ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Τηλ/Fax: +302610969213 E-mail: [email protected] ΠΑΤΡΑ 2012 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ............................................................ 4 2. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ............................................................ 9 2.1 Προσωπικά στοιχεία.................................................................................... 9 2.2 Σπουδές και επιμόρφωση ........................................................................... 9 2.3 Εργασιακή εμπειρία-Επαγγελματική κατάρτιση ......................................... 10 2.4 Ερευνητικά ενδιαφέροντα .......................................................................... 12 2.5 Ερευνητικό έργο ........................................................................................ 13 2.5.1 Συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα............................................. 13 2.5.2 Συμμετοχή σε ερευνητικά δίκτυα ........................................................ 14 2.5.3 Μέλη ΔΕΠ-εξωτερικοί συνεργάτες ...................................................... 14 2.5.4 Συμμετοχή σε Συνέδρια και τίτλοι ανακοινώσεων ............................... 15 2.5.5 Επιστημονικά δημοσιεύματα .............................................................. 24 2.5.6 Κριτής σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά ........................................... 31 2.5.7 Διεθνείς προσκλήσεις και βραβεύσεις ................................................ 32 2.6 Εκπαιδευτική δραστηριότητα ..................................................................... 33 2.6.1 Προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών................................................... 33 2.6.2 Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών ................................................. 36 2.7 Συμμετοχή σε πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus (Erasmus Training) .............................................................................................................. 37 2.8 Μέλος Συμβουλευτικών και Εξεταστικών Επιτροπών ................................ 38 2.8 Μέλος Συμβουλευτικών και Εξεταστικών Επιτροπών ................................ 38 2.8.1 Μέλος τριμελών συμβουλευτικών επιτροπών υποψηφίων για την απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος Ειδίκευσης ............................................. 38 2.8.2 Μέλος τριμελών συμβουλευτικών επιτροπών υποψηφίων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος ............................................................ 38 2.8.3 Μέλος επταμελών εξεταστικών επιτροπών υποψηφίων για την απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος Ειδίκευσης ............................................. 38 2.8.4 Μέλος τριμελών επιτροπών αξιολόγησης διπλωματικών εργασιών σε προπτυχιακό επίπεδο ...................................................................................... 39 2.8.5 Μέλος επιτροπής εξέτασης μαθημάτων προς αντιστοίχιση των πτυχίων (ΔΙ.ΚΑ.Τ.Σ.Α.) ................................................................................................... 40 2.9 Μέλος Ελληνικών και Διεθνών Οργανισμών .............................................. 41 2.10 Διοικητική δραστηριότητα ......................................................................... 41 2 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ - ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΤΕΡΟΑΝΑΦΟΡΕΣ ...................................... 42 3.1 Διδακτορική διατριβή ................................................................................. 42 3.2 Δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά ....................................... 44 3.3 Ενδεικτικές ετεροαναφορές σε διδακτορικές διατριβές ............................... 66 3.4 Συγγράμματα σε βιβλία ............................................................................. 68 3.5 Πρακτικά διεθνών και ελληνικών Συνέδριων.............................................. 69 3 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Νταϊλιάνης Στέφανος ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 10/05/1977 ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: Τρίκαλα Θεσσαλίας, Ελλάδα ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: Ανθεμίου 18, 26442 Πάτρα ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: Βιολόγος ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΘΕΣΗ: Λέκτορας επι θητεία (ΦΕΚ 178/31-08-06 και ΦΕΚ διορισμού 352/17-04-08) στον Τομέα Βιολογίας Ζώων, του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Προσωπικά στοιχεία Α. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΘΗΤΕΙΑ 2006: Εκπλήρωση στρατιωτικής θητείας στο Στρατό Ξηράς (Υγειονομικό Σώμα). Β. ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ 1. ΑΓΓΛΙΚΑ: Επάρκεια άριστης γνώσης (Lower Certificate). Πολύ καλή γνώση βιολογικών όρων. Εκπαίδευση, μετεκπαίδευση, τίτλοι σπουδών 1995: Απολυτήριο Λυκείου από το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο Τρικάλων με βαθμό «Πολύ καλά, 18.2» και Διαγωγή «Κοσμιότατη». 2000: Απόκτηση πτυχίου ως Βιολόγου με βαθμό «Λίαν καλώς 6.9». 2005: Διδακτορικό στη Βιολογία (Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Επαγγελματική Εμπειρία 2008 - σήμερα: Μέλος ΔΕΠ, στη βαθμίδα του Λέκτορα (ΦΕΚ 178/31-08-06 και ΦΕΚ διορισμού 352/17-04-08) του τομέα Βιολογίας Ζώων, του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. 4 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2007 - 2008: Διετής απασχόληση με σύμβαση αορίστου χρόνου ως Βιολόγος στο Μικροβιολογικό εργαστήριο της ιδιωτικής κλινικής «Γαληνός Α.Ε.» και αντιμετώπιση πλήθους περιστατικών ως εφημερεύων Μικροβιολόγος. 2006: Πεντάμηνη εργαστηριακή απασχόληση ως βοηθός Μικροβιολογικού Εργαστηρίου στο 492 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης (Φ.411.4/40/275966/Σ.1594/8-12-5/ΓΕΣ/ΔΣΠ/2δ) και αντιμετώπιση πλήθους περιστατικών ως εφημερεύων Μικροβιολόγος. 8/3/2005 έως 30/6/2005: Επικούρηση (σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου) μελών ΔΕΠ του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια φροντιστηριακών και εργαστηριακών ασκήσεων των φοιτητών του Τμήματος, καθώς και κατά τη διάρκεια των γραπτών τους εξετάσεων. 2001- 2005: Διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου της Βιολογίας σε μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Βιολογία Γενικής Παιδείας και Βιολογία Κατεύθυνσης), στα πλαίσια φροντιστηριακής προετοιμασίας για την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με το σύστημα των Πανελληνίων εξετάσεων. 2001- 2005: Συμμετοχή στην οργάνωση και διδασκαλία των εργαστηριακών ασκήσεων των μαθημάτων «Φυσιολογία Ζώων ΙΙ» και «Περιβαλλοντική Φυσιολογία Ζώων» του Εργαστηρίου Φυσιολογίας Ζώων του Τομέα Ζωολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 2001- 2003: Τριετής απασχόληση ως Βιολόγος-Ερευνητής με σύμβαση έργου σε ερευνητικό Ευρωπαϊκό πρόγραμμα με τίτλο «Biological Effects of Environmental Pollution και θέμα «Βιολογικά αποτελέσματα της περιβαλλοντικής ρύπανσης σε θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα», [Άρθρο 7, παρ. 4ΑΒ της κοινής Υπουργικής Απόφασης ΚΑ/679/22.8.96 (ΦΕΚ 826, τευχ. Β)]. 2000: Πρακτική άσκηση στη Βιομηχανία Γάλακτος «ΑΓΝΟ», με θέμα «Στάδια διακίνησης του γάλακτος. Χημικός και Μικροβιολογικός έλεγχος του γάλακτος». 1999: Δίμηνη επαγγελματική επιμόρφωση/απασχόληση στο Τμήμα Χημείας και Μικροβιολογικού Ελέγχου της Βιομηχανίας Παρασκευής Παρεντερικών Διαλυμάτων «ΒΙΟΣΕΡ Α.Ε.», (Ταξιάρχες, Τρίκαλα). 5 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Ερευνητικό Έργο Μέλος ερευνητικής ομάδας στο πρόγραμμα «Θαλής» με τίτλο «Ο ρόλος της ντοπαμίνης στη νευρωνική πλαστικότητα: σε διαδικασίες μάθησηςμνήμης σε φυσιολογικούς απονεύρωσης και σε επίμυς, ασθενείς σε μοντέλα με νόσο ντοπαμινεργικής του Parkinson», χρηματοδοτούμενο από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση (ΕΣΠΑ 2007-2013), με συντονιστή την καθηγήτρια της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Αγγελάτου Ρόνη (περίοδος 2012-2015). Επιστημονικός υπεύθυνος σε 1 ερευνητικό πρόγραμμα (πρόγραμμα Καραθεοδωρής) που χρηματοδοτείται από το πανεπιστήμιο Πατρών (περίοδος 2011-2014). Επιστημονικός υπεύθυνος σε 2 διπλωματικές εργασίες που πραγματοποιούνται σε μεταπτυχιακό επίπεδο (2010 έως σήμερα). Επιστημονικός υπεύθυνος σε 11 διπλωματικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν/ούνται σε προπτυχιακό επίπεδο (2009 έως σήμερα). Επιστημονικός συνεργάτης/ερευνητής σε 1 ερευνητικό πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (περίοδος 2001-2003). Συγγραφικό Έργο 19 ερευνητικές εργασίες σε ξενόγλωσσα περιοδικά (κατόπιν κρίσης) 1 κεφάλαιο σε βιβλίο 22 ανακοινώσεις σε πρακτικά ελληνικών συνεδρίων χωρίς κριτές 14 ανακοινώσεις σε πρακτικά διεθνών και ελληνικών συνεδρίων με κριτές Διδακτικό Έργο Διδασκαλία σε Μεταπτυχιακό επίπεδο: 2009-σήμερα: Αυτοδύναμη διδασκαλία του μαθήματος «Ρύπανση και Οικοτοξικολογία» της κατεύθυνσης «Οικολογία, Διαχείριση και Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος» στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών του Τμήματος Βιολογίας. 6 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2010-σήμερα: Συνδιδασκαλία του μαθήματος «Οικολογική Γενετική και Οικοτοξικολογία» στα μεταπτυχιακών πλαίσια σπουδών των του διατμηματικού Τμημάτων προγράμματος Βιολογίας, Γεωλογίας, Μαθηματικών, Φυσικής και Χημείας του πανεπιστημίου Πατρών στις «Περιβαλλοντικές Επιστήμες». Διδασκαλία σε Προπτυχιακό επίπεδο: 2009-σήμερα: Συνδιδασκαλία του μαθήματος «Ζωολογία ΙΙΙ» σε φοιτητές του Γ΄ εξαμήνου του Τμήματος Βιολογίας. 2009-σήμερα: Αυτοδύναμη διδασκαλία του μαθήματος «Ρύπανση Περιβάλλοντος» σε φοιτητές του Η΄ εξαμήνου του Τμήματος Βιολογίας. 2009-σήμερα: Συνδιδασκαλία του μαθήματος «Ιχθυολογία» σε φοιτητές του Ζ΄ εξαμήνου του Τμήματος Βιολογίας. Διοικητικό Έργο 2008-σήμερα: Συμμετοχή στη Γενική Συνεύλεση, καθώς και στην Γενική Συνεύλεση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος Βιολογίας. 2008-2011: Μέλος της επιτροπής ωρολόγιου προγράμματος του Τμήματος, του προγράμματος εξετάσεων και επιμέλεια ημερίδων και σεμιναρίων του Τμήματος Βιολογίας. 2009-2010: Εκπρόσωπος του Τμήματος Βιολογίας στις συνεδριάσεις της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Πατρών. 2010-σήμερα: Μέλος της επιτροπής Σύνταξης και Επικαιροποίησης Οδηγού Σπουδών. 2010-σήμερα: Μέλος της Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας του Τμήματος. Μέλος Επιστημονικών εταιρειών Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρίας Βιολογικών Επιστημών (ΕΕΒΕ). Μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Βιοεπιστημόνων (ΠΕΒ). Μέλος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας ΜΙΚΡΟΒΙΟΚΟΣΜΟΣ. Μέλος του SECOTOX (Society of Ecotoxicology and Environmental Safety). 7 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Συντακτικό Έργο 2009 έως σήμερα: Μέλος της Συντακτικής Ομάδας του περιοδικού Modern Applied Sciences (ISSN 1913-1844/ Print, ISSN 1913-1852/ Online, Canadian Center of Science and Education). 2009 έως σήμερα: Συμμετοχή στην κρίση περισσότερων από 28 επιστημονικών εργασιών που κατατέθηκαν προς δημοσίευση σε 19 διεθνή επιστημονικά περιοδικά (π.χ., Aquatic Toxicology, Fish and Shellfish Immunology, Comparative Biochemistry and Physiology part C and A, Science of the Total Environment, Journal of Hazardous Materials, Environmental Pollution κ.α). 8 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 2.1 Προσωπικά στοιχεία ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Νταϊλιάνης Στέφανος ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 10/05/1977 ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: Τρίκαλα Θεσσαλίας, Ελλάδα ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: Ανθεμίου 18, 26442 Πάτρα ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: Βιολόγος ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΘΕΣΗ: Λέκτορας επι θητεία ( ΦΕΚ 178/31-08-06 και ΦΕΚ διορισμού 352/17-04-08) στον Τομέα Βιολογίας Ζώων, του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Τηλ/ Fax: +30 2610 969213 E-mail.: [email protected] 2.2 Σπουδές και επιμόρφωση 2005: Υποστήριξη της διδακτορικής μου διατριβής ενώπιον 7ους εξεταστικής επιτροπής και απόκτηση του τίτλου του Διδάκτορα του Τμήματος Βιολογίας με το βαθμό «Άριστα». 2001: Εκπόνηση Διδακτορικής Διατριβής στο εργαστήριο Φυσιολογίας Ζώων, του Τομέα Ζωολογίας (Τμήμα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστημών, Α.Π.Θ.) με τίτλο «Μελέτη βιοχημικών παραμέτρων και μηχανισμών που σχετίζονται με την μεταγωγή του σήματος σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεσή του σε ρυπογόνους παράγοντες. Συμβολή στην καθιέρωση νέων βιοδεικτών ρύπανσης», με επιβλέπουσα την Καθηγήτρια κ. Καλογιάννη Μάρθα. 2000: Απόκτηση πτυχίου ως Βιολόγου με βαθμό «Λίαν καλώς 6.9». 1996: Εισαγωγή στο Τμήμα Βιολογίας, της Σχολής Θετικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 9 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 1995: ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Απολυτήριο Λυκείου από το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο Τρικάλων με βαθμό «Πολύ καλά, 18.2» και Διαγωγή «Κοσμιοτάτη». Λοιπά στοιχεία: Εκπλήρωση στρατιωτικής θητείας στο Στρατό Ξηράς (Υγειονομικό Σώμα) το έτος 2006. Πτυχίο Αγγλικών First Certificate in English (University of Cambridge). Γνώση χρήσεως Πακέτων Η/Υ: Microsoft Office (Word, Excel, Powerpoint, NotePad, κλπ.), Internet Expoler κ.λπ. Βιβλιοθήκες Ερευνητικών Περιοδικών. Στατιστικά Προγράμματα Statistica Package, SPSS, Grapgpad Instat Software. 2.3 Εργασιακή εμπειρία-Επαγγελματική κατάρτιση 2008 –σήμερα: Μέλος ΔΕΠ στη βαθμίδα του Λέκτορα (ΦΕΚ 178/31-0806 και ΦΕΚ διορισμού 352/17-04-08) του Τομέα Βιολογίας Ζώων, του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. 2007-2008: Διετής απασχόληση με σύμβαση αορίστου χρόνου ως Βιολόγος στο Μικροβιολογικό εργαστήριο της ιδιωτικής κλινικής «Γαληνός Α.Ε.» και αντιμετώπιση πλήθους περιστατικών ως εφημερεύων μικροβιολόγος. 2006: Πεντάμηνη εργαστηριακή Μικροβιολογικού απασχόληση Εργαστηρίου Αλεξανδρούπολης στο ως βοηθός 492 Γ.Σ.Ν (Φ.411.4/40/275966/Σ.1594/8-12- 5/ΓΕΣ/ΔΣΠ/2δ) και αντιμετώπιση πλήθους περιστατικών ως εφημερεύων μικροβιολόγος. 2001-2005: Διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου της Βιολογίας σε μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Βιολογία Γενικής Παιδείας και Βιολογία Κατεύθυνσης), στα πλαίσια φροντιστηριακής προετοιμασίας για την εισαγωγή τους 10 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με το σύστημα των Πανελληνίων εξετάσεων. 2001-2005: Συμμετοχή στην οργάνωση και διδασκαλία των εργαστηριακών ασκήσεων των μαθημάτων «Φυσιολογία Ζώων ΙΙ» και «Περιβαλλοντική Φυσιολογία Ζώων» του Εργαστηρίου Φυσιολογίας Ζώων του Τομέα Ζωολογίας. 8/3- 30/6/2005: Επικούρηση (σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου) μελών ΔΕΠ του Τμήματος Πανεπιστημίου Βιολογίας Θεσσαλονίκης, του Αριστοτελείου κατά τη διάρκεια φροντιστηριακών και εργαστηριακών ασκήσεων των φοιτητών του Τμήματος, καθώς και κατά τη διάρκεια των γραπτών τους εξετάσεων. 2001-2003: Τριετής απασχόληση σύμβαση έργου σε Ευρωπαϊκής Ένωσης Environmental ως ερευνητικό της πρόγραμμα με της με τίτλο «Biological Effects of Pollution αποτελέσματα Βιολόγος-Ερευνητής και θέμα περιβαλλοντικής «Βιολογικά ρύπανσης σε θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα», [Άρθρο 7, παρ. 4ΑΒ της κοινής Υπουργικής Απόφασης ΚΑ/679/22.8.96 (ΦΕΚ 826, τευχ. Β)]. 2000: Πρακτική άσκηση φοιτητών του τμήματος Βιολογίας, Α.Π.Θ. στη Βιομηχανία Γάλακτος «ΑΓΝΟ», με θέμα «Στάδια διακίνησης του γάλακτος. Χημικός και Μικροβιολογικός έλεγχος του γάλακτος», (Βαθμός: 10). 1999: Δίμηνη επαγγελματική επιμόρφωση/απασχόληση στο Τμήμα Χημείας Βιομηχανίας και Μικροβιολογικού Παρασκευής Παρεντερικών «ΒΙΟΣΕΡ Α.Ε.», (Ταξιάρχες, Τρίκαλα). 11 Ελέγχου της Διαλυμάτων ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.4 Ερευνητικά ενδιαφέροντα Γνωστικό αντικείμενο: Τοξικολογία Υδρόβιων Ζωϊκών Οργανισμών Ερευνητικά ενδιαφέροντα: Δοκιμές τοξικότητας (toxicity test) σε υδρόβιους οργανισμούς των γλυκών και αλμυρών υδάτων (π.χ. Artemia franciscana, Thamnocephalus platyurus, Daphnia magna, D. pulex, Brachionus plicatilis, Mytilus galloprovincialis). Προσδιορισμός ανόργανων και οργανικών ρύπων σε ιστούς υδρόβιων οργανισμών και στην υδάτινη μάζα. Μέτρηση φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων με αναλυτικές τεχνικές. Παρακολούθηση της ποιότητας/κατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος με χρήση οργανισμών Βιοενδεικτών, όπως το κοινό μύδι Mytilus galloprovincialis. Μελέτη Βιομαρτύρων σε ιστούς οργανισμών Βιοενδεικτών για την εκτίμηση των επιπτώσεων διαφόρων ρυπογόνων ουσιών (ανόργανων και οργανικών). Μελέτη της επαγωγής οξειδωτικής καταπόνησης (oxidative stress) σε ιστούς υδρόβιων οργανισμών, όπως το είδος Mytilus galloprovincialis, μετά από έκθεση σε ρυπογόνους παράγοντες. Μελέτη μεμβρανικών υποδοχέων, μορίων και πρωτεϊνών στην επαγωγή σηματοδοτικών μονοπατιών, μετά από την επίδραση ρυπογόνων ουσιών (π.χ. βαρέα μέταλλα) στα κύτταρα και στους ιστούς του οργανισμού Mytilus galloprovincialis. Μελέτη της δράσης τοξικών παραγόντων (ανόργανων και οργανικών ρύπων) ως ενδοκρινικοί αποδιοργανωτές (endocrine disrupters) κύτταρα και η συμμετοχή τους στην επαγωγή σε σηματοδοτικών μηχανισμών. Μελέτη της επαγωγής βλαβών του DNA, μετά από έκθεση κυττάρων σε ρυπογόνους παράγοντες, με χρήση κατάλληλων τεχνικών/μεθόδων (Comet assay, MN assay). 12 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Μελέτη κυτταρικού θανάτου (απόπτωση, νέκρωση) ως απόκριση στην επίδραση ρυπογόνων παραγόντων. 2.5 Ερευνητικό έργο 2.5.1 Συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα 2001-2003 Συμμετοχή σε ερευνητικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FP 5 Programme of EU, Quality of life and management of living resources), με τίτλο «Biological Effects of Environmental Pollution», προϋπολογισμού 117.000€, με επιστημονικό υπεύθυνο τον Καθηγητή κ. Βασίλειο Δημητριάδη (Τομέας Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας, Α.Π.Θ.). 2010-2014* Επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος «Καραθεοδωρής» (κωδ. Έργου: D.179) του Πανεπιστημίου Πατρών, με τίτλο «Μελέτη των τοξικών επιπτώσεων στραγγισμάτων από ΧΥΤΑ σε υδρόβιους οργανισμούς με τη χρήση βιοενδεικτών και βιομαρτύρων», προϋπολογισμού 44.000€. 2012-2015* Συμμετοχή στο Πρόγραμμα «Θαλής» με τίτλο «Ο ρόλος της Ντοπαμίνης στη νευρωνική μάθησης-μνήμης σε πλαστικότητα: φυσιολογικούς σε διαδικασίες επίμυς, σε μοντέλα ντοπαμινεργικής απονεύρωσης και σε ασθενείς με νόσο του Parkinson», [WP 8], χρηματοδοτούμενο από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση (ΕΣΠΑ 20072013), με ολικό προϋπολογισμό 521,740 € και συντονιστή την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια κ. Αγγελάτου Ρόνη (Τομέας Βασικών Ιατρικών Επιστημών ΙΙ, Εργαστήριο/Κλινική Φυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών). * Με την ιδιότητα του μέλους ΔΕΠ του πανεπιστημίου Πατρών 13 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.2 Συμμετοχή σε ερευνητικά δίκτυα 2009-σήμερα* Μέλος του διαπανεπιστημιακού δικτύου με τίτλο «Τοξικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες, φαρμακευτικά σκευάσματα και προστατευτικοί μηχανισμοί άμυνας των οργανισμών». 2010-σήμερα* Μέλος του διαπανεπιστημιακού δικτύου με τίτλο «ΒΙΟΜΕΤ: Τύχη και μεταφορά βιοκολλοειδών σε περιβαλλοντικά συστήματα». * Με την ιδιότητα του μέλους ΔΕΠ του πανεπιστημίου Πατρών 2.5.3 Μέλη ΔΕΠ-εξωτερικοί συνεργάτες* Καλογιάννη Μάρθα (Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας, Τομέας Φυσιολογίας Ζώων, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Δημητριάδης Βασίλειος (Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας, Τομέα Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Κολιάκος Γεώργιος (Καθηγητής Τμήματος Ιατρικής, Τομέας Βιοχημείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Κορνάρος Μηχανικών, Μιχάλης (Επίκουρος Τομέας Βιοχημικής καθηγητής Μηχανικής Τμήματος και Χημικών Τεχνολογίας Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Πατρών). *αναφέρονται τα μέλη ΔΕΠ με τα οποία υπήρξε ή υπάρχει συνεργασία σε ερευνητικό επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο δημοσιευμένων επιστημονικών εργασιών. 14 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.4 Συμμετοχή σε Συνέδρια και τίτλοι ανακοινώσεων 2.5.4.1 Συμμετοχή σε Ελληνικά Συνέδρια χωρίς κριτές 2.5.4.1.1 22ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 25-28 Μαΐου 2000, ΣΚΙΑΘΟΣ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Νταϊλιάνης Σ., Μιχαηλίδης Β. Ποσοτικός προσδιορισμός των Βιογενών αμινών, της αδενοσίνης και του γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) στα γάγγλια και στην καρδιά του χερσαίου σαλιγκαριού Helix lucorum, κατά τη διάρκεια έκθεσης σε ανοξία. 2.5.4.1.2 24ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 23-26 Μαΐου, 2002, ΕΡΕΤΡΙΑ-ΕΥΒΟΙΑ,. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ. Επίδραση του καδμίου στο ενδοκυτταρικό pH και στη δραστικότητα της πυροσταφυλικής κινάσης, σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis. 2.5.4.1.3 26ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 27-30 Μαΐου 2004, ΒΟΛΟΣ. Ανακοίνωση των παρακάτω εργασιών με τη μορφή poster: …1.3.1 Δομουχτσίδου Γ.Π., Νταϊλιάνης Σ., Ραφτοπούλου Ε.Κ., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β.Κ. Κυτταρικοί Βιομάρτυρες και δυναμική της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο. Αποτελέσματα των 3 τελευταίων ετών. …1.3.2 Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ. Παραγωγή οξειδωτικών ριζών και βλάβες του γενετικού υλικού σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (L.), μετά από έκθεση σε κάδμιο. …1.3.3 Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ. Το κάδμιο επάγει τη δραστικότητα της πυροσταφυλικής κινάσης και της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ μέσω του μονοπατιού 15 μετάδοσης μηνύματος που ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 περιλαμβάνει την πρωτεϊνική κινάση C σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (L.). 2.5.4.1.4 6ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ (ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ), 1-3 Νοεμβρίου 2004, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ., Ραφτοπούλου Ε., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β. Βιο-παρακολούθηση της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο. Αποτελέσματα των τελευταίων ετών. 2.5.4.1.5 27ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 12-15 Μαΐου 2005, ΝΑΥΠΛΙΟ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Ραφτοπούλου Ε., Νταϊλιάνης Σ., Δημητριάδης Β., Καλογιάννη Μ. Εκτίμηση της επίδρασης οργανικών ρυπαντών σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis, με τη χρήση βιοχημικών και κυτταρικών βιομαρτύρων ρύπανσης. 2.5.4.1.6 2ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Α.Π.Θ., Ιούνιος 2006, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Ραφτοπούλου Ε., Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β. Εξέλιξη της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο τα τελευταία 10 χρόνια, όπως αποτιμάται με το Σύστημα Κυτταρικών Βιομαρτύρων Ρύπανσης. 2.5.4.1.7 30o ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 22-24 Μαΐου 2008, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Τζέλου Α., Πατετσίνη, Ε., Νταϊλιάνης Σ. και Μ. Καλογιάννη. Ανίχνευση με Western blotting των γλουταθειονυλιωμένων πρωτεϊνών που επάγονται από το κάδμιο και τον ψευδάργυρο, σε αιμοκύτταρα μυδιού. 16 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.4.1.8* 31ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 14-16 Μαΐου 2009, ΠΑΤΡΑ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Νταϊλιάνης Στέφανος. (.Ο2-) και Επαγωγή της σύνθεσης ανιόντων σουπεροξειδίου νιτρικών οξειδίων σε αιμοκύτταρα galloprovincialis (Lmk.), του μυδιού Mytilus μετά από έκθεσή σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου: η πιθανή συμμετοχή της συνθάσης των νιτρικών οξειδίων, ως κύριο ένζυμο του μηχανισμού της αναπνευστικής έκρηξης (respiratory burst). 2.5.4.1.9* 32ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, ΤΗΣ 20-22 ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ 2010, Μαΐου ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ. Ανακοίνωση των παρακάτω εργασιών, με τη μορφή poster: …1.9.1 Βικτώρια Χατζηαργυρίου και Στέφανος Νταϊλιάνης. Ο προστατευτικός ρόλος του σεληνίου ενάντια στην επαγωγή οξειδωτικού stress σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση σε υδράργυρο. …1.9.2 Δημήτριος Δανελλάκης και Στέφανος Νταϊλιάνης. Απόβλητα ελαιοτριβείου και βιολογικές επιπτώσεις σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.). …1.9.3 Ελένη Μπανάκου και Στέφανος Νταϊλιάνης. Υπεροξείδωση λιπιδίων και βλάβες του γενετικού υλικού σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου: ο ρόλος της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (ΝΗΕ) και των ενζύμων της αναπνευστικής έκρηξης, NADPH οξειδάσης και ΝΟ συνθάσης, στην επαγωγή των επιπτώσεων του μετάλλου. 17 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.5.4.1.10* ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 5ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ», 7-10 Οκτωβρίου 2010, ΠΑΤΡΑ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Δημήτριος Δανελλάκης και Στέφανος Νταϊλιάνης. Εκτίμηση της τοξικότητας υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείου: Προσδιορισμός της εμφάνισης οξειδωτικών και γενοτοξικών βλαβών σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis. 2.5.4.1.11* 33ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 19-21 Μαΐου 2011, ΕΔΕΣΣΑ. Ανακοίνωση των παρακάτω εργασιών, με τη μορφή poster: …1.11.1 Γιανναπάς Μάριος και Στέφανος Νταϊλιάνης. Επαγωγή stress σε ιστούς των μυδιών Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεσή τους σε πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. …1.11.2 Καρνής Λούκας και Στέφανος Νταϊλιάνης. Εκτίμηση της ικανότητας επιλεγμένων πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων να επάγουν προ-παθολογικές καταστάσεις σε ιστούς μυδιών του είδους Mytilus galloprovincialis (Lmk.). …1.11.3 Τσαρπαλή Βασιλική, Κονταλή Ματίνα και Στέφανος Νταϊλιάνης. Προκαταρκτική μελέτη της σύστασης στραγγισματων από ΧΥΤΑ και οι εν δυνάμει τοξικές επιπτώσεις τους σε υδρόβιους οργανισμούς. 2.5.4.1.12* 4ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΚΟΣΜΟΣ: ΑΟΡΑΤΗ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ, 21-23 Οκτωβρίου, 2011, ΙΩΑΝΝΙΝΑ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Τσαρπαλή Β., Κονταλή Μ. και Νταϊλιάνης Σ. Συμβολή του μονοκύτταρου φυτοπλαγκτονικού οργανισμού Dunaliella tertiolecta στο πεδίο της οικοτοξικολογίας: μελέτη στραγγισμάτων. 18 της τοξικότητας των ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.5.4.1.13* ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 34ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, 17-19 Μαΐου 2011, ΤΡΙΚΑΛΑ. Ανακοίνωση των παρακάτω εργασιών, με τη μορφή poster: …1.13.1 Τσαρπαλή Βασιλική και Στέφανος Νταϊλιάνης. Μελέτη των εποχιακών μεταβολών της σύστασης και της τοξικότητας των στραγγισμάτων με τη χρήση φυσικοχημικών και οικοτοξικολογικών παραμέτρων. …1.13.2 Βούρας Χρίστος και Στέφανος Νταϊλιάνης. Μελέτη της πιθανής συμμετοχής της τριφωσφορικής ινοσιτόλης (ΙΡ3) στη διαδικασία της αναπνευστικής έκρηξης και στην επαγωγή οξειδωτικού stress, σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου. …1.13.3 Μπούκη Ευδοκία και Στέφανος Νταϊλιάνης. Ο αντιοξειδωτικός ρόλος του ταννικού οξέος σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, μετά από έκθεση σε κάδμιο. …1.13.4 Τσιάκα Πηνελόπη, Τσαρπαλή Βασιλική, Ντάϊκου Ιωάννα, Beatrix Haulik και Στέφανος Νταïλιάνης. Φυσιολογικές αποκρίσεις του μονοκύτταρου φυτοπλαγκτονικού οργανισμού Dunaliella tertiolecta, μετά από έκθεση σε carbamazepine. * Με την ιδιότητα του μέλους ΔΕΠ του πανεπιστημίου Πατρών 2.5.4.2 Συμμετοχή σε Συνέδρια με κριτές Ελληνικά Συνέδρια 2.5.4.2.1 9ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΖΩΩΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ, 22-25 Μαΐου 2002, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. 19 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Προφορική ανακοίνωση εργασίας: Δημητριάδης Β., Καλογιάννη Μ., Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ. Κυτταρικές και μοριακές μεταβολές σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis, ως βιομάρτυρες περιβαλλοντικού stress. 2.5.4.2.2 8ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑΣ, 48 Ιουνίου 2006, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Ραφτοπούλου Ε., Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β. Συστήματα κυτταρικών Βιομαρτύρων ρύπανσης. Αποτελέσματα στο Θερμαϊκό κόλπο. 2.5.4.2.3* 9ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑΣ. 13-16 Μαΐου 2009, ΠΑΤΡΑ. Ανακοίνωση των παρακάτω εργασιών με τη μορφή poster: …2.3.1 M. Kaloyianni., S. Dailianis., E. Chrisikopoulou., A. Zannou., S.Koutsogiannaki., D. H. Alamdari., G. Koliakos., V.K. Dimitriadis. Oxidative effects of inorganic and organic contaminants in haemolymph of mussels: utility of recently- developed methods for measuring total antioxidant capacity and protein carbonylation. …2.3.2 Κάβουρας, Μ., Κασιμάτης, Δ., Μαλανδράκης, Ε.Ε., Νταϊλιάνης, Σ., Ντανταλή, Ο., Χατζηπλή, Κ., Γκολομάζου, Ε., Καλογιάννη, Μ., Εξαδάκτυλος, Α., Παναγιωτάκη, Π., Νεοφύτου, Χ. Ανίχνευση βλάβης του DNA με Comet ανάλυση σε εντατικά εκτρεφόμενους ιχθείς σε συνθήκες stress. Διεθνή Συνέδρια 2.5.4.2.4 23rd ESCPB CONFERENCE, 23-26 September 2004, CESENATICO- ITALY. Προφορική ανακοίνωση εργασίας: Kaloyianni M., Dailianis S., Koliakos G. Cadmium induces Na+/H+ exchanger (NHE) in Mytilus cells and influences similar signal transduction pathways with other NHE inducers in human cells. 20 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.4.2.5 SETAC EUROPE 17TH ANNUAL MEETING, PORTO, PORTUGAL, 20-24 MAY 2007. Dailianis, S., Dimitriadis, V.K., Kaloyianni, M. Role of cAMP in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis as potent biomarker of environmental pollution. 2.5.4.2.6* 25th CONGRESS OF THE NEW EUROPEAN SOCIETY OF COMPARATIVE BIOCHEMISTRY AND PHYSIOLOGY. NEW CHALLENGES IN BIOCHEMISTRY: INTEGRATIVE FROM ENVIRONMENTAL PHYSIOLOGY MOLECULAR ADAPTATION, AND MECHANISMS 7-11 September, TO 2008, RAVENNA, ITALY. Tzelou, E. Patetsini, St. Dailianis, M. Kaloyianni (Aristotle University of Thessaloniki, Greece). Signal transduction induced by Cd or Zn as measured by protein carbonylation and glutathionylation in Mytilus galloprovincialis haemocytes. Comparative Biochemistry and Physiology-Part A: Molecular & Integrative Physiology 151, Supplement 1, page S8. 2.5.4.2.7* 39th CIESM Congress. The Mediterranean Science Commission, 10-14 May 2010, Venice-ΙΤΑLY. M. Kavouras, E.E. Malandrakis, S. Dailianis, O. Dadali, K. Chatzipli, E. Golomazou, P. Panagiotaki, M. Kaloyianni and A. Exadactylos. DNA damage and repair efficiency comet assay in intensively reared sea bream (Sparus aurata), exposed to heavy metals. Rapp. Comm. int. Mer Médit., 39, 2010, pp. 558. 2.5.4.2.8* SECOND CHEMISTRY INTERNATIONAL FOR SYMPOSIUM ENVIRONMENT AND ON HEALTH, GREEN 27-29 September 2010, MYKONOS Island, GREECE. Danellakis Dimitrios, Michalis Kornaros, Ioanna Ntaikou, and Stefanos Dailianis. Deterioration of water bodies after olive oil mill wastewater disposal: evidence for the induction of prepathological 21 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 alterations in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis, with the use of a battery of Biomarkers. 2.5.4.2.9* Protection and Restoration of the Environment X, 5-9 July 2010, CORFU Island, GREECE. C.V. Chrysikopoulos, I.D. Manariotis, V. Sygouni, A. Vantarakis, A. Argiriou, H.K. Karapanagioti, J. Vakros, M. Kornaros, C.A. Paraskeva, and S. Dailianis. Network for Biocolloids Fate and Transport in Environmental Systems Biomet. 2.5.4.2.10* THIRD INTERNATIONAL ENVIRONMENTAL CONFERENCE MANAGEMENT, ON ENGINEERING, PLANNING AND ECONOMICS (CEMEPE 2011) & SECOTOX CONFERENCE, 19–24 June 2011, SKIATHOS Island, GREECE. Dailianis Stefanos, Giannapas Marios and Karnis Loukas. Enhanced free radicals in haemocytes of PAH-exposed mussels: oxidative and genotoxic effects. 2.5.4.2.11* REDCAT MEETING 2012. REDOX REGULATION-NATURAL COMPOUNDS AS REGULATORS OF INFLAMMATION SIGNALING, 25-27 January 2012, Luxembourg-Kirchberg. Angela Gutierrez Camino, Sophia Koutsogiannaki, Stefanos Dailianis, Martha Kaloyianni. Oxidative effects inducted by Zinc in mussel’s haemocytes. 2.5.4.2.12* INTERNATIONAL CONGRESS ON THE ZOOGEOGRAPHY, ECOLOGY AND EVOLUTION OF SOUTHEASTERN EUROPE AND THE EASTERN MEDITERRANEAN, 18-20 June 2012, ATHENS, GREECE. Vasiliki Tsarpali, Stefanos Dailianis. Marine environmental impact of landfill leachate: investigation of prepathological alterations in tissues galloprovincialis. 22 of organism-bioindicator Mytilus ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.5.4.2.13* THIRD ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 INTERNATIONAL CHEMISTRY FOR DEVELOPMENT, 3-5 SYMPOSIUM ENVIRONMENT, October 2012, ON GREEN HEALTH AND SKIATHOS Island, GREECE. Vasiliki Tsarpali, Stefanos Dailianis. Landfill leachate composition and toxic potency in semi-arid areas: an integrated approach with the use of physicochemical and toxicological data. * Με την ιδιότητα του μέλους ΔΕΠ του πανεπιστημίου Πατρών 23 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.5 Επιστημονικά δημοσιεύματα 2.5.5.1 Διδακτορική διατριβή 2.5.5.1.1 Νταϊλιάνης Σ. (2005). Μελέτη βιοχημικών παραμέτρων και μηχανισμών που σχετίζονται με την μεταγωγή του σήματος σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση του σε ρυπογόνους παράγοντες. Συμβολή στην καθιέρωση νέων βιομαρτύρων ρύπανσης. Τομέας Ζωολογίας, Εργαστήριο Φυσιολογίας Ζώων, Τμήμα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστημών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ. 294. 2.5.5.2 Δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά 2.5.5.2.1* Grintzalis K., Georgiou, C.D., Dailianis, S.** (2012). Total thiol redox status as a potent biomarker of PAH-mediated effects on mussels. Marine Environmental Research (article in press, DOI: 10.1016/j.marenvres.2012.08.004). 2.5.5.2.2* Tsarpali, V. and Dailianis, S.** (2012). Investigation of landfill leachate toxic potency: an integrated approach with the use of stress indices in tissues of mussels. Aquatic Toxicology, 124-125, 58-65. 2.5.5.2.3* Tsarpali, V., Kamilari, M. and Dailianis, S.** (2012). Seasonal alterations of landfill leachate composition and toxic potency in semi-arid regions. Journal of Hazardous Materials, 233-234, 163171. 2.5.5.2.4* Vouras, Ch. and Dailianis, S.** (2012). Evidence for phosphatidylinositol-3-OH-kinase (PI3-kinase) involvement in Cdmediated oxidative effects on haemocytes of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 155: 587-593. 24 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.5.2.5* Giannapas, M., Karnis, L., Dailianis, S.** (2012). Generation of free radicals in haemocytes of mussels after exposure to low molecular weight PAH components: immune activation, oxidative and genotoxic effects. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 155: 182-189. 2.5.5.2.6* Danellakis, D., Ntaikou, I., Kornaros, M., Dailianis, S.** (2011). Olive oil mill wastewater toxicity in the marine environment: alterations of stress-indices in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis. Aquatic Toxicology, 101: 358-366. 2.5.5.2.7* Chatziargyriou, V. and Dailianis, S.** (2010). The role of seleniumdependent glutathione peroxidase (Se-GPx) against oxidative and genotoxic effects of mercury in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk.). Toxicology in Vitro, 24, 1363-1372. 2.5.5.2.8* Banakou E. and Dailianis S.** (2010). Involvement of Na+/H+ exchanger and respiratory burst enzymes NADPH oxidase and NO synthase, in Cd-induced lipid peroxidation and DNA damage in haemocytes of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 152: 346-352. 2.5.5.2.9* Kaloyianni, M., Dailianis, S.,** Chrisikopoulou, E., Zannou, A., Koutsogiannaki, S., Alamdari, D.H., Koliakos, G. and Dimitriadis, V.K. (2009). contaminants Oxidative on effects of inorganic haemolymph of mussels. and organic Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 149: 631-639. 2.5.5.2.10* Dailianis, S.** (2009). Production of superoxides and nitric oxide generation in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk.) after exposure to cadmium: a possible involvement of Na+/H+ exchanger in the induction of cadmium toxic effects. Fish and Shellfish Immunology, 27: 446-453. 2.5.5.2.11* Dailianis, S.,** Patetsini, E., Kaloyianni, M. (2009). The role of signaling molecules on actin glutathionylation and protein 25 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 carbonylation induced by cadmium in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk). The Journal of Experimental Biology, 212: 3612-3620. 2.5.5.2.12 Dailianis, S. and Kaloyianni, M. (2007). Role of cAMP in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis as a potent Biomarker of cadmium in marine environments. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 52: 371-378. 2.5.5.2.13 Kaloyianni, Μ., Ragia, V., Tzeranaki, I. and Dailianis S. (2006). The influence of Zn on signaling pathways and attachment of Mytilus haemocytes to extracellular matrix proteins. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 144 (1): 93-100. 2.5.5.2.14 Raftopoulou, E., Dailianis, S., Dimitriadis, V., Kaloyianni M. (2006). Introduction of cAMP and establishment of neutral lipids alterations as pollution Biomarkers using the mussel Mytilus galloprovincialis. Correlation with a battery of Biomarkers. The Science of the Total Environment, 368: 597-614. 2.5.5.2.15 Dailianis, S., Piperakis, S.M., Kaloyianni, M. (2005). Cadmium effects on ROS production and DNA damage via adrenergic receptors stimulation: role of Na+/H+ exchanger and PKC. Free Radical Research, 39(10): 1059-1070. 2.5.5.2.16 Kaloyianni, M., Stamatiou, R., Dailianis, S. (2005). Zinc and 17βestradiol induce modifications in Na+/H+ exchanger and pyruvate kinase activity through protein kinase C in isolated mantle/gonad cells of Mytilus galloprovincialis. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 141: 257-266. 2.5.5.2.17 Dailianis, S. and Kaloyianni, M. (2004). Cadmium induces both pyruvate kinase and Na+/H+ exchanger activity through protein kinase C mediated signal transduction, in isolated digestive gland cells of Mytilus galloprovincialis (L.). The Journal of Experimental Biology, 207: 1665-1674. 26 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.5.5.2.18 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Domouhtsidou, G.P., Dailianis, S., Kaloyianni, M., Dimitriadis, V.K. (2004). Lysosomal membrane stability and metallothionein content in Mytilus galloprovincialis (L.), as biomarkers. Combination with trace metal concentrations. Marine Pollution Bulletin, 48: 572-586. 2.5.5.2.19 Dailianis, S., Domouhtsidou, G.P., Raftopoulou, E., Kaloyianni, M., Dimitriadis, V.K. (2003). Evaluation of neutral red retention assay, micronucleus test, acetylcholinesterase activity and a signal transduction molecule (cAMP) in tissues of Mytilus galloprovincialis (L.) in pollution monitoring. Marine Environmental Research, 56: 443-470. Σε διαδικασία συγγραφής - Bouki Evdokia and Dailianis S**. Antioxidative and oxidative effects of tannic acid on haemocytes of mussels faced with pro-oxidants, such as cadmium (in preparation). 2.5.5.3 Συγγράμματα σε βιβλία 2.5.5.3.1* Dailianis, S.** (2011). Environmental Impact of Anthropogenic Activities: The Use of Mussels as a Reliable Tool for Monitoring Marine Pollution, in: Mussels: Anatomy, Habitat and Environmental Impact, Lauren E. McGevin (ed.). Nova Science Publishers, Inc. New York, pp. 43-72. *Oι εργασίες που δημοσιεύτηκαν μετά την έναρξη της θητείας στη βαθμίδα του Λέκτορα; ** Αντεπιστέλλον συγγραφέας (corresponding author). Στοιχεία για το δημοσιευμένο έργο δίνονται στους Πίνακες 1 & 2 που ακολουθούν. 27 Πίνακας 1. Κατάλογος περιοδικών και αναλυτικά στοιχεία δημοσιευμένου έργου (στοιχεία έως 13-09-2012). Περιοδικό IF1 (2011) 5-year IF2 IF-έτος δημοσίευσης No συγγραφέων /εργασία 1ος συγγραφέας * Τελευταίος συγγραφέας Αντεπιστέλλον συγγραφέας 1 Marine Environmental Research, 2003, 56: 443-470 2,276 2,405 1,930 5 2 Marine Pollution Bulletin, 2004, 48: 572-586 2,503 2,927 3,079 4 3 The Journal of Experimental Biology, 2004, 207: 1665-1674 2,996 3,301 2,972 2 4 Free Radical Research, 2005, 39(10): 1059-1070 2,878 2,745 2,925 3 5 Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 2005, 141: 257-266 Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 2006, 144 (1): 93-100. 2,616 2,897 2,345 3 * 2,616 2,897 2,345 4 * 7 The Science of the Total Environment, 2006, 368: 597-614. 3,286 3,536 2,182 4 8 Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 2007, 52: 371-378 Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 2009, 149: 631-639. 1,927 2,102 1,620 2 2,616 2,897 2,582 8 10 Fish and Shellfish Immunology, 2009, 27: 446-453. 3,322 3,715 3,161 1 * * 11 The Journal of Experimental Biology, 2009, 212: 3612-3620. 2,996 3,301 2,981 3 * * 12 Toxicology in Vitro, 2010, 24, 1363-1372. 2,775 2,755 2,473 2 13 Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 2010, 152: 346-352 Aquatic Toxicology, 2011, 101: 358-366 2,616 2,897 2,325 2 3,761 4,225 3,761 4 Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 2012, 155: 182-189 Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 2012, 155: 587-593 2,616 2,897 2,616 2,616 2,897 2,616 6 9 14 15 16 * * * * * * * * 3 * * * * 2 * * Συνέχεια στην επόμενη σελίδα ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Συνέχεια Πίνακα 1 17 Journal of Hazardous Materials, 2012, 233-234, 163-171 4,173 4,553 4,173 3 18 Aquatic Toxicology, 2012, 124-125, 58-65 3,761 4,225 3,761 2 19 Marine Environmental Research, 2012 (article in press, DOI: 10.1016/j.marenvres.2012.08.004) 2,276 2,405 2,276 3 IF1 (2011) 5-year IF2 IF-έτος δημοσίευσης 55 60 52 2,875 3,136 2,743 Sum IF3 Mean IF4 1 IF: δείκτης απήχησης (Impact Factor). 5-year IF: δείκτης απήχησης των τελευταίων 5 ετών (5-year Impact Factor). 3 Sum IF: άθροισμα δεικτών απήχησης. 4 Mean IF: μέσος όρος δείκτη απήχησης σε σύνολο 19 εργασιών. 2 29 * * * * * * Πίνακας 2. Στοιχεία δημοσιευμένου έργου ετεροαναφορών (στοιχεία έως 13-09-2012) και αριθμός αναφορών- Συν-συγγραφείς σε 19 δημοσιευμένες εργασίες 26 Σύνολο ονομάτων συγγραφέων σε 19 δημοσιευμένες εργασίες 60 Μ.Ο. συγγραφέων/εργασία 3,158 Αριθμός εργασιών - 1ος συγγραφέας 6 Αριθμός εργασιών - Τελευταίος συγγραφέας 10 Αριθμός εργασιών - Αντεπιστέλλον συγγραφέας (Corresponding author) 11 Scopus Web of Science Αριθμός αναφορών 270 (h-index 9) 262* (h-index 9) Αριθμός ετερο-αναφορών (w/o selected author) 205 (h-index 8) 200* Αριθμός ετερο-αναφορών (w/o all authors) 177 (h-index 8) 159* * Τα στοιχεία από την ιστοσελίδα Web of Science αφορούν τις 16 από τις 19 συνολικά δημοσιευμένες εργασίες (δεν υπολογίζονται οι εργασίες 17, 18 και 19 του παραπάνω πίνακα). ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.6 Κριτής σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά 2009-σήμερα: 2.5.6.1 Μέλος της Συντακτικής Ομάδας του περιοδικού Modern Applied Sciences (ISSN 1913-1844/ Print), ISSN 1913-1852/ Online, Canadian Center of Science and Education). 2.5.6.2 Συμμετοχή ως κριτής στα παρακάτω Διεθνή επιστημονικά περιοδικά: 2.5.6.2.1 Fish and Shellfish Immunology, IF* = 3.322 (5 εργασίες). 2.5.6.2.2 Science of the Total Environment, IF* = 3.286 (4 εργασίες). 2.5.6.2.3 Journal of Hazardous Materials, IF* = 4.173 (4 εργασίες). 2.5.6.2.4 Environmental Pollution, IF* = 3.746 (1 εργασία). 2.5.6.2.5 Chemosphere, IF* = 3.206 (1 εργασία). 2.5.6.2.6 Journal of Alzheimer’s Disease, IF* = 3.745 (1 εργασία). 2.5.6.2.7 Journal of Insect Physiology, IF* = 2.236 (1 εργασία). 2.5.6.2.8 Fresenius Environmental Bulletin, IF* = 0.635 (2 εργασίες). 2.5.6.2.9 Comparative Biochemistry and Physiology- part C: Toxicology & Pharmacology, IF* = 2.616 (1 εργασία). 2.5.6.2.10 Comparative Biochemistry and Physiology- part A: Molecular & Integrative Physiology, IF* = 2.235 (1 εργασία). 2.5.6.2.11 Naunyn-Schmiedeberg Archives of Pharmacology, IF* = 2.647 (1 εργασία). 2.5.6.2.12 Ecotoxicology and Environmental Safety, IF* = 2.294 (1 εργασία). 2.5.6.2.13 Aquatic Toxicology, IF* = 3.761 ( 1 εργασία) 2.5.6.2.14 Insect Science, IF* = 1.103 (1 εργασία). 2.5.6.2.15 Modern Applied Sciences, IF*= - (8 εργασίες). 2.5.6.2.16 Invertebrate Biology, IF* = 1.306 (1 εργασία) 2.5.6.2.17 Ecotoxicology, IF* = 2.355 (1 εργασία) 2.5.6.2.18 Journal of Biological Research, IF* = 0.619 (1 εργασία) 2.5.6.2.19 Current Pharmaceutical Design, IF* = 3.870 (1 εργασία) IF: impact factor (year 2011) 31 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.5.7 Διεθνείς προσκλήσεις και βραβεύσεις 2011: Υποψήφιος για τα βραβεία Eni (Eni Awards 2012), μετά από πρόσκληση, στο πεδίο “Environmental Protection”, και με κύριο γνώμονα τη μελέτη σχετικά με τις επιπτώσεις των αποβλήτων από ελαιοτριβεία στα υδάτινο περιβάλλον, μέρος της οποίας δημοσιεύθηκε ως “Danellakis, D., Ntaikou, I., Kornaros, M., Dailianis, S. (2011). Olive oil mill wastewater toxicity in the marine environment: alterations of stress-indices in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis. Aquatic Toxicology, 101: 358366”. 32 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.6 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Εκπαιδευτική δραστηριότητα Συμμετοχή στη διδασκαλία μαθημάτων του Τομέα Βιολογίας Ζώων από το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010 μέχρι σήμερα. 2.6.1 Προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών 2.6.1.1 Διδασκαλία. 2009-σήμερα Θεωρία και εργαστηριακές ασκήσεις - Ζωολογία ΙΙΙ των φοιτητών Βιολογίας του Γ΄ εξαμήνου. - Ρύπανση Περιβάλλοντος των φοιτητών Βιολογίας του Η΄ εξαμήνου. - Ιχθυολογία των φοιτητών Βιολογίας του Ζ΄ εξαμήνου. 2.6.1.2 - Διδακτικά εγχειρίδια-Βοηθήματα. Εργαστηριακές σημειώσεις Οστεϊχθύων και Χονδριχθύων και διανομή στους φοιτητές στα πλαίσια της διδασκαλίας του μαθήματος «Ζωολογία ΙΙΙ». - Σημειώσεις Ιχθυολογίας και διανομή στους φοιτητές στα πλαίσια της διδασκαλίας του μαθήματος «Ιχθυολογία». - Σημειώσεις Ρύπανσης και Οικοτοξικολογίας και διανομή στους μεταπτυχιακούς φοιτητές του τμήματος Βιολογίας στα πλαίσια του μεταπτυχιακού μαθήματος «Ρύπανση Περιβάλλοντος». 2.6.1.3 Επίβλεψη διπλωματικών εργασιών 2.6.1.3.1 Χατζηαργυρίου Βικτωρία (2008-2009)*: «O προστατευτικός ρόλος του σεληνίου ενάντια στην επαγωγή οξειδωτικού stress σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lamarck, 1819) μετά από έκθεση σε υδράργυρο». *Η διπλωματική εργασία δημοσιεύθηκε με τίτλο: Chatziargyriou, V., & Dailianis, S. (2010). The role of selenium-dependent glutathione peroxidase (se-GPx) against oxidative and genotoxic effects of mercury in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk.). Toxicology in Vitro, 24 (5), 1363-1372. 33 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.6.1.3.2 Μπανάκου Ελένη (2009-2010)*: «Λιπιδική υπεροξείδωση και βλάβες του DNA galloprovincialis σε αιμοκύτταρα μετά από συγκεντρώσεων καδμίου: του μυδιού επίδραση Mytilus μικρομοριακών ρόλος της αντλίας ΝΗΕ και των αντιοξειδωτικών ενζύμων NADPH οξειδάσης και ΝΟ συνθάσης». *Η διπλωματική εργασία δημοσιεύθηκε με τίτλο: Banakou, E., & Dailianis, S. (2010). Involvement of Na+/H+ exchanger and respiratory burst enzymes NADPH oxidase and NO synthase, in Cd-induced lipid peroxidation and DNA damage in haemocytes of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 152 (3), 346-352. 2.6.1.3.3 Δανελλάκης Δημήτριος (2009-2010)*: «Απόβλητα ελαιοτριβείου και βιολογικές επιπτώσεις σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis». *Η διπλωματική εργασία δημοσιεύθηκε με τίτλο: Danellakis, D., Ntaikou, I., Kornaros, M. & Dailianis, S. (2011). Olive oil mill wastewater toxicity in the marine environment: alterations of stress-indices in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis. Aquatic Toxicology, 101 (2), 358-366. 2.6.1.3.4 Γιανναπάς Μάριος (2010-2011)*: «Επαγωγή stress σε ιστούς των μυδιών Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεσή τους σε πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες» (σε διαδικασία συγγραφής). *Η διπλωματική εργασία δημοσιεύθηκε με τίτλο: Giannapas, M., Karnis, L. & Dailianis, S. (2012). Generation of free radicals in haemocytes of mussels after exposure to low molecular weight PAH components: immune activation, oxidative and genotoxic effects. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 155, 182-189. 2.6.1.3.5 Καρνής Λούκας (2010-2011)*: «Εκτίμηση της ικανότητας επιλεγμένων πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων να επάγουν προ-παθολογικές καταστάσεις σε ιστούς μυδιών Mytilus galloprovincialis (Lmk.)» (σε διαδικασία συγγραφής). *Μέρος της διπλωματικής εργασίας δημοσιεύθηκε με τίτλο: Grintzalis K., Georgiou, C.D., Dailianis, S. (2012). Total thiol redox status as a potent biomarker of PAH-mediated effects on mussels. Marine Environmental Research (article in press, DOI: 10.1016/j.marenvres.2012.08.004). 2.6.1.3.6 Βούρας Χρήστος (2010-2011)*: «Μελέτη της πιθανής συμμετοχής της τριφωσφορικής ινοσιτόλης 34 (ΙΡ3) στη διαδικασία της ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 αναπνευστικής έκρηξης (respiratory burst) και στην επαγωγή οξειδωτικού stress, σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου» (σε διαδικασία συγγραφής). *Η διπλωματική εργασία δημοσιεύτηκε με τίτλο: Vouras, Ch. & Dailianis, S. (2012). Evidence for phosphatidylinositol-3-OH-kinase (PI3-kinase) involvement in Cd-mediated oxidative effects on hemocytes of mussels Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology, 155, 587-593. 2.6.1.3.7 Μπούκη Ευδοκία σουπεροξειδικών (2010-2011): ανιόντων και «Μελέτη οξειδίων της του επαγωγής αζώτου σε αιμοκύτταρα του μυδού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, παρουσία φαινολικών ενώσεων» (σε διαδικασία συγγραφής). 2.6.1.3.8 Πένυ Τσιάκα (2011-2012): «Φυσιολογικές αποκρίσεις του μονοκύτταρου φυτοπλαγκτονικού οργανισμού Dunaliella tertiolecta, μετά από έκθεση σε φαρμακευτικές ουσίες» (σε διαδικασία συγγραφής). 2.6.1.3.9 Μαλλιώρης Παναγιώτης (2011-2012): «Ανοσολογικές αποκρίσεις των αιμοκυττάρων του είδους Mytilus galloprovincialis μετά από επίδραση φαρμακευτικών ουσιών» (σε εξέλιξη). 2.6.1.3.10 Τουφεξή Ειρήνη (2011-2012): «Διαρροή στραγγισμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον: επιπτώσεις στους υδρόβιους οργανισμούς, όπως το κοινό μύδι Mytilus galloprovincialis» (σε εξέλιξη). 2.6.1.3.11 Μελάς Κωνσταντίνος (2011-2012): «Διάσπαση φαινανθρενίου (PAHs) με τη χρήση υπερήχων: μελέτη των επιπτώσεων των τελικών προϊόντων διάσπασης σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis» (σε εξέλιξη). 35 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.6.2 Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών 2.6.2.1 ΜΠΣ «Οικολογία, Διαχείριση και Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος». 2009-σήμερα Μαθήματα Αυτοδύναμη διδασκαλία του μαθήματος «Ρύπανση και Οικοτοξικολογία» σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του 1ου έτους της κατεύθυνσης ΜΠΣ «Οικολογία, Διαχείριση και Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος» του Τμήματος Βιολογίας. Διδακτικά εγχειρίδια-Βοηθήματα. Σημειώσεις Ρύπανσης μεταπτυχιακούς φοιτητές και του Οικοτοξικολογίας τμήματος και Βιολογίας διανομή στα στους πλαίσια του μεταπτυχιακού μαθήματος «Ρύπανση και Οικοτοξικολογία» του ΜΠΣ «Οικολογία, Διαχείριση και Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος». 2.6.2.2 Διατμηματικό ΜΠΣ στις «Περιβαλλοντικές Επιστήμες» 2010-σήμερα Μαθήματα Συνδιδασκαλία του μαθήματος «Οικολογική Γενετική και Οικοτοξικολογία» στα πλαίσια του Διατμηματικού προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών των τμημάτων Βιολογίας, Γεωλογίας, Μαθηματικών, Φυσικής και Χημείας στις «Περιβαλλοντικές Επιστήμες» της σχολής Θετικών Επιστημών του Παν. Πατρών. 2.6.2.3 Επίβλεψη διπλωματικών εργασιών σε μεταπτυχιακό επίπεδο. 2.6.2.3.1 Επιβλέπων διπλωματικής εργασίας στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών, της μεταπτυχιακής φοιτήτριας Παπιγγιώτη Ελεονώρας (2010-2011) με θέμα «Παρακολούθηση 36 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 της Οικολογικής κατάστασης της λίμνης Παμβώτιδας (Ιωάννινα), με χρήση χημικών και βιολογικών παραμέτρων εκτίμησης της υδάτινης ρύπανσης» (σε διαδικασία συγγραφής). 2.6.2.3.2 Επιβλέπων διπλωματικής εργασίας στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών, της μεταπτυχιακής φοιτήτριας Τσαρπαλής Βασιλικής (2011-2012) με θέμα «Στραγγίσματα και υδάτινο περιβάλλον: μελέτη των τοξικών επιπτώσεων με τη χρήση οργανισμών-Βιοενδεικτών και Βιομαρτύρων» (σε διαδικασία συγγραφής). 2.7 Συμμετοχή σε πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus (Erasmus Training) Τετράμηνη απασχόληση (09-01-2012 έως 11-05-2012) της μεταπτυχιακής φοιτήτριας Beatrix Haulik (Szent István University, Hungary) στον Τομέα Βιολογίας Ζώων (Εργαστήριο Ζωολογίας), στα πλαίσια του προγράμματος Erasmus Training. 37 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.8 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Μέλος Συμβουλευτικών και Εξεταστικών Επιτροπών 2.8.1 Μέλος τριμελών συμβουλευτικών επιτροπών υποψηφίων για την απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος Ειδίκευσης 2.8.1.1 Μέλος της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής της υποψήφιας για απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος Ειδίκευσης, Σοφίας Κουτσογιαννάκη (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Μάρθα Καλογιάννη, Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας, Α.Π.Θ./ Μέλος τριμελούς επιτροπής: κ. Βασίλειος Δημητριάδης, Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας, Α.Π.Θ.), που ορίστηκε κατά την Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης Αρ. 178/05-02-09), (σε εξέλιξη). 2.8.2 Μέλος τριμελών συμβουλευτικών επιτροπών υποψηφίων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος 2.8.2.1 Επιβλέπων, μετά από συνταξιοδότηση της κ. Ηλιοπούλου Ι., της μεταπτυχιακής φοιτήτριας Ματίνας Κονταλή, τριμελούς συμβουλευτικής/εξεταστικής Λυμπεράτο Γ. Πανεπιστήμιο (Καθηγητής, Πατρών) και Τμήμα με μέλη επιτροπής Χημικών Φραγκοπούλου Αικ. τους της κ.κ. Μηχανικών, (Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Βιολογίας, Πανεπιστημίου Πατρών). 2.8.3 Μέλος επταμελών εξεταστικών επιτροπών υποψηφίων για την απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος Ειδίκευσης 2.8.3.1 Καραδήμα Κωνσταντίνα «Εκτίμηση της τοξικότητας διαφόρων σταδίων επεξεργασίας αποβλήτων τυροκομικών μονάδων με χρήση βιοδεικτών» (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: Ηλιοπούλου Ι., Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών). 2.8.3.2 Ρούβαλη Αγγελική «Εκτίμηση της οικολογικής ποιότητας των απορροών από διαφορετικές μεθόδους επεξεργασίας των ελαιουργικών αποβλήτων» (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: Ηλιοπούλου Ι., Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών). 38 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.8.3.3 Ίτζου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Αικατερίνη «Διερεύνηση κυτταρικών, βιοχημικών και μοριακών βιομαρτύρων ρύπανσης με τη χρήση του σαλιγκαριού Eobania vermiculata, με σκοπό την εκτίμηση της ρύπανσης χερσαίων οικοσυστημάτων» (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: Δημητριάδης Β., Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). 2.8.3.4 Ραφτοπούλου Ελένη «Διερεύνηση κυτταρικών παραμέτρων σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis για τη βιοπαρακολούθηση της ρύπανσης παράκτιων οικοσυστημάτων και την εφαρμογή δεικτών οικολογικής ποιότητας» (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: Δημητριάδης Β., Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). 2.8.3.5 Κρίντζαλης Κωνσταντίνος «Ο ρόλος του οξειδωτικού στρες στη σκληρωτιακή διαφοροποίηση μυκήτων του γένους Aspergillus» ((Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: Γεωργίου Χ., Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών). 2.8.3.6 Πυθαροπούλου Σοφία «Η κυτταρική πρωτεϊνοσυνθετική ικανότητα ως βιοδείκτης περιβαλλοντικού stress» ((Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: Καλπαξής Δ., Καθηγητής Τμήματος Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών, ΓΣΕΣ Αρ. 601/25.6.2012). 2.8.4 Μέλος τριμελών επιτροπών αξιολόγησης διπλωματικών εργασιών σε προπτυχιακό επίπεδο 2.8.4.1 Δημογέροντα Μαρίνα «Χρωμοσωματική μελέτη του ακανθοποντικού της Κρήτης Acomys minous», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Γιαγιά Ε., Καθηγήτρια). 2.8.4.2 Κουπαλίδης Θωμάς «Μελέτη της δραστικότητας των αντιοξειδωτικών ενζύμων μετά από χορήγηση NAC και 17βοιστραδιόλης σε εγκεφαλικές περιοχές των weaver μυών», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Παναγόπουλος Ν., Λέκτορας). 39 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 2.8.4.3 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Μανουσοπούλου Άλκυστις «Καρυωτυπική μελέτη αντιπροσώπων του οικιακού ποντικού Mus musculus domesticus», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Γιαγιά Ε., Καθηγήτρια). 2.8.4.4 Λαέρτης Θωμάς «Μελέτη της ιεραρχικής συμπεριφοράς σε αρσενικά zebrafish: επίδρασή της στον εγκέφαλο και στις γονάδες», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Δερμών Α., Αναπληρώτρια Καθηγήτρια). 2.8.4.5 Αγιαννιωτάκη Δήμητρα «Η ρύθμιση της πρωτεϊνικής σύνθεσης στο μύδι Mytilus galloprovincialis υπο την επίδραση του χαλκού», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Γεωργίου Χ., Καθηγητής). 2.8.4.6 Μίχος Κωνσταντίνος «Καλλιέργειες ελαιογόνων Ζυγομυκήτων υπί υγρών αποβλήτων ελαιοτριβίου», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Αγγελής Γ., Καθηγητής). 2.8.4.7 Λειβαδιώτου Ευαγγελία «Μελέτη νευροπροστατευτικών παραγόντων στο ποντίκι weaver», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Ματσώκης Ν., Αναπληρωτής Καθηγητής). 2.8.4.8 Μεγρέμης πληθυσμών Γεώργιος των «Αξιολόγηση συμπάτριων μεθόδων ειδών εκτίμησης Lissotriton vulgaris των & Mesotriton alpestris», (Επιβλέπων μέλος ΔΕΠ: κ. Γκιώκας Σ., Επίκουρος Καθηγητής). 2.8.5 Μέλος επιτροπής εξέτασης μαθημάτων προς αντιστοίχιση των πτυχίων (ΔΙ.ΚΑ.Τ.Σ.Α.) 2.8.5.1 Μέλος της διμελούς επιτροπής εξέτασης των μαθημάτων «Συστηματική Ζωολογία» και «Ζωολογία» προς αντιστοίχιση των πτυχίων σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 3/86/1998 Πράξη του ΔΙ.Κ.Α.Τ.Σ.Α.,των αιτούντων κ.κ. Δάφνης Κουμπή και Πολυξένης Κατσούπη, όπως αυτή ορίσθηκε από το Διοικητικό συμβούλιο του Τμήματος Βιολογίας στην υπ’ αριθ. 6/7-7-2010 συνεδρίασή του. 40 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 2.9 Μέλος Ελληνικών και Διεθνών Οργανισμών 2.9.1 Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρίας Βιολογικών Επιστημών (ΕΕΒΕ) 2.9.2 Μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Βιοεπιστημόνων (ΠΕΒ) 2.9.3 Μέλος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας ΜΙΚΡΟΒΙΟΚΟΣΜΟΣ 2.9.4 Μέλος του SECOTOX (Society of Ecotoxicology and Environmental Safety). 2.10 Διοικητική δραστηριότητα 2008-σήμερα: Συμμετοχή στη Γενική Συνεύλεση, καθώς και στην Γενική Συνεύλεση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος Βιολογίας. 2008-σήμερα: Μέλος της επιτροπής ωρολόγιου προγράμματος του Τμήματος, του προγράμματος εξετάσεων και επιμέλεια ημερίδων και σεμιναρίων του Τμήματος Βιολογίας. 2009-2010: Εκπρόσωπος του Τμήματος Βιολογίας στις συνεδριάσεις της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Πατρών. 2010-σήμερα: Μέλος της επιτροπής Σύνταξης και Επικαιροποίησης Οδηγού Σπουδών. 2010-σήμερα: Μέλος της Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας του Τμήματος. 41 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ ΕΤΕΡΟΑΝΑΦΟΡΕΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΩΝ - ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ 3.1 Διδακτορική διατριβή 3.1.1 Νταϊλιάνης Σ. (2005). Μελέτη βιοχημικών παραμέτρων και μηχανισμών που σχετίζονται με την μεταγωγή του σήματος σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση του σε ρυπογόνους παράγοντες. Συμβολή στην καθιέρωση νέων βιομαρτύρων ρύπανσης. Τομέας Ζωολογίας, Εργαστήριο Φυσιολογίας Ζώων, Τμήμα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστημών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ. 294. Περίληψη: Το είδος Mytilus galloprovincialis αποτελεί αξιόπιστο οργανισμόβιοενδείκτη της θαλάσσιας ρύπανσης, γεγονός που ενισχύει την οικολογική του θέση και τη σπουδαιότητά του ως εργαλείο σε στρατηγικές βιοπαρακολούθησης. Η παρούσα μελέτη ανέδειξε τη χρησιμότητα διάφορων βιοχημικών παραμέτρων, όπως οι μεταλλοθειονίνες (ΜΤ) και η δραστικότητα της ακετυλχολινεστεράσης (AChE), ως αξιόπιστα εργαλεία εκτίμησης της ρύπανσης (Bιομάρτυρες) σε κλειστά θαλάσσια συστήματα, όπως ο Θερμαϊκός κόλπος. Τριετής βιοπαρακολούθηση με τη χρήση του οργανισμού-Βιοενδείκτη Mytilus galloprovincialis και τον προσδιορισμό των επιπέδων των ΜΤ και της AChE (2001-2003), έδειξε σημαντική διαφοροποίηση του βαθμού περιβαλλοντικής επιβάρυνσης σε ρυπογόνους παράγοντες των περιοχών της Περαίας και του Αντλιοστασίου, συγκριτικά με το βαθμό ρύπανσης περιοχών που βρίσκονται στη Δυτική πλευρά του κόλπου (Κύμινα και Χαλάστρα), αλλά και την Ολυμπιάδα (σταθμός αναφοράς) που βρίσκεται στο Στρυμονικό κόλπο, γεγονός που επιβεβαιώνεται τόσο από τις μετρήσεις των συγκεντρώσεων των βαρέων μετάλλων σε ιστούς των ζώων, όσο και από βιβλιογραφικά δεδομένα που σχετίζονται με χημικές αναλύσεις των υδάτων στις περιοχές μελέτης του Θερμαϊκού κόλπου. Επιπλέον, στα πλαίσια καθιέρωσης νέων Βιομαρτύρων, η παρούσα μελέτη παρέχει σημαντικά δεδομένα σχετικά με τη χρησιμότητα του κυκλικού AMP (cAMP, 3'-5'-κυκλική μονοφωσφορική αδενοσίνη) στους ιστούς των Δίθυρων μαλακίων και ειδικότερα στον πεπτικό αδένα και το σύμπλοκο μανδύας/γονάδες. Μεταβολές της συγκέντρωσης του συγκεκριμένου μορίου φαίνεται να σχετίζονται με διάφορους παράγοντες περιβαλλοντικού stress, όπως το κάδμιο και διάφορους οργανικούς ρύπους, στους οποίους εκτίθενται οι οργανισμοί. Αποτελέσματα από επιπλέον εργαστηριακές μελέτες ενισχύουν την παραπάνω άποψη. Λαμβάνοντας υπόψη μας τα αποτελέσματα της 42 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 μελέτης πεδίου, καθώς και τις εργαστηριακές μελέτες μπορούμε να συμπεράνουμε πως ο προσδιορισμός της συγκέντρωσης του cAMP στον πεπτικό αδένα και το σύμπλοκο μανδύας/γονάδες, με τη συγκεκριμένη μέθοδο, αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη τεχνική, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αξιόπιστος Βιομάρτυρας της θαλάσσιας ρύπανσης. Επιπρόσθετα, η μελέτη σκοπό έχει να συμβάλλει στον εμπλουτισμό της γνώσης των μηχανισμών που υιοθετούν οι οργανισμοί, ως απόκριση στην επίδραση ρυπογόνων παραγόντων, όπως τα βαρέα μέταλλα. Η επαγωγή οδών μετάδοσης σήματος, μέσω των αδρενεργικών υποδοχέων, με τη συμμετοχή του ανταλλάκτη ιόντων Na+/H+, της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC), καθώς και του cAMP, σε κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis που εκτίθενται σε κάδμιο, αναφέρεται για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το κάδμιο επάγει την ίδια απόκριση (αποδιοργάνωση του γενετικού υλικού), μέσω διαφορετικών σηματοδοτικών μονοπατιών. Στο ένα σηματοδοτικό μονοπάτι, το κάδμιο αλληλεπιδρά περισσότερο με τους α-αδρενεργικούς υποδοχείς και παρατηρείται μεγάλη αύξηση των δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS), ενώ στο άλλο σηματοδοτικό μονοπάτι, το κάδμιο αλληλεπιδρά περισσότερο με τους βαδρενεργικούς υποδοχείς και προκαλεί αύξηση του cAMP, πιθανά με μικρότερη παραγωγή ROS. Ο ανταλλάκτης ιόντων Na+/H+, φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση και των δυο σηματοδοτικών μονοπατιών. Επίσης, η PKC φαίνεται να συμμετέχει και στα δύο σηματοδοτικά μονοπάτια. Είναι επομένως πιθανό τα δυο σηματοδοτικά μονοπάτια που επάγονται από τους διαφορετικού τύπου αδρενεργικούς υποδοχείς και οδηγούν στη διαταραχή της ακεραιότητας του γενετικού υλικού να αλληλεπιδρούν. Εν κατακλείδι, το κάδμιο επάγει σηματοδοτικά μονοπάτια, στα οποία ο ανταλλάκτης ιόντων Na+/H+ φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι εφόσον ο ανταλλάκτης ιόντων Na+/H+ ρυθμίζεται από ένα πλήθος δραστικών ουσιών, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι συνεισφέρει στην «ευαίσθητη» ρύθμιση πολλών ενδοκυτταρικών μονοπατιών μετάδοσης σήματος στα κύτταρα του πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis. 43 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2 Δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά 3.2.1 Tsarpali, V. and Dailianis, S* (2012). Investigation of landfill leachate toxic potency: an integrated approach with the use of stress indices in tissues of mussels. Aquatic Toxicology 124-125, 58-65. *corresponding author Περίληψη: Στην παρούσα μελέτη διερευνώνται οι τοξικές επιπτώσεις των υγρών εκροών (στραγγίσματα) που προέρχονται από χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) στο θαλάσσιο περιβάλλον, και συγκεκριμένα οι θανατογόνες και προ-παθολογικές επιπτώσεις του στο θαλάσσιο Δίθυρο μαλάκιο Mytilus galloprovincialis. Η εργαστηριακή έκθεση των οργανισμών σε διαφορετικές συγκεντρώσεις του αποβλήτου έδειξε σημαντικά αυξημένα επίπεδα θνησιμότητας, μετά από έκθεση για 96 ώρες σε συγκεντρώσεις αποβλήτου μεγαλύτερες από 0.5% v/v (96 h LC50 = 0.526% v/v), ενώ σε μικρότερες συγκεντρώσεις (0.01 και 0.1% v/v) παρατηρήθηκαν μειωμένα και στατιστικών ασήμαντα επίπεδα θνησιμότητας (96 h LC10 = 0.167% v/v). Επιπλέον, άτομα που εκτέθηκαν σε συγκεντρώσεις 0.01, 0.1 και 0.5% v/v του αποβλήτου για 4 ημέρες έδειξαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα αποσταθεροποίησης των λυσοσωμικών μεμβρανών των αιμοκυττάρων τους, γεγονός που σχετίζεται άμεσα με τη βιωσιμότητα των κυττάρων. Περεταίρω έκθεση των μυδιών για το ίδιο χρονικό διάστημα σε υπο-θανατογόνες συγκεντρώσεις του αποβλήτου (0.01 και 0.1% v/v) έδειξε σημαντικές προπαθολογικές αλλοιώσεις στους ιστούς των μυδιών (βράγχια, αιμόλεμφος και πεπτικός αδένας). Συγκεκριμένα, στα εκτιθέμενα άτομα παρατηρήθηκε σημαντική αναστολή της δραστικότητας της ακετυλχολινεστεράσης (AChE) τόσο στα βράγχια όσο και στον πεπτικό τους αδένα, σημαντική αύξηση της συχνότητας εμφάνισης μικροπυρήνων και πυρηνικών ανωμαλιών στα βραγχιακά κύτταρα, ενώ παρατηρήθηκαν αυξημένα επίπεδα μεταλλοθειονινών, ελεύθερων ριζών οξυγόνου και προϊόντων λιπιδικής υπεροξείδωσης (μηλονική διαλδεϋδη) σε κάθε ιστό. Η παρούσα μελέτη αναδεικνύει για πρώτη φορά τις τοξικές επιπτώσεις των στραγγισμάτων σε οργανισμούς του θαλάσσιου περιβάλλοντος, καθώς και την ικανότητά του να προκαλεί σοβαρές προ-παθολογικές καταστάσεις σε διάφορα επίπεδα οργάνωσης του οργανισμού. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Agricultural and Biological Sciences Αναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Δεν υπάρχουν ακόμα. 44 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.2 Tsarpali, V., Kamilari, M., Dailianis, S* (2012). Seasonal alterations of landfill leachate composition and toxic potency in semi-arid regions. Journal of Hazardous Materials 233-234, 163-171. *corresponding author Περίληψη: Η παρούσα μελέτη διερευνά τις εποχικές διακυμάνσεις των φυσικοχημικών παραμέτρων των στραγγισμάτων, που αποτελούν εκροές που προέρχονται από χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), καθώς και τις τοξικές επιπτώσεις του αποβλήτου σε διάφορους οργανισμούς, όπως τα ανόστρακα καρκινοειδή Artemia franciscana και Thamnocephalus platyurus, το τροχόζωο Brachionus plicatilis και το μικροφύκος Dunaliella tertiolecta. Συγκεκριμένα, δείγματα στραγγίσματος που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους 2011 (δειγματοληψίες κάθε 2 μήνες) από το ΧΥΤΑ της Αιγιαλείας (Πελοπόννησος, Ελλάδα), έδειξαν σημαντικές διαφοροποιήσεις των φυσικοχημικών τους παραμέτρων, με τις υψηλότερες τιμές να εμφανίζονται κατά τους άνυδρους μήνες του έτους (Οκτώβριος και Δεκέμβριος). Περεταίρω ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως οι εποχικές διακυμάνσεις των φυσικοχημικών παραμέτρων του στραγγίσματος σχετίζονται σε σημαντικό βαθμό με την βροχόπτωση. Επιπλέον, παράγοντες όπως η αγωγιμότητα (Cond), τα επίπεδα των νιτρικών (NO3-) και του ολικού αζώτου (TN), τα αμμωνιακά (NH4-N), τα διαλυμένα στερεά (TDS), καθώς και ο λόγος BOD5/NH4-N που σχετίζονται σημαντικά με τα ποσοστά βροχόπτωσης, μπορεί να καθορίζουν την τοξικότητα των στραγγισμάτων, γεγονός που αποδεικνύεται από τις υψηλές τιμές τοξικότητας που προέκυψαν μετά την έκθεση των οργανισμών σε δείγματα στραγγίσματος από κάθε εποχή του έτους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, γίνεται για πρώτη φορά γνωστό ότι οι εποχικές διακυμάνσεις των βροχοπτώσεων επηρεάζουν σημαντικά τα επίπεδα των φυσικοχημικών παραμέτρων των στραγγισμάτων, καθώς και της τοξική ικανότητά τους, δεδομένα τα οποία θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την ορθή διαχείριση των αποβλήτων σε ημι-άνυδρες περιοχές, όπως είναι οι περισσότερες χώρες της Μεσογείου. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science Αναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Δεν υπάρχουν ακόμα. 45 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.3 Grintzalis K., Georgiou, C.D., Dailianis, S.* (2012). Total thiol redox status as a potent biomarker of PAH-mediated effects on mussels. Marine Environmental Research (article in press, 10.1016/j.marenvres.2012.08.004). *corresponding author Περίληψη: Η παρούσα μελέτη περιγράφει για πρώτη φορά την ικανότητα των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (PAHs), μικρού μοριακού βάρους, όπως είναι το φαινανθρένιο και το ανθρακένιο να προκαλούν αλλαγές της συνολικής θειολικής οξειδωαναγωγικής κατάστασης (total thiol redox status/TRS), μέσω μείωσης των επιπέδων των ελεύθερων θειολικών πρωτεϊνικών ομάδων (protein free thiols/PSH) και των επιπέδων της γλουταθειόνης (GSH), στα βράγχια των μυδιών του είδους Mytilus galloprovincialis. Συγκεκριμένα, άτομα που εκτέθηκαν σε κάθε οργανικό ρύπο χωριστά (τελική συγκέντρωση 0.1 mg/L), καθώς και σε μίγμα τους (τελικής συγκέντρωσης 0.2 mg/L και σε αναλογία 1:1) για 7 ημέρες, έδειξαν σημαντικά μειωμένα επίπεδα PSH και GSH στα βράγχια, καθώς και σημαντικές μεταβολές σε διάφορα επίπεδα οργάνωσης του οργανισμού, όπως αυξημένα επίπεδα αποσταθεροποίησης των λυσοσωμικών μεμβρανών στα αιμοκύτταρά τους, αύξηση της συχνότητας εμφάνισης πυρηνικών ανωμαλιών και προϊόντων λιπιδικής υπεροξείδωσης (επίπεδα μηλονικής διαλδεϋδης) στα βράγχια, καθώς και σημαντική αναστολή της δραστικότητας τόσο της ακετυλχολινεστεράσης (AChE) και της αλκαλικής φωσφατάσης (ALP). Η ανάλυση συσχέτισης (Pearson test) μεταξύ των παραμέτρων που προσδιορίστηκαν στην παρούσα μελέτη αναδεικνύει για πρώτη φορά τη χρησιμότητα του προσδιορισμού της TRS των οργανισμών, μέσω όχι μόνο των επιπέδων GSH, αλλά και των PSH, στην προσπάθεια κατανόησης των επιπτώσεων που μπορεί να επιφέρουν ρύποι όπως οι PAHs στους οργανισμούς του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Agricultural and Biological Sciences, Earth and Planetary Sciences Αναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Δεν υπάρχουν ακόμα. 46 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.4 Vouras, Ch. and Dailianis, S.* (2012). Evidence for phosphatidylinositol-3-OH-kinase (PI3-kinase) involvement in Cd-mediated oxidative effects on haemocytes of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology 155, 587-593. *corresponding author Περίληψη: Στην παρούσα μελέτη διερευνάται ο ρόλος της κινάσης της τριφωσφορικής ινοσιτόλης (phosphatidylinositol-3-OH-kinase/PI3-κινάση) στην επαγωγή των οξειδωτικών επιπτώσεων που μπορεί να επιφέρει η έκθεση αιμοκυττάρων του Δίθυρου μαλακίου Mytilus galloprovincialis σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου (Cd 50 μΜ). Η συγκεκριμένη κινάση μελετήθηκε με τη χρήση του αναστολέα της (wortmannin). Επιπλέον, για τη μελέτη της διαδικασίας της αναπνευστικής έκρηξης (respiratory burst) που επάγεται στα αιμοκύτταρα των μαλακίων, κατά τη διάρκεια της προσβολής τους από κάποιο ξενοβιοτικό παράγοντα, τα κύτταρα εκτέθηκαν στον φωρβολ-εστέρα PMA, που αποτελεί αγωνιστή της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC) που θεωρείται υπεύθυνη για την επαγωγή της δραστικότητας της NADPH οξειδάσης και της NO συνθάσης, με απώτερο στόχο τη διερεύνηση του ρόλου της PI3-κινάσης κατά τη διάρκεια της παραπάνω διαδικασίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, κύτταρα που προεπωάστηκαν με μη-τοξικές συγκεντρώσεις του αναστολέα (1 και 50 nM) για 15 min έδειξαν σημαντική μείωση των επιπτώσεων που μπορεί να επιφέρει το μέταλλο, όπως ο κυτταρικός θάνατος, η παραγωγή σουπεροξειδικών ανιόντων (.O2-) και νιτρικών οξειδίων (NO), καθώς και η υπεροξείδωση των μεμβρανικών λιπιδίων (επίπεδα μηλονικής διαλδεϋδης). Αντίθετα, κύτταρα που προ-επωάστηκαν με τον αναστολέα της PI3-kinase έδειξαν σημαντική μείωση της ικανότητάς του PMA να προκαλεί αύξηση των επιπέδων NO, μέσω επαγωγής της ΝΟ συνθάσης, ενώ δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές μεταβολές στα επίπεδα .O2-. Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι η PI3κινάση εμπλέκεται στο σηματοδοτικό μηχανισμό που ευθύνεται για την επαγωγή της δραστικότητας της ΝΟ συνθάσης, πιθανό χωρίς τη συμμετοχή της PKC, ενώ η δραστικότητα της NADPH οξειδάσης κατά τη διάρκεια της Cdεπαγόμενης αναπνευστικής έκρηξης, καθορίζεται από την PKC, μέσω ενεργοποίησης της PI3-κινάσης. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics Αναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): Δεν υπάρχουν ακόμα. Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Δεν υπάρχουν ακόμα. 47 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.5 Giannapas, M., Karnis, L., Dailianis, S.* (2012). Generation of free radicals in haemocytes of mussels after exposure to low molecular weight PAH components: immune activation, oxidative and genotoxic effects. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology 155, 182-189. *corresponding author Περίληψη: Γνωρίζοντας ότι οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs), όπως το φαινανθρένιο και το ανθρακένιο (PH και AN αντίστοιχα) αποτελούν σημαντικούς ρύπους του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η παρούσα μελέτη καταδεικνύει ότι η εξασθένηση της υγείας των Δίθυρων μαλακίων, καθώς και της ικανότητάς τους να επιβιώνουν στην ατμόσφαιρα, επηρεάζονται σημαντικά από τις μεταβολές που προκύπτουν στα αιμοκύτταρά τους, τα οποία αποτελούν και τη σημαντικότερη γραμμή άμυνας. Συγκεκριμένα, άτομα που εκτέθηκαν σε κάθε οργανικό ρύπο χωριστά (τελική συγκέντρωση 0.1 mg/L), καθώς και σε μίγμα τους (τελικής συγκέντρωσης 0.2 mg/L και σε αναλογία 1:1) για 7 ημέρες, έδειξαν σημαντική αύξηση των επιπέδων των σουπεροξειδικών ανιόντων (.O2-) στα αιμοκύτταρά τους, γεγονός που μπορεί να επιφέρει σημαντική μείωση της αντι-οξειδωτικής ικανότητας του οργανισμού, με επακόλουθο τη σημαντική αύξηση της υπεροξείδωσης των μεμβρανικών λιπιδίων και τον κυτταρικό θάνατο. Η αύξηση των επιπέδων της όξινης φωσφατάσης (AcP) στα αιμοκύτταρα των εκτιθέμενων ατόμων, πιθανό να οφείλεται στην υπερπαραγωγή και/ή την έκκρισή της στο κυτταρόπλασμα, λόγω της αποσταθεροποίησης των λυσοσωμικών μεμβρανών των κυττάρων. Επιπρόσθετα, τα αυξημένα επίπεδα μηλονικής διαλδεϋδης (MDA), ως αποτέλεσμα της λιπιδικής υπεροξείδωσης, καθώς και η αυξημένη συχνότητα εμφάνισης πυρηνικών ανωμαλιών, όπως οι μικροπυρήνες, στα αιμοκύτταρα των εκτιθέμενων ατόμων, πιθανό να οφείλονται στην αδυναμία των αιμοκυττάρων να ανταπεξέλθουν στο δυσμενές οξειδωτικό περιβάλλον που δημιουργείται παρουσία των οργανικών ρύπων, γεγονός που οδηγεί σε διαταραχές της φυσιολογικής ομοιόστασης των οργανισμών. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics Αναφορές (έως 13-09-2012): 1 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 1 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Bradshaw, C., et al., (2012). Environmental Pollution 170, 232-241. 48 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.6 Danellakis, D., Ntaikou, I., Kornaros, M., Dailianis, S.* (2011). Olive oil mill wastewater toxicity in the marine environment: alterations of stressindices in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis. Aquatic Toxicology 101, 358-366. *corresponding author Περίληψη: Η παρούσα μελέτη διερευνά τον επιβαρυντικό ρόλο των αποβλήτων που προέρχονται από ελαιοτριβεία τριών φάσεων (OMW) στο θαλάσσιο περιβάλλον, μέσω του προσδιορισμού δεικτών καταπόνησης (stress indices/biomarkers) σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis. Λόγω της έλλειψης δεδομένων σχετικά με την ύπαρξη OMW στο θαλάσσιο περιβάλλον, πραγματοποιήθηκε αρχικά τεστ θνησιμότητας (mortality test 96h), έτσι ώστε να προσδιοριστούν οι θανατογόνες και υπο-θανατογόνες συγκεντρώσεις του αποβλήτου για το συγκεκριμένο οργανισμό. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι συγκεντρώσεις του αποβλήτου μεγαλύτερες από 0.1% v/v προκαλούν σημαντική αύξηση της θνησιμότητας των οργανισμών, ενώ μικρότερες συγκεντρώσεις (0.1 και 0.01% v/v OMW) θεωρούνται υποθανατογόνες. Άτομα που εκτέθηκαν στις παραπάνω συγκεντρώσεις του αποβλήτου για 5 ημέρες έδειξαν σημαντικές μεταβολές σε διάφορους δείκτες καταπόνησης (stress indices/biomarkers), όπως αυξημένα επίπεδα αποσταθεροποίησης των λυσοσωμικών μεμβρανών στα αιμοκύτταρά τους, με ταυτόχρονη αύξηση της συχνότητας εμφάνισης μικροπυρήνων, κυτταρικών ανωμαλιών και βλαβών του DNA. Επιπλέον, σημαντική μείωση της δραστικότητας της ακετυλχολινεστεράσης (AChE) παρατηρήθηκε σε όλους τους ιστούς (αιμόλεμφος και βράγχια), σε σχέση με τα αντίστοιχα επίπεδα δραστικότητας που μετρήθηκαν στους ιστούς ατόμων που δεν εκτέθηκαν στο απόβλητο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το υψηλό οργανικό φορτίο, η μεγάλη συγκέντρωση φαινολών, καθώς και η ύπαρξη μετάλλων μπορεί να ευθύνονται για την πρόκληση των επιβλαβών επιπτώσεων του αποβλήτου σε υδρόβιους οργανισμούς, όπως τα Δίθυρα μαλάκια, προκαλώντας σημαντικές βλάβες τόσο σε κυτταρικό όσο και σε μοριακό επίπεδο. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Agricultural and Biological Sciences Αναφορές (έως 13-09-2012): 7 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 4 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Fagundes Soares Garcia, A. C., et al., (2011). Journal of Environmental Monitoring, 13(12), 3329-3335. Justino, C. I. L., et al. (2012). Ecotoxicology 21(2), 615-629. Komnitsas, K., et al., (2011). Environmental Forensics 12(4), 319-326. Zbakh, H., & El Abbassi, A. (2012). Journal of Functional Foods 4(1), 53-65. 49 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.7 Chatziargyriou, V. and Dailianis, S*. (2010). The role of seleniumdependent glutathione peroxidase (Se-GPx) against oxidative and genotoxic effects of mercury in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk.). Toxicology in Vitro 24, 1363-1372. *corresponding author Περίληψη: Η συγκεκριμένη μελέτη διερευνά τον προστατευτικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το σελήνιο (Se) απέναντι στις τοξικές επιπτώσεις του υδραργύρου (Hg) σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis. Συγκεκριμένα, σε αιμοκύτταρα που εκτέθηκαν για 1 h σε διαφορετικές συγκεντρώσεις χλωριούχου υδραργύρου (HgCl2 σε συγκεντρώσεις 5, 10, 20, 50 και 100 μg/L) παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της θνησιμότητάς τους, μετά από έκθεση σε συγκεντρώσεις του μετάλλου μεγαλύτερες από 5 μg/L, ενώ σημαντική αύξηση παρατηρήθηκε στην παραγωγή ανιόντων σουπεροξειδίου (.O2-) και νιτρικών οξειδίων (NO) σε αιμοκύτταρα που εκτέθηκαν σε συγκεντρώσεις που αντιπροσωπεύουν την έναρξη των τοξικών επιπτώσεων του μετάλλου (10 και 20 μg/L). Από την άλλη πλευρά, αιμοκύτταρα που προ-επωάστηκαν με 4 μg/ L Se (με τη μορφή Na2SeO3) για 15 min, πριν την έκθεση στις διαφορετικές συγκεντρώσεις του Hg, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση τόσο της θνησιμότητας, όσο και της σύνθεσης .O2- και NO. Από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η βιοδιαθεσιμότητα του Se στο εσωτερικό των φαγοκυττάρων σχετίζεται με την ενίσχυση της αντιοξειδωτικής άμυνας των κυττάρων, πιθανό μέσω της ενεργοποίησης αντιοξειδωτικών ενζύμων, όπως η Se-εξαρτώμενη υπεροξειδάση της γλουταθειόνης (Se-GPx), συμβάλλοντας ουσιαστικά στην άμυνα των κυττάρων ενάντια στην Hgεξαρτώμενη επαγωγή οξειδωτικού stress και κατεπέκταση την πρόκληση κυτταρικών βλαβών. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics Αναφορές (έως 13-09-2012): 9 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 4 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Burger, J., et al., (2012). Science of the Total Environment 431, 46-56. Gerić, M., et al., (2012). Journal of Environmental Science and Health - Part A Toxic/Hazardous Substances and Environmental Engineering 47(11), 1521-1527. Katnoria, J. K., et al., (2011). Journal of Environmental Biology 32(3), 363-367. Orun, I., et al., (2011). Fresenius Environmental Bulletin 20(1), 104-108. 50 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 3.2.8 Banakou E. and Dailianis and respiratory burst enzymes induced lipid peroxidation and Comparative Biochemistry and 152, 346-352. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 S*. (2010). Involvement of Na+/H+ exchanger NADPH oxidase and NO synthase, in CdDNA damage in haemocytes of mussels. Physiology C: Toxicology & Pharmacology *corresponding author Περίληψη: Στην παρούσα εργασία μελετάται η ικανότητα του καδμίου (Cd) να προκαλεί υπεροξείδωση των μεμβρανικών λιπιδίων και βλάβες του γενετικού υλικού (DNA damage), καθώς και τον πιθανό ρόλο που διαδραματίζουν τόσο η αντλία ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (ΝΗΕ), όσο και τα κύρια ένζυμα της διαδικασίας της αναπνευστικής έκρηξης, NADPH οξειδάση και ΝΟ συνθάση, στην επαγωγή των τοξικών επιπτώσεων του μετάλλου, σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis. Για την αντικειμενική εκτίμηση των αποτελεσμάτων και τη συγκριτική μελέτη τους χρησιμοποιήθηκαν αναστολείς της ΝΗΕ (10 μΜ EIPA), της NADPH οξειδάσης (10 μΜ DPI) και της ΝΟ συνθάσης (10 μΜ L-NAME). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, μικρομοριακές συγκεντρώσεις Cd (0.05, 5, 10, 20 και 50 μΜ) προκαλούν υπεροξείδωση των μεμβρανικών λιπιδίων και βλάβες του DNA. Επιπλέον, αναστολή είτε της NADPH οξειδάσης (10 μΜ DPI) είτε της ΝΟ συνθάσης (10 μΜ L-NAME) είτε της αντλίας ΝΗΕ (10 μΜ EIPA), μείωσε σημαντικά τις τοξικές επιπτώσεις του Cd (50 μΜ), γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η αντλία ΝΗΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επαγωγή των οξειδωτικών επιπτώσεων του Cd, πιθανό μέσω της επαγωγής της δραστικότητας τόσο της NADPH οξειδάσης όσο και της ΝΟ συνθάσης. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics, Biochemistry, Genetics and Molecular Biology Αναφορές (έως 13-09-2012): 8 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 5 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Borowska, J., & Pyza, E. (2011). Journal of Insect Physiology 57(6), 760-770. Ciacci, C., et al., (2011). Fish and Shellfish Immunology 31(6), 1026-1033. Fouad, A. A., & Jresat, I. (2011). Life Sciences 89(1-2), 29-35. Franzellitti, S., et al., (2011). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 154(4), 377-382. Wan, L., & Zhang, H. (2012). Plant Signaling and Behavior 7(3). 51 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.9 Kaloyianni, M., Dailianis, S*., Chrisikopoulou, E., Zannou, A., Koutsogiannaki, S., Alamdari, D.H., Koliakos, G. and Dimitriadis, V.K. (2009). Oxidative effects of inorganic and organic contaminants on haemolymph of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology 149, 631-639. *corresponding author Περίληψη: Η παρούσα μελέτη ερευνά την πρόκληση οξειδωτικών φαινομένων στην αιμόλεμφο και τα αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis μετά από έκθεσή τους σε διαφορετικές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, όπως ψευδάργυρος και κάδμιο, καθώς και οργανικών ρύπων, όπως μίγμα πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων και λινδάνιο (πολυχλωριομένο εντομοκτόνο). Μετρήθηκαν τα επίπεδα καρβονυλίωσης των πρωτεϊνών, καθώς και η πρόκληση λιπιδικής υπεροξείδωσης στα αιμοκύτταρα των εκτιθέμενων ατόμων, παράμετροι που αποτελούν κύριους δείκτες οξειδωτικής καταπόνησης (oxidative stress). Για τη μέτρηση της καρβονυλίωσης εφαρμόστηκε για πρώτη φορά μια ευαίσθητη μέθοδος ELISA, για την οποία απαιτούνται μόνο 5 μg πρωτεϊνης. Επιπλέον, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά σε μελέτες παρακολούθησης των επιπτώσεων ρυπογόνων ουσιών σε ασπόνδυλους οργανισμούς, μια νέα μέθοδος προσδιορισμού της αντιοξειδωτικής ικανότητας των κυττάρων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έκθεσης, αυξημένα επίπεδα λιπιδικής υπεροξείδωσης και καρβονυλίωσης των πρωτεϊνών μετρήθηκαν σε αιμοκύτταρα, μετά από 15 ημέρες έκθεσης των μυδιών σε διαφορετικές συγκεντρώσεις των μετάλλων, καθώς και των οργανικών ρύπων, δεδομένα που ενισχύουν τη χρησιμοποίηση των παραπάνω παραμέτρων ως Βιομάρτυρες οξειδωτικού stress. Επιπλέον, η ευπάθεια των εκτιθέμενων ατόμων στις βλαβερές επιπτώσεις που προκαλούν οι διάφοροι ρυπογόνοι παράγοντες, αυξήθηκε σημαντικά, μιας και παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της αντιοξειδωτικής ικανότητας των αιμοκυττάρων τους. Από την ανάλυση συσχέτισης μεταξύ των οξειδωτικών παραμέτρων και της αντιοξειδωτικής ικανότητας προκύπτουν σημαντικά συμπεράσματα, σχετικά με τη χρησιμότητα της μέτρησης της καρβονυλίωσης των πρωτεϊνών με τη συγκεκριμένη μέθοδο ως έγκυρο εργαλείο εκτίμησης των οξειδωτικών επιπτώσεων των ρύπων, ενώ προκύπτουν και τα πρώτα ενθαρρυντικά δεδομένα για τη χρήση της μεθόδου εκτίμησης της αντιοξειδωτικής ικανότητας των κυττάρων, ως εργαλείο εκτίμησης της αντιοξειδωτικής άμυνας των οργανισμών που υφίστανται την επίδραση οργανικών και ανόργανων ρυπογόνων ουσιών. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics, Biochemistry, Genetics and Molecular Biology Αναφορές (έως 13-09-2012): 15 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 8 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: 52 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Chora, S., et al., (2010). Chemosphere 81(10), 1212-1217. Gopalakrishnan, S., et al., (2011). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 154(2), 120-128. Hannam, M. L., et al., (2010). Chemosphere 78(7), 779-784. Hannam, M. L., et al., (2010). Ecotoxicology and Environmental Safety 73(6), 1440-1448. Kafel, A., et al., (2012). Environmental Pollution 162, 8-14. Martínez-Gómez, C., et al., (2010). ICES Journal of Marine Science 67(6), 1105-1118. Pantzartzi, C., et al., (2010). PLoS Computational Biology 6(7), 22. 3.2.10 Dailianis, S*. (2009). Production of superoxides and nitric oxide generation in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk.) after exposure to cadmium: a possible involvement of Na+/H+ exchanger in the induction of cadmium toxic effects. Fish and Shellfish Immunology 27, 446453. *corresponding author Περίληψη: Η παρούσα μελέτη ερευνά την ικανότητα του καδμίου να επάγει την παραγωγή σουπεροξειδικών ανιόντων (.O2-) και νιτρικών οξειδίων (NO) στα αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, καθώς και την πιθανή συμμετοχή της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (NHE) στην επαγωγή της δραστικότητας των ενζύμων NADPH οξειδάσης και NO συνθάσης. Ο φωρβολεστέρας, PMA, αποτελεί ένα γνωστό ενεργοποιητή των προαναφερθέντων ενζύμων και χρησιμοποιείται για την επιβεβαίωση των επιπτώσεων του μετάλλου στην παραγωγή .O2- και NO. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, μικρομοριακές συγκεντρώσεις του μετάλλου (0.05, 5, 10 and 50 μΜ) προκαλούν την παραγωγή .O2- και NO στα αιμοκύτταρα, λόγω της πρόκλησης οξειδωτικών φαινομένων (oxidative stress) και της ενεργοποίησης των ενζύμων της NADPH οξειδάσης και NO συνθάσης που συμμετέχουν στην άμυνα των αιμοκυττάρων (αναπνευστική έκρηξη). Η αναστολή της δραστικότητας της ΝΟ συνθάσης με τη χρήση του αναστολέας της L-NAME (10 μΜ), μειώνει σημαντικά την παραγωγή .O2-, ενώ εξαλείφει την παραγωγή NO σε αιμοκύτταρα που εκτίθενται στο μέταλλο. Η αντλία NHE φαίνεται ότι συμμετέχει στο μηχανισμό παραγωγής τόσο .O2- όσο και NO στα αιμοκύτταρα που εκτίθενται σε 50 μΜ καδμίου, μιας και η αναστολή της με τη χρήση του αμιλοριδικού προϊόντος EIPA (10 μΜ) προκαλεί σημαντική μείωση των επιπτώσεων του μετάλλου. Από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης προκύπτει ότι η αντλία ΝΗΕ πιθανό να συμμετέχει μέσω ενός PKCεπαγόμενου σηματοδοτικού μονοπατιού στην ενεργοποίηση της NADPH οξειδάσης και της ΝΟ συνθάσης σε αιμοκύτταρα που εκτίθενται σε βαρέα μέταλλα, όπως το κάδμιο. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Agricultural Sciences Αναφορές (έως 13-09-2012): 13 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 8 53 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Azad, P., et al., (2011). Free Radical Biology and Medicine 51(2), 530-538. Borowska, J., & Pyza, E. (2011). Journal of Insect Physiology 57(6), 760-770. Chen, J., et al., (2011). Fish and Shellfish Immunology 31(6), 823-830. Ciacci, C., et al., (2011). Fish and Shellfish Immunology 31(6), 1026-1033. Frías-Espericueta, M. G., et al, (2011). Journal of the World Aquaculture Society 42(4), 586-590. Latire, T., et al., (2012). Aquatic Toxicology 109, 213-221. Zhang, C. -A., et al., (2010). Tumor 30(6), 550-553. Zhang, L., et al., (2011). Fish and Shellfish Immunology 31(6), 831-837. 3.2.11 Dailianis, S*., Patetsini, E., Kaloyianni, M. (2009). The role of signaling molecules on actin glutathionylation and protein carbonylation induced by cadmium in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk). The Journal of Experimental Biology 212, 3612-3620. *corresponding author Περίληψη: Η παρούσα μελέτη ερευνά τον πιθανό ρόλο της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (NHE), των σηματοδοτικών μορίων (cAMP, PKC, PI-3K) και των ενζύμων του ανοσοποιητικού μηχανισμού των αιμοκυττάρων, NADPH οξειδάση και ΝΟ συνθάση, στην πρόκληση πρωτεϊνικής γλουταθειονυλίωσης και καρβονυλίωσης σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, μετά από έκθεσή τους σε κάδμιο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η ακτίνη αποτελεί την κύρια πρωτεΐνη γλουταθειονυλίωσης των αιμοκυττάρων, ενώ σημαντική αύξηση της γλουταθειονυλίωσης της πρωτεϊνης παρατηρείται μετά από έκθεση των αιμοκυττάρων σε 5 μΜ καδμίου. Επιπρόσθετα, σημαντική αύξηση της γλουταθειονυλίωσης και της καρβονυλίωσης των πρωτεϊνών παρατηρήθηκε σε αιμοκύτταρα, μετά από έκθεσή τους στην παραπάνω συγκέντρωση του μετάλλου, ενώ φαίνεται ότι η αντλία ΝΗΕ παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση και των δύο διαδικασιών που επάγονται υπό συνθήκες οξειδωτικής καταπόνησης (oxidative stress) που προκαλεί το μέταλλο, μιας και αναστολή της δράσης της, με τη χρησιμοποίηση καριποριδίου (2 μΜ cariporide), μείωσε σημαντικά τις επιπτώσεις του μετάλλου σε κάθε περίπτωση. Παρόμοια αποτελέσματα προέκυψαν μετά από αναστολή της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC) με τον αναστολέα GF-109203X (11 μΜ), της PI-3K με τον αναστολέα wortmannin (50 nM), της δραστικότητας των ενζύμων NADPH οξειδάση και ΝΟ συνθάση, με χρήση των αναστολέων τους (10 μΜ DPI και 10 μΜ L-NAME αντίστοιχα), ενώ σημαντική μείωση των επιπτώσεων του καδμίου παρατηρήθηκε μετά από ενεργοποίηση της 3'-5'κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (αυξημένα επίπεδα cAMP), με επώαση των κυττάρων με φορσκολίνη (0,01 mM). Η αναστολή του πολυμερισμού της ακτίνης με τη χρήση κυτοχαλασίνης D (2 μΜ), οδηγεί σε σημαντική μείωση των επιπτώσεων του μετάλλου στη γλουταθειονυλίωση της 54 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 πρωτεϊνης του κυτταροσκελετού, καθώς και στην καρβονυλίωση των πρωτεϊνών, και πιθανό αποτελεί ένα προσαρμοστικό μηχανισμό των αιμοκυττάρων υπό συνθήκες οξειδωτικού stress που προκαλεί η παρουσία του μετάλλου. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Agricultural Sciences, Biochemistry, Genetics and Molecular Biology Αναφορές (έως 13-09-2012): 9 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 4 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Chung, S., et al., (2010). American Journal of Physiology - Lung Cellular and Molecular Physiology 299(2), L192-L203. Hill, B. G., & Bhatnagar, A. (2012). Journal of Molecular and Cellular Cardiology 52(3), 559-567. Kelly-Cobbs, A. I., et al., (2012). Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics, 342(2), 407-415. Trevisan, R., et al., (2012). Aquatic Toxicology 108, 85-93. 3.2.12 Dailianis, S. and Kaloyianni, M. (2007). Role of cAMP in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis as a potent Biomarker of cadmium in marine environments. Archives of Environmental Contamination and Toxicology 52, 371-378. Περίληψη: Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει το μόριο της 3'-5'-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP) ως Βιομάρτυρας της έκθεσης μυδιών του είδους Mytilus galloprovincialis σε διαφορετικές συγκεντρώσεις καδμίου. Συγκεκριμένα, ομάδες μυδιών εκτέθηκαν σε εργαστηριακό περιβάλλον σε διαφορετικές συγκεντρώσεις καδμίου (10 και 100 μg/L) για 3, 6 και 9 ημέρες. Στη συνέχεια, ακολούθησε προσδιορισμός της συγκέντρωσης του cAMP στον πεπτικό αδένα, τα βράγχια και το σύμπλοκο μανδύας/γονάδες. Τα αποτελέσματα της έκθεσης έδειξαν σημαντική αύξηση των επιπέδων του cAMP σε όλους τους ιστούς των ατόμων που εκτέθηκαν στις διαφορετικές συγκεντρώσεις του μετάλλου. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε προσδιορισμός της συγκέντρωσης των επαγώμενων μεταλλοθειονινών (ΜΤ) στους παραπάνω ιστούς και συσχέτιση των μεταβολών τους, συγκριτικά με τα επίπεδα του cAMP. Από την ανάλυση συσχέτισης μεταξύ των προσδιορισθέντων τιμών ΜΤ και cAMP στους ιστούς μυδιών που εκτέθηκαν σε διαφορετικές συγκεντρώσεις καδμίου, προκύπτει πως αυξημένα επίπεδα ΜΤ, λόγω της ύπαρξης του μετάλλου, σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα του cAMP. Συμπερασματικά, μπορούμε να υποθέσουμε ότι μύδια τα οποία εκτίθενται σε κάδμιο παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα cAMP στους ιστούς τους. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης αποδεικνύουν για πρώτη φορά τη χρησιμότητα του cAMP στην προσπάθεια 55 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 καθιέρωσης νέων Βιομαρτύρων της θαλάσσιας ρύπανσης, στα πλαίσια Βιοπαρακολούθησης με χρήση του οργανισμού-Βιοδείκτη Mytilus galloprovincialis. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics Αναφορές (έως 13-09-2012): 8 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 4 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2010). Journal of Experimental Zoology Part A: Ecological Genetics and Physiology 313 A(4), 179-200. Franzellitti, S., et al., (2011). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 154(4), 377-382. Martin-Diaz, L., et al., (2009). Aquatic Toxicology 94(3), 177-185. Thévenod, F. (2009). Toxicology and Applied Pharmacology 238(3), 221-239. 3.2.13 Kaloyianni, Μ., Ragia, V., Tzeranaki, I., Dailianis, S. (2006). The influence of Zn on signaling pathways and attachment of Mytilus haemocytes to extracellular matrix proteins. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology 144, 93-100. Περίληψη: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη του σηματοδοτικού μηχανισμού που επάγεται σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, μετά από έκθεσή τους σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις ψευδαργύρου (Zn). Από τα αποτελέσματα προκύπτει πως μικρομοριακές ποσότητες Zn (50 µΜ) παίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ενδοκυτταρικής τιμής του pH (pHi), καθώς και του ρυθμού εισροής ιόντων Na+, μέσω της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (NHE). Επιπλέον, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο Zn προκαλεί σημαντική αύξηση των παραγόμενων ελεύθερων ριζών οξυγόνου (O2-), μια διαδικασία η οποία αναστέλλεται μετά από αναστολή της αντλίας ΝΗΕ, με χρήση του αναστολέα ΕΙΡΑ. Η χρησιμοποίηση του φωρβολ-εστέρα PMA οδήγησε σε παρόμοια αύξηση τόσο της ενδοκυτταρικής τιμής του pH (pHi), όσο και του ρυθμού εισροής ιόντων Na+, ενώ σημαντική αύξηση των ελεύθερων ριζών οξυγόνου παρατηρήθηκε σε αιμοκύτταρα τα οποία εκτέθηκαν στο μέταλλο. Η συμμετοχή της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC) στην ενεργοποίηση της αντλίας ΝΗΕ, καθώς και στην αύξηση των παραγόμενων O2-, αποδεικνύεται μέσω της χρησιμοποίησης του ΡΜΑ, αλλά και με την αναστολή της κινάσης με χρησιμοποίηση κατάλληλου αναστολέα της (calphostin C). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, ο ψευδάργυρος προκαλεί κυτταρική προσκόλληση τόσο σε BSA, όσο και σε λαμινίνη, φαινόμενο το οποίο αντιστρέφεται μετά από αναστολή της δράσης της αντλίας ΝΗΕ. Συμπερασματικά, από τα αποτελέσματα της μελέτης μπορούμε να υποθέσουμε ότι το μέταλλο, μέσω της αλληλεπίδρασής του με 56 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 αδρενεργικού-τύπου υποδοχείς των αιμοκυττάρων, προκαλούν σημαντική αύξηση των παραγόμενων O2-, ενεργοποιώντας τόσο την PKC, όσο και την αντλία ΝΗΕ. Ο ρυθμιστικός ρόλος της αντλίας και της πρωτεϊνικής κινάσης μας οδηγεί στην υπόθεση ότι ο ψευδάργυρος πιθανό να παίζει σηματοδοτικό ρόλο σε διαδικασίες κυτταρικής ανάπτυξης και μετανάστευσης που σχετίζονται με τον κυτταροσκελετό σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics, Biochemistry, Genetics and Molecular Biology Αναφορές (έως 13-09-2012): 12 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 7 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Boutet, I., et al., (2011). BMC Genomics 12, art. No. 530. Ciacci, C., et al., (2011). Fish and Shellfish Immunology 31(6), 1026-1033. Ciacci, C., et al., (2012). PLoS ONE 7(5). Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2010). Journal of Experimental Zoology Part A: Ecological Genetics and Physiology 313 A(4), 179-200. Latire, T., et al., (2012). Aquatic Toxicology 109, 213-221. Mottin, E., et al., (2010). Fish and Shellfish Immunology 29(5), 846-853. Thompson, E. L., et al., (2011). Aquatic Toxicology 103(3-4), 241-249. 3.2.14 Raftopoulou, E., Dailianis, S., Dimitriadis, V., Kaloyianni, M. (2006). Introduction of cAMP and establishment of neutral lipids alterations as pollution Biomarkers using the mussel Mytilus galloprovincialis. Correlation with a battery of Biomarkers. The Science of the Total Environment 368, 597614. Περίληψη: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη κυτταρικών και βιοχημικών Βιομαρτύρων στον πεπτικό αδένα, τα βράγχια, το σύμπλοκο μανδύας/γονάδες και στην αιμόλεμφο μυδιών του είδους Mytilus galloprovincialis, μετά από εργαστηριακή έκθεσή τους σε διάφορους οργανικούς ρύπους (PAHs, 2.4-dichlorophenoxyacetic acid και lindane) για διάστημα 15 ημερών. Η σταθερότητα της λυσοσωμικής μεμβράνης (Lysosomal Μembrane Stability/LMS) δεν έδειξε σημαντικές διαφορές στον πεπτικό αδένα ατόμων που εκτέθηκαν στους οργανικούς ρύπους, σε σχέση με άτομα ελέγχου. Αντίθετα, η μέτρηση NRR (Neutral Red Retention Time) στα αιμοκύτταρα έδειξε σημαντικά μειωμένες τιμές σε άτομα που εκτέθηκαν στους οργανικούς ρύπους, συγκριτικά με άτομα ελέγχου, τα οποία εκτέθηκαν μόνο σε ακετόνη, γεγονός που μπορεί να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη τεχνική μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστο εργαλείο-Βιομάρτυρα της λυσοσωμικής βλάβης, μετά από έκθεση σε οργανικούς ρύπους. Ανάλογες μελέτες έδειξαν τη χρησιμότητα μέτρησης τόσο του αριθμού όσο και του όγκου των λιπιδίων (numerical and volume density), μετά από έκθεση σε 57 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 οργανικούς ρύπους. Συγκεκριμένα, άτομα τα οποία εκτέθηκαν σε μίγμα πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (PAHs), έδειξαν αυξημένη πυκνότητα λυσοσωμικού όγκου και μειωμένο αριθμό λυσοσωμάτων στον πεπτικό αδένα, συγκριτικά με άτομα ελέγχου. Παράλληλα, μελέτες σχετικά με τη συγκέντρωση της 3'-5'-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP) και των μεταλλοθειονινών (ΜΤ) στους ιστούς ατόμων που εκτίθενται σε οργανικούς ρύπους έδειξαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα και των δύο βιοχημικών παραμέτρων σε όλους τους ιστούς μελέτης, συγκριτικά με άτομα ελέγχου, ενώ παρατηρήθηκε σημαντική αναστολή της δραστικότητας της ακετυλχολινεστεράσης (AChE). Από την ανάλυση συσχέτισης που ακολούθησε μεταξύ των παραμέτρων, παρατηρήθηκαν σημαντικές αρνητικές συσχετίσεις μεταξύ των τιμών του cAMP τόσο με την LMS, όσο και με τη δραστικότητα της AChE, ενώ σημαντικές θετικές συσχετίσεις παρατηρήθηκαν μεταξύ των επιπέδων του cAMP και των ΜΤ. Επιπρόσθετα, αρνητική συσχέτιση παρατηρήθηκε μεταξύ της πυκνότητας όγκου των λιπιδίων με την LMS και με τη δραστικότητα της AChE. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης παρέχουν χρήσιμα δεδομένα τα οποία ενδυναμώνουν τη χρησιμότητα τόσο του cAMP όσο και των μορφομετρικών μεταβολών των λιπιδίων, ως αξιόπιστες τεχνικές μελέτης της θαλάσσιας ρύπανσης, μέσα από προγράμματα Βιοπαρακολούθησης με τη χρήση του οργανισμού-Βιοδείκτη Mytilus galloprovincialis. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science Αναφορές (έως 13-09-2012): 18 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 8 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Anguiano, G., et al., (2007). Environmental Toxicology and Chemistry 26(10), 21922197. Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2010). Journal of Experimental Zoology Part A: Ecological Genetics and Physiology 313 A(4), 179-200. Franzellitti, S., et al., (2011). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 154(4), 377-382. Jakšić, Z., et al., (2008). Ecotoxicology and Environmental Safety 71(2), 426-435. Jeung, H. -D., et al., (2012). Ocean and Polar Research 34(2), 151-163. Klobučar, G. I. V., et al., (2008). Science of the Total Environment 405(1-3), 330-337. Lilja, K., et al., (2008). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 148(2), 101-106. Stefano, B., et al., (2008). Science of the Total Environment 392(1), 99-109. 58 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.15 Dailianis, S., Piperakis, S.M., Kaloyianni, M. (2005). Cadmium effects on ROS production and DNA damage via adrenergic receptors stimulation: role of Na+/H+ exchanger and PKC. Free Radical Research 39(10), 10591070. Περίληψη: Η μελέτη της παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS), καθώς και της πρόκλησης βλαβών του γενετικού υλικού (DNA damage), μετά τη διέγερση των αδρενεργικών υποδοχέων σε κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis που εκτίθενται σε κάδμιο, αποτέλεσε αντικείμενο της παρούσας μελέτης. Επιπλέον, η συμμετοχή της 3'-5'-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP), της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC), καθώς και ο ρόλος της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (ΝΗΕ), αποτέλεσε κύριο στόχο της παρούσας μελέτης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το κάδμιο (50 μΜ) προκαλεί σημαντική αύξηση στα επίπεδα των ROS, η οποία συνοδεύεται με σημαντική αύξηση των βλαβών του DNA, σε κύτταρα πεπτικού αδένα που εκτίθενται για 30 λεπτά στο μέταλλο. Η χρησιμοποίηση είτε ενός ανταγωνιστή της αντλίας ΝΗΕ, ΕΙΡΑ, είτε ενός αναστολέα της PKC, calphostin C, ανέστειλαν τις επιπτώσεις του μετάλλου τόσο στην παραγωγή ROS όσο και στην πρόκληση γενετικών βλαβών. Παρόμοια αναστολή των επιπτώσεων του μετάλλου παρατηρήθηκε σε κύτταρα τα οποία εκτέθηκαν στο μέταλλο, αφού προηγουμένως προ-επωάστηκαν με διάφορους ανταγωνιστές των αδρενεργικών υποδοχέων (α1-, α2-, β- και β1-). Η συμμετοχή των παραπάνω υποδοχέων στην πρόκληση ανάλογων επιπτώσεων με αυτές που προκαλεί το κάδμιο, αποδεικνύεται με τη χρησιμοποίηση διαφόρων αγωνιστών των αδρενεργικών υποδοχέων, όπως η ισοπρεναλίνη και η φαινυλεφρίνη, οι οποίοι προκάλεσαν σημαντική αύξηση των παραγόμενων ROS, καθώς και έντονες βλάβες του DNA σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα. Η διέγερση των αδρενεργικών υποδοχέων, καθώς και η ταυτόχρονη ενεργοποίηση της αντλίας ΝΗΕ και της PKC, μετά την επίδραση του καδμίου, προκάλεσε σημαντική αύξηση του cAMP, η οποία μειώνεται σημαντικά μετά από αναστολή είτε των υποδοχέων, είτε της αντλίας και της PKC αντίστοιχα. Η διαφορετική ευαισθησία των α1-, α2-, β- και β1- αδρενεργικών υποδοχέων στην παραγωγή ROS, στην επαγωγή της σύνθεσης cAMP, καθώς και στην πρόκληση βλαβών του DNA, μπορεί να οφείλεται στην επαγωγή δύο σηματοδοτικών μονοπατιών τα οποία πιθανό να αλληλεπιδρούν, ή στην παρουσία ενός συναγωνιστικού μονοπατιού το οποίο λειτουργεί σε συνεργασία με τους α- και β- αδρενεργικούς υποδοχείς. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης αποδεικνύουν για πρώτη φορά ότι στο σηματοδοτικό μηχανισμό που επάγεται από το μέταλλο και οδηγεί στην αύξηση της παραγωγής ROS και βλαβών του DNA, κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η αντλία ΝΗΕ, καθώς και η PKC. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Biochemistry, Genetics and Molecular Biology 59 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Αναφορές (έως 13-09-2012): 28 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 11 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Canesi, L., et al., (2010). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 152(3), 399-406. Dhawan, A., et al., (2009). Cell Biology and Toxicology 25(1), 5-32. Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2010). Journal of Experimental Zoology Part A: Ecological Genetics and Physiology 313 A(4), 179-200. Franzellitti, S., et al., (2011). Aquatic Toxicology 101(2), 299-308. Freitas, M., et al., (2010). Microchemical Journal 96(1), 167-171. Li, K. G., et al., (2009). Toxicology in Vitro 23(6), 1007-1013. Macey, B. M., et al., (2010). Comparative Biochemistry and Physiology - A Molecular and Integrative Physiology 155(3), 341-349. Mantha, M., & Jumarie, C. (2010). Journal of Cellular Physiology 224(1), 250-261. Stillitano, F., et al., (2007). Estuarine, Coastal and Shelf Science 75(1-2), 120-124. Tubek, S., et al., (2010). Biological Trace Element Research 138(1-3), 1-7. Tubek, S., et al., (2010). Biological Trace Element Research 133(3), 243-250. 3.2.16 Kaloyianni, M., Stamatiou, R., Dailianis, S. (2005). Zinc and 17βestradiol induce modifications in Na+/H+ exchanger and pyruvate kinase activity through protein kinase C in isolated mantle/gonad cells of Mytilus galloprovincialis. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology & Pharmacology 141, 257-266. Περίληψη: Η παρούσα εργασία μελετά το σηματοδοτικό μηχανισμό που επάγεται από τον ψευδάργυρο (Zn) και την οιστραδιόλη Ε2 (17β-estradiol) σε απομονωμένα κύτταρα του συμπλόκου μανδύας/γονάδες του μυδιού Mytilus galloprovincialis. Τόσο το μέταλλο, όσο και το οιστρογόνο Ε2 προκαλούν σημαντική αύξηση της ενδοκυτταρικής τιμής του pH (pHi), γεγονός που σχετίζεται με την ενεργοποίηση της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (ΝΗΕ). Επιπλέον, αναστολή της δράσης της αντλίας ΝΗΕ, μετά από επώαση των κυττάρων με ΕΙΡΑ, έναν ειδικό αναστολέα της αντλίας, οδηγεί σε μείωση της τιμής pHi μετά την έκθεση των κυττάρων τόσο στο μέταλλο, όσο και στην ορμόνη. Ανάλογη αύξηση παρατηρείται στη δραστικότητα της πυροσταφυλικής κινάσης (ΡΚ), η οποία αποτελεί κύριο ένζυμο του γλυκολυτικού μονοπατιού, μετά από έκθεση των κυττάρων σε Zn, ενώ σε κύτταρα που εκτέθηκαν σε Ε2 παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της δραστικότητας του γλυκολυτικού ενζύμου. Η πρωτεϊνική κινάση C (PKC) φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση της αντλίας ΝΗΕ, αλλά και στην αύξηση της δραστικότητας της ΡΚ. Αξιοσημείωτο είναι το δεδομένο που προκύπτει από την παρούσα μελέτη, ότι η δραστικότητα της ΡΚ, αλλά και η τιμή pHi, βρίσκονται υπό τον έλεγχο της αντλίας ΝΗΕ, όπως αποδεικνύεται μετά από τη χρήση ΕΙΡΑ και την έκθεση των κυττάρων τόσο στο μέταλλο, όσο και στο οιστρογόνο. Επίσης, το cAMP φαίνεται να 60 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 συμμετέχει στο σηματοδοτικό μηχανισμό που επάγεται μετά την επίδραση του Zn, ενώ δεν υπάρχουν δεδομένα που να συνηγορούν υπέρ της συμμετοχής του στο σηματοδοτικό μονοπάτι που επάγεται μετά την επίδραση του οιστρογόνου Ε2. Επιπλέον, η πιθανή συμμετοχή του μετάλλου και της Ε2 στην αναπαραγωγική δραστηριότητα θαλάσσιων οργανισμών προσεγγίζεται στην παρούσα εργασία. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics, Biochemistry, Genetics and Molecular Biology Αναφορές (έως 13-09-2012): 18 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 11 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: David, A., et al., (2008). Marine Environmental Research 66(1), 105-107. David, A., et al., (2012). Environmental Toxicology 27(2), 74-82. Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2010). Journal of Experimental Zoology Part A: Ecological Genetics and Physiology 313 A(4), 179-200. He, B., et al., (2007). Leukemia Research 31(4), 507-514. He, B., et al., (2010). Oncology Reports 23(1), 79-87. Kajiwara, M., et al., (2006). General and Comparative Endocrinology 148(3), 315-326. Ketata, I., et al., (2007). Comparative Biochemistry and Physiology - A Molecular and Integrative Physiology 147(2 SPEC. ISS.), 424-431. Lafont, R., & Mathieu, M. (2007). Ecotoxicology 16(1), 109-130. Lin, W., et al., (2007). BioMetals 20(6), 891-901. Margiotta-Casaluci, L., & Carnevali, O. (2009). Chemistry and Ecology 25(1), 49-60. Thomsen, J., & Melzner, F. (2010). Marine Biology 157(12), 2667-2676. 3.2.17 Dailianis, S. and Kaloyianni, M. (2004). Cadmium induces both pyruvate kinase and Na+/H+ exchanger activity through protein kinase C mediated signal transduction, in isolated digestive gland cells of Mytilus galloprovincialis (L.). The Journal of Experimental Biology 207, 1665-1674. Περίληψη: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της οδού μεταγωγής μηνύματος που επάγεται μετά από έκθεση κυττάρων πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis σε κάδμιο. Η μελέτη της δραστικότητας της πυροσταφυλικής κινάσης (PK), καθώς και της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (ΝΗΕ) αποτελούν παραμέτρους που μελετούνται στην παρούσα εργασία με κύριο στόχο την κατανόηση των κυτταρικών αποκρίσεων μετά από έκθεση των κυττάρων σε συνθήκες καταπόνησης (stress). Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική αύξηση της τιμής pHi, καθώς και του ρυθμού εισροής ιόντων νατρίου (176%) σε κύτταρα που εκτέθηκαν σε κάδμιο 50 μΜ, φαινόμενο το οποίο μειώνεται σημαντικά σε κύτταρα στα οποία έγινε επίδραση με ΕΙΡΑ 20 nM για την αναστολή της αντλίας ΝΗΕ. Παρόμοια αποτελέσματα προκύπτουν και κατά τον προσδιορισμό της δραστικότητας της ΡΚ. Για την μελέτη της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC), κύτταρα επωάστηκαν με 61 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 τον ενεργοποιητή ΡΜΑ (10 nM) και προσδιορίστηκε η μεταβολή του pHi και η δραστικότητα της ΡΚ. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική επαγωγή και των δυο παραμέτρων, φαινόμενο που μειώνεται σημαντικά μετά από αναστολή της PKC με χρήση των αναστολέων της, calphostin C 20 nM και staurosporine 20 nM. Έκθεση των κυττάρων σε αδρεναλίνη, ισοπρεναλίνη και φαινυλεφρίνη είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση τόσο του pHi όσο και της ενζυμικής δραστικότητας, ενώ έκθεση των κυττάρων σε κάθε μία από τις παραπάνω ορμόνες, μαζί με το μέταλλο, έδειξε μια συνεργητική δράση. Οι επιπτώσεις των ορμονών φαίνεται να μειώνονται σημαντικά μετά από αναστολή των αδρενεργικών υποδοχέων, με χρήση propranolol 10 μΜ, metoprolol 1 μΜ και prazosin 1 μΜ. Τα αποτελέσματα δείχνουν την επαγωγή σηματοδοτικού μονοπατιού, στο οποίο συμμετέχει η PKC και η αντλία ΝΗΕ, που οδηγεί σε κυτταρική απόκριση και περιλαμβάνει την αύξηση της δραστικότητας της ΡΚ και της τιμής pHi κυττάρων που εκτέθηκαν σε κάδμιο. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Agricultural and Biological Sciences Αναφορές (έως 13-09-2012): 17 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 6 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Evans, T. G., & Somero, G. N. (2010). Physiological and Biochemical Zoology 83(6), 984-996. Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2010). Journal of Experimental Zoology Part A: Ecological Genetics and Physiology 313 A(4), 179-200. Genovese, G., et al., (2012). Marine Environmental Research 73, 1-6. Li, D., et al., (2009). Journal of Biomedical Optics 14(5), art. no. 054028. Lopes, T. M., et al., (2011). Environmental Toxicology and Chemistry 30(7), 1586-1592. Xu, B., et al., (2005). Chinese Journal of Pharmacology and Toxicology 19(5), 327-332. 3.2.18 Domouhtsidou, G.P., Dailianis, S., Kaloyianni, M., Dimitriadis, V.K. (2004). Lysosomal membrane stability and metallothionein content in Mytilus galloprovincialis (L.), as biomarkers. Combination with trace metal concentrations. Marine Pollution Bulletin 48, 572-586. Περίληψη: Η ταυτόχρονη μελέτη δύο Βιομαρτύρων, όπως η τεχνική προσδιορισμού της σταθερότητας της λυσοσωμικής μεμβράνης (Lysosomal Μembrane Stability/LMS) σε κύτταρα πεπτικού αδένα, καθώς και ο προσδιορισμός της συγκέντρωσης των μεταλλοθειονινών (MT) τόσο στον πεπτικό αδένα, όσο και στα βράγχια και το σύμπλοκο μανδύας/γονάδες του μυδιού Mytilus galloprovincialis, αποτέλεσαν κύριο στόχο της παρούσας εργασίας. Άτομα του συγκεκριμένου είδους συλλέχθηκαν από διάφορες περιοχές του Θερμαϊκού κόλπου, που χαρακτηρίζονται από ένα βαθμό ρύπανσης, καθώς και από την Ολυμπιάδα που βρίσκεται στο Στρυμονικό κόλπο και χρησιμοποιείται ως σταθμός ελέγχου, κατά τους μήνες Ιούνιο και Οκτώβριο του έτους 2001. Επιπλέον, η μελέτη περιλαμβάνει προσδιορισμό 62 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 διαφόρων βαρέων μετάλλων (Cd, Pb, Cu και Zn), με τη μέθοδο της ατομικής απορρόφησης (AAS), στους ιστούς των μυδιών που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια των παραπάνω δειγματοληπτικών περιόδων. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ των τιμών LMS και της συγκέντρωσης των ΜΤ στα βράγχια και στον πεπτικό αδένα ατόμων που προέρχονται από περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Earth and Planetary Sciences, Agricultural and Biological Sciences. Αναφορές (έως 13-09-2012): 36 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 29 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Amiard, J. –C., et al., (2006). Aquatic Toxicology 76(2), 160-202. Babczyńska, A., et al., (2011). Ecotoxicology and Environmental Safety 74(6), 14981503. Bocchetti, R., & Regoli, F. (2006). Chemosphere 65(6), 913-921. Company, R., et al., (2006). Marine Biology 148(4), 817-825. Da Ros, L., et al., (2007). Environment International 33(3), 362-369. Diniz, M. S., et al., (2008). Ciencias Marinas 34(3), 307-316. Einsporn, S., et al., (2005). Marine Pollution Bulletin 50(4), 423-429. Franzellitti, S., et al., (2010). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 152(1), 24-33. Garmendia, L., et al., (2011). Journal of Environmental Monitoring 13(4), 901-914. Gillis, B. S., et al., (2012). Analysis of lead toxicity in human cells. BMC Genomics 13(1). Gomiero, A., et al., (2011). Marine Pollution Bulletin 62(11), 2483-2495. Gorinstein, S., et al., (2005). Archives of Environmental Contamination and Toxicology 49(4), 504-510. Hamer, B., et al., (2008). Aquatic Toxicology 89(3), 137-151. Ivanković, D., et al., (2005). Marine Pollution Bulletin 50(11), 1303-1313. Izagirre, U., et al., (2009). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 149(4), 587-597. Katsikatsou, M., et al., (2011). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 153(1), 133-140. Nesto, N., et al., (2007). Marine Pollution Bulletin 55(10-12), 469-484. Pytharopoulou, S., et al., (2006). Aquatic Toxicology 80(1), 33-41. Pytharopoulou, S., et al., (2008). Aquatic Toxicology 89(1), 18-27. Santiago-Rivas, S., et al., (2009). Journal of Environmental Monitoring 11(7), 1389-1396. Santos, H. M., et al., (2007). Environmental Toxicology 22(5), 502-509. Sarkar, A., et al., (2006). Ecotoxicology 15(4), 333-340. Schiedek, D., et al., (2006). Marine Pollution Bulletin 53(8-9), 387-405. Shariati, F., & Shariati, S. (2011). Biological Trace Element Research 141(1-3), 340-366. Shea, J., et al., (2008). Toxicology in Vitro 22(4), 1025-1031. Taylor, A. M., & Maher, W. A. (2012). Aquatic Toxicology 116-117, 79-89. Zhou, Q., et al., (2008). Analytica Chimica Acta 606(2), 135-150. Zorita, I., et al., (2007). Environmental Pollution 148(1), 236-250. Zorita, I., et al., (2007). Toxicology and Applied Pharmacology 220(2), 186-196. 63 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.2.19 Dailianis, S., Domouhtsidou, G.P., Raftopoulou, E., Kaloyianni, M., Dimitriadis, V.K. (2003). Evaluation of neutral red retention assay, micronucleus test, acetylcholinesterase activity and a signal transduction molecule (cAMP) in tissues of Mytilus galloprovincialis (L.) in pollution monitoring. Marine Environmental Research 56, 443-470. Περίληψη: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη μιας σειράς μορίων και τεχνικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Βιομάρτυρες σε προγράμματα Βιοπαρακόλουθης της θαλάσσιας ρύπανσης. Συγκεκριμένα, η τεχνικές Neutral Red Lysosomal Retention assay (NRR) και Micronuclei Frequency (MN) εφαρμόστηκαν στα αιμοκύτταρα και στα βράγχια του μυδιού Mytilus galloprovincialis, με κύριο στόχο τον προσδιορισμό της σταθερότητας των λυσοσωμικών μεμβρανών και της συχνότητας εμφάνισης μικροπυρήνων αντίστοιχα. Επίσης, ο προσδιορισμός της δραστικότητας της ακετυλχολινεστεράσης (AChE) στην αιμόλεμφο, τον πεπτικό αδένα, τα βράγχια και το σύμπλοκο μανδύας/γονάδες αποτέλεσε κύριο στόχο της παρούσας εργασίας. Τα άτομα του είδους Mytilus galloprovincialis συλλέχθηκαν από διάφορους σταθμούς του Θερμαϊκού κόλπου και από την Ολυμπιάδα που βρίσκεται στο Στρυμονικό κόλπο, κατά τη διάρκεια των μηνών Ιούνιο και Οκτώβριο του έτους 2001. Παράλληλα με την εφαρμογή των παραπάνω τεχνικών, προσδιορίστηκε η ποσότητα της 3'-5'-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP) στους ιστούς μελέτης (βράγχια, πεπτικός αδένας, σύμπλοκο μανδύας/γονάδες) σε μια προσπάθεια να εκτιμηθεί η χρησιμότητα του συγκεκριμένου μορίου ως μελλοντικού Βιομάρτυρα. Τα αποτελέσματα της μελέτης αποδεικνύουν τη χρησιμότητα των παραπάνω τεχνικών, ενώ οι συσχετίσεις και η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων αποδεικνύουν πως ο προσδιορισμός του cAMP στο σύμπλοκο μανδύας/γονάδες, καθώς και στα βράγχια των μυδιών, μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο σε μελέτες Βιοπαρακολούθησης. Πεδίο έρευνας (www.scopus.com): Environmental Science, Earth and Planetary Sciences, Agricultural and Biological Sciences Αναφορές (έως 13-09-2012): 71 Ετεροαναφορές (έως 13-09-2012): 53 Ενδεικτικές ετεροαναφορές: Baršiene, J., et al., (2004). Environmental Toxicology 19(4), 365-371. Baršiene, J., et al., (2006). Marine Pollution Bulletin 53(8-9), 469-478. Baršiene, J., et al., (2006). Aquatic Toxicology 78(SUPPL.), S105-S108. Berthelot, Y., et al., (2009). Environment International 35(1), 83-90. Binelli, A., et al., (2009). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 150(1), 50-56. Bolognesi, C., & Hayashi, M. (2011). Mutagenesis 26(1), 205-213. Brooks, S., et al., (2011). Marine Pollution Bulletin 62(2), 327-339. 64 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Çakal Arslan, Ö., et al., (2010). Environmental Monitoring and Assessment 165(1-4), 5566. Caricato, R., et al., (2010). Chemistry and Ecology 26(SUPPL. 1), 143-153. Caselli, F., & Fabbri, E. (2005). Chemistry and Ecology 21(6 SPEC. ISS.), 465-477. Chakraborty, S., & Ray, S. (2009). Clean - Soil, Air, Water 37(10), 769-775. Choi, J. Y., et al., (2011). Marine Environmental Research 71(3), 162-168. Cortez, F. S., et al., (2012). Environmental Pollution 168 145-150. Coughlan, B. M., et al., (2009). Marine Pollution Bulletin 58(11) 1680-1684. Da Rocha, C. A. M., et al., (2009). Reviews in Fisheries Science 17(4), 478-484. De Moraes Pantaleao, S., et al., (2006). Environmental and Molecular Mutagenesis 47(3), 219-224. Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2006). Aquatic Toxicology 76(1), 59-68. Fabbri, E., & Capuzzo, A. (2010). Journal of Experimental Zoology Part A: Ecological Genetics and Physiology 313 A(4), 179-200. Fang, J. K. H., et al., (2009). Marine Pollution Bulletin 58(8), 1152-1158. Fasulo, S., et al., (2008). Aquatic Toxicology, 88(1), 62-68. Fernández, B., et al., (2011). Environmental and Molecular Mutagenesis 52(6), 479-491. Francioni, E., et al., (2007). Marine Pollution Bulletin 54(3), 329-338. Francioni, E., et al., (2007). Science of the Total Environment 372(2-3), 515-531. Franzellitti, S., et al., (2011). Aquatic Toxicology 101(2), 299-308. Franzellitti, S., et al., (2011). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 154(4), 377-382. Giannaccini, G., et al., (2004). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology, 137(2), 197-206. Gorbi, S., et al., (2008). Marine Environmental Research 65(1), 34-49. Jacqueline, R., et al., (2009). Ecotoxicology and Environmental Safety 72(6), 1719-1726. Kim, D., et al., (2011). Bioscience, Biotechnology and Biochemistry 75(10), 2052-2055. Kumari, K., & Sinha, R. C. (2006). Journal of Ecophysiology and Occupational Health 6(3-4), 153-157. Lehtonen, K. K., et al., (2006). Marine Pollution Bulletin 53(8-9), 523-537. Locatello, L., et al., (2009). Ecotoxicology 18(7), 869-877. Lowe, D. M., et al., (2006). Marine Environmental Research 61(5), 457-470. Martin-Diaz, L., et al., (2009). Aquatic Toxicology 94(3), 177-185. Martínez-Gómez, C., et al., (2008). Journal of Environmental Monitoring 10(4), 490-499. Matozzo, V., et al., (2005). Marine Pollution Bulletin 50(12), 1686-1693. Moore, M. N., et al., (2004). Mutation Research - Fundamental and Molecular Mechanisms of Mutagenesis 552(1-2), 247-268. Moore, M. N., et al., (2006). Marine Environmental Research 61(3), 278-304. Moschino, V., et al., (2011). Environmental Monitoring and Assessment 177(1-4), 649663. Nagarani, N., et al., (2009). EnvironmentAsia, 2(2), 50-54. Nudi, A. H., et al., (2010). Environmental Research 110(2), 137-145. Pereira, C. D. S., et al., (2011). Ecotoxicology and Environmental Safety 74(5), 12571264. Perić, L., & Petrović, S. (2011). Fresenius Environmental Bulletin 20(11), 2855-2860. Pfeifer, S., et al., (2005). Journal of Experimental Marine Biology and Ecology 320(1), 93-103. Plytycz, B., et al., (2007). European Journal of Soil Biology 43(SUPPL. 1), S116-S120. Pytharopoulou, S., et al., (2006). Aquatic Toxicology 80(1), 33-41. Risso-de Faverney, C., et al., (2010). Marine Environmental Research 70(1), 87-94. 65 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας 3.3 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Sadikaj, R., et al., (2009). Journal of Environmental Protection and Ecology 10(4), 10451050. Schiedek, D., et al., (2006). Marine Pollution Bulletin 53(8-9), 387-405. Taleb, Z. M., et al., (2007). Oceanologia 49(4), 543-564. Viarengo, A., et al., (2007). Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology 146(3), 281-300. Yakan, S. D., et al., (2011). Marine Pollution Bulletin 63(5-12), 471-476. Ενδεικτικές ετεροαναφορές σε διδακτορικές διατριβές 1. Κουκουζίκα Νικολέτα: Διερεύνηση βιομαρτύρων ρύπανσης στο μύδι Mytilus galloprovincialis. Μελέτες στο πεδίο (Θερμαϊκός - Στρυμονικός κόλπος) και στο εργαστήριο μετά από έκθεση σε ρύπους. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Βιολογίας, 2009. Aναφορά στις εργασίες: Domouhtsidou et al., 2004 και Dailianis et al., 2003 2. Garmendia L.A.: Monitoring of the Prestige oil spill. Biological effects based on the biomarker approach: mussel watch from Galicia to Basque coast. Department of Zoology and Animal Cell biology, University of the Basque Country; Leioa, October 2008. Αναφορά στην εργασία: Domouhtsidou et al., 2004 3. Izagirre U.A.: Contribution to the interpretation of lysosomal biomarkers in marine organisms based on the mechanistic understanding of the lysosomal responses to pollutants. Department of Zoology and Animal Cell biology, University of the Basque Country; Leioa, November 2007. Αναφορά στην εργασία: Domouhtsidou et al., 2004. 4. Donnini, F: Strategie di monitoraggio mediante biomarker e organism sentinella applicate a zone umide e costiere. Alma Mater Studiorum – Università di Bologna, 2008. Αναφορά στις εργασίες: Dailianis et al. 2003, Dailianis and Kaloyianni 2007, Raftopoulou et al. 2006. 5. Maleri, R.A.: The ability of terrestrial oligochaeta to survive in ultramafic soils and the assessment of toxicity at different levels of organisation. University of Stellenbosch, Faculty of Science, Germany, December, 2006. Αναφορά στην εργασία: Dailianis et al. 2003. 6. Wei Lin: Studies of the Change of Intracellular Zinc Triggered by Exogenous NO and the Induction of Tolerance to OGD by Exogenous NO 66 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 and Lipophilic Metal Chelators in Cultured Cortical Neurons. Faculty of the College of Arts and Sciences of Ohio University, 2009. Αναφορά στην εργασία: Kaloyianni et al. 2005. 7. Berthelot, Y.: Evaluation de la biodisponibilité des métaux et des matériaux énergétiques dans des sols provenant de sites d'entraînement militaire. Université du Québec à Montréal, 2008. Αναφορά στην εργασία: Dailianis et al. 2003. 8. Varotto, L.: Sviluppo e validazione di un cDNA microarray a scala genomica in Mytilus galloprovincialis. UNIVERSITA’ DEGLI STUDI DI PADOVA. Αναφορά στις εργασίες: Dailianis et al. 2003 και Kaloyianni et al. 2006. 9. Marie, V.: Etude de la réponse des métallothionéines chez les bivalves, Corbicula fluminea, Dreissena polymorpha et Crassostrea gigas, après exposition au cadmium et au zinc - Approches in situ et expérimentales L'UNIVERSITE BORDEAUX 1, 2005. Αναφορά στην εργασία: Domouhtsidou et al. 2004. 10. Καραδήμα Κ.: Εκτίμηση της τοξικότητας διαφόρων σταδίων επεξεργασίας αποβλήτων τυροκομικών μονάδων με χρήση βιοδεικτών. Πανεπιστήμιο Πάτρας, Τμήμα Βιολογίας, Νοέμβριος 2009. Αναφορά στις εργασίες: Dailianis et al., 2003 και Domouhtsidou et al. 2004. 11. Ρούβαλη Α.: Εκτίμηση της οικολογικής ποιότητας των απορροών από διαφορετικές μεθόδους επεξεργασίας των ελαιουργικών αποβλήτων. Πανεπιστήμιο Πάτρας, Τμήμα Βιολογίας, Νοέμβριος 2009. Αναφορά στην εργασία: Domouhtsidou et al. 2004. 12. Ίτζιου Αικατερίνη.: Διερεύνηση κυτταρικών, βιοχημικών και μοριακών βιομαρτύρων ρύπανσης με τη χρήση του σαλιγκαριού Eobania vermiculata, με σκοπό την εκτίμηση της ρύπανσης χερσαίων οικοσυστημάτων. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Βιολογίας, Ιούλιος 2010. Αναφορά στις εργασίες: Dailianis et al., 2003, Domouhtsidou et al. 2004, Dailianis and Kaloyianni, 2007, Dailianis et al., 2009, Dailianis et al., 2005, Kaloyianni et al., 2009, Raftopoulou et al., 2006. 67 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 13. Ραφτοπούλου Ελένη: Διερεύνηση κυτταρικών παραμέτρων σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis για τη Βιοπαρακολούθηση της ρύπανσης παράκτιων οικοσυστημάτων και την εφαρμογή δεικτών οικολογικής ποιότητας. Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Βιολογίας, Νοέμβριος 2010. Αναφορά στις εργασίες: Dailianis et al., 2003, Domouhtsidou et al. 2004, Raftopoulou et al., 2006. 3.4 Συγγράμματα σε βιβλία 3.3.1 Dailianis, S. (2011). Environmental Impact of Anthropogenic Activities: The Use of Mussels as a Reliable Tool for Monitoring Marine Pollution, in: Mussels: Anatomy, Habitat and Environmental Impact, Lauren E. McGevin (ed.). Nova Science Publishers, Inc. New York pp. 43-72. Περίληψη: Στόχος του συγκεκριμένου κεφαλαίου είναι η βιβλιογραφική ανασκόπηση της χρησιμότητας των Δίθυρων μαλακίων των γλυκών και αλμυρών υδάτων ως οργανισμοί-Βιονδείκτες της ρύπανσης των υδάτων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, το συγκεκριμένο κεφάλαιο επικεντρώνεται α) σε ανατομικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά των Δίθυρων μαλακίων, β) την επίδραση αβιοτικών (θερμοκρασία, αλατότητα, διαθεσιμότητα τροφής, ρύπανση υδάτων και ατμόσφαιρας κλπ.) και βιοτικών (ηλικία, βάρος, αναπαραγωγικός κύκλος, θηρευτές κ.λπ) παραγόντων στη συμπεριφορά και τη φυσιολογία των οργανισμών, γ) το ρόλο των Δίθυρων μαλακίων για την εκτίμηση των ανθρωπογενών επιπτώσεων στο περιβάλλον και δ) το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα Δίθυρα μαλάκια, με έμφαση στα μαλάκια των αλμυρών υδάτων, ως οργανισμοί-βιοενδείκτες της θαλάσσιας ρύπανσης και της ποιότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Συγκεκριμένα γίνεται εκτενείς αναφορά στην εφαρμογή κατάλληλων μεθόδων και τεχνικών για τον προσδιορισμό της ύπαρξης και των επιπτώσεων που μπορεί να επιφέρουν οργανικοί και ανόργανοι ρύποι σε διάφορα επίπεδα οργάνωσης των οργανισμών (κυτταρικό, μοριακό, βιοχημικό κ.λπ), μιας και η καλή γνώση της φυσιολογίας και της συμπεριφοράς των τελευταίων δίνει τη δυνατότητα στους ερευνητές να εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα για την ύπαρξη, εξάπλωση, παραμονή και τις επιπτώσεις των ρύπων στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Η χρήση δεικτών που σχετίζονται με την επαγωγή συνθηκών καταπόνησης (stress) στα Δίθυρα μαλάκια, αποτελεί στις μέρες μας ένα σημαντικό εργαλείο στην προσπάθεια των επιστημόνων να προσδιορίσουν, να αναθεωρήσουν και να επανακαθορίσουν το βαθμό παρέμβασης και τις επιπτώσεις από την εξάπλωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων σε ευαίσθητα οικοσυστήματα όπως είναι τα θαλάσσια. 68 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.5 Πρακτικά διεθνών και ελληνικών Συνέδριων 3.5.1 22ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΕΣ, ΣΚΙΑΘΟΣ, 25-28 Μαΐου 2000. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Νταϊλιάνης Σ., Μιχαηλίδης Β. «Ποσοτικός προσδιορισμός των Βιογενών αμινών, της αδενοσίνης και του γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) στα γάγγλια και στην καρδιά του χερσαίου σαλιγκαριού Helix lucorum, κατά τη διάρκεια έκθεσης σε ανοξία». Περίληψη: Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως οι βιογενείς αμίνες παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιβίωση ορισμένων ειδών σε ακραίες συνθήκες, όπως η ανοξία. Όπως έχει δειχθεί, οι μονοαμίνες σεροτονίνη και ντοπαμίνη, μπορεί να συντελούν στην αντοχή των οργανισμών κάτω από συνθήκες ανοξίας, όπως στον κυπρίνο Carassius carassius, το χρυσόψαρο Carassius auratus, τα είδη των χελωνών Pseudeumys scripta και Trachemys scripta, τη θαλάσσια χελώνα Caretta caretta, καθώς και στο ασπόνδυλο θαλάσσιο σκουλήκι Sipunculus nudus. Στην παρούσα εργασία μετρήσαμε τα επίπεδα των βιογενών αμινών και της αδενοσίνης στα γάγγλια και στην καρδιά του χερσαίου σαλιγκαριού Helix lucorum, κάτω από ανοξικές συνθήκες. Ο προσδιορισμός των βιογενών αμινών και της αδενοσίνης έγινε με τη μέθοδο HPLC (High Performance Liquid Chromatography) με ηλεκτροχημικό ανιχνευτή και φασματοφωτόμετρο UV αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα δείχνουν μείωση των επιπέδων της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης, τόσο στα γάγγλια όσο και στην καρδιά του οργανισμού και ανάλογη αύξηση των μεταβολιτών τους 5-ΗΙΑΑ και HVA αντίστοιχα. Αντίθετα, παρατηρείται αύξηση των επιπέδων της αδενοσίνης στα γάγγλια και στην καρδία μετά από παρατεταμένη έκθεση σε ανοξία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η αδενοσίνη πιθανό να περιορίζει την εκκριτική δραστηριότητα των σεροτονεργικών νευρώνων συντελώντας με αυτό τον τρόπο στη μείωση του μεταβολικού ρυθμού στο σαλιγκάρι Helix lucorum, κατά τη διάρκεια της ανοξίας. 3.5.2 9ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΖΩΩΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 22-25 Μαΐου 2002. Προφορική ανακοίνωση εργασίας: 69 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Δημητριάδης Β., Καλογιάννη Μ., Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ. «Κυτταρικές και μοριακές μεταβολές σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis, ως βιομάρτυρες περιβαλλοντικού stress». Περίληψη: Στην παρούσα μελέτη εξετάστηκε ένας αριθμός κυτταρικών και μοριακών μεταβολών σε διάφορους ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis, και η ικανότητά τους να χρησιμοποιηθούν ως Βιομάρτυρες περιβαλλοντικής καταπόνησης (stress). Συγκεκριμένα σε μύδια που συλλέχθηκαν από σταθμούς κατά μήκος του Θερμαϊκού κόλπου (σταθμοί Αγγελοχωρίου, Περαίας, Καλοχωρίου-πλησίον της εξόδου του Εργοστασίου Βιολογικού Καθαρισμού, Χαλάστρας και Κυμίνων), καθώς και από την Ολυμπιάδα, η οποία βρίσκεται στον Στρυμονικό κόλπο και χρησιμοποιήθηκε ως σταθμός αναφοράς, κατά τους μήνες Ιούνιο-Ιούλιο του έτους 2001, μελετήθηκαν α) η σταθερότητα της λυσοσωμικής μεμβράνης (Lysosomal Membrane stability test-LMS) σε κύτταρα του πεπτικό αδένα, β) η μέθοδος κατακράτησης της χρωστικής neutral red (Neutral Red Retention Assay-NRR) σε αιμοκύτταρα, γ) η συχνότητα εμφάνισης μικροπυρήνων σε κύτταρα των βραγχίων, δ) η συγκέντρωση των μεταλλοθειονινών (ΜΤ) στον πεπτικό αδένα, τα βράγχια και το σύμπλοκο μανδύας/γονάδες και ε) η δραστικότητα της ακετυλχολινεστεράσης (AChE) στον πεπτικό αδένα, τα βράγχια, σύμπλοκο μανδύας/γονάδες και την αιμόλεμφο των μυδιών. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης LMS έδειξαν σημαντική περιβαλλοντική επιβάρυνση σε μύδια από τις περιοχές του Καλοχωρίου και της Χαλάστρας, σε σχέση με άτομα από την Ολυμπιάδα, δεδομένα τα οποία δεν επιβεβαιώθηκαν με την ανάλυση NRR. Η εξέταση της συχνότητας εμφάνισης μικροπυρήνων έδειξε σημαντικό βαθμό ρύπανσης σε άτομα από την Χαλάστρα, συγκριτικά με τους υπόλοιπους σταθμούς μελέτης, ενώ η σημαντική αναστολή που παρατηρήθηκε στη δραστικότητα της AChE σε ιστούς μυδιών που συλλέχθηκαν από τους παραπάνω σταθμούς και ειδικότερα από την περιοχή του Καλοχωρίου, αποδεικνύει τον αυξημένο βαθμό οργανικής ρύπανσής τους, σε σχέση με την περιοχή αναφοράς. Αυξημένα επίπεδα ΜΤ εμφανίστηκαν σε σχεδόν όλους τους ιστούς μυδιών που προήλθαν από περιοχές του Θερμαϊκού, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στο αυξημένο φορτίο βαρέων μετάλλων που δέχεται ο Θερμαϊκός κόλπος, συγκριτικά με τον Στρυμονικό κόλπο. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ των τιμών LMS και των ΜΤ, καθώς και των τιμών LMS και της δραστικότητας της AChE σε άτομα που προέρχονται από περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης. 3.5.3 24ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΕΡΕΤΡΙΑ, ΕΥΒΟΙΑ, 23-26 Μαΐου, 2002. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: 70 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ. «Επίδραση του καδμίου στο ενδοκυτταρικό pH και στη δραστικότητα της πυροσταφυλικής κινάσης, σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis». Περίληψη: Είναι γνωστό πως τα βαρέα μέταλλα και συγκεκριμένα το κάδμιο είναι μεταξύ των κυριότερων ρύπων του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Στα Δίθυρα μαλάκια, τα βαρέα μέταλλα μπορούν να επιδράσουν σε διάφορα επίπεδα οργάνωσης του οργανισμού, όπως στην μεμβρανική μεταφορά, στη δραστικότητα διαφόρων ενζύμων ή στη σταθερότητα της λυσοσωμικής μεμβράνης, καθώς και να οδηγήσουν σε φυσιολογικές αλλαγές του οργανισμού. Στην παρούσα εργασία εξετάστηκε η μεταβολή του ενδοκυτταρικού pH (pHi) σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, καθώς και η μεταβολή της δραστικότητας της πυροσταφυλικής κινάσης (ΡΚ), μετά από επίδραση διαφόρων συγκεντρώσεων καδμίου (CdCl2). Επίδραση CdCl2 (50 μM) προκάλεσε σημαντική αύξηση του pHi των κυττάρων του πεπτικού αδένα. Ομοίως, μετά από την επίδραση του μετάλλου παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της δραστικότητας της ΡΚ, συγκριτικά με τη δραστικότητα σε κύτταρα ελέγχου. Η αύξηση του pHi των κυττάρων ανεστάλει, όταν μαζί με το κάδμιο χρησιμοποιήθηκε αμιλορίδιο (20 nM), ο αναστολέας της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+, σταυροσπορίνη (20 nM), αναστολέας της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC), καθώς και προπρανολόλη (10 μΜ), ένας ανταγωνιστής των βαδρενεργικών υποδοχέων. Επίδραση των παραπάνω αναστολέων είχε παρόμοια αποτελέσματα και στη δραστικότητα της ΡΚ. Αντίθετα, επίδραση ΡΜΑ (phorbol 12-myristate 13-acetate) σε συγκέντρωση 10 nM, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του pHi και της ενζυμικής δραστικότητας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το κάδμιο προκαλεί αύξηση του pHi και επαγωγή της δραστικότητας της ΡΚ σε κύτταρα του πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, πιθανό μέσω ενεργοποίησης του ανταλλάκτη ιόντων Na+/H+ και με τη συμμετοχή της PKC. H παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Dailianis S. and Kaloyianni M. (2004). Cadmium induces both pyruvate kinase and Na+/H+ exchanger activity through protein kinase C mediated signal transduction, in isolated digestive gland cells of Mytilus galloprovincialis (L.). The Journal of Experimental Biology 207, 1665-1674”. 3.5.4 26ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΒΟΛΟΣ, 27-30 Μαΐου, 2004. Ανακοίνωση των παρακάτω εργασιών με τη μορφή poster: 3.5.4.1 Δομουχτσίδου Γ.Π., Νταϊλιάνης Σ., Ραφτοπούλου Ε.Κ., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β.Κ. «Κυτταρικοί Βιομάρτυρες και δυναμική της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο. Αποτελέσματα των 3 τελευταίων ετών». 71 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Περίληψη: Εξετάζοντας μύδια από διαφορετικές περιοχές του Θερμαϊκού κόλπου, μελετήθηκε η διαφοροποίηση της έκφρασης συγκεκριμένων κυτταρικών παραμέτρων του μυδιού Mytilus galloprovincialis και συσχετίστηκε με το διαφορετικό βαθμό ρύπανσης των περιοχών αυτών. Τα μύδια συλλέχθηκαν από 5 σταθμούς δειγματοληψίας κατά μήκος του Θερμαϊκού κόλπου (σταθμοί Αγγελοχωρίου, Περαίας, Καλοχωρίου-πλησίον της εξόδου του Εργοστασίου Βιολογικού Καθαρισμού, Χαλάστρας και Κυμίνων), ενώ ο σταθμός της Ολυμπιάδας χρησιμοποιήθηκε ως σταθμός ελέγχου. Οι δειγματοληψίες έγιναν σε εξαμηνιαία βάση και κάλυψαν τα 3 τελευταία έτη (2000-2003). Οι κυτταρικοί βιο-δείκτες που εξετάστηκαν ήταν α) η σταθερότητα της λυσοσωμικής μεμβράνης, β) η μέθοδος κατακράτησης της χρωστικής neutral red, γ) η συχνότητα εμφάνισης μικροπυρήνων, δ) η συγκέντρωση των μεταλλοθειονινών, ε) η δραστικότητα της ακετυλχολινεστεράσης και στ) η συγκέντρωση της 3'-5'-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP). Οι τιμές των τεχνικών που εφαρμόστηκαν, στις περισσότερες περιπτώσεις, συσχετίστηκαν γραμμικά μεταξύ τους και ακολούθησαν τη βαθμίδωση ρύπανσης του Θερμαϊκού κόλπου, όπως αυτή αναφέρεται στη σχετική βιβλιογραφία. Οι τιμές ρύπανσης που μετρήθηκαν σε περιοχές του Κόλπου πλησίον των ακτών της Χαλάστρας, Καλοχωρίου, Κυμίνων, αλλά και Περαίας και Αγγελοχωρίου ήταν πολύ συχνά οι χαμηλότερες που μπορούν να μετρηθούν με τις συγκεκριμένες τεχνικές. Τα αποτελέσματα της μελέτης είναι ανησυχητικά ως προς τη δυναμική της ρύπανσης στο Θερμαϊκό Κόλπο, μια και παλαιότερες μετρήσεις του εργαστηρίου μας έδειξαν πολύ καλύτερα επίπεδα ρύπανσης, σε σχέση με τα σημερινά. 3.5.4.2 Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ. «Παραγωγή οξειδωτικών ριζών και βλάβες του γενετικού υλικού σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (L.), μετά από έκθεση σε κάδμιο». H παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Dailianis S., Piperakis S.M. and Kaloyianni M., 2005. Cadmium effects on ROS production and DNA + + damage via adrenergic receptors stimulation: role of Na /H exchanger and PKC. Free Radical Research 39(10), 1059-1070”. 3.5.4.3 Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ. «Το κάδμιο επάγει τη δραστικότητα της πυροσταφυλικής κινάσης και της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ μέσω του μονοπατιού μετάδοσης μηνύματος που περιλαμβάνει την πρωτεϊνική κινάση C σε απομονωμένα κύτταρα πεπτικού αδένα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (L.)». H παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Dailianis S. and Kaloyianni M. (2004). Cadmium induces both pyruvate kinase and Na+/H+ exchanger 72 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 activity through protein kinase C mediated signal transduction, in isolated digestive gland cells of Mytilus galloprovincialis (L.). The Journal of Experimental Biology 207, 1665-1674”. 3.5.5 6ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ). ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2004. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ., Ραφτοπούλου Ε., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β. «Βιο-παρακολούθηση της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο. Αποτελέσματα των τελευταίων ετών». Περίληψη: Εξετάζοντας τα μύδια από διαφορετικές περιοχές του Θερμαϊκού Κόλπου μελετήθηκε η διαφοροποίηση της έκφρασης συγκεκριμένων κυτταρικών Βιομαρτύρων ρύπανσης στο κοινό μύδι και συσχετίστηκε με το διαφορετικό βαθμό ρύπανσης των περιοχών αυτών. Τα μύδια συλλέχθηκαν από 5 σταθμούς δειγματοληψίας κατά μήκος του Θερμαϊκού κόλπου, ενώ ο σταθμός της Ολυμπιάδας στο Στρυμονικό κόλπο χρησιμοποιήθηκε ως σταθμός ελέγχου. Οι δειγματοληψίες έγιναν σε εξαμηνιαία βάση και κάλυψαν τα 3 έτη (2001-2004), αλλά συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι τιμές ρύπανσης που μετρήθηκαν σε περιοχές του Κόλπου πλησίον των ακτών της Χαλάστρας, Καλοχωρίου, Κυμίνων, αλλά και Περαίας και Αγγελοχωρίου, ήταν πολύ συχνά οι πιο επιβαρυντικές που θα μπορούσαν να μετρηθούν με τις συγκεκριμένες τεχνικές. Τα αποτελέσματα των μελετών είναι ανησυχητικά ως προς τη δυναμική της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο, μιας και οι παλαιότερες μετρήσεις της ερευνητικής ομάδας (αποτελέσματα του 1996) έδειξαν πολύ καλύτερα επίπεδα ρύπανσης, σε σχέση με τα σημερινά. 3.5.6 23rd ESCPB CONFERENCE, CESENATICO- ITALY, SEPTEMBER 2326, 2004. Προφορική ανακοίνωση εργασίας: Kaloyianni M., Dailianis S., Koliakos G. «Cadmium induces Na+/H+ exchanger (NHE) in Mytilus cells and influences similar signal transduction pathways with other NHE inducers in human cells». H παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Dailianis S. and Kaloyianni M. (2004). Cadmium induces both pyruvate kinase and Na+/H+ exchanger activity through protein kinase C mediated signal transduction, in isolated digestive gland cells of Mytilus galloprovincialis (L.). The Journal of Experimental Biology 207, 1665-1674”. 3.5.7 27ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΝΑΥΠΛΙΟ, 2005. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: 73 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Ραφτοπούλου Ε., Νταϊλιάνης Σ., Δημητριάδης Β., Καλογιάννη Μ. «Εκτίμηση της επίδρασης οργανικών ρυπαντών σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis, με τη χρήση βιοχημικών και κυτταρικών βιομαρτύρων ρύπανσης». H παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Raftopoulou E., Dailianis S., Dimitriadis V., and Kaloyianni M., 2006 Introduction of cAMP and establishment of neutral lipids alterations as pollution Biomarkers using the mussel Mytilus galloprovincialis. Correlation with a battery of Biomarkers. The Science of the Total Environment 368, 597-614”. 3.5.8 2ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Α.Π.Θ., ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2006. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Ραφτοπούλου Ε., Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β. «Εξέλιξη της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο τα τελευταία 10 χρόνια, όπως αποτιμάται με το Σύστημα Κυτταρικών Βιομαρτύρων Ρύπανσης». Περίληψη: Η ρύπανση του Θερμαϊκού κόλπου αποτιμήθηκε με τη χρησιμοποίηση τεσσάρων βιομαρτύρων ρύπανσης (σταθερότητα λυσοσωμικής μεμβράνης, κατακράτηση της χρωστικής neutral red, συγκέντρωση μεταλλοθειονινών και δραστικότητα ακετυλ-χολινεστεράσης). Τα αποτελέσματα της περιόδου 1996-1998 δείχνουν σαφή διαφοροποίηση των επιπέδων ρύπανσης ανάμεσα στις ανατολικές και δυτικές περιοχές του Θερμαϊκού κόλπου, σε αντίθεση με αυτά της περιόδου 2001-2005, τα οποία δείχνουν μια «ομογενοποίηση» των επιπέδων ρύπανσης στους σταθμούς του Θερμαϊκού κόλπου, αφού παρουσιάζουν παραπλήσιες τιμές των τεσσάρων βιομαρτύρων. Επιπλέον, η περιοχή του Καλοχωρίου στη δυτική περιοχή του κόλπου είναι περισσότερο επιβαρημένη σε σχέση με τους υπόλοιπους δειγματοληπτικούς σταθμούς. Τα αποτελέσματα των τελευταίων χρόνων είναι ανησυχητικά ως προς τη δυναμική της ρύπανσης στο Θερμαϊκό κόλπο, αφού οι παλαιότερες μετρήσεις έδειξαν καλύτερα επίπεδα ρύπανσης από τα σημερινά. 3.5.9 8ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑΣ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2006. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Ραφτοπούλου Ε., Δομουχτσίδου Γ., Νταϊλιάνης Σ., Καλογιάννη Μ., Δημητριάδης Β. «Συστήματα κυτταρικών Βιομαρτύρων ρύπανσης. Αποτελέσματα στο Θερμαϊκό κόλπο». 74 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Περίληψη: Η μελέτη έχει ως στόχο να εισάγει το «Σύστημα Κυτταρικών Βιομαρτύρων Ρύπανσης» (ΣΚΒΡ) βασισμένο στις τιμές τεσσάρων Βιομαρτύρων ρύπανσης (σταθερότητα λυσοσωμικής μεμβράνης, κατακράτηση της χρωστικής neutral red, συγκέντρωση μεταλλοθειονινών και δραστικότητα ακετυλ-χολινεστεράσης), οι οποίοι χρησιμοποιούνται με επιτυχία τα τελευταία χρόνια από την ερευνητική μας ομάδα. Η τιμή του ΣΚΒΡ, που προκύπτει από το άθροισμα των επιμέρους τιμών των τεσσάρων βιομαρτύρων, οι οποίες προηγουμένως κατατάχθηκαν σε μια τετραβάθμια κλίμακα κοινή για όλες τις τεχνικές, δείχνει τα επίπεδα ρύπανσης της εκάστοτε περιοχής, μετά από τη σύγκρισή της με τις οριακές τιμές. H χρησιμοποίηση της τιμής του ΣΚΒΡ, σε μια σειρά εξαμηνιαίων δειγματοληψιών στο Θερμαϊκό κόλπο, κατά τα έτη 2001-2005, δείχνει αυξημένα επίπεδα ρύπανσης στον κόλπο αυτό, σε σχέση με το Στρυμονικό κόλπο (σταθμός Ολυμπιάδας), ενώ παρατηρείται επιπλέον μια «ομογενοποίηση» των επιπέδων ρύπανσης μεταξύ των δειγματοληπτικών σταθμών του Θερμαϊκού Κόλπου. Τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά, διότι έρχονται σε αντίθεση με αυτά προηγούμενων ετών (περίοδος 1996-1998), τα οποία έδειχναν σαφή διαφοροποίηση των επιπέδων ρύπανσης ανάμεσα στις ανατολικές και δυτικές περιοχές του Θερμαϊκού κόλπου. 3.5.10 SETAC EUROPE 17TH ANNUAL MEETING, PORTO, PORTUGAL, 20-24 MAY 2007. Dailianis, S., Dimitriadis, V.K., Kaloyianni, M. «Role of cAMP in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis as potent biomarker of environmental pollution». Περίληψη: Η παρούσα μελέτη διερευνά τη χρήση της 3'-5'-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP) και συγκεκριμένα του προσδιορισμού των επιπέδων της, σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis ως Βιομάρτυρα σε προγράμματα Βιοπαρακολούθησης της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, τα επίπεδα του cAMP παρουσιάζονται σημαντικά αυξημένα σε ιστούς των μυδιών που εκτέθηκαν για 15 ημέρες σε οργανικούς ρύπους (PAHs, 2,4dichlorophenoxyavetic acid & lindane), καθώς και σε κάδμιο για διάστημα 3, 6 και 9 ημερών αντίστοιχα. Η χρησιμότητα του μορίου ενισχύεται περεταίρω μέσω της σημαντικής συσχέτισης που παρουσιάζεται μεταξύ των επιπέδων του με τα γνωστούς Βιομάρτυρες, όπως η εκτίμηση της σταθερότητας της λυσοσωμικής μεμβράνης (LMS), η δραστικότητα της ακετυλχολινεστεράσης (AChE) και τα επίπεδα των μεταλλοθειονινών (ΜΤ) σε όλες τις περιπτώσεις. H παρούσα ανακοίνωση περιέχει αποτελέσματα των δημοσιευμένων εργασιών με τίτλο “Raftopoulou E., Dailianis S., Dimitriadis V., and Kaloyianni M., 2006 Introduction of cAMP and establishment of neutral lipids alterations as pollution Biomarkers using the mussel Mytilus galloprovincialis. Correlation with a battery of Biomarkers. The Science of the Total Environment 368, 597-614” και “Dailianis, S. and Kaloyianni, M., 2007. Role of cAMP in 75 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 tissues of mussel Mytilus galloprovincialis as a potent Biomarker of cadmium in marine environments. Archives of Environmental Contamination and Toxicology 52, 371-378”. 3.5.11 30o ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2008. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Τζέλου Α., Πατετσίνη, Ε., Νταϊλιάνης Σ. και Μ. Καλογιάννη. «Ανίχνευση με Western blotting των γλουταθειονυλιωμένων πρωτεϊνών που επάγονται από το κάδμιο και τον ψευδάργυρο, σε αιμοκύτταρα μυδιού». Περίληψη: Η οξειδωτική καταπόνηση (oxidative stress) χαρακτηρίζεται από την παρουσία ελευθέρων ριζών (ROS), οι οποίες παράγονται συνεχώς στους ιστούς των ζώων από ενδοκυτταρικές διαδικασίες ή μετά από την έκθεσή τους σε βαρέα μέταλλα. Έκθεση σε ROS οδηγεί σε τροποποίηση των πρωτεϊνών, όπως η γλουταθειονυλίωσή τους, μια διαδικασία που ίσως λειτουργεί ως μια προστατευτική στρατηγική, για να καλυφθούν οι σουλφυδρυλικές ομάδες. Στην παρούσα ανακοίνωση ανιχνεύθηκε με Western blotting το σηματοδοτικό μονοπάτι που συμμετέχει στην παραγωγή γλουταθειονυλιωμένων πρωτεϊνών και την επαγωγή της ακτίνης, σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, μετά την έκθεσή τους σε κάδμιο (Cd), ή ψευδάργυρο (Zn). Συγκεκριμένα, τα αιμοκύτταρα επωάστηκαν για 3 ώρες παρουσία 50 μΜ ZnCl2, ή 5 μΜ CdCl2, μαζί με ένα από τα παρακάτω υποστρώματα: forskolin 0.01 mM, ενεργοποιητή της 3'-5'-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP), cariporide 2 μΜ, αναστολέα της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+-H+ (NHE), rotenone 25 mM, αναστολέα της μεταφοράς ηλεκτρονίων, N-acetyl-L-cystein (NAC) 10 mM, αντιοξειδωτικού παράγοντα, wortmannin 50 nM, αναστολέα της κινάσης της φωσφορικής ινοσιτόλης (PI3K), diphenyleneiodonium chloride (DPI) 10 μΜ, αναστολέα της NADPH οξειδάσης, GF-109203X 11 μΜ, αναστολέα όλων των ισομορφών της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC), L-NAME 10 μΜ, αναστολέα της ΝΟ συνθάσης και της cytochalasin-D 2 μΜ, αναστολέα του πολυμερισμού της ακτίνης. Τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι 1) επάγεται η γλουταθειονυλίωση των πρωτεϊνών στα αιμοκύτταρα του μυδιού, σε απόκριση στα βαρέα μέταλλα Cd και Ζn, στο cAMP και στο οξειδωτικό stress, 2) η ακτίνη είναι ο κύριος στόχος της γλουταθειονυλίωσης, ώστε πιθανά να μπορεί να «ανιχνεύει» ο κυτοσκελετός τις αλλαγές στο οξειδο-αναγωγικό στάδιο του κυττάρου και 3) στη διαδικασία της γλουταθειονυλίωσης των πρωτεϊνών και της επαγωγής της ακτίνης συμμετέχουν τα εξής σηματοδοτικά μόρια: οι ελεύθερες ρίζες (ROS), το cAMP, η PKC, η ΝΗΕ και ο κυτοσκελετός. Μέρος των αποτελεσμάτων της παρούσας ανακοίνωσης δημοσιεύθηκαν στην εργασία με τίτλο “Dailianis, S*., Patetsini, E., Kaloyianni, M. (2009). The role of signaling molecules on actin glutathionylation and protein carbonylation induced by cadmium in haemocytes of 76 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk). The Journal of Experimental Biology 212, 36123620”. 3.5.12 25th CONGRESS OF THE NEW EUROPEAN SOCIETY OF COMPARATIVE BIOCHEMISTRY AND PHYSIOLOGY, RAVENNA, ITALY, September 7-11, 2008. NEW CHALLENGES IN INTEGRATIVE PHYSIOLOGY AND BIOCHEMISTRY: FROM MOLECULAR MECHANISMS TO ENVIRONMENTAL ADAPTATION. A. Tzelou, E. Patetsini, St. Dailianis, M. Kaloyianni (Aristotle University of Thessaloniki, Greece). «Signal transduction induced by Cd or Zn as measured by protein carbonylation and glutathionylation in Mytilus galloprovincialis haemocytes». Comparative Biochemistry and PhysiologyPart A: Molecular & Integrative Physiology 151, Supplement 1, page S8. Μέρος των αποτελεσμάτων της παρούσας ανακοίνωσης δημοσιεύθηκαν στην εργασία με τίτλο “Dailianis, S*., Patetsini, E., Kaloyianni, M. (2009). The role of signaling molecules on actin glutathionylation and protein carbonylation induced by cadmium in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk). The Journal of Experimental Biology, 212, 36123620”. 3.5.13 9ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑΣ. ΠΑΤΡΑ 2009. Ανακοίνωση 2 εργασιών με τη μορφή poster: 3.5.13.1 M. Kaloyianni., S. Dailianis., E. Chrisikopoulou., A. Zannou., S.Koutsogiannaki., D. H. Alamdari., G. Koliakos., V.K. Dimitriadis. «Oxidative effects of inorganic and organic contaminants in haemolymph of mussels: utility of recently- developed methods for measuring total antioxidant capacity and protein carbonylation». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Kaloyianni, M., Dailianis, S., Chrisikopoulou, E., Zannou, A., Koutsogiannaki, S., Alamdari, D.H., Koliakos, G. and Dimitriadis, V.K. 2009. Oxidative effects of inorganic and organic contaminants on haemolymph of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology and Pharmacology 149: 631-639”. 3.5.13.2 Κάβουρας, Μ., Κασιμάτης, Δ., Μαλανδράκης, Ε.Ε., Νταϊλιάνης, Σ., Ντανταλή, Ο., Χατζηπλή, Κ., Γκολομάζου, Ε., Καλογιάννη, Μ., Εξαδάκτυλος, Α., Παναγιωτάκη, Π., Νεοφύτου, Χ. «Ανίχνευση βλάβης του DNA με Comet ανάλυση σε εντατικά εκτρεφόμενους ιχθείς σε συνθήκες stress». Περίληψη: Αντικείμενο της εργασίας είναι η ανίχνευση βλαβών του γενετικού υλικού (DNA) σε ηπατοκύτταρα τσιπούρας (Sparus aurata) εντατικής 77 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 εκτροφής σε συνθήκες καταπόνησης (stress), όπως καταπόνηση λόγω χειρισμών (handling stress) για 1, 3, και 5 min, και σε ασιτία για 1, 2, 3 και 6 εβδομάδες, παράγοντες που σχετίζονται με την ευζωία των οργανισμών και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ποιότητα και ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος στην υδατοκαλλιέργεια. Αμφότερες μεταχειρίσεις παρουσίασαν σημαντική αύξηση της βλάβης του DNA συγκριτικά με τα άτομα του μάρτυρα. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα άτομα σε ασιτία 6 εβδομάδων και καταπόνησης χειρισμών 3 min που δε διέφεραν από το μάρτυρα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η καταπόνηση χειρισμών είναι περισσότερο στρεσσογόνος παράγοντας σε σχέση με την ασιτία. Η ασιτία για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι πιθανόν να εντάσσει τον οργανισμό σε μια φάση μειωμένου μεταβολισμού και κινητικότητας, μέχρι την επαναπρόσληψη τροφής. Στη βιβλιογραφία επίσης, αναφέρονται ενδογενείς μηχανισμοί επιδιόρθωσης της βλάβης του DNA οι οποίοι δεν ενεργοποιούνται απαραίτητα αναλόγως της χρονικής έκτασης της καταπόνησης. 3.5.14 31ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΠΑΤΡΑ, 2009. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Νταϊλιάνης Στέφανος. «Επαγωγή της σύνθεσης ανιόντων σουπεροξειδίου (.Ο2-) και νιτρικών οξειδίων σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεσή σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου: η πιθανή συμμετοχή της συνθάσης των νιτρικών οξειδίων, ως κύριο ένζυμο του μηχανισμού της αναπνευστικής έκρηξης (respiratory burst)». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Dailianis, S., 2010. Production of superoxides and nitric oxide generation in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk.), after exposure to cadmium: a possible involvement of Na+/H+ exchanger in the induction of cadmium toxic effects. Fish and Shellfish Immunology 27, 446453”. 3.5.15 32ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ, 2010. Ανακοίνωση 3 εργασιών, με τη μορφή poster: ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ 3.5.15.1 Βικτώρια Χατζηαργυρίου και Στέφανος Νταϊλιάνης. « Ο προστατευτικός ρόλος του σεληνίου ενάντια στην επαγωγή οξειδωτικού stress σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση σε υδράργυρο». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Chatziargyriou, V. and Dailianis, S. 2010 The role of selenium-dependent glutathione 78 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 peroxidase (Se-GPx) against oxidative and genotoxic effects of mercury in haemocytes of mussel Mytilus galloprovincialis (Lmk.). Toxicology in Vitro 24, 1363-1372”. 3.5.15.2 Δημήτριος Δανελλάκης και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Απόβλητα ελαιοτριβείου και βιολογικές επιπτώσεις σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.)». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “ Danellakis, D., Ntaikou, I., Kornaros, M., Dailianis, S. 2011. Olive oil mill wastewater toxicity in the marine environment: alterations of stress-indices in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis. Aquatic Toxicology 101, 358-366”. 3.5.15.3 Ελένη Μπανάκου και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Υπεροξείδωση λιπιδίων και βλάβες του γενετικού υλικού σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεση σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου: ο ρόλος της αντλίας ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (ΝΗΕ) και των ενζύμων της αναπνευστικής έκρηξης, NADPH οξειδάσης και ΝΟ συνθάσης, στην επαγωγή των επιπτώσεων του μετάλλου». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “ Banakou E., Dailianis S. 2010. Involvement of Na+/H+ exchanger and respiratory burst enzymes NADPH oxidase and NO synthase, in Cd-induced lipid peroxidation and DNA damage in haemocytes of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology and Pharmacology 152, 346-352”. 3.5.16 39TH CIESM CONGRESS (VENICE 10-14 MAY, 2010). THE MEDITERRANEAN SCIENCE COMMISSION, 2010. M. Kavouras, E.E Malandrakis, S. Dailianis, O. Dadali, K. Chatzipli, E. Golomazou, P. Panagiotaki, M. Kaloyianni and A. Exadactylos. «DNA damage and repair efficiency comet assay in intensively reared sea bream (Sparus aurata), exposed to heavy metals. Rapp. Comm. int. Mer Médit., 39, 2010, pp. 558. Περίληψη: Η παρούσα μελέτη διερευνά τα επίπεδα βλάβης του DNA και την επιδιορθωτική ικανότητα σε ηπατοκύτταρα του είδους Sparus aurata, μετά από έκθεσή τους σε χαλκό και ψευδάργυρο. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν σημαντική διαφοροποίηση της επιδιορθωτικής ικανότητας του DNA σε κάθε μέταλλο, γεγονός που υποδηλώνει διαφορετική ευαισθησία και απόκριση των κυττάρων σε συνθήκες stress. 3.5.17 PROTECTION AND RESTORATION OF THE ENVIRONMENT X, ΚΕΡΚΥΡΑ 5-9 ΙΟΥΛΙΟΥ 2010. C.V. Chrysikopoulos, I.D. Manariotis, V. Sygouni, A. Vantarakis, A. Argiriou, H.K. Karapanagioti, J. Vakros, M. Kornaros, C.A. Paraskeva, and S. Dailianis. 79 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 «Network for Biocolloids Fate and Transport in Environmental Systems Biomet». Περίληψη: Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει τους βασικούς στόχους του Ενδοπανεπιστημιακού Δικτύου ΒΙΟΜΕΤ «Biocolloid Fate and Transport in Environmental Systems» του Πανεπιστημίου Πατρών. 3.5.18 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας «Οικολογικές διεργασίες στο χώρο και το χρόνο», 7-10 Οκτωβρίου 2010, Πάτρα. Ανακοίνωση εργασίας με τη μορφή poster: Δημήτριος Δανελλάκης και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Εκτίμηση της τοξικότητας υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείου: Προσδιορισμός της εμφάνισης οξειδωτικών και γενοτοξικών βλαβών σε ιστούς του μυδιού Mytilus galloprovincialis». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “ Danellakis, D., Ntaikou, I., Kornaros, M., Dailianis, S. 2011. Olive oil mill wastewater toxicity in the marine environment: alterations of stress-indices in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis. Aquatic Toxicology 101: 358-366”. 3.5.19 SECOND INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON GREEN CHEMISTRY FOR ENVIRONMENT AND HEALTH, Mykonos, September 27-29, 2010. Danellakis Dimitrios, Michalis Kornaros, Ioanna Ntaikou, and Stefanos Dailianis. «Deterioration of water bodies after olive oil mill wastewater disposal: evidence for the induction of prepathological alterations in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis, with the use of a battery of Biomarkers». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “ Danellakis, D., Ntaikou, I., Kornaros, M., Dailianis, S. 2011. Olive oil mill wastewater toxicity in the marine environment: alterations of stress-indices in tissues of mussel Mytilus galloprovincialis. Aquatic Toxicology 101, 358-366”. 3.5.20 33ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΕΔΕΣΣΑ, 2011. Ανακοίνωση 3 εργασιών, με τη μορφή poster: ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ 3.5.20.1 Γιανναπάς Μάριος και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Επαγωγή stress σε ιστούς των μυδιών Mytilus galloprovincialis (Lmk.), μετά από έκθεσή τους σε πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Grintzalis K., Georgiou, C.D., Dailianis, S. 2012. Investigation of total thiol redox status as a potent 80 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 biomarker of PAH-mediated effects on mussels: a possible link with a battery of stress indices. Marine Environmental Research (article in press)”. 3.5.20.2 Καρνής Λούκας και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Εκτίμηση της ικανότητας επιλεγμένων πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων να επάγουν προ-παθολογικές καταστάσεις σε ιστούς μυδιών του είδους Mytilus galloprovincialis (Lmk.)». Περίληψη: Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) αποτελούν κύρια συστατικά του πετρελαίου και συχνά εμφανίζονται σε αυξημένες συγκεντρώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον. Λαμβάνοντας υπόψη μας τις σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσουν σε διάφορα επίπεδα του οργανισμού, η παρούσα μελέτη διερευνά την ικανότητα ορισμένων PAH, όπως το φαινανθρένιο (PH) και το ανθρακένιο (AN), να επάγουν συνθήκες οξειδωτικού stress στον οργανισμό-Βιοενδείκτη του θαλάσσιου περιβάλλοντος Mytilus galloprovincialis. Συγκεκριμένα, άτομα του είδους που εκτέθηκαν σε κάθε ρύπο χωριστά (τελικής συγκέντρωσης 0,1 mg/L σε κάθε περίπτωση) αλλά και σε μίγμα τους (τελικής συγκέντρωσης 0,2 mg/L) εμφάνισαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα σουπεροξειδικών ανιόντων (.Ο2-) στα αιμοκύτταρα της αιμολέμφου τους. Η αδυναμία αντιμετώπισης των παραγόμενων ελεύθερων ριζών οξυγόνου (ROS) από τα αιμοκύτταρα που αποτελούν την κύρια άμυνα του οργανισμού, φαίνεται ότι σχετίζεται με την πρόκληση βλαβών στις μεμβράνες των κυττάρων, καθώς και σημαντικές διαταραχές στο μιτωτικό μηχανισμό τους, όπως αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης. Συγκεκριμένα, τα εκτιθέμενα άτομα εμφάνισαν σημαντική αποσταθεροποίηση των λυσοσωμικών μεμβρανών τους, αύξηση της συχνότητας εμφάνισης πυρηνικών ανωμαλιών, καθώς και σημαντική αύξηση των επιπέδων της μηλονικής διαλδεϋδης (MDA), ως αποτέλεσμα της επαγωγής οξειδωτικού stress. Από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης συμπεράνουμε ότι η παρουσία ρυπογόνων ουσιών στο υδάτινο μέσο, μπορεί να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στους υδρόβιους οργανισμούς, πιθανό μέσω της πρόκλησης οξειδωτικών φαινομένων. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “ Giannapas, M., Karnis, L., Dailianis, S. 2012. Generation of free radicals in haemocytes of mussels after exposure to low molecular weight PAH components: immune activation, oxidative and genotoxic effects. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology and Pharmacology 155, 182-189”. 3.5.20.3 Τσαρπαλή Βασιλική, Κονταλή Ματίνα και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Προκαταρκτική μελέτη της σύστασης στραγγισματων από ΧΥΤΑ και οι εν δυνάμει τοξικές επιπτώσεις τους σε υδρόβιους οργανισμούς». 81 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Περίληψη: Η παρούσα εργασία αφορά τη μελέτη της σύστασης των στραγγισμάτων από χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), καθώς και των πιθανών βιολογικών επιπτώσεων μιας τυχαίας ή εκ προμελέτης εναπόθεσης/διαρροής του σε υδάτινα οικοσυστήματα. Ο ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός της σύστασης στραγγισμάτων που συλλέχτηκαν από το ΧΥΤΑ του Δ. Αιγιαλείας (Ν. Αχαΐας) έδειξε σημαντικά αυξημένα επίπεδα οργανικών και ανόργανων ρυπογόνων ουσιών. Συγκεκριμένα, οι αυξημένες τιμές BOD5 και COD, ιόντων χλωρίου και φαινολικών ουσιών, σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα βαρέων μετάλλων καθιστούν απαγορευτική τη διάθεση των στραγγισμάτων στο περιβάλλον. Επιπλέον, ο έλεγχος τοξικότητας που πραγματοποιήθηκε στο ανόστρακο καρκινοειδές των γλυκών νερών Thamnocephalus platyurus (με τη μορφή βιοτέστ Thamnotoxkit FTM) έδειξε πολύ τοξική δράση του δείγματος (χαμηλές τιμές LC50), σύμφωνα με τις μονάδες TU (TU=11,25). 3.5.21 THIRD INTERNATIONAL CONFERENCE ON ENVIRONMENTAL MANAGEMENT, ENGINEERING, PLANNING AND ECONOMICS (CEMEPE 2011) & SECOTOX CONFERENCE, Skiathos Palace Hotel, Skiathos, Greece 19 – 24 June, 2011. Dailianis Stefanos, Giannapas Marios and Karnis Loukas. «Enhanced free radicals in haemocytes of PAH-exposed mussels: oxidative and genotoxic effects». Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει προκαταρκτικά αποτελέσματα των δημοσιευμένων εργασιών με τίτλο α) Giannapas, M., Karnis, L., Dailianis, S. 2012. Generation of free radicals in haemocytes of mussels after exposure to low molecular weight PAH components: immune activation, oxidative and genotoxic effects. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology and Pharmacology 155, 182-189 και β) Grintzalis K., Georgiou, C.D., Dailianis, S.* (2012). Total thiol redox status as a potent biomarker of PAH-mediated effects on mussels. Marine Environmental Research (article in press, 10.1016/j.marenvres.2012.08.004).. 3.5.22 4ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΚΟΣΜΟΣ: ΑΟΡΑΤΗ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ. ΙΩΑΝΝΙΝΑ 21-23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ, 2011. Τσαρπαλή Β., Κονταλή Μ. και Νταϊλιάνης Σ. «Συμβολή του μονοκύτταρου φυτοπλαγκτονικού οργανισμού Dunaliella tertiolecta στο πεδίο της οικοτοξικολογίας: μελέτη της τοξικότητας των στραγγισμάτων». Περίληψη: Το μικροφύκος Dunaliella tertiolecta χρησιμοποιείται ευρύτατα σε τοξικολογικές μελέτες, λόγω του σημαντικού οικολογικού του ρόλου και της ευαισθησίας του. Στην παρούσα μελέτη διερευνώνται οι πιθανές επιπτώσεις 82 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 των στραγγισμάτων που προέρχονται από χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων (ΧΥΤΑ) στον συγκεκριμένο οργανισμό. Συγκεκριμένα, μετά από έκθεση του μικροφύκους σε διαφορετικές συγκεντρώσεις στραγγίσματος (6,25% -12,5% -25% -50% -70% -100% v/v) για χρονικό διάστημα 24, 48, 72 και 96 h εξετάστηκαν α) ο αριθμός των κυττάρων, β) η εμφάνιση μορφολογικών αλλοιώσεων και γ) ο ρυθμός παρεμπόδισης της ανάπτυξής τους (IC50) σε σχέση με άτομα που δεν εκτέθηκαν στο στράγγισμα, σε κάθε περίπτωση. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση τόσο του ρυθμού αύξησης των κυττάρων όσο και του ρυθμού ανάπτυξης του μικροφύκους με το πέρας του χρόνου, καθώς και με τη συγκέντρωση του στραγγίσματος στο οποίο εκτέθηκαν. Συγκεκριμένα, έκθεση του οργανισμού σε συγκεντρώσεις στραγγίσματος μεγαλύτερες από 25% v/v έδειξαν σημαντική αύξηση του ρυθμού παρεμπόδισης (IC50 96h = 35% v/v). Παράλληλα, σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες του 70% v/v παρατηρήθηκε μείωση του ρυθμού αύξησης, λόγω λύσης των κυττάρων, η οποία οφείλεται στην καταστροφή της κυτταρικής μεμβράνης τους. Ο χρόνος έκθεσης στα στραγγίσματα φαίνεται πως έχει αρνητική επίδραση στον ρυθμό αύξησης, καθώς μειωνόταν ανά εικοσιτετράωρο (IC50 24h = 53.12% v/v ενώ IC50 96h= 35,09% v/v). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο μονοκύτταρος οργανισμός D. tertiolecta μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ καλό δείκτη για τη μελέτη της τοξικής επίδρασης των στραγγισμάτων από ΧΥΤΑ, μιας και οι διαφορές στον τρόπο απόκρισης του οργανισμού συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση της επίδρασης του τοξικού παράγοντα. 3.5.23 REDCAT MEETING 2012. REDOX REGULATION-NATURAL COMPOUNDS AS REGULATORS OF INFLAMMATION SIGNALING. Luxembourg-Kirchberg, 25-27 January, 2012. Angela Gutierrez Camino, Sophia Koutsogiannaki, Stefanos Dailianis and Martha Kaloyianni. “Oxidative effects inducted by Zinc in mussel’s haemocytes”. Περίληψη: Η παρούσα μελέτη αφορά τη διερεύνηση των σηματοδοτικών μορίων που εμπλέκονται σε καταστάσεις επαγωγής οξειδωτικής καταπόνησης (oxidative stress) σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis μετά από έκθεσή τους σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις ψευδαργύρου (Zn). Τα αποτελέσματα της μελέτης καταδεικνύουν το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τόσο η διαμεμβρανική αντλία ανταλλαγής ιόντων Na+/H+ (ΝΗΕ), όσο και η πρωτεϊνική κινάση C (PKC) και τα οξείδια του αζώτου (NO) στο σηματοδοτικό μηχανισμό που σχετίζεται με την επαγωγή οξειδωτικού stress, μέσω του προσδιορισμού της παραγωγής ελεύθερων ριζών οξυγόνου και την πρόκληση βλαβών του DNA. 3.5.24 34ο ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΤΡΙΚΑΛΑ, 2011. 83 ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 Ανακοίνωση των παρακάτω εργασιών, με τη μορφή poster: 3.5.24.1 Τσαρπαλή Βασιλική και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Μελέτη των εποχιακών μεταβολών της σύστασης και της τοξικότητας των στραγγισμάτων με τη χρήση φυσικοχημικών και οικοτοξικολογικών παραμέτρων». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Tsarpali, V., Kamilari, M., Dailianis, S. 2012. Seasonal alterations of landfill leachate composition and toxic potency in semi-arid regions. Journal of Hazardous Materials 233-234, 163-171”. 3.5.24.2 Βούρας Χρίστος και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Μελέτη της πιθανής συμμετοχής της τριφωσφορικής ινοσιτόλης (ΙΡ3) στη διαδικασία της αναπνευστικής έκρηξης και στην επαγωγή οξειδωτικού stress, σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lmk), μετά από έκθεση σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις καδμίου». Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Vouras, Ch. and Dailianis, S. 2012. Evidence for phosphatidylinositol-3-OH-kinase (PI3-kinase) involvement in Cd-mediated oxidative effects on haemocytes of mussels. Comparative Biochemistry and Physiology C: Toxicology and Pharmacology 155, 587-593”. 3.5.24.3 Μπούκη Ευδοκία και Στέφανος Νταϊλιάνης. «Ο αντιοξειδωτικός ρόλος του ταννικού οξέος σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, μετά από έκθεση σε κάδμιο». Περίληψη: Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση του αντιοξειδωτικού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει το ταννικό οξύ (πολυφαινόλη ΤΑ) σε αιμοκύτταρα του μυδιού Mytilus galloprovincialis, τα οποία εκτίθενται σε τοξικές συγκεντρώσεις καδμίου. Συγκεκριμένα, κύτταρα που εκτέθηκαν για 1 h σε τοξικές συγκεντρώσεις μετάλλου (50 και 100 μΜ) έδειξαν σημαντική μείωση της βιοσιμότητάς τους, που πιθανό να σχετίζεται με την πρόκληση οξειδωτικής καταπόνησης (oxidative stress), δεδομένου των αυξημένων επιπέδων σουπεροξειδικών ανιόντων (.Ο2-), νιτρικών οξειδίων (ΝΟ) και μηλονικής διαλδεϋδης (MDA), συγκριτικά με τις αντίστοιχες τιμές σε κύτταρα ελέγχου. Παρόμοια αποτελέσματα προέκυψαν και μετά την έκθεση των κυττάρων σε συγκεντρώσεις ΤΑ μεγαλύτερες από 40 μΜ, ενώ η έκθεση σε μικρότερες συγκεντρώσεις (1, 10, 20 και 40 μΜ) δεν έδειξε σημαντική διαφορά σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές σε κύτταρα ελέγχου. Παράλληλα, κύτταρα που προ-επωάστηκαν με ΤΑ (1-40 μΜ), προτού εκτεθούν στο μέταλλο, έδειξαν σημαντική μείωση της ικανότητας του μετάλλου να μειώνει τη βιoσιμότητα των κυττάρων, καθώς και σημαντική μείωση τόσο στα επίπεδα . Ο2- και ΝΟ, όσο και στα επίπεδα MDA, συγκριτικά με τις τιμές που μετρήθηκαν σε κύτταρα που εκτέθηκαν μόνο στο μέταλλο. Αντίθετα, η 84 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 παρουσία υψηλότερων συγκεντρώσεων ΤΑ (60 μΜ), δεν φάνηκε να αναστέλλει τις επιπτώσεις του μετάλλου, μιας και τόσο η βιoσιμότητα, όσο και τα επίπεδα .Ο2- και ΝΟ, όσο και στα επίπεδα MDA, παρέμειναν σημαντικά αυξημένα, σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές σε κύτταρα ελέγχου. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ΤΑ σε μικρομοριακές συγκεντρώσεις 1-40 μΜ μπορεί να δράσει ως ένας ισχυρός αντιοξειδωτικός παράγοντας, ενώ σε υψηλότερες συγκεντρώσεις μπορεί να προκαλέσει οξειδωτικές επιπτώσεις, ανάλογες με αυτές που προκύπτουν από ισχυρούς οξειδωτικούς παράγοντες, όπως τα κάδμιο. 3.5.24.4 Τσιάκα Πηνελόπη, Τσαρπαλή Βασιλική, Ντάϊκου Ιωάννα, Beatrix Haulik και Στέφανος Νταïλιάνης. “Φυσιολογικές αποκρίσεις του μονοκύτταρου φυτοπλαγκτονικού οργανισμού Dunaliella tertiolecta, μετά από έκθεση σε carbamazepine». Περίληψη: Η παρούσα εργασία εστιάζει στη μελέτη των φυσιολογικών αποκρίσεων που μπορεί να επιφέρει το αντιεπιληπτικό σκεύασμα Carbamazepine (CBZ) σε υδρόβιους οργανισμούς, όπως το μικροφύκος Dunaliella tertiolecta. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, έκθεση του μικροφύκους σε διαφορετικές συγκεντρώσεις CBZ (1, 10, 20, 50, 100 και 200 ppm) για χρονικό διάστημα 96h, προκάλεσε σημαντική μείωση τόσο του αριθμού των κυττάρων, όσο και του ρυθμού ανάπτυξής του (αναστολή του ρυθμού αύξησης) από την πρώτη μέρα έκθεσης (24 h). Παρά το γεγονός ότι οι επιπτώσεις του φαρμάκου παρουσίαζαν φθίνουσα πορεία κατά τη διάρκεια του χρόνου, η αναστολή του ρυθμού αύξησης του μικροφύκους, παρέμειναν σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα, σε σχέση με την αύξηση των ατόμων ελέγχου. Παράλληλα, προσδιορίστηκαν τα επίπεδα της μηλονικής διαλδεΰδης (MDA), με κύριο στόχο την μελέτη της οξειδωτικής ικανότητας του φαρμάκου και κατ’ επέκταση την ικανότητά του να προκαλεί φαινόμενα οξειδωτικής καταπόνησης (oxidative stress). Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική αύξηση των επιπέδων MDA, μετά από την επίδραση διαφορετικών συγκεντρώσεων της ουσίας από την πρώτη μέρα, φαινόμενο το οποίο παρατηρήθηκε και στις επόμενες μέρες έκθεσης. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης δείχνουν ότι φαρμακευτικές ουσίες, όπως η CBZ, μπορεί να επηρεάσουν τη φυσιολογική ομοιόσταση υδρόβιων οργανισμών, όπως το μικροφύκος Dunaliella tertiolecta, προκαλώντας αύξηση της θνησιμότητας και μείωση του ρυθμού ανάπτυξής τους, πιθανώς μέσω της πρόκλησης οξειδωτικών φαινομένων, όπως η υπεροξείδωση λιπιδίων. 85 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΤΑΙΛΙΑΝΗΣ Λέκτορας Τμήματος Βιολογίας ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πάτρα 2012 3.5.25 12th INTERNATIONAL CONGRESS ON THE ZOOGEOGRAPHY, ECOLOGY AND EVOLUTION OF SOUTHEASTERN EUROPE AND THE EASTERN MEDITERRANEAN, Greece, 18-20 June, 2012. Vasiliki Tsarpali, Stefanos Dailianis. “Marine environmental impact of landfill leachate: investigation of prepathological alterations in tissues of organismbioindicator Mytilus galloprovincialis”. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “ Tsarpali, V. and Dailianis, S. 2012. Investigation of landfill leachate toxic potency: an integrated approach with the use of stress indices in tissues of mussels. Aquatic Toxicology 124– 125, 58– 65”. 3.5.26 THIRD INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON GREEN CHEMISTRY FOR ENVIRONMENT, HEALTH AND DEVELOPMENT, 3-5 October 2012, SKIATHOS Island, GREECE. Vasiliki Tsarpali, Stefanos Dailianis. “Landfill leachate composition and toxic potency in semi-arid areas: an integrated approach with the use of physicochemical and toxicological data”. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος της δημοσιευμένης εργασίας με τίτλο “Tsarpali, V., Kamilari, M., Dailianis, S. 2012. Seasonal alterations of landfill leachate composition and toxic potency in semi-arid regions. Journal of Hazardous Materials 233-234, 163-171”. 86
© Copyright 2024 Paperzz
