Κατά την διάρκεια της διεργασίας, όλα τα τμήματα του
συγκροτήματος βιοσταθεροποίησης παρακολουθούνται όσον αφορά την θερμοκρασία και την
υγρασία. Οι μετρούμενες παράμετροι καταγράφονται αυτόματα και μέσω συστήματος
αυτοματισμού ρυθμίζεται η παροχή οξυγόνου. Το σταθεροποιημένο υλικό μετά την
ολοκλήρωση της ξήρανσης, μπορεί να οδηγείται προς δεματοποίηση και κατόπιν στο ΧΥΤ, ή
προς μηχανική διαλογή για την ανάκτηση υλικών και την παραγωγή SRF όπως περιγράφηκε
και προηγούμενα.
Η εγκατάσταση τεμαχιστή και σωρών βρίσκεται σε ανοικτό, μή στεγασμένο χώρο,
διαμορφωμένο ως «πλατεία» . Εάν είναι επιθυμητός εξοπλισμός μηχανικής διαλογής, τότε
αυτός θα είναι στεγασμένος (π.χ. σε μεταλλικό κτίριο με βιομηχανικό δάπεδο).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
161
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 14: Βιολογική ξήρανση σε καλυμμένους σωρούς
Βιολογική Ξήρανση σε βιομηχανικό κτίριο, εντός Διαμερισμάτων (boxes)
Η μέθοδος αυτή είναι παρόμοια με τη μέθοδο σε βιομηχανικό κτίριο, μόνο που η ξήρανση δεν
λαμβάνει χώρα σε δεξαμενή, αλλά σε τσιμεντένια ή μεταλλικά διαμερίσματα – κουτιά τα οποία
μπορούν να παραλάβουν υλικό μία μέρας. Τα κουτιά τοποθετούνται είτε σε πλήρως
στεγασμένο χώρο είτε σε ασφαλτοστρωμένη πλατεία κάτω από στέγαστρο, ανάλογα με τις
συνθήκες και τις απαιτήσεις της αδειοδοτούσας περιβαλλοντικής αρχής. Η μέθοδος
εφαρμόζεται από δύο γερμανικές εταιρίες, αλλά σε διαφορετική κλίμακα σε ότι αφορά τη
δυναμικότητα (η μία ασχολείται με μικρές-μεσαίες μονάδες όχι μεγαλύτερες των 50.000
τόνων ετησίως ενώ η άλλη μπορεί να προμηθεύσει πλήρη γκάμα συστημάτων). Η εισαγωγή
αέρα γίνεται μέσω κατάλληλου δαπέδου και η παροχή ρυθμίζεται αυτόματα με μετρήσεις της
θερμοκρασίας και του περιεχόμενου διοξειδίου του άνθρακα. Σε μισή περίπου μέρα η
θερμοκρασία μέσα στα κουτιά ανεβαίνει στους 50 oC και διατηρείται σε αυτά τα επίπεδα για 5
με 10 μέρες (τυπικά 7). H χρήση των «κουτιών» επιταχύνει τις βιολογικές διεργασίες και
εξασφαλίζει την απουσία οσμών. Το μεγαλύτερο ποσοστό του παρεχόμενου αέρα αφού
εξέλθει από τα κουτιά, ψύχεται σε εναλλάκτη και κατόπιν επιστρέφει σε αυτά. Αυτό γίνεται
αρκετές φορές μέχρις ότου τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα υπερβούν ένα όριο. Τότε ο
αέρας οδηγείται προς επεξεργασία σε ένα αρκετά προηγμένο σύστημα (Regenerative Thermal
Oxidation – RTO) προκειμένου να τηρούνται τα αυστηρά όρια που έχουν τεθεί στη Γερμανία
σχετικά με τις εκπομπές VOCs. Το συμπύκνωμα από την ψύξη του αέρα οδηγείται προς
επεξεργασία υγρών αποβλήτων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
162
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 15: Κουτιά της γερμανικής εταιρίας Herhof (πηγή: Juniper, 2005)
Νεότερα Κουτιά προστίθενται
Αρχικά Κουτιά στην εγκατάσταση
Εικόνα 16: Κουτιά της γερμανικής εταιρίας Nehlsen (πηγή: Juniper, 2005)
Όπως και στις προηγούμενες τεχνικές, το σταθεροποιημένο υλικό απαλλαγμένο από οσμές
μπορεί να προωθείται σε σύστημα δεματοποίησης και κατόπιν σε οχήματα μεταφοράς προς το
Χ.Υ.Τ.Α.. Εναλλακτικά, εάν είναι επιθυμητή η παραγωγή SRF για ενεργειακή αξιοποίηση, εντός
του κτιρίου τοποθετείται μηχανολογικός εξοπλισμός για τη μηχανική διαλογή υλικών από το
βιοσταθεροποιημένο υλικό. Ένα πλήρες διάγραμμα ροής φαίνεται στο επόμενο σχήμα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
163
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 21: Διάγραμμα ροής βιοξήρανσης σε «κουτιά» (πηγή: Juniper, 2005)
Το σταθεροποιημένο υλικό αυτοματοποιημένα τροφοδοτείται σε πυκνομετρικό διαχωριστή
από όπου προκύπτουν δύο κλάσματα το ελαφρύ και το βαρύ. Το Ελαφρύ Κλάσμα διέρχεται
από μαγνήτη και αλουμινοδιαχωριστή (eddy current separator) για την ανάκτηση σιδηρούχων
και μή σιδηρούχων μετάλλων. Το υλικό που απομένει περιέχει ελαφριά καύσιμα υλικά που
αναμιγνύονται με τα αντίστοιχα καύσιμα υλικά από το δεύτερο πυκνομετρικό διαχωριστή, ο
οποίος χρησιμοποιείται για την περαιτέρω επεξεργασία του βαρέως κλάσματος. Αυτά τα υλικά
πελλετοποιούνται και αποτελούν το SRF. Το βαρύ κλάσμα από το δεύτερο πυκνομετρικό
διαχωρισμό διέρχεται από μαγνήτη και αλουμινοδιαχωριστή (eddy current separator) όπου
ανακτώνται σίδηρος και αλουμίνιο Το υλικό που απομένει αποτελεί υπόλειμμα.
4.2.6.
Διύλιση (Percolation)
Η μέθοδος αυτή αποτελεί ένα συνδυασμό αερόβιας κια αναερόβιας επεξεργασίας, ο οποίος
στηρίζεται στο διαχωρισμό τον υδατοδιαλυτών οργανικών ενώσεων από τις υπόλοιπες. Για το
σκοπό αυτό τα απόβλητα «ξεπλένονται» με νερό, σε αντιδραστήρα συνεχούς λειτουργίας, υπό
ανάδευση και σε θερμοκρασία περίπου 37 oC για 2-7 ημέρες. Με τον τρόπο αυτό προκύπτει
ένα υγρό μίγμα με μικρή περιεκτικότητα σε στερεά, που περιλαμβάνει υδατοδιαλυτές
οργανικές (και κάποιες ανόργανες) ενώσεις και το οποίο είναι σχετικά απαλλαγμένο από ουσίες
που πιθανά παρεμποδίζουν την βιολογική επεξεργασία. Κατόπιν καθίζησης το υλικό αυτό
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
164
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αποτελεί ένα πολύ καλό «υπόστρωμα» για αναερόβια χώνευση. Ουσιαστικά η «διύλιση»
επιτυγχάνει:
• Μείωση οσμών
• Διευκόλυνση της ανάκτησης ενέργειας (μέω αναερόβιας χώνευσης)
• Απομάκρυνση ανεπιθύμητων ενώσεων
• Ομογενοποίηση του υλικού προς επεξεργασία
Τα
υπόλοιπα
στερεά
μπορούν
να
οδηγηθούν
προς περαιτέρω
επεξεργασία
αφού
περιλαμβάνουν σημαντικό ποσοστό βιοαποδομήσιμου κλάσματος. Συνήθως χρησιμοποιούνται
τεχνικές μηχανικού διαχωρισμού και κομποστοποίηση (αερόβια επεξεργασία).
Εικόνα 17: Εσωτερικό του «percolator», εταιρία ΙSKA
4.2.7.
4.2.7.1.
Υπάρχουσα Εμπειρία – Εγκαταστάσεις σε Λειτουργία
Εγκαταστάσεις ΜΒΕ
Στην αγορά υπάρχει πληθώρα λύσεων που βασίζονται στη μέθοδο της ΜΒΕ και είναι
κατάλληλες για ένα ευρύ φάσμα των στόχων επεξεργασίας αποβλήτων, διατίθενται δε και σε
μεγάλη ποικιλία. Από αυτή την άποψη τα συστήματα ΜΒΕ έχουν αναπτυχθεί περισσότερο από
μεθόδους θερμικής επεξεργασίας, όπως είναι η πυρόλυση, η αεριοποίηση, μέθοδοι που
βασίζονται στο πλάσμα και άλλα καινοτόμα συστήματα, τα οποία, όπως και η ΜΒΕ,
πλασάρονται στην αγορά ως νέες προσεγγίσεις στην επεξεργασία των αποβλήτων. Παρόλα
αυτά, η λειτουργικότητα, η πολυπλοκότητα, το κόστος, η περιβαλλοντική απόδοση, τα
πρότυπα της εφαρμοσμένης μηχανικής και η δοκιμή στην πράξη των μεμονωμένων εμπορικών
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
165
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
συστημάτων, ποικίλλουν ευρέως. Η πρόκληση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι πλέον η
επιλογή της κατάλληλης λύσης για της δικές της ανάγκες. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται
οι υποδομές της ΜΒΕ σε παγκόσμια κλίμακα.
Πίνακας 45: Υποδομές ΜΒΕ παγκοσμίως
Η Ισπανία, η Ιταλία και η Γερμανία έχουν μακράν το μεγαλύτερο ποσοστό εμπειρίας στη
μέθοδο ΜΒΕ. Η τελευταία άνθιση των συστημάτων ΜΒΕ πραγματοποιήθηκε κατά βάση στη
Γερμανία και στην Αυστρία και είναι σ’ αυτές τις χώρες όπου η ΜΒΕ θεωρείται ως μία βιώσιμη
λύση στη ΔΣΑ και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Πιο πρόσφατα, η ΜΒΕ έχει προσελκύσει
πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Το επόμενο διάγραμμα παρουσιάζει την ευρεία γκάμα των
χωρών οι οποίες έχουν το λιγότερο μία μονάδα ΜΒΕ.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
166
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 22: Δυναμικότητα μονάδων ΜΒΕ σε λειτουργία (Πηγή: Βάση δεδομένων Juniper)
Οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις παρουσιάζουν δυναμικότητα μικρής (<50.000 τόνους / έτος)
και μεγάλης κλίμακας (>200.000 τόνους / έτος). Δεν έχουν κατασκευαστεί μονάδες ΜΒΕ
συγκρίσιμες με τις μεγαλύτερες που αντιστοιχούν στην καύση (από 500.000 έως 1.000.000
τόνους / έτος). Η ΜΒΕ μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην άμεση επίτευξη των στόχων
της Οδηγίας για την Υγειονομική Ταφή, αφού δεν προαπαιτεί την ανάπτυξη προγραμμάτων
διαλογής στην πηγή, έχει σχετικά χαμηλό κόστος και δεν απαιτεί μεγάλες οικονομίες κλίμακας
(οπότε καθίσταται κατάλληλη και για μικρότερες πληθυσμιακές συγκεντρώσεις). Επιπλέον,
χαρακτηρίζεται από αρκετή ευελιξία, καθώς μπορεί να λειτουργήσει με χαμηλότερη
τροφοδοσία από αυτή του σχεδιασμού και μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μονάδα
κομποστοποίησης για απόβλητα μετά από ΔσΠ. Έτσι η ανάπτυξη μονάδων ΜΒΕ δεν δεσμεύει
τις δυνατές επιλογές μιας περιοχής, περιορίζοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης προγραμμάτων
ανακύκλωσης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στο μέλλον. Στην Ελλάδα έχουν
κατασκευαστεί 3 μονάδες, στα Άνω Λιόσια (Αττική), την Καλαμάτα, και τα Χανιά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμπορικότητα των μεθόδων ΜΒΕ στις μεσογειακές χώρες
και στη Γαλλία:
• Στην Ισπανία λειτουργούν πάνω από 15 μονάδες ΜΒΕ και χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι
από τις δέκα μεγαλύτερης δυναμικότητας μονάδες του κόσμου, οι έξι βρίσκονται στην
Ισπανία. Από τις 17 περίπου μονάδες που λειτουργούν, οι δέκα είναι μονάδες αναερόβιας
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
167
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
χώνευσης. Στην Ισπανία επίσης λειτουργεί και η μεγαλύτερη μονάδα κομποστοποίησης της
Ευρώπης, στα προάστια της Μαδρίτης (480.000 t/a).
• Στην Ιταλία οι μέθοδοι ΜΒΕ αναπτύχθηκαν ραγδαία από το 1995 και μετά, με αποτέλεσμα
από 1.120 εκ. τόνοι απορριμμάτων που επεξεργάζονταν το 1995 σε εγκαταστάσεις ΜΒΕ να
επεξεργάζονται το 2003 συνολικά 7.480 εκ. τόνοι. Αυτή τη στιγμή στην Ιταλία οι μέθοδοι ΜΒΕ
που παράγουν και κάποιου είδους RDF κατέχουν το 22% της συνολικής ποσότητας
απορριμμάτων που επεξεργάζονται. Τέτοιες μονάδες έχουν κυρίως κατασκευαστεί στο νότιο
τμήμα της χώρας ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από την ταφή. Παρόλα αυτά στο νότιο τμήμα
οι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης του RDF είναι περιορισμένες σε αριθμό. Έτσι στην
περιοχή της Campania (Νάπολη) εκτιμάται ότι περίπου 3 εκ. τόνοι RDF βρίσκονται
αποθηκευμένοι (στοιχεία 2005). Οι μονάδες αναερόβιας χώνευσης είναι τρεις τον αριθμό, οι
δύο βρίσκονται στο βόρειο τμήμα και η μία στη Σαρδηνία.
• Στη Γαλλία στοχεύουν στην παραγωγή κομπόστ από σύμμεικτα Α.Σ.Α. για αγροτική χρήση
μετά από ΜΒΕ. Έτσι, στη Γαλλία το 2000 βρίσκονταν σε λειτουργία 77 εγκαταστάσεις
μηχανικής διαλογής-κομποστοποίησης δυναμικότητας 1,9 εκατομμυρίων τόνων. Επίσης
λειτουργούν δύο μονάδες ΜΒΕ εκ των οποίων οι δύο με τη μέθοδο της αναερόβιας χώνευσης
στις πόλεις Amiens και Varennes – Jarcy στο βόρειο τμήμα της χώρας.
4.2.7.2.
Εγκαταστάσεις Βιολογικής Ξήρανσης
Τα 14 από τα 80 εργοστάσια ΜΒΕ (Μηχανικής - Βιολογικής Επεξεργασίας) που λειτουργούσαν
το 2004 ήταν βιολογικής ξήρανσης. Η συνολική δυναμικότητα των παραπάνω εργοστασίων
ανερχόταν σε 1.165.000 tn/έτος και αντιστοιχούσε στο 13,7% της δυναμικότητας όλων των
εργοστασίων ΜΒΕ.
Τα υφιστάμενα εργοστάσια βιολογικής ξήρανσης στην Ε. Ε. μπορούν να επεξεργαστούν περί
τους (260/365) χ 1.165.000 = 830.000 tn/έτος Α.Σ.Α. και να παράγουν περί τους 830.000 χ
0,55 = 460.000 tn/έτος SRF. Οι οίκοι που είχαν κατασκευάσει επιτυχώς μονάδες με
παραλλαγές αυτής της τεχνολογίας ήταν, μέχρι το τέλος του 2004, τρεις και αναφέρονται στη
διεθνή βιβλιογραφία.
Η γερμανική εταιρεία Herhof GmbH εξειδικεύεται στην κατασκευή και λειτουργία παρόμοιων
μονάδων καθώς έχει κατασκευάσει 8 μονάδες στην Ευρώπη με τη τεχνολογία της βιολογικής
ξήρανσης προς παραγωγή δευτερογενούς ξηρού καυσίμου (DryStabilat), καθώς και 43
μονάδες παγκοσμίως με την μέθοδο της αερόβιας κομποστοποίησης σε ειδικού τύπου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
168
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
κλειστούς βιοαντιδραστήρες (In Vessel Composting). Ειδικότερα, στον επόμενο πίνακα
παρουσιάζεται
μια
συνοπτική
αναφορά
των
εγκαταστάσεων
που
λειτουργούν
χρησιμοποιώντας εδώ και αρκετά χρόνια την εν λόγω τεχνολογία.
Πίνακας 46: Εγκατεστημένες μονάδες βιολογικής ξήρανσης του οίκου Herhof GmbH
A/A
Πόλη – Χώρα
1
Asslar, Γερμανία
2
Δυναμικότητα (τόνοι /
έτος)
Έτος ολοκλήρωσης
140.000
08/97
15.000
08/99 (επέκταση)
Rennerod, Γερμανία
100.000
04/00
3
Dresden, Γερμανία
85.000
05/01
4
Fusina, Ιταλία
150.000
02/02
5
Geel, Βέλγιο
150.000
08/05
6
Osnabrück, Γερμανία
90.000
02/06
7
Niederlehme, Γερμανία
135.000
09/06
8
Trier, Γερμανία
220.000
03/07
4.2.7.3.
Εγκαταστάσεις Βιολογικής Επεξεργασίας
Για την βιολογική επεξεργασία των σύμμεικτων Α.Σ.Α με στόχο παραγωγή κομπόστ ή /και
βιοαερίου απαιτείται ο διαχωρισμός του οργανικού κλάσματος από τα λοιπά απορρίμματα. Οι
μέθοδοι βιολογικής επεξεργασίας, είναι ευρέως διαδεδομένες γιατί υπάρχει συσσωρευμένη
εμπειρία από την επεξεργασία οργανικών κλασμάτων που συλλέγονται χωριστά (π.χ.
υπολείμματα κουζίνας, γεωργικά απόβλητα, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα κήπου,
κ.λ.π.).
Κομποστοποίηση
Η κομποστοποίηση (αερόβια βιολογική επεξεργασία), σε όλες της τις παραλλαγές, είναι μια
αποδεδειγμένη και ευρέως χρησιμοποιούμενη τεχνολογία για μια μεγάλη ποικιλία οργανικών
υλικών, συμπεριλαμβανομένου του οργανικού κλάσματος των αστικών στερεών αποβλήτων,
είτε μετά από διαλογή στην πηγή (ΔσΠ) είτε μετά από μηχανική διαλογή. Υπάρχουν πάνω από
50 κατασκευαστές διαφορετικών συστημάτων κομποστοποίησης στην Ευρώπη και τη Βόρεια
Αμερική, ο καθένας με πολλές μονάδες στο ενεργητικό του. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι
στην ΕΕ λειτουργούν περίπου 1800 μεγάλες μονάδες που επεξεργάζονται το οργανικό κλάσμα
των Α.Σ.Α. μετά από διαλογή στην πηγή, εκ των οποίων περίπου το 40% επεξεργάζεται μόνο
πράσινα απόβλητα. H συνολική δυναμικότητα τους ξεπερνάει τους 19 εκ. tn ετησίως. Τα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
169
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
συστήματα που χρησιμοποιούνται για την τεχνική υλοποίηση της κομποστοποίησης
διαφέρουν κυρίως ως προς το αν η βιολογική αποδόμηση λαμβάνει χώρα σε ανοιχτό χώρο, σε
κλειστά κτίρια ή κλειστούς αντιδραστήρες. Ακόμα και όταν χρησιμοποιούνται ίδια συστήματα
τα αποτελέσματα ως προς τις εκπομπές, την ποιότητα του κομπόστ και τον χρόνο βιολογικής
επεξεργασίας ποικίλουν καθώς τα εισερχόμενα υλικά και ο τρόπος λειτουργίας των μονάδων
διαφέρουν.
Σε καινούργιες μονάδες η κομποστοποίηση πραγματοποιείται σε κλειστούς χώρους. Επίσης,
παρατηρείται η τάση να κατασκευάζονται μονάδες μεγάλης δυναμικότητας και να δίνεται
μεγαλύτερη βαρύτητα στην παραγωγή υψηλής ποιότητας κομπόστ θέτοντας υψηλές τεχνικές
προδιαγραφές κατά τη λειτουργία. Σε γενικές γραμμές οι μονάδες κομποστοποίησης στην
Ευρώπη λειτουργούν επιτυχώς. Τεχνικά προβλήματα παρατηρούνται ωστόσο σε χώρες όπου
η βιολογική επεξεργασία δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη.
Αναερόβια Χώνευση
Η αναερόβια χώνευση αποτελεί, σε παγκόσμια κλίμακα, μια αποδεδειγμένη τεχνολογία για την
επεξεργασία ιλύος από μονάδες βιολογικού καθαρισμού αστικών λυμάτων, καθώς και για
κτηνοτροφικά απόβλητα. Στην αναερόβια χώνευση, εξαιτίας της «ευαισθησίας» της μεθόδου,
η «μετάβαση» από την επεξεργασία οργανικών αποβλήτων στην επεξεργασία του οργανικού
κλάσματος των Α.Σ.Α. μετά από μηχανική διαλογή έγινε με πιο αργούς ρυθμούς. Για το λόγο
αυτό η χρήση της στο οργανικό κλάσμα των αστικών αποβλήτων είναι σχετικά πιο πρόσφατη,
υπάρχουν όμως πλέον αρκετές μονάδες και εγκατεστημένη δυναμικότητα στην ΕΕ ώστε να
θεωρηθεί ως ασφαλής επιλογή. Έτσι η κατάσταση στην ΕΕ διαμορφώνεται ως εξής (Barth,
2005):
• Παρατηρείται αύξηση της εγκατεστημένης δυναμικότητας αναερόβιας χώνευσης για
εμπορικά και οικιακά τροφικά απόβλητα, ειδικά σε χώρες όπως η Γερμανία και η Αυστρία, οι
οποίες παρέχουν επιδοτήσεις για την παραγομένη ανανεώσιμη ενέργεια. Επίσης σημαντικό
ενδιαφέρον για την τεχνολογία υπάρχει και στην Ισπανία, όπου γίνονται προσπάθειες
παραγωγής ενός εμπορεύσιμου προϊόντος από την αναερόβια χώνευση σύμμεικτων Α.Σ.Α..
• Συνολικά η εγκατεστημένη δυναμικότητα ανέρχεται σε 3,5 εκατομμύρια τόνους.
• Η τάση είναι να κατασκευάζονται μεγαλύτερες μονάδες (δυναμικότητας άνω των 50.000
τόνων/ έτος). Από τα υπάρχοντα συστήματα, το 45% εφαρμόζει «ξηρή» και το 49% «υγρή»
αναερόβια χώνευση.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
170
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
• Η Σουηδία υποστηρίζει μόνο την παραγωγή καυσίμου από το βιοαέριο και όχι την παραγωγή
ενέργειας.
• Η Δανία έχει ως στόχο την επεξεργασία των διαλεγμένων στην πηγή οικιακών βιοαποβλήτων
σε υπάρχουσες μονάδες αναερόβιας χώνευσης αγροτικών αποβλήτων.
Οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις αναερόβιας χώνευσης στερεών αποβλήτων μπορούν να
διακριθούν σε τρεις γενικές κατηγορίες, ανάλογα με τα υλικά που επεξεργάζονται (EA, 2002b):
1. Μονάδες χώνευσης διαλεγμένων στην πηγή βιοαποβλήτων, δηλ. ενός σχετικά καθαρού
ρεύματος οργανικών αποβλήτων (απόβλητα κουζίνας και μικρού μεγέθους απόβλητα κήπου –
γρασίδι, φύλλα).
2. Μονάδες χώνευσης του οργανικού κλάσματος των σύμμεικτων αποβλήτων, ως μέρος ενός
συστήματος μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας, με στόχο την παραγωγή βιοαερίου και ενός
χαμηλής αξίας εδαφοβελτιωτικού ή υλικού κάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α..
3. Κεντρικές μονάδες χώνευσης, όπου το οργανικό κλάσμα των Α.Σ.Α. μετά από διαλογή στην
πηγή υφίσταται επεξεργασία σε συνδυασμό με άλλα απόβλητα (κυρίως αγροτικά απόβλητα
αλλά και ιλύ από ΜΕΛ).
Στην πρώτη κατηγορία εμφανίζεται η μεγαλύτερη ποικιλία συστημάτων που κάνουν χρήση
σχεδόν όλων των διαθέσιμων τεχνολογιών αναερόβιας χώνευσης και υπάρχουν περισσότεροι
από 40 ανεξάρτητοι κατασκευαστές βιοαντιδραστήρων. Ωστόσο, τέσσερα συστήματα
φαίνεται να έχουν επικρατήσει, για διάφορους λόγους, στην αγορά και έχουν να επιδείξουν τις
περισσότερες κατασκευασμένες μονάδες: DRANCO, VALORGA, KOMPOGAS και BTA.
Μέχρι το τέλος του 2006, υπήρχαν 124 εργοστάσια αναερόβιας χώνευσης με δυναμικότητα
μεγαλύτερη των 3.000 tn/έτος, των οποίων τα εισερχόμενα ή μέρος των εισερχομένων
αποβλήτων αφορούσε σύμμεικτα Α.Σ.Α. ή προδιαλεγμένο οργανικό υλικό. Συγκριτικά με το
2000 η συνολική δυναμικότητα των μονάδων τετραπλασιάστηκε ενώ ο αριθμός τους
διπλασιάστηκε γεγονός ενδεικτικό για την ολοένα και αυξανόμενη χρήση της αναερόβιας
χώνευσης. Γενικά η σύγχρονη τάση στην εφαρμογή της τεχνολογίας προβλέπει την
κατασκευή αντιδραστήρων μεγάλης δυναμικότητας. Η μέση δυναμικότητα των μονάδων που
κατασκευάστηκαν κατά το χρονικό διάστημα 2001-2005 ήταν 43.000 tn/έτος.
Η εξέλιξη της εγκατεστημένης δυναμικότητας παρουσιάζεται στο επόμενο διάγραμμα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
171
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 23: Εξέλιξη της εγκατεστημένης δυναμικότητας μονάδων αναερόβιας χώνευσης
Πηγή: Current Anaerobic Digestion Technologies Used for Treatment of Municipal Organic Solid Waste,
California Integrated Waste Management Board (2008)
Παρά την αυξητική χρήση της τεχνολογίας, μόνο περίπου 3 % των βιοαποδομήσιμων
στερεών
αποβλήτων
στην
Ευρώπη
υφίσταται
αναερόβια
επεξεργασία.
Η
αερόβια
κομποστοποίηση παραμένει η κύρια μέθοδος βιολογικής επεξεργασίας επεξεργάζοντας
περίπου 7% των οικιακών οργανικών αποβλήτων. Το 2006 η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία,
η Ελβετία και η Γερμανία είχαν τις μεγαλύτερες κατά κεφαλήν δυναμικότητες αναερόβιας
επεξεργασίας.
Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται οι τεχνολογικές εφαρμογές με τη μεγαλύτερη εμπορική
εφαρμογή για οργανικό υλικό προερχόμενο από Α.Σ.Α..
Πίνακας 47: Τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης με μεγάλη εμπορική εφαρμογή
Όνομα
Τεχνολογίας
AAT
Arrowbio
8
Αριθμός μονάδων σε
λειτουργία8
Χωρητικότητα
8
4
3.000 - 55.000
90.000 - 180.000
Αριθμός Σταδίων
Επεξεργασίας
1
2
x
x
Ποσοστό ξ.ο.
<20%
x
x
>20%
Περιλαμβάνονται σχεδιαζόμενες ή μονάδες σε λειτουργία που επεξεργάζονται ένα από τα ακόλουθα υλικά: Α.Σ.Α.,
οργανικά κουζίνας, υπολείμματα φαγητών, απόβλητα πάρκων και κηπουρικής. Δεν περιλαμβάνονται μονάδες
επεξεργασίας βιομηχανικών αποβλήτων από την επεξεργασία τροφίμων ή λυμάτων. Επίσης δεν έχουν συμπεριληφθεί
μονάδες πιλοτικής λειτουργίας.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
172
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Όνομα
Τεχνολογίας
BTA
Biocel
Biopercolat
Biostab
DBA - Wabio
DRANCO
Entec
Haase
Kompogas
Linde - KCA/BRV
Preseco
Schwarting - Uhde
Valorga
Waasa
Αριθμός μονάδων σε
λειτουργία8
23
1
1
13
4
17
2
4
38
8
2
3
22
10
Χωρητικότητα
1.000 - 150.000
35.000
100.000
10.000 - 90.000
6.000 - 60.000
3.000 - 120.000
40.000 - 150.000
50.000 - 200.000
1.000 - 110.000
15.000 - 110.000
24.000 - 30.000
25.000 - 87.600
10.000 - 270.000
3.000 - 230.000
Αριθμός Σταδίων
Επεξεργασίας
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Ποσοστό ξ.ο.
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Πηγή: Current Anaerobic Digestion Technologies Used for Treatment of Municipal Organic Solid Waste,
California Integrated Waste Management Board (2008)
Το 90% της εγκατεστημένης δυναμικότητας στην Ευρώπη αποτελείται από συστήματα ενός
σταδίου ενώ μόλις το 10% από συστήματα δύο σταδίων όπως φαίνεται και στο επόμενο
διάγραμμα.
Διάγραμμα 24: Εγκατεστημένη δυναμικότητα ανά αριθμό σταδίων
Πηγή: Current Anaerobic Digestion Technologies Used for Treatment of Municipal Organic Solid Waste,
California Integrated Waste Management Board (2008)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
173
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Από τα συστήματα ενός σταδίου το 60% χρησιμοποιεί την μέθοδο της ξηρής χώνευσης.
Διάγραμμα 25: Εγκατεστημένη δυναμικότητα ανά μέθοδο (Υγρή,Ξηρή)
Πηγή: Current Anaerobic Digestion Technologies Used for Treatment of Municipal Organic Solid Waste,
California Integrated Waste Management Board (2008)
Ακολούθως, παρουσιάζονται οι μονάδες σε λειτουργία των τριών μεγαλύτερων εταιρειών που
κάνουν χρήση της ξηρής μεθόδου και έχουν πάνω από 10 μονάδες σε λειτουργία.
Πίνακας 48: Μονάδες σε λειτουργία της εταιρείας DRANCO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Εγκατάσταση
Brecht I - Βέλγιο
Bergheim - Αυστρία
Aarberg - Ελεβετία
Kaiserslautern Γερμανία
Villeneuve - Ελβετία
Brecht II - Βέλγιο
Leonberg - Γερμανία
Rome - Ιταλία
Pusan - Ν. Κορέα
Terrassa - Ισπανία
Bassum - Γερμανία
Hille - Γερμανία
Münster - Γερμανία
Vitoria - Ισπανία
Δυναμικότητα (tn)
20.000
20.000
11.000
Υλικό
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
25.000
10.000
50.000
30.000
40.000
70.000
25.000
105.000
100.000
80.000
120.000
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
174
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πηγή: Current Anaerobic Digestion Technologies Used for Treatment of Municipal Organic Solid Waste,
California Integrated Waste Management Board (2008), www.ows.be
Πίνακας 49: Μονάδες σε λειτουργία της εταιρείας Valorga
Δυναμικότητα
115.000
Υλικό
-
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Εγκατάσταση
Cadiz - Ισπανία
Engelskirchen Germany
Freiburg - Germany
Calais - Γαλλία
Geneve - Ελβετία
Tilburg - Ολλανδία
Amiens - Γαλλία
Beijing - Κίνα
La Coruna - Ισπανία
Hannover - Γερμανία
35.000
36.000
27.000
10.000
52.000
85.000
105.000
100.000
100.000
11
Barcelona - Ισπανία
240.000
12
Shanghai - Κίνα
268.000
13
Mons - Βέλγιο
59.000
14
Tondela - Πορτογαλία
35.000
15
Bassano - Italy
52.400
16
Varennes - Jarcy
100.000
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα 218.000 tn και 22.000
tn οργανικό ΔσΠ
Σύμμεικτα 227.000 tn και 41.000
tn οργανικό ΔσΠ
Σύμμεικτα 23.000 tn και 36.000
tn οργανικό ΔσΠ
Σύμμεικτα 30.000 tn και 5.000 tn
οργανικό ΔσΠ
Σύμμεικτα 44.200 tn και 8.200 tn
οργανικό ΔσΠ
Σύμμεικτα 70.000 tn και 30.000
tn οργανικό ΔσΠ
1
Πηγή: Current Anaerobic Digestion Technologies Used for Treatment of Municipal Organic Solid Waste,
California Integrated Waste Management Board (2008), www.valorgainternational.fr
Πίνακας 50: Μονάδες σε λειτουργία της εταιρείας Kompogas
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Εγκατάσταση
ΕΛΒΕΤΙΑ
Oensingen
Klingnau
Utzenstorf
Langenthal
Ottenbach
Aarberg
Pratteln
Jona
Lenzburg
Oetwil am See
Volketswil
Niederuzwil
Otelfingen
Δυναμικότητα (tn)
16.000
20.000
12.000
4.000
16.000
16.000
12.500
5.000
5.000
10.000
5.000
20.000
12.500
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
Υλικό
Οργανικό ΔσΠ
175
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
34
35
Εγκατάσταση
Samstagern
Bachenbülach
Rümlang
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Flörsheim - Wicker
Rostock
Amtzell
Ilbenstadt
Regen
Weissenfels II
Passau
Weissenfels
Frankfurt
Azley - Worms
ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ
Roppen - Αυστρία
Lustanau - Αυστρία
Montpellier - Γαλλία
Botarell - Ισπανία
Rioja - Ισπανία
Kyoto - Ιαπωνία
Martinique - Καραϊβική
Doha - Κατάρ
Δυναμικότητα (tn)
10.000
12.000
8.500
Υλικό
-
45.000
40.000
18.500
18.500
18.500
24.000
39.000
25.000
30.000
26.000
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
-
10.000
10.000
100.000
54.000
75.000
20.000
20.000
274.000
Σύμμεικτα
Σύμμεικτα
Οργανικό ΔσΠ
Οργανικό ΔσΠ
-
Πηγή: Current Anaerobic Digestion Technologies Used for Treatment of Municipal Organic Solid Waste,
California Integrated Waste Management Board (2008), www.kompogas.ch
Η δεύτερη κατηγορία, της αναερόβιας χώνευσης σύμμεικτων αποβλήτων, μέχρι πρόσφατα δεν
ήταν τόσο διαδεδομένη, αλλά αποκτά συνεχώς έδαφος. Αν και η βιολογική διεργασία της
χώνευσης λειτουργεί ικανοποιητικά και για σύμμεικτα Α.Σ.Α., οι ξένες προσμείξεις μπορούν να
δημιουργήσουν τεχνικά προβλήματα και βλάβες που επηρεάζουν αρνητικά τα οικονομικά της
μονάδας. Από την άλλη, η αναερόβια χώνευση σύμμεικτων αποβλήτων παρουσιάζει κάποια
πλεονεκτήματα σε σχέση με την κομποστοποίησή τους, καθώς η υδαρής φάση των
αποβλήτων επιτρέπει κάποιες πρόσθετες διεργασίες για το διαχωρισμό του οργανικού
κλάσματος από τις προσμείξεις, οδηγώντας έτσι σε ελαφρώς καλύτερη ποιότητα τελικού
προϊόντος. Επιπλέον, το παραγόμενο βιοαέριο μπορεί να αξιοποιηθεί ανεξάρτητα από την
ποιότητα του στερεού υπολείμματος.
Τέλος, η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει μονάδες που συγκεντρώνουν μια ποικιλία οργανικών
αποβλήτων από διάφορες πηγές, με κυριότερη τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Τα αστικά
απόβλητα συνήθως δεν υπερβαίνουν το 10% της τροφοδοσίας της μονάδας βελτιώνοντας
έτσι τα οικονομικά της λόγω των υψηλών τελών εισόδου χωρίς να επηρεάζουν ιδιαίτερα την
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
176
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ποιότητα του παραγόμενου εδαφοβελτιωτικού. Τέτοιες μονάδες βρίσκονται σε πολλές χώρες
της κεντρικής Ευρώπης με κυριότερο εκπρόσωπο τη Δανία, όπου αυτή η προσέγγιση είναι
πολύ διαδεδομένη.
4.2.7.4.
Εμπειρία από Έργα ΜΒΕ στην Ελλάδα
Μέχρι στιγμής στην Ελλάδα, πλην του ΕΜΑΚ Ι, έχουν κατασκευαστεί άλλες δύο ΜΒΕ, ένα στα
Χανιά δυναμικότητας 70.000 τόνων Α.Σ.Α. και ένα στην Καλαμάτα, με δυνατότητα
επεξεργασίας 80 τόνων/ημέρα και σταθεροποίησης λάσπης του βιολογικού καθαρισμού σε
αναλογία 1/8 – 1/10.
- Το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (Ε.Μ.Α.Κ.) και ο Χώρος
Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.) Χανίων, την διαχείριση του οποίου έχει αναλάβει η ΔΕΔΙΣΑ,
υλοποιήθηκε από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων και ο συνολικός προϋπολογισμός των
έργων ανήλθε στα 25,8 εκ. € (χρηματοδότηση κατά 75% από το Ταμείο Συνοχής ΙΙ).
- Το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (Ε.Μ.Α.Κ.) Καλαμάτας έχει
αναστείλει τη λειτουργία του λόγω λειτουργικών και άλλων προβλημάτων όπως η έλλειψη
ΧΥΤΥ για τη διάθεση των υπολειμμάτων.
Πρόσφατα εντάχθηκαν στον κατάλογο ΣΔΙΤ δύο έργα: η Μονάδα ΜΒΕ Περιφέρειας Δυτικής
Μακεδονίας (ΠΔΜ), δυναμικότητας 120.000 τόνων και η μονάδα ΜΒΕ ΒΔ Ενότητας Νομού
Θεσσαλονίκης, συνολικής δυναμικότητας 450.000 τόνων.
Επιπλέον λειτουργούν και δύο μονάδες βιολογικής ξήρανσης στο Ηράκλειο (75.000 tn) και
στην Κεφαλονιά (25.000 tn) με σκοπό τη βιολογική σταθεροποίηση των συμμείκτων
αποβλήτων και την ταφή τους. Οι δύο αυτές μονάδες ξεκίνησαν πρόσφατα τη λειτουργία
τους.
4.2.8.
4.2.8.1.
Περιβαλλοντικά Θέματα Μεθόδων ΜΒΕ
Μηχανική Επεξεργασία
Στην παράγραφο αυτή αναλύονται τα περιβαλλοντικά θέματα που σχετίζονται με τις
διεργασίες προετοιμασίας και διαχωρισμού των αποβλήτων, δηλαδή το τμήμα της μηχανικής
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
177
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
επεξεργασίας μιας μονάδας ΜΒΕ. Τα θέματα που σχετίζονται με το τμήμα της βιολογικής
επεξεργασίας (αερόβια και αναερόβια) θα αναλυθούν σε επόμενες παραγράφους
Αέρας
Οι αέριες εκπομπές περιλαμβάνουν κυρίως:
• Οσμές, υδρόθειο και μερκαπτάνες από τη μεταφορά και επεξεργασία των απορριμμάτων
• Σκόνη κατά την εκφόρτωση των απορριμματοφόρων
• Σκόνη κατά τις εργασίες κοσκινίσματος, αλέσματος, ανάδευσης, κ.λ.π.
• Αμμωνία και πτητικές οργανικές ενώσεις όπως VOCs
• Παραγωγή σκόνης βιολογικής προέλευσης (βιοαερολύματα)
Στο κείμενο BREF σχετικά με τον Τομέα της Επεξεργασίας Αποβλήτων (BREF – Treatment)
αναφέρονται τα εξής στοιχεία σχετικά με τις αέριες εκπομπές από το τμήμα της Μηχανικής
Διαλογής (σημειώνεται ότι τα στοιχεία αυτά είναι από μονάδες σε λειτουργία και διαφέρουν
πολύ από τεχνολογία σε τεχνολογία. Γενικά επειδή οι μονάδες μηχανικής επεξεργασίας δεν
θεωρούνται ιδιαίτερα ρυπογόνες, τουλάχιστον σε ότι αφορά τις αέριες εκπομπές, τα
ποσοτικοποιημένα στοιχεία είναι αρκετά περιορισμένα):
Πίνακας 51: Παραδείγματα εκπομπών από το στάδιο της μηχανικής επεξεργασίας
Νερά
Κατά τη μηχανική επεξεργασία και διαχωρισμό σύμμεικτων αποβλήτων με υψηλή
περιεκτικότητα βιοαποδομήσιμων, μπορούν να παραχθούν ποσότητες στραγγισμάτων. Σε
αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για τη συλλογή και επεξεργασία τους.
Κάποιες τεχνολογίες ΜΒΕ πραγματοποιούν διαχωρισμό των αποβλήτων στην υγρή φάση, μετά
από προσθήκη νερού. Αυτές παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες στραγγισμάτων, τα οποία
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
178
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον αντιδραστήρα αναερόβιας χώνευσης που συνήθως
υπάρχει σε αυτόν τον τύπο ΜΒΕ.
Έδαφος
Κατά το μηχανικό διαχωρισμό των αποβλήτων ένα ποσοστό 10-15% κ.β. του εισερχόμενου
ρεύματος απορρίπτεται ως ακατάλληλο προς ανάκτηση / αξιοποίηση. Ανάλογα με το
σχεδιασμό και το βασικό στόχο επεξεργασίας της μονάδας, καθώς και τις διαθέσιμες αγορές,
ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό μπορεί να χρειαστεί εδαφική διάθεση. Έτσι, σε μια ΜΒΕ που
στοχεύει στην παραγωγή βιοσταθεροποιημένων αποβλήτων για διάθεση σε Χ.Υ.Τ.Α., περίπου
το 20-50% κ.β. των εισερχόμενων αποβλήτων θα χρειαστεί εδαφική διάθεση. Αν στόχος είναι
η παραγωγή «κομπόστ», περίπου το 50% κ.β. του εισερχόμενου ρεύματος αποβλήτων θα
πρέπει
να διατεθεί
σε Χ.Υ.Τ.Α.
στην
(πιθανή) περίπτωση που δεν
εξασφαλιστεί
μακροπρόθεσμη πρόσβαση σε κάποια αγορά. Τέλος, οι ΜΒΕ που αποσκοπούν κυρίως στην
παραγωγή RDF έχουν υπολειμματικό ρεύμα για εδαφική διάθεση που ανέρχεται σε περίπου
20% κ.β. των εισερχόμενων Α.Σ.Α.. Το ποσοστό αυτό αυξάνει στο 70% στην περίπτωση που
δεν εξασφαλιστούν αγορές για το RDF, οπότε αναγκαστικά και αυτό διατίθεται εδαφικά. Αν η
ΜΒΕ συνοδεύεται από δική της μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης του RDF, τότε παράγονται
τέφρες που και αυτές με τη σειρά τους απαιτούν ειδική διαχείριση.
Θόρυβος
Καθώς η επεξεργασία των αποβλήτων λαμβάνει χώρα σε κλειστά κτίρια και οι σύγχρονες
τεχνολογίες έχουν σχετικά χαμηλά επίπεδα θορύβου, δεν αναμένονται σημαντικά προβλήματα
θορύβου. Επιπλέον, οι ΜΒΕ κατασκευάζονται συνήθως στο Χ.Υ.Τ.Α. ή σε βιομηχανικές
περιοχές όπου υπάρχουν και άλλες οχλούσες εγκαταστάσεις, και όχι κοντά σε κατοικίες. Ίσως
η μεγαλύτερη πηγή όχλησης και θορύβου να προέρχεται από την κυκλοφορία των
απορριμματοφόρων οχημάτων που προσεγγίζουν τη ΜΒΕ.
Παθογόνοι μικροοργανισμοί
Από το μηχανικό μέρος της επεξεργασίας δεν παράγονται προϊόντα για άμεση χρήση ή
εφαρμογή στο έδαφος. Συνεπώς ο κίνδυνος επαφής με παθογόνα αφορά τους εργαζομένους
στη μονάδα, για τους οποίους θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα
προστασίας (π.χ. προστασία από αιχμηρά αντικείμενα, χρήση μάσκας κλπ), όπως και για όλους
τους εργαζομένους στη συλλογή, επεξεργασία και διάθεση αποβλήτων.
Ένα θέμα που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και αφορά και τον γενικό πληθυσμό στη γειτνίαση
με τη μονάδα είναι η πιθανή εκπομπή βιοαερολυμάτων, δηλ. βιολογικά ενεργών συστατικών
που αιωρούνται στον αέρα με τη μορφή σκόνης και μπορεί να περιλαμβάνουν μύκητες και τα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
179
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
σπόριά τους, βακτήρια, ακτινομύκητες, ενδοτοξίνες και μυκοτοξίνες. Τα βιοαερολύματα
συνδέονται με αλλεργικές παθήσεις (αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα, βρογχίτιδα, χρόνια
αποφρακτική πνευμονοπάθεια) και άλλες βλάβες του αναπνευστικού συστήματος, ενώ θα
μπορούσαν να αποβούν θανατηφόρα για ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Οι περισσότερες μελέτες
για τα βιοαερολύματα αφορούν μονάδες κομποστοποίησης και έχουν εστιάσει στη μέτρηση
της συγκέντρωσης και διασποράς τους. Ωστόσο, δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα επιδημιολογική
σύνδεση με την κατάσταση υγείας των εργαζομένων (ούτε βέβαια του γειτονικού γενικού
πληθυσμού) ενώ δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία και έρευνες για μονάδες ΜΒΕ.
4.2.8.2.
Κομποστοποίηση
Τα κυριότερα περιβαλλοντικά θέματα που σχετίζονται με την κομποστοποίηση αφορούν στις
αέριες εκπομπές, συμπεριλαμβανομένων των οσμών, κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης,
την πιθανή ρύπανση των υδάτων από τα στραγγίσματα της διεργασίας, τη ρύπανση του
εδάφους κατά τη χρήση του κομπόστ, το θόρυβο, τη διάδοση παθογόνων μικροοργανισμών
και την κατανάλωση ενέργειας (EA, 2002a,b, Lasaridi et al., 2005, Imppola et al., 2004,
McDougall et al., 2001).
Αέρας
Οι αέριες εκπομπές της κομποστοποίησης δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από το είδος του
υποστρώματος
(π.χ.
πράσινα
απόβλητα,
διαλεγμένα
στην
πηγή
βιο-απόβλητα
ή
εμπλουτισμένο οργανικό κλάσμα μετά από μηχανική διαλογή). Αντίθετα, επηρεάζονται
σημαντικά από τον τύπο της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται, με τα ανοικτά συστήματα να
παρουσιάζουν περισσότερες εκπομπές, που δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν. Τα κυριότερα
προβλήματα εστιάζονται στις εκπομπές βιο-αερολυμάτων(bioaerosols), πτητικών οργανικών
ενώσεων (VOCs), οσμών και σκόνης. Τα βιο-αερολύματα είναι αιωρούμενα στον αέρα
σωματίδια, βιολογικής προέλευσης και αποτελούνται από ζωντανούς ή νεκρούς μικροοργανισμούς, ή τμήματά τους ή σπόρια που αυτοί παράγουν. Βιο- αερολύματα παράγονται
από όλες τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων και μπορούν να προκαλέσουν αλλεργίες
ή και ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, κυρίως στους εργαζόμενους. Οι εκπομπές
βιο-αερολυμάτων είναι πιο έντονες κατά τη φάση αναστροφής των σειραδιών σε ανοικτά ή
στεγαζόμενα συστήματα και είναι σημαντικά χαμηλότερες όταν χρησιμοποιούνται συστήματα
βιοαντιδραστήρων.
Οι οσμές είναι το πρόβλημα που προκαλεί τις περισσότερες διαμαρτυρίες για τις
εγκαταστάσεις κομποστοποίησης, ενώ δεν είναι λίγες οι μονάδες που αναγκάστηκαν σε
προσωρινή ή και μόνιμη παύση λειτουργίας λόγω των οσμών, ειδικά όταν είναι
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
180
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
εγκατεστημένες κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Οι οσμές μπορούν να περιοριστούν με
πρακτικές καλού χειρισμού της διεργασίας, έτσι ώστε να μην αναπτύσσονται έντονες
αναερόβιες συνθήκες στη μάζα του υλικού (η αναερόβια αποδόμηση δημιουργεί πολύ
εντονότερες οσμές από την αερόβια). Ωστόσο, ακόμη και στην καλύτερα διαχειριζόμενη
διεργασία κομποστοποίησης κατά διαστήματα παράγονται έντονες οσμές, οι οποίες, σε
κάποιες τεχνολογίες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ικανοποιητικά (π.χ. κατά την
αναστροφή ανοικτών σειραδιών). Αντίθετα, τα κλειστά συστήματα, όπως και οι στατικοί
αεριζόμενοι σωροί με απορρόφηση αέρα, επιτρέπουν τη χρήση συστημάτων για την
επεξεργασία των οσμών από τα απαέρια της διεργασίας με χρήση βιόφιλτρων ή
φυσικοχημικών επεξεργασιών. Στον πίνακα που ακολουθεί δίδονται ενδεικτικές τιμές των
παραγόμενων αερίων εκπομπών κατά τη διαδικασία ΜΒΕ με αερόβια επεξεργασίας Α.Σ.Α.
(BREF Treatment).
Πίνακας 52: Αέριες εκπομπές κατά την αερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α.
Νερά
Η απορροή του νερού της βροχής σε ανοικτά συστήματα καθώς και τα στραγγίσματα που
πιθανόν να δημιουργηθούν κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης μπορούν να ρυπάνουν
επιφανειακά και υπόγεια νερά, αν διαφύγουν στο περιβάλλον χωρίς επεξεργασία. Ωστόσο, το
πρόβλημα δεν είναι σημαντικό και μπορεί να αντιμετωπιστεί με απλά μέτρα κατά το
σχεδιασμό και τη λειτουργία της εγκατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, τα στραγγίσματα που
παράγονται – συνήθως σε περιορισμένες ποσότητες – μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη
διαβροχή των αποβλήτων στα διάφορα στάδια της διεργασίας όπου απαιτείται προσθήκη
νερού, για την αποφυγή της πρώιμης ξήρανσης του υλικού και τη συνεπαγόμενη παρεμπόδιση
των βιολογικών διεργασιών. Όλες οι εγκαταστάσεις κομποστοποίησης (με εξαίρεση πολύ
μικρές μονάδες επεξεργασίας πράσινων αποβλήτων) θα πρέπει να διαθέτουν μια αδιαπέρατη
επιφάνεια, από σκυρόδεμα ή άσφαλτο, πάνω στην οποία εκτελείται η κομποστοποίηση. Η
επιφάνεια αυτή θα πρέπει να διαθέτει κατάλληλη κλίση και συστήματα για τη συλλογή των
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
181
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
στραγγισμάτων και της απορροής, τα οποία θα πρέπει κατόπιν να υφίστανται κατάλληλη
επεξεργασία (συμπεριλαμβανομένης της επαναχρησιμοποίησής τους για διαβροχή των
αποβλήτων). Ενδεικτικές τιμές αναφορικά με την παραγωγή στραγγισμάτων κατά την αερόβια
επεξεργασία φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί (BREF Treatment).
Πίνακας 53: Παραγωγή στραγγισμάτων κατά την αερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α.
Έδαφος
Η πιθανή ρύπανση του εδάφους από ρυπαντές και προσμίξεις που μπορεί να υπάρχουν στο
κομπόστ αποτελεί σημαντικό θέμα, για το οποίο υπάρχουν προβλέψεις στην εθνική νομοθεσία
όλων των κρατών-μελών της ΕΕ καθώς επίσης και στη θεματική Στρατηγική για το Έδαφος
(ΕΕ, 2005). Οι προβλέψεις αυτές έχουν τη μορφή προδιαγραφών που θεσπίζουν ανώτατα
επιτρεπόμενα όρια για ανεπιθύμητες ουσίες όπως τα βαρέα μέταλλα, κάποιες οργανικές
ενώσεις και ξένες προσμίξεις όπως το γυαλί και το πλαστικό, καθώς και κατώτατα όρια για
κάποια επιθυμητά χαρακτηριστικά, όπως η οργανική ουσία. Οι προδιαγραφές ποιότητας του
κομπόστ διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα, ανάλογα με το βαθμό υιοθέτησης της
«αρχής της προφύλαξης» και τις περιβαλλοντικές προτεραιότητες της χώρας. Για παράδειγμα
τείνουν να είναι πιο ανεκτικές στις ΗΠΑ, όπου ακολουθείται η προσέγγιση της εκτίμησης του
κινδύνου με βάση την υπάρχουσα επιστημονική γνώση σε σχέση με τις χώρες της ΕΕ, όπου
κυριαρχεί η προσέγγιση της προφύλαξης ενός πολυτίμου πόρου όπως το έδαφος. Ανάμεσα
στις χώρες μέλη της ΕΕ, ακολουθείται μια πιο αυστηρή προσέγγιση στη βόρεια και κεντρική
Ευρώπη, όπου τα εδάφη είναι πλούσια σε οργανική ουσία, ενώ στη νότια Ευρώπη τείνει να
αξιολογείται ως σχετικά σημαντικότερη η συνεισφορά του κομπόστ στην καταπολέμηση της
ερημοποίησης με αποτέλεσμα να ισχύουν πιο χαλαρά όρια για τα βαρέα μέταλλα (Brinton,
2000; Hogg et al., 2002; Lasaridi et al., 2005; Λαζαρίδη κ.ά., 2002). Ωστόσο, η απουσία
ενιαίων προδιαγραφών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι πιθανό να μη διατηρηθεί για πολύ ακόμη,
καθώς συζητείται στην ΕΕ μια νέα πρόταση Οδηγίας για την ποιότητα του κομπόστ.
Η συγκέντρωση βαρέων μετάλλων και προσμίξεων στο κομπόστ εξαρτάται άμεσα από το
αρχικό υλικό που χρησιμοποιείται ενώ δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα από τη διαδικασία. Έτσι, το
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
182
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
κομπόστ που προέρχεται από πράσινα απόβλητα έχει συνήθως πολύ χαμηλές προσμείξεις και
ρύπους, ενώ χαμηλές είναι και οι συγκεντρώσεις στο κομπόστ που παράγεται με διαλογή στην
πηγή του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των Α.Σ.Α.. Αντίθετα, το «κομπόστ» που παράγεται
από το εμπλουτισμένο οργανικό κλάσμα που λαμβάνεται μετά από ΜΒΕ είναι περισσότερο
επιβαρυμένο και σε αρκετές χώρες η χρήση του περιορίζεται σε αποκατάσταση χώρων και ως
υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι εφόσον λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης, κυρίως ως
προς την καθαρότητα των αποβλήτων και τηρούνται οι ποιοτικές προδιαγραφές, η εδαφική
εφαρμογή του κομπόστ προσφέρει καθαρά περιβαλλοντικά οφέλη, τα οποία όμως είναι
σχετικά δύσκολο να αποτιμηθούν ποσοτικά. Πιο συγκεκριμένα, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι η
οργανική ουσία από το κομπόστ βελτιώνει την υδατο-ικανότητα και τη δομή του εδάφους,
αυξάνει τη μικροβιακή του δραστηριότητα, ενισχύει τη δράση των χημικών λιπασμάτων
καθώς μειώνει την έκπλυσή τους, καταστέλλει τα φυτοπαθογόνα και αυξάνει την
παραγωγικότητα του εδάφους, ενώ συνολικά συνεισφέρει στην καταπολέμηση της
ερημοποίησης. Οι ιδιότητες αυτές έχουν μεγαλύτερη σημασία για τις Μεσογειακές χώρες σε
σχέση με την κεντρική και βόρεια Ευρώπη, καθώς τα Μεσογειακά εδάφη είναι πολύ
φτωχότερα σε οργανική ουσία και ευάλωτα στην ερημοποίηση. Ωστόσο, απαιτείται πού
περισσότερη έρευνα προκειμένου να ποσοτικοποιηθούν τα παραπάνω οφέλη, έτσι ώστε να
μπορούν να συνυπολογιστούν σε απλά εργαλεία λήψης αποφάσεων.
Θόρυβος
Υπάρχουν δύο βασικές πηγές θορύβου στις εγκαταστάσεις κομποστοποίησης: οι θρυμματιστές
και το προειδοποιητικό σήμα οπισθοκίνησης των φορτωτών. Ο θόρυβος από τους
θρυμματιστές μπορεί να φτάσει τα 90 dB, επίπεδο που μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα
σε ανοικτά συστήματα, μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί με κατάλληλη χωροθέτηση του
θρυμματιστή στην εγκατάσταση και χρήση των σειραδιών ως ηχοπετασμάτων. Το
προειδοποιητικό σήμα οπισθοκίνησης για τους φορτωτές συνδέεται άμεσα με την υγιεινή και
ασφάλεια της εργασίας στο χώρο και δεν πρέπει να αδρανοποιείται, μπορούν όμως να
επιλεχθούν λιγότερο ενοχλητικοί ήχοι.
Παθογόνοι μικροοργανισμοί
Η παρουσία παθογόνων είναι ένα σημαντικό θέμα δημόσιας υγείας που ρυθμίζει τις
δυνατότητες χρήσης του κομπόστ και γι’ αυτό όλες οι χώρες έχουν συμπεριλάβει υγειονομικά
κριτήρια ποιότητας του κομπόστ, τόσο για παθογόνους μικροοργανισμούς για τον άνθρωπο,
όσο και για τα ζώα και τα φυτά. Βέβαια, η κομποστοποίηση ως θερμόφιλη διαδικασία οδηγεί
στη θερμική καταστροφή των περισσότερων παθογόνων, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται πως
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
183
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
λειτουργούν
και
άλλοι
μηχανισμοί
καταστροφής (σχέσεις ανταγωνισμού,
παραγωγή
αντιβιοτικών από τη μικροχλωρίδα του κομπόστ, σταθεροποίηση του οργανικού κλάσματος
κλπ). Όσον αφορά τις θεσμοθετημένες προδιαγραφές, τα κριτήρια ποιότητας αναφέρονται
στο προϊόν, στη διεργασία ή και στα δύο. Τα κριτήρια που αναφέρονται στο προϊόν απαιτούν
απουσία σαλμονέλας, και απουσία ή πολύ χαμηλές τιμές εντεροβακτηρίων και περιττωματικών
στρεπτόκοκκων, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις απαιτείται απουσία νηματοειδών, κυστοειδών
και άλλων φυτοπαθογόνων. Επίσης τίθενται όρια στον αριθμό των ικανών προς βλάστηση
σπορών παρασιτικών φυτών και κριτήρια φυτοτοξικότητας για το κομπόστ. Σε άλλες
περιπτώσεις η υγιειονοποίηση του κομπόστ εξασφαλίζεται μέσα από την εφαρμοζόμενη
διεργασία, με την απαίτηση να έχει παραμείνει το υλικό πάνω από κάποια συγκεκριμένη
θερμοκρασία για ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα, το οποίο συνήθως κυμαίνεται από απαίτηση
για παραμονή σε θερμοκρασία άνω των 55
ο
C για τρεις ημέρες, έως παραμονή σε
ο
θερμοκρασία άνω των 50 C για πέντε ημέρες (Hogg et al., 2002; Lasaridi et al., 2005). Οι
απαιτήσεις αυτές αναφέρονται συνήθως σε συστήματα αναστρεφόμενων σειραδιών, όπου η
έκθεση του υλικού στις υψηλές θερμοκρασίες δεν είναι ομοιόμορφη, καθυστερώντας έτσι την
υγιεινοποίηση.
Τα
αστικά
απόβλητα
κομποστοποιούνται
συνήθως
σε
κλειστούς
βιοαντιδραστήρες, που παρέχουν καλύτερο έλεγχο και ομοιογένεια της θερμοκρασίας,
επιτυγχάνοντας καλύτερη και ταχύτερη καταστροφή των παθογόνων. Βέβαια το εύρος των
πιθανών παθογόνων στα Α.Σ.Α. είναι μεγάλο (Deportes et al., 1995; 1998) και θα πρέπει να
τηρούνται σχολαστικά οι απαραίτητες προφυλάξεις.
4.2.8.3.
Αναερόβια Χώνευση
Όπως και στην περίπτωση της κομποστοποίησης, έτσι και στην αναερόβια χώνευση τα
κυριότερα περιβαλλοντικά θέματα αφορούν στις αέριες εκπομπές, συμπεριλαμβανομένων των
οσμών, την πιθανή ρύπανση των υδάτων από τα στραγγίσματα της διεργασίας, τη ρύπανση
του εδάφους κατά τη χρήση της χωνεμένης ιλύος, το θόρυβο και τη διάδοση παθογόνων
μικροοργανισμών (EA 2002a,b, McDougall et al. 2001).
Αέρας
Καθώς η αναερόβια χώνευση λαμβάνει χώρα σε κλειστούς βιοαντιδραστήρες και το
παραγόμενο αέριο συλλέγεται προς επεξεργασία και αξιοποίηση, δεν υπάρχουν αξιόλογες
εκπομπές αέριων ρύπων κατά τη διεργασία. Οι αέριες εκπομπές της αναερόβιας χώνευσης
σχετίζονται με την καύση του βιοαερίου και συνίστανται κυρίως σε οξείδια του αζώτου και του
θείου και δευτερευόντως σε άλλα προϊόντα της καύσης. Οι εκπομπές αυτές είναι παρόμοιες με
τις εκπομπές από την καύση φυσικού αερίου, με ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα SOx λόγω του
υδρόθειου που περιέχει το βιοαέριο. Ο έλεγχος των αέριων εκπομπών από την καύση του
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
184
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
βιοαερίου στις περισσότερες χώρες είναι σχετικά περιορισμένος λόγω της χαμηλής
επικινδυνότητάς τους, με την προϋπόθεση της απομάκρυνσης του υδρόθειου πριν από την
καύση.
Στην περίπτωση της αναερόβιας χώνευσης σύμμεικτων αποβλήτων, ενδέχεται να υπάρχουν
και ουσίες υψηλότερης τοξικότητας στο βιοαέριο λόγω της πιθανής παρουσίας διαλυτών και
άλλων επικίνδυνων ουσιών στο υπόστρωμα. Ο έλεγχος των αποβλήτων που εισέρχονται στη
μονάδα θεωρείται επαρκής για την αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου.
Οι αέριες εκπομπές από την καύση του βιοαερίου αντισταθμίζονται, τουλάχιστον εν μέρει, από
την υποκατάσταση άλλων καυσίμων λόγω της παραγωγής ενέργειας. Οι εκπομπές ανά μονάδα
παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο είναι συνήθως υψηλότερες από αυτές των
μονάδων φυσικού αερίου αλλά χαμηλότερες από αυτές που χρησιμοποιούν άνθρακα.
Κατά την αναερόβια χώνευση οσμές παράγονται μόνο κατά την προετοιμασία του ρεύματος
τροφοδοσίας και την επεξεργασία της χωνεμένης ιλύος, οι οποίες λαμβάνουν χώρα εκτός του
βιοαντιδραστήρα. Ωστόσο, και αυτές οι διεργασίες πραγματοποιούνται εντός κτιρίων και ο
αέρας υφίσταται επεξεργασία με βιόφιλτρα ή χημική έκπλυση, με αποτέλεσμα οι οσμές που
απελευθερώνονται στο περιβάλλον να είναι πολύ χαμηλές. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές
περιπτώσεις, μονάδες αναερόβιας χώνευσης είναι χωροθετημένες σε βιομηχανικές περιοχές,
σε απόσταση μικρότερη από 10 μέτρα από άλλα κτίρια χωρίς να γίνονται παράπονα για
όχληση. Κάποια παραδείγματα συνολικά από μονάδες μηχανικής διαλογής, αναερόβιας
χώνευσης και ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαερίου, παρέχει ο παρακάτω πίνακας (BREF
Treatment):
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
185
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 54: Παραδείγματα εκπομπών από μονάδες μηχανικής διαλογής-αναερόβιας
χώνευσης-αξιοποίησης βιοαερίου
Νερά
Κατά την αναερόβια χώνευση υπάρχει περίσσεια νερού, το οποίο μπορεί να ανακυκλωθεί
εντός της διεργασίας. Η ποσότητα των παραγόμενων υγρών αποβλήτων κατά την αναερόβια
επεξεργασία επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως ο βαθμός βιοαποδόμησης, η
υγρασία των εισερχομένων Α.Σ.Α., και το ποσοστό ανακύκλωσης του νερού. Στον πίνακα που
ακολουθεί δίδονται ενδεικτικές τιμές για την ποσότητα και σύσταση των ανεπεξέργαστων
υγρών αποβλήτων που παράγονται κατά την αναερόβια επεξεργασία των Α.Σ.Α..
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
186
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 55: Παραγωγή και σύσταση υγρών αποβλήτων
Οι μονάδες που επεξεργάζονται οργανικά απόβλητα μετά από διαλογή στην πηγή τείνουν να
παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες υγρών αποβλήτων, καθώς η υγρασία του ρεύματος
τροφοδοσίας τους είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τα σύμμεικτα Α.Σ.Α.. Κάποιες μονάδες
επεξεργασίας σύμμεικτων Α.Σ.Α. δεν έχουν καθόλου υγρά απόβλητα (Amiens, Vargon), ενώ
άλλες έχουν σημαντικές ποσότητες. Στο μή δεσμευτικό κείμενο σχετικά με τις Βέλτιστες
Διαθέσιμες Τεχνικές – ΒΔΤ στον τομέα της Επεξεργασίας Αποβλήτων (Reference Document on
Best Available Techniques for the Waste Treatment Industries, 8/2005) αναφέρονται οι εξής
τεχνικές σχετικά με τα υγρά απόβλητα κατά την Αναερόβια Επεξεργασία:
Α. Ενσωμάτωση της διαχείρισης ύδατος στη διαχείριση των αποβλήτων και δημιουργία ενός
«κλειστού» συστήματος.
Β. Ανακύκλωση κατά το μέγιστο ποσοστό των υγρών αποβλήτων στον αντιδραστήρα, για να
διευκολύνεται η μετατροπή διαλυμένου οργανικού υλικού σε βιοαέριο.
Έδαφος
Οι κίνδυνοι για πιθανή ρύπανση του εδάφους από την εφαρμογή της χωνεμένης ιλύος είναι
ίδιοι με την περίπτωση της κομποστοποίησης. Εξ’ άλλου τις περισσότερες φορές η χωνεμένη
ιλύς υφίσταται περεταίρω αερόβια επεξεργασία (δηλ. κομποστοποίηση) πριν εφαρμοστεί στο
έδαφος. Κατά συνέπεια ο προβληματισμός και οι προδιαγραφές ποιότητας που αναφέρθηκαν
ισχύουν και στην περίπτωση της αναερόβιας χώνευσης, ενώ αντίστοιχα είναι και τα
περιβαλλοντικά οφέλη από την εδαφική εφαρμογή χωνεμένης ιλύος μετά από περεταίρω
σταθεροποίηση.
Θόρυβος
Καθώς η αναερόβια χώνευση λαμβάνει χώρα σε κλειστά κτίρια μειώνονται και οι εκπομπές
θορύβου από τον τεμαχισμό και την επεξεργασία των αποβλήτων και της χωνεμένης ιλύος.
Ωστόσο, αρκετές εγκαταστάσεις δέχονται παράπονα για θόρυβο, κυρίως από τη λειτουργία
των ανεμιστήρων και των αντλιών κατά τη διάρκεια της νύχτας. Επίσης, σε περίπτωση
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
187
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
παραγωγής ηλεκτρισμού από το βιοαέριο στην ίδια την εγκατάσταση όχληση προκαλούν και οι
γεννήτριες, οι οποίες συχνά προκαλούν θόρυβο που υπερβαίνει τα 100 dB στο 1 μέτρο,
απαιτώντας κατάλληλη ηχητική προστασία.
Παθογόνοι μικροοργανισμοί
Λόγω της ύψιστης σημασίας που έχει η προστασία της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο
διάδοσης μολυσματικών ασθενειών, όλες οι χώρες έχουν θεσπίσει κριτήρια για την
υγιεινοποίηση των αποβλήτων. Τα κριτήρια αυτά είναι τα ίδια για όλα τα προϊόντα βιολογικής
επεξεργασίας, είτε προέρχονται από αερόβιες είτε από αναερόβιες διεργασίες, όπως
αναλύθηκε παραπάνω και αφορούν τη διεργασία (δηλ. απαιτούν έκθεση του υλικού σε υψηλή
θερμοκρασία για ορισμένο χρονικό διάστημα) ή το προϊόν (θέσπιση ανώτατων επιτρεπόμενων
ορίων για δείκτες παθογόνων ή και παθογόνους μικροοργανισμούς) ή συνδυασμό τους.
Η θερμόφιλη αναερόβια χώνευση είναι πιο αποτελεσματική από τη μεσόφιλη στην
καταστροφή των παθογόνων. Ωστόσο, η περεταίρω αερόβια επεξεργασία της χωνεμένης
ιλύος εξασφαλίζει και στις δύο περιπτώσεις καλή υγιεινοποίηση και σταθεροποίηση του
υποστρώματος. Ένα άλλο σημαντικό θέμα, όπως σε όλες τις μονάδες επεξεργασίας
αποβλήτων, είναι η ασφάλεια των εργαζομένων από την έκθεσή τους σε παθογόνα και άλλους
κινδύνους, όπως τραυματισμός από αιχμηρά αντικείμενα. Η αναερόβια χώνευση έχει το
πρόσθετο ρίσκο της πρόκλησης ασφυξίας ή έκρηξης από το βιοαέριο που μπορεί να
συσσωρευτεί σε κλειστούς χώρους. Για το λόγο αυτό η εγκατάσταση πρέπει να αερίζεται
καλά, ειδικά στους χώρους που γίνεται ο χειρισμός του στερεού υποστρώματος μετά τη
χώνευση και να χρησιμοποιούνται επιτοίχιοι ή προσωπικοί ανιχνευτές αερίων.
4.2.8.4.
Βιολογική Ξήρανση
Στη μέθοδο αυτή το στάδιο της βιολογικής επεξεργασίας προηγείται του μηχανικού σταδίου.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τέτοιες μονάδες περιλαμβάνουν:
Αέρας
Οι αέριες εκπομπές περιλαμβάνουν:
• Οσμές, υδρόθειο και μερκαπτάνες από τη μεταφορά και επεξεργασία των απορριμμάτων
• Σκόνη κατά την εκφόρτωση των απορριμματοφόρων
• Σκόνη κατά τις εργασίες κοσκινίσματος, αλέσματος, ανάδευσης, κ.λ.π. τόσο κατά τον
τεμαχισμό πριν το στάδιο της βιοξήρανσης όσο και κατά το στάδιο της μηχανικής μετεεπεξεργασίας
• Οσμές, αμμωνία και πτητικές οργανικές ενώσεις όπως VOCs από το στάδιο της βιολογικής
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
188
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ξήρανσης
• Βιο-αερολύματα σε όλες τις φάσεις (υποδοχή, ξήρανση, μηχανική μετε-επεξεργασία)
Εξαιτίας του γεγονότος ότι όλες αυτές οι εγκαταστάσεις είναι πλήρως κλειστές και ελεγχόμενες
δεν έχουν αναφερθεί οχλήσεις από κατοίκους εξαιτίας οσμών και σκόνης παρόλο που συχνά
τέτοιες μονάδες εγκαθίστανται κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Όλες αυτές οι εγκαταστάσεις
χρησιμοποιούν τα κατάλληλα μέσα αποκονίωσης και απόσμησης, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι
στο στάδιο της μηχανικής μετε-επεξεργασίας οι οσμές και τα βιο-αερολύματα είναι αρκετά
περιορισμένα εξαιτίας της υγειονοποίησης του υλικού.
Νερό
Στις μονάδες αυτές υγρά απόβλητα παράγονται μόνο από το στάδιο της βιοξήρανσης και
βιβλιογραφικές αναφορές υποδεικνύουν ποσότητες όχι ανώτερες του 3% της ποσότητας
εισόδου των α.σ.α με ενδεικτική σύσταση αυτή του επόμενου πίνακα (Juniper, 2005):
Πίνακας 56: Σύσταση υγρών αποβλήτων κατά τη βιολογική ξήρανση των Α.Σ.Α.
Θόρυβος
Καθώς η βιολογική ξήρανση λαμβάνει χώρα σε κλειστά κτίρια μειώνονται και οι εκπομπές
θορύβου από τον τεμαχισμό και την επεξεργασία των αποβλήτων και του SRF. Ωστόσο, όλες
οι εγκαταστάσεις φέρουν κατάλληλη ηχητική προστασία προκειμένου να αποκλείονται τυχόν
παράπονα.
Έδαφος
Η μόνη περίπτωση που θα μπορούσε μια τέτοια μονάδα να επιφέρει επιπτώσεις στο έδαφος
είναι κατά την ταφή του SRF. Σε μονάδες στην Ιταλία εφαρμόζεται συχνά η πρακτική της
υγειονομικής ταφής αυτού του υλικού και η λειτουργία του ΧΥΤ ως αναερόβιου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
189
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
βιοαντιδραστήρα. Το υλικό αυτό, έχει παρατηρηθεί, ότι αν ταφεί και γίνει έντονη «διαβροχή»
του (Flushing), τότε σε πολύ μικρό χρόνο παράγονται μεγάλες ποσότητες βιοαερίου καλής
ποιότητας (μεγάλης περιεκτικότητας σε μεθάνιο), ενώ τα στραγγίσματα θα εμφανίζουν
μειωμένο οργανικό φορτίο. Με την δημιουργία κελιών συγκεκριμένης χωρητικότητας στο ΧΥΤ,
είναι δυνατή η ενεργειακή αξιοποίηση του υλικού για αρκετά χρόνια μέσω της κλασσικής
υγειονομικής ταφής.
Παθογόνοι μικροοργανισμοί
Σχετικά με τους παθογόνους μικροοργανισμούς ισχύουν τα όσα αναφέρθηκαν προηγούμενως.
Οι εξώθερμες αντιδράσεις (~55οC) που επικρατούν κατά τη βιοξήρανση και η σχετικά μεγάλοι
χρόνοι παραμονής (7-15 ημέρες) δίνουν τη δυνατότητα για υλικό υγειονοποιημένο, που δεν
αποτελεί κίνδυνο για τους εργαζομένους κατά το ραφινάρισμα και τη συσκευασία του.
4.2.9.
Οικονομικά Στοιχεία
Το κόστος κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης μιας εγκατάστασης ΜΒΕ εξαρτάται από
πολλούς παράγοντες, πιθανά κάποιες φορές αστάθμητους (π.χ. ειδικό καθεστώς αδειοδότησης
σε μια συγκεκριμένη περιοχή λόγω χρήσεων γης). Οι βασικές παράμετροι πάντως που
επιδρούν στο κόστος είναι:
• Η δυναμικότητα
• Η πολυπλοκότητα της τεχνολογίας και ο βαθμός μηχανοποίησης και αυτοματοποίησης που
υιοθετούνται
• Οι απαιτήσεις των αρχών σχετικά με την περιβαλλοντική «επίδοση» της εγκατάστασης
• Οι αγορές για τα ανακυκλωμένα υλικά, τα εδαφοβελτιωτικά και τα RDF που παράγονται με
τις διαφορετικές διαδικασίες. Είναι πιθανό ότι πολλά από τα παραγόμενα υλικά από ΜΒΕ θα
έχουν μια αρνητική αξία και επομένως υπάρχει αντίκτυπος αυτού του «ρίσκου» στο συνολικό
κόστος (η επίδραση αυτού του παράγοντα μπορεί να είναι σημαντική αλλά και να διαφέρει
κατά πολύ από περιοχή σε περιοχή ακόμα και εντός της ίδιας χώρας)
• Οι προδιαγραφές των προϊόντων έτσι όπως αυτές πιθανά διαμορφώνονται από την ισχύουσα
νομοθεσία, τους δυνητικούς χρήστες, κ.λ.π. Για παράδειγμα ο διαχωρισμός των πλαστικών σε
διάφορα είδη (PVC, PET, HDPE, κ.λ.π.) αυξάνει το κόστος επένδυσης και λειτουργίας, αλλά
μπορεί να αποτελεί μονοσήμαντη λύση σε μια περιοχή προκειμένου τα υλικά αυτά να έχουν
κάποια αξία μεταπώλησης
Στο παρόν υποκεφάλαιο θα παρουσιαστούν στοιχεία από διάφορες πηγές που αφορούν
μονάδες ΜΒΕ στην Ευρώπη αλλά και στοιχεία από την εμπειρία στην Ελλάδα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
190
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 57: Παραδείγματα μονάδων ΜΒΕ σε λειτουργία (Juniper)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
191
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Από τον παραπάνω πίνακα είναι σαφές ότι οι διαφοροποιήσεις του κόστους είναι σημαντικές
από περιοχή σε περιοχή, αλλά φαίνεται ότι το επενδυτικό κόστος για εγκαταστάσεις άνω των
150.000 τόνων ετησίως ξεπερνά στις περισσότερες περιπτώσεις τα 30 εκ. €. Τα λειτουργικά
κόστη δε είναι σημαντικά, ενώ τα τέλη εισόδου σε όσες περιπτώσεις είναι διαθέσιμα
ξεπερνούν τα 50 €/τόνο. Τα κόστη που παραπάνω πίνακα αφορούν το καθαρά τεχνολογικό
κομμάτι της εγκατάστασης χωρίς να υπολογίζονται τα έργα υποδομής και άλλα έξοδα.
Κάποια συγκεντρωτικά στοιχεία σχετικά με τα συστήματα MBT παρέχονται από το Υπ.
Περιβάλλοντος της Μεγ. Βρετανίας (Defra).
Πίνακας 58: Στοιχεία του Υπ. Περιβάλλοντος της Μεγ. Βρετανίας (Defra) σχετικά με τις
μονάδες ΜΒΕ
4.3.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Α.Σ.Α.
Γενικά
Η "βιομηχανία" διαχείρισης και διάθεσης στερεών αποβλήτων στην Ευρώπη συνεχώς
αναπτύσσεται οδηγούμενη από την ανάγκη υιοθέτησης της νέας Νομοθεσίας η οποία πηγάζει
από την Ε.Ε. και η οποία προάγει την ανακύκλωση, και την ανάπτυξη βιώσιμων τεχνολογιών
και συνεχώς απομακρύνεται από την τεχνική της υγειονομικής ταφής και την διάθεση των
στερεών αποβλήτων χωρίς επεξεργασία. Αυτή η τάση συνεχόμενης αλλαγής βοηθάει και
υποστηρίζει ιδιαίτερα την ανάπτυξη μεθόδων θερμικής επεξεργασίας στερεών αποβλήτων. Το
κλειδί για την στροφή και την προώθηση τέτοιου είδους επεξεργασιών είναι η ανάγκη για
μετάβαση από την συμβατική λύση της καύσης (όπως θεωρείται πλέον στην Ευρώπη) σε
"καλύτερες " θερμικές μεθόδους επεξεργασίας. Η έμφαση δίνεται στη δημιουργία λιγότερων
υπολειμμάτων και εκπομπών (αιωρούμενη τέφρα, εκπομπές αερίων κλπ). Οι τεχνολογίες
θερμικής επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων μπορούν να οριστούν σαν διαδικασίες
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
192
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μετατροπής των στερεών αποβλήτων σε αέρια, υγρά και στερεά προϊόντα, με ταυτόχρονη ή
συνεπακόλουθη αποδέσμευση θερμικής ενέργειας. Οι πλέον βασικές μέθοδοι θερμικής
επεξεργασίας, κατηγοριοποιημένες βάσει των απαιτήσεων τους σε αέρα, είναι οι εξής:

Αποτέφρωση (πλήρης καύση), ορίζεται ως η ταχεία μετατροπή της χημικής ενέργειας
σε θερμική, με οξείδωση της οργανικής ύλης των αστικών στερεών αποβλήτων, υπό
συνθήκες περίσσειας οξυγόνου, προς διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Τα ανόργανα
συστατικά των απορριμμάτων παραμένουν στο παραγόμενο στερεό υπόλειμμα. Η
αποτέφρωση μπορεί να γίνει είτε με την απαιτούμενη στοιχειομετρική αναλογία αέρα
(stoichiometric combustion) είτε με περίσσια αέρα (excess - air combustion).

Πυρόλυση, ορίζεται ως η αποδόμηση των οργανικών ουσιών των απορριμμάτων,
απουσία οξυγόνου (ή ελάχιστων ποσοτήτων). Τα προϊόντα της πυρόλυσης είναι
στερεά, υγρά και αέρια και η σύσταση τους εξαρτάται από τα λειτουργικά
χαρακτηριστικά της μονάδας, όπως τη θερμοκρασία και τον χρόνο παραμονής των
απορριμμάτων στον πυρολυτικό θάλαμο.

Αεριοποίηση, ορίζεται ως η μερική οξείδωση (με αέρα ή οξυγόνο) της οργανικής ύλης
των απορριμμάτων, η οποία μμετατρέπεται σε μείγμα αερίων (π.χ. μονοξείδιο του
άνθρακα,
υδρογόνο και μεθάνιο). Σε όλα τα στάδια αυτής της διαδικασίας
παράγονται αέρια, στερεό υπόλειμμα και θερμική ενέργεια, η οποία απαιτείται για την
πραγματοποίηση αλυσιδωτών αντιδράσεων. Συνεπώς, η αεριοποίηση απαιτεί την
τήρηση αυστηρών στοιχειομετρικών αναλογιών μεταξύ αποβλήτων - αέρα έτσι ώστε
να επιτευχθεί ατελής καύση των αποβλήτων και να παραχθεί αέριο αποτελούμενο από
CO, H2 και αέριους υδρογονάνθρακες (το οποίο με τη σειρά του είναι καύσιμο).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
193
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 26: Επιλογές Θερμικής Επεξεργασίας Στερεών Αποβλήτων
Στη συνέχεια γίνεται μια συνοπτική περιγραφή των προαναφερόμενων μεθόδων θερμικής
επεξεργασίας Α.Σ.Α., δίνοντας έμφαση στα βασικά τους χαρακτηριστικά, στις περιβαλλοντικές
τους επιπτώσεις, στο κόστος εφαρμογής τους, καθώς και στα κύρια κριτήρια επιλογής και
καταλληλότητας
αυτών.
Επίσης,
παρουσιάζονται
ορισμένα
ενδεικτικά
παραδείγματα
εφαρμογής αυτών σε διάφορες χώρες και τέλος γίνεται μια σύντομη αναφορά στη
συνεισφορά των συγκεκριμένων μμεθόδων σε στόχους πολιτικής διαχείρισης αστικών
στερεών αποβλήτων.
Στόχοι και Μέθοδοι της Θερμικής Επεξεργασίας
Η θερμική επεξεργασία των απορριμμάτων αποβλέπει στην εξουδετέρωση των προβλημάτων
που προκύπτουν από την ταφή. Στόχος της είναι:

Η ελαχιστοποίηση του τελικού προς διάθεση όγκου.

Η πλήρης αδρανοποίηση όλων των καύσιμων συστατικών.

Η παραγωγή αξιοποιήσιμης ενέργειας και η βελτιστοποίηση της ενεργειακής
απόδοσης.

Η τήρηση όλων των νομικών περιορισμών, όσον αφορά τις κάθε είδους εκπομπές.

Ειδικότερα, η αποφυγή δημιουργίας και εκπομπής οργανικών ενώσεων της
κατηγορίας των διοξινών.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
194
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Γενικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω των Οδηγιών που εκδίδει για τα κράτη μέλη της, προάγει
έμμεσα την εφαρμογή των μεθόδων θερμικής επεξεργασίας, ως έναν αποτελεσματικό τρόπο
μείωσης των ποσοτήτων και των κλασμάτων των στερεών αποβλήτων, που καταλήγουν σε
χώρους υγειονομικής ταφής και άμβλυνσης του υφιστάμενου ενεργειακού προβλήματος, μέσω
της αξιοποίησης του θερμικού περιεχομένου των απορριμμάτων για την παραγωγή
θερμότητας και/ή ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε γενικές γραμμές, οι βασικές αρχές λειτουργίας και οι προδιαγραφές, που πρέπει να
πληρούνται, σε όλες τις εγκαταστάσεις θερμικής επεξεργασίας στερεών αστικών αποβλήτων,
είναι κοινές και μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τις εξής:

Σταθερές συνθήκες λειτουργίας.

Ευχέρεια προσαρμογής σε απότομες αλλαγές της σύστασης και της ποσότητας
τροφοδοσίας.

Ευελιξία προσαρμογής στις βραχυπρόθεσμες και μμακροπρόθεσμες διακυμάνσεις της
σύνθεσης και της ποσότητας του χρησιμοποιούμενου καυσίμου.

Πλήρης έλεγχος των ρύπων στις εκπομπές.

Μεγιστοποίηση της αξιοποίησης της θερμικής ενέργειας, κυρίως για την παραγωγή
ηλεκτρικής
ενέργειας.

Ελαχιστοποίηση του κόστους κατασκευής και λειτουργίας.
Στον παρακάτω πίνακα συνοψίζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των μεθόδων θερμικής
επεξεργασίας, όσον αφορά στις συνθήκες λειτουργίας των αντίστοιχων εγκαταστάσεων και τα
προκύπτοντα προϊόντα.
Πίνακας 59: Παράμετροι Τυπικών Συνθηκών Λειτουργίας & Προϊόντα Μεθόδων Θερμικής
Επεξεργασίας Απορριμμάτων (EC, 2005)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
195
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4.3.1.
4.3.1.1.
Αποτέφρωση – Καύση
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας
Η αποτέφρωση ή πιο κοινά η καύση των στερεών απορριμμάτων ουσιαστικά εκπροσωπεί μια
αρκετά παλαιά και διαδεδομένη διεργασία, η οποία περιλαμβάνει την ανάπτυξη υψηλών
θεοκρασιών (850 έως 1500 οC) , με παρουσία φλόγας, για την οξείδωση των επιμέρους
στοιχείων αυτών, δηλαδή την ένωσή τους με το οξυγόνο. Στόχος της εν λόγω διεργασίας είναι
η εξάτμιση, η αποσύνθεση και/ή η καταστροφή των οργανικών στοιχείων των απορριμμάτων,
παρουσία οξυγόνου (είτε σε στοιχειομετρική αναλογία, είτε σε περίσσεια), καθώς και η
ταυτόχρονη μείωση του προς τελική διάθεση όγκου τους. Η καύση με τεχνολογία εσχαρών
είναι η παλαιότερη και κατά παράδοση ευρύτερα εφαρμοζόμενη μέθοδος για την θερμική
επεξεργασία των κάθε είδους απορριμμάτων. Ο ευρύτερα εφαρμοζόμενος τρόπος αξιοποίησης
της θερμότητας που εκλύεται κατά την καύση, είναι η παραγωγή ατμού. Ο ατμός, συνήθως
υπέρθερμος, σε θερμοκρασία 450-500 οC και πίεση 40-50 bar, διοχετεύεται σε ατμοστρόβιλο
για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σημαντικό ρόλο στην οικονομική απόδοση των
εγκαταστάσεων θερμικής επεξεργασίας παίζει η δυνατότητα αξιοποίησης του ατμού μετά τον
ατμοστρόβιλο, είτε με την διοχέτευσή του σε γειτονικές βιομηχανικές μονάδες, είτε με την
χρησιμοποίησή του για τηλε-θέρμανση αστικών κέντρων, όπου οι τοπικές συνθήκες είναι
ευνοϊκές. Αν δεν είναι εφικτή η αξιοποίηση της λανθάνουσας θερμότητας του ατμού, τότε
πρέπει να υγροποιηθεί, ώστε το νερό να μπορεί να ανακυκλωθεί στον ατμολέβητα. Στην
περίπτωση αυτή η θερμότητα της υγροποίησης δεν αξιοποιείται, αλλά καταλήγει στο
περιβάλλον. Μια εγκατάσταση καύσης αποτελείται, στη γενική περίπτωση, από τα ακόλουθα
επιμέρους συστήματα:

Πύλη και ζυγιστήριο για έλεγχο και καταγραφή των εισερχομένων φορτίων

Χώρος υποδοχής και προσωρινής αποθήκευσης εισερχομένων απορριμμάτων για
ομαλοποίηση της τροφοδοσίας.

Σύστημα τροφοδοσίας (γερανός, ταινία) προσαρμοσμένο στο ρυθμό λειτουργίας της
εγκατάστασης.

Εστία καύσης με σύστημα εσχαρών ή, σε ειδικές περιπτώσεις, με σύστημα
περιστροφικού κλιβάνου ή ρευστοποιημένης κλίνης. Ειδικός καυστήρας με βοηθητικό
καύσιμο κάνει την αρχική ανάφλεξη και εξασφαλίζει την ελάχιστη απαιτούμενη
θερμοκρασία των απαερίων σε περιπτώσεις που απαιτείται.

Λέβητας, ο οποίος χρησιμοποιεί τα θερμά απαέρια για παραγωγή ατμού.

Σύστημα απομάκρυνσης υπολειμμάτων, τα οποία παράγονται από την καύση και
αντιστοιχούν στο 20-40% του βάρους των εισερχομένων απορριμμάτων. Τα
υπολείμματα δημιουργούνται κυρίως στην εσχάρα, απ’ όπου με ειδικό σύστημα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
196
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
απάγονται και μεταφέρονται για ψύξη, και στις θερμαντικές επιφάνειες των λεβήτων,
απ’ όπου συγκεντρώνονται στις χοάνες κάτω από το λέβητα.

Σύστημα ελέγχου εκπομπών, για έλεγχο σωματιδίων, HCl, HF, SO2, διοξινών και
βαρέων μετάλλων
Εικόνα 18: Τυπική Μονάδα Καύσης – Αποτέφρωσης Στερεών Αστικών Αποβλήτων με
ταυτόχρονη Παραγωγή Ενέργειας
(http://www.bsu.hr)
Μετά τη διέλευσή τους από τον ατμολέβητα, τα απαέρια διέρχονται από την εγκατάσταση
καθαρισμού τους και κατόπιν διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα. Στα συστήματα καθαρισμού
εφαρμόζονται διάφορες, δοκιμασμένες και ασφαλείς τεχνολογίες, με σκοπό την απομάκρυνση
των αιωρούμενων στερεών, των οξέων, των οξειδίων του αζώτου, των διοξινών και άλλων.
Τα συστήματα ελέγχου εκπομπών εκπροσωπούνται από διάφορες διατάξεις, όπως πλυντρίδες,
ηλεκτροστατικά φίλτρα, κυκλώνες, σακκόφιλτρα κ.ά η επιλογή των οποίων βασίζεται στη
σύσταση των προς επεξεργασία απαεριών και στα επιτρεπτά όρια εκπομπών της όλης
εγκατάστασης. Βάσει των παραπάνω, η διεργασία της αποτέφρωσης των αστικών στερεών
αποβλήτων μπορεί να περιγραφεί σχηματικά από τα ακόλουθα διαγράμματα ισοζυγίου μάζας,
για μια τυπική μονάδα αποτέφρωσης. Τα επιμέρους ποσοστά εξαρτώνται, ως είναι φυσικό,
από τη σύνθεση των απορριμμάτων, αλλά και από τη σύνθεση του συστήματος ελέγχου των
εκπομπών που χρησιμοποιείται.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
197
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ΕΙΣΟΔΟΣ (ανά τόνο Αστικών Στερεών Αποβλήτων)
ΕΞΟΔΟΣ
Διάγραμμα 27: Ισοζύγιο μάζας σε τυπική εγκατάσταση στοιχειομετρικής καύσης
(http://www.ecoling.ch)
Διάγραμμα 28: Ισοζύγιο μάζας σε τυπική σύγχρονη εγκατάσταση καύσης (Γιδαράκος, 2006)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
198
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4.3.1.2.
Τύποι Μονάδων Αποτέφρωσης
Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο τύποι συμβατικών μονάδων αποτέφρωσης: οι μονάδες που
απαιτούν ελάχιστη προεπεξεργασία των απορριμμάτων (μονάδες τύπου mass-fired) και οι
μονάδες που λειτουργούν με επεξεργασμένο RDF (refuse - derived fuel) ως καύσιμο. Οι
μονάδες τύπου mass-fired είναι και η πλειονότητα των εγκατεστημένων μονάδων. Το μεγάλο
τους πλεονέκτημα είναι ότι τα απορρίμματα εισάγονται χωρίς καμία προεπεξεργασία στη
μονάδα καύσης, με αποτέλεσμα να είναι πιο “βολική” η λειτουργία της μονάδας. Το γεγονός
αυτό εγκυμονεί και κινδύνους για τη λειτουργία της μονάδας (π.χ. εισαγωγή ογκωδών ή
ιδιαίτερα επικινδύνων αποβλήτων), που αντιμετωπίζονται με την αυστηρή επίβλεψη των
εισαγομένων απορριμμάτων και με τη δυνατότητα χειροκίνητης διακοπής της εισαγωγής
απορριμμάτων, όποτε αυτό θεωρηθεί αναγκαίο από τον επιβλέποντα.
Είναι φανερό ότι οι διακυμάνσεις του ενεργειακού περιεχομένου των απορριμμάτων είναι
τεράστιες σε μονάδες τύπου mass-fired και εξαρτώνται και από το κλίμα, τη συγκεκριμένη
χρονική περίοδο, τη σύσταση των αποβλήτων κλπ. Κατά συνέπεια, οι μονάδες τύπου massfired εντάσσονται με σχετική δυσκολία σε ένα σύστημα ανάκτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Η
δεύτερη κατηγορία μονάδων είναι οι μονάδες τύπου RDF. Οι μονάδες τύπου RDF-fired
παρουσιάζουν ορισμένα σημαντικά πλεονεκτήματα, σε σχέση με τις μονάδες mass-fired:

Εντάσσονται ευκολότερα σε δίκτυο ανάκτησης και διανομής ενέργειας γιατί το RDF
έχει μεγαλύτερη θερμογόνο δύναμη (σε σχέση με τα μη επεξεργασμένα απορρίμματα)
και πολύ μικρότερες διακυμάνσεις στο ενεργειακό περιεχόμενο.

Ο έλεγχος μιας μονάδας RDF-fired είναι σαφώς πιο εύκολος.

Ο χώρος που απαιτείται είναι σαφώς λιγότερος, σε σχέση με μια μονάδα mass-fired.

Τέλος, η προεπεξεργασία των απορριμμάτων για την παραγωγή RDF δίνει τη
δυνατότητα απομάκρυνσης μιας σειράς κατηγοριών αποβλήτων, όπως το PVC, τα
μέταλλα κ.α. τα οποία συνεισφέρουν στη δημιουργία επικίνδυνων ρύπων που
μεταφέρονται με τα αέρια της μονάδας αποτέφρωσης.
Στόχος είναι το τελικό μίγμα να έχει υψηλή θερμογόνο δύναμη. Μάλιστα, υπάρχουν
συγκεκριμένες προδιαγραφές που θα πρέπει να πληροί το RDF, οι οποίες ορίζονται από την
ΚΥΑ 114218/1997 και είναι οι εξής:

κατώτερη θερμογόνος δύναμη = 4.000kcal/g (16.744MJ/kg)

υγρασία < 20%

ποσοστό χαρτιού και πλαστικού > 95% (επί ξηρού βάρους).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
199
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Οι μονάδες τύπου RDF-fired είναι σαφώς λιγότερες από τις μονάδες τύπου mass-fired και ο
λόγος είναι ότι προϋποθέτουν μονάδα παραγωγής RDF.
Η όλη διαδικασία λαμβάνει χώρα σε ειδικούς αποτεφρωτές, των οποίων η δυναμικότητα
μπορεί να ποικίλει από 8 έως 25 Mg/h (Vehlow, 2006). Ο δε τύπος αυτών επίσης ποικίλει,
δεδομένου ότι κατά καιρούς έχουν αναπτυχθεί διάφορα είδη αποτεφρωτών, με διαφορετικά
μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα έκαστος. Οι πλέον διαδεδομένοι τύποι αποτεφρωτών είναι:

αποτεφρωτής κινούμενων εσχάρων,

αποτεφρωτής περιστρεφόμενου κλιβάνου,

αποτεφρωτής ρευστοποιημένης κλίνης.
(α)
(β)
(γ)
Εικόνα 19: Οι (3) Τύποι Αποτεφρωτών (α)κινούμενων εσχάρων (β)περιστρεφόμενου
κλιβάνου (γ) ρευστοποιημένης κλίνης (Finbioenergy, 2006)
Ένας αποτεφρωτής κινούμενων εσχάρων απεικονίζεται στο παρακάτω σχήμα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
200
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 20: Χαρακτηριστικά της Μαζικής καύσης Απορριμμάτων σε αποτεφρωτή με
κινούμενες εσχάρες (Γιδαράκος, 2006)
Όπως φαίνεται, τα βασικά στάδια που περιλαμβάνει κατά τη λειτουργία του είναι :

Ξήρανση: Τα εισερχόμενα απορρίμματα λαμβάνουν θερμότητα με ακτινοβολία από τη
φλόγα και με συναγωγή από την παροχή θερμού αέρα. Το αποτέλεσμα είναι η
εξάτμιση της περιεχόμενης στα απορρίμματα υγρασίας και των πτητικών συστατικών.

Πυρόλυση: Με την αύξηση της θερμοκρασίας τα περισσότερα πτητικά συστατικά
εξατμίζονται.

Ανάφλεξη: Η απαιτούμενη θερμότητα για την ανάφλεξη της καύσιμης ύλης
προσδίδεται στα απορρίμματα μέσω ακτινοβολίας από τη φλόγα και τα τοιχώματα του
φλογοθαλάμου.

Αεριοποίηση και καύση: Η μεγάλη αύξηση της θεοκρασίας εξαιτίας της πλήρους
ανάφλεξης των απορριμμάτων προκαλεί την αεριοποίηση μιας ποικιλίας υλικών, που
περιέχονται σε αυτά.

εναπομένων άνθρακας οξειδώνεται πλήρως, ενώ στο φλογοθάλαμο καίγονται τα
απαέρια που παράχθηκαν από τις φάσεις της πυρόλυσης και της αεριοποίησης.

Ολοκλήρωση της καύσης: Η ολοκλήρωση της καύσης αποδίδει ένα αρκετά
αδρανοποιημένο (ανόργανο) στερεό υπόλειμμα στο τέλος της εσχάρας.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
201
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ένας αποτεφρωτής περιστρεφόμενου κλιβάνου επεξεργάζεται με επιτυχία πολλά είδη
απορριμμάτων και ρύπους, που άλλες τεχνολογίες δεν μμπορούν να αντιμετωπίσουν.
Αποτελείται από έναν περιστρεφόμενο κλίβανο, έναν μετακαυστήρα και ένα σύστημα ελέγχου
των παραγόμενων αέριων εκπομπών. Βασικές παράμετροι λειτουργίας ενός τέτοιου είδους
αποτεφρωτή είναι:

η θερμοκρασία εξόδου του περιστροφικού κλιβάνου και του μετακαυστήρα, η οποία
πρέπει να οδηγεί σε πλήρη αποτέφρωση των απορριμμάτων,

η εσωτερική πίεση του κλιβάνου, που πρέπει να είναι αρνητική για την αποφυγή
αέριων εκπομπών και σωματιδίων στην ατμόσφαιρα,

ο ρυθμός παροχής αέρα (οξυγόνου) και των απορριμμάτων, έτσι ώστε οι συνθήκες
λειτουργίας του καυστήρα να είναι οι βέλτιστες.
Εικόνα 21: Αποτεφρωτής περιστρεφόμενου κλιβάνου
Ο χρόνος παραμονής των απορριμμάτων καθορίζει το βαθμό ανάμιξης τους εντός του
κλιβάνου δεδομένου ότι αυτός περιστρέφεται, όπως επίσης και το χρόνο επεξεργασίας τους. Η
σύσταση τω απαερίων καύσης αποτελεί δείκτη απόδοσης του κλιβάνου και δεδομένου ότι
λειτουργεί με περίσσεια οξυγόνου, τα απαέρια θα πρέπει να περιέχουν χαμηλές συγκεντρώσεις
CO και υδρογονανθράκων κα μειωμένες ποσότητες υπολειμμάτων αποτέφρωσης.
Ο αποτεφρωτής ρευστοποιημένης κλίνης χρησιμοποιεί ένα στρώμα άμμου ή αλουμίνας
(κλίνη), πάνω στο οποίο εισάγονται τα απορρίμματα. Κάτω από το στρώμα αυτό διοχετεύεται
αέρας με τέτοια παροχή, ώστε ολόκληρη η κλίνη να βρίσκεται σε αιώρηση και σε θερμοκρασία
ίση με τη θερμοκρασία ανάφλεξης των υφιστάμενων ρύπων. Το παρεχόμενο οξυγόνο, οι
έντονες συνθήκες ανάμιξης και η αυξημένη θερμοκρασία έχουν ως αποτέλεσμα την εξάτμιση
και την καταστροφή των οργανικών ρύπων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
202
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Βασική λειτουργική παράμετρο για το συγκεκριμένο είδος αποτεφρωτών αποτελεί η
θερμοκρασία, η οποία ορίζεται σύμφωνα με την τροφοδοσία των απορριμμάτων, των
παραγόμενων απαερίων και ενός βοηθητικού υλικού καύσης. Η τιμή της κυμαίνεται μεταξύ
750 – 880°C, χαμηλότερη σε σχέση με τις άλλες τεχνολογίες αποτέφρωσης, γεγονός που
οφείλεται στην καλή ανάμιξη του προς επεξεργασία αποβλήτου. Το απαιτούμενο οξυγόνο
καύσης και ο χρόνος παραμονής των απορριμμάτων αποτελούν επίσης σημαντικές
παραμέτρους λειτουργίας ενός αποτεφρωτή ρευστοποιημένης κλίνης, οι οποίες καθορίζονται
με βάση το ρυθμό τροφοδοσίας των προς επεξεργασία απορριμμάτων.
Τα κύρια πλεονεκτήματα ενός αποτεφρωτή ρευστοποιημένης κλίνης περιλαμβάνουν τα εξής:

αποφυγή εμφάνισης τοπικών διαφορών θερμοκρασίας και επομένως μείωση των
εκπομπών αέριων ρύπων, που είναι αποτέλεσμα ατελούς καύσης, λόγω διαφορών
θερμοκρασίας,

δυνατότητα ενεργειακής αξιοποίησης δύσκολων καυσίμων, με υψηλή περιεκτικότητα
σε υγρασία και τέφρα,

αύξηση του βαθμού μετατροπής του καυσίμου και πιο αποδοτική αξιοποίηση του
αέρα καύσης, γεγονός που οδηγεί σε μικρότερες απαιτήσεις περίσσειας αέρα (στην
προκείμενη περίπτωση περίπου 55% έναντι του συνήθους 100%).
Για την αξιοποίηση της παραγόμενης θερμότητας και την ανάκτηση ενέργειας, οι σύγχρονοι
αποτεφρωτές διαθέτουν ειδικούς λέβητες (boilers), με τη βοήθεια των οποίων η παραγόμενη
θερμότητα χρησιμοποιείται για την παραγωγή ατμού. Στη συνέχεια, ο παραγόμενος ατμός
χρησιμοποιείται είτε ως πηγή θέρμανσης, είτε ως μέσο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με
την χρήση ατμοστρόβιλων και γεννητριών.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
203
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 22: Κάθετοι και Οριζόντιοι Λέβητες παραγωγής ατμού
4.3.1.3.
Τα Προϊόντα της Καύσης
Από τη διαδικασία αποτέφρωσης των απορριμμάτων προκύπτουν τριών ειδών απόβλητα:
αέρια, υγρά και στερεά. Ιδιαίτερος είναι ο ρόλος των αερίων αποβλήτων, για τον καθαρισμό
των οποίων απαιτείται ένα μεγάλο μέρος των απαιτούμενων επενδύσεων. Στη συνέχεια θα
αναφερθούμε με λεπτομέρεια στη σύσταση και τις ιδιότητες των αποβλήτων της
αποτέφρωσης.
Αέρια
Τα αέρια που παράγονται από την καύση περιέχουν άζωτο και περίσσεια οξυγόνου, σωματίδια
σκόνης, τα τυπικά προϊόντα της καύσης (CO, CO2, H2O, NOx, SO2) και μία σειρά άλλων
επιβλαβών ουσιών, η οποία εξαρτάται από τη σύνθεση των απορριμμάτων. Κυριότερα από
αυτά είναι το HCl, HF, τα βαρέα μέταλλα και οι πολυλυκλικοί υδρογονάνθρακες (διοξίνες,
φουράνια). Πολύ σημαντική παράμετρος, με ιδιαίτερη σημασία για τα συστήματα καθαρισμού
των απαερίων είναι επίσης το περιεχόμενο των αερίων αποβλήτων σε ιπτάμενη τέφρα και
αιωρούμενα στερεά.
Κατά την αποτέφρωση προκύπτουν περίπου 4 - 5.000 m3 καυσαερίων ανά τόνο
απορριμμάτων. Τα καυσαέρια αυτά βρίσκονται σε θερμοκρασία περίπου 1000
θερμοκρασία των καυσαερίων πέφτει απότομα στους 350
o
o
C. Η
C, κατά την πρώτη φάση
καθαρισμού των απαερίων και η θερμότητα που προκύπτει από την ψύξη μπορεί να
αξιοποιηθεί σε διάφορες χρήσεις.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
204
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Οι οριακές τιμές εκπομπής αερίων ρύπων που προέρχονται από εγκαταστάσεις καύσης
αστικών απορριμμάτων αναγόμενες σε συνθήκες θερμοκρασίας 273 Κ, πίεσης 101,3 Kpa, 11%
οξυγόνου η 9% CO2 ξηρού αερίου, καθορίζονται από την ΚΥΑ 82805/2224/93, που
ενσωματώνει και τη σχετική νομοθεσία της ΕΕ.
Η συγκέντρωση του μονοξειδίου του άνθρακα (CO) δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 100 mg/m3
(στις προαναφερθείσες συνθήκες) ενώ οι οργανικές ενώσεις πρέπει να μην υπερβαίνουν τα 20
mg/m3, σύμφωνα με την ΚΥΑ 82805/2224/93. Τέλος, στην ίδια ΚΥΑ καθορίζεται ότι τα
καυσαέρια θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να φέρονται σε θερμοκρασία τουλάχιστον 850
o
C,για δύο τουλάχιστον δευτερόλεπτα και παρουσία οξυγόνου τουλάχιστον 6%.
Πίνακας 60: Θεσμοθετημένα Όρια εκπομπής αερίων ρύπων από Μονάδες Αποτέφρωσης
Από τους πιο επικίνδυνους ρύπους των καυσαερίων είναι οι διοξίνες, γνωστές και ως
πολυχλωριωμένες διβενζοδιοξίνες (PCDD), οι οποίες αποτελούνται από δύο αρωματικούς
δακτυλίους ενωμένους με ένα ζεύγος ατόμων οξυγόνου. Εξίσου επικίνδυνοι ρύποι είναι και τα
φουράνια (PCDF), τα οποία διαφέρουν από τις διοξίνες μόνο στο ότι οι δύο αρωματικοί
δακτύλιοι συνδέονται με ένα άτομο οξυγόνου. Η επικινδυνότητα και τοξικότητα των
παραπάνω ουσιών συμβαδίζει με ενδείξεις , για τη συμβολή τους σε διαδικασίες
καρκινογέννεσης σε ανθρώπους.
Οι διοξίνες και τα φουράνια παράγονται σχεδόν σε όλες τις διαδικασίες καύσης, σε μικρές
ποσότητες, ενώ ο ακριβής μηχανισμός παραγωγής αυτών δεν είναι γνωστός, παρά τις
εκτεταμένες έρευνες που έχουν γίνει. Η δημιουργία των διοξινών και φουρανίων λαμβάνει
χώρα στην αέρια φάση. Είναι γνωστό από εργαστηριακές δοκιμές ότι μια θερμοκρασία
δημιουργίας τους είναι οι 300 oC. Δύο αντίθετες αντιδράσεις δύνανται να συμβούν σε αυτήν
την θερμοκρασία (σχηματισμός- αποσύνθεση). Η δημιουργία διοξινών και φουρανίων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
205
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
ενθαρρύνεται με την αύξηση στην περιεκτικότητα του οξυγόνου. Βασική πηγή τους, κατά την
αποτέφρωση
των
απορριμμάτων,
θεωρείται
η
παρουσία
οργανικών
ενώσεων
στα
απορρίμματα, ιδιαίτερα στις συσκευασίες.
Οι διοξίνες και τα φουράνια είναι δυνατό να κατέβουν σε 0,1-0,2 νανογραμμάρια ανά κυβικό
μέτρο με κατάλληλες μεθόδους καύσεως. Αυτό σημαίνει ότι ένα (1) γραμμάριο διοξίνης
εκπέμπεται σε 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίων που περνάνε από την καμινάδα. Θα
πρέπει να επισημανθεί πως έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια σύγχρονες τεχνολογίες
αντιρρύπανσης, οι οποίες περιορίζουν σημαντικά και με αποτελεσματικό τρόπο τους
παραγόμενους ρύπους. Ακολούθως περιγράφονται μέτρα που συμβάλουν στην μείωση των
διοξινών και φουρανίων:
Εικόνα 23: Διοξίνες και τα Φουράνια σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων
Βασικά μέτρα
- Βελτίωση της καύσης των απορριμμάτων και των αιωρουμένων (προϊόντων ατελούς
καύσης).
- Βελτιστοποίηση της απαίτησης σε οξυγόνο.
- Βελτίωση των θερμικών συστημάτων ελέγχου για να βεβαιώνεται ο έλεγχος του αέρα
καύσης
- Η χρησιμοποίηση βελτιωμένων συστημάτων εσχάρων.
- Προσαρμογή κατάλληλων συστημάτων εσχάρων λόγω αλλαγής της σύνθεσης των
απορριμμάτων (π.χ. στην θερμογόνο δύναμη).
Δευτερεύοντα μέτρα
- Βελτίωση στον καθαρισμό των λεβήτων ατμού (συνεχής καθαρισμός).
- Προκαταρκτική συλλογή των αιωρουμένων πριν την φάση της ψύξεως ( με υψηλή
θερμοκρασία απομάκρυνση των αιωρουμένων).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
206
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
- Επίδραση στην θερμοκρασία λειτουργίας των ηλεκτροστατικών φίλτρων για την μείωση του
σχηματισμού διοξινών.
- Βελτίωση των συστημάτων καθαρισμού των αερίων σχετικά με την καλυτέρευση συλλογής
των
αιωρουμένων και των ρύπων.
- Απομάκρυνση των PPDD/PCDF με προσφόρηση ενεργού άνθρακα.
Υγρά
Κατά την αποτέφρωση, νερό είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί σε τέσσερα σημεία:

Σβέση τέφρας (0,1 κ.μ. νερού/τόννο απορριμμάτων)

Ψύξη αερίων (2κ.μ. νερού /τόννο απορριμμάτων)

Πύργοι υγρής απορρόφησης (2κ.μ. νερού /τόννο απορριμμάτων)

Σε μερικούς ηλεκτροστατικούς κατακρημνιστές για απομάκρυνση των σωματιδίων από
τα σημεία συλλογής.
Τα υγρά απόβλητα περιέχουν αιωρούμενα σωματίδια, όπως επίσης ανόργανα και οργανικά σε
διάλυση. Το προϊόν είναι διαβρωτικό και πριν την απόρριψη του στην αποχέτευση απαιτείται
συχνά επεξεργασία του. Οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων
είναι η καθίζηση και κατόπιν η ρύθμιση του pH.
Στερεά
Τα στερεά κατάλοιπα από την καύση των απορριμμάτων διακρίνονται στις παρακάτω
κατηγορίες:

Fly ash (ιπτάμενη τέφρα). Η τέφρα αυτή αποτελείται από το ελαφρύτερο μέρος της
τέφρας, το οποίο παρασύρεται από τα καυσαέρια και συλλέγεται από ειδικά φίλτρα. Η
τέφρα αυτή έχει υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων.

Bottom ash (τέφρα βάσης). Πρόκειται για το υπόλειμμα που μαζεύεται στο κάτω
μέρος του κλιβάνου.

Boiler ash (τέφρα από τους λέβητες).

Filter dust (κονιορτός από τα φίλτρα καθαρισμού).

Στερεά κατάλοιπα από την διαδικασία καθαρισμού των απαερίων.
Εάν η τέφρα βάσης δεν χρησιμοποιηθεί, μπορεί να διατεθεί κάτω από τις ίδιες συνθήκες που
διατίθενται τα οικιακά απορρίμματα χωρίς κανένα πρόβλημα αφού πρώτα υποστεί μια
συμβατική μηχανική προεπεξεργασία. Σε ανάπτυξη βρίσκεται τεχνολογία αδρανοποίησης της
ιπτάμενης (πτητικής) τέφρας, η οποία θεωρείται επικίνδυνο απόβλητο, που τη μετατρέπει σε
υλικό χρήσιμο για οδοποιία, δομικές εφαρμογές κλπ. Η χρήση της τέφρας στην οδοποιία οδοστρωσία είναι πολύ συνηθισμένη στην Ευρώπη. Στον ακόλουθο πίνακα, παρουσιάζεται μια
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
207
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
τυπική σύσταση των συνολικών στερεών υπολειμμάτων της αποτέφρωσης, σε μονάδα massfired.
Πίνακας 61: Σύσταση Στερεού υπολέιμματος της αποτέφρωσης σε μονάδες Mass-Fired
Για την επεξεργασία της σκόνης των φίλτρων χρησιμοποιούνται διάφορα συστήματα όπως
θερμικά (με υψηλή θερμοκρασία). Ο σκοπός των επεξεργασιών σε υψηλές θερμοκρασίες είναι
να λειώνουν τις σκόνες των φίλτρων και να τις μετατρέπουν σε υλικό που βρίσκεται σε
υαλώδη κατάσταση, το οποίο μπορεί να διατεθεί για διάφορες χρήσεις ή να διατεθεί ως
αδρανές.
4.3.1.4.
Συστήματα Καθαρισμού των Αερίων
Για την απομάκρυνση των αιωρούμενων σωματιδίων και των βασικότερων ρύπων
εφαρμόζονται διάφορες μέθοδοι καθαρισμού. Αυτές περιλαμβάνονται οι θάλαμοι εναπόθεσης,
όπου απομακρύνεται το 40% των αιωρούμενων σωματιδίων, προπετάσματα διαβροχής
(αποτελεσματικότητα 95%),
απορρόφησης
κυκλώνες (αποτελεσματικότητα 60-80%),
(αποτελεσματικότητα
80-95%),
ηλεκτροστατικοί
πύργοι
υγρής
κατακρημνιστές
(αποτελεσματικότητα 99-99,5%) και σακκόφιλτρα (αποτελεσματικότητα 99,9%).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
208
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 24: Σχηματική Εικόνα Κυκλώνων (αριστερά), ηλεκτροστατικοί κατακρημνιστές
(κέντρο) & σακκόφιλτρα (δεξιά)
Εκτός της απομάκρυνσης των αιωρούμενων στερεών, συχνά καθίσταται αναγκαία η
απομάκρυνση και άλλων αερίων ρύπων π.χ. όξινων αερίων, αν η περιεκτικότητα τους είναι
υψηλότερη των επιτρεπομένων ορίων που προαναφέρθηκαν. Ιδιαίτερα μεγάλη σημασία έχει
το HCL που παράγεται από την καύση κυρίως του PVC, και τα οξείδια του αζώτου, θείου,
φωσφόρου. Μόνος αποτελεσματικός ενδεδειγμένος τρόπος είναι σ΄αυτήν την περίπτωση η
λειτουργία πύργων
υγρής και
ξηρής
απορρόφησης
(scrubbing).
Οι
πύργοι
υγρής
απορρόφησης είναι αναγκαίοι, σε κάθε περίπτωση, για την καύση τοξικών αποβλήτων.
Εικόνα 25: Σχηματική Εικόνα Πύργων Υγρής Απορρόφησης (scrubbing) Με και χωρίς
παραγωγή Υγρών αποβλήτων
Η διεργασία της υγρής απορρόφησης στηρίζεται στην απορρόφηση των αερίων ρύπων με τη
χρήση ενός επιλεγμένου υγρού έκπλυσης (διαλύτη). Η αποτελεσματικότητα της διεργασίας
εξαρτάται κυρίως από τη διαθέσιμη επιφάνεια του διαλύτη, ο οποίος ελέγχει την μεταφορά
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
209
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μάζας από την αέρια στην υγρή φάση. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται διάφορες
τεχνικές, όπως:

Πλυντρίδες τύπου venture

Πύργοι πλήρωσης

Πύργοι με δίσκους

Πύργοι απορρόφησης τύπου φιλμ (λεπτής στοιβάδας)
Η τεχνολογία της υγρής απορρόφησης είναι μια κοινή στρατηγική στις περισσότερες
μονάδεςαποτέφρωσης της κεντρικής Ευρώπης, διεργασία η οποία εκτελείται σε μονάδες δύο
φάσεων,μια αρχική φάση όξινης απορρόφησης και μια δεύτερη σε ουδέτερο ή ελαφρώς
αλκαλικό περιβάλλον. Η διάταξη της όξινης απορρόφησης είναι συχνά τύπου ψεκασμού ή
venturi και στη φάση αυτή επιτυγχάνεται μείωση της θερομκρασίας των απαερίων από 180200 oC σε 63-65 oC. Για τη δεύτερη φάση (ουδέτερη ή ελαφρώς αλκαλική) χρησιμοποιούνται
κυρίως οι πύργοι πλήρωσης. Τα εμπορικά διαθέσιμα συστήματα πύργων απορρόφησης
λειτουργούν με ή χωρίς παραγωγή αποβλήτων. Τέτοια συστήματα, δύο σταδίων, είναι αρκετά
αποτελεσματικά για την απομάκρυνση από τα απαεέρια των μονάδων αποτέφρωσης των
υδριδίων αλογόνου, HF, HCl, HBr, του υδραργύρου και του SO2. Με την τεχνολογία αυτή οι
αρχικές συγκεντρώσεις των παραπάνω συστατικών στα απαέρια μειώνονται αρκετά κάτω από
τα θεσμοθετημένα όρια.
Οι πύργοι ξηρής ή ημίξηρης απορρόφησης είναι πιο απλές και χαμηλότερου κόστους
τεχνολογίες και βρίσκονται σε λειτουργία σε πολλές εγκαταστάσεις στον κόσμο. Στις
περισσότερες περιπτώσεις το προσροφητικό μέσο είτε εγχέεται άμεσα στο αγωγό των
αποερίων είτε μέσω πύργου ψεκασμού σε ξηρή ή ημίξηρη μορφή. Τα προϊόντα της
απορρόφησης απομακρύνονται, σε δεύτερη φάση, μέσω μιας διάταξης φίλτρου υμένος. Η
διαδικασία της απορρόφησης μπορεί να εκτελεστεί με διάφορα αντιδραστήρια (ασβεστόλιθος,
CaCO3, οξείδια του ασβεστίου, CaO, ασβέστης, Ca(OH)2 κλπ.).
Εικόνα 26: Σχηματική Εικόνα Πύργων Ξηρής Απορρόφησης (scrubbing)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
210
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σήμερα, η τεχνολογία Πύργων ξηρής Απορρόφησης που χρησιμοποιεί CaCO3 καταργείται
σταδιακά δεδομένου ότι η επεξεργασία δεν συμμορφώνεται με τα αυστηρά θεσμοθετημένα
όρια.
4.3.1.5.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της Αποτέφρωσης
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που μπορούν να προκύψουν από την εφαρμογή της μεθόδου
της καύσης ποικίλουν και μπορούν να είναι πολλών ειδών δεδομένου ότι κατά την λειτουργία
έχουμε εκπομπές στο περιβάλλον τόσο αέριων όσο υγρών και στερεών ρύπων. Στον επόμενο
πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά όλες οι ποσότητες στερεών, υγρών και αέριων που
παράγονται κατά την λειτουργία μίας μονάδας καύσης.
Πίνακας 62: Ποσότητες παραγόμενων προϊόντων θερμικής επεξεργασίας
Οι συντελεστές εκπομπής που αναφέρονται είναι βασισμένοι σε μετρήσεις συγκεκριμένων
μονάδων θερμικής επεξεργασίας. Οι συντελεστές εκπομπής μεταβάλλονται ανάλογα με το
είδος της επεξεργασίας των απαερίων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για
συντελεστές που προκύπτουν από επεξεργασία δύο βημάτων. Το πρώτο βήμα είναι υγρός
καθαρισμός απαερίων (σε δύο επίπεδα π.χ. scrubber venturi) και το δεύτερο βήμα το πέρασμα
από φίλτρα ενεργού άνθρακα.
Για τον υπολογισμό των εκπομπών θεωρήθηκαν εκπομπές απαερίων 7 Nm3/Kg απορριμμάτων
με 1% Ο2. Η θερμική επεξεργασία υλικών, που προέρχονται από ανανεώσιμους πόρους,
θεωρείται ότι δεν επιβαρύνει με CO2 την ατμόσφαιρα.
Η παραγωγή θερμότητας και ενέργειας, επίσης θεωρείται ότι έχουν ξεχωριστές εκπομπές, οι
οποίες προκύπτουν από αντίστοιχα δεδομένα. Αναφορικά με τα υγρά απόβλητα από την
επεξεργασία των απαερίων η ποσότητα εξαρτάται από το είδος της εγκατάστασης. Το τυπικό
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
211
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
εύρος είναι από 0,2-0,6 m3/t απορριμμάτων. Επιλέγεται μία τιμή 0,3 m3/t. (Πηγή: Waste
management, A strategy for Dublin, MCCK Consultancy Group, 1997).
Πίνακας 63: Συντελεστές αέριων εκπομπών
Πίνακας 64: Συντελεστές υγρών εκπομπών
Pb
Cd
Hg
30 mg/t
0,9 mg/t
0,9 mg/t
NO3
0,06 kg/t
Πίνακας 65: Εκπομπές από την παραγωγή ηλεκτρισμού
CO2
115 kg/GJ
SO2
NOx
CO
0 kg/GJ
0,23 kg/GJ
0,029 kg/GJ
Πίνακας 66: Εκπομπές από την παραγωγή θερμότητας
4.3.1.6.
CO2
62,5 kg/GJ
SO2
NOx
CO
0 kg/GJ
0,08 kg/GJ
0,029 kg/GJ
Σκοπιμότητα Εφαρμογής της Μεθόδου
Οι βασικές χρησιμότητες της αποτέφρωσης είναι η δραστική μείωση του όγκου των
απορριμμάτων, που φτάνει έως και 90% του αρχικού όγκου και η δυνατότητα ανάκτησης
ενέργειας από τα απορρίμματα. Έτσι στενότητα χώρου και σημαντικές ενεργειακές ανάγκες σε
συνδυασμό με δυσκολίες στην ηλεκτρική τροφοδοσία “διευκολύνουν” τη λειτουργία μονάδων
αποτέφρωσης. Ας σημειωθεί ότι σε κάθε περίπτωση μία μονάδα αποτέφρωσης πρέπει να
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
212
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
συνοδεύεται από κατάλληλο ΧΥΤ για τη διάθεση των επικινδύνων στερεών υπολειμμάτων,
που αποτελεί μικρό μέρος των στερεών υπολειμμάτων μιας μονάδας αποτέφρωσης.
Για την εφαρμογή της καύσης προϋπόθεση είναι τα απορρίμματα να έχουν μια ελάχιστη
κατώτερη θερμογόνο δύναμη 6 MJ/kg σε όλες τις εποχές του έτους και μια μέση ετήσια
κατώτερη θερμογόνο δύναμη τουλάχιστον 7 MJ/kg. Για απορρίμματα με κατώτερη θερμογόνο
δύναμη της τάξης των 8 MJ/kg (που αντιστοιχεί στη μέση σύνθεση των απορριμμάτων στη
χώρα μας), η συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εκτιμάται σε 520 kWh /τόνο. Εάν από
την παραπάνω ποσότητα αφαιρεθεί η ίδια κατανάλωση του εργοστασίου, που ανέρχεται σε 70
kWh / τόνο απορριμμάτων, η περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας, που μπορεί να διατεθεί σε
τρίτους, είναι της τάξης των 450 kWh / τόνο.
4.3.2.
4.3.2.1.
Πυρόλυση
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας
H πυρόλυση, ορίζεται ως η θερμική αποσύνθεση ενός υλικού σε συνθήκες απουσίας
οξειδωτικού μέσου (π.χ αέρα ή οξυγόνου). Στη πράξη, η ολική εξάλειψη του οξυγόνου είναι
δύσκολη, γι' αυτό πάντα επικρατούν συνθήκες μερικής οξείδωσης.
Συνήθως η διεργασία της πυρόλυσης λαμβάνει χώρα σε θερμοκρασίες 400-800 0C και η δράση
της διασπά τα πολύπλοκα μόρια σε απλούστερα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή
αερίου, υγρού και πίσσας. Αυτά τα προϊόντα μπορούν να έχουν πολλαπλές χρήσεις, η ακριβής
φύση των οποίων εξαρτάται από τη φύση του (αρχικού) καυσίμου. Ωστόσο, για καύσιμα
βασισμένα σε αστικά απορρίμματα, η πιο συχνή χρήση του παραγόμενου αερίου είναι ως
καύσιμο για την παραγωγή ενέργειας.
Οι σχετικές αναλογίες παραγόμενου αερίου-υγρού-στερεού, εξαρτώνται από την θερμοκρασία
στην οποία το υλικό υποβάλλεται, τον χρόνο που εκτίθεται σ' αυτή τη θερμοκρασία και στη
φύση του ίδιου του υλικού. Διαρκής έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες μεγιστοποιούν την
παραγωγή πίσσας.
Η διαφορά της πυρόλυσης από την αεριοποίηση, είναι ότι εδώ το αέριο παράγεται με θερμική
επεξεργασία των απορριμμάτων, απουσία αέρα.
Η μονάδα πυρόλυσης αποτελείται από:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
213
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου

Το χώρο υποδοχής και προ-επεξεργασίας των αποβλήτων (τεμαχισμός, κοσκίνηση)

Τον πυρολυτικό αντιδραστήρα

Την ενεργειακή αξιοποίηση του αερίου

Το σύστημα αντιρρύπανσης
Εφ’ όσον πρόκειται για αστικά στερεά απορρίμματα γίνεται σε πρώτη φάση άλεση του υλικού
και διαχωρισμός των ανόργανων με κοσκίνισμα και στην πυρόλυση οδηγείται το κλάσμα με
διαστάσεις κάτω των 200 mm.
Αναφορικά με τον πυρολυτικό αντιδραστήρα υπάρχουν διάφοροι τύποι όπως φαίνεται στο
ακόλουθο πίνακα.
Πίνακας 67: Τύποι πυρολυτικού αντιδραστήρα
Τύπος αντιδραστήρα
Περιστροφικός κλίβανος
Συνθήκες λειτουργίας
Λειτουργεί σε θερµοκρασίες 300 – 850
ο
C. Μπορεί να
επεξεργασθεί απόβλητα µεγέθους µέχρι 200 mm. Ο κλίβανος
θερµαίνεται εξωτερικά και τα απόβλητα τροφοδοτούνται από τη
µία µεριά του κλιβάνου ο οποίος περιστρέφεται δηµιουργώντας
ταλάντωση. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται συνεχής επαφή
των αποβλήτων µε τη θερµαινόµενη επιφάνεια και τα αέρια
εντός του κλιβάνου
Θερμαινόμενος σωλήνας
Οι
σωλήνες
θερµαίνονται
εξωτερικά
και
αναπτύσσονται
o
θερµοκρασίες της τάξης των 800 C. Τα απόβλητα περνούν µέσα
από το σωλήνα µε συγκεκριµένη ταχύτητα
Επαφή επιφάνειας
Μπορεί να διαχειρισθεί µικρόκοκκα απόβλητα. Η διεργασία
λειτουργεί σε υψηλή θερµοκρασία και το µικρό µέγεθος των
αποβλήτων εξασφαλίζει υψηλή απόδοση
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
214
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 27: Ενδεικτικό διάγραμμα ροής πυρόλυσης
Εικόνα 28: Μονάδα πυρόλυσης στην Αγγλία
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
215
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
4.3.2.2.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της Πυρόλυσης
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία μίας μονάδας πυρόλυσης είναι
εύλογο ότι θα υπάρξουν, και αυτό διότι κατά την λειτουργία υπάρχουν εκπομπές στο
περιβάλλον τόσο αέριων όσο υγρών και στερεών ρύπων, οι οποίες βέβαια σε σχέση με την
καύση είναι σαφώς μικρότερης κλίμακας. Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά
όλες οι ποσότητες στερεών, υγρών και αέριων που παράγονται κατά την λειτουργία μίας
μονάδας πυρόλυσης.
Πίνακας 68: Ποσότητες παραγόμενων προϊόντων από τη λειτουργία μονάδων πυρόλυσης
Όσο αφορά τους συντελεστές που χρησιμοποιούνται για την ποσοτικοποίηση των εκπομπών
από την εφαρμογή της μεθόδου, αυτοί είναι οι ίδιοι που χρησιμοποιούνται και στην
αποτέφρωση και έχουν παρουσιαστεί στο αντίστοιχο κεφάλαιο.
4.3.3.
4.3.3.1.
Αεριοποίηση
Βασικές Αρχές Τεχνολογίας
Η αεριοποίηση είναι η μετατροπή ενός στερεού ή υγρού τροφοδοτικού καυσίμου σε αέριο,
μέσω θερμικής επεξεργασίας. Ουσιαστικά, το καύσιμο υποβάλλεται σε μερική οξείδωση
(υποστοιχειομετρικές συνθήκες), η οποία επιτυγχάνεται, μέσω της ρύθμισης της παροχής του
οξειδωτικού μέσου. Ενώ οι φυσικοχημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα ποικίλουν
σημαντικά, το αέριο σχηματίζεται κατά κύριο λόγο σε θερμοκρασίες άνω των 750 οC. Για
οργανικά τροφοδοτικά (καύσιμα), όπως είναι τα περισσότερα αστικά απορρίμματα, το τελικό
αέριο είναι κυρίως μείγμα αποτελούμενο από μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, υδρογόνο,
μεθάνιο, νερό, άζωτο και μικρές ποσότητες υψηλών υδρογονανθράκων.
Το παραγόμενο αέριο έχει συνήθως σχετικά χαμηλή θερμογόνο δύναμη, περίπου 10 MJ/Nm3
(συγκριτικά, αναφέρεται οτι η θερμογόνος δύναμη του φυσικού αερίου είναι περίπου 39
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
216
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
MJ/Nm3). Το παραγόμενο αέριο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο σε λέβητες, μηχανές
εσωτερικής καύσης ή αεριοστρόβιλους.
Ως οξειδωτικό μέσο, χρησιμοποιείται είτε ατμοσφαιρικός αέρας, είτε αέρας εμπλουτισμένος με
οξυγόνο ή τέλος καθαρό οξυγόνο. Όταν δεν χρησιμοποιείται αέρας, το τελικά παραγόμενο
αέριο, (αέριο σύνθεσης - synthesis gas), έχει μεγαλύτερη θερμογόνο δύναμη (από 10 εως 15
MJ/Nm3) σε σύγκριση με αυτό που σχηματίζεται χρησιμοποιώντας ατμοσφαιρικό αέρα.
Η μέθοδος αεριοποίησης που έχει την μεγαλύτερη εξέλιξη, τα τελευταία 2-3 χρόνια είναι η
αεριοποίηση σε ρευστοποιημένη κλίνη, από την οποία υπάρχει ήδη σε λειτουργία και η πρώτη
παραγωγική μονάδα στο Greve-in-Chianti (Ιταλία).
Εικόνα 29: Μονάδα αεριοποίησης σε ρευστοποιημένη κλίνη στο Greve-in-Chianti (Ιταλία)
Το παραγόμενο αέριο μπορεί να αξιοποιηθεί κατά διάφορους τρόπους, όπως:

Καύση για παραγωγή ατμού. Το πλεονέκτημα που παρουσιάζεται, έναντι της
αποτέφρωσης, είναι ότι τα αέρια καθαρίζονται πριν την καύση, δίνοντας έτσι την
δυνατότητα
λειτουργίας
του
ατμολέβητα
σε
υψηλότερες
πιέσεις
και
του
υπερθερμαντήρα του ατμού σε υψηλότερες θερμοκρασίες, ώστε να επιτυγχάνονται
και βελτιωμένες αποδόσεις σε ηλεκτρική ενέργεια, που μπορούν να πλησιάσουν το
30%.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
217
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου

Τροφοδοσία μηχανής εσωτερικής καύσης που κινεί ηλεκτρογεννήτρια. Η απόδοση σε
ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να ξεπεράσει το 40%, αλλά προϋποθέτει πολύ καλό
καθαρισμό των αερίων πριν την τροφοδοσία της μηχανής.

Κίνηση αεριοστροβίλου και ατμοπαραγωγή σε συνδυασμένο κύκλο. Και η μέθοδος
αυτή, που προϋποθέτει επίσης πολύ καλό καθαρισμό των αερίων πριν την
τροφοδοσία, μπορεί να οδηγήσει σε αποδόσεις της τάξης του 40% σε ηλεκτρική
ενέργεια.

Διοχέτευση στο δίκτυο αερίου πόλης. Απαραίτητη προϋπόθεση ο καλός καθαρισμός
και η σταθερή ποιότητα.

Παροχή του αερίου σε βιομηχανία, όπως τσιμεντοβιομηχανία για απ’ ευθείας καύση σε
εστία. Στην περίπτωση αυτή μειώνονται πολύ σημαντικά οι απαιτήσεις καθαρισμού

Παροχή του αερίου σε βιομηχανία όπου χρησιμοποιείται για ατμοπαραγωγή. Οι
απαιτήσεις καθαρισμού είναι συνάρτηση των συνθηκών λειτουργίας του ατμολέβητα.
4.3.3.2.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της Αεριοποίησης
Με βάση την αρχή στην οποία στηρίζεται η µέθοδος, δεν παρατηρούνται εκποµπές αερίων
τέτοιες όπως παρουσιάζονται κατά την εφαρµογή της καύσης. Το βασικό αέριο που παράγεται
κατά τις διαδικασίες της πυρόλυσης και της αεριοποίησης είναι πλούσιο σε υδρογόνο,
µονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, υδρογονάνθρακες, κα. (ανάλογα µε την αρχική
σύσταση των αποβλήτων), και χρησιµοποιείται περαιτέρω ως καύσιµο. Η πυρόλυση και η
αεριοποίηση, λόγω της χρήσης µηδενικών ή έστω ελάχιστων ποσοτήτων οξυγόνου αέρα,
παράγουν µικρότερες ποσότητες απαερίων. Ακόµη, σηµαντικό είναι το γεγονός ότι στις
διεργασίες αυτές ένας µεγάλος αριθµός ρύπων (π.χ. θείο, βαρέα µέταλλα, κα.) παραµένει στην
παραγόµενη τέφρα, χωρίς να µεταφέρεται στην αέρια φάση και να επιβαρύνει την ποιότητα
της ατµόσφαιρας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασµό µε το ότι το παραγόµενο αέριο
χρησιµοποιείται περαιτέρω ως καύσιµο, πολλές φορές περιορίζει τον αριθµό και το είδος των
αναγκαίων τεχνολογιών αντιρρύπανσης. Ανεξάρτητα από τις εκλυόµενες ποσότητες, πολλά
από τα αέρια συστατικά των απαερίων, που προκύπτουν από τις διάφορες µεθόδους θερµικής
επεξεργασίας, είναι κοινά και περιλαµβάνουν διοξίνες, βαρέα µέταλλα, οξείδια αζώτου, κ.λπ
Σε κάθε περίπτωση όµως, αναφορικά µε τις επιτρεπτές τιµές στις παραγόµενες εκποµπές κατά
την αεριοποίηση, αυτές ταυτίζονται µε το σύνολο των τεχνικών θερµικής επεξεργασίας των
στερεών αποβλήτων και ισχύουν τα αναφερόµενα για τη µέθοδο της καύσης – αποτέφρωσης
Οι αέριες εκποµπές οι οποίες χρήζουν ιδιαίτερης αντιµετώπισης περιλαµβάνουν τα αιωρούµενα
σωµατίδια, οι όξινες χηµικές ενώσεις και τα οξείδια του αζώτου.
Τα µέτρα αντιµετώπισης των εκποµπών είναι παρόµοια µε της αποτέφρωσης.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
218
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά όλα τα είδη στερεών , υγρών και αέριων που
παράγονται κατά την λειτουργία μίας μονάδας αεριοποίησης.
Πίνακας 69: Ποσότητες παραγόμενων προϊόντων από τη λειτουργία μονάδων αεριοποίησης
Όσο αφορά τους συντελεστές που χρησιμοποιούνται για την ποσοτικοποίηση των εκπομπών
από την εφαρμογή της μεθόδου, αυτοί είναι οι ίδιοι που χρησιμοποιούνται και στην
αποτέφρωση και έχουν παρουσιαστεί στο αντίστοιχο κεφάλαιο.
4.3.4.
Τεχνολογία Πλάσματος
Οι μονάδες πλάσματος χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια κυρίως για την επεξεργασία της
τέφρας από μονάδες καύσης, ενώ τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία έχει δοκιμασθεί για την
κατεργασία και την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων.
Η διεργασία περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Ως πρώτη ύλη τροφοδοτούνται τα απορρίμματα, ενώ
παρέχεται και ελεγχόμενη πιστότητα αέρα. Τα απορρίμματα τροφοδοτούνται στην κάμινο
πλάσματος, όπου υπό την επίδραση ηλεκτρικού πεδίου παράγονται δύο προϊόντα. Το ένα είναι
το πρωτογενές αέριο σύνθεσης (περιέχει H2, CO, CO2, H2O, ίχνη HCl, H2S) και το άλλο μία
αδρανή τηγμένη σκωρία (Τήξη στους 1.600 οC). Η τηγμένη σκωρία αποτελεί ένα υαλώδες
υλικό, με πολύ χαμηλά επίπεδα εκπλυσιμότητας (γι΄αυτό και ορισμένες φορές τα στερεά
κατάλοιπα της καύσης υφίστανται επεξεργασία με τεχνολογία πλάσματος, χωρίς φυσικά την
παραγωγή αερίου σύνθεσης). Το υαλώδες υλικό θεωρείται αξιοποιήσιμο υλικό, και έχει βρεί
εφαρμογές όπως π.χ. στην επίστρωση δρόμων.
Το πρωτογενές αέριο υφίστανται καθαρισμό, με αποτέλεσμα να παράγεται το καθαρό αέριο
σύνθεσης που αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από H2, CO, CO2.Το καθαρό αέριο οδηγείται
σε καυστήρα και παράγεται ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα. Οι συνθήκες (υψηλές
θερμοκρασίες σε αναγωγικό περιβάλλον) αποτρέπουν το σχηματισμό διοξινών και φουρανίων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
219
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Γενικά η μονάδα είναι μικρότερη, αφού χρησιμοποιείται περίπου 8 φορές μικρότερος αέρας
από ότι στην αποτέφρωση, και προκύπτει 4 φορές μικρότερη ποσότητα αερίων για
καθαρισμό, άρα και πολύ μικρότερη ποσότητα αερίων εκπομπών στο περιβάλλον.
Βάσει των ανωτέρω, η μονάδα είναι πολύ μικρού όγκου και μικρής έκτασης. Το ποσό της
παραγόμενης ενέργειας εξαρτάται σημαντικά από τη σύσταση των Α.Σ.Α., όπως υγρασία,
παρουσία χαρτιού και πλαστικών, κ.λπ. Για μια τυπική σύσταση Α.Σ.Α., η παραγόμενη
ενέργεια εκτιμάται ότι είναι στο επίπεδο των 2-3 MW για μία μονάδα 200 tn/d. Γενικά
υπάρχουν λίγα δεδομένα αναφορικά με το κόστος της μεθόδου και με το τέλος επεξεργασίας
(gate fee).
Ένα μειονέκτημα της μεθόδου, είναι ότι έχει εφαρμοσθεί μέχρι σήμερα κυρίως σε εδικά
απόβλητα (ραδιενεργά απόβλητα, στερεά απόβλητα μονάδων καύσης κ.λπ.), όμως η
εφαρμογή του σε Α.Σ.Α. (που έχουν εξαιρετικά ανομοιογενή σύσταση) είναι πολύ
περιορισμένη και υπάρχουν πολύ λίγα δεδομένα.
4.3.5.
Συνδυασμοί Μεθόδων
Η συνδυασμένη αεριοποίηση άνθρακα και απορριμμάτων μπορεί να πραγματοποιηθεί με
παράλληλη ή με άμεση αεριοποίηση. Και οι δύο τεχνολογίες βρίσκονται σε επιδεικτικό στάδιο,
εμφανίζοντας το μεγαλύτερο δυναμικό βελτίωσης από κάθε άλλη τεχνολογία παραγωγής
ενέργειας με βάση τα στερεά καύσιμα.
Στην παράλληλη αεριοποίηση το παραγόμενο αέριο σύνθεσης εξέρχεται από το αεριογόνο και
οδηγείται σε συμβατικούς λέβητες κονιοποιημένου καυσίμου όπου καίγεται ακατέργαστο ως
συμπληρωματικό καύσιμο σε συνδυασμό με άνθρακα. Στο ακόλουθο σχήμα παρουσιάζεται
απλοποιημένο διάγραμμα ροής της τεχνολογίας παράλληλης αεριοποίησης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
220
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 30: Παράλληλη αεριοποίηση λιγνίτη και απορριμμάτων
Η τεχνολογία της παράλληλης αεριοποίησης δεν παρέχει τη δυνατότητα χρήσης του
παραγόμενου αερίου σύνθεσης για άμεση παραγωγή ενέργειας, λόγω απουσίας μονάδας
επεξεργασίας του. Σε αντιδιαστολή, απαιτείται χαμηλό κόστος επένδυσης ενώ ενδεχόμενες
διακοπές στην διαδικασία αεριοποίησης δεν αναγκάζουν σε καθολική διακοπή ολόκληρης της
μονάδας παραγωγής ενέργειας. Η ενέργεια των απορριμμάτων μεταφέρεται από το αεριογόνο
στο λέβητα ως αισθητή θερμότητα, με τη μορφή χαμηλής θερμογόνου ικανότητας αέριο και
ως λεπτομερές καύσιμο σωματιδίων κώκ. Εκτός της μείωσης των εκπομπών CO2 λόγω
υποκατάστασης ορυκτών καυσίμων, σημαντικό περιβαλλοντικό πλεονέκτημα αποτελεί η
μείωση των εκπομπών NOx κατά 10 mg/MJ και του SO2 κατά 20-25 mg/MJ. Η μέθοδος της
παράλληλης αεριοποίησης βρίσκεται σε επιδεικτικό στάδιο στο Zeltweg της Αυστρίας καθώς
και στο θερμικό σταθμό Kymijarvi στη Φινλανδία. Και οι δύο μονάδες λειτουργούν με την
τεχνολογία της συμπαραγωγής και χρησιμοποιούν άνθρακα ως καύσιμο βάσης ο οποίος
υποκαθίσταται έως και 30% από βιομάζα και αστικά απορρίμματα. Στην άμεση αεριοποίηση τα
απορρίμματα αναμειγνύονται με τον άνθρακα και στη συνέχεια τροφοδοτούνται στο
αεριογόνο. Η όλη διεργασία αποτελεί την ενσωμάτωση τριών ώριμων τεχνολογιών:
αεριοποίηση, επεξεργασία ρευστών, παραγωγή ισχύος σε συνδυασμένο κύκλο. Η λειτουργική
διασύνδεση των τεχνολογιών αυτών αποτελεί τα Ολοκληρωμένα Συστήματα Αεριοποίησης
Συνδυασμένου Κύκλου, όπως παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
221
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 31: Ολοκληρωμένο σύστημα αεριοποίησης λιγνίτη και απορριμμάτων
Η συνδυασμένη αεριοποίηση με δύο κύριους κύκλους παραγωγής ενέργειας, τον κύκλο
Brayton και τον κύκλο ατμού Rankine, έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική στην παραγωγή
ισχύος. Επιπλέον, το αέριο σύνθεσης μπορεί να μετατραπεί σε χημικά προϊόντα υψηλής
προστιθέμενης αξίας όπως υδρογόνο, μεθανόλη, αμμωνία, συνθετικό φυσικό αέριο ή
λιπάσματα. Παράλληλα, δίδεται η δυνατότητα ενσωμάτωσης στην παραγωγική διαδικασία
προηγμένων τεχνολογιών ενεργειακών τεχνολογιών όπως για παράδειγμα τα κελιά καυσίμου
(fuel cells). Σε παγκόσμιο επίπεδο, συνδυασμένη αεριοποίηση άνθρακα και απορριμμάτων
πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις της Schwarze Pumpe GmbH στη Γερμανία, στο
Westfield Development Center της Σκωτίας και στο Kentucky της Β. Αμερικής. Και οι τρεις
παραπάνω μονάδες χρησιμοποιούν αεριογόνο κινούμενης κλίνης υγρής τέφρας της British Gas
Lurgi (BGL).
Το συγκεκριμένο αεριογόνο σχεδιάσθηκε και εξελίχθηκε για αεριοποίηση χονδρόκοκκων
στερεών υλικών, χωρίς περιορισμό στην περιεκτικότητα τέφρας και υγρασίας, ενώ η
παραγόμενη τέφρα υαλώδους δομής ικανοποιεί απόλυτα τα κριτήρια των γερμανικών
κανονισμών που αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων.
4.3.6.
Οικονομικά Στοιχεία Εφαρμογής Μεθόδων Θερμικής Επεξεργασίας
Οι μέθοδοι θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. αδιαμφισβήτητα παρουσιάζουν αρκετά υψηλό
κόστος εφαρμογής, το οποίο αναλύεται τόσο στο κόστος κατασκευής, λειτουργίας και
συντήρησης της αντίστοιχης μονάδας, όσο και στο κόστος λειτουργίας δευτερευόντων
μονάδων, όπως για παράδειγμα συστημάτων επεξεργασίας των παραγόμενων αέριων
εκπομπών και στερεών υπολειμμάτων.
Το ύψος του τελικού κόστους εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
222
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
-
το είδος της μεθόδου που εφαρμόζεται (π.χ. η πυρόλυση εμφανίζεται να είναι αρκετά πιο
ακριβή από ότι η αποτέφρωση),
-
τη δυναμικότητα της αναγκαίας μονάδας θερμικής επεξεργασίας, το βαθμό απόδοσης της
μονάδας,
-
τη σύσταση και την αναγκαία επεξεργασία των παραγόμενων αποβλήτων,
-
τις γενικότερες οικονομικές παραμέτρους κάθε χώρας (κόστος γης, εργατικό κόστος,
κόστος πρώτων υλών, κτλ),
-
το κόστος πώλησης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας,
-
τη δυνατότητα ανάκτησης και πώλησης υλικών,
-
τους περιορισμούς και στόχους, που θέτει η εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία.
Πίνακας 70: Συγκριτικό κόστος για την καύση απορριμμάτων σε διάφορες Ευρωπαϊκές
χώρες
Επίσης, στους ακόλουθους πίνακες παρουσιάζονται στοιχεία δυναμικότητας, κόστους
κατασκευής και επιμερισμού αυτού για διάφορες εγκαταστάσεις θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α.
της Ευρώπης.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
223
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 71: Στοιχεία δυναμικότητας και κόστους επιλεγμένων εγκαταστάσεων θερμική
επεξεργασίας Α.Σ.Α. στην Ευρώπη (Ecoprog & Fraunhofer, 2006)
Πίνακας 72: Μέσος επιμερισμός κόστους επένδυσης εγκαταστάσεων θερμικής επεξεργασίας
Α.Σ.Α. στην Ευρώπη (Ecoprog & Fraunhofer, 2006)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
224
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 73: Ποσότητες και Στοιχεία Κόστους Αποτέφρωσης για το 2005 από
εγκατεστημένες μονάδες αποτέφρωσης με παραγωγή ενέργειας από Α.Σ.Α. στην Ευρώπη
σύμφωνα με τις τελευταίες εκθέσεις κρατών.
4.3.7.
Διεθνής Εμπειρία από την Εφαρμογή των Μεθόδων Θερμικής Επεξεργασίας
Η εμπειρία και η γνώση που αποκτήθηκε με την πάροδο του χρόνου, καθώς επίσης και η
εμφάνιση σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων (π.χ. ρύπανσης εδάφους και υπογείων
υδάτων, ατμοσφαιρικής ρύπανσης, μείωσης αποθεμάτων σε ορυκτά καύσιμα, αύξησης
ενεργειακών αναγκών, κ.α.), τα οποία κατέστησαν αναγκαία την επιβολή αυστηρών
προδιαγραφών και περιορισμών στη διαχείριση πάσης φύσεως αποβλήτων και στις
ανθρώπινες δραστηριότητες γενικότερα, άλλαξαν σημαντικά τον χαρακτήρα των λεγόμενων
μεθόδων θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α.. Αν και στην Ευρώπη (αλλά και παγκοσμίως, π.χ. στις
ΗΠΑ και στην Ιαπωνία), η θερμική επεξεργασία των Α.Σ.Α. αποτελεί έναν δημοφιλέστατο
τρόπο διαχείρισης αυτών, η Ελλάδα (μαζί με την Ιρλανδία) αποτελεί τη μοναδική χώρα της
Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν έχει συμπεριλάβει καθόλου τη συγκεκριμένη μέθοδο στο
πρόγραμμα διαχείρισης και επεξεργασίας των παραγόμενων απορριμμάτων της, το οποίο
ουσιαστικά εκπροσωπείται σχεδόν εξ' ολοκλήρου από την υγειονομική ταφή. Πρωτοπόρες
χώρες στην εφαρμογή μεθόδων θερμικής επεξεργασίας παρουσιάζονται να είναι η Ελβετία, η
Σουηδία, η Ολλανδία, η Δανία και η Γερμανία (Bilitewski Β., 2006α).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
225
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 74: Ποσοστά εφαρμογής βασικών μεθόδων διαχείρισης Α.Σ.Α. σε διάφορες
Ευρωπαϊκές χώρες (Stengler, 2006).
Ανακύκλωση, κομποστοποίηση και
λοιπές μεθόδοι (%)
Υγειονομική Ταφή (%)
Αποτέφρωση
(%)
Α.Σ.Α. ανά κάτοικο
(kg)
Ολλανδία
Αυστρία
Γερμανία
65
59
58
3
31
20
32
10
22
624
627
600
Βέλγιο
52
13
35
469
Σουηδία
Δανία
Λουξεμβούργο
Ιρλανδία
Ισπανία
41
41
36
35
31
14
5
23
59
69
45
54
41
6
0
464
696
668
662
869
Ιταλία
29
62
9
538
Φιλανδία
Γαλλία
Ηνωμένο Βασίλειο
Ελλάδα
Πορτογαλία
28
28
18
8
3
63
38
74
92
75
9
34
8
0
22
455
567
600
433
434
Χώρα
Όπως γίνεται κατανοητό, η υπάρχουσα εμπειρία και τεχνογνωσία στις μεθόδους θερμικής
επεξεργασίας Α.Σ.Α., είναι ιδιαίτερα μεγάλη, καθιστώντας τις εν λόγω μεθόδους αρκετά
αξιόπιστες, αλλά και αποδοτικές. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται ορισμένα στοιχεία εφαρμογής
της θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. παγκοσμίως.
Δανία: Η Δανία αποτέλεσε μια από τις πρωτοπόρες χώρες στον τομέα εφαρμογής μεθόδων
θερμικής επεξεργασίας (τουλάχιστον στην Ευρώπη). Κατά την πάροδο των 100 χρόνων
εφαρμογής αυτών των μεθόδων, οι Δανοί είδαν τις εγκαταστάσεις θερμικής επεξεργασίας
Α.Σ.Α. να μεταβάλλονται και να μετατρέπονται από χώρους «καταστροφής» απορριμμάτων,
σε «περιβαλλοντικά φιλικές» και αξιόπιστες μονάδες παραγωγής ενέργειας. Σύμφωνα με
πρόσφατα στοιχεία, η Δανία διαθέτει συνολικά 30 μονάδες παραγωγής ενέργειας (θερμότητας
και ηλεκτρισμού) από Α.Σ.Α., οι οποίες λειτουργούν με πολύ καλές αποδόσεις και προκαλούν
ελάχιστη
περιβαλλοντική
όχληση.
Στον
πίνακα
που
ακολουθεί
παρουσιάζονται
τα
χαρακτηριστικά των τεσσάρων νεότερων εγκαταστάσεων της Δανίας.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
226
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 75: Χαρακτηριστικά των τεσσάρων νεότερων μονάδων παραγωγής ενέργειας
από αστικά απορρίμματα και απόβλητα στη Δανία (Kleis and Dalager, 2004)
Γερμανία: Η Γερμανία επίσης αποτελεί μια από τις πρώτες χώρες που υιοθέτησαν τη θερμική
επεξεργασία Α.Σ.Α.. Σύμφωνα με στοιχεία του 2004, οι μονάδες παραγωγής ενέργειας από
θερμική επεξεργασία Α.Σ.Α. ανέρχονται στις 61, αριθμός ο οποίος αναμένεται να αυξηθεί στο
μέλλον, καθώς η Γερμανία είναι ίσως η μοναδική χώρα, η οποία απαγόρευσε πλήρως την
υγειονομική ταφή απορριμμάτων.
Μια από τις σχετικά νέες εγκαταστάσεις θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. της Γερμανίας αποτελεί
η μονάδα αποτέφρωσης της πόλης του Αμβούργου. Η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 1998
και βάσει του σχεδιασμού της διαθέτει δυο παράλληλες σειρές επεξεργασίας, δυναμικότητας
21,5 Mg/h, έκαστη. Τα παραγόμενα απαέρια της μονάδας ανέρχονται σε 180.000 m3/h, ενώ ο
παραγόμενος ατμός και η ηλεκτρική ενέργεια είναι 137Mg/h (45bar/425 0C) και 58 MW,
αντίστοιχα. Διαθέτει κατάλληλες μονάδες επεξεργασίας των απαερίων (πλυντρίδα με χλώριο
και παραγωγή γύψου, σακκόφιλτρα, κ.α.), ενώ το στερεό υπόλειμμα της όλης διεργασίας
(τέφρα) επεξεργάζεται περαιτέρω, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κατασκευαστικό υλικό.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
227
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 32: Όψη της μονάδας αποτέφρωσης Α.Σ.Α. του Αμβούργου (www.bildarchivhamburg.de/AGB)
Ηνωμένο Βασίλειο: Το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και αποτέλεσε την πρώτη χώρα της Ευρώπης,
που υλοποίησε την αποτέφρωση των Α.Σ.Α., δεν εξακολουθεί και σήμερα να είναι πρωτοπόρα
στον συγκεκριμένο τομέα, καθώς, οι μονάδες που διαθέτει είναι μόλις 15, ενώ ποσοστό
παραγόμενων Α.Σ.Α. μεγαλύτερο από 70% διαχειρίζεται μέσω της υγειονομικής ταφής. Οι
μονάδες, που διαθέτει, παρουσιάζουν σημαντικές αποκλίσεις ως προς τη δυναμικότητά τους.
Για παράδειγμα, εν λειτουργία μονάδα στην πόλη Lerwick έχει δυναμικότητα 26.000 t Α.Σ.Α.
/έτος, παράγοντας μικρές ποσότητες θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ μια άλλη
μονάδα στην πόλη Edmonton, επεξεργάζεται 600.000tn Α.Σ.Α./έτος, παράγοντας 30 MW
ηλεκτρικής ενέργειας (U.K Parliamentary Office of Science and Technology, 2000).
Το πιο σύγχρονο επίτευγμα που έχει να δείξει το Ηνωμένο Βασίλειο πάνω στην παραγωγή
ενέργειας μέσω θερμικής επεξεργασίας είναι η νέα μονάδα αποτέφρωσης στο AlIington
Quarry, η οποία άρχισε την λειτουργία της μόλις το 2007. Η συγκεκριμένη μονάδα έχει
δυναμικότητα
500.000
ton/έτος,
διαθέτει
αποτεφρωτή
ρευστοποιημένης
κλίνης
και
αναμένεται να παράγει 43MW/h ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα διανέμεται απευθείας στο
υπάρχον δίκτυο. Το κόστος της ανέρχεται σε 150 εκ. αγγλικές λίρες και λειτουργεί τηρώντας
τους αυστηρότερους εθνικούς και ευρωπαϊκούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
228
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 33: Όψη της μονάδας αποτέφρωσης Α.Σ.Α. στο Allington Quarry
Η.Π.Α.: Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά
εφαρμογής μεθόδων θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α.. Σύμφωνα με στοιχεία του 2005, από τους
245,7 εκ. τόνους Α.Σ.Α., που παρήχθησαν στις Η.Π.Α., το 23,8% ανακυκλώθηκε, το 8,3%
κομποστοποιήθηκε, το 13,6% επεξεργάστηκε θερμικά σε εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας
και το 54,3% κατέληξε σε υγειονομική ταφή (ΕΡΑ, 2006), γεγονός το οποίο ενδεχομένως να
οφείλεται και στη μεγάλη διαθεσιμότητα γης. Παρόλα αυτά, σε μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η
Νέα Υόρκη, οι διαθέσιμες εκτάσεις για υγειονομική ταφή έχουν περιοριστεί σημαντικά,
καθιστώντας αναγκαία την εύρεση εναλλακτικών λύσεων, συμπεριλαμβανομένης και της
θερμικής επεξεργασίας.
Χαρακτηριστική μονάδα θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. στις Η.Π.Α. αποτελεί μια αρκετά μεγάλη
μονάδα αποτέφρωσης 400km από τη Νέα Υόρκη (Onondaga County), η οποία λειτουργεί από
το 1994 και διαθέτει τρεις διαφορετικούς αποτεφρωτές, δυναμικότητας 990 ton Α.Σ.Α.
ημερησίως.
Διαθέτει
ζυγιστήριο,
ειδικό
έλεγχο
ραδιενέργειας
των
εισερχόμενων
απορριμμάτων, χώρο προσωρινής εναπόθεσης των απορριμμάτων, συστήματα επεξεργασίας
απαερίων (πλυντρίδα και σακκόφιλτρα), σύστημα ανακυκλοφορίας νερού - ατμού και μονάδα
ανάκτησης σιδηρούχων υλικών από την παραγόμενη τέφρα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
229
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 34: α) Όψη μονάδας αποτέφρωσης Α.Σ.Α. για την πολιτεία της Νέας Υόρκης,
Από την αρχή της λειτουργίας της η συγκεκριμένη μονάδα έχει επεξεργαστεί περισσότερους
από 3 εκ. τόνους απορριμμάτων, παράγοντας παράλληλα πάνω από 2 δις. KWh για την
πολιτεία της Νέας Υόρκης. Η αντίστοιχη εξοικονόμηση ορυκτών καυσίμων από την
προαναφερόμενη παραγόμενη ενέργεια υπολογίζεται στα 3.8 εκ. βαρέλια πετρελαίου
(www.ocrra.org).
Ιαπωνία: Η Ιαπωνία, όπως έχει ήδη αναφερθεί, παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη όσον αφορά
στην εφαρμογή μεθόδων θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. και μάλιστα σε συγκεκριμένες
μεθόδους, που τουλάχιστον στην Ευρώπη δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες (π.χ. πυρόλυση). Η
εν λόγω ανάπτυξη μπορεί να θεωρηθεί αναμενόμενη και σχεδόν επιβαλλόμενη από τη μεγάλη
πληθυσμιακή πυκνότητα, τις μεγάλες παραγόμενες ποσότητες Α.Σ.Α. και τη μικρή
διαθεσιμότητα σε γη. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της πόλης Osaka, η οποία διαθέτει
συνολικά 10 διαφορετικές μονάδες θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. με παραγωγή ενέργειας,
προκειμένου να ικανοποιήσει τις υπάρχουσες ανάγκες.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
230
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 76: Μονάδες θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. με ανάκτηση ενέργειας στην πόλη
Osaka της Ιαπωνίας (www.city.osaka.jp)
Εικόνα 35: Όψη εγκατάστασης θερμικής επεξεργασίας Α.Σ.Α. στην πόλη Osaka (α) Nanko,
(β) Suminoe, (γ) Maishima, (δ) Hirano
4.3.8.
Ωρίμανση Έργων Θερμικής Επεξεργασίας Α.Σ.Α. στην Ελλάδα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
231
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Στην παρούσα φάση δεν λειτουργεί στην Ελλάδα μονάδα θερμικής αξιοποίησης σύμμεικτων ή
προεπεξεργασμένων αποβλήτων (RDF/SRF). Αναφορικά με την ενεργειακή αξιοποίηση
σύμμεικτων στερεών αποβλήτων θα πρέπει να σημειωθούν τα εξής:

Ο ισχύον ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου προβλέπει τη χωροθέτηση μονάδας ενεργειακής
αξιοποίησης των αστικών αποβλήτων για τους νομούς Αργολίδας, Αρκαδίας, Λακωνίας
και Κορινθίας. Στην παρούσα φάση προβλέπεται η χωροθέτηση και λειτουργία
εγκαταστάσεων δεματοποίησης και προσωρινής αποθήκευσης των παραγόμενων
αποβλήτων, με στόχο τη μελλοντική τους μεταφορά και αξιοποίηση στην
προβλεπόμενη μονάδα θερμικής επεξεργασίας της Περιφέρειας. Στην Περιφέρεια
Πελοποννήσου υπήρξε σημαντική καθυστέρηση στην κατασκευή των προβλεπόμενων
έργων
διάθεσης,
με
αποτέλεσμα
να
υιοθετηθεί
η
προσωρινή
λύση
των
δεματοποιητών, έως ότου κατασκευαστεί η μονάδα θερμικής επεξεργασίας. Το
χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ωρίμανση της μονάδας (χωροθέτηση,
αδειοδότηση) κατασκευή αλλά και λειτουργία εκτιμάται ότι θα είναι μεγαλύτερο των 4
ετών.

Ο ισχύον ΠΕΣΔΑ Νοτίου Αιγαίου προβλέπει την επεξεργασία των στερεών αποβλήτων
της Περιφέρειας, χωρίς να προσδιορίζει το είδος της τεχνολογίας που θα εφαρμοστεί.
Ο αρμόδιος φορέας για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων της Ν. Ρόδου, έχει
προβεί ήδη στην εκπόνηση Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την
κατασκευή και λειτουργία μονάδας θερμικής αξιοποίησης αποβλήτων. Η μονάδα θα
έχει δυναμικότητα 160.000 tn/έτος και θα μπορεί να επεξεργαστεί και τα απόβλητα
των υπόλοιπων νησιών του Ν. Δωδεκανήσου.
Όσον αφορά στην ενεργειακή αξιοποίηση των επεξεργασμένων αποβλήτων (SRF/RDF) στην
παρούσα φάση δεν πραγματοποιείται στην Ελλάδα, ούτε σε μονάδες παραγωγής τσιμέντου
ούτε σε μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Δεδομένου της αναμενόμενης αύξησης
των παραγομένων ποσοτήτων SRF/RDF λόγω της κατασκευής μονάδων ΜΒΕ, αναμένεται και
η χωροθέτηση και κατασκευή μονάδων για την ενεργειακή αξιοποίηση του παραγόμενου
SRF/RDF. Η ωρίμανση των προαναφερθέντων μονάδων έχει ξεκινήσει για περιοχές όπως ο Ν.
Βοιωτίας, Ν. Ημαθείας και Ν. Ηρακλείου.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
232
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
5. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Σ.Α.
5.1.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο κεφάλαιο αυτό, διαμορφώνονται εναλλακτικά σενάρια για την ολοκληρωμένη διαχείριση
των Α.Σ.Α. της Περιφέρειας Ηπείρου. Τα σενάρια διαμορφώνονται με βάση την στρατηγική
που αναπτύχθηκε στο κεφάλαιο 3 της παρούσας, και με τρόπο ώστε να παρέχεται η
δυνατότητα συγκριτικής αξιολόγησή τους. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά
οι ποσότητες που θα πρέπει να επεξεργάζονται ανά κατηγορία αποβλήτων (προδιαλεγμένο
οργανικό και σύμμεικτα Α.Σ.Α.):
Πίνακας 77: Ποσότητες προς επεξεργασία ανά κατηγορία αποβλήτων
Έτη
Α.Σ.Α.
Περιφέρειας
(τόνοι)
Προδιαλεγμένα Οργανικά
προς Μονάδα
(τόνοι)
Σύμμεικτα Α.Σ.Α.
προς κεντρική
Μονάδα
(τόνοι)
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
165.395
167.876
170.394
172.950
175.544
178.177
180.850
183.563
186.316
189.111
191.948
194.827
197.749
200.716
203.726
206.782
209.884
213.032
216.228
219.471
17.839
21.728
24.994
28.354
31.809
35.361
39.012
41.181
42.603
44.058
45.547
47.070
48.630
51.091
52.736
53.527
54.330
55.145
55.972
56.812
133.601
126.100
121.513
116.759
111.836
106.738
102.049
100.876
100.936
100.963
101.355
101.479
102.148
101.948
102.598
104.137
105.699
107.285
108.894
110.527
Μ.Ο.
20-ετιας
191.227
42.390
108.372
Υπενθυμίζεται ότι οι υπόλοιπες ποσότητες είναι υλικά συσκευασίας και έντυπο χαρτί, τα οποία
θα συλλέγονται ξεχωριστά, και θα ανακυκλώνονται μέσω του συστήματος των μπλε κάδων ή
άλλου συστήματος που μπορεί να επιλεγεί εναλλακτικά.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
233
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Στην ανάλυση των Σεναρίων που ακολουθεί, οι ποσότητες που παρατίθενται αποτελούν τον
μέσο όρο (Μ.Ο.) της εικοσαετίας μεταξύ 2014-2033, ώστε τα Σενάρια να είναι συγκρίσιμα
μεταξύ τους.
5.2.
5.2.1.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ
Εισαγωγή
Βασικό στοιχείο όλων των σεναρίων είναι ο συνδυασμός ΔσΠ οργανικών αποβλήτων, έντυπου
υλικού και υλικών συσκευασίας. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των Α.Σ.Α. για την
Περιφέρεια Ηπείρου, θα πρέπει να αποτελείται από τα εξής επιμέρους συστήματα:
-
Σύστημα διαλογής στην πηγή των αποβλήτων συσκευασιών
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συνεργασία των Δήμων ή των Φορέων Διαχείρισης των
Α.Σ.Α. με τα εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης (Ε.Ε.Α.Α. ή Ανταποδοτική
Ανακύκλωση). Απαιτείται η τοποθέτηση ειδικών κάδων ανακύκλωσης (είτε ένας ενιαίος
μπλε κάδος, είτε ξεχωριστοί κάδοι για κάθε ρεύμα υλικού).
Το υλικό των κάδων ανακύκλωσης συσκευασιών, θα μπορεί να οδηγείται στο ΚΔΑΥ
Ιωαννίνων, είτε στο υφιστάμενο ιδιωτικό το οποίο δύναται να καλύψει τις εκτιμώμενες
παραγόμενες ποσότητες, είτε και σε δημόσιο ΚΔΑΥ που πιθανώς να κατασκευαστεί
μελλοντικά.
-
Σύστημα διαλογής στην πηγή του έντυπου υλικού
Αυτό στην παρούσα φάση στην Ελλάδα, καλύπτεται από το σύστημα ΔσΠ των
αποβλήτων συσκευασιών ωσότου αναπτυχθεί σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο ένα νέο
σύστημα αποκλειστικά για το έντυπο υλικό. Εφόσον δημιουργηθεί ένα τέτοιο σύστημα,
το έντυπο υλικό μπορεί να οδηγείται απευθείας σε βιομηχανίες χαρτιού, διαφορετικά θα
οδηγείται κι αυτό στο ΚΔΑΥ.
-
Σύστημα διαλογής στην πηγή των οργανικών (βιοαποβλήτων)
Παρόλο που στην παρούσα φάση δεν θεωρείται υποχρέωση της Περιφέρειας να
οργανώσει σύστημα διαλογής στην πηγή των βιοαποβλήτων, είναι ξεκάθαρο ότι
ενθαρρύνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και προβλέπεται να θεσμοθετηθεί τα επόμενα
έτη. Για το λόγο αυτό προτείνεται ο σχεδιασμός ενός τέτοιου συστήματος με ξεχωριστό
κάδο συλλογής του οργανικού.
Το υλικό των κάδων του οργανικού θα οδηγείται σε ειδική μονάδα βιολογικής
επεξεργασίας (κομποστοποίησης ή αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένων υλικών).
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
234
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ανάλογα με την επιλογή της τεχνολογίας διαχείρισης των συμμείκτων ενδέχεται το
προδιαλεγμένο οργανικό να οδηγείται σε ξεχωριστή γραμμή επεξεργασίας της μονάδας
των συμμείκτων και να μην απαιτηθεί η κατασκευή επιπρόσθετης μονάδας.
-
Σύστημα συλλογής συμμείκτων
Αυτό αφορά στο υφιστάμενο σύστημα συλλογής των συμμείκτων, το οποίο διατηρείται
υπό τη μορφή που υφίσταται. Τροποποιήσεις θα επέλθουν μόνο στη
συχνότητα
συλλογής. Τα απόβλητα από τους κάδους των συμμείκτων θα οδηγούνται στην κεντρική
υπό εξέταση Μονάδα Επεξεργασίας Α.Σ.Α. Στα απόβλητα αυτά θα συμπεριλαμβάνονται
και υλικά συσκευασίας, έντυπο χαρτί και οργανικά, τα οποία δεν τοποθετήθηκαν στους
αντίστοιχους κάδους, καθώς είναι αδύνατη η 100% ανάκτηση των αποβλήτων αυτών
μέσω διαλογής στην πηγή.
Όπως αναφέρθηκε, με το συγκεκριμένο σχεδιασμό καλύπτονται οι ελάχιστες απαιτήσεις
του θέτει η Εθνική και Κοινοτική Νομοθεσία σχετικά με τα ποσοστά ανακύκλωσης που
πρέπει να επιτευχθούν.
Τονίζεται, επίσης, ότι βάσει της στρατηγικής που αναπτύχθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο, η
Μονάδα Επεξεργασίας θα πρέπει να διαχειρίζεται κατά μέσο όρο στην εικοσαετία 2014-2033
περίπου 110.000 τόνους το έτος, ενώ η Μονάδα προδιαλεγμένου οργανικού θα πρέπει να
μπορεί να επεξεργάζεται σταδιακά μέχρι και 60.000 τόνους το έτος. Ωστόσο αρχικά θα
σχεδιαστεί για 40.000 τόνους με δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης.
Στον παρακάτω πίνακα συνοψίζονται εναλλακτικά σενάρια. Για τη διαμόρφωσή τους
εξετάστηκε το σύνολο των τεχνολογιών που χρησιμοποιείται ευρέως στην Ευρώπη και είναι
αποδεδειγμένη η αξιόπιστη λειτουργία τους.
Οι παραλλαγές ΜΒΕ που εξετάστηκαν είναι αυτές κατά τις οποίες παράγονται είτε
ανακυκλώσιμα είτε RDF στο στάδιο της μηχανικής επεξεργασίας και απαντώνται στον
Ελλαδικό χώρο μέσω των Μονάδων στα Χανιά και στα Άνω Λιόσια αντίστοιχα. Για το στάδιο
της βιολογικής επεξεργασίας ελήφθησαν υπόψη τόσο η κομποστοποίηση όσο και η αναερόβια
χώνευση. Στις τεχνολογίες θερμικής επεξεργασίας εξετάστηκαν η στοιχειομετρική καύση
καθώς και η πυρόλυση λόγω του τοπικού ενδιαφέροντος που έχει εκφραστεί για την
τεχνολογία αυτή. Οι τεχνολογίες της αεριοποίησης και πλάσματος δεν έχουν συμπεριληφθεί
στα εξεταζόμενα σενάρια, τόσο γιατί δεν έχουν ευρέως εμπορική εφαρμογή για τέτοιου είδους
απόβλητα (Α.Σ.Α.) αλλά και γιατί καλύπτονται για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης από
την εξεταζόμενη τεχνολογία της πυρόλυσης.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
235
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 78: Εναλλακτικά Σενάρια Τεχνολογιών Μονάδων
Α/Α
Μονάδα Συμμείκτων
ΜΒΕ Αερόβια με ανάκτηση ανακυκλώσιμων
Σενάριο 1
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
ΜΒΕ Αερόβια με ανάκτηση RDF/μετάλλων
Σενάριο 2
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
ΜΒΕ Αναερόβια με ανάκτηση RDF/μετάλλων
Σενάριο 3
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
ΜΒΕ Αναερόβια με ανάκτηση RDF/μετάλλων
Σενάριο 4
Σενάριο 5
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
Βιολογική Ξήρανση με ανάκτηση SRF/
μετάλλων
(110.000 τν/έτος)
Σενάριο 6
Μονάδα καύσης σύμμεικτων αστικών
απορριμμάτων με ανάκτηση Ενέργειας
(110.000 τν/έτος)
Σενάριο 7
Μονάδα πυρόλυσης σύμμεικτων αστικών
απορριμμάτων με ανάκτηση Ενέργειας
(110.000 τν/έτος)
Μονάδα Προδιαλεγμένου Οργανικού
Μονάδα Κομποστοποίησης
(συμπληρωματική μονάδα ως προς τη
Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Κομποστοποίησης
(συμπληρωματική μονάδα ως προς τη
Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης/
Μετακομποστοποίησης (συμπληρωματική
μονάδα ως προς τη Μονάδα των
συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης/
Μετακομποστοποίησης (συμπληρωματική
μονάδα ως προς τη Μονάδα των
συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης ή
Κομποστοποίησης (ανεξάρτητη μονάδα ως
προς τη Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα
Αναερόβιας
Χώνευσης
ή
Κομποστοποίησης (ανεξάρτητη μονάδα ως
προς τη Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα
Αναερόβιας
Χώνευσης
ή
Κομποστοποίησης (ανεξάρτητη μονάδα ως
προς τη Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Τα σενάρια περιγράφονται ακολούθως αναλυτικά.
5.2.2.
Σενάριο 1: Αερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση ανακυκλώσιμων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
236
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή μονάδας αερόβιας ΜΒΕ με ανάκτηση
ανακυκλώσιμων υλικών και μονάδα κομποστοποίησης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού.
Η μονάδα μηχανικής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας, θα έχει δυναμικότητα 110.000 tn,
λαμβάνοντας υπόψη το Μ.Ο. εικοσαετίας, ήτοι 108.372. Τα πρώτα έτη, η μονάδα θα
λειτουργεί σε 2 βάρδιες προκειμένου να καλύψει το πλεονάζον εισερχόμενο υλικό και ωσότου
η διαλογή στην πηγή αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα.
Τα απόβλητα εισέρχονται στη μονάδα και μέσω μηχανικής διαλογής γίνεται διαχωρισμός του
ξηρού κλάσματος (χαρτί, πλαστικό, μέταλλα) από το υγρό (οργανικό). Στη συνέχεια, το ξηρό
κλάσμα οδηγείται προς χειροδιαλογή, όπου τα ανακυκλώσιμα διαχωρίζονται σε επιμέρους
ρεύματα, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Το υγρό κλάσμα
πλούσιο σε οργανική ύλη οδηγείται σε μονάδα ταχείας κομποστοποίησης προς περαιτέρω
επεξεργασία. Η κομποστοποίηση λαμβάνει χώρα σε κλειστά συστήματα για καλύτερο έλεγχο
των οσμών και για μείωση των επιδράσεων των καιρικών φαινομένων. Το παραγόμενο CLO
διατίθεται ανάλογα με την ποιότητα του, με πιο πιθανή χρήση του ως υλικό επικάλυψης σε
Χ.Υ.Τ.Υ. ή σε αποκατάσταση Χ.Α.Δ.Α. Τα υπολείμματα που θα προκύψουν στη μονάδα θα
οδηγηθούν προς ταφή.
Η μονάδα κομποστοποίησης δυναμικότητας 40.000 tn θα ενσωματωθεί ως διακριτή γραμμή
επεξεργασίας
στη
ΜΒΕ.
Θα
διαθέτει
ξεχωριστό
χώρο
υποδοχής
και
μηχανικής
προεπεξεργασίας. Οι υποδομές της κομποστοποίησης, ωστόσο, θα είναι κοινές και ο
καταμερισμός θα γίνεται ανάλογα με την ποσότητα του προδιαλεγμένου οργανικού που θα
εισέρχεται στη μονάδα. Σε κάθε περίπτωση, τα προδιαλεγμένα οργανικά θα επεξεργάζονται σε
ξεχωριστό τμήμα από ότι τα οργανικά των συμμείκτων. Αυτό έχει ως στόχο, την παραγωγή
υψηλής ποιότητας κομπόστ από το προδιαλεγμένο οργανικό.
Σε περίπτωση, που το πρόγραμμα διαλογής στην πηγή δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα η
μονάδα θα μπορεί να λειτουργήσει και με δεύτερη βάρδια ώστε να καλύψει προσωρινά
ποσότητες απορριμμάτων που προορίζονταν για το τμήμα κομποστοποίησης προδιαλεγμένων.
5.2.3.
Σενάριο 2: Αερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση RDF
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει μονάδα αερόβιας ΜΒΕ με ανάκτηση RDF και μονάδα
κομποστοποίησης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού.
Η μονάδα μηχανικής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας, θα έχει δυναμικότητα 110.00 tn,
λαμβάνοντας υπόψη το Μ.Ο. εικοσαετίας, ήτοι 108.372. Τα πρώτα έτη, η μονάδα θα
λειτουργεί σε 2 βάρδιες προκειμένου να καλύψει το πλεονάζον εισερχόμενο υλικό και ωσότου
η διαλογή στην πηγή αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα. Τα απόβλητα εισέρχονται στη μονάδα
και μέσω μηχανικής διαλογής γίνεται διαχωρισμός του ξηρού κλάσματος (χαρτί, πλαστικό,
μέταλλα) από το υγρό (οργανικό). Στη συνέχεια το ξηρό κλάσμα οδηγείται προς περαιτέρω
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
237
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μηχανική επεξεργασία για την παραγωγή RDF, το οποίο διαμορφώνεται σε δέματα για την
μεταφορά του προς ενεργειακή αξιοποίηση.
Το υγρό κλάσμα πλούσιο σε οργανική ύλη οδηγείται σε μονάδα ταχείας κομποστοποίησης
προς περαιτέρω επεξεργασία. Η κομποστοποίηση λαμβάνει χώρα σε κλειστά συστήματα για
καλύτερο έλεγχο των οσμών και για μείωση των επιδράσεων των καιρικών φαινομένων. Το
παραγόμενο CLO διατίθεται ανάλογα με την ποιότητα του, με πιο πιθανή χρήση του ως υλικό
επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Υ. ή σε αποκατάσταση Χ.Α.Δ.Α. Τα υπολείμματα που θα προκύψουν στη
μονάδα θα οδηγηθούν προς ταφή.
Αντίστοιχα με το σενάριο 1, η μονάδα κομποστοποίησης 40.000 tn θα ενσωματωθεί ως
διακριτή γραμμή επεξεργασίας στη ΜΒΕ. Θα διαθέτει ξεχωριστό χώρο υποδοχής και μηχανικής
προεπεξεργασίας. Οι υποδομές της κομποστοποίησης ωστόσο θα είναι κοινές και ο
καταμερισμός θα γίνεται ανάλογα με την ποσότητα του προδιαλεγμένου οργανικού που θα
εισέρχεται στη μονάδα. Σε κάθε περίπτωση, τα προδιαλεγμένα οργανικά θα επεξεργάζονται σε
ξεχωριστό τμήμα από ότι τα οργανικά των συμμείκτων.
Σε περίπτωση που το πρόγραμμα διαλογής στην πηγή δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα η
μονάδα θα μπορεί να λειτουργήσει και με δεύτερη βάρδια ώστε να καλύψει προσωρινά
ποσότητες απορριμμάτων που προορίζονταν για το τμήμα κομποστοποίησης προδιαλεγμένων.
5.2.4.
Σενάριο 3: Αναερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση
ανακυκλώσιμων
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει μονάδα αναερόβιας ΜΒΕ με ανάκτηση ανακυκλώσιμων και
μονάδα αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού.
Η μονάδα μηχανικής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας, θα έχει δυναμικότητα 110.00 tn,
λαμβάνοντας υπόψη το Μ.Ο. εικοσαετίας, ήτοι 108.372. Τα πρώτα έτη, η μονάδα θα
λειτουργεί σε 2 βάρδιες προκειμένου να καλύψει το πλεονάζον εισερχόμενο υλικό και ωσότου
η διαλογή στην πηγή αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα.
Τα απόβλητα εισέρχονται στη μονάδα και μέσω μηχανικής διαλογής γίνεται διαχωρισμός του
ξηρού κλάσματος (χαρτί, πλαστικό, μέταλλα) από το υγρό (οργανικό). Στη συνέχεια το ξηρό
κλάσμα οδηγείται προς χειροδιαλογή όπου τα ανακυκλώσιμα διαχωρίζονται σε επιμέρους
ρεύματα τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Το υγρό κλάσμα
πλούσιο σε οργανική ύλη οδηγείται σε μονάδα αναερόβιας χώνευσης προς περαιτέρω
επεξεργασία. Τα υπολείμματα της χώνευσης εξέρχονται από τον αντιδραστήρα και
αφυδατώνονται εφόσον αυτό προβλέπεται από τη μέθοδο αναερόβιας χώνευσης που θα
εφαρμοστεί. Το αφυδατωμένο υλικό που προκύπτει οδηγείται προς περαιτέρω σταθεροποίηση
μέσω αερόβιας επεξεργασίας για την παραγωγή CLO, το οποίο θα διατεθεί ανάλογα με την
ποιότητά του, με πιο πιθανή χρήση του ως υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Υ. ή σε αποκατάσταση
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
238
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Χ.Α.Δ.Α. Παράλληλα, παράγεται και βιοαέριο προς ενεργειακή αξιοποίηση. Τα υπολείμματα
που θα προκύψουν στη μονάδα θα οδηγηθούν προς ταφή σε Χ.Υ.Τ.Υ.
Αντίστοιχα με τα σενάρια 1 και 2, η μονάδα αναερόβιας χώνευσης δυναμικότητας 40.000 tn
θα ενσωματωθεί ως διακριτή γραμμή επεξεργασίας στη ΜΒΕ. Θα διαθέτει ξεχωριστό χώρο
υποδοχής και μηχανικής προεπεξεργασίας. Οι υποδομές της αναερόβιας χώνευσης, ωστόσο,
θα είναι κοινές στο βαθμό που αυτό είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό μέσω της κατασκευής
περισσότερων του ενός αντιδραστήρων και ο καταμερισμός θα γίνεται ανάλογα με την
ποσότητα του προδιαλεγμένου οργανικού που θα εισέρχεται στη μονάδα. Σε κάθε περίπτωση
τα προδιαλεγμένα οργανικά θα επεξεργάζονται σε ξεχωριστούς αντιδραστήρες από ότι τα
οργανικά των σύμμεικτων.
Σε περίπτωση που το πρόγραμμα διαλογής στην πηγή δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα η
μονάδα θα μπορεί να λειτουργήσει και με δεύτερη βάρδια ώστε να καλύψει προσωρινά
ποσότητες απορριμμάτων που προορίζονταν για το τμήμα αναερόβιας χώνευσης των
προδιαλεγμένων.
5.2.5.
Σενάριο 4: Αναερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση RDF
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει μονάδα αναερόβιας ΜΒΕ με ανάκτηση RDF και μονάδα
αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού.
Η μονάδα μηχανικής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας, θα έχει δυναμικότητα 110.00 tn,
λαμβάνοντας υπόψη το Μ.Ο. εικοσαετίας, ήτοι 108.372. Τα πρώτα έτη, η μονάδα θα
λειτουργεί σε 2 βάρδιες προκειμένου να καλύψει το πλεονάζον εισερχόμενο υλικό και ωσότου
η διαλογή στην πηγή αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα. Τα απόβλητα εισέρχονται στη μονάδα
και μέσω μηχανικής διαλογής γίνεται διαχωρισμός του ξηρού κλάσματος (χαρτί, πλαστικό,
μέταλλα) από το υγρό (οργανικό). Στη συνέχεια το ξηρό κλάσμα οδηγείται προς περαιτέρω
μηχανική επεξεργασία για την παραγωγή RDF, το οποίο. διαμορφώνεται σε δέματα για την
μεταφορά του προς ενεργειακή αξιοποίηση. Το υγρό κλάσμα πλούσιο σε οργανική ύλη
οδηγείται σε μονάδα αναερόβιας χώνευσης προς περαιτέρω επεξεργασία. Τα υπολείμματα της
χώνευσης εξέρχονται από τον αντιδραστήρα και αφυδατώνονται εφόσον αυτό προβλέπεται
από τη μέθοδο αναερόβιας χώνευσης που θα εφαρμοστεί.. Το αφυδατωμένο υλικό που
προκύπτει οδηγείται προς περαιτέρω σταθεροποίηση μέσω αερόβιας επεξεργασίας για την
παραγωγή CLO, το οποίο θα διατεθεί ανάλογα με την ποιότητα του, με πιο πιθανή χρήση του
ως υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Υ. ή σε αποκατάσταση Χ.Α.Δ.Α.
Παράλληλα παράγεται και
βιοαέριο προς ενεργειακή αξιοποίηση. Τα υπολείμματα που θα προκύψουν στη μονάδα θα
οδηγηθούν προς ταφή.
Αντίστοιχα με τα προηγούμενα σενάρια, η μονάδα αναερόβιας χώνευσης 40.000 tn θα
ενσωματωθεί ως διακριτή γραμμή επεξεργασίας στη ΜΒΕ. Θα διαθέτει ξεχωριστό χώρο
υποδοχής και μηχανικής προεπεξεργασίας. Οι υποδομές της αναερόβιας χώνευσης ωστόσο θα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
239
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
είναι κοινές που αυτό είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό, μέσω της κατασκευής
περισσότερων του ενός αντιδραστήρων και ο καταμερισμός θα γίνεται ανάλογα με την
ποσότητα του προδιαλεγμένου οργανικού που θα έρχεται στη μονάδα. Σε κάθε περίπτωση τα
προδιαλεγμένα οργανικά θα επεξεργάζονται σε ξεχωριστούς αντιδραστήρες από ότι τα
οργανικά των σύμμεικτων.
Σε περίπτωση που το πρόγραμμα διαλογής στην πηγή δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, η
μονάδα θα μπορεί να λειτουργήσει και με δεύτερη βάρδια ώστε να καλύψει προσωρινά
ποσότητες απορριμμάτων που προορίζονταν για το τμήμα αναερόβιας χώνευσης των
προδιαλεγμένων.
5.2.6.
Σενάριο 5: Βιολογική Ξήρανση
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή μονάδας βιολογικής ξήρανσης και μονάδα
αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού.
Η μονάδα βιολογικής ξήρανσης, θα έχει δυναμικότητα 110.00 tn, λαμβάνοντας υπόψη το Μ.Ο.
εικοσαετίας, ήτοι 108.372. Τα πρώτα έτη το πλεονάζον εισερχόμενο υλικό θα οδηγείται προς
ταφή και ωσότου η διαλογή στην πηγή αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα. Τα απόβλητα αρχικά
υφίστανται λειοτεμαχισμό και κατόπιν οδηγούνται στους χώρους της βιολογικής ξήρανσης.
Εκεί παραμένουν για διάστημα 7-15 ημερών ώστε να μειωθεί το οργανικό περιεχόμενό τους
και το ποσοστό υγρασίας. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία διενεργείται κοσκίνισμα και το
διαχωριζόμενο κλάσμα οδηγείται προς ταφή. Το υπόλοιπο υλικό υφίστανται μαγνητικό
διαχωρισμό όπου γίνεται ανάκτηση σιδηρούχων μετάλλων. Μετά την απομάκρυνση των
μετάλλων ακολουθεί δευτεροβάθμιος τεμαχισμός ο οποίος οδηγεί στην παραγωγή SRF. Το
SRF διαμορφώνεται σε δέματα για την μεταφορά του προς ενεργειακή αξιοποίηση. Τα
υπολείμματα που θα προκύψουν στη μονάδα θα οδηγηθούν προς ταφή.
Παράλληλα προβλέπεται η κατασκευή μονάδας αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένων
οργανικών υλικών δυναμικότητας 40.000 tn ως αυτόνομης εγκατάστασης καθώς δε δύναται
να συνδυαστούν οι δύο τεχνολογίες.
5.2.7.
Σενάριο 6: Αποτέφρωση
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή μονάδας αποτέφρωσης και μονάδα αναερόβιας
χώνευσης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού.
Η μονάδα αποτέφρωσης, θα έχει δυναμικότητα 110.00 tn, λαμβάνοντας υπόψη το Μ.Ο.
εικοσαετίας, ήτοι 108.372. Τα πρώτα έτη το πλεονάζον εισερχόμενο υλικό θα οδηγείται προς
ταφή και ωσότου η διαλογή στην πηγή αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα. Μετά την απόθεσή
τους στην τάφρο υποδοχής τα απόβλητα μέσω συστήματος γερανογέφυρας αρπάγης θα
οδηγούνται στο θάλαμο καύσης. Τα παραγόμενα απαέρια θα επεξεργάζονται μέσω
κατάλληλων διατάξεων. Στα προϊόντα της μονάδας συγκαταλέγονται, επίσης, η τέφρα βάσης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
240
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
και η ιπτάμενη τέφρα. Παράλληλα, θα υπάρχει και σημαντική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η τέφρα βάσης δύναται να οδηγηθεί για ταφή στο Χ.Υ.Τ.Υ. εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις
που τίθενται από τη νομοθεσία, ενώ η ιπτάμενη τέφρα θεωρείται επικίνδυνο απόβλητο και θα
απαιτηθεί είτε χώρος υγειονομικής ταφής επικινδύνων είτε αδρανοποίησή της.
Παράλληλα, προβλέπεται η κατασκευή μονάδας αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένων
οργανικών υλικών δυναμικότητας 40.000 tn ως αυτόνομης εγκατάστασης καθώς δε δύναται
να συνδυαστούν οι δύο τεχνολογίες.
5.2.8.
Σενάριο 7: Πυρόλυση
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή μονάδας πυρόλυσης και μονάδα αναερόβιας
χώνευσης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού.
Η μονάδα πυρόλυσης, θα έχει δυναμικότητα 110.00 tn, λαμβάνοντας υπόψη το Μ.Ο.
εικοσαετίας, ήτοι 108.372. Τα πρώτα έτη το πλεονάζον εισερχόμενο υλικό θα οδηγείται προς
ταφή και ωσότου η διαλογή στην πηγή αυξηθεί στα επιθυμητά επίπεδα. Μετά την απόθεση
τους στην τάφρο υποδοχής, τα απόβλητα μέσω συστήματος γερανογέφυρας αρπάγης θα
οδηγούνται στον πυρολυτικό αντιδραστήρα. Τα παραγόμενα απαέρια θα επεξεργάζονται μέσω
κατάλληλων διατάξεων. Στα προϊόντα της μονάδας συγκαταλέγονται και τα στερεά
υπολείμματα. Επίσης, θα υπάρχει και σημαντική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα, προβλέπεται η κατασκευή μονάδας αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένων
οργανικών υλικών δυναμικότητας 40.000 tn ως αυτόνομης εγκατάστασης καθώς δε δύναται
να συνδυαστούν οι δύο τεχνολογίες.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
241
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
6. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ
ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ
6.1.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η εύρεση του βέλτιστου τρόπου επίλυσης ενός διαχειριστικού προβλήματος αποτελεί μια
πολύπλοκη διαδικασία, δεδομένου ότι κάθε μέθοδος / σύστημα διαχείρισης παρουσιάζει
πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τεχνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά κ.λπ., καθώς και η
καταλληλότητα κάθε συστήματος διαχείρισης εξαρτάται από τις τοπικές ιδιαιτερότητες και τα
χαρακτηριστικά κάθε περιοχής, οι οποίες θέτουν ένα σύνολο φυσικών και τεχνικών
περιορισμών.
Ο συνδυασμός των παραπάνω αναφερόμενων παραμέτρων δημιουργεί ένα περίπλοκο
πρόβλημα, το οποίο για την αντιμετώπισή του χρειάζεται το συσχετισμό μιας σειράς από
δεδομένα, γνώμες ειδικών, εμπειρική γνώση και εμπειρικούς κανόνες. Επιπλέον, η τελική
επιλογή του καταλληλότερου συστήματος διαχείρισης μεταξύ εναλλακτικών λύσεων –
σεναρίων απαιτεί συνεξέταση και αξιολόγηση πολλών αντικρουόμενων παραμέτρων.
Προκειμένου, δηλαδή, να επιτευχθεί η αξιολόγηση των διαφόρων προτεινόμενων λύσεων, δεν
επαρκεί η σύγκριση μιας κρίσιμης παραμέτρου, αλλά απαιτείται η ανάλυση και βαθμολόγηση
μιας σειράς κριτηρίων. Τα κριτήρια αυτά είναι κοινά για όλα τα εξεταζόμενα σενάρια και η
σπουδαιότητά τους για την επίλυση του συγκεκριμένου κάθε φορά προβλήματος
χαρακτηρίζεται
από
συγκεκριμένο
συντελεστή
βαρύτητας.
Η
μεθοδολογία
αυτή
χαρακτηρίζεται γενικά ως Πολυκριτηριακή Ανάλυση.
6.2.
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ
Η Πολυκριτηριακή Ανάλυση μπορεί να ορισθεί ως μία συστηματική και μαθηματικά
τυποποιημένη προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων που προκύπτουν από αντικρουόμενους
στόχους. Η ικανοποίηση των στόχων αυτών δεν μπορεί να είναι πλήρης και οι διαθέσιμες
επιλογές σε ένα τέτοιο πρόβλημα παρουσιάζουν άριστη επίδοση μόνο ως προς έναν ή
περισσότερους, αλλά ποτέ ως προς όλους τους στόχους, γιατί στην περίπτωση αυτή δε θα
υπήρχε πρόβλημα απόφασης. Είναι αναγκαίος λοιπόν ένας συμβιβασμός μεταξύ των
αλληλοσυγκρουόμενων στόχων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
242
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Η επιστημονική περιοχή της πολυκριτηριακής ανάλυσης περιλαμβάνει κατ’ αρχήν ένα
θεωρητικό υπόβαθρο, στο οποίο αναπτύσσεται η βασική λογική για την προσέγγιση τέτοιου
είδους προβλημάτων. Ακόμη προσδιορίζονται τα κύρια δομικά στοιχεία του προβλήματος και
αναλύονται οι βασικές τους ιδιότητες.
6.2.1.
Γενική μεθοδολογία
Η γενική μεθοδολογία που ακολουθείται κατά την εφαρμογή της πολυκριτηριακής ανάλυσης
περιλαμβάνει τα κάτωθι στάδια:
1.
Προσδιορίζεται το πρόβλημα και τα πιθανά εναλλακτικά σενάρια επίλυσής του.
2.
Επιλέγονται και ταξινομούνται τα κριτήρια.
3.
Περιγράφονται μαθηματικά τα κριτήρια.
4.
Εκτιμάται η βαρύτητα του κάθε κριτηρίου.
5.
Δημιουργείται μια μήτρα αξιολόγησης.
6.
Καθορίζονται οι διάφορες περιοριστικές παράμετροι ανάλογα με το αντικείμενο του
εκάστοτε προβλήματος.
7.
Ταξινομούνται τα εξεταζόμενα σενάρια σύμφωνα με την τελική βαθμολογία τους.
8.
Ανάλυση ευαισθησίας της λύσης.
9.
Προσδιορισμός της σύγκρουσης των κριτηρίων.
Ένα από τα βασικά στοιχεία του προβλήματος είναι η δημιουργία της μήτρας αξιολόγησης που
περιλαμβάνει ένα σύνολο διακριτών επιλογών, ένα σύνολο κριτηρίων αξιολόγησης και την
επίδοση της κάθε επιλογής στο αντίστοιχο κριτήριο και το σύστημα προτιμήσεων του
αποφασίζοντα που εμπεριέχει τη σχετική βαρύτητα των κριτηρίων και την κατεύθυνση
προτίμησης των επιδόσεων (ελάχιστο ή μέγιστο).
Ο καθορισμός των συντελεστών βαρύτητας καθορίζει τον βαθμό σπουδαιότητας των
εφαρμοζόμενων κριτηρίων για την αξιολόγηση των διαφόρων εναλλακτικών σεναρίων.
Ανάλογα με την περίπτωση, χρησιμοποιούνται είτε άμεσοι συντελεστές βαρύτητας είτε
έμμεσοι. Οι άμεσοι συντελεστές βαρύτητας χρησιμοποιούνται στην περίπτωση που ο αριθμός
των κριτηρίων είναι μικρός και είναι δυνατή η επιλογή συντελεστών βαρύτητας. Οι έμμεσοι
συντελεστές βαρύτητας προσδιορίζονται με την ταξινόμηση των κριτηρίων κατά σειρά
σπουδαιότητας, την απόδοση ενός συνολικού συντελεστή βαρύτητας ή ενός μέγιστου
συντελεστή βαρύτητας και στη συνέχεια τον προσδιορισμό των συντελεστών βαρύτητας σε
σχέση με το άθροισμα όλων των συντελεστών βαρύτητας ή σε σχέση με το μεγαλύτερο
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
243
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
συντελεστή. Επιπλέον, είναι δυνατή η χρήση κριτηρίων, στα οποία δεν έχει αποδοθεί
συντελεστής βαρύτητας.
Οι συντελεστές βαρύτητας αντικατοπτρίζουν το σύστημα αξιών και προτιμήσεων του
αποφασίζοντα. Δηλαδή, ο προσδιορισμός της σπουδαιότητας του κάθε κριτηρίου βασίζεται
στην ιδιαίτερη σημασία που δίνουν οι ενδιαφερόμενοι φορείς για κάθε κριτήριο. Συνεπώς,
ανάλογα με το είδος του προβλήματος είναι δυνατό να παρουσιάζουν μεγαλύτερη σημασία για
τους ενδιαφερόμενους φορείς τα περιβαλλοντικά κριτήρια σε σχέση με τα οικονομικά ή και το
αντίστροφο. Για τον λόγο αυτόν, ο προσδιορισμός των συντελεστών βαρύτητας απαιτεί την
προσεκτική ιεραρχική ταξινόμηση των διαφόρων κριτηρίων από τους ενδιαφερόμενους
φορείς.
Τέλος, πραγματοποιείται η επιλογή του βέλτιστου σεναρίου. Όπως παρουσιάζεται παρακάτω,
έχει αναπτυχθεί ένας μεγάλος αριθμός μεθόδων και υπολογιστικών προγραμμάτων τα οποία
είναι δυνατό να προσδιορίσουν το βέλτιστο σενάριο για κάθε διαχειριστικό πρόβλημα.
6.2.2.
Μέθοδοι προσέγγισης
Με βάση το παραπάνω υπόβαθρο, έχει αναπτυχθεί ένα πλήθος θεωριών, μεθόδων και
τεχνικών, κατάλληλων για την αντιμετώπιση ενός μεγάλου εύρους προβλημάτων που
προκύπτουν στην πράξη. Αν και η ταξινόμηση των προσεγγίσεων αυτών σε ιδιαίτερες
κατηγορίες δεν είναι αυστηρή, διακρίνονται τέσσερις βασικές ομάδες:
 Πολυκριτηριακή Θεωρία Χρησιμότητας (Multi-attribute Utility Theory)
 Πολυκριτηριακή Θεωρία Αξίας (Multi-attribute Value Theory)
 Πολυκριτηριακός Μαθηματικός Προγραμματισμός (Goal Programming)
 Προσέγγιση σχέσεων υπεροχής (Outranking Methods)
Αν και οι Θεωρίες Αξίας και Χρησιμότητας έχουν την ίδια βάση και στηρίζονται σε συστήματα
λήψης αποφάσεων με χρήση αθροιστικής συνάρτησης ομάδων κριτηρίων, η κύρια διαφορά
τους είναι ότι η Πολυκριτηριακή Θεωρία Χρησιμότητας απαιτεί συνήθως πιο πολλές παραδοχές
για να εξασφαλιστεί η προσθετικότητα των αποδόσεων των κριτηρίων, και για τον λόγο αυτόν
θεωρείται πιο δύσκολο να εφαρμοστεί σε προβλήματα με πραγματικές τιμές και προσεγγίσεις.
Η Πολυκριτηριακή Θεωρία Αξίας, εφαρμόζεται πολύ συχνά σε πραγματικά προβλήματα, και οι
πιο γνωστές μέθοδοι είναι ο Σταθμισμένος Μέσος (Weighted Average), το Σταθμισμένο
Γινόμενο (Weighted Product) και η Μέθοδος Αναλυτικής Ιεράρχησης (Analytic Hierarchy
Process) η οποία παρουσιάζεται ευρέως στη βιβλιογραφία σε διάφορες εφαρμογές και
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
244
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
βασίζεται σε συγκρίσεις των κριτηρίων ανά ζεύγη με τη βοήθεια λεκτικών χαρακτηρισμών. Αν
και η Μέθοδος Αναλυτικής Ιεράρχησης βασίζεται στην Θεωρία Αξίας , τα τελευταία χρόνια η
ίδια μέθοδος έχει αναπροσαρμοστεί και με βάση την Θεωρία Χρησιμότητας .
Ο Πολυκριτηριακός Μαθηματικός Προγραμματισμός εφαρμόζεται σε προβλήματα με συνεχές
σύνολο άπειρου αριθμού επιλογών, στα οποία κατ’ αναλογία με τα προβλήματα γραμμικού
μονοκριτηριακού
προγραμματισμού,
οι
μεταβλητές
απόφασης
μπορεί
να
παίρνουν
οποιαδήποτε τιμή εντός ενός καθορισμένου πεδίου. Επίσης χρησιμοποιεί διαδραστική
προσέγγιση, όπου τα μαθηματικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση του
βέλτιστου σεναρίου, βασίζονται σε επαναληπτικές μεθόδους.
Η Προσέγγιση Σχέσεων Υπεροχής, σε αντίθεση με τον μαθηματικό προγραμματισμό, μπορεί
να εφαρμοστεί και σε διακριτό και σε συνεχές σύνολο επιλογών με την χρήση
ψευδοκριτηρίων και ορίων ανοχής, ενώ βασίζεται στην χρήση θετικών και αρνητικών ροών,
σε αντίθεση με τις Πολυκριτηριακές Θεωρίες Αξίας ή Χρησιμότητας, οι οποίες βασίζονται στην
χρήση αθροιστικής συνάρτησης ομάδων κριτηρίων.
Αυτό που κυρίως διαφοροποιεί τις μεθόδους Προσέγγισης Σχέσεων Υπεροχής από τις
μεθόδους πολυκριτηριακής
ανάλυσης
αθροιστικής συνάρτησης,
είναι
ότι
το
μέτρο
χαρακτηρισμού και αξιολόγησης των λύσεων δεν είναι μία συνολική σταθμισμένη «επίδοση»,
αλλά ένας δείκτης σύνθεσης των προτιμήσεων του αποφασίζοντα. Αυτό σημαίνει ότι και οι
συντελεστές βαρύτητας στις μεθόδους υπεροχής παίζουν ένα διαφορετικό ρόλο. Ειδικότερα,
δεν έχουν το χαρακτήρα των συντελεστών αντιστάθμισης μεταξύ των επιδόσεων στα
επιμέρους κριτήρια, γι’ αυτό και δεν χρησιμοποιείται η μέθοδος αντιστάθμισης για την
εξαγωγή τους. Αντίθετα, υποδηλώνουν το βαθμό συμβολής κάθε κριτηρίου στη διαμόρφωση
του συνολικού δείκτη προτίμησης ή συμφωνίας.
Λόγω του διευρυμένου μοντέλου προτιμήσεων που ακολουθείται, δεν ισχύει η υπόθεση της
μεταβατικότητας των σχέσεων υπεροχής. Δηλαδή, αν ο αποφασίζων κρίνει ότι η λύση Α
υπερέχει της Β, και η λύση Β της Γ, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η λύση Α υπερέχει της
Γ. Αυτό συμβαίνει όταν η πρόταση «η λύση Α είναι τουλάχιστον τόσο καλή όσο και η λύση
Γ», δεν επιβεβαιώνεται επαρκώς λόγω των αντιφάσεων που προκύπτουν κατά τη δυαδική
τους σύγκριση στα επιμέρους κριτήρια.
Επομένως, η αρχική κατάταξη των επιλογών στις μεθόδους υπεροχής δεν είναι πλήρης, καθώς
περιλαμβάνει και μη συγκρίσιμες επιλογές. Αν και το χαρακτηριστικό αυτό από πρώτη άποψη
μπορεί να θεωρηθεί ως αρνητικό, στην πραγματικότητα παρέχει χρήσιμη πληροφορία στον
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
245
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αποφασίζοντα εντοπίζοντας λύσεις, μεταξύ των οποίων η επιλογή απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή
και αξιολόγηση των ισχυρών και αδύνατων επιδόσεων τους.
Οι πιο γνωστές μέθοδοι Προσέγγισης Σχέσης Υπεροχής είναι οι ομάδες των μεθόδων ELECTRE
και PROMETHEE.
6.2.3.
Επιλογή βέλτιστης μεθόδου για εφαρμογή
Με βάση τα λειτουργικά χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες που εμφανίζουν οι δύο
βασικότερες ομάδες μεθόδων πολυκριτηριακής ανάλυσης, δηλαδή τα σύστημα λήψης
αποφάσεων με χρήση αθροιστικής συνάρτησης ομάδων κριτηρίων (Πολυκριτηριακή Θεωρία
Αξίας ή Χρησιμότητας), και τα σύστημα λήψης αποφάσεων με καθορισμό μεμονωμένων
κριτηρίων και σύγκριση σεναρίων ανά ζεύγη σε κάθε κριτήριο (Μέθοδοι Προσέγγιση Σχέσεων
Υπεροχής),
παρατηρείται
ότι
η
δεύτερη
ομάδα
μεθόδων
παρουσιάζει
συγκριτικά
πλεονεκτήματα σε σχέση με την πρώτη, όπως:
 Απαλείφει τη στρέβλωση των αποτελεσμάτων λόγω διαφορών κλίμακας.
 Λαμβάνει υπόψη το εύρος της διαφοράς των επιδόσεων των δύο συγκρινόμενων
επιλογών.
 Διευρύνει την κλασική σχέση προτίμησης με την εισαγωγή ψευδοκριτηρίων, που δέχονται
όρια - κατώφλια αδιαφορίας και προτίμησης.
 Διευρύνει
την
κλασική
σχέση
επικράτησης,
αναγνωρίζοντας
καταστάσεις
ασυγκρισιμότητας.
 Τα αποτελέσματα παρέχουν αρχικά μια μερική κατάταξη των επιλογών (που περιλαμβάνει
και μη συγκρίσιμες επιλογές), η οποία μπορεί να αναχθεί και σε πλήρη κατάταξη.
 Παρέχει τη δυνατότητα στο χρήστη να εξάγει περισσότερες πληροφορίες και
συμπεράσματα σχετικά με την απόδοση κάθε εναλλακτικού σεναρίου που εξετάζεται.
 Εξασφαλίζεται η μη αποδοχή αποτελεσμάτων που στηρίζονται σε ακραίες τιμές
βαθμολογίας των κριτηρίων (ιδιαίτερα δυσμενείς περιπτώσεις)
Όσο αναφορά στις δύο μεθόδους PROMETHEE και ELECTRE, το σημαντικότερο πλεονέκτημα
της ομάδας PROMETHEE είναι ότι εφαρμόζει τις πιο σύγχρονες ιδέες μοντελοποίησης
προτιμήσεων με έναν πολύ απλό και κατανοητό τρόπο. Αντίθετα, η μέθοδος ELECTRE
στερείται το εκτενές θεωρητικό υπόβαθρο το οποίο θα βοηθούσε την καλύτερη εκτίμηση των
υποθέσεων που στηρίζεται. Για αυτόν τον λόγο και με την μέθοδο αυτή, ο αποφασίζοντας
συνήθως αρκείται σε προσεγγιστικές συγκρίσεις μη αριθμητικών κριτηρίων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
246
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Με βάση τα παραπάνω, επιλέχθηκαν οι Μέθοδοι Προσέγγιση Σχέσεων Υπεροχής, και
ειδικότερα η μέθοδος PROMETHEE, για την ανάπτυξη και εφαρμογή της εξέτασης των
εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης της παρούσας μελέτης. Το πρόγραμμα που θα
χρησιμοποιηθεί είναι το DECISION LAB, το οποίο στηρίζεται στην μέθοδο PROMETHEE, ενώ
επιπλέον προσφέρει χρήσιμα εργαλεία ανάλυσης ευαισθησίας όπως είναι οι «Μεταβαλλόμενοι
Δείκτες Βαρύτητας» (Walking Weights) και τα «Διαγράμματα Απόφασης» (Decision and 
Axis), τα οποία βασίζονται στην μέθοδο GAIA. Περισσότερες λεπτομέρειες δίνονται στην
παρακάτω παράγραφο.
6.3.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ PROMETHEE
Η επίλυση του πολυκριτηριακού προβλήματος με την μέθοδο PROMETHEE (Preference
Ranking Organisation METHod for Enrichment Evaluations), ακολουθεί τα εξής διαδοχικά
στάδια:
1ο Στάδιο.
Αρχικά, γίνεται η επιλογή των κριτηρίων, τα οποία θα πρέπει να καλύπτουν όλες τις πλευρές
του εξεταζόμενου προβλήματος και να μπορούν να βαθμολογηθούν σε κατάλληλη κλίμακα.
2ο Στάδιο.
Για όλα τα κριτήρια αξιολόγησης καθορίζεται η σπουδαιότητά τους με τη βοήθεια κατάλληλων
συντελεστών βαρύτητας. Το άθροισμα των συντελεστών βαρύτητας των κριτηρίων πρέπει να
είναι 100%, αλλά ο χρήστης μπορεί να θέσει την βαρύτητα κάθε κριτηρίου αναλογικά με τις
βαρύτητες των υπολοίπων, και η ίδια η μέθοδος αναγάγει τις βαρύτητες σε ποσοστό.
3ο Στάδιο
Πραγματοποιείται ανάλυση όλων των εναλλακτικών χαρακτηριστικών (υποκριτηρίων) κάθε
επιμέρους κριτηρίου τα οποία στη συνέχεια ποσοτικοποιούνται είτε με απόλυτες τιμές, είτε με
βάσει συγκεκριμένης κλίμακας (π.χ. 1-10), ενώ παράλληλα ορίζονται και οι κατευθύνσεις
προτίμησης των επιδόσεων (ελάχιστο ή μέγιστο).
4ο Στάδιο
Στο τέταρτο στάδιο, ορίζονται τα ψευδοκριτηρία με τον καθορισμό της συνάρτησης
προτίμησης και των ορίων ανοχής (κατώφλια) κάθε κριτηρίου / υποκριτηρίου. Το βήμα αυτό,
οδηγεί στην δημιουργία μιας πολύπλοκης μήτρας αξιολόγησης, όπως φαίνεται στον παρακάτω
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
247
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
πίνακα, όπου με a J ( j  1  m ) απεικονίζονται τα εναλλακτικά σενάρια, και με f i ( i  1  k )
τα κριτήρια / υποκριτήρια.
Εικόνα 36: Δημιουργία μήτρας αξιολόγησης
Η συνάρτηση προτίμησης
f i (a j ) μπορεί να είναι μία από τις παρακάτω έξη:
1. Κανονικού τύπου συνάρτηση (Usual Type): δεν περιλαμβάνει κατώφλια και υποθέτει
απότομη μετάβαση από την κατάσταση αδιαφορίας στην κατάσταση προτίμησης.
Χρησιμοποιείται πολύ σπάνια.
2. Συνάρτηση με κατώφλι αδιαφορίας (U–Type): περιλαμβάνει μόνο κατώφλι αδιαφορίας Q
και χρησιμοποιείται κυρίως για κριτήρια που ποσοτικοποιούνται ποιοτικά (π.χ. κλίματα 110).
3. Συνάρτηση με κατώφλι προτίμησης (V–Type): περιλαμβάνει μόνο κατώφλι προτίμησης P
και χρησιμοποιείται κυρίως για κριτήρια που ποσοτικοποιούνται με απόλυτες τιμές και όχι
ποιοτικά.
4. Βαθμωτή συνάρτηση (Level Type): Είναι παρόμοια με την (U–Type), αλλά περιλαμβάνει
κατώφλι αδιαφορίας Q, και κατώφλι προτίμησης P, που ορίζει ένα μόνο επίπεδο
ενδιάμεσης προτίμησης μεταξύ αδιαφορίας και σαφούς προτίμησης.
5. Γραμμική συνάρτηση (Linear Type): Είναι παρόμοια με την (V–Type) αλλά περιλαμβάνει
κατώφλι αδιαφορίας Q, και γραμμική μετάβαση στην κατανόηση σαφούς που ορίζεται από
το κατώφλι προτίμησης P.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
248
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
6. Συνάρτηση τύπου Gauss (Gauss Type): υποθέτει σταδιακή μετάβαση από την κατάσταση
αδιαφορίας προς την κατάσταση σαφούς προτίμησης (που θεωρητικά προσεγγίζεται στο
άπειρο) ακολουθώντας τη συνάρτηση μιας κατανομής Gauss και προσδιορίζεται από την
τυπική απόκλιση της κατανομής S. Η συνάρτηση αυτή χρησιμοποιείται σπανίως.
Οι παραπάνω συναρτήσεις απεικονίζονται στην επόμενη εικόνα.
Εικόνα 37: Σχηματική αναπαράσταση των συναρτήσεων προτίμησης
Οι συναρτήσεις προτίμησης και τα όρια ανοχής (κατώφλια) κάθε κριτηρίου / υποκριτηρίου,
εισαγάγουν ουσιαστικά είτε την αβεβαιότητας είτε την ελαστικότητα που θέλει ο χρήστης να
εφαρμόσει σε κάθε κριτήριο.
Υπάρχουν τριών ειδών όρια / κατώφλια, όπως παρουσιάσθηκαν παραπάνω:
 Κατώφλι Αδιαφορίας Q: Είναι η μέγιστη τιμή η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως αμελητέα,
και σε σχέση με την κλίμακα των τιμών του κριτηρίου είναι μια πολύ μικρή τιμή.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
249
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
 Κατώφλι Προτίμησης P: Είναι η ελάχιστη τιμή η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως κρίσιμο άνω
όριο για κάθε κριτήριο, και σε σχέση με την κλίμακα των τιμών του κριτηρίου είναι μια
σχετικά μεγάλη τιμή.
 Κατώφλι Gauss (Τυπική Απόκλιση) S: Το κατώφλι αυτό, χρησιμοποιείται μόνο με την
συνάρτηση τύπου Gauss, και συνήθως είναι μια μέση τιμή μεταξύ Q και P.
Η τιμή Q πρέπει να είναι μικρότερη από την τιμή P για κάθε κριτήριο.
Εάν οι τιμές των κριτηρίων για κάποια από τα εναλλακτικά σενάριο είναι παρόμοιες, τότε τα
κριτήρια αυτά παίζουν πολύ μικρό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα, ενώ αν οι τιμές των
κριτηρίων είναι εμφανώς διαφορετικές, τότε δεν υπάρχει αμφιβολία για το πια τιμή είναι η
επιθυμητή. Στα ενδιάμεσα διαστήματα όμως, η αμφιβολία του αποφασίζονται, μπορεί να
ελαχιστοποιηθεί με την εισαγωγή των παραπάνω ορίων.
5ο Στάδιο
Το πέμπτο στάδιο περιλαμβάνει την ανάπτυξη και εφαρμογή του μοντέλου πολυκριτηριακής
ανάλυσης και περιλαμβάνει τα εξής διακριτά επιμέρους βήματα:
Βήμα 1: Δυαδική σύγκριση επιλογών ανά κριτήριο.
Στο στάδιο αυτό εξετάζονται διαδοχικά σε κάθε κριτήριο f i όλα τα ζεύγη επιλογών a J και με
βάση τη διαφορά των επιδόσεων d n τους και τον τύπο του κριτηρίου υπολογίζονται δείκτες
προτίμησης p n . Οι δείκτες αυτοί δείχνουν το βαθμό στον οποίο η επιλογή α προτιμάται από
την επιλογή i στο συγκεκριμένο κριτήριο.
Ο δείκτης p n συνήθως ανάγεται σε τιμές 0 και 1. Σε περίπτωση γραμμικής μεταβολής, η τιμή
του δείκτη προκύπτει από παρεμβολή με βάση την συνάρτηση προτίμησης μεταξύ των ορίων
Q και P που έχουν τεθεί.
Το αποτέλεσμα της δυαδικής σύγκρισης όλων των ζευγών των εξεταζόμενων επιλογών σε ένα
κριτήριο αποτυπώνεται σε έναν τετραγωνικό πίνακα διαστάσεων m . Ο πίνακας δεν είναι
συμμετρικός καθώς αν p n >0, τότε εξ ορισμού p n =0, δηλαδή η κατάσταση μη προτίμησης
προσδιορίζεται επίσης με μηδενική τιμή του δείκτη. Το πρώτο βήμα ολοκληρώνεται όταν
εξετασθούν και τα k κριτήρια αξιολόγησης, δηλαδή κατασκευασθούν k πίνακες .
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
250
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Βήμα 2: Υπολογισμός συνολικών δεικτών προτίμησης.
Για κάθε ζεύγος επιλογών υπολογίζεται ένας συνολικός δείκτης προτίμησης
p
n
ως
άθροισμα των μερικών σχέσεων προτίμησης σε κάθε κριτήριο p n , σταθμισμένο ανάλογα με
τους συντελεστές βαρύτητας των κριτηρίων.
Οι δείκτες συνολικής προτίμησης
p
n
παίρνουν τιμές επίσης στο διάστημα [0,1] και
υποδηλώνουν αν και σε τι βαθμό μία επιλογή επαληθεύει τον ισχυρισμό ότι υπερέχει έναντι
της δεύτερης επιλογής, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των κριτηρίων. Τα αποτελέσματα του
υπολογισμού των συνολικών δεικτών προτίμησης αποτυπώνονται σε έναν τελικό πίνακα.
Βήμα 3: Υπολογισμός θετικών και αρνητικών ροών
Στο στάδιο αυτό υπολογίζονται για κάθε λύση, δύο μέτρα αξιολόγησης που δείχνουν σε τι
βαθμό η λύση αυτή υπερέχει ή υπολείπεται έναντι όλων των υπολοίπων επιλογών. Τα μέτρα
αυτά ονομάζονται θετική και αρνητική ροή, αντίστοιχα και ορίζονται ως εξής:
Θετική ροή
Η θετική ροή για την κάθε λύση προκύπτει από το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχης
σειράς δια του αριθμού των υπολοίπων επιλογών (m-1) και δείχνει το μέσο βαθμό κυριαρχίας
της λύσης. Συνάγεται ότι όσο μεγαλύτερη η τιμή της θετικής ροής σε σχέση με τις θετικές
ροές των υπολοίπων επιλογών τόσο καλύτερη είναι η λύση αυτή.
Αρνητική ροή
Η αρνητική ροή για την κάθε λύση προκύπτει από το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχης
στήλης δια του αριθμού των υπολοίπων επιλογών (m-1) και δείχνει το μέσο βαθμό που η
λύση αυτή κυριαρχείται από τις υπόλοιπες επιλογές. Συνάγεται ότι όσο μικρότερη η τιμή της
αρνητικής ροής σε σχέση με τις αρνητικές ροές των υπολοίπων επιλογών τόσο καλύτερη είναι
η λύση αυτή.
Βήμα 4: Μερική κατάταξη των επιλογών
Στο στάδιο αυτό κατασκευάζονται αρχικά δύο πλήρεις κατατάξεις (χωρίς ασυγκρισιμότητες)
με βάση τις τιμές των θετικών και αρνητικών ροών. Για 2 εναλλακτικά σενάρια a και b οι
κατατάξεις παρουσιάζονται παρακάτω:
Κατάταξη με βάση τις θετικές ροές (φ+)
 α S+ b
Αν φ+(α) > φ+(b)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
Θετική υπεροχή
251
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
 α Ι+ b
Αν φ+(α) = φ+(b)
Θετική αδιαφορία
Κατάταξη με βάση τις αρνητικές ροές (φ-)
Η
 α S- b
Αν φ-(α) < φ-(b)
Αρνητική υπεροχή
 α Ι- b
Αν φ-(α) = φ-(b)
Αρνητική αδιαφορία
μερική
κατάταξη
που
περιλαμβάνει
καταστάσεις
προτίμησης,
αδιαφορίας
και
ασυγκρισημότητας, προκύπτει ως τομή των δύο αυτών κατατάξεων (θετικής και αρνητικής)
ως εξής:
Προτίμηση:
α ΡΙ b
αν
α S+ b
και
α S- b
ή
α S+ b
και
α Ι- b
ή
α Ι+ b
και
α S- b
Αδιαφορία:
α IΙ b
αν
α Ι+ b
και
α Ι- b
Ασυγκρισιμότητα:
α RΙ b
αν
α S+ b
και
α S- b
Βήμα 5: Πλήρης κατάταξη των επιλογών:
Στο τελικό αυτό στάδιο της μεθόδου κατασκευάζεται μια μοναδική πλήρης κατάταξη των
επιλογών με βάση ένα καθαρό μέτρο υπεροχής κάθε επιλογής. Το μέτρο αυτό ονομάζεται
καθαρή ροή (φ) και προκύπτει ως η διαφορά μεταξύ θετικής και αρνητικής ροής. Η καθαρή
ροή αποτελεί μέτρο της καθαρής υπεροχής ή κυριαρχίας κάθε επιλογής και αναγνωρίζει μόνο
καταστάσεις προτίμησης και αδιαφορίας επιτρέποντας την πλήρη κατάταξη τους:
Προτίμηση:
α ΡΙΙ b
αν
φ(α) > φ(b)
Αδιαφορία:
α ΡΙΙ b
αν
φ(α) = φ(b)
6.4.
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ
Ο προσδιορισµός της συνολικής βαρύτητας αποτελεί το μέτρο της σχετικής σημαντικότητας,
το οποίο αποδίδει ο μελετητής σε συνεννόηση με κάθε εμπλεκόμενο φορέα στη διαδικασία
λήψης της απόφασης για κάθε κριτήριο αξιολόγησης των εναλλακτικών μεθόδων διαχείρισης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
252
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
απορριµµάτων. Η μέθοδος ανάθεσης βαρών είναι έµµεση µε την έννοια ότι ανατίθεται µέσω
ενός κατάλληλα καταρτισμένου ερωτηματολογίου σε κάθε εµπλεκόµενο φορέα, να κατατάξει
τα κριτήρια αξιολόγησης σε σειρά προτεραιότητας και να αποδώσει τον βαθμό ενδιαφέροντος
με ειδικούς συντελεστές. Ο υπολογισμός της ποσοστιαίας συµβολής του κάθε κριτηρίου στην
τελική αξιολόγηση γίνεται µε ένα σχετικά απλό αλγόριθµο από τον μελετητή.
6.5.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ
Για την οπτικοποίηση των αποτελεσμάτων αλλά και την ανάλυση ευαισθησίας, το πρόγραμμα
Decision Lab χρησιμοποιεί την μέθοδος GAIA (Geometrical Analysis for Interactive Assistance)
που παρέχει «Διαγράμματα Απόφασης» (Decision and  Axis), και την δυνατότητα Walking
Weights που σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται «Μεταβαλλόμενοι Δείκτες Βαρύτητας».
Η επιλογή «Walking Weights», προσφέρει την δυνατότητα της αλλαγής των συντελεστών
βαρύτητας με ταυτόχρονη απεικόνιση των νέων αποτελεσμάτων. Το εργαλείο αυτό είναι
μεγάλης σημασίας στην λήψη αποφάσεων ειδικά στις περιπτώσεις όπου η βαρύτητα κάθε
κριτηρίου δεν είναι εφικτό να ορισθεί απόλυτα. Επίσης προσφέρει τον βαθμό σταθερότητας
μιας απόφασης και συνεπώς ελαχιστοποιεί την υποκειμενικότητα του ορισμού των δεικτών
βαρύτητας.
Η μέθοδος GAIA, προσφέρει την δυνατότητα απεικόνισης των κριτηρίων, των εναλλακτικών
αλλά και των αποτελεσμάτων σε άξονες. Στους άξονες αυτούς, ο χρήστης μπορεί να εντοπίσει
εάν υπάρχουν συγκρουόμενα κριτήρια, καθώς και τον βαθμό που επηρεάζει το κάθε κριτήριο
(ανεξάρτητα την βαρύτητα του) στην λήψη της καλύτερης απόφασης. Επίσης από τα
διαγράμματα αυτά, μπορεί να εκτιμηθεί η ποιότητα της κάθε εναλλακτικής σε σχέση με τα
διαφορετικά κριτήρια.
Τα Διαγράμματα Απόφασης αντικατοπτρίζουν το βάρος των κριτηρίων (δείκτης βαρύτητας και
τιμή κριτηρίου) και
οπτικοποιούν
τον
βαθμό
συμβιβασμού που έλαβε χώρα για
συγκεκριμένους δείκτες βαρύτητας. Τα διαγράμματα συνοδεύονται και από μία τιμή Δ επί τις
εκατό (Delta value %), η οποία φανερώνει τον βαθμό ποιότητας και συμβιβασμού της
προτεινόμενης λύσης, δεδομένου ότι λαμβάνει υπόψη το πόσο αντικρουόμενα ήταν τα
κριτήρια που εισαχθήκανε. Τιμές Δ μεγαλύτερες από 70%, δείχνουν μικρό συμβιβασμό και
ευκολία λήψης απόφασης , ενώ τιμές μικρότερες από 50% δηλώνουν μεγάλη δυσκολία στην
λήψη απόφασης για την καλύτερη εναλλακτική από το πρόγραμμα και η ερμηνεία των
αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται με προσοχή.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
253
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
7. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΜΕ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ
ΑΝΑΛΥΣΗ
7.1.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σκοπός του κεφαλαίου είναι η αξιολόγηση των σεναρίων – τεχνολογιών με βάση τεχνικά,
περιβαλλοντικά, οικονομικά και θεσμικά κριτήρια. Για την ανάλυση ευαισθησίας θα
χρησιμοποιηθεί η μέθοδος GAIA (Geometrical Analysis for Interactive Assistance) που παρέχει
την δυνατότητα οπτικοποίησης των αποτελεσμάτων αλλά και τον άμεσο υπολογισμό νέων
δεδομένων κατά την μεταβολή των δεικτών βαρύτητας. Να σημειωθεί ότι τόσο τα κριτήρια
όσο και η κλίμακα βαθμολόγησης έχουν προσαρμοστεί στα χαρακτηριστικά της Περιφέρειας
Ηπείρου.
7.2.
7.2.1.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ
Οικονομικά Κριτήρια
Αυτή η κατηγορία κριτηρίων στοχεύει να αποτυπώσει το οικονομικό αντίκτυπο κατασκευής
της εκάστοτε μονάδας επεξεργασίας καθώς και τα συνολικά λειτουργικά έξοδα και πιθανά
έσοδά της. Αξιολογούνται δύο κριτήρια.
 Κόστος επένδυσης
 Λειτουργικό κόστος
 Έσοδα-έξοδα διάθεσης προϊόντων
7.2.2.
Περιβαλλοντικά Κριτήρια
Τα κριτήρια αυτά λαμβάνουν υπόψη τις πιθανές επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία
των μονάδων επεξεργασίας στο εγγύς και ευρύτερο περιβάλλον. Η συγκεκριμένη κατηγορία,
περιλαμβάνει τα κάτωθι κριτήρια:
 Ποσότητα και σύσταση υγρών αποβλήτων
 Άλλες αέριες εκπομπές
 Εκτροπή βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από την ταφή
 Ποσοστό ανακύκλωσης
 Ποσότητα υπολειμμάτων προς Χ.Υ.Τ.Α./Υ
 Εκπομπές αερίων του Θερμοκηπίου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
254
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
7.2.3.
Τεχνικά Κριτήρια
Η συγκεκριμένη ομάδα κριτηρίων αξιολογεί τις τεχνολογίες από τεχνικής άποψης ώστε να γίνει
αποτύπωση των δυνατοτήτων και της αξιοπιστίας κάθε τεχνολογίας μέσω της οποίας θα
γίνεται η διαχείριση των οργανικών. Σε αυτή περιλαμβάνονται:
 Κατανάλωση - Παραγωγή Ενέργειας (τελικό ισοζύγιο)
 Κατανάλωση νερού
 Λειτουργικές απαιτήσεις – πολυπλοκότητα
 Υπάρχουσα εμπειρία – αξιοπιστία
 Ευελιξία τεχνολογίας (σε μελλοντικές νομοθετικές τάσεις και μεταβολές στις εισερχόμενες
ποσότητες)
 Δυνατότητα υποδοχής άλλων ρευμάτων αποβλήτων
 Απαιτήσεις σε έκταση
7.2.4.
Θεσμικά Κριτήρια
 Εκτιμώμενες αντιδράσεις από τη χρήση της τεχνολογίας
 Συμμόρφωση με την πολιτική της Ε.Ε.
 Αισθητική όχληση των εγκαταστάσεων
 Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας
7.3.
ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ
ΤΩΝ
ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ
ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ
7.3.1.
7.3.1.1.
Οικονομικά Κριτήρια
Κόστος Επένδυσης
Στον ακόλουθο πίνακα, αποτυπώνεται το κόστος επένδυσης ανά τόνο εισερχόμενων
αποβλήτων για τις εξεταζόμενες τεχνολογίες. Οι τιμές που δίνονται είναι ενδεικτικές και
βασίζονται στη διεθνή βιβλιογραφία καθώς και την ελληνική και ευρωπαϊκή εμπειρία μονάδων
σε λειτουργία. Μία καλή προσέγγιση κόστους, μπορεί να γίνει κατά τη φάση εκπόνησης της
Τεχνικής Προμελέτης του έργου, όπου εκτιμώνται με μεγαλύτερη ακρίβεια οι απαιτούμενες
εργασίες βάσει του διαθέσιμου οικοπέδου (εκσκαφές, επιχώσεις, εργασίες ευστάθειας πρανών,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
255
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
κα.) καθώς και τα συμπληρωματικά έργα υποδομής (οδοποιία εσωτερική και εξωτερική,
σύνδεση με δίκτυα, κ.α.). Ακόμη και σ΄ αυτήν την φάση, παραλλαγές στην τεχνολογία από
τους διάφορους οίκους κατασκευής μπορεί να διαφοροποιήσει το κόστος σημαντικά.
Πίνακας 79: Επενδυτικό κόστος ανά τόνο
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
1
2
3
4
5
6
7
Επενδυτικό Κόστος
Μονάδα Συμμείκτων
Μονάδα Προδιαλεγμένου οργανικού
€/tn συμμείκτων
€/tn προδιαλεγμένου
210
140
250
140
300
210
350
210
250
300
580
300
520
300
Το κόστος της μονάδας προδιαλεγμένου οργανικού υλικού στα σενάρια 1-4 είναι μειωμένο,
καθώς μπορούν να αξιοποιηθούν κοινές κτιριακές και άλλες υποδομές λόγω της συμβατότητας
των δύο τεχνολογιών μεταξύ τους (αερόβια και αναερόβια επεξεργασία συμμείκτων και
προδιαλεγμένων). Αντίθετα στα σενάρια 5,6,7 η μονάδα προδιαλεγμένου οργανικού θα
κατασκευαστεί ως αυτόνομη ανεξάρτητη μονάδα και μόνο επιμέρους έργα υποδομής θα
μπορούν να αξιοποιηθούν.
Σύμφωνα με τα παραπάνω και με βάση τα σενάρια επεξεργασίας που έχουν διαμορφωθεί
προκύπτει το απόλυτο επενδυτικό κόστος για κάθε σενάριο.
Πίνακας 80: Απόλυτο επενδυτικό κόστος σεναρίων
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.1.2.
1
2
3
4
5
6
7
Επενδυτικό Κόστος
€
28.700.000,00
33.100.000,00
41.400.000,00
46.900.000,00
39.500.000,00
75.800.000,00
69.200.000,00
Λειτουργικό κόστος
Στη συνέχεια παρατίθεται το μέσο λειτουργικό κόστος κάθε τεχνολογίας. Η καύση αποτελεί
την πιο ακριβή τεχνολογία ακολουθούμενη από την πυρόλυση, για την οποία δεν υπάρχουν
ακριβή στοιχεία που να περιγράφουν το κόστος της τεχνολογίας υπό κανονικές συνθήκες
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
256
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
εμπορικής εφαρμογής9. Η αερόβια ΜΒΕ αποτελεί την πιο οικονομική λύση. Στο κόστος
λειτουργίας δεν περιλαμβάνονται τα έσοδα-έξοδα από τη διάθεση των προϊόντων.
Πίνακας 81: Λειτουργικό κόστος
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
1
2
3
4
5
6
7
Λειτουργικό Κόστος
€/tn
Μονάδα Συμμείκτων
60
60
75
75
65
110
110
€/tn
Μονάδα Προδιαλεγμένου οργανικού
40
40
50
50
65
65
65
Το λειτουργικό κόστος της μονάδας προδιαλεγμένου οργανικού υλικού στα σενάρια 1-4 είναι
μειωμένο καθώς μπορούν να αξιοποιηθούν κοινές κτιριακές και άλλες υποδομές λόγω της
συμβατότητας των δύο τεχνολογιών μεταξύ τους (αερόβια και αναερόβια επεξεργασία
συμμείκτων και προδιαλεγμένων). Αντίθετα στα σενάρια 5,6,7 η μονάδα προδιαλεγμένου
οργανικού θα κατασκευαστεί ως αυτόνομη ανεξάρτητη μονάδα και μόνο επιμέρους έργα
υποδομής θα αξιοποιηθούν που θα μειώσουν ελάχιστα το λειτουργικό κόστος.
Σύμφωνα με τα παραπάνω και με βάση τα σενάρια επεξεργασίας που έχουν διαμορφωθεί
προκύπτει το απόλυτο λειτουργικό κόστος για κάθε σενάριο.
Πίνακας 82: Απόλυτο λειτουργικό κόστος σεναρίων
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
9
1
2
3
4
5
6
7
Λειτουργικό Κόστος
€
8.200.000,00
8.200.000,00
10.250.000,00
10.250.000,00
9.750.000,00
14.700.000,00
14.700.000,00
Pyrolysis and Gasification Factsheet, Juniper,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
257
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
7.3.1.3.
Έσοδα-έξοδα διάθεσης προϊόντων
Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται τα έσοδα από τα προϊόντα της επεξεργασίας. Για τις
τιμές των ανακυκλώσιμων υλικών των Σεναρίων 1-5 έχουν ληφθεί υπόψη οι τιμές πώλησης
από το ΚΔΑΥ Ιωαννίνων μειωμένες κατά ένα ποσοστό ώστε να αντικατοπτρίζεται η μειωμένη
καθαρότητα τους (λόγω της επεξεργασίας σύμμεικτων). Για τις τιμές της παραγόμενης
ενέργειας έχουν ληφθεί υπόψη τα τιμολόγια του Νόμου 3851 για τις ΑΠΕ. Στα έξοδα διάθεσης
προϊόντων συμπεριλαμβάνεται το κόστος διάθεσης υπολειμμάτων και το κόστος διάθεσης των
δευτερογενών καυσίμων σε τσιμεντοβιομηχανίες ή άλλο αποδέκτη. Εκτός από τα έσοδα
διάθεσης της ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία ρυθμίζεται νομοθετικά, οι τιμές πώλησης των
ανακυκλώσιμων ποικίλουν ανάλογα με την κατάσταση της αγοράς, ενώ η τιμή διάθεσης των
δευτερογενών καυσίμων (SRF/RDF) ρυθμίζεται βάσει σύμβασης με τον τελικό αποδέκτη.
Πίνακας 83: Έσοδα – Έξοδα Προϊόντων
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.2.
7.3.2.1.
1
2
3
4
5
6
7
ΕΣΟΔΑ
€
1.282.700,00
597.400,00
2.585.900,00
1.636.600,00
1.372.600,00
3.828.054,32
4.558.077,15
ΕΞΟΔΑ
1.032.500,00
1.830.000,00
1.032.500,00
1.830.000,00
2.531.250,00
1.362.500,00
1.170.000,00
Περιβαλλοντικά Κριτήρια
Ποσότητα και σύσταση υγρών αποβλήτων
Οι υγρές εκπομπές των μεθόδων επεξεργασίας αναλύθηκαν ποσοτικά στο κεφάλαιο
περιγραφής των μεθόδων επεξεργασίας των Α.Σ.Α.. Σε κάθε περίπτωση οι ποσότητες
αναμένεται να είναι μικρές στα σενάρια αερόβιας επεξεργασίας, ενώ σχετικά υπολογίσιμες
ποσότητες αναμένονται κατά την αναερόβια επεξεργασία ανάλογα με τη μέθοδο αναερόβιας
χώνευσης που θα εφαρμοστεί. Περιορισμένες ποσότητες αναμένονται κατά τη στοιχειομετρική
καύση και την πυρόλυση προερχόμενες κυρίως από τον καθαρισμό των απαερίων. Σε
εγκαταστάσεις βιολογικής ξήρανσης, η ποσότητα υγρών αποβλήτων είναι επίσης ελάχιστη.
Παρόλα αυτά, τα υγρά απόβλητα κάθε σεναρίου επεξεργάζονται εύκολα με τα συμβατικά
συστήματα επεξεργασίας λυμάτων.
Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται ποιοτικά τα είδη και το εύρος των υγρών αποβλήτων
καθώς και η βαθμολόγηση ανά προτεινόμενο σενάριο.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
258
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 84: Ποσότητα και σύσταση υγρών αποβλήτων
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο 1
Σενάριο 2
Σενάριο 3
Σενάριο 4
Σενάριο 5
Σενάριο 6
Σενάριο 7
7.3.2.2.
Ποσότητα και Σύσταση Υγρών Αποβλήτων
Βαθμολογία
Αιτιολόγηση
70/100
Μικρές ποσότητες
που αντιμετωπίζονται
με συμβατικά συστήματα
επεξεργασίας
70/100
Μικρές ποσότητες
που αντιμετωπίζονται
με συμβατικά συστήματα
επεξεργασίας
80/100
Υπολογίσιμες ποσότητες που
αντιμετωπίζονται με συμβατικά
συστήματα
επεξεργασίας
80/100
Υπολογίσιμες ποσότητες που
αντιμετωπίζονται με συμβατικά
συστήματα
επεξεργασίας
70/100
Μικρές ποσότητες
που αντιμετωπίζονται
με συμβατικά συστήματα
επεξεργασίας
90/100
Από την αποτέφρωση υπάρχει
παραγωγή υγρών αποβλήτων
που περιέχουν βαρέα μέταλλα αντιμετωπίζονται με σύστημα
επεξεργασίας, πιθανά τριτοβάθμιο
90/100
Από την πυρόλυση υπάρχει
παραγωγή υγρών αποβλήτων
που περιέχουν βαρέα μέταλλα αντιμετωπίζονται με σύστημα
επεξεργασίας, πιθανά τριτοβάθμιο
Άλλες αέριες εκπομπές
Οι αέριες εκπομπές των μεθόδων επεξεργασίας αναλύθηκαν ποσοτικά στο κεφάλαιο
περιγραφής των μεθόδων επεξεργασίας των Α.Σ.Α.. Σε κάθε περίπτωση οι οχλήσεις μέσω
αέριων εκπομπών θα είναι σχεδόν μηδενικές, καθώς η επεξεργασία θα γίνεται εξ ολοκλήρου
σε κλειστά βιομηχανικά κτίρια, γεγονός πολύ σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία μιας
μονάδας. Έχουν υπάρξει περιπτώσεις στο εξωτερικό όπου μονάδες επεξεργασίας Α.Σ.Α. έχουν
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
259
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
αναστείλει μόνιμα ή προσωρινά τη λειτουργία τους λόγω των οχλήσεων που προκαλούσαν
στις γύρω περιοχές.
Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται ποιοτικά τα είδη και το εύρος των αέριων εκπομπών
καθώς και η βαθμολόγηση ανά προτεινόμενο σενάριο.
Πίνακας 85: Επικινδυνότητα αέριων εκπομπών
ΣΕΝΑΡΙΑ
Επικινδυνότητα Αερίων Εκπομπών
Βαθμολογία
Αιτιολόγηση
Σενάριο 1
60/100
Οσμές και βιοαερολύματα τα οποία
περιορίζονται λόγω της εφαρμογής
κλειστών συστημάτων επεξεργασίας
Σενάριο 2
60/100
Οσμές και βιοαερολύματα τα οποία
περιορίζονται λόγω της εφαρμογής
κλειστών συστημάτων επεξεργασίας
Σενάριο 3
60/100
Οσμές και αμμωνία από την αναερόβια τα
οποία περιορίζονται λόγω της εφαρμογής
κλειστών συστημάτων επεξεργασίας
Σενάριο 4
60/100
Οσμές και αμμωνία από την αναερόβια τα
οποία περιορίζονται λόγω της εφαρμογής
κλειστών συστημάτων επεξεργασίας
70/100
Από τη βιολογική ξήρανση παράγονται
οσμές και TOC σε μεγαλύτερες
συγκεντρώσεις από τα συμβατικά
συστήματα ΜΒΕ - αντιμετωπίζεται πολύ
ικανοποιητικά με RTO
80/100
Λόγω αποτέφρωσης παράγονται αέριοι
ρύποι που περιλαμβάνουν πληθώρα
ενώσεων ανόργανων και οργανικών απαιτείται λύση υψηλής τεχνολογίας για
αποφυγή προβλημάτων
80/100
Λόγω πυρόλυσης παράγονται αέριοι ρύποι
που περιλαμβάνουν πληθώρα ενώσεων
ανόργανων και οργανικών - απαιτείται λύση
υψηλής τεχνολογίας για αποφυγή
προβλημάτων
Σενάριο 5
Σενάριο 6
Σενάριο 7
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
260
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
7.3.2.3.
Εκτροπή βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από την ταφή
Το κριτήριο αναφέρεται στη συνεισφορά του κάθε σεναρίου στην εκτροπή των
βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από την ταφή. Τα υπολείμματα των μεθόδων ΜΒΕ περιέχουν σε
ένα βαθμό βιοαποδομήσιμα συστατικά καθώς είναι πρακτικά αδύνατο να επιτευχθεί απόλυτος
διαχωρισμός τους κατά τη μηχανική διαλογή. Η εκτροπή είναι αυξημένη στις μεθόδους
βιολογικής ξήρανσης γιατί μεγάλο ποσοστό των οργανικών ενσωματώνεται στο δευτερογενές
καύσιμο SRF, ενώ πολύ σημαντική είναι και στην περίπτωση της αποτέφρωσης και της
πυρόλυσης καθώς το σύνολο των οργανικών αποτεφρώνεται.
Πίνακας 86: Εκτροπή Βιοαποδομήσιμων από την ταφή
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.2.4.
Εκτροπή βιοαποδομήσιμων
Βαθμολογία
70/100
70/100
70/100
70/100
85/100
100/100
100/100
1
2
3
4
5
6
7
Ποσοστό ανακύκλωσης
Στον ακόλουθο πίνακα, απεικονίζεται ο βαθμός ανακύκλωσης για κάθε εξεταζόμενο Σενάριο.
Σε όλα τα σενάρια προβλέπεται ένα ελάχιστο ποσοστό ανακύκλωσης μέσω της διαλογής στην
πηγή των συσκευασιών και της μονάδας επεξεργασίας προδιαλεγμένου οργανικού. Είναι
σημαντικό να αναφερθεί ότι σε κάθε εξεταζόμενη τεχνολογία δύναται να υπάρξουν
παραλλαγές στο τμήμα μηχανικής διαλογής και να αυξηθεί ή να μειωθεί αντίστοιχα το
ποσοστό ανακύκλωσης. Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης, λαμβάνονται τιμές
ανακύκλωσης τυπικών συστημάτων.
Πίνακας 87: Ποσοστό ανακύκλωσης
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
1
2
3
4
5
6
7
Ποσοστό ανακύκλωσης
Βαθμολογία
25%
5%
25%
5%
5%
0%
0%
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
261
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Το μεγαλύτερο ποσοστό ανακύκλωσης παρατηρείται σε μονάδες ΜΒΕ με ανάκτηση υλικών
μέσω χειροδιαλογής. Στις μονάδες ΜΒΕ με παραγωγή RDF έχει ληφθεί υπόψη ότι
πραγματοποιείται μόνο ανάκτηση μετάλλων, ενώ σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας η
ανακύκλωση θεωρείται μηδενική παρόλο που υπάρχει στην πράξη σύστημα ανάκτησης
μετάλλων, το οποίο όμως δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Επίσης, το ποσοστό ανάκτησης
ανακυκλωσίμων σε μονάδες ΜΒΕ με χειροδιαλογή εξαρτάται κατά πολύ από την έκταση και
την απόδοση του συστήματος διαλογής στην πηγή.
Τέλος, να σημειωθεί ότι ως ανακύκλωση δεν λαμβάνεται η παραγωγή κομπόστ από σύμμεικτα
απόβλητα (CLO), γι’ αυτό και δεν υπολογίζεται στα αντίστοιχα ποσοστά.
7.3.2.5.
Ποσότητα υπολειμμάτων προς Χ.Υ.Τ.Α./Υ
Όλες οι τεχνολογίες διαχείρισης μετά το πέρας της επεξεργασίας αφήνουν ένα στερεό
υπόλειμμα το οποίο προορίζεται προς ταφή. Η ποσότητα των υπολειμμάτων αυτών εξαρτάται
από τα παραγωγικά τμήματα της μονάδας και την τεχνολογία που έχει επιλεγεί. Ενδεικτικά
αναφέρουμε ότι τα στερεά υπολείμματα σε μονάδες ΜΒΕ εξαρτώνται από την παραγωγή RDF
και το βαθμό στον οποίο επιχειρείται η ανάκτηση ανακυκλώσιμων, ενώ αντίθετα σε μονάδες
θερμικής επεξεργασίας το ποσοστό των υπολειμμάτων είναι πρακτικά σταθερό.
Πίνακας 88: Ποσότητα υπολειμμάτων προς ταφή
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.2.6.
1
2
3
4
5
6
7
Ποσότητα υπολειμμάτων προς ταφή
35%
22%
35%
22%
16%
28%
20%
Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
Στην ενότητα αυτή αξιολογούνται συγκριτικά τα υπό εξέταση σενάρια επεξεργασίας Α.Σ.Α. ως
προς τη συνεισφορά τους στις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου. Εκτός από το διοξείδιο
του άνθρακα (CO2), του οποίου η περιεκτικότητα στην ατμόσφαιρα παίζει καταλυτικό
χαρακτήρα για την απορρόφηση θερμότητας και επομένως αύξησης της θερμοκρασίας και
μεγάλη συμβολή στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου», υπάρχουν και άλλα αέρια των οποίων το
μόριο έχει ανάλογες ιδιότητες απορρόφησης και συγκράτησης της υπέρυθρης ακτινοβολίας και
σημαντικής συμβολής στο φαινόμενο. Τα βασικότερα είναι το μεθάνιο (CH4), αζωτούχες
ενώσεις (N2O και NOx), και το "Φρέον" (Χλωριωμένοι Υδρογονάνθρακες), με πολλαπλάσια ως
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
262
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
προς το διοξείδιο του άνθρακα ικανότητα απορρόφησης της θερμότητας. Πιο συγκεκριμένα, οι
αντιστοιχίες ικανότητας απορρόφησης της θερμότητας των βασικών αερίων σε ισοδύναμες
ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO2 equivelant) είναι Μεθάνιο (CH4)=23 CO2 eq,
Αζωτούχες Ενώσεις =296 CO2 eq και Χλωριωμένοι Υδρογονάνθρακες =150.000 CO2 eq.
Τονίζεται ότι τα σενάρια αξιολογούνται συγκριτικά, δεδομένου ότι κατά την παρούσα
κατάσταση όπου κυριαρχεί η ανεπεξέργαστη ταφή των Α.Σ.Α. σε Χ.Α.Δ.Α. και Χ.Υ.Τ.Α., οι
ποσότητες των αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται είναι αξιοσημείωτα υψηλές.
Κατά την κομποστοποίηση εκπέμπεται διοξείδιο του άνθρακα, όπως είναι αναμενόμενο για μια
διαδικασία αερόβιας αποδόμησης οργανικής ουσίας. Ωστόσο, τα βιοαποδομούμενα υλικά
(κυρίως φυτικά υπολείμματα) αποτελούνται εξ’ ολοκλήρου από πρόσφατα δεσμευμένο
άνθρακα και έτσι μπορούν να θεωρηθούν «ουδέτερα» ως προς την προκαλούμενη κλιματική
αλλαγή. Κατά την κομποστοποίηση παράγονται επίσης και άλλα αέρια του θερμοκηπίου, όπως
Ν2Ο και μεθάνιο, για τα οποία δεν υπάρχουν όμως πολλές μετρήσεις. Ειδικά για το μεθάνιο, οι
υπάρχουσες μελέτες δείχνουν ότι σε συστήματα με καλή λειτουργία οι εκπομπές είναι πολύ
χαμηλές, συχνά κάτω από τα όρια ανίχνευσης, πιθανά και λόγω της οξείδωσης του μεθανίου
που παράγεται σε αναερόβιους θύλακες από μεθανότροφους μικροοργανισμούς. Τέλος πρέπει
να σημειωθεί ότι το παραγόμενο κομπόστ μπορεί να υποκαταστήσει μέρος των χημικών
λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, εξοικονομώντας την αντίστοιχη ενέργεια που
απαιτείται για την παρασκευή τους.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίδονται ενδεικτικές τιμές των παραγόμενων αερίων εκπομπών
κατά τη διαδικασία ΜΒΕ με αερόβια επεξεργασίας Α.Σ.Α. (BREF Treatment).
Πίνακας 89: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την αερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α.
Εκπομπές (gr/τόνο Α.Σ.Α.)
CO2
Αζωτούχες Ενώσεις
Μεθάνιο
98.000 – 553.000
11 - 110
411 – 2.000
Κατά την αναερόβια χώνευση εκπέμπεται διοξείδιο του άνθρακα, όπως σε όλες τις διεργασίες
βιολογικής αποδόμησης οργανικών αποβλήτων. Παράγονται, επίσης, και άλλα αέρια του
θερμοκηπίου, όπως μεθάνιο και πιθανώς Ν2O. Από αυτά, η διαφυγή μεθανίου από διαρροές ή
ατυχήματα ενέχει τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα αναφορικά με την κλιματική αλλαγή. Αν και
δεν υπάρχουν σχετικά δημοσιευμένα στοιχεία, οι διαρροές μεθανίου σε εγκαταστάσεις
αναερόβιας χώνευσης ελέγχονται καλά, όπως προαναφέρθηκε, εξ’ αιτίας των κινδύνων που
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
263
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
θέτουν στην ασφάλεια και υγιεινή των εργαζομένων. Έτσι εκτιμάται ότι διαφεύγει πολύ
λιγότερο από το 0,1% του παραγόμενου βιοαερίου. Παρόλα αυτά, η συνεισφορά των
εκπομπών αυτών στην κλιματική αλλαγή αντισταθμίζεται από την παραγόμενη ενέργεια, η
οποία υποκαθιστά την αντίστοιχη χρήση ορυκτών καυσίμων. Επιπλέον, όπως και στην
περίπτωση της αερόβιας επεξεργασίας, το παραγόμενο κομπόστ μπορεί να υποκαταστήσει
μέρος των χημικών λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, εξοικονομώντας την
αντίστοιχη ενέργεια που απαιτείται για την παρασκευή τους.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίδονται ενδεικτικές τιμές των παραγόμενων αερίων εκπομπών
από μονάδες μηχανικής διαλογής, αναερόβιας χώνευσης και ενεργειακής αξιοποίησης του
βιοαερίου από την επεξεργασία Α.Σ.Α. (BREF Treatment).
Πίνακας 90: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την αναερόβια επεξεργασία Α.Σ.Α.
Εκπομπές (gr/τόνο Α.Σ.Α.)
CO2
Αζωτούχες Ενώσεις
Μεθάνιο
181.000 – 520.000
Μη ανιχνεύσιμο
0 – 411
Όσον αφορά την βιολογική ξήρανση, δεδομένου ότι η βιολογική διαδικασία είναι αερόβια, οι
εκπομπές είναι παρόμοιες με αυτές στην περίπτωση της κομποστοποίησης.
Στην περίπτωση της καύσης, οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου προέρχονται
αποκλειστικά από την καμινάδα απαερίων. Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι
ποσότητες εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται κατά την λειτουργία μίας
μονάδας καύσης.
Πίνακας 91: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την καύση Α.Σ.Α.
Εκπομπές (gr/τόνο Α.Σ.Α.)
CO2
Αζωτούχες Ενώσεις
Μεθάνιο
~1.240.000
~1.400
Μη ανιχνεύσιμο
Οι παραπάνω συντελεστές εκπομπής που αναφέρονται είναι βασισμένοι σε μετρήσεις
συγκεκριμένων μονάδων θερμικής επεξεργασίας, ενώ μεταβάλλονται ανάλογα με το είδος της
επεξεργασίας των απαερίων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
264
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Όσον αφορά στην πυρόλυση, οι συντελεστές που χρησιμοποιούνται για την ποσοτικοποίηση
των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου από την εφαρμογή της μεθόδου, είναι οι ίδιοι
που χρησιμοποιούνται και στην καύση.
Επίσης, αέρια του θερμοκηπίου παράγονται και λόγω της κατανάλωσης ενέργειας κατά την
επεξεργασία των Α.Σ.Α. Πληροφοριακά αναφέρεται ότι η μέση ποσότητα ρύπων σε CO2
ισοδύναμο που εκλύεται στην ατμόσφαιρα κατά την παραγωγή 1 kWh από το δίκτυο της ΔΕΗ
είναι περίπου 1,07 κιλά CO2 eq. Παρόλα αυτά, συγκρίνοντας τις υπό εξέταση τεχνολογίες στο
κομμάτι της ενέργειας πρέπει να σημειωθεί ότι η αερόβια επεξεργασία είναι καταναλωτής ενώ
οι υπόλοιπες είναι παραγωγοί ενέργειας.
Όσον αφορά την παραγωγή προϊόντων, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η ανάκτηση
ανακυκλώσιμων βοηθάει στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μόνο εφόσον η διαδικασία
της ανακύκλωσης έχει λιγότερες εκπομπές από την διαδικασία παραγωγής ενός καινούριου
προϊόντος. Μελέτες έχουν δείξει ότι γενικά, μη την ανακύκλωση υλικών πετυχαίνεται μικρή
μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, ειδικά στις περιπτώσεις όπου η χρήση ενός καινούριου
προϊόντος προϋποθέτει μεταφορικά μέσα, τα οποία εκπέμπουν πολύ μεγάλες ποσότητες
αερίων του θερμοκηπίου.
Η παραγωγή και ενεργειακή αξιοποίηση του παραγόμενου RDF/SRF, εκτιμάται ότι γενικότερα
οδηγεί στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, λόγω της εξοικονόμησης εκπομπών αερίων
από την διαδικασία παραγωγή ενέργειας, δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται συμβατικά καύσιμα
(π.χ. λιγνίτης). Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Μελέτη Αξιολόγησης Μεθόδων
Επεξεργασίας Σύμμεικτων Απορριμμάτων στο Νομό Αττικής» του Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. (2008), η
παραγωγή RDF/SRF από 1 τόνο Α.Σ.Α. συντελεί στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου
κατά 0,09 τόνους CO2 eq.
Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται συγκεντρωτικά οι βαθμολογίες που προκύπτουν για τα
υπό εξέταση σενάρια, βάσει όλων των παραπάνω. Αναφέρεται ότι η χαμηλότερη βαθμολογία
αντιπροσωπεύει και την καλύτερη τιμή.
Πίνακας 92: Παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου
Σενάρια
Χαρακτηριστικά σεναρίου
Βαθμολογία
Μέτριες εκπομπές λόγω της αερόβια επεξεργασίας και της κατανάλωσης
Σενάριο 1
ενέργειας. Μικρές μειώσεις λόγω παραγωγής κόμποστ και ανάκτησης
80/100
ανακυκλώσιμων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
265
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σενάρια
Χαρακτηριστικά σεναρίου
Βαθμολογία
Μέτριες εκπομπές λόγω της αερόβια επεξεργασίας και της κατανάλωσης
Σενάριο 2
ενέργειας. Μικρές μειώσεις λόγω παραγωγής κόμποστ και μέτριες μειώσεις
70/100
λόγω παραγωγής RDF.
Μικρές εκπομπές λόγω της αναερόβιας επεξεργασίας. Μέτριες μειώσεις
Σενάριο 3
λόγω της παραγωγής ενέργειας. Μικρές μειώσεις λόγω παραγωγής
30/100
κόμποστ και ανάκτησης ανακυκλώσιμων.
Μικρές εκπομπές λόγω της αναερόβιας επεξεργασίας. Μέτριες μειώσεις
Σενάριο 4
λόγω της παραγωγής ενέργειας. Μικρές μειώσεις λόγω παραγωγής
20/100
κόμποστ και μέτριες μειώσεις λόγω παραγωγής RDF.
Σενάριο 5
Σενάριο 6
Σενάριο 7
7.3.3.
Μέτριες εκπομπές λόγω της αερόβια επεξεργασίας. Μέτριες μειώσεις λόγω
παραγωγής SRF.
Υπολογίσιμες εκπομπές λόγω της καύσης. Μεγάλες μειώσεις λόγω της
παραγωγής ενέργειας.
Υπολογίσιμες εκπομπές λόγω της καύσης. Μεγάλες μειώσεις λόγω της
παραγωγής ενέργειας.
40/100
30/100
30/100
Τεχνικά Κριτήρια
7.3.3.1.
Κατανάλωση – Παραγωγή Ενέργειας
Το τελικό ισοζύγιο ενέργειας προκύπτει από την κατανάλωση αφαιρώντας την ανάκτηση
(παραγωγή).
Η συνολική κατανάλωση ενέργειας σε μια μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων εξαρτάται
πρωταρχικά από τις ενεργειακές απαιτήσεις των διαφόρων επιμέρους συστημάτων και
μηχανημάτων, λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:
-
Την ειδική κατανάλωση ενέργειας
-
Την ποσότητα των αποβλήτων προς επεξεργασία
-
Τις συνολικές ετήσιες ώρες λειτουργίας
Στην περίπτωση της θερμικής επεξεργασίας, η παραγωγή ενέργειας εξαρτάται από τη
θερμογόνο δύναμη των εισερχομένων υλικών ενώ στην περίπτωση της Αναερόβιας ΜΒΕ από
την ποσότητα και τη βιοαποδομησιμότητα του οργανικού υλικού.
Πίνακας 93: Κατανάλωση - Παραγωγή Ενέργειας
Κατανάλωση Ενέργειας
kWh/t
Παραγωγή
Ενέργειας
kWh/t
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
Τελική
Κατανάλωση
kWh/t
266
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.3.2.
Κατανάλωση Ενέργειας
60
80
80
100
140
142
127
1
2
3
4
5
6
7
Παραγωγή
Ενέργειας
120
120
550
636
Τελική
Κατανάλωση
-60
-80
40
20
-140
408
509
Κατανάλωση νερού
Στο κριτήριο αυτό αξιολογείται η κατανάλωση νερού μόνο κατά την παραγωγική διαδικασία
καθώς η κατανάλωση νερού για πλύσεις χώρων και για το προσωπικό λαμβάνεται κοινή για
όλες τις τεχνολογίες.
Η κατανάλωση νερού είναι πολύ μικρή σε μονάδες αερόβιας ΜΒΕ όπου νερό χρησιμοποιείται
μόνο περιοδικά για την ύγρανση κατά την κομποστοποίηση, εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.
Κατά την αναερόβια ΜΒΕ απαιτούνται επιπλέον ποσότητες νερού κατά την αναερόβια
χώνευση. Στη βιολογική ξήρανση σκοπός είναι η απομάκρυνση της υγρασίας από τα απόβλητα
για την αύξηση της θερμογόνου δύναμής τους και δε γίνεται επιπλέον χρήση νερού. Στις
μεθόδους θερμικής επεξεργασίας χρήση νερού γίνεται κατά την επεξεργασία των απαερίων.
Πίνακας 94: Κατανάλωση νερού
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.3.3.
1
2
3
4
5
6
7
Κατανάλωση νερού
m3/tn
0,05
0,12
0,05
0,12
0,1
0,1
Λειτουργικές απαιτήσεις - πολυπλοκότητα
Το κριτήριο αυτό επιχειρεί να αξιολογήσει συγκριτικά το βαθμό δυσκολίας κατά τη λειτουργία
των μονάδων σε κάθε Σενάριο.
Όσον αφορά στην αερόβια ΜΒΕ αυτή παρουσιάζει μεγάλη εφαρμογή στην Ευρώπη και
υπάρχει μεγάλος αριθμός μονάδων που λειτουργούν με την τεχνολογία αυτή. Παρουσιάζει
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
267
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μικρές λειτουργικές απαιτήσεις και πολυπλοκότητα, ενώ υπάρχουν ήδη δύο μονάδες σε
λειτουργία στην Ελλάδα (Αθήνα, Χανιά).
Η αναερόβια ΜΒΕ παρουσιάζει αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η μέθοδος
αναπτύχθηκε αρχικά για την επεξεργασία καθαρών οργανικών υλικών και λίγες από τις
διαθέσιμες τεχνολογίες στην αγορά μπορούν να υποστηρίξουν την επεξεργασία σύμμεικτων
Α.Σ.Α.. Επίσης, απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό εικοσιτετραώρου βάσεως για τη
λειτουργία μιας τέτοιας μονάδας λόγω της πολυπλοκότητάς της. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν
αντίστοιχες μονάδες σε λειτουργία.
Η εγκατεστημένη δυναμικότητα μονάδων βιολογικής ξήρανσης παρουσιάζει επίσης αυξητική
τάση. Η τεχνολογία αυτή έχει σχετικά αυξημένη πολυπλοκότητα σε σχέση με την αερόβια
ΜΒΕ κυρίως λόγω των απαιτήσεων για επεξεργασία των απαερίων μέσω θερμικής οξείδωσης.
Ωστόσο, η επεξεργασία των απαερίων μπορεί να γίνει και μέσω βιόφιλτρου χωρίς να
επιτυγχάνεται, όμως, η ίδια αποτελεσματικότητα στον καθαρισμό των απαερίων. Υπάρχουν
δύο μονάδες σε λειτουργία στην Ελλάδα στο Ηράκλειο και την Κεφαλονιά.
Η αποτέφρωση αποτελεί μία αποδεδειγμένη μέθοδος η οποία χρησιμοποιείται για αρκετές
δεκαετίες παγκοσμίως. Η λειτουργία μιας τέτοιας μονάδας προϋποθέτει εξειδικευμένο
προσωπικό εικοσιτετραώρου βάσεως και είναι πολύπλοκη ενώ έμφαση πρέπει να δοθεί και
στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων επεξεργασίας των απαερίων. Τα παραπάνω
ισχύουν και για την πυρόλυση για την οποία πρέπει να αναφερθεί επιπροσθέτως ότι δεν έχει
προς το παρόν μεγάλη εμπορική εφαρμογή ως τεχνολογία και ότι δεν είναι όλα τα διαθέσιμα
συστήματα κατάλληλα για την επεξεργασία συμμείκτων Α.Σ.Α..
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η βαθμολογία των σεναρίων για το κάθε σενάριο.
Πίνακας 95: Λειτουργικές απαιτήσεις πολυπλοκότητα
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.3.4.
1
2
3
4
5
6
7
Λειτουργικές απαιτήσεις πολυπλοκότητα
Βαθμολογία
30/100
30/100
60/100
60/100
40/100
90/100
90/100
Υπάρχουσα εμπειρία – αξιοπιστία
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η αυξημένη εμπορικά εγκατεστημένη δυναμικότητα μιας
τεχνολογίας αποτελεί δείγμα της αξιοπιστίας της. Ωστόσο, μειωμένη εγκατεστημένη
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
268
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
δυναμικότητα δε σημαίνει απόλυτα χαμηλή αξιοπιστία καθώς ορισμένες τεχνολογίες
αναπτύχθηκαν μόλις τα τελευταία χρόνια και δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως όλες οι
παράμετροι λειτουργίας τους γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στη διαθέσιμη διεθνή
βιβλιογραφία.
Η αερόβια ΜΒΕ αποτελεί συνδυασμό μηχανικής και αερόβιας βιολογικής επεξεργασίας δύο
δοκιμασμένων τεχνικών με υψηλό βαθμό αξιοπιστίας. Η αναερόβια ΜΒΕ έχει συγκριτικά
χαμηλότερη αξιοπιστία, καθώς είναι καταλληλότερη για καθαρά οργανικά απόβλητα ενώ τα
διαχωρισμένα οργανικά των συμμείκτων μέσω μηχανικής προεπεξεργασίας έχουν αυξημένο
ποσοστό προσμίξεων. Η βιολογική ξήρανση αποτελεί παραλλαγή της αερόβιας ΜΒΕ και
ισχύουν τα όσα προαναφέρθηκαν. Σχετικά με τις δύο μεθόδους θερμικής επεξεργασίας που
εξετάζονται η αποτέφρωση χρησιμοποιείται για δεκαετίες. Όσον αφορά την πυρόλυση πολλές
από τις μονάδες σε λειτουργία αποτελούν πιλοτικές εφαρμογές και τα τελευταία χρόνια έχουν
αναφερθεί σημαντικά προβλήματα σε κάποιες μονάδες που εγείρουν ερωτηματικά σχετικά με
την αξιοπιστία της τεχνολογίας10 όσον αφορά την επεξεργασία σύμμεικτων αστικών
αποβλήτων λόγω της ανομοιογενούς σύστασης τους.
Πίνακας 96: Υπάρχουσα εμπειρία - αξιοπιστία
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.3.5.
1
2
3
4
5
6
7
Υπάρχουσα εμπειρία - αξιοπιστία
Βαθμολογία
90/100
90/100
50/100
50/100
70/100
90/100
30/100
Ευελιξία τεχνολογίας
Το κριτήριο αυτό επιχειρεί να αξιολογήσει την ευελιξία των τεχνολογιών στις μελλοντικές
νομοθετικές τάσεις που διαμορφώνονται από την Ε.Ε. σχετικά με την αύξηση της
ανακύκλωσης υλικών και οργανικών και σε διακυμάνσεις στις εισερχόμενες ποσότητες που
μπορεί να οφείλονται σε κοινωνικούς ή άλλους λόγους.
Η αερόβια ΜΒΕ παρουσιάζει σημαντική ευελιξία, καθώς η λειτουργία της μηχανικής
επεξεργασίας μπορεί να προσαρμοστεί στις εισερχόμενες ποσότητες μέσω μείωσης ή αύξησης
του χρόνου λειτουργίας της κάθε γραμμής και να λειτουργεί τελικώς σε 1 ή και περισσότερες
10
Juniper – Pyrolysis and Gasification Factsheet 2008
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
269
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
βάρδιες. Η διαμόρφωση των συστημάτων κομποστοποίησης επιτρέπει, επίσης, την εύκολη
προσαρμογή τους σε διακυμάνσεις ποσοτήτων ή τη μελλοντική χρήση τους για προδιαλεγμένο
οργανικό εφόσον το σύστημα διαλογής στην πηγή επεκταθεί μελλοντικά.
Για το μηχανικό τμήμα της αναερόβιας ΜΒΕ ισχύουν τα όσα προαναφέρθηκαν. Οι
αντιδραστήρες αναερόβιας χώνευσης συνεχούς ροής (24ωρη λειτουργία), πρέπει να έχουν μια
σταθερή ροή εισερχομένου υλικού για την αποτελεσματική λειτουργία τους, ενώ τα
συστήματα διαλείποντος έργου δεν επηρεάζονται καθόλου. Το γεγονός αυτό μπορεί να
αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με τη χρήση περισσότερων του ενός αντιδραστήρων.
Η βιολογική ξήρανση μπορεί να ανταποκριθεί σε μικρότερο βαθμό από την αερόβια ΜΒΕ σε
μεταβολές ποσοτήτων, καθώς η εικοσιτετράωρη βιολογική επεξεργασία που αποτελεί το
πρώτο βήμα επεξεργασίας έχει συγκεκριμένη δυναμικότητα και αύξηση των ποσοτήτων θα
πρέπει να απορροφηθεί από το χώρο υποδοχής εφόσον αυτός έχει διαστασιολογηθεί
κατάλληλα.
Στις μονάδες θερμικής επεξεργασίας, η ποσότητα του εισερχόμενου υλικού θα πρέπει να
διατηρείται σταθερή, προκειμένου η καύση να πραγματοποιείται με υψηλή απόδοση. Μείωση
των εισερχομένων ποσοτήτων έχει άμεση επίπτωση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και
κατ’ επέκταση στη βιωσιμότητα της μονάδας.
Πίνακας 97: Ευελιξία τεχνολογίας
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.3.6.
1
2
3
4
5
6
7
Ευελιξία τεχνολογίας
Βαθμολογία
90/100
90/100
90/100
90/100
70/100
50/100
30/100
Δυνατότητα υποδοχής άλλων ρευμάτων αποβλήτων
Η αποτέφρωση διαθέτει τη μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά στην υποδοχή άλλων ρευμάτων
αποβλήτων όπως λυματολάσπη, ελαστικά. Η πυρόλυση μπορεί, επίσης, να επεξεργαστεί ένα
μεγάλο φάσμα αποβλήτων ωστόσο πολλές τεχνολογίες πυρόλυσης έχουν σχεδιαστεί για ένα
συγκεκριμένο είδος αποβλήτων και θα πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά η καταλληλότητα τους
και για άλλα είδη αποβλήτων. Οι μέθοδοι ΜΒΕ μπορούν να επεξεργαστούν εππροσθέτως μόνο
λυματολάσπη στο βιολογικό τμήμα της εγκατάστασης.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
270
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 98: Δυνατότητα υποδοχής άλλων ρευμάτων αποβλήτων
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.3.7.
1
2
3
4
5
6
7
Δυνατότητα υποδοχής άλλων
ρευμάτων αποβλήτων
Βαθμολογία
30/100
30/100
30/100
30/100
30/100
90/100
60/100
Απαιτήσεις σε έκταση
Στον ακόλουθο πίνακα δίνονται οι απαιτήσεις σε έκταση ανά τεχνολογία λαμβάνοντας υπόψη
εγκαταστάσεις σε λειτουργία και βιβλιογραφικές αναφορές.
Πίνακας 99: Απαιτήσεις σε έκταση
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
1
2
3
4
5
6
7
Απαιτήσεις σε έκταση
m2/tn
0,89
0,89
0,6
0,6
0,26
0,1
0,1
Τη μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνουν οι μονάδες αερόβιας ΜΒΕ. Οι μονάδες βιολογικής
ξήρανσης παρόλο που βασίζονται στην ίδια τεχνολογία καταλαμβάνουν μικρότερο χώρο σε
σύγκριση με την αερόβια ΜΒΕ λόγω του μικρού χρόνου παραμονής των αποβλήτων στο
βιολογικό τμήμα της εγκατάστασης. Στις μονάδες θερμικής επεξεργασίας, η απαιτούμενη
έκταση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αν η επεξεργασία της τέφρας πραγματοποιείται
στη μονάδα η μεταφέρεται σε εξωτερικό αποδέκτη.
7.3.4.
7.3.4.1.
Θεσμικά Κριτήρια
Εκτιμώμενες αντιδράσεις από τη χρήση της τεχνολογίας
Τα έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων συνήθως αντιμετωπίζουν δυσκολίες κατά τη
χωροθέτησή τους, λόγω αντιδράσεων από την τοπική κοινωνία.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
271
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Με βάση την ελληνική και ευρωπαϊκή εμπειρία η κατασκευή μονάδων θερμικής επεξεργασίας
συνδέεται με αυξημένες αντιδράσεις σε σχέση με τις μεθόδους ΜΒΕ λόγω των πιθανών
κινδύνων που σχετίζονται με τις αέριες εκπομπές.
Πίνακας 100: Αντιδράσεις από τη χρήση της τεχνολογίας
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.4.2.
1
2
3
4
5
6
7
Αντιδράσεις από τη χρήση της τεχνολογίας
Βαθμολογία
20/100
20/100
40/100
40/100
40/100
80/100
80/100
Συμμόρφωση με την πολιτική της ΕΕ
Σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο 2008/98 για τα απόβλητα και τη θεματική στρατηγική για
την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων οι μελλοντικές προτεραιότητες της Ε.Ε.
όσον αφορά στη διαχείριση των αποβλήτων συνοψίζονται στα εξής σημεία:

Μείωση των περιβαλλοντικών πιέσεων των αποβλήτων

Μείωση της παραγωγής αποβλήτων

Διαλογή στην πηγή των οργανικών αποβλήτων

Αύξηση της ανακύκλωσης

Ανάκτηση ενέργειας
Η μείωση των περιβαλλοντικών πιέσεων των αποβλήτων επιτυγχάνεται έως ένα βαθμό μέσω
όλων των σεναρίων καθώς ανεξαρτήτως των ποσοτήτων που θα καταλήγουν προς ταφή θα
έχει προέλθει η επεξεργασία τους και η μείωση του ρυπαντικού περιεχομένου τους.
Όσον αφορά στα κίνητρα για μείωση της παραγωγής αποβλήτων, αυτά θα πρέπει να δοθούν
από τις αρμόδιες αρχές ανεξαρτήτως της επιλογής σεναρίου. Ενδεχόμενη μείωση των
παραγόμενων ποσοτήτων ωστόσο επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό τις μονάδες θερμικής
επεξεργασίας η οικονομική βιώσιμη λειτουργία των οποίων εξαρτάται από την ύπαρξη υλικού
εισόδου. Το γεγονός αυτό επηρεάζει και τις υπόλοιπες μονάδες αλλά σε μικρότερο βαθμό
λόγω του χαμηλότερου λειτουργικού και επενδυτικού κόστους τους.
Αντίστοιχα η μελλοντική εισαγωγή προγραμμάτων διαλογής στην πηγή επηρεάζει κατά τον
ίδιο τρόπο τη θερμική επεξεργασία καθώς το ρεύμα αυτό θα εκτραπεί σε καινούργια μονάδα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
272
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
βιολογικής επεξεργασίας. Αντιθέτως οι υποδομές μιας μονάδας ΜΒΕ και η εμπειρία της
λειτουργίας της μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιτυχή επεξεργασία των οργανικών σε
μια μονάδα βιολογικής επεξεργασίας προδιαλεγμένου οργανικού υλικού (αερόβια ή
αναερόβια).
Ένα ελάχιστο ποσοστό ανακύκλωσης θα επιτυγχάνεται σε κάθε σενάριο μέσω διαλογής στην
πηγή ανεξαρτήτως της επιλεγμένης τεχνολογίας. Παρόλα αυτά πάντα θα υπάρχει ένα ποσοστό
ανακυκλώσιμων υλικών στα σύμμεικτα Α.Σ.Α.. Η ανάκτηση τους ευνοείται από τη χρήση
μεθόδων ΜΒΕ ιδιαίτερα όταν αυτές έχουν σχεδιαστεί για το σκοπό αυτό ενώ δεν ευνοείται
από τις υπόλοιπες τεχνολογίες όπου συνήθως ανακτώνται μόνο μέταλλα.
Τέλος, η συμβολή στην ανάκτηση ενέργειας θεωρείται δεδομένη από την αναερόβια ΜΒΕ ενώ
για τη μονάδα αποτέφρωσης θα πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις στην απόδοση
της εγκατάστασης ώστε η παραγωγή ενέργειας να μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανάκτηση
σύμφωνα με τη νέα Οδηγία Πλαίσιο.
Πίνακας 101: Συμμόρφωση με την πολιτική της Ε.Ε.
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.4.3.
1
2
3
4
5
6
7
Συμμόρφωση με την πολιτική της
Ε.Ε.
Βαθμολογία
70/100
50/100
100/100
80/100
30/100
40/100
40/100
Αισθητική όχληση των εγκαταστάσεων
Οι μονάδες αναερόβιας χώνευσης επιβαρύνουν το οπτικό περιβάλλον μέσω του συνήθως
κατακόρυφου αντιδραστήρα και αυτές της θερμικής επεξεργασίας μέσω της καμινάδας. Στο
σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι η όχληση από μονάδες βιολογικής ξήρανσης διαφέρει
ανάλογα με το σύστημα επεξεργασία των απαερίων (θερμική οξείδωση ή βιόφιλτρο) ενώ
κάποιες τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης λειτουργούν με οριζόντιο αντιδραστήρα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
273
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 102: Αισθητική όχληση των εγκαταστάσεων
Αισθητική όχληση των
εγκαταστάσεων
Βαθμολογία
20/100
20/100
30/100
30/100
40/100
70/100
70/100
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.4.4.
1
2
3
4
5
6
7
Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας
Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας εξαρτάται άμεσα από τον βαθμό αυτοματισμού μίας
εγκατάστασης. Σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας όπου δεν υπάρχει άμεση ανθρώπινη
παρέμβαση κατά την επεξεργασία οι θέσεις εργασίας είναι περιορισμένες. Η βιολογική
ξήρανση είναι, επίσης, μια διαδικασία με σχετικά υψηλό βαθμό αυτοματισμού με μοναδικά
παραγόμενα προϊόντα το σταθεροποιημένο υπόλειμμα και τα ανακτώμενα μέταλλα. Σε
μονάδες ΜΒΕ ανάλογα με τη διαμόρφωση της μηχανικής διαλογής υπάρχει η δυνατότητα
δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας ειδικά στην περίπτωση που υπάρχει χειροδιαλογή. Επίσης
η ύπαρξη σταδίων επεξεργασίας όπως η ραφιναρία και η διάστρωση των βιολογικά
επεξεργασμένων οργανικών σε πλατεία για την ωρίμανσή τους εξασφαλίζουν επιπλέον θέσεις
εργασίας.
Πίνακας 103: Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας
ΣΕΝΑΡΙΑ
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
Σενάριο
7.3.5.
1
2
3
4
5
6
7
Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας
Βαθμολογία
70/100
50/100
70/100
50/100
40/100
30/100
30/100
Επιλογή Συντελεστών βαρύτητας
Όπως έχει αναφερθεί, ένα από τα βασικά στοιχεία της μεθόδου, είναι και καθορισμός των
συντελεστών βαρύτητας κάθε κριτηρίου, ο οποίος ουσιαστικά καθορίζει το βαθμό
σπουδαιότητας των εφαρμοζόμενων κριτηρίων και αποτελεί το μέτρο της σχετικής
σημαντικότητας που αποδίδει ο μελετητής σε συνεργασία με κάθε εμπλεκόμενο φορέα στη
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
274
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
διαδικασία λήψης της απόφασης. Ανάλογα με την περίπτωση, χρησιμοποιούνται είτε άμεσοι
συντελεστές βαρύτητας είτε έμμεσοι. Στην παρούσα μελέτη χρησιμοποιήθηκαν έμμεσοι
συντελεστές, οι οποίοι προέκυψαν σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Ο κάθε
φορέας, µέσω ενός κατάλληλα καταρτισμένου ερωτηματολογίου, κατέταξε τα κριτήρια
ιεραρχικά, και απέδωσε συγκεκριμένο βαθμό ενδιαφέροντος με ειδικούς συντελεστές. Τελικώς,
υπολογίσθηκε ο μέσος όρος της ποσοστιαίας συμβολής του κάθε κριτηρίου στην τελική
αξιολόγηση, όπως παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
275
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 104: Βασικοί συντελεστές βαρύτητας κριτηρίων
ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Τελικός Συντελεστής
Βαρύτητας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
-
Επενδυτικό κόστος
6%
Λειτουργικό κόστος
8%
Έσοδα από προϊόντα
7%
ΤΕΧΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
-
Κατανάλωση - Παραγωγή Ενέργειας (τελικό ισοζύγιο)
6%
Λειτουργικές απαιτήσεις – πολυπλοκότητα
5%
Κατανάλωση νερού
1%
Υπάρχουσα εμπειρία – αξιοπιστία
6%
Απαιτήσεις σε έκταση
3%
Ευελιξία
6%
Δυνατότητα υποδοχής άλλων ρευμάτων αποβλήτων (π.χ. ιλύς, ελαστικά κ.α.)
4%
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
-
Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
5%
Άλλες αέριες εκπομπές
4%
Ποσότητα-σύσταση υγρών αποβλήτων
2%
Εκτροπή βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων από την ταφή σε Χ.Υ.Τ.Α.
6%
Μείωση γενικών υπολειμμάτων που θα καταλήγουν σε Χ.Υ.Τ.Α.
7%
Ποσοστό ανακύκλωσης από την μονάδα
5%
ΘΕΣΜΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
-
Συμμόρφωση με την πολιτική της Ε.Ε.
5%
Εκτιμώμενες κοινωνικές αντιδράσεις από τη χρήση της τεχνολογίας
6%
Αισθητική όχληση από τις εγκαταστάσεις
3%
Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας
5%
ΣΥΝΟΛΟ
7.3.6.
100%
Συγκεντρωτικά αποτελέσματα
Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα για όλα τα
επιλεγμένα κριτήρια.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
276
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 105: Συγκεντρωτικός πίνακας αξιολόγησης των σεναρίων
Κριτήρια
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
ΣΕΝΑΡΙΟ 1
ΣΕΝΑΡΙΟ 2
ΣΕΝΑΡΙΟ 3
ΣΕΝΑΡΙΟ 4
ΣΕΝΑΡΙΟ 5
ΣΕΝΑΡΙΟ 6
ΣΕΝΑΡΙΟ 7
28 700.00
33 100.00
41 400.00
46 900.00
39 500.00
73 600.00
67 000.00
8 200.00
7 949.00
8 200.00
9 432.00
10 250.00
8 696.00
10 250.00
10 443.00
9 750.00
10 908.00
13 600.00
11 134.00
13 600.00
10 211.00
60/100
70/100
70/100
25%
35%
60/100
70/100
70/100
5%
22%
60/100
90/100
70/100
25%
35%
60/100
90/100
70/100
5%
22%
70/100
70/100
85/100
5%
16%
80/100
90/100
90/100
0%
28%
80/100
90/100
90/100
0%
20%
-60
-80
40
20
-140
408
509
Κατανάλωση νερού (m )
Λειτουργικές απαιτήσεις - πολυπλοκότητα, (κλ. 0-100)
Υπάρχουσα εμπειρία - αξιοπιστία, (κλ. 0-100)
0,05
30/100
90/100
0,12
30/100
90/100
0,05
60/100
50/100
0,12
60/100
50/100
0
40/100
70/100
0,1
90/100
90/100
0,1
90/100
30/100
Απιτήσεις σε έκταση, (m2/tn)
Ευελιξία τεχνολογίας, (κλ. 0-100)
Δυνατότητα υποδοχής άλλων ρευμάτων αποβλήτων
ΘΕΣΜΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
0,89
90/100
30/100
0,89
90/100
30/100
0,6
50/100
30/100
0,6
50/100
30/100
0,26
70/100
30/100
0,1
50/100
90/100
0,1
30/100
60/100
20/100
80/100
20/100
70/100
20/100
60/100
20/100
50/100
40/100
90/100
50/100
70/100
40/100
80/100
50/100
50/100
20/100
30/100
40/100
40/100
80/100
40/100
70/100
30/100
80/100
40/100
70/100
30/100
Επενδυτικό κόστος, x 103 €
3
Λειτουργικό κόστος, x 10 €
Έσοδα-έξοδα διάθεσης προϊόντων, x 103 €
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Επικινδυνότητα αέριων εκπομπών (κλ. 0-100)
Ποσότητα - Σύσταση υγρών αποβλήτων (κλ. 0-100)
Εκτροπή βιοαποδομήσιμων από την ταφή (κλ. 0-100)
Ποσοστό ανακύκλωσης
Ποσότητα υπολειμμάτων προς ταφή
Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
ΤΕΧΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Κατανάλωση - Παραγωγή ενέργειας, kWh/tn
3
Εκτιμώμενες αντιδράσεις από τη χρήση της
τεχνολογίας (κλ. 0-100)
Συμμόρφωση με την πολιτική της ΕΕ (κλ. 0-100)
Αισθητική όχληση των εγκαταστάσεων (κλ. 0-100)
Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (κλ. 0-100)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
277
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
7.4.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
7.4.1.
Ιεραρχική κατάταξη σεναρίων
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η λειτουργία του μοντέλου για την συγκεκριμένη περίπτωση
προαπαιτεί τον προσδιορισμό των τιμών δύο κατωφλίων (thresholds) ονομαζόμενα ως όρια
προτίμησης P για συναρτήσεις προτίμησης V-type, και αδιαφορίας Q, για συναρτήσεις
προτίμησης U-type. Τα κατώφλια P και Q προκύπτουν ανά κριτήριο αυτομάτως από το
πρόγραμμα, με βάση τη μέση τιμή και την ελάχιστη τιμή αντίστοιχα, των βαθμολογιών κάθε
κριτηρίου.
Εισάγοντας τα παραπάνω δεδομένα στο πρόγραμμα DECISION LAB, λαμβάνουμε την
παρακάτω ιεράρχηση.
Ιεράρχηση
Περιγραφή Σεναρίου
1ο
Σενάριο 3 - Αναερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με
ανάκτηση ανακυκλώσιμων
2ο
Σενάριο 1 - Αερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση
ανακυκλώσιμων
3ο
Σενάριο 4 - Αναερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με
ανάκτηση RDF/μετάλλων
4ο
Σενάριο 2 - Αερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση
RDF/μετάλλων
5ο
Σενάριο 6 - Μονάδα καύσης σύμμεικτων αστικών απορριμμάτων
με ανάκτηση Ενέργειας
6ο
Σενάριο 5 - Βιολογική Ξήρανση με ανάκτηση SRF/ μετάλλων
7ο
Σενάριο 7 - Μονάδα πυρόλυσης σύμμεικτων αστικών
απορριμμάτων με ανάκτηση Ενέργειας
Πίνακας 106: Ιεράρχηση των σεναρίων βάσει της πολυκριτηριακής ανάλυσης
Ακολούθως παρουσιάζονται και τα αποτελέσματα όπως ακριβώς εμφανίζονται στο πρόγραμμα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
278
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 38: Ολική ιεράρχηση των σεναρίων βάσει συνολικής ροή
Εικόνα 39: Μερική ιεράρχηση των σεναρίων βάσει θετικών και αρνητικών ροών
Εικόνα 40: Συνολική ροή (Φ) των σεναρίων
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
279
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Υπενθυμίζεται ότι η συνολική ροή Φ αντικατοπτρίζει την συνολική αποτίμηση της
πολυκριτηριακής ανάλυσης, προσθέτοντας τις θετικές και αρνητικές ροές (θετικά ή αρνητική
επιρροή κάθε κριτηρίων).
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι για την τεχνολογία της Μονάδα επεξεργασίας Α.Σ.Α. στη
Περιφέρεια Ηπείρου προκρίνεται το Σενάριο 3 (Αναερόβια Χώνευση και ανάκτηση
ανακυκλώσιμων). Το σενάριο αυτό υπερτερεί, διότι:
 Είναι πολύ ευέλικτο αφού να ανταποκριθεί στις μελλοντικά διαφαινόμενες τάσεις που
διαμορφώνονται από την Ε.Ε. και σε διακυμάνσεις στις εισερχόμενες ποσότητες λόγω
ενδεχόμενης μη-ορθής εφαρμογής των προγραμμάτων ΔσΠ κ.λπ.
 Έχει χρονικά ικανοποιητική εισροή εσόδων.
 Συνεισφέρει λιγότερο στο φαινόμενο του θερμοκηπίου λαμβάνοντας υπόψη και την
ενεργειακή αξιοποίηση των οργανικών.
 Αποτελεί επιλογή που οδηγεί στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές
 Δεν υστερεί καθόλου σε σχέση με την αερόβια τεχνολογία, στο ποσοστό εκτροπής
του βιοδιασπώμενου κλάσματος από τον Χ.Υ.Τ.Α.
 Είναι κοινωνικά περισσότερο αποδεκτό από τις θερμικές επεξεργασίες (καύση και
πυρόλυση)
 Δεν προϋποθέτει μονάδα καύσης του RDF/SRF που παράγονται σε άλλα σενάρια.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι από την μερική ιεράρχηση, συμπεραίνουμε ότι η
βαθμολογία του Σεναρίου 1 είναι πολύ κοντά στο Σενάριο 3 (αερόβια επεξεργασία και
παραγωγή ανακυκλώσιμων), και ουσιαστικά μειονεκτεί στο γεγονός ότι δεν είναι παραγωγός
ενέργειας. Επιπλέον Το Σενάριο 4 (αναερόβια επεξεργασία και ανάκτηση RDF) είναι τρίτο στην
βαθμολογία, κυρίως διότι η παραγωγή RDF μειώνει το ποσοστό συνολικής ανακύκλωσης.
7.5.
7.5.1.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ
Διαγράμματα GAIA
Η μέθοδος GAIA, προσφέρει την δυνατότητα απεικόνισης των κριτηρίων, των εναλλακτικών
αλλά και των αποτελεσμάτων σε άξονες. Στους άξονες αυτούς, ο χρήστης μπορεί να εντοπίσει
εάν υπάρχουν συγκρουόμενα κριτήρια, καθώς και τον βαθμό που επηρεάζει το κάθε κριτήριο
την τελική απόφαση. Επίσης από τα διαγράμματα αυτά, μπορεί να εκτιμηθεί το βάρος των
κριτηρίων (δείκτης βαρύτητας και τιμή κριτηρίου) και να οπτικοποιηθεί ο βαθμός
συμβιβασμού που έλαβε χώρα για συγκεκριμένους δείκτες βαρύτητας.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
280
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ακολούθως, παρουσιάζεται το διάγραμμα GAIA που προκύπτει από την εισαγωγή των
κριτηρίων στο πρόγραμμα.
Εικόνα 41: Διάγραμμα GAIA
Στο παραπάνω διάγραμμα, τα ομαδοποιημένα κριτήρια (οικονομικά, περιβαλλοντικά, τεχνικά
και θεσμικά) παρουσιάζονται σαν τέσσερα σημεία στους άξονες X και Y (δύο διαστάσεις). Το
που ακριβώς βρίσκεται κάθε σημείο εξαρτάται από την σχέση του με τα άλλα κριτήρια και
ορίζεται από το πρόγραμμα. Τα σενάριο παρουσιάζονται με μπλε τρίγωνα, και η απόσταση
τους από κάθε ομάδα κριτηρίων αντιπροσωπεύει τον βαθμό που καλύπτει τα κριτήρια αυτά.
Τονίζεται ότι η απόσταση δεν είναι ανάλογη με τον βαθμό κάλυψης του σεναρίου αλλά η
σχέση που τα διέπει είναι πιο πολύπλοκη. Παρατηρούμε λοιπόν επί παραδείγματος ότι, τα
σενάρια 7 και 5 είναι σε μεγάλη απόσταση από τα κοινωνικά (social) κριτήρια λόγω κυρίως της
μικρής αποδοχής που αναμένεται να έχουν. Επίσης παρατηρούμε ένα κόκκινο σημείο π (pi), το
οποίο ουσιαστικά δηλώνει το κέντρο βάρους των κριτηρίων σε εξάρτηση με τους συντελεστές
βαρύτητας που έχουν αποδοθεί.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
281
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τα αποτελέσματα της ιεράρχησης που παρουσιάστηκε προηγουμένως, προκύπτουν από την
απόσταση κάθε σεναρίου σε σχέση με το σημείο π (κέντρο βάρους των κριτηρίων). Στο
παραπάνω διάγραμμα το Σενάριο 3 βρίσκεται, σε σχέση με τα υπόλοιπα σενάρια, σε
μικρότερη απόσταση από το σημείο pi, οριακά όμως σε σχέση με το Σενάριο 1.
Η τιμή Δ επί τις εκατό (Delta value %), φανερώνει ότι ο βαθμός ποιότητας και συμβιβασμού
της προτεινόμενης λύσης είναι 96,68 (~100%), και συνεπώς συμπεραίνουμε ότι τα κριτήρια
που εισήχθηκαν στο πρόγραμμα δεν ήταν αντικρουόμενα. Το ίδιο υποδηλώνει και η σχετικά
ευρεία κάλυψη των κριτηρίων στο διάγραμμα GAIA (το κριτήρια δεν συμπίπτουν οπτικά).
Στην ακόλουθη εικόνα, παρουσιάζονται βασικοί συντελεστές βαρύτητας κριτηρίων, όπως
προέκυψαν σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς.
Εικόνα 42: Βασικοί συντελεστές βαρύτητας κριτηρίων, όπως προέκυψαν σε συνεργασία με
τους ενδιαφερόμενους φορείς
7.5.2.
Μεταβαλλόμενοι Δείκτες Βαρύτητας
Η επιλογή «Μεταβαλλόμενοι Δείκτες Βαρύτητας» (Walking Weights), προσφέρει την
δυνατότητα της αλλαγής των συντελεστών βαρύτητας με ταυτόχρονη απεικόνιση των νέων
αποτελεσμάτων. Το εργαλείο αυτό είναι μεγάλης σημασίας στην λήψη αποφάσεων ειδικά στις
περιπτώσεις όπου η βαρύτητα κάθε κριτηρίου δεν είναι εφικτό να ορισθεί απόλυτα. Επίσης
προσφέρει τον βαθμό σταθερότητας μιας απόφασης και συνεπώς ελαχιστοποιεί την
υποκειμενικότητα
του
ορισμού
των
δεικτών
βαρύτητας.
Ο
βαθμός
σταθερότητας
παρουσιάζεται στην ακόλουθη εικόνα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
282
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Εικόνα 43: Βαθμός σταθερότητας της απόφασης
Όπως φαίνεται από την παραπάνω εικόνα, η απόφαση μπορεί να αλλάξει μόνο εάν η
βαρύτητα των οικονομικών κριτηρίων αυξηθεί κατά περίπου 64% ( [35,9%-21,78%] /
21,78%), είτε των περιβαλλοντικών κριτηρίων αυξηθεί κατά περίπου 9%, των τεχνικών
κριτηρίων αυξηθεί κατά περίπου 14%, είτε των περιβαλλοντικών κριτηρίων αυξηθεί κατά
περίπου 9%. Τα κοινωνικά κριτήρια, δεδομένου ότι έχουν αθροιστικά των μικρότερο
συντελεστή βαρύτητας, ενδεχόμενη αύξηση τους δεν αναμένεται να επηρεάσει την
ιεράρχηση, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα σενάρια 6 και 7 που έχουν τις μικρότερες τιμές
(μικρότερη αποδοχή από την κοινωνία) είναι ήδη στις τελευταίες θέσεις. Πιο αναλυτικά, ο
παραπάνω βαθμός σταθερότητας παρουσιάζεται στις ακόλουθες εικόνες. Επισημαίνεται ότι το
κάθε σενάριο είναι προτιμητέο εφόσον έχει θετική ροή (μπλε περιοχή στον θετικό άξονα Φ).
Α
Β
Γ
Δ
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
283
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ε
Εικόνα 44: Περιπτώσεις αλλαγής βαρύτητας περιβαλλοντικών και οικονομικών κριτηρίων
Όπως φαίνεται και στις παραπάνω εικόνες, το σενάριο 3 υπερτερεί στην περίπτωση όπου τα
κριτήρια έχουν ίσους συντελεστές βαρύτητας (Α), είτε ακόμα και σε περίπτωση μη
ρεαλιστικής αύξησης των συντελεστών βαρύτητας των οικονομικών κριτηρίων (Β). Σε
περίπτωση αύξησης των συντελεστών βαρύτητας των περιβαλλοντικών κριτηρίων (Γ), το
σενάριο 3 σχεδόν ισοδύναμη με το σενάριο 4, ενώ σε περίπτωση αύξησης των συντελεστών
βαρύτητας των τεχνικών κριτηρίων (Δ) πέραν του 38% σε σχέση με το 31% που προκύπτει
από τα ερωτηματολόγια, πρώτο έρχεται το σενάριο 1. Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, σε
περίπτωση μη ρεαλιστικής αύξησης των συντελεστών βαρύτητας των κοινωνικών κριτηρίων
(Ε), το σενάριο 3 πάλι υπερτερεί, οριακά, έναντι του σεναρίου 1.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
284
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
8. ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται η τεχνική περιγραφή του προτεινόμενου σεναρίου (Αναερόβια ΜΒΕ
με ανάκτηση ανακυκλωσιίμων) αποτυπώνοντας μία τυπική - αντιπροσωπευτική μονάδα αυτής
της τεχνολογίας. Να σημειωθεί ότι αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο η μονάδα να παράγει
επιπροσθέτως και RDF ώστε να μειωθεί ο όγκος των αποβλήτων προς το Χ.Υ.Τ.Υ., εφόσον,
όμως, έχει εξασφαλιστεί αγορά για την αξιοποίησή του.
8.1.
ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Σύμφωνα με την ΚΥΑ 29407/2002, η οποία εναρμονίζει την Εθνική Νομοθεσία με την
Ευρωπαϊκή
Οδηγία
1999/31/ΕΚ),
θα
πρέπει
να
οδηγούνται
στους
Χ.Υ.Τ.Α.
μόνο
επεξεργασμένα απορρίμματα. Σύμφωνα με την ίδια ΚΥΑ, ως επεξεργασία ορίζονται οι φυσικές,
θερμικές, χημικές ή βιολογικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της διαλογής, που
μεταβάλλουν τα χαρακτηριστικά των αποβλήτων, προκειμένου να περιοριστούν ο όγκος ή οι
επικίνδυνες ιδιότητές τους, να διευκολυνθεί η διακίνησή τους ή να βελτιωθεί η ανάκτηση
χρήσιμων υλών. Κατά συνέπεια, ως επεξεργασία εννοείται η διαλογή στην πηγή
(συσκευασιών, οργανικών, πράσινων, επικίνδυνων οικιακών κ.α.), η μηχανική διαλογή, η
μεταφόρτωση και η δεματοποίηση, καθώς και όλες οι τεχνολογίες θερμικής, φυσικής, χημικής
και βιολογικής επεξεργασίας.
Η απευθείας ταφή απορριμμάτων στους Χ.Υ.Τ.Α. έχει ως συνέπεια την ανεξέλεγκτη εκπομπή
αερίων και στραγγισμάτων και δεν είναι επιτρεπτή πρακτική για τη διαχείριση των Α.Σ.Α.. Με
την εγκατάσταση της προτεινόμενης μονάδας ΜΒΕ, όχι μόνο περιορίζονται οι εκπομπές στον
αέρα και το έδαφος, αλλά επιτυγχάνεται και μείωση του απορριμματικού όγκου με
ταυτόχρονη αύξηση της διάρκειας ζωής του Χ.Υ.Τ.Α. και παραγωγή ενέργειας μέσω της
αξιοποίησης του παραγόμενου βιοαερίου.
Ειδικότερα, με τη προτεινόμενη μονάδα επεξεργασίας, θα εξασφαλίζονται τα εξής:

Μείωση του δυναμικού εκπομπής ρυπαντών των απορριμμάτων πριν οδηγηθούν σε
υγειονομική ταφή. Πιο συγκεκριμένα, μείωση του ρυπαντικού φορτίου των στραγγιδίων,
καθώς και μείωση των εκπομπών βιοαερίου στο Χ.Υ.Τ.Α..

Μείωση του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος που οδηγείται στους Χ.Υ.Τ.Α., προκειμένου
να συμβάλλει η Περιφέρεια στους στόχους μείωσης που τίθενται από την ΚΥΑ
29407/2002.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
285
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου

Αύξηση της διάρκειας ζωής των Χ.Υ.Τ.Α. μέσω της μείωσης της απορριμματικής μάζας που
οδηγείται προς ταφή

Μείωση του όγκου των απορριμμάτων που οδηγούνται σε ταφή, καθώς και μείωση της
περιεχόμενης υγρασίας, ώστε να είναι εύκολα διαχειρίσιμα και συμπιέσιμα και να μην
έχουν οσμές.

Παραγωγή ενέργειας μέσω της αξιοποίησης του βιοαερίου

Παραγωγή κομπόστ υψηλής ποιόττηας από τη μονάδα προδιαλεγμένων και υλικό τύπου
κομπόστ (Compost Like Output - CLO) από τη μονάδα των συμμείκτων το οποίο μπορεί
να χρησιμοποιηθεί ως υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α..
Η μονάδα των συμμείκτων προτείνεται να σχεδιαστεί με δυναμικότητα 110.000 tn ενώ αυτή
των προδιαλεγμένων με δυναμικότητα 40.000 tn σύμφωνα με την ανάλυση που προηγήθηκε.
Για τα στοιχεία σχεδιασμού της μονάδας έχει ληφθεί υπ όψη η «Κ.Υ.Α. οικ. 114218/97 (ΦΕΚ
1016 Β) : Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών
αποβλήτων» αλλά και οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές σύμφωνα με το έγγραφο αναφοράς για
την επεξεργασία των απορριμμάτων11.
Μονάδα Αναερόβιας ΜΒΕ
Για την μονάδα αναερόβιας ΜΒΕ και τις επιμέρους εγκαταστάσεις αυτής, απαιτείται χώρος
περίπου 70 στρεμμάτων. Οι επιμέρους κύριες εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν:
-
Έλεγχο και ζύγιση εισερχομένων και εξερχόμενων οχημάτων
-
Υποδοχή και προσωρινή αποθήκευση αποβλήτων
-
Μηχανική διαλογή και δεματοποίηση προϊόντων
-
Αναερόβια χώνευση
-
Κομποστοποίηση
-
Ραφιναρία
-
Ωρίμανση και αποθήκευση
Η μονάδα βιολογικής επεξεργασίας θα σχεδιαστεί με τις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές ώστε
να χρησιμοποιεί τις ΒΔΤ και να καλύπτει κατά ελάχιστον τις τεχνικές προδιαγραφές που θέτει
το θεσμικό πλαίσιο για την επεξεργασία των αποβλήτων. Σε κάθε περίπτωση θα απαιτηθούν
11
European Commission, Reference Document on Best Available Techniques for the Waste Treatment
Industries, August 2006
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
286
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
τουλάχιστον δύο γραμμές μηχανικής επεξεργασίας για τα σύμμεικτα απόβλητα ενώ θα
προβλεφθεί και γραμμή επεξεργασίας προδιαλεγμένου οργανικού υλικού. Ακολούθως
αναλύονται τα σημαντικότερα σημεία τεχνικού σχεδιασμού της μονάδας.
8.1.1.
Υποδοχή – Προσωρινή Αποθήκευση
Στη μονάδα θα εισέρχονται κατά βάση τα εξής ήδη αποβλήτων:

Σύμμεικτα αστικά απόβλητα

Προδιαλεγμένα οργανικά απόβλητα

Πράσινα απόβλητα

Λυματολάσπη
Τα απορριμματοφόρα που εισέρχονται στον υφιστάμενο χώρο, θα οδεύουν προς τη
γεφυροπλάστιγγα όπου θα γίνεται ζύγιση των εισερχόμενων οχημάτων ενώ θα ακολουθεί
καταγραφή του είδους και της ποσότητας των απορριμμάτων που φέρονται προς διάθεση.
Στη συνέχεια, τα απορριμματοφόρα που φέρουν το κατάλληλο προς επεξεργασία φορτίο, θα
οδεύουν προς το χώρο υποδοχής της μονάδας, και συγκεκριμένα προς τη θέση εκφόρτωσης
των απορριμμάτων. Ο σχεδιασμός των έργων εισόδου θα εξασφαλίζει την ικανή προσπέλαση
των οχημάτων ώστε να προληφθεί ο σχηματισμός "ουράς" των οχημάτων κατά τις ώρες
αιχμής. Θα ληφθεί μέριμνα για την ομαλή κυκλοφορία των οχημάτων και την αποφυγή
διασταύρωσης εισερχομένων και εξερχόμενων οχημάτων.
Η πρόσβαση στο χώρο υποδοχής θα γίνεται μέσω οδού και πλατείας, στην οποία τα οχήματα
θα μπορούν να κάνουν τους απαραίτητους ελιγμούς. Οι διαστάσεις των χώρων θα επιτρέπουν
την άνετη διέλευση και τους απαραίτητους ελιγμούς των απορριμματοφόρων, προκειμένου να
λάβουν τη θέση εκκένωσης.
Υποδοχή σύμμεικτων αποβλήτων
Η προσέγγιση του χώρου εκφόρτωσης θα γίνεται με την όπισθεν, χωρίς ο οδηγός να κατέλθει
από το όχημα. Οι θύρες θα ανοιγοκλείνουν με αυτοματοποιημένο σύστημα ώστε να
ελαχιστοποιούνται οι εκπομπές στο περιβάλλον. Ο χώρος εκφόρτωσης θα έχει διαμόρφωση
βαθιάς τάφρου για τα σύμμεικτα απόβλητα ενώ για την παραλαβή των απορριμμάτων από τον
υποδοχέα προβλέπεται γερανογέφυρα, πλήρης μετά της αρπάγης και του φορείου ανάρτησης
αυτής. Η χωρητικότητα της κάθε τάφρου θα πρέπει να εξασφαλίζει την προσωρινή
αποθήκευση απορριμμάτων συνήθως δύο ημερών σε συνάρτηση και με τις ημέρες
λειτουργίας της μονάδας. Ο χώρος υποδοχής θα λειτουργεί σε υποπίεση.
Για τις εργασίες αυτές, η θέση εκκένωσης θα διαμορφωθεί ώστε:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
287
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου

να επιτρέπει την εύκολη εκφόρτωση και φόρτωση των απορριμμάτων,

να διαθέτει επαρκή χώρο για αποθήκευση,

να έχει επαρκή φωτισμό για τον οπτικό έλεγχο των απορριμμάτων,

να επιτρέπει την πρόσβαση για την απομάκρυνση των ακατάλληλων αποβλήτων,

να μην διασκορπίζονται τα απορρίμματα στον περιβάλλοντα χώρο,

να μην υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης του εδάφους και των υπόγειων υδάτων από την
παραμονή των αποβλήτων στη θέση.
Τα υλικά κατασκευής της τάφρου προσωρινής αποθήκευσης θα είναι είτε από οπλισμένο
σκυρόδεμα είτε από κοινό χάλυβα ικανού πάχους και ανθεκτικών συγκολλήσεων έτσι ώστε να
μην υφίστανται αλλοιώσεις από τυχόν προσκρούσεις. Ο χώρος θα είναι στεγανός και θα
παρουσιάζει μικρή κλίση για τη συλλογή διαρροών στραγγισμάτων.
Υποδοχή προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων
Για την υποδοχή των προδιαλεγμένων οργανικών ισχύουν τα όσα αναφέρθηκαν και για τα
σύμμεικτα απόβλητα με τη διαφορά ότι ο χώρος υποδοχής μπορεί να έχει και διαμόρφωση
επίπεδης τάφρου και η τροφοδοσία της γραμμής μηχανικής επεξεργασίας να γίνεται με
φορτωτή.
Υποδοχή πράσινων αποβλήτων
Τα πράσινα απόβλητα μπορούν να αποθηκεύονται είτε σε χώρο εντός του κτιρίου υποδοχής
είτε σε ανοιχτό εξωτερικό χώρο εφόσον δεν έχουν αναμιχθεί με οργανικά υπολείμματα άλλης
προελεύσεως.
Υποδοχή λυματολάσπης
Η υποδοχή της λυματολάσπης και η τεχνική ενσωμάτωση του υλικού αυτού στη μονάδα θα
εξαρτηθεί από τις ιδιότητες της. Σε περίπτωση που πρόκειται για μη σταθεροποιημένη
λυματολάσπη και αναλόγως με τις ποσότητες που θα εισέλθουν στη μονάδα αυτή μπορεί να
επεξεργαστεί
στους
αναερόβιους
αντιδραστήρες.
Αν
η
λυματολάσπη
είναι
ήδη
σταθεροποιημένη μέσω παρατεταμένου αερισμού τότε οι εισερχόμενες ποσότητες θα
εκτραπούν απευθείας στο στάδιο της κομποστοποίησης των προερχόμενων από τα σύμμεικτα
οργανικών.
8.1.2.
Μηχανική Διαλογή
Σύμμεικτα απόβλητα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
288
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σκοπός του τμήματος μηχανικής διαλογής είναι ο διαχωρισμός των εισερχομένων σύμμεικτων
αποβλήτων προς παραγωγή των παρακάτω κλασμάτων:
α) Στο
οργανικό
κλάσμα
προς
αναερόβια
επεξεργασία
για
την
παραγωγή
εδαφοβελτιωτικού (CLO) και την ανάκτηση ενέργειας. Ανάλογα με την τεχνική λύση
που θα επιλεγεί ενδέχεται ένα μέρος των διαχωρισθέντων οργανικών (ευμεγέθη
οργανικά) να εκτρέπεται στο τμήμα κομποστοποίησης χωρίς να υφίσταται αναερόβια
χώνευση.
β) Στο κλάσμα των ειδών χαρτιού, τα οποία ανακτώνται με χειροδιαλογή (εάν επιλεγεί η
παραγωγή τους).
γ) Στο κλάσμα των ειδών πλαστικού, τα οποία ανακτώνται με χειροδιαλογή. (εάν
επιλεγεί η παραγωγή τους)
δ) Στο κλάσμα του μίγματος χαρτιού – πλαστικού RDF (εάν επιλεγεί η παραγωγή του)
ε) Στο κλάσμα των σιδηρούχων (μαγνητιζομένων) μετάλλων.
στ) Στο κλάσμα των μη σιδηρούχων μετάλλων.
ζ)
Στο κλάσμα των αχρήστων υλικών από τους διαχωρισμούς της μονάδας, προς
διάθεση είτε εξ ολοκλήρου σε Χ.Υ.Τ.Υ Το εν λόγω κλάσμα, μαζί με τα ογκώδη του χώρου
υποδοχής, συνιστούν τελικά το ρεύμα των αχρήστων, τα οποία θα οδηγούνται προς
υγειονομική ταφή.
Ενδεικτικά αναφέρονται τα τυπικά στάδια της μηχανικής διαλογής μιας μονάδας ΜΒΕ:
-
Διάνοιξη πλαστικών σάκων
Ο σχίστης σάκων θα χρησιμοποιείται για τη διάνοιξη των σάκων που περιέχουν τα
απορρίμματα ώστε να καταστεί στη συνέχεια δυνατός ο μηχανικός διαχωρισμός τους.
-
Πρωτοβάθμια Κοσκίνηση
Μετά το σχίστη σάκων φάση και την απομάκρυνση των ανεπιθύμητων υλικών ακολουθεί η
πρωτοβάθμια κοσκίνιση. Η επιλογή της διαμέτρου των οπών του κοσκινού αποτελεί ιδιαίτερα
σημαντική παράμετρο κατά το σχεδιασμό της μονάδας επεξεργασίας για τον αποτελεσματικό
διαχωρισμό των ευμεγεθών υλικών από το υπόλοιπο ρεύμα των απορριμμάτων που οδεύει
προς περαιτέρω διαχωρισμό στο δευτεροβάθμιο κόσκινο. Ως ευμεγέθη υλικά στη φάση αυτή
διαχωρίζονται τα χαρτόνια και ένα σημαντικό τμήμα του φύλλου πλαστικού. Δεδομένου,
λοιπόν, ότι τα υλικά αυτά αποτελούν βασικό συστατικό του RDF ή εν δυνάμει εμπορεύσιμα
ανακυκλώσιμα υλικά είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο διαχωρισμός τους από το υπόλοιπο ρεύμα
των απορριμμάτων. Τα συγκρατούμενα ευμεγέθη μεταφέρονται στο τμήμα διαλογής του
ξηρού κλάσματος.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
289
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
-
Δευτεροβάθμια κοσκίνηση
Το κλάσμα των απορριμμάτων που διέρχεται από τις οπές του πρωτοβάθμιου κοσκινού και
αποτελεί το κυρίως ρεύμα των απορριμμάτων, οδηγείται στο στάδιο της δευτεροβάθμιας
κοσκίνισης. Μία από τις πλέον βασικές παραμέτρους για το σχεδιασμό της μηχανικής διαλογής
είναι η επιλογή της διαμέτρου των οπών του κοσκινού αυτού, διότι η δευτεροβάθμια
κοσκίνιση θα προσδιορίσει ποια υλικά θα οδεύσουν για κομποστοποίηση και ποια προς
παραγωγή RDF/ανακυκλώσιμων. Συνήθως το κόσκινο που επιλέγεται σε αυτή την περίπτωση
έχει διάμετρο οπών 70-80 mm. Η εν λόγω επιλογή τεκμηριώνεται ως ακολούθως: Από την
εμπειρία και την πρακτική της κοσκινίσεως στο στάδιο αυτό προκύπτει ότι διάμετροι άνω των
70-80 mm επιτρέπουν σε περισσότερα ετερογενή μη οργανικά υλικά (όπως κουτάκια
αλουμινίου και σιδήρου, συσκευασίες γιαουρτιού, πλαστικά φιαλίδια κλπ.) να εκτραπούν από
τη μονάδα κομποστοποίησης. Το διερχόμενο κλάσμα αφού υποστεί μαγνητικό διαχωρισμό
οδηγείται προς κομποστοποίηση.
-
Μαγνητικός διαχωρισμός
Τα ρεύματα που προκύπτουν από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια κοσκίνηση πριν
οδηγηθούν για την παραγωγή RDF/ανακυκλωσίμων ή κομποστοποίηση περνάνε από
μαγνητικούς διαχωριστές για την ανάκτηση των σιδηρούχων μετάλλων. Τα σιδηρούχα
αντικείμενα αφού διαχωριστούν, συλλέγονται οδηγούνται προς συμπίεση.
-
Αλουμινοδιαχωρισμός
Τα ευμεγέθη ρεύματα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας κοσκίνισης μετά την
απομάκρυνση των σιδηρούχων μετάλλων θα οδηγούνται σε αλουμινοδιαχωριστή στον οποίο
διαχωρίζονται με μεγάλη απόδοση τα υλικά αλουμινίου. Το ρεύμα των υλικών που πρόκειται
να τροφοδοτηθεί προς αλουμινοδιαχωρισμό θα πρέπει να μην περιέχει σιδηρούχα αντικείμενα,
επειδή, λόγω της ανάπτυξης ισχυρού μαγνητικού πεδίου τα σιδηρούχα αντικείμενα θα
έλκονται με πολύ ισχυρές δυνάμεις και οι δημιουργούμενες από την έλξη αυτή κρούσεις θα
οδηγήσουν στην καταστροφή της όλης διάταξης του αλουμινοδιαχωριστή
-
Τμήμα διαλογής ξηρού κλάσματος - Παραγωγή RDF/ανακυκλωσίμων
Τα ευμεγέθη ρεύματα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας κοσκίνισης οδηγούνται στο
τμήμα διαλογής του ξηρού κλάσματος όπου πραγματοποιείται χειροδιαλογή ανακυκλωσίμων
ή/και παραγωγή RDF. Συνήθης πρακτική είναι να επιλέγεται είτε ανάκτηση ανακυκλωσίμων
είτε παραγωγή RDF ενώ σπανιότερα συνδυάζονται και οι δύο πρακτικές.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
290
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Ο διαχωρισμός, με χειροδιαλογή, και ανάκτηση των εμπορεύσιμων υλικών (χαρτιά, πλαστικά,
γυαλί), γίνεται σε ειδική καμπίνα χειροδιαλογής, η οποία έχει κατάλληλο σύστημα αερισμού
(με φορά από τα πάνω προς τα κάτω) και φέρει κλιματισμό.
Για την παραγωγή RDF μέσω βαλλιστικού διαχωρισμού διαχωρίζονται τα άκαμπτα από τα
εύκαμπτα υλικά από τα ευμεγέθη ρεύματα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας κοσκίνισης.
Τα πρώτα αφού περάσουν από μαγνητικό διαχωριστή και διαχωριστή δινορευμάτων για την
απομάκρυνση των μετάλλων δεματοποιούνται και οδηγούνται προς ταφή. Τα εύκαμπτα αφού
διέλθουν επίσης από μαγνητικό διαχωριστή τεμαχίζονται και δεματοποιούνται για να
διατεθούν ως RDF.
-
Μονάδα συμπίεσης και διάθεσης ανακτώμενων προϊόντων
Τα διαχωριζόμενα προϊόντα χειροδιαλογής, τα διάφορα είδη χαρτιού και πλαστικού ή RDF
αντίστοιχα, θα συμπιέζονται και θα δεματοποιούνται σε ανεξάρτητα δέματα, μέσω διάταξης
συμπίεσης, η οποία θα αναπτύσσεται σε μία (1) γραμμή λειτουργίας.
Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη και αποτελεσματική λειτουργία της πρέσσας, στην
περίπτωση συμπαγών χάρτινων υλικών (π.χ. τηλεφωνικών καταλόγων). Ομοίως, ειδικά για τις
φιάλες ΡΕΤ που αναμένονται σε σημαντικά ποσοστά, θα πρέπει να εξασφαλισθεί η
απρόσκοπτη και αποτελεσματική λειτουργία της πρέσσας και η αποφυγή προβλημάτων από
τον εγκλωβισμό αέρα εντός των φιαλών.
Για την εύρυθμη λειτουργία της πρέσσας δεματοποίησης ανακυκλώσιμων υλικών, ανάντη
αυτής, θα υπάρχουν συστήματα προσωρινής αποθήκευσης για κάθε ένα από τα προς
ανάκτηση υλικά, κατάλληλα σχεδιασμένα, και με επαρκή χωρητικότητα.
Από την πρέσσα θα παράγονται συμπιεσμένα δέματα, τα οποία αποτελούν την τελική μορφή
των ως άνω προϊόντων και θα οδηγούνται προς προσωρινή αποθήκευση μέχρι να διατεθούν
στους τελικούς αποδέκτες.
Οργανικά απόβλητα
Η μηχανική προεπεξεργασία των συμμείκτων περιλαμβάνει αρχικά διάνοιξη σάκκων. Στη
συνέχεια τα απόβλητα υφίστανται μαγνητικό διαχωρισμό και κοσκίνηση με άνοιγμα οπών 7080 mm. Το διερχόμενο υλικό θα οδηγηθεί προς αναερόβια χώνευση ενώ τα ευμεγέθη
οδηγούνται συνήθως ως άχρηστα στο Χ.Υ.Τ.Α.. Σε πολλές περιπτώσεις κατάντη του σχίστη
σάκκων και πριν την κοσκίνηση εγκαθίσταται στάδιο τεμαχισμού. Μετά τη μηχανική τους
προεπεξεργασία τα οργανικά που προορίζονται προς ΑΧ οδηγούνται στο χώρο προσωρινής
αποθήκευσης και τροφοδοσίας του αντιδραστήρα.
Πράσινα απόβλητα
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
291
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τα πράσινα απόβλητα πριν αναμιχθούν με τα οργανικά προς κομποστοποίηση θα υφίστανται
τεμαχισμό.
8.1.3.
Αναερόβια χώνευση
Μετά τη μηχανική επεξεργασία, τα απορρίμματα που περιέχουν το βιοαποικοδομήσιμο φορτίο,
οδηγούνται στο χώρο τροφοδοσίας και ενδιάμεσης αποθήκευσης από όπου τροφοδοτούνται
σταδιακά στους αντιδραστήρες αναερόβιας χώνευσης. Πριν ή αμέσως μετά την είσοδο στον
αντιδραστήρα πραγματοποιείται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο εμβολιασμός του φρέσκου
υποστρώματος με μικροβιακό υλικό όπως επίσης και ρύθμιση της υγρασίας και της
θερμοκρασίας. Στη συνέχεια το υλικό παραμένει για διάστημα 20-30 ημερών στον
αντιδραστήρα με παράλληλη απομάκρυνση του παραγόμενου βιοαερίου. Σε κάθε περίπτωση η
χώνευση θα πραγματοποιείται σε περισσότερους του ενός αντιδραστήρες εξοπλισμένους με
όλα τα απαραίτητα συστήματα παρακολούθησης, ανάμιξης και θέρμανσης ανάλογα με την
τεχνολογία του προμηθευτή. Τα εξαρτήματα του αντιδραστήρα που έρχονται σε επαφή με τα
οργανικά προς χώνευση, με τα υπολείμματα της χώνευσης ή το βιοαέριο πρέπει να είναι
κατασκευασμένα από ανθεκτικά υλικά με υψηλή αντοχή σε διάβρωση. Μετά το πέρας του
απαραίτητου χρόνου το χωνεμένο υλικό απομακρύνεται μέσω κατάλληλων διατάξεων και
οδηγείται στη διάταξη αφυδάτωσης. Η διάταξη των αντιδραστήρων θα είναι τέτοια ώστε
μελλοντικά και εφόσον επεκταθεί το σύστημα διαλογής στην πηγή των οργανικών να
χρησιμοποιηθούν κάποιοι από τους αντιδραστήρες των σύμμεικτων για προδιαλεγμένο
οργανικό υλικό. Για περισσότερη ευελιξία στη Μονάδα, το σύστημα αναερόβιας χώνευσης
συνεχούς ροής, που περιγράφηκε στην προηγούμενη παράγραφο, μπορεί να αντικατασταθεί
με σύστημα διαλείποντος έργου.
8.1.4.
Αξιοποίηση βιοαερίου
Το παραγόμενο βιοαέριο μετά την απομάκρυνση του προωθείται στην εγκατάσταση
αξιοποίησής του, η οποία κατασκευάζεται πλήρως εξοπλισμένη σε ένα τυποποιημένο
κοντέινερ. Η παραγόμενη θερμική και ηλεκτρική ενέργεια θα χρησιμοποιείται πρωτίστως για
την κάλυψη των αναγκών στης μονάδας ενώ το πλεόνασμα σε ηλεκτρική ενέργεια θα
τροφοδοτείται στο τοπικό δίκτυο.
Το σύστημα αξιοποίησης βιοαερίου αποτελείται τουλάχιστον από τα παρακάτω:

Σύστημα απαγωγής βιοαερίου συμπεριλαμβανομένων των σωληνώσεων

Σύστημα επεξεργασίας του βιοαερίου για τον καθαρισμό και την αφύγρανση του

Σύστημα ποσοτικής και ποιοτικής μέτρησης
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
292
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου

Εφόσον απαιτείται, χώρο ενδιάμεσης αποθήκευσης του

Πυρσό καύσης

Μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας με απ\αγωγή θερμότητας από
το σύστημα ψύξης και από τα καυσαέρια.
Για την περίπτωση που κριθεί απαραίτητη η ύπαρξη ενός αεριοφυλακίου αυτό θα πρέπει να
διαστασιολογηθεί κατάλληλα. Για την διαστασιολόγησή του πρέπει να συνυπολογισθεί ότι θα
υπάρχει συνεχής ροή ηλεκτρικής ενέργειας προς το τοπικό δίκτυο. Εφόσον δε δύναται να
αξιοποιηθεί το παραγόμενο βιοαέριο θα πρέπει να γίνεται αυτόματη ενεργοποίηση του πυρσού
καύσης ενώ θα διασφαλίζεται ότι δε θα υπάρχουν διαρροές βιοαερίου από τον αντιδραστήρα
με κατάλληλους αισθητήρες.
8.1.5.
Μονάδα αφυδάτωσης
Μέρος των υπολειμμάτων της αναερόβιας χώνευσης μετά την έξοδο τους από τον
αντιδραστήρα οδηγούνται στη μονάδα αφυδάτωσης με στόχο τον διαχωρισμό τους σε υγρή
και στερεή φάση. Τα ρεύματα που προκύπτουν από την επεξεργασία των υπολειμμάτων είναι
τα εξής:

Στερεά υπολείμματα προς κομποστοποίηση

Υγρά υπολείμματα προς ανακυκλοφορία στον αντιδραστήρα

Υγρά υπολείμματα προς εγκατάσταση επεξεργασίας υγρών αποβλήτων (ΕΕΥΑ)
Η αφυδάτωση πραγματοποιείται συνήθως μέσω φυγοκεντρικών διαχωριστών, φιλτρόπρεσσας
ή και συνδυασμό των δύο εντός κλειστού χώρου. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι η
ύπαρξη σταδίου αφυδάτωσης δεν είναι απαραίτητη και εξαρτάται από την τεχνολογία
αναερόβιας χώνευσης που θα χρησιμοποιηθεί.
8.1.6.
Κομποστοποίηση
Η αερόβια βιολογική επεξεργασία των υπολειμμάτων της αναερόβιας χώνευσης θα στηρίζεται
στις αρχές της κομποστοποίησης. Μέσω μιας ελεγχόμενης αερόβιας, βιολογικής, οξειδωτικής
διαδικασίας θα γίνεται περαιτέρω σταθεροποίηση των οργανικών, η οποία θα λαμβάνει χώρα
μέσα σε κλειστό χώρο με δυναμικό αερισμό και ενδεχομένως και ανάδευση.
Η κομποστοποίηση θα πραγματοποιείται σε κλειστό χώρο και η δυναμικότητα του τμήματος
θα εξαρτηθεί από το αν θα οδηγούνται αρχικά όλα τα οργανικά αρχικά προς αναερόβια
χώνευση ή αν θα υπάρχει διαχωρισμός όπου το ευμεγέθες μέρος τους θα εκτρέπεται
απευθείας στο σύστημα κομποστοποίησης. Ο αέρας από τους χώρους της κομποστοποίησης θα
διέρχεται υποχρεωτικά από κατάλληλα συστήματα επεξεργασίας πριν από την έκλυση του στην
ατμόσφαιρα. Τα παραγόμενα στραγγίσματα θα συλλέγονται και θα οδηγούνται προς την
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
293
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
εγκατάσταση επεξεργασίας υγρών αποβλήτων. Σε ξεχωριστούς χώρους θα γίνεται η
κομποστοποίηση των υπολειμμάτων της ΑΧ των προδιαλεγμένων οργανικών και των
σύμμεικτων. Σε περίπτωση κομποστοποίησης της λυματολάσπης αυτή θα γίνεται με τα οργανικά
των σύμμεικτων.
8.1.7.
Ραφιναρία
Στη μονάδα εξευγενισμού γίνεται ο καθαρισμός του κομπόστ από ξένες προσμίξεις. Το
κομπόστ θα μεταφέρεται στη ραφιναρία μέσω αυτοματοποιημένων διατάξεων. Για τον
εξευγενισμό θα χρησιμοποιηθεί κόσκινο με άνοιγμα οπών Φ 10 – 25 mm για την
απομάκρυνση του ατελώς κομποστοποιημένου υλικού. Το λεπτόκκοκο υλικό θα διέρχεται από
βαρυμετρική τράπεζα για την απομάκρυνση αδρανών υλικών όπως γυαλία και πέτρες. Η
ραφιναρία ανάλογως με το εύρος των τεχνικών που θα χρησιμοποιηθούν μπορεί να βρίσκεται
σε στεγασμένο ή κλειστό χώρο.
8.1.8.
Ωρίμανση/Αποθήκευση
Για την πλήρη σταθεροποίηση του κομπόστ αυτό θα αφήνεται να ωριμάσει για χρονικό
διάστημα το οποίο θα εξαρτηθεί και από το σύστημα κομποστοποίησης που θα επιλεγεί. Το
κομπόστ που προέρχεται από προδιαλεγμένα οργανικά θα τυποποιείται και θα είναι
πιστοποιημένο με ειδικό σήμα ποιότητας ώστε να αυξηθεί η εμπορική του αξία. Το κομπόστ
(CLO) των συμμείκτων θα χρησιμοποιείται κυρίως ως υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α. ή για την
αποκατάσταση ΧΑΔΑ.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
294
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
8.2.
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται το ισοζύγιο μάζας της μονάδας των συμμείκτων για τη
ΜΒΕ με ανάκτηση ανακυκλωσίμων αλλά και για την παραγωγή RDF.
Πίνακας 107: Ισοζύγιο μάζας μονάδας συμμείκτων
Ποσότητα (tn)
Ποσοστό
Ποσότητα (tn)
Ποσοστό
ΕΙΣΟΔΟΣ
ΜΒΕ - Ανακυκλώσιμα
110 000
100%
Α.Σ.Α.
ΕΞΟΔΟΣ
Ανακυκλώσιμα/RDF
CLO (Υλικό τύπου κομπόστ)
Βιοαέριο
Υπόλειμμα
Απώλειες νερού/υδρατμών
27 500
19 250
8 250
39 600
15 400
ΜΒΕ με παραγωγή RDF
110 000
100%
25%
18%
8%
36%
14%
42 900
19 200
8 250
24 200
15 400
40%
17%
8%
22%
14%
Αντίστοιχα σε ξεχωριστό πίνακα δίνεται το ισοζύγιο μάζας της μονάδας των προδιαλεγμένων
οργανικών.
Πίνακας 108: Ισοζύγιο μάζας μονάδας προδιαλεγμένων
ΕΙΣΟΔΟΣ
Οργανικά
ΕΞΟΔΟΣ
Compost
Βιοαέριο
Υπόλειμμα
Απώλειες
νερού/υδρατμών
Ποσότητα (tn)
Ποσοστό
40 000
100%
12 000
4 400
2 800
30%
11%
7%
20 800
52%
Σχετικά με την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας τα στοιχεία των δύο εγκαταστάσεων
παρουσιάζονται ακολούθως:
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
295
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Πίνακας 109: Ισοζύγιο ενέργειας μονάδας
Μονάδα συμμείκτων
Ποσότητα Μονάδα Μέτρησης
110000 tn
Δυναμικότητα
Κατανάλωση ενέργειας
Συνολική κατανάλωση
0.09
9900
ΜWh/tn
MWh
Παραγωγή ενέργειας
Συνολική παραγωγή
0.12
13200
ΜWh/tn
ΜWh
Πλεόνασμα ενέργειας
3300
Δυναμικότητα
8.3.
MWh
Μονάδα προδιαλεγμένου
Ποσότητα Μονάδα Μέτρησης
40000 tn
Κατανάλωση ενέργειας
Συνολική κατανάλωση
0.075
3000
ΜWh/tn
MWh
Παραγωγή ενέργειας
Συνολική παραγωγή
0.225
9000
ΜWh/tn
ΜWh
Πλεόνασμα ενέργειας
6000
MWh
ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Το συνολικό κόστος επένδυσης της μονάδας ανέρχεται σε περίπου 40.000.000 € σύμφωνα και
με τα όσα αναφέρθηκαν κατά την αξιολόγηση των σεναρίων όπου το επενδυτικό κόστος ανά
τόνο για τα σύμμεικτα ανέρχεται σε 300 ενώ για τα προδιαλεγμένα οργανικά σε 210 €/tn.
Αντίστοιχα το συνολικό ετήσιο λειτουργικό κόστος της μονάδας ανέρχεται σε περίπου
10.250.000 € με 75 €/tn για τα σύμμεικτα απόβλητα και 50 €/tn για τα προδιαλεγμένα
οργανικά. Λαμβάνοντας υπόψη και τα έσοδα από τη λειτουργία της μονάδας, το κόστος
λειτουργίας της μονάδας χωρίς τις αποσβέσεις μπορεί να φτάσει τα 68 €/ tn για τα σύμμεικτα
και 30 €/ tn τα προδιαλεγμένα.
8.4.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ
Η ακριβής ποσότητα των υπολειμμάτων θα εξαρτηθεί από την τελική διαμόρφωση του
τμήματος μηχανικής επεξεργασίας. Σε κάθε περίπτωση τα υπολείμματα θα αποθηκεύονται
προσωρινά στους χώρους της μονάδας και στη συνέχεια θα μεταφέρονται στο Χ.Υ.Τ.Υ. προς
διάθεση. Το κόστος διάθεσης στο Χ.Υ.Τ.Υ. ανέρχεται σε 25 €/tn σύμφωνα με τις τιμές που
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
296
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
έχουν διαμορφωθεί στον Ελλαδικό χώρο για τη διάθεση των αποβλήτων σε χώρους
υγειονομικής ταφής.
8.5.
ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
Τα προϊόντα της μονάδας επεξεργασίας είναι τα εξής:
1. Ανακυκλώσιμα ή/και RDF
2. Υλικό τύπου κομπόστ
3. Κομπόστ υψηλής ποιότητας προδιαλεγμένων οργανικών υλικών
4. Βιοαέριο/ Υπολείμματα
Ακολούθως γίνεται ανάλυση της ποιότητάς τους και της δυνατότητας διάθεσης αυτών.
8.5.1.
Ανακυκλώσιμα υλικά
Μέταλλα
Η ανάκτηση μετάλλων αποτελεί συνήθη πρακτική σε κάθε παραλλαγή μονάδας ΜΒΕ λόγω της
εύκολης ανάκτησής τους μέσω μαγνητών και αλουμινοδιαχωριστών. Κίνητρο αποτελεί η
υψηλή εμπορική αξία τους και η συνεισφορά στους στόχους της ανακύκλωσης. Η τιμή τους
καθορίζεται από την ποιότητα τους. Κατά τη μηχανική επεξεργασία τα μέταλλα που
ανακτώνται από τα ευμεγέθη υλικά της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας κοσκίνησης είναι
απαλλαγμένα από οργανικές ουσίες που μειώνουν την εμπορική αξία τους και επιτυγχάνεται
καλύτερη τιμή πώλησης. Το αντίθετο ισχύει για τα μέταλλα που ανακτώνται από τα
διερχόμενα υλικά της κοσκίνησης.
Σε κάθε περίπτωση η ποιότητά τους θα είναι μειωμένη σε σχέση με τα μέταλλα που
διαχωρίζονται στο ΚΔΑΥ Ιωαννίνων. Η μέση τιμή πώλησης του αλουμινίου από το ΚΔΑΥ το
2009 ανήλθε σε 500 €/tn ενώ τα σιδηρούχα μέταλλα πωλήθηκαν για 102 €/tn. Κατά τον
υπολογισμό των εσόδων της μονάδας ΜΒΕ υπολογίσθηκε ότι η τιμή πώλησης τους θα
ανέρχεται στο 50% των τιμών αυτών, ώστε να αντικατοπτρίζεται η μειωμένη καθαρότητα
τους.
Πλαστικά
Η ανάκτηση πλαστικών δεν αποτελεί την πλέον συνήθη πρακτική σε μονάδες ΜΒΕ στο
εξωτερικό. Ο λόγος είναι τα υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης που επιτυγχάνονται μέσω διαλογής
στην πηγή για τα υλικά αυτά. Στην Ελλάδα παράδειγμα της πρακτικής αυτή αποτελεί η ΜΒΕ
των Χανίων. Βασικό κίνητρο αποτελεί η συνεισφορά στους στόχους της ανακύκλωσης ενώ σε
μονάδες αναερόβιας χώνευσης η απομάκρυνση των πλαστικών είναι σημαντική για να
αποφευχθεί η δημιουργία στρώματος επιπλεόντων πλαστικών στον αντιδραστήρα που μειώνει
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
297
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
την παραγωγή βιοαερίου και αυξάνει το κόστος συντήρησης ανάλογα πάντα και με το
σύστημα αναερόβιας χώνευσης που θα επιλεγεί.
Όπως και για τα μέταλλα η τιμή τους καθορίζεται από την ποιότητα τους. Συνήθως μόνο το
50% των πλαστικών που βρίσκονται στα σύμμεικτα απόβλητα ανακτάται και προωθείται προς
ανακύκλωση. Σε κάθε περίπτωση η ποιότητά τους θα είναι μειωμένη σε σχέση με τα πλαστικά
που διαχωρίζονται στο ΚΔΑΥ Ιωαννίνων. Η μέση τιμή πώλησης των πλαστικών από το ΚΔΑΥ
το 2009 ανήλθε σε 113 €/tn. Κατά τον υπολογισμό των εσόδων της μονάδας ΜΒΕ
υπολογίστηκε ότι η τιμή πώλησης τους θα ανέρχεται στο 50% της τιμής αυτής ώστε να
αντικατοπτρίζεται η μειωμένη καθαρότητα τους.
Χαρτί
Για τα κίνητρα ανάκτησης χαρτιού ισχύουν τα όσα αναφέρθηκαν για τα πλαστικά. Συνήθως
μόνο το 50% του χαρτιού που βρίσκεται στα σύμμεικτα απόβλητα ανακτάται και προωθείται
προς ανακύκλωση. Η ποιότητά του θα είναι μειωμένη σε σχέση με τα χαρτιά που
διαχωρίζονται στο ΚΔΑΥ Ιωαννίνων. Η μέση τιμή πώλησης του χαρτιού στο ΚΔΑΥ το 2009
ανήλθε σε 35 €/tn. Κατά τον υπολογισμό των εσόδων της μονάδας ΜΒΕ υπολογίσθηκε ότι η
τιμή πώλησης του θα ανέρχεται στο 50% της τιμής αυτής ώστε να αντικατοπτρίζεται η
μειωμένη καθαρότητα του.
Συμπεράσματα
Εντός της Περιφέρειας Περιφέρεια Ηπείρου δεν έχει αναπτυχθεί αγορά ανακυκλώσιμων υλικών
ώστε να καλύπτεται η αρχή της εγγύτητας στη διαχείριση των αποβλήτων και να μειώνεται το
κόστος μεταφοράς. Συνεπώς σε περίπτωση που επιλεγεί η ανάκτησή τους θα πρέπει να
αναζητηθούν τελικοί αποδέκτες σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ή το εξωτερικό. Η ικανότητα
απορρόφησης των προϊόντων θα εξαρτηθεί όπως έχει τονιστεί από την τελική ποιότητα και τη
συμφωνία μεταξύ του φορέα λειτουργίας και του τελικού αποδέκτη. Στον παρακάτω πίνακα
παρατίθενται ενδεικτικά εταιρείες διαχείρισης ανακυκλωσίμων από την Ελλάδα και το
εξωτερικό.
Πίνακας 110: Λίστα εταιρειών διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών
Κατηγορία
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ
Α/Α
Πελάτης
1
ATALANTA PLAST
2
BASEPLAST ABEE
3
CEKO ΑRQILEA ILIR
Αλουμίνιο
Γυαλί
Πλαστικό
Σίδηρος
CRETA ECO
Χαρτί/Χαρτόνι
x
x
x
4
Χαρτί
Υγρών
x
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
x
x
x
x
298
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Κατηγορία
Α/Α
Πελάτης
5
DANIELCO HOLDING
6
ECOMEL AE
7
ECOTEL ΑΕ
8
FEVROPLAST ΑΕ
9
FORTES ΑΕΒΕ
10
GLOBAL SUPPLIES
11
GREEN FIBER ΑΕΒΕ
12
GREEN STAR ΕΠΕ
13
INTERNATIONAL
SCRAP
Αλουμίνιο
Γυαλί
Πλαστικό
x
x
x
x
x
x
x
x
PLASTIKO ΕΠΕ
x
16
POLYPACK HELLAS
x
17
RECYCLON AE
x
18
SER.PA.M. AE
19
SONOCO AE
20
SOVEL ΑΕ
21
STEMICO ΕΛΛΑΣ ΞΕΝΟΦΩΝ
ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ
x
x
x
x
x
x
x
23
24
USM AE
25
WASTE SOLUTIONS AE
26
ΑΚΤΙΒ ΑΒΕΕ
27
ΑΝΑΜΕΤ ΑΕ
x
28
ΑΝΕΤΕ ΑΒΕΕ
x
29
ΑΝΤΥΜΕΤ PLUS ΑΕΒΕ
30
ΑΝΥΕΛ ΕΠΕ
31
ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ
ΝΕΟΝΑΚΗΣ ΑΕ
ΑΣΗΜΑΚΗΣ
ΜΑΝΔΡΩΖΟΣ
ΑΦΟΙ ΒΑΓΓΕΛΟΚΩΣΤΑ
ΟΕ
35
ΑΦΟΙ ΚΑΡΑΤΣΙΑΛΗ
Ο.Ε.
ΑΦΟΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ
ΑΒΒΕ & ΝΕ
x
x
THESSALIA RECYCLING
SA
TRIAS ECO AEBE
34
x
x
15
33
Χαρτί/Χαρτόνι
x
x
MARI RECYCLING SA
32
Χαρτί
Υγρών
x
14
22
Σίδηρος
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
36
ΑΦΟΙ ΟΥΣΤΑΜΠΑΣΙΔΗ
37
ΒΕΚΑ ΑΕ
x
38
ΒΙΟΧΑΡΤΙΚΗ ΑΕΒΕ
x
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
299
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Κατηγορία
Α/Α
Πελάτης
39
ΒΙΣ
40
ΒΟΥΤΣΕΛΑΣ Δ. & ΥΙΟΙ
Ο.Ε.
ΒΟΥΤΣΙΝΑΣ
41
42
43
ΓΕΝΙΚΗ
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΕΩΣ
ΧΑΡΤΟΥ
Αλουμίνιο
Γυαλί
Πλαστικό
x
x
x
x
45
ΓΚΙΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
46
ΕΕΑΑ
47
ΕΛΒΑΛ ΑΕ
x
48
ΕΛΔΙΑ ΑΕ
x
49
51
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕΒΕ
ΕΜΠΟΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ
ΧΑΡΤΟΥ ΑΕ
ΕΠΑΛΜΕ ΑΕ
52
ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΕ
x
53
ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΕΛΠΙΣ
x
54
55
ΘΩΜΑΔΑΚΗΣ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ
ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ ΕΠΕ
56
ΚΑΓΚΛΗΣ ΧΗΜΙΚΑ ΑΕ
57
ΚΑΡΑΔΗΜΗΤΡΗΣ & ΣΙΑ
ΟΕ
x
58
ΚΕΜ-ΠΛΑΣΤ ΑΒΕΕ
x
59
ΚΕΦΑΛΗΝΑΚΗΣ ΕΠΕ
60
ΚΛΕΙΔΑΣ ΜΕΤΑΛ
ΜΟΝ/ΠΗ ΕΠΕ
ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΜΑΝΩΛΗ
ΓΕΩΡΓΑΝΤΗ
62
ΚΟΡΩΝΙΩΤΗΣ ΑΕ
63
ΚΟΥΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
64
ΚΟΥΪΚΟΓΛΟΥ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
65
ΚΟΥΦΟΓΛΟΥ ΣΑΛΗΜΕΝΟΣ
ΚΥΚΛΟΜΕΤΑΛ ΕΠΕ
66
67
68
69
ΚΥΚΛΟΣ ΑΝΑΚΤΗΣΗ
ΥΛΙΚΩΝ ΑΕ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤΟΣ
ΓΑΒΡΙΗΛ
70
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ
ΜΑΡΓΕΛΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ
71
ΜΕΛ ΑΕ
72
ΜΕΤΑΛ ΦΕΡ ΑΕ
73
ΜΕΤΑΜ ΑΕ
Χαρτί/Χαρτόνι
x
44
61
Χαρτί
Υγρών
x
ΓΕΩΡΓΑΝΤΗ
ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ
ΓΙΟΥΝΙΒΕΡΣΑΛ ΣΚΡΑΠ
50
Σίδηρος
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
300
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Κατηγορία
Α/Α
74
ΜΙΝΩΙΚΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ
75
ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ
76
ΜΠΟΥΡΑ ΑΦΟΙ & ΣΙΑ
77
ΜΥΛΩΝΑΣ
78
ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ
ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ
79
Αλουμίνιο
Γυαλί
Πλαστικό
Σίδηρος
Χαρτί/Χαρτόνι
x
x
x
x
x
x
x
ΠΑ.ΒΙ.ΠΛΑΣΤ
x
81
ΠΑΚΟ ΑΕ
x
82
ΠΑΜΜΕΤΑΛΙΚΗ
(ΧΑΡΔΑΛΗΣ) ΑΒΕΕ
x
83
ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ
x
84
ΠΑΧΟΥΜΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
85
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕ
86
ΠΙ-ΕΡ-ΤΙ ΑΕ
87
88
ΠΛΕΚΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
ΚΡΗΤΗΣ
ΣΙΔ ΜΕΤΑΛ ΑΒΕΕ
89
ΣΙΔΕΝΟΡ ΑΕ
90
ΣΚΑΡΠΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
91
ΤΕΧΝΟΧΑΡΤ ΑΒΕΕ
92
ΤΟΜΠΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
93
ΥΙΟΙ Χ.ΧΑΡΔΑΛΗ ΑΒΕΕ
94
ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Χ.ΚΑΡΑΔΗΜΗΤΡΗΣ &
ΣΙΑ ΟΕ
ΧΑΡΤΟΠΟΪΑ ΠΑΤΡΩΝ
ΚΩΡΩΝΙΩΤΗ ΑΕ
96
Χαρτί
Υγρών
x
80
95
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
Πελάτης
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
97
ΧΑΡΤΟΠΟΙΙΑ
ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ
98
A.B.N. PARIS
99
BSS INTERNATIONAL
TRADING GmbH
x
100
CIPARO BV
x
101
ECOPLAST 2002 JSCO
102
ECOPLAST FIBER JSCO
103
104
EURASIA
INTERNATIONAL
FETIX-T (BULGARIA)
105
FIRMA ARTUR
106
GREENHILL
INTERNATIONAL PTV
LTD
x
x
x
x
x
x
x
x
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
x
x
301
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Κατηγορία
Α/Α
107
8.5.2.
Πελάτης
Αλουμίνιο
Γυαλί
Πλαστικό
Σίδηρος
Χαρτί
Υγρών
Χαρτί/Χαρτόνι
HUMA INTERNATIONAL
CO
x
108
INTERSEROH GmbH
x
109
INTRA MUHEMDISLIK
110
KARTONSAN A.S.
111
MEGAPORT LTD
112
MODERN KARTON AS
113
OGO FABERS
114
PET RECYCLING
x
115
PLASTICO DKM
INTERNATIONAL SA
x
116
POWER METAL
117
118
REALITY PRODUCTS
LTD
SECOPLAST
119
SINO CHOICE LIMITED
120
TRICELL SA
121
VANDEN GLOBAL LTD
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
RDF
Το RDF αποτελεί εναλλακτικό καύσιμο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μερικό
υποκατάστατο των ορυκτών καυσίμων. Συνήθης πρακτική αποτελεί η διάθεσή του σε
τσιμεντοβιομηχανίες ή σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Στην Περιφέρεια Ηπείρου δεν υπάρχουν
τσιμεντοβιομηχανίες για τη διάθεση του RDF, ενώ και κατά τη διάθεση του RDF από το ΕΜΑΚ
της Αθήνας έχουν προκύψει προβλήματα παρά την υπογραφή σύμβασης για την αποδοχή του
RDF από την τσιμεντοβιομηχανία της ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ. Συνεπώς πριν τη λήψη της απόφασης
για την παραγωγή του θα πρέπει να εξασφαλιστεί η αποδοχή του από εταιρείες παραγωγής
ενέργειας, όπως η τσιμεντοβιομηχανία στο Βόλο ή οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής στο Νομό
Κοζάνης. Σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη κάποιας συμφωνίας εκτός από την τεχνική
καταλληλότητα της εγκατάστασης και την ποιότητα του RDF (θερμογόνος, περιεχόμενο σε
χλώριο κτλ) είναι η αποφυγή αντιδράσεων από την τοπική κοινωνία.
8.5.3.
Βιοαέριο
Το βιοαέριο θα αξιοποιείται εντός της μονάδος μέσω της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και
θερμότητας. Αρχικά η παραγόμενη ενέργεια θα αξιοποιείται για την κάλυψη των αναγκών της
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
302
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
μονάδας ενώ η περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας θα τροφοδοτείται στο τοπικό δίκτυο
αποφέροντας έσοδα της τάξης των 120 €/MWh.
8.5.4.
Υλικό τύπου κομπόστ (CLO)
Οι κύριες χρήσεις του υλικού τύπου κομπόστ (CLO) είναι οι εξής:
1. Αποκατάσταση Χ.Α.Δ.Α.
2. Χρήση ως εδαφοβελτιωτικό
3. Χρήση ως υλικό ημερήσιας επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α.
Από τις παραπάνω χρήσεις η καταλληλότητα του υλικού είναι δεδομένη για την
αποκατάσταση λατομείων ΧΑΔΑ και τη χρήση ως υλικό επικάλυψης σε Χ.Υ.Τ.Α.. Η χρήση ως
εδαφοβελτιωτικό εξαρτάται καθαρά από την ποιότητα του προϊόντος. Συνήθως απαιτείται η
χρήση
εκτεταμένης
μηχανικής
επεξεργασίας
για
τη
δημιουργία
καλής
ποιότητας
εδαφοβελτιωτικού από σύμμεικτα απόβλητα ενώ και η ζήτηση από την αγορά για ένα τέτοιο
προϊόν είναι αμφίβολη ειδικά στην Ελλάδα όπου, ακόμα και η χρήση κομπόστ από
προδιαλεγμένα απόβλητα δεν είναι διαδεδομένη. Επίσης δε θα πρέπει να αναμένονται έσοδα
από τη διάθεση του.
8.5.5.
Κομπόστ προδιαλεγμένων οργανικών
Το συγκεκριμένο προϊόν αναμένεται να είναι υψηλής ποιότητας με τη δυνατότητα να
αποκτήσει εμπορική αξία κάτω από τις κατάλληλες προϋποθέσεις όπως η πιστοποίησή του με
κάποιο πρότυπο ποιότητας, όπως το Οικολογικό Σήμα της Ε.Ε. (Eco-Label). Η τελική τιμή που
μπορεί να επιτευχθεί εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
-
Ποιότητα του προϊόντος
-
Πιστοποίηση προϊόντος
-
Παραγόμενη ποσότητα και ζήτηση
-
Μέγεθος της αγοράς προς διάθεση
-
Απόσταση αγοράς προς διάθεση (μεταφορικά έξοδα)
-
Επιδίωξη κέρδους
-
Ανταγωνισμός με άλλα εδαφοβελτιωτικά
Μέτρα για την αύξηση της εμπορικής αξίας του είναι:
-
Συνεχής βελτίωση της ποιότητας του κομπόστ
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
303
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Μπορεί να επιτευχθεί μέσω της παρακολούθησης του συστήματος διαλογής στην πηγή ώστε
το οργανικό υλικό που εισέρχεται στη μονάδα να είναι όσο το δυνατόν απελευθερωμένο από
ξένες προσμίξεις.
-
Συνεχής παρακολούθηση τη αγοράς
Μέσω της καταγραφής των ανταγωνιστικών προϊόντων και παρακολούθησης του ρυθμού
διάθεσης αυτών. Συναντήσεις με εκπροσώπους γεωργικών συνεταιρισμών και άλλων φορέων
που εκπροσωπούν χρήστες εδαφοβελτιωτικών και λιπασμάτων μπορούν να συμβάλουν προς
την κατεύθυνση αυτή. Η φάση αυτή μπορεί να προηγηθεί της λειτουργίας της μονάδας ώστε
να υπάρχει πρόβλεψη του ρυθμού πώλησης. Τα στοιχεία που θα συλλεχθούν θα βοηθήσουν
και στη διαστασιολόγηση του αποθηκευτικού χώρου του έτοιμου προϊόντος που εξαρτάται
αποκλειστικά από το ρυθμό πώλησης του στην αγορά.
-
Πιστοποίηση
Η πιστοποίηση του κομπόστ με ένα διεθνές αναγνωρίσιμο πρότυπο ποιότητας εγγυάται ότι
αυτό τηρεί τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφαλούς διάθεσης. Για παράδειγμα με ένα
πιστοποιημένο κομπόστ εξασφαλίζεται ότι:
1. Δεν περιέχει σαλμονέλα και το ποσοστό τον βακτηριδίων είναι πολύ χαμηλό
2. Είναι συμβατό για χρήση σε φυτά
3. Είναι υγειονοποιημένο
4. Τηρούνται τα ανώτατα όρια περιεκτικότητας σε βαρέα μέταλλα
5. Τηρούνται
τα
ανώτατα
όρια
περιεκτικότητας
σε
ξένες
προσμίξεις
(γυαλί,πλαστικό κτλ.)
-
Εκστρατεία προώθησης
Καθώς η χρήση κομπόστ μετά από διαλογή στην πηγή δεν έχει εφαρμογή στη χώρα μας είναι
αναμενόμενο να υπάρξει δυσπιστία απέναντι σε ένα εδαφοβελτιωτικό το οποίο προέρχεται
από την βιολογική επεξεργασία οργανικών αποβλήτων. Για να αναστραφεί πιθανή αρνητική
αντιμετώπιση απέναντι στο προϊόν η προώθηση μέσω διαφημιστικής εκστρατείας κρίνεται
απαραίτητη. Για το σκοπό αυτό μπορούν να τυπωθούν ενημερωτικά φυλλάδια στα οποία θα
αναλύονται οι ευεργετικές ιδιότητες του κομπόστ και τα οποία θα αποσταλούν στους
γεωργικούς παραγωγούς του νησιού με τους οποίους μπορεί να κανονιστεί και συνάντηση για
επιπλέον ενημέρωση. Στα φυλλάδια μπορούν να περιέχονται και παραδείγματα χρήσης του
κομπόστ από το εξωτερικό όπου η χρήση του είναι διαδεδομένη. Διαφημιστική προώθηση
μπορεί να γίνει επίσης μέσω του τύπου και του ραδιοφώνου.
-
Δωρεάν παραχώρηση
Στα πρώτα στάδια της λειτουργίας της μονάδας και αφού εξασφαλισθεί ότι το παραγόμενο
προϊόν τηρεί τις εθνικές προδιαγραφές ορίων βαρέων μετάλλων μπορεί να γίνει αρχικά
δωρεάν παραχώρηση του κομπόστ ώστε να καμφθούν οι όποιες δυσπιστίες σχετικά με την
ποιότητα του και τα ευεργετικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει η χρήση του.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
304
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι στο εξωτερικό οι μονάδες επεξεργασίας
προδιαλεγμένων οργανικών υλικών αντιλαμβάνονται το κομπόστ ως μία σημαντική πηγή
εσόδων εξίσου σημαντική με το τέλος εισόδου της μονάδας και αναζητούν συνεχώς τρόπους
για την εμπορική διάθεση του. Στην Ελλάδα δεν είναι ώριμες οι συνθήκες για κάτι τέτοιο τη
δεδομένη χρονική στιγμή ωστόσο έχουν ξεκινήσει δειλά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή.
Τέλος, αναφέρεται ότι η δημιουργία αγοράς κομπόστ αποτελεί μία από τις βασικές
προτεραιότητες της ΕΕ στον τομέα της διαχείρισης των οργανικών.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
305
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
9. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
9.1.
ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
Όπως περιγράφηκε στα προηγούμενα κεφάλαια, η προτεινόμενη λύση για την ολοκληρωμένη
διαχείριση των στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Ηπείρου, είναι η κατασκευή μονάδας
αναερόβιας ΜΒΕ για την επεξεργασία των συμμείκτων αποβλήτων και μονάδας αναερόβιας
επεξεργασίας του προδιαλεγμένου οργανικού, σε συνδυασμό με διαλογή στην πηγή των
αποβλήτων συσκευασίας. Προς διάθεση σε Χ.Υ.Τ.Α., θα οδηγούνται μόνο τα υπολείμματα της
επεξεργασίας που προέρχονται από τη μονάδα.
Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των απορριμμάτων, καθορίζει και τις
διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν για την αδειοδότηση, κατασκευή και λειτουργία της
προτεινόμενης μονάδας αερόβιας ΜΒΕ συμμείκτων απορριμμάτων. Εκτιμάται πως η λειτουργία
της μονάδας θα είναι δυνατή το έτος 2014. Ακολούθως περιγράφονται τα βήματα που
απαιτούνται για την κατασκευή της προτεινόμενης μονάδας.
9.1.1.
Διαδικασίες Ωρίμανσης
Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) (4 μήνες)
Με βάση την ΚΥΑ Η.Π. 15393/2332/02, οι μεμονωμένες εγκαταστάσεις παρασκευής
εδαφοβελτιωτικών ή/και παραγωγής βιοαερίου ή/και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για
ισοδύναμο πληθυσμό μεγαλύτερο ή ίσο από 200.000 κατοίκους, είναι έργα που ανήκουν στην
υποκατηγορία 1 της Α΄ κατηγορίας έργων και δραστηριοτήτων. Συνεπώς, οι μελέτες του
έργου που απαιτούνται για την αδειοδότηση και έκδοση περιβαλλοντικών όρων είναι, η
Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ) και στη συνέχεια η Μελέτη Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων (ΜΠΕ).
Για την διενέργεια Π.Π.Ε.Α θα υποβληθεί αίτηση στην Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (ΕΥΠΕ)
του Υπουργείου Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η οποία θα συνοδεύεται από φάκελο ο
οποίος θα περιέχει την Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ) σε έξι (6) τουλάχιστον
αντίγραφα.
Η ΠΠΕ θα περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία για τη γεωγραφική θέση της υπό μελέτη
εγκατάστασης και θα τεκμηριώνει τη χωροθέτηση της μονάδας με βάση τα εξής κριτήρια:
-
Γεωλογικά - υδρογεωλογικά
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
306
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
-
Περιβαλλοντικά
-
Χωροταξικά
-
Λειτουργικά
-
Οικονομικο-τεχνικά
Επιπροσθέτως η ΠΠΕ θα περιέχει στοιχεία αναφορικά με τα εξής:
α) τη θέση, και το μέγεθος της μονάδας
β) το είδος, την εφαρμοζόμενη τεχνολογία, τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά της μονάδας
γ) τις συνθήκες της περιοχής που θα πραγματοποιηθεί το έργο ή η δραστηριότητα, κυρίως ως
προς το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον
δ) τη χρήση των φυσικών πόρων
ε) τη συσσωρευτική δράση με άλλα έργα ή δραστηριότητες
στ) την παραγωγή αποβλήτων
ζ) την προκαλούμενη ρύπανση και τις οχλήσεις
η) την πρόληψη ατυχημάτων ιδίως από τη χρήση ουσιών ή τεχνολογίας
θ) συνοπτική καταρχήν περιγραφή των μέτρων που προβλέπονται προκειμένου να
αποφευχθούν, να μειωθούν και εφόσον είναι δυνατό, να επανορθωθούν σημαντικές δυσμενείς
επιπτώσεις,
ι) συνοπτική περιγραφή των κύριων εναλλακτικών λύσεων
Για την εκπόνηση της ΠΠΕ και την έκδοση της ΠΠΕΑ από την αρμόδια υπηρεσία απαιτείται
ένα χρονικό διάστημα 3-4 μηνών.
Τοπογραφικές Εργασίες (1 μήνας)
Η μελέτη τοπογραφικών εργασιών για την αποτύπωση του οικοπέδου όπου θα κατασκευαστεί
η μονάδα αερόβιας επεξεργασίας, εκτιμάται πως θα διαρκέσει περίπου 1 μήνα. Το
τοπογραφικό διάγραμμα υποβάλλεται μαζί με την ΜΠΕ στην αρμόδια υπηρεσία ώστε να
εκδοθούν οι περιβαλλοντικοί όροι.
Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων-Έκδοση ΕΠΟ (4-5 μήνες)
Για την έκδοση Περιβαλλοντικών όρων για τη λειτουργία της μονάδας, θα πρέπει να συνταχθεί
Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, σύμφωνα με την Υ.Α. Η.Π. 11014/703/Φ104/2003.
Στη Μ.Π.Ε. θα συμπεριλαμβάνονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την αξιολόγηση των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου στο περιβάλλον και το χρονικό διάστημα για την
εκπόνησή της αλλά και την έκδοση των περιβαλλοντικών όρων από την αρμόδια υπηρεσία,
εκτιμάται σε 4-5 μήνες.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
307
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τεχνική Προμελέτη Σχεδιασμού ( 2 μήνες)
Σύμφωνα και με τις διαδικασίες που περιγράφονται στην Εγκύκλιο 38/15-11-2005 του
ΥΠΕΧΩΔΕ με θέμα «Συμπλήρωση, αναμόρφωση και επικαιροποίηση της Εγκυκλίου 37/1995
"Περί εκπόνησης μελετών δημοσίων έργων"», μετά την διενέργεια Π.Π.Ε.Α. ακολουθεί το
στάδιο καθορισμού της «Γενικής Διάταξης των Έργων» το οποίο περιλαμβάνει τις φάσεις
εκπόνησης της τεχνικής προμελέτης, εκπόνησης της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και
έκδοσης της απόφασης έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων. Επισημαίνεται πως οι
εγκαταστάσεις επεξεργασίας στερεών αποβλήτων, σύμφωνα με το άρθρο 1 του
Π.Δ. 274/97, χαρακτηρίζονται ως χημικές εγκαταστάσεις, δηλαδή εξειδικευμένες
μηχανολογικές εγκαταστάσεις που η λειτουργία τους έχει ως αντικείμενο την κατεργασία της
ύλης με σκοπό την αλλαγή της σύστασης, της κατάστασης ή του ενεργειακού περιεχομένου
της.
Εφόσον η δημοπράτηση της μονάδας θα γίνει με το σύστημα μελέτη – κατασκευή και η
Τεχνική Προμελέτη αποτελεί το τελευταίο στάδιο πριν τη δημοπράτηση, πρέπει να αρχίσει η
Τεχνική Προμελέτη, να θέσει τα βασικά στοιχεία σχεδιασμού του έργου, να ακολουθήσει η
ΜΠΕ και να θέσει τους περιβαλλοντικούς όρους και μετά την έγκριση των περιβαλλοντικών
όρων να ολοκληρωθεί η Τεχνική Προμελέτη ώστε να μπορέσει να τους ενσωματώσει.
Η Τεχνική Προμελέτη θα περιλαμβάνει λεπτομερή και τεκμηριωμένο καθορισμό και
αιτιολόγηση των κριτηρίων σχεδιασμού του έργου. Ειδικότερα η Τεχνική Προμελέτη της
μονάδας θα έχει ως αντικείμενο τον καθορισμό των γενικών παραμέτρων σχεδιασμού, την
τεχνική περιγραφή, τους αναγκαίους υπολογισμούς και τη διαστασιολόγηση των επιμέρους
διακριτών μονάδων που συγκροτούν το έργο, την περιγραφή της οργάνωσης και της
λειτουργίας της εγκατάστασης, την περιγραφή της περιβαλλοντικής παρακολούθησης του
έργου, τα οικονομικά στοιχεία του έργου και ένα σύνολο σχεδίων. Η τεχνική προμελέτη
εκτιμάται πως θα ολοκληρωθεί σε χρονικό διάστημα δύο μηνών.
Τεύχη Δημοπράτησης (1-1.5 μήνας)
Με την έγκριση των προηγούμενων μελετών και την έκδοση της απόφασης των
περιβαλλοντικών όρων του έργου θα γίνει και η σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης για τη
μονάδα.
Απόκτηση γής-Διαδικασίες για την εξασφάλιση του γηπέδου
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
308
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Η εκτίμηση της απαιτούμενης έκτασης έχει ήδη γίνει, δεδομένου ότι στην Τεχνική Προμελέτη
και τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων περιλαμβάνεται τοπογραφικό διάγραμμα του
γηπέδου στο οποίο αποτυπώνονται οι συντεταγμένες που οριοθετούν το γήπεδο.
Εάν εξασφαλισθεί η κοινωνική συναίνεση για το χώρο εγκατάστασης της μονάδας, η
απόκτηση του γηπέδου ανάγεται στην αποδοχή από τους ιδιοκτήτες ενός τιμήματος ανά
στρέμμα, ίσου ή κατά τι υψηλότερου - για να καμφθεί ενδεχόμενη αντίδραση τους - από την
τρέχουσα τιμή της αγοράς για την συγκεκριμένη περιοχή. Σε περίπτωση αδυναμίας
συνεννόησης με τους ιδιοκτήτες του γηπέδου ή σε ενδεχόμενη προβολή απαράδεκτα υψηλών
απαιτήσεων
από
αυτούς,
ο
Σύνδεσμος,
κατ'
ανάγκην
θα κινήσει
τις διαδικασίες
απαλλοτρίωσης. Επισημαίνεται, πως σύμφωνα με το άρθρο 211 του Ν. 3463/06, επιτρέπεται
να απαλλοτριωθούν αναγκαστικά, χάριν των Δήμων και Κοινοτήτων, για λόγους δημόσιας
ωφέλειας, αστικά ή αγροτικά ακίνητα. Οι διαδικασίες απαλλοτρίωσης διέπονται από τις
διατάξεις του Ν. 2882/01 όπως ισχύει και του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (Ν. 3463/06).
Για εξοικονόμηση χρόνου, οι προκαταρκτικές διαδικασίες απόκτησης γης μπορούν να
ξεκινήσουν αμέσως μετά την έκδοση της απόφασης για την Προκαταρκτική Περιβαλλοντική
Εκτίμηση και Αξιολόγηση, οπότε και έχει κατ' αρχήν ορισθεί το γήπεδο και η κυρίως διαδικασία
να ολοκληρωθεί μετά την έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων.
Δημοπράτηση έργου-Επιλογή Αναδόχου (6-8 μήνες)
Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τη διεξαγωγή του διαγωνισμού για τη δημοπράτηση της
κατασκευής της μονάδας, την επιλογή τεχνικού συμβούλου αν αυτό απαιτηθεί, την
αξιολόγηση των προσφορών που θα κατατεθούν και τελικώς την υπογραφή σύμβαση με τον
ανάδοχο.
Μελέτη Εφαρμογής-Κατασκευή και λειτουργία έργου (3-18 μήνες)
Σε διάστημα 3 μηνών από την υπογραφή της σύμβασης με τον ανάδοχο, εκπονείται η μελέτη
εφαρμογής της μονάδας και ακολούθως ξεκινά η κατασκευή του έργου, η οποία εκτιμάται πως
θα διαρκέσει 12 μήνες. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής, θα ξεκινήσει η δοκιμαστική
λειτουργία του έργου από τον ανάδοχο η οποία εκτιμάται πως θα διαρκέσει 6 μήνες.
9.1.2.
Εφαρμογή προγράμματος ΔσΠ οργανικών
Για να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά η μονάδα διαλογής στην πηγή των
οργανικών αποβλήτων είναι απαραίτητη η εγκατάσταση ενός συστήματος διαλογής στην πηγή
μετά από προσεκτικό σχεδιασμό που θα αφορά τις περιοχές που επιλεγούν να συμμετέχουν,
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
309
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
τη μέθοδο συλλογής που θα επιλεγεί και την εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών που θα
προηγηθεί της εφαρμογής του συστήματος. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, μεγάλο ποσοστό
των ρευμάτων που θα πρέπει να συλλέγονται και να επεξεργάζονται με ΔσΠ, προέρχεται από
καταστήματα και εστιατόρια, τα οποία είναι λογικά και πιο εύκολο και να εφαρμόζουν τα
προτεινόμενα συστήματα, αλλά και να ελέγχονται από τους αρμόδιους φορείς.
Ακολούθως περιγράφονται τα βασικά στοιχεία της διαλογής στην πηγή των οργανικών
αποβλήτων και τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για την εγκατάσταση του.
9.1.2.1.
Εφαρμογή Διαλογής στην Πηγή Οργανικών Αποβλήτων
Υπάρχουν τρεις κύριες μέθοδοι για τη χωριστή συλλογή των οργανικών και «πράσινων»
αποβλήτων:
 Η συλλογή πόρτα-πόρτα από κάθε νοικοκυριό ή κάθε κατοικία,
 Η συλλογή σε χωριστούς κάδους που βρίσκονται τοποθετημένοι σε πυκνό δίκτυο κοντά
στα νοικοκυριά / κατοικίες, και
 Η συλλογή σε κέντρα ανακύκλωσης, όπου ο πολίτης μεταφέρει μόνος του τα
διαχωρισμένα απόβλητα προς ανακύκλωση.
1. Συλλογή πόρτα-πόρτα
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τέσσερα διαφορετικά μέσα προσωρινής αποθήκευσης και
χωριστής συλλογής για τα οργανικά: κάδοι ή μικρά δοχεία (επονομαζόμενα βιοκάδοι), χάρτινες
σακούλες,
πλαστικές
σακούλες
από
κοινό
πλαστικό
και
πλαστικές
σακούλες
από
βιοαποδομήσιμο πλαστικό (προς το παρόν η χρήση τους περιορίζεται από το υψηλό σχετικά
κόστος, αλλά παρουσιάζει αυξητική τάση).
Οι βιοκάδοι κατασκευάζονται συνήθως από πλαστικό και τοποθετούνται δίπλα στον κάδο για
τα υπόλοιπα απόβλητα (rest-waste), και πιθανόν τους κάδους ανακύκλωσης για άλλα υλικά
(π.χ. συσκευασίες). Το μέγεθός τους κυμαίνεται από 40 έως 120 λίτρα, ανάλογα με τον
αριθμό των ατόμων που εξυπηρετεί. Το χρώμα τους διαφέρει από αυτό των άλλων κάδων και
συχνά είναι πράσινοι ή καφέ.
Οι χάρτινες σακούλες χρησιμοποιούνται συχνά για την προσωρινή αποθήκευση των
οργανικών καθώς δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν πριν από την επεξεργασία τους, αφού το
χαρτί είναι επίσης βιοαποδομήσιμο. Η κομποστοποίηση της χάρτινης σακούλας διευκολύνεται
από τον τεμαχισμό των αποβλήτων πριν από την κομποστοποίηση.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
310
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Σε αρκετές χώρες τα διάφορα κλάσματα των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των
οργανικών συλλέγονται χωριστά σε πλαστικές σακούλες διαφορετικών χρωμάτων, οι οποίες
συλλέγονται όλες μαζί σε όχημα χωρίς συμπίεση και διαχωρίζονται αυτόματα με σύστημα
οπτικής αναγνώρισης σε κεντρικές εγκαταστάσεις διαλογής και επεξεργασίας. Το μειονέκτημα
της χρήσης πλαστικής σακούλας για τη συλλογή των οργανικλων είναι ότι η σακούλα θα
πρέπει να αφαιρεθεί πριν από τον τεμαχισμό και την κομποστοποίηση των αποβλήτων ,
αλλιώς θα υπάρξει υψηλό ποσοστό προσμίξεων πλαστικού στο κομπόστ, που το καθιστά
ακατάλληλο για τις περισσότερες χρήσεις.
Η χρήση πλαστικής σακούλας από βιοαποδομήσιμο πλαστικό (δηλαδή πλαστικό που διασπάται
φυσικά και βιολογικά σε μη ορατά σωματίδια κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης)
παρουσιάζει έντονα αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια, καθώς συνδυάζει τα πλεονεκτήματα
τόσο της χάρτινης όσο και της πλαστικής σακούλας ενώ δεν παρουσιάζει τα μειονεκτήματά
τους. Έτσι μπορεί να τοποθετηθεί κατευθείαν στη διαδικασία της κομποστοποίησης, χωρίς να
χρειάζεται αφαίρεση όπως οι κοινές πλαστικές σακούλες, προσφέροντας ταυτόχρονα υψηλή
ανθεκτικότητα στα υγρά των οργανικών αποβλήτων. Το βασικό της μειονέκτημα είναι το
υψηλότερο κόστος.
Η συχνότητα της συλλογής ποικίλει σημαντικά από χώρα σε χώρα, κυρίως ανάλογα με τις
κλιματολογικές συνθήκες και τον τύπο των αποβλήτων που συλλέγονται χωριστά. Στα ψυχρά
κλίματα των περισσότερων χωρών που εφαρμόζουν προγράμματα χωριστής συλλογής των
ΒΑΑ η συλλογή γίνεται κάθε εβδομάδα ή κάθε δεκαπενθήμερο, με πιθανή αύξηση της
συχνότητας κατά τους θερινούς μήνες. Στα Μεσογειακά κλίματα η συλλογή των ΒΑΑ, αν
περιλαμβάνουν και υπολείμματα φαγητού θα πρέπει να γίνεται το λιγότερο 2-3 φορές την
εβδομάδα και πιθανά συχνότερα κατά τους θερινούς μήνες. Ωστόσο, η συλλογή των
αποβλήτων κηπουρικής (όπου υπάρχουν) μπορεί να είναι πολύ αραιότερη, π.χ. κάθε
δεκαπενθήμερο. Είναι λοιπόν σημαντικό να αναπτυχθεί ένα σύστημα που θα κρατά τα δύο
αυτά ρεύματα χωριστά, για τη βελτιστοποίηση του κόστους συλλογής, σύμφωνα με το
παράδειγμα πολλών επιτυχημένων προγραμμάτων στην Ιταλία και την Ισπανία (περιοχή
Καταλονίας).
Αυτή η μέθοδος συλλογής οδηγεί σε αυξημένα ποσοστά συμμετοχής και υψηλή καθαρότητα
του συλλεγόμενου υλικού.
2. Συλλογή σε κάδους κοντά στα νοικοκυριά
Αυτό το σύστημα συλλογής βασίζεται σε ένα πυκνό δίκτυο μεγάλων κάδων, σε μικρή σχετικά
απόσταση από κάθε νοικοκυριό, που βρίσκονται τοποθετημένοι σε στρατηγικά κεντρικά
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
311
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
σημεία (π.χ. super-markets, πλατείες κλπ). Ο πολίτης μεταφέρει τα διαχωρισμένα κλάσματα
των αποβλήτων στους κάδους, απ’ όπου συλλέγονται. Συνήθως οι κάδοι έχουν διαφορετικό
χρώμα ανάλογα με το κλάσμα των αποβλήτων που συλλέγεται σε αυτούς. Υλικά που μπορεί
να συλλεχθούν χωριστά με αυτό το σύστημα είναι το χαρτί και το χαρτόνι, τα απόβλητα
κηπουρικής, υφάσματα και υπολείμματα φαγητού. Ειδικά για τα υπολείμματα φαγητού,
διανέμονται -συχνά δωρεάν)- στα νοικοκυριά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, χάρτινες ή
πλαστικές σακούλες, στις οποίες συλλέγουν τα απόβλητα φαγητού τα οποία κατόπιν
μεταφέρουν στους κεντρικούς κάδους για συλλογή και επεξεργασία.
Η συχνότητα αποκομιδής του οργανικού κλάσματος από τους κεντρικούς κάδους ποικίλει από
Δήμο σε Δήμο, και είναι υψηλότερη για τα απόβλητα φαγητού και για θερμά κλίματα. Στην
Καταλονία (Ισπανία) για παράδειγμα τα απόβλητα φαγητού συλλέγονται καθημερινά ή κάθε
δεύτερη μέρα. Ειδικά κατά τους θερινούς μήνες η συχνότητα συλλογής αυξάνει για την
αποφυγή οχλήσεων από τη δημιουργία οσμών και την προσέλκυση εντόμων. Οι κάδοι
πλένονται συχνά, τουλάχιστον μια φορά κάθε δεκαπενθήμερο.
Η μέθοδος αυτή είναι κατάλληλη για περιοχές με υψηλή πυκνότητα δόμησης και περιορισμένο
διαθέσιμο χώρο για κάδους σε κάθε κτίριο. Το μειονέκτημα της είναι ότι καθώς δεν υπάρχει
άμεση σύνδεση του κάδου με κάποια νοικοκυριά δεν δημιουργείται η αίσθηση της προσωπικής
ευθύνης και παρατηρούνται υψηλότερα ποσοστά προσμίξεων και χαμηλότερη συμμετοχή.
3. Συλλογή σε κέντρα ανακύκλωσης
Τα κέντρα ανακύκλωσης είναι εγκαταστάσεις σε επιλεγμένα σημεία μιας περιοχής, όπου ο
πολίτης μπορεί να μεταφέρει συγκεκριμένες κατηγορίες αποβλήτων για ανακύκλωση. Τα
κέντρα αυτά μπορεί να δέχονται απόβλητα όπως γυάλινες φιάλες, κουτάκια αλουμινίου,
μπαταρίες και ηλεκτρικές συσκευές καθώς επίσης και διάφορες κατηγορίες Β.Α.Α. (χαρτί και
χαρτόνι, οργανικά και απόβλητα κηπουρικής κλπ). Τέτοιου τύπου εγκαταστάσεις είναι γενικά
κατάλληλες για τη συλλογή των Β.Α.Α. από αραιοκατοικημένες περιοχές, όπου η συλλογή από
κάθε νοικοκυριό κρίνεται ασύμφορη.
9.1.2.2.
Πρόγραμμα Ενημέρωσης και παρακολούθησης του συστήματος
Σχεδιάζοντας ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης, πρέπει να είναι μόνιμη η σκέψη ότι το “τεχνικό”
σκέλος του θέματος (συλλογή και επεξεργασία) είναι μόνον η μία όψη του νομίσματος. Κλειδί
για την επιτυχία του έργου είναι η ενημερωτική πολιτική του με σκοπό την πληροφόρηση,
ενημέρωση, εκπαίδευση και παρότρυνση των κατοίκων να συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
Ουσιαστικά η άσκηση αυτής της δράσης πρέπει να διαρκεί όσο χρόνο υπάρχει το πρόγραμμα
ανακύκλωσης, με μόνιμες ή επαναλαμβανόμενες δράσεις.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
312
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Το στάδιο αυτό συχνά παραμελείται, αν και η παρακολούθηση του έργου τουλάχιστον τα
πρώτα έτη λειτουργίας του, μαζί με τη βαθμιαία επέκτασή του, βοηθούν αποφασιστικά στη
εύρυθμη λειτουργία του και τη βελτίωση της απόδοσής του. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ακόμα
και αν έχει προηγηθεί επιμελής σχεδιασμός, θα υπάρξουν σημεία που η πραγματικότητα θα
μας αναγκάσει σε κάποιες εκ των υστέρων αλλαγές.
9.1.2.3.
Εμπειρία από συστήματα διαλογής στην πηγή σε μεσογειακές χώρες
Συστήματα διαλογής στην πηγή σε χώρες με παρόμοια κλιματολογικά στοιχεία με την Ελλάδα
πραγματοποιούνται με επιτυχία στην Ισπανία (Καταλονία) και την Ιταλία.
Στην Καταλονία το 2008 περίπου 458 Δήμοι από τους συνολικά 946 πραγματοποιούσαν
διαλογή στην πηγή του οργανικού κλάσματος. Η συλλογή πραγματοποιείται κατά μέσο όρο
τρεις φορές την εβδομάδα.
Οι μέθοδοι συλλογής που εφαρμόστηκαν παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα:
Πίνακας 111: Εφαρμοζόμενες μέθοδοι συλλογής οργανικών στην Καταλονία
Μέθοδος συλλογής
Αριθμός Δήμων
Κεντρικοί κάδοι
379
Συλλογή πόρτα πόρτα
61
Συνδυασμός κεντρικών κάδων/ πόρτα πόρτα
7
Συλλογή μόνο από παραγωγούς μεγάλων ποσοτήτων
11
Στους Δήμους που εφάρμοσαν τη μέθοδο συλλογής πόρτα-πόρτα τα ποσοστά συμμετοχής
των κατοίκων και η ποσότητα του ανακτώμενου οργανικού ήταν ιδιαίτερα αυξημένα όπως
επιβεβαιώνεται από το επόμενο διάγραμμα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
313
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Διάγραμμα 29: Ποσότητες ανακτώμενων οργανικών σε συνάρτηση με τη μέθοδο συλλογής
και το μέγεθος του πληθυσμού
Επίσης το οργανικό που συλλέχθηκε ήταν σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένο από προσμίξεις σε
σχέση με τα συστήματα κεντρικής συλλογής σε κάδους.
Διάγραμμα 30: Καθαρότητα συλλεγόμενου οργανικού σε συνάρτηση με τη μέθοδο συλλογής
και το μέγεθος του πληθυσμού
Η καθαρότητα των εισερχομένων υλικών εκτός από το αντίκτυπο που έχει στην ποιότητα του
τελικού προϊόντος επηρεάζει το λειτουργικό κόστος της μονάδας και κατ΄ επέκταση και το
τέλος εισόδου. Στην επόμενη εικόνα παρουσιάζεται το τέλος εισόδου 16 μονάδων στην
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
314
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Καταλονία της Ισπανίας σε συνάρτηση με το ποσοστό προσμίξεων του συλλεγόμενου
οργανικού.
Εικόνα 45: Τέλος εισόδου μονάδας επεξεργασίας προδιαλεγμένων οργανικών υλικών σε
συνάρτηση με το ποσοστό των προσμίξεων
Κατά μέσο όρο τα οργανικά περιέχουν 10% ξένες προσμίξεις (πλαστικό, αδρανή, μέταλλα)
9.1.2.4.
Ενέργειες
Από τη στιγμή που θα αποφασιστεί η κατασκευή της μονάδας επεξεργασίας προδιαλεγμένου
οργανικού υλικού θα πρέπει να ξεκινήσουν οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να εξασφαλιστεί η
επιτυχία του εγχειρήματος μέσω της συμμετοχής των κατοίκων που θα συμμετέχουν. Τα
βήματα αυτά είναι τα εξής:
1) Επιλογή των δήμων που θα συμμετέχουν με βάση χωροταξικά, δημογραφικά και
γεωγραφικά κριτήρια
2) Εκκίνηση της εκστρατείας ενημέρωσης των πολιτών μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων,
δημοσιεύσεων σε τύπο και χρήση ραδιόφωνου καθώς και την άμεση επικοινωνία με
τους πολίτες μέσω ημερίδων
3) Επιλογή μίας πιλοτικής περιοχής (10.000 κατοίκων) για την εκκίνηση του συστήματος
και την εξαγωγή συμπερασμάτων για την περαιτέρω επέκταση του συστήματος
4) Καθορισμός της στρατηγικής για τη διάθεση του κομπόστ μέσω έρευνας αγοράς και
επικοινωνίας με γεωργικούς συνεταιρισμούς. Παράλληλα το προϊόν θα προωθηθεί και
κατά την ενημερωτική εκστρατεία των πολιτών.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
315
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
10.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Κατά την εκπόνηση της μελέτης λήφθηκαν υπόψη μια σειρά από κρίσιμες παράμετροι σε
σχέση με την εξέταση και αξιολόγηση των βέλτιστων τεχνικών και τεχνολογικών επιλογών για
την επεξεργασία των αστικών στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Ηπείρου και ειδικότερα:
 Το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης
της ιεράρχησης των μεθόδων επεξεργασίας, αξιοποίησης και διάθεσης των
αποβλήτων.
 Η υπάρχουσα εμπειρία από τη λειτουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων
στην Ελλάδα και ιδιαίτερα η εμπειρία αναφορικά με την αξιοποίηση των
δευτερογενών προϊόντων (RDF, compost)
 Οι υπάρχουσες υποδομές συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης αποβλήτων στην
Περιφέρεια Ηπείρου
 Τα νεότερα δεδομένα σχετικά με την ποιοτική σύσταση των αποβλήτων, σύμφωνα με
τη μελέτη ποιοτικής σύστασης των παραγόμενων Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια Ηπείρου
(2009)
 Τα ιδιαίτερα γεωγραφικά, πληθυσμιακά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της περιοχής
(εποχική διακύμανση πληθυσμού και παραγωγής απορριμμάτων κ.α.)
 Οι ανάγκες που προκύπτουν τόσο στην παρούσα φάση αλλά όσο και διαχρονικά
 Ο ισχύον περιφερειακός σχεδιασμός Ηπείρου και οι θεσπισμένοι στόχοι
 Οι στόχοι που αναμένεται να θεσπιστούν μέσω της ενσωμάτωσης της Οδηγίας
2008/98 για τα απόβλητα στο εθνικό δίκαιο
Όλα τα παραπάνω συνεκτιμήθηκαν τόσο κατά τη διαμόρφωση των εναλλακτικών σεναρίων
όσο και κατά τη διαδικασία αξιολόγησης. Στα σενάρια που διαμορφώθηκαν, συμπεριληφθήκαν
όλες
οι
διαθέσιμες
τεχνολογίες
μηχανικής,
βιολογικής
επεξεργασίας
καθώς
και
η
στοιχειομετρική καύση. Επίσης, εξετάστηκε η πυρόλυση λόγω του τοπικού ενδιαφέροντος για
τη συγκεκριμένη τεχνολογία ως αντιπροσωπευτική μέθοδος των νέων μεθόδων θερμικής
επεξεργασίας (πυρόλυση, αεριοποίηση, πλάσμα). Επισημαίνεται πως τα σύμμεικτα στερεά
απόβλητα παρουσιάζουν πολυπλοκότητα σε σχέση με τη σύστασή τους και ο κίνδυνος για
δυσλειτουργία των έργων, αυξάνεται όσο αυξάνεται και η πολυπλοκότητα της προτεινόμενης
τεχνολογίας. Τεχνολογίες όπως η πυρόλυση, η αεριοποίηση και το πλάσμα σίγουρα θα
διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο μέλλον, στην παρούσα φάση, όμως, δεν έχουν
αποδειχθεί ακόμα ικανές, μέσω της εμπορικής τους εφαρμογής, να επεξεργαστούν τα
σύμμεικτα στερεά απόβλητα.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
316
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Με βάση τα παραπάνω εξετάστηκαν 7 διαφορετικά σενάρια για την επεξεργασία των στερεών
αποβλήτων της Περιφέρειας Ηπείρου. Ειδικότερα τα σενάρια που εξετάστηκαν απεικονίζονται
στον πίνακα που ακολουθεί:
Πίνακας 112: Εναλλακτικά Σενάρια Τεχνολογιών - Μονάδων
Α/Α
Μονάδα Συμμείκτων
ΜΒΕ Αερόβια με ανάκτηση ανακυκλώσιμων
Σενάριο 1
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
ΜΒΕ Αερόβια με ανάκτηση RDF/μετάλλων
Σενάριο 2
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
ΜΒΕ Αναερόβια με ανάκτηση RDF/μετάλλων
Σενάριο 3
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
ΜΒΕ Αναερόβια με ανάκτηση RDF/μετάλλων
Σενάριο 4
Σενάριο 5
(110.000 τν/έτος με 1 βάρδια)
(Μέχρι και 200.000 τν/έτος με 2 βάρδιες)
Βιολογική Ξήρανση με ανάκτηση SRF/
μετάλλων
(110.000 τν/έτος)
Σενάριο 6
Μονάδα καύσης σύμμεικτων αστικών
απορριμμάτων με ανάκτηση Ενέργειας
(110.000 τν/έτος)
Σενάριο 7
Μονάδα πυρόλυσης σύμμεικτων αστικών
απορριμμάτων με ανάκτηση Ενέργειας
(110.000 τν/έτος)
Μονάδα Προδιαλεγμένου Οργανικού
Μονάδα Κομποστοποίησης
(συμπληρωματική μονάδα ως προς τη
Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Κομποστοποίησης
(συμπληρωματική μονάδα ως προς τη
Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης/
Μετακομποστοποίησης (συμπληρωματική
μονάδα ως προς τη Μονάδα των
συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης/
Μετακομποστοποίησης (συμπληρωματική
μονάδα ως προς τη Μονάδα των
συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης ή
Κομποστοποίησης (ανεξάρτητη μονάδα ως
προς τη Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα
Αναερόβιας
Χώνευσης
ή
Κομποστοποίησης (ανεξάρτητη μονάδα ως
προς τη Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Μονάδα
Αναερόβιας
Χώνευσης
ή
Κομποστοποίησης (ανεξάρτητη μονάδα ως
προς τη Μονάδα των συμμείκτων)
(Α’ φάση 40.000 τν/έτος)
(Β’ φάση +20.000 τν/έτος)
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
317
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Τα σενάρια αξιολογήθηκαν με κριτήρια οικονομικά, περιβαλλοντικά, τεχνικά και κοινωνικά,
αποδίδοντας βαρύτητα σε κάθε κατηγορία κριτηρίων σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους
φορείς.
Ακολούθως εφαρμόστηκε η μέθοδος της πολυκριτηριακής ανάλυσης για την αξιολόγηση των
σεναρίων χρησιμοποιώντας τη μέθοδο PROMETHEE. Από την αξιολόγηση που διενεργήθηκε,
προέκυψε η προτεινόμενη λύση της Εγκατάστασης Μηχανικής και Αναερόβιας Βιολογικής
Επεξεργασίας με ανάκτηση ανακυκλώσιμων & Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης (Σενάριο 3).
Ανοιχτό αφήνεται ωστόσο το ενδεχόμενο και της παραγωγής επιπροσθέτως RDF σε
περίπτωση που υπάρξουν μελλοντικά ευνοϊκές συνθήκες για τη διάθεσή του σε κατάλληλο
τελικό αποδέκτη (τσιμεντοβιομηχανία, σταθμοί παραγωγής ενέργειας, κα.).
Εφόσον το κόστος επένδυσης και λειτουργίας αποτελέσουν προτεραιότητα κατά την
πολυκριτηριακή ανάλυση τότε το Σενάριο 1 Εγκατάστασης Μηχανικής και Αερόβιας Βιολογικής
Επεξεργασίας με ανάκτηση ανακυκλώσιμων & Μονάδα Κομποστοποίησης αποτελεί το
βέλτιστο.
Στο σενάριο συμπεριλαμβάνεται επίσης η ανάπτυξη και εφαρμογή Διαλογής στη Πηγή
οργανικών, η κατασκευή μονάδας προδιαλεγμένου οργανικού υλικού ως ξεχωριστή γραμμή
επεξεργασίας στη μονάδα των σύμμεικτων καθώς και η επέκταση του συστήματος διαλογής
στην πηγή συσκευασιών. Το επενδυτικό κόστος της μονάδας επεξεργασίας υπολογίζεται σε
περίπου 40 εκ. € ενώ το λειτουργικό της σε περίπου 10 εκ. €
Τα βασικότερα πλεονεκτήματα που συγκεντρώνει η προτεινόμενη λύση είναι τα εξής:
 Αξιόπιστη λύση με συνεχή αυξητική τάση στην εγκατεστημένη δυναμικότητά της σε
Ευρωπαϊκό επίπεδο
 Παραγωγή ενέργειας μέσω αξιοποίησης του βιοαερίου
 Εκτροπή του οργανικού κλάσματος από τον Χ.Υ.Τ.Υ.
 Εναρμόνιση με την Στρατηγική της Ε.Ε. για την πρόληψη και την ανακύκλωση των
απορριμμάτων και την Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΚ για τα Απόβλητα, η οποία
ενθαρρύνει τα συστήματα διαλογής στη πηγή. Επιπροσθέτως εναρμόνιση με την
Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΚ ως προς τους στόχους που θέτει για την αξιοποίηση του
50% των παραγόμενων οικιακών αποβλήτων.
 Παραγωγή υψηλής ποιότητας κομπόστ
 Εκτροπή αποβλήτων από τους Χ.Υ.Τ.Α.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
318
Ανάλυση και Εξέταση των Διαθέσιμων Τεχνολογιών Επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου
Επίσης σημαντικό πλεονέκτημα της μονάδας, είναι η ευελιξία που παρέχει, κυρίως σε σχέση με
τα σενάρια 5-7. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η μονάδα λειτουργώντας σε διπλή βάρδια θα
μπορεί να καλύψει και πιθανή μερική (μικρότερα ποσοστά συλλογής από τα αναμενόμενα) ή
ολική αστοχία των συστημάτων ΔσΠ για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το γεγονός όμως αυτό, θα
οδηγούσε σε μη κάλυψη των στόχων που έχουν αναλυθεί παραπάνω, και προφανώς στην μη
βιώσιμη τελικώς διαχείριση των Α.Σ.Α.. Για αυτό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην
ανάπτυξη των συστημάτων ΔσΠ, και κυρίως του οργανικού, του οποίου η δοκιμαστική
εφαρμογή εκτιμάται ότι θα πρέπει να ξεκινήσει το 2013, παρέχοντας με αυτό τον τρόπο
αρκετό χρόνο ώστε να σχεδιαστεί ορθά και αποτελεσματικά.
Με βάση όμως το γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό, η προτεινόμενη μονάδα επεξεργασίας,
σε συνδυασμό με την επέκταση των προγραμμάτων διαλογής στην πηγή για τα ειδικά
ρεύματα που υπάγονται στο Ν. 2939/01 και την εγκατάσταση συστήματος διαλογής στην
πηγή οργανικών αποβλήτων, αποτελεί μια ολοκληρωμένη λύση για τη διαχείριση του συνόλου
των μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας.
Με τον τρόπο αυτό η Περιφέρεια θα μπορέσει να εφαρμόσει τις αρχές που προβλέπει και η
νέα Οδηγία Πλαίσιο για τα απορρίμματα, δίνοντας έμφαση στην ανακύκλωση και τη διαλογή
στην πηγή των στερεών αποβλήτων.
Ε.Π.Τ.Α. Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων
319

null

null

Βιογραφικό - Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος

Εκτίμηση των Γενικευμένων Επιπτώσεων και Κόστους Διαχείρισης

9. γεωγραφικες ενοτητες διαχειρισης των στερεων αποβλητων για την π

Υφιστάμενη κατάσταση - βασικές προτάσεις για την αναθεώρηση του

Da Vinci Sifresi. Der Da Vinci Code pdf free

Διακοσμητική τέχνη και ανακυκλώσιμα υλικά

Λειτουργία Κινητής Μονάδας Επεξεργασίας ΑΣΑ

ΠΡοτΑΣΕΙΣ γΙΑ την ΑνΑθΕώΡηΣη του ΠΕΣΔΑ ΑττΙκηΣ

Η τσιμεντοβιομηχανία έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΑΝΑΧΩΜΑΤΑ - www . sek

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΑΝΑΧΩΜΑΤΑ

Σ. Καρέλλας - Energywaste.gr

καντε κλικ εδω - Δήμος Παλλήνης

Nikos Mantzoros CV (Greek)