• Ντοπαμίνη • Εθισμός • Σχιζοφρένεια • Άγχος • Κατάθλιψη • Επιληψία • Γλώσσα • 1 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ντοπαμίνη • Νευροδιαβιβαστής της ευφορίας • Συμμετέχει και στην κίνηση • Νόσος του Πάρκινσον • Εθισμός • Σχιζοφρένεια Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Περιοχές που εμπλέκονται στο σύστημα της ντοπαμίνης Sub PFC VTA NAC Amy PFC: προμετωπιαίος φλοιός NAC: επικληνής πυρήνας Sub: υπόθεμα του ιπποκάμπου Amy: αμυγδαλή VTA: κοιλιακή καλυπτρική περιοχή Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 SN: μέλαινα ουσία Str: ραβδωτό Περιοχές που εμπλέκονται στο σύστημα της ντοπαμίνης PFC Str Sub SN VTA NAC Amy PFC: προμετωπιαίος φλοιός NAC: επικληνής πυρήνας Sub: υπόθεμα του ιπποκάμπου Amy: αμυγδαλή VTA: κοιλιακή καλυπτρική περιοχή Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 SN: μέλαινα ουσία Str: ραβδωτό Νευρωνικό κύκλωμα ευχαρίστησης • Κοιλιακή καλυπτρική περιοχη (ventral tegmental area,VTA) • Επικληνής πυρήνας • Προμετωπιαίος φλοιός Νευρωνικό κύκλωμα κίνησης/ κινητοποίησης • Μέλαινα περιοχή • Ραχιαίο ραβδωτό Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Παράγοντες ευχαρίστησης • Αυτοερεθισμός (υποθάλαμος, μεσεγκέφαλος (κύτταρα ντοπαμίνης) • Ναρκωτικές ουσίες 5 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Εθισμός σε ναρκωτικές ουσίες • Αμφεταμίνη, κοκαΐνη, ηρωΐνη • Αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης (άμεσα ή έμμεσα) • Μακροχρόνιες αλλαγές στα βασικά γάγγλια και στον προμετωπιαίο φλοιό Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Νευρωνικό κύκλωμα ευχαρίστησης Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Σχιζοφρένεια • «Διχασμένος νους» • Επηρεάζει 1% του πληθυσμού • Επηρεάζει το ίδιο τους άνδρες και τις γυναίκες • Η διάγνωση γίνεται νωρίτερα στους άνδρες (15-‐25 ετών) από τις γυναίκες (25-‐35 ετών) • Γενετική προδιάθεση – Μεγαλύτερη πιθανότητα (15%) να εμφανίσει κάποιος σχιζοφρένεια αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό – 45% πιθανότητα να εμφανίσουν δυο μονοζυγωτικά δίδυμα σχιζοφρένεια – 15% πιθανότητα να εμφανίσουν δυο διζυγωτικά δίδυμα σχιζοφρένεια Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Συμπτώματα – DSM IV • Θετικά συμπτώματα (Ψυχωτικά επεισόδια) –Παραισθήσεις –Ψευδαισθήσεις –Formal thought disorder (διαταραχή σκέψης) –Ακατάλληλη συμπεριφορά / συναισθήματα • Αρνητικά συμπτώματα –Μη έκφραση συναισθημάτων –Πρόβλημα στο λόγο/σκέψη –Απάθεια, απώλεια αίσθησης ευχαρίστησης –Κοινωνική απομόνωση Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Βιολογικό υπόβαθρο • Βιοχημικό –Ντοπαμίνη/Σεροτονίνη/Νοραδρεναλίνη –Γλουταμινικό οξύ • Αναπτυξιακό –Αύξηση του όγκου του κοιλιακού συστήματος –Μείωση του μεγέθους του φλοιού –Δομικές αλλαγές στον ιππόκαμπο Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Βιοχημικό υπόβαθρο • Υπόθεση της Ντοπαμίνης –Η σχιζοφρένεια είναι αποτέλεσμα υπερδιέγερσης του ντοπαμινεργικού συστήματος –Φάρμακα που επάγουν την απελευθέρωση της ντοπαμίνης (αμφεταμίνη, κοκαΐνη) προκαλούν σχιζοτυπική συμπεριφορά –Τα περισσότερα αντιψυχωσικά φάρμακα είναι ανταγωνιστές των D2 υποδοχέων της ντοπαμίνης • Κλασσικά αντιψυχωσικά -‐ Αλοπεριδόλη • Άτυπα αντιψυχωσικά -‐ Κλοζαπίνη Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αντιψυχωσικά φάρμακα • Κλασσικά (Αλοπεριδόλη) – Ανταγωνιστές των D2 υποδοχέων – Κακοήθες νευροληπτικό σύνδρομο • Άτυπα (Κλοζαπίνη) – Ανταγωνιστές νοραδρενεργικών και σεροτονεργικών υποδοχέων – Πιο δραστικά έναντι των αρνητικών συμπτωμάτων – Αντίθετα, τα κλασσικά αντιψυχωσικά είναι πιο δραστικά έναντι των θετικών συμπτωμάτων – Δεν παρουσιάζουν το κακοήθες νευροληπτικό σύνδρομο Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Παρενέργειες των κλασσικών αντιψυχωσικών φαρμάκων • Κακοήθες νευροληπτικό σύνδρομο (Tardive dyskinesia) –Εξωπυραμιδικό σύνδρομο –Δυσκαμψία, πυρετός, αστάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος –20% θανατηφόρα –Απαιτεί άμεση διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής –Πιο πιθανό να εμφανιστεί σε ψηλές δόσεις Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αύξηση του όγκου του κοιλιακού συστήματος n Όσο µεγαλύτερη είναι η αύξηση του όγκου της κοιλίας τόσο µικρότερη είναι η ανταπόκριση στη θεραπεία µε αντιψυχωσικά Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Μείωση της φαιάς ουσίας Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Δομικές αλλαγές στον ιππόκαμπο Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Συναίσθημα • Ο εγκέφαλος συμμετέχει ενεργά στην έκφραση των συναισθημάτων • Το σύστημα των συναισθημάτων είναι άμεσα συνδεδεμένο με το σύστημα της ανταμοιβής 65 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Εγκεφαλικά κέντρα Στεφανιαίο σύστημα –Αμυγδαλή –Προμετωπιαίος φλοιός • έλικα του προσαγωγίου –Ιππόκαμπος –Πυρήνας του ραβδωτού (βασικά γάγγλια) –Υποθάλαμος 66 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ομοιοστατικοί μηχανισμοί • Υποθάλαμος –Λήψη τροφής –Θερμοκρασία –Δίψα –Κιρκάδιος ρυθμός • Υπόφυση • Αυτόνομο Νευρικό σύστημα 67 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Υποθάλαμος • Ο ερεθισμός νευρώνων του υποθαλάμου προκαλεί πολλές αντιδράσεις που έχουν σχέση με συναισθήματα και το αυτόνομο νευρικό σύστημα –Όγκο νερού και ηλεκτρολύτες του αίματος (δίψα) –Θερμοκρασία –Μεταβολισμό (Πείνα/Θυρεοειδής) –Αναπαραγωγή –Απόκριση στο άγχος 20 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ρύθμιση λήψης τροφής Έξω πυρήνας Κέντρο λήψης τροφής Κοιλιακός έσω πυρήνας Κέντρο κορεσµού 21 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Υπερφαγία -‐ Παχυσαρκία 22 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αφαγία 23 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ρύθμιση λήψης τροφής από πεπτίδια/ νευροδιαβιβαστές • Νευροπεπτίδιο Υ –Πιο ισχυρό διεγερτικό λήψης τροφής –Αυξάνεται κατά τη διάρκεια στέρησης τροφής –Διεγείρει τη λήψη υδατανθράκων • Γαλανίνη –Διεγείρει τη λήψη λιπών 24 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Λεπτίνη • Πρωτεΐνη που παράγεται από το λιπώδη ιστό • Δρα στον υποθάλαμο • Υποδοχείς: κινάση τυροσίνης • Ομοιοστατικός μηχανισμός για τη διατήρηση του βάρους • Αναστέλλει τη σύνθεση και έκλυση του νευροπεπτιδίου Υ 25 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Κιρκάδιοι ρυθμοί • Ρυθμίζονται από τον υπερχιασματικό πυρήνα του υποθαλάμου • Κορτιζόλη -‐-‐> αυξάνεται τις πολύ πρωινές ώρες έως λίγο πριν το μεσημέρι, εγρήγορση • Γονιδιακός έλεγχος: clock, per 26 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Κινητοποίηση και Υποθάλαμος • Οικολογικοί περιορισμοί –π.χ. γρήγορη κατανάλωση τροφής • Προληπτικοί μηχανισμοί –Κιρκάδιοι ρυθμοί • Παράγοντες ευχαρίστησης –ντοπαμίνη 27 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Άξονας υποθαλάμου-‐υπόφυσης-‐ επινεφριδίων Υποθάλαµος: εκλυτική ορµόνης της κορτικοτροπίνης (CRF) Υπόφυση: κορτικοτροπίνη (ACTH) Επινεφρίδια: κορτιζόλη 28 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Κατάθλιψη 68 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Συμπτώματα • Γενική δυσφορία καθημερινά • Ανικανότητα αίσθησης ευχαρίστησης, ικανοποίησης, ανταμοιβής • Μειωμένη όρεξη για φαγητό • Αδιαφορία για τα καθημερινά γεγονότα • Κόπωση • Αϋπνία 69 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Είδη κατάθλιψης • Μείζωνα κατάθλιψη –Μελαγχολική κατάθλιψη –Άτυπη κατάθλιψη • Δυσθυμική κατάθλιψη • Ψυχωτική κατάθλιψη • Διπολική διαταραχή • Γενική διαταραχή άγχους 70 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Χημικές διαταραχές στην κατάθλιψη • Μειωμένη σύνθεση και/ή δράση σεροτονίνης, ντοπαμίνης, νορεπινεφρίνης –Αυξημένη δράση των ενζύμων διάσπασης ή των μεταφορέων επαναπρόσληψης 71 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Φαρμακολογική θεραπεία • Αναστολείς της μονοαμινικής οξειδάσης –Φαινυλεζίνη • Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά –ιμιπραμίνη • Επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης –Φλουοξετίνη (Πρόζακ) • Ηλεκτρο-‐σπασμωδική θεραπεία 72 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Γενική διαταραχή άγχους • Βενζοδιαζεπίνες –Αγωνιστής GABA • Αυξάνουν τη δράση των ανασταλτικών κυττάρων 73 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 35 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Επιληψία o Μία από της πιο συχνές και σοβαρές νευρολογικές διαταραχές - 50 εκατοµµύρια ασθενών ανά τον κόσµο o Χρόνια παθολογική κατάσταση o Συµπτώµατα : επιληπτικές κρίσεις – Εστιακές :κροταφικές, µετωπιαίες, βρεγµατικές, ηνιακές, κ.α. – Γενικευµένες : κρίσεις Absence, τονικές, κλονικές, µυοκλονικές, ατονικές και τονικές-κλονικές κρίσεις Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Στάδια έντασης επιληψίας/Racine’s scale 1ο : απότοµη διακοπή της συµπεριφοράς, ακινησία βλέµµατος 2ο : κινήσεις του στόµατος και του προσώπου 3ο : Επαναλαµβανόµενες κινήσεις της κεφαλής, κάµψη και χορεία του αυχένα 4ο : Νευρικά τικ στα µπροστινά άκρα και παραµονή συνήθως σε καθιστή στάση 5ο : Έντονες συσπάσεις, αυξανόµενης έντασης (clonic and/or tonic-clonic seizures), τα πειραµατόζωα στηρίζονται στα πίσω τους άκρα (rearing) 6ο : Πολύ έντονες συσπάσεις, αναπήδηση και πτώση (Racine et al.,1972; Lüttjohann et al.,2009) Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Επιληπτικές κρίσεις 38 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αίτια o Περιβαλλοντικά 1. 2. 3. 4. 5. Εγκεφαλικοί τραυµατισµοί Βλάβες στα πρώτα αναπτυξιακά στάδια Εγκεφαλικά επεισόδια, εµφράγµατα και καταστάσεις υποξίας Λοιµώδεις νόσοι Έκθεση σε χηµικές ενώσεις / υπερβολικές δόσεις φαρµακευτικών σκευασµάτων o Γενετικά 1. Μεταλλάξεις γονιδίων βασικών ή βοηθητικών υποµονάδων ιοντικών καναλιών 2. Μεταλλάξεις γονιδίων που εµπλέκεται στην πλαστικότητα, την ανάπτυξη των νευρικών δικτύων, στις οδούς µεταβολισµού των νευρώνων ή που κωδικοποιούν µόρια σε πιο πρόωρα µονοπάτια Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Κατηγοριοποίηση Με βάση τα αίτια: • Γενετικές (Ιδιοπαθείς) • Δοµικές/Μεταβολικές • Αγνώστου Αιτίας Με βάση το είδος των επιληπτικών κρίσεων: • Εστιακές (ιδιοπαθείς ή συµπτωµατικές) • Γενικευµένες (ιδιοπαθείς ή συµπτωµατικές) Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Παθοφυσιολογία o Διατάραξη φυσιολογικής ισορροπίας µεταξύ αναστολής και διέγερσης – αυξηµένα επίπεδα διεγερτικών διαβιβαστών ή µειωµένα επίπεδα ανασταλτικών διαβιβαστών o Εστιακές κρίσεις: συγχρονισµένες εκπολώσεις (µεγάλη συχνότητα πυροδότησης των κυττάρων) σε συγκεκριµένη περιοχή του φλοιού που εξαπλώνονται σε γειτονικές περιοχές o Γενικευµένες κρίσεις : ο βασικός µηχανισµός φαίνεται να στηρίζεται σε ανωµαλίες στη λειτουργία και επικοινωνία θαλαµοφλοιικών συνδέσεων Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ιδιοπαθείς επιληψίες oΤασεο-εξαρτώµενα κανάλια : Να+, Κ+ , Ca2+ oΥποδοχείς GABAA oΝικοτινικοί υποδοχείς ακετυλοχολίνης oΓονίδια πρωτεϊνών που δεν είναι δίαυλοι ιόντων : – LGI1 – Οικογενής επιληψία πλάγιου κροταφικού λοβού Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Επιληψία κροταφικού λοβού oΠιο κοινή µορφή εστιακών επιληψιών oΕγγύς και νεοφλοιική oΣυµπτώµατα oΑιτιολογία: – Γονίδια (LGI1, υποµονάδα GABAB ) – Περιβάλλον Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ζωικά µοντέλα επιληψίας oΠροσοµοίωση επιληπτικών κρίσεων oΓενετικά µοντέλα: • Μεταλλάξεις σε κανάλια Na + και Ca2+ • Απώλεια GABAεργικών ενδονευρώνων oΕπαγόµενα µοντέλα: oΗλεκτρικώς ή Χηµικώς oΟξέα ή Χρόνια Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Γλώσσα Κεφάλαιο 34 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Γλωσσικές περιοχές του εγκεφάλου • Περιοχή Broca – Κινητική περιοχή του λόγου – Κοντά στον κινητικό φλοιό • Περιοχή Wernicke – Κέντρο ακουστική κατανόησης – Κοντά στον πρωτοταγή ακουστικό φλοιό • Τοξοειδής δεσμίδα Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Απλή χρήση της γλώσσας • 180 λέξεις το λεπτό • Λεξιλόγιο 60000-‐120000 λέξεις • Παραγωγή γλώσσας ßà κατανόηση γλώσσας • Σωστή χρήση απαιτεί: –Γνώση της βασικής δομής –Γραμματική –Γνώση των ηχητικών μορφών Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Στοιχεία της γλώσσας ως μέσο επικοινωνίας • Δημιουργικότητα –Δεν είναι μια απλή μίμηση –Δημιουργία εννοιών • Μορφή –Φωνήματα –Γραμματική –Απεριόριστη χρήση περιορισμένων μέσων • Περιεχόμενο –Αφηρημένες έννοιες –Συναισθηματική διάσταση • Χρήση –Μέσο επικοινωνίας, αλλά όχι ουδέτερο Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Διαταραχές της γλώσσας • Δυσαρθρία – παθήσεις της παρεγκεφαλίδας • Αφασία Broca • Αφασία Wernicke • Αφασία αγωγής • Σχιζοφρένεια Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ζωικά μοντέλα • Μη ικανοποιητικά • Απλές ή και πιο σύνθετες (κελάηδισμα) μορφές επικοινωνίας • Η επικοινωνία δεν χαρακτηρίζεται από διαπροσωπικές σχέσεις και η μορφή, το περιεχόμενο και η χρήση τους είναι στερεότυπες Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Ζωικά μοντέλα -‐ Πίθηκος • William & Lorna Kellogg – Gua (χιμπατζής) μεγάλωσε μαζί με το παιδί τους – Απέκτησε πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές, δεν έμαθε όμως να μιλά • Allen & Beatrice Gardner – Washoe, έμαθε την αμερικάνικη νοηματική γλώσσα – Απέκτησε λεξιλόγιο 160 λέξεων – Πολύ μικρότερο από το λεξιλόγιο ενός παιδιού 4 ετών • Susan Savage-‐Rumbaugh – Μελέτησε την κατανόηση της γλώσσας σε νήπιο bonobo – Συγκρίσιμη ανάπτυξη στην κατανόηση της γλώσσας έως την ηλικία των 2,5 ετών – Σε μεγαλύτερες ηλικίες, το ανθρώπινο νήπιο παρουσίασε πολύ μεγαλύτερη ανάπτυξη Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Έμφυτη ή επίκτητη διαδικασία; • Έμφυτη – Η λειτουργία της φυσικής διαδικασίας αντιπροσωπεύεται στο αριστερό ημισφαίριο – Η εντόπιση της γλώσσας σχετίζεται με την ασυμμετρία του εγκεφάλου: ο κροταφικός λοβός στο αριστερό ημισφαίριο είναι μεγαλύτερος (από την 31η εβδομάδα της κύησης) – Ευαισθησία στο διαχωρισμό ενός μεγάλου φάσματος ήχων • Με την εκμάθηση της γλώσσας αυτό χάνεται/μειώνεται • Ιάπωνες: δεν διαχωρίζουν μεταξύ r και l • Άγγλοι: δεν διαχωρίζουν μεταξύ σκληρού και μαλακού l της ρωσικής γλώσσας Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Έμφυτη ή επίκτητη διαδικασία; • Έμφυτη –Καθολικοί κανόνες εκμάθησης γλώσσας σε όλους τους πολιτισμούς • Επίκτητη –Απαιτείται εκμάθηση Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Κρίσιμη περίοδος εκμάθησης γλώσσας • 2 ετών – εφηβεία • Μετά την εφηβεία είναι πολύ δύσκολο να μάθουμε μια δεύτερη γλώσσα –προφορά • «Άγρια» παιδιά έχουν μειωμένη επίδοση στην εκμάθηση γλώσσας μετά την εφηβεία Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Γλωσσικές περιοχές του εγκεφάλου • Περιοχή Broca – Κινητική περιοχή του λόγου – Κοντά στον κινητικό φλοιό • Περιοχή Wernicke – Κέντρο ακουστική κατανόησης – Κοντά στον πρωτοταγή ακουστικό φλοιό • Τοξοειδής δεσμίδα Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Διαταραχές της γλώσσας • Κινητικές διαταραχές –Δυσαρθρία –Δυσφωνία • Αφασίες –Broca –Wernicke –αγωγής Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Διαταραχές της γλώσσας -‐ Αφασίες Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Μοντέλο Wernicke – Geschwind Επανάληψη λέξης Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Μοντέλο Wernicke – Geschwind Ακοή λέξης • Ακουστικό νεύρο – έσω γονατώδη πυρήνα του θαλάμου – πρωτοταγής ακουστικός φλοιός – ακουστικός φλοιός ανώτερης τάξης – βρεγματο-‐ κροταφο-‐ινιακο συνειρμικός φλοιός (γωνιώδης έλικα) – περιοχή Wernicke – περιοχή Broca Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αφασία Broca • Κάκωση στον κινητικό συνειρμικό φλοιό και σε βαριές καταστάσεις περιλαμβάνονται η προκινητική και προμετωπιαία περιοχή • Αργή ομιλία έως πλήρη αφωνία • Χρήση απλών λεξικών μορφών (ενικός, παράλειψη άρθρων) • Έχουν επίγνωση των λαθών • Η κατανόηση γραπτού και προφορικού λόγου δεν επηρεάζεται • Συνήθως συνοδεύεται από μερική παράλυση της δεξιάς πλευράς Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αφασία Broca Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αφασία Wernicke • Σημαντική ελάττωση της κατανόησης • Δεν προκαλείται διαταραχή στην ομιλία • Διαταραχή στην παραγωγή γλώσσας –Δυσκολία στην εύρεση της σωστής λέξης –Εσφαλμένοι συνδυασμοί λέξεων (παραφασία) –Δημιουργία νέων λέξεων (νεολογισμός) –Δυσκολία στη μετάδοση των σκέψεών τους (κενός λόγος) • Μείωση της ικανότητας επανάληψης λεξεων (ακουστικά ή οπτικά à διάβασμα) • Λογόρροια Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αφασία Wernicke Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αφασία αγωγής • Κάκωση στην τοξοειδή δεσμίδα • Μικρότερη ευχέρεια στην παραγωγή γλώσσας από τους ασθενείς με αφασία Wernicke • Παραφασικά λάθη • Μείωση της ικανότητας επανάληψης • Μπορούν να διαβάζουν χαμηλόφωνα αλλά όχι μεγαλοφώνα • Μικρή μείωση στην ικανότητα γραψίματος • Μείωση των εκούσιων κινήσεων Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Συναισθηματικά στοιχεία στη γλώσσα • Μουσικά στοιχεία τονισμού, ύψους, ρυθμού • Προσωδία • Διαταραχές αυτών των στοιχείων: απροσωδίες –Κακώσεις στο δεξιό ημισφαίριο –Κακώσεις στο δεξιό μετωπιαίο λοβό: Αδιαφοροποίητο τόνο φωνής –Κάκωση Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Διαταραχές ανάγνωσης και γραφής • Συγγενείς –Δυσλεξία • Επίκτητες –Αλεξία –Επίκτητες δυσλεξίες Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αλεξία -‐ Αγραφία 1) Διαταραχή ανάγνωσης μόνο –Μείωση της ικανότητας διαβάσματος –Παραμένει η ικανότητα κατανόησης και αναγνώρισης –Βλάβη στον αριστερό ινιακό φλοιό και στην οπίσθια μοίρα του μεσολοβίου (σπλήνιο) –Μείωση της οπτικής αντίληψης –Η αριστερή οπτική γωνία δεν έχει πρόσβαση στα γλωσσικά κέντρα Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αλεξία -‐ Αγραφία • Βλάβες της γωνιώδους έλικας (βρεγματο-‐ κροταφικό-‐ινιακός συνειρμικός φλοιός) • Μείωση ικανότητας τόσο στο διάβασμα όσο και στο γράψιμο • Ανικανότητα σύνδεσης των οπτικών συμβόλων (γράμματα) με τους ηχητικούς φθόγγους Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Δυσλεξία • Επίκτητη: μετά από κάκωση στον εγκέφαλο • Αναπτυξιακή à συγγενής Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αναπτυξιακή δυσλεξία • Η εξελικτική διαδικασία για την ανάγνωση και γραφή βρίσκεται ακόμη σε αρχικά στάδια • Είδη δυσλεξίας – Βελτίωση κατανόησης όταν λέξεις αντικαθίστανται με σύμβολα – Τάση να διαβάζουν τις λέξεις ανάποδα • Ανατομικές αλλαγές – Ελάττωμα της κυριαρχίας του αριστερού ημισφαιρίου – Οι περισσότεροι δυσλεξικοί είναι αριστερόχειρες – Μείωση της ασυμμετρίας του κροταφικού λοβού – Επιβράδυνση της μετακίνησης νευρώνων στην αριστερή πλευρά του φλοιού Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Αναπτυξιακή δυσλεξία Μνήµη µιας σειράς γραµµάτων (φωνητική επανάληψη) Αναγνώριση οµοιοκαταληξίας Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Παρασκευή, 5 Απριλίου 13