“Λεσβιακή Παροικία” Ζήνωνος 29-31, 104 37 Αθήνα,
τηλ.: 210 5237789, fax: 210 8652088
e-mail: [email protected] - site: www.lesviaki-parikia.gr
Καίτη Μεσσηνέζη - Πλατσή
Αγίας Ζώνης 42, 113 64 Αθήνα
Τηλ.: 210 8674520
Στρατής Μολίνος
Eιρήνη Βεκρή
Θεόδωρος Πλατσής
Θεόδωρος Πλατσής
Στρατής Μολίνος
Υπεύθυνη του site: Eιρήνη Βεκρή
ASTERIAS G.D.G. ΕΠΕ
Λεωφ. Βεϊκου 14, 11147 Γαλάτσι, Αθήνα
τηλ.: 210 8650236, fax: 210 8652088
E-mail: [email protected]
Συνεργασίες αποστέλλονται υπόψη
Θ. Πλατσή, Αγίας Ζώνης 42, 11364 Αθήνα, τηλ.: 210 8650236,
fax: 2108652088, e-mail: [email protected]
1
σελ.
Εν Λευκώ:
Σημείωμα της Σ.Ε.
Μικρές και μεγάλες ειδήσεις:
Εκδηλώσεις:
Πρόσωπα της Τέχνης:
Λογοτεχνία:
Χρονογράφημα:
Πρόσωπα:
Επίκαιρα Θέματα:
Γεύση & Παράδοση:
Βήμα της Επιστήμης:
Nησιώτικο Aνθολόγιο:
Βιβλιοπαρουσιάση:
Φύση και Άνθρωπος:
Φίλοι που έφυγαν:
Τηλέγραφος:
Καίτη Μεσσηνέζη
Επιμέλεια: Θ. Πλατσής
- Πρόγραμμα εκδηλώσεων της «Λεσβιακής Παροικίας
Απρίλιος - Μάιος 2011
- Με μεγάλη επιτυχία η κοπή της «Λεσβιακής Παροκίας»!
- Αρχαία Νεμέα - Ναύπλιο Αξέχαστη εκδρομή
της «Παροικίας» - Θανάσης Αραβαντινός
- Η «Λεσβιακή Παροικία» φιλαοξένησε την Ψυχαναλύτρια - Ψυχοσωματική Ψυχοθεραπεύτρια
- Προκήρυξη λογοτεχνικού διαγωνισμού
Γιάννης Κουνέλλης
Επιμέλεια: Καίτη Μεσσηνέζη
Το κορίτσι απ’ το πορτοκάλι - Ειρήνη Βεκρή
Οι Μυτιληνιές Μάνες - Όλγα Σταυρίδου - Δεληγιάννη
Μια τσιγγάνα φαινόμενο - Πάνος Αναγνώστου
Μια βόλτα στην πόλη - Μαίρη Γούναρη
Κοσμικές σελίδες στη Μυτιλήνη του...1927 - Μ. Βασίλας
Όταν η βιοηθική γίνεται βιοανήθικη - Μάριος Κακαδέλλης
Εγώ Θεό κι εσύ Αλλάχ... - Ελένη Κονιαρέλλη - Σιακή
Οδυσσέας Ελύτης - Βασίλης Πλάτανος
Μουσείο Θεόφιλου - Eπιμέλεια: Θ. Πλατσής
Κρέας με μακαρόνια (ροσμπίφ), Κόκορας κρασάτος,
Γλυκιά κολοκυθόπιτα
Από την Άντισσα στο “πάνθεο” των επιστημόνων
Στρατή Μπαλάσκα
Άγγελος Σικελιανός, Άρης Ταστάνης,
Μήτσος Τσιάμης, Α. Εξυμνιώτης, Γιάννης Μανούκας,
Περσεφόνη Δομένικου - Αναγνώστου, Γιώργος Κόμης
Κρητικά σημειώματα
Υβριδικό έργο ηλεκτροπαραγωγής στη Λέσβο Βασίλης Αργυρίου
Ηρώ Δημητριάδου, Δημήτρης Πολυχρονιάδης
Σύλλογος Αντιμετώπισης Μεσογειακής Αναιμίας
και Δρεπανοκυτταρικών συνδρόμων Ν. Λέσβου
Η νέα μας ταχυδρομική διεύθυνση (μόνο για επιταγές)
“Λεσβιακή Παροικία”ΕΛΤΑ - Κουμουνδούρου 29, Τ.Θ. 34118,
10029 Αθήνα • Site: www.lesviaki-parikia.gr
Eικόνα εξωφύλλου
Κατασκευή του Γιάννη Κουνέλλη στην έκθεση του Μ/S IONIO
2
3
4
5-8
9-10
11-14
15-17
18
19
20-27
28-29
30-33
34-35
36-37
38-39
40-41
42-44
45-46
47-50
51-52
53
54-57
58-62
63-66
67
68
… και καλή χρονιά!
Ο χρόνος, που σαν νερό κυλάει, μας έφτασε αισίως κιόλας στις αρχές
του Φλεβάρη.
Δεν προφτάσαμε καλά - καλά να δώσουμε τις ευχές για την καλή χρονιά και να που μιλάμε για τα προγράμματα του δεύτερου μήνα του 2011.
Δύσκολη χρονιά από πολλές απόψεις, όμως, ας μην παραμερίζουμε την
αισιοδοξία μας. Με καλή διάθεση όλα φαίνονται και τελικά γίνονται καλύτερα. Η γιαγιά μου έλεγε: «Το πρωί να βλέπεις στον καθρέφτη και να
του χαμογελάς κόρη μου. Να δεις, όλη η μέρα σου θα είναι χαρούμενη».
Είχε δίκιο…
Είναι αρχή της νέας χρονιάς. Με αγάπη στην καρδιά, με κουράγιο, καλύτερη διάθεση κι αισιοδοξία, ας προχωρήσουμε, ο καθένας για τον εαυτό του κι όλοι μαζί για το σύνολο. Εμείς ας προσθέσουμε στο πρόγραμμά
μας και τις ανάγκες του αγαπημένου μας συλλόγου. Το λέμε κάθε φορά,
πως σκοπός μας είναι: η διατήρησή του, η αύξηση των μελών, αν είναι
δυνατόν πιο νέων από εμάς, και σε τελική ανάλυση η προβολή του νησιού
μας με τον καλύτερο τρόπο.
Όπως θα πρέπει να έχετε προσέξει, το πρόγραμμά που ήδη ανακοινώσαμε, καλύπτει πολλές πλευρές από τα ενδιαφέροντα των μελών μας.
Αυτή τη χρονιά, για πρώτη φορά, δόθηκε τρίμηνο ολοκληρωμένο πρόγραμμα, με τον σκοπό να διευκολύνει τα μέλη μας με την έγκαιρη ενημέρωσή τους. Έτσι όλοι θα έχουν το χρόνο να προγραμματίζουν με άνεση
την συμμετοχή τους σε οποιαδήποτε εκδήλωση τους ενδιαφέρει.
Δεν μένει λοιπόν, παρά, να πάρετε την «απόφαση» και να ανταποκριθείτε θετικά, δίνοντας στον εαυτό σας και σε όλους εμάς τη χαρά, να σας
έχουμε κοντά μας σε όσο περισσότερες εκδηλώσεις του Συλλόγου μας
μπορείτε!
Πιστεύουμε στην επικοινωνία των ανθρώπων. Πάντα νοιώθουμε μετά
από μια αντάμωση, πιο χαρούμενοι, πιο αισιόδοξοι, κάνουμε όνειρα, είμαστε πιο γεμάτοι.
Ας πούμε λοιπόν για άλλη μια φορά, Καλή Χρονιά κι ας ξεκινήσουμε με
κέφι και αισιοδοξία!
3
Η πληρωμή της συνδρομής σας
Αγαπητά μέλη και φίλοι της «Λεσβιακής Παροικίας»
Μαζί μ’ αυτό το τεύχος της «Αιολίδας», το πρώτο του 2011, θα
βρείτε και την ταχυδρομική επιταγή με την οποία μπορείτε να εξοφλήσετε τις οικονομικές υποχρεώσεις προς τον Σύλλογό μας.
Όσοι από εσάς έχουν πληρώσει το 2011 δεν θα πρέπει να λάβουν
υπ’ όψη την επιταγή.
Όσοι οφείλουν το 2011 μόνο, θα μας αποστείλουν 30 ευρώ όση
είναι η συνδρομή για ένα έτος. Αν οι οφειλές σας είναι περισσότερες
από τα δύο τελευταία έτη, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου θα καταβάλετε εκτός από το 2011 και άλλα δύο χρόνια και
θα μπείτε στην ενημερότητα.
Σας υπενθυμίζουμε ότι οι συνδρομές σας είναι το μοναδικό έσοδό
μας για να καλύψουμε τα λειτουργικά έξοδα των γραφείων του Συλλόγου μας, να οργανώσουμε τις εκδηλώσεις και να εκδώσουμε την
«Αιολίδα».
Τις συνδρομές σας, καθώς και κάποιες άλλες προσφορές σας εκτός
από την ταχυδρομική επιταγή που στέλνετε στη διεύθυνση: «Λεσβιακή Παροικία» - ΕΛΤΑ Κουμουνδούρου 29 - ΤΘ 34118 - ΑΘΗΝΑ
10029, μπορείτε να τις καταθέσετε και στην Εθνική Τράπεζα
στο λογαριασμό της «Λεσβιακής Παροικίας» Νο 415/481058-93.
Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων και σας ευχόμαστε ακόμα μια
φορά καλή χρονιά!
4
Επιμέλεια: Θ. Πλατσής
τραγούδια που έχουν γραφτεί πάνω σε
αυτά ερμήνευσε τόσο η χορωδία του
Σχολείου, όσο και το μουσικό σχήμα
«Τα φώτα απέναντι». Έτσι, όσοι παρευρέθηκαν άκουσαν ποίηση και στίχους
που χαρακτηρίζονται από το απόλυτα
βιωματικό ύφος του ποιητή, που μιλούν
για τα καράβια που έζησε, τους ναυτικούς που γνώρισε, τους έρωτες, τους
καβγάδες και τους θανάτους στα λιμάνια.
Στόχος της εκδήλωσης, εκτός άλλων
ήταν να έρθουν τα παιδιά σε επαφή
με το έργο του ποιητή και να τον γνωρίσουν μέσα από ποιήματά του που
έχουν μελοποιηθεί και έχουν αφήσει
ιστορία.
Φωτοβολταϊκά
με «πράσινα δάνεια»
Αυξάνεται η ζήτηση για τα «πράσινα
δάνεια» για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κατοικίες, που
εξασφαλίζουν κέρδος μέχρι και 7500 €
το χρόνο στον δανειολήπτη, από την
πώληση του ρεύματος στη ΔΕΗ, αρκεί
να διαθέτει μια ταράτσα εμβαδού από
50 τμ. μέχρι και 150 τμ.. Μάλιστα οι
τραπεζίτες θεωρούν ότι τα «πράσινα
δάνεια» είναι τα μόνα που δείχνουν να
έχουν μέλλον, σε μια αγορά που είναι
παγωμένη.
Παράλληλα όμως η εγκατάσταση
φωτοβολταϊκών ανοίγει μια μεγαλύτερη αγορά, τροφοδοτώντας μια σειρά
επαγγελματικών κλάδων, όπως είναι οι
μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί
και άλλοι, στηρίζοντας έτσι τις τοπικές
κοινωνίες οικονομικά, ιδιαίτερα στην
επαρχία, σε μια δύσκολη συγκυρία.
Απαγόρευση αλίευσης
μόνο για χάβαρα
Πάγωσε η αλίεση χαβάρου (τοπική
ποικιλία μυδιού) στον Κόλπο Καλλονής για έξι μήνες, μετά τη διαπίστωση
ότι και το δεύτερο δείγμα που στάλθηκε για εργαστηριακό έλεγχο έχει
κάδμιο πάνω από τα επιτρεπόμενα
όρια. Ωστόσο, ο προϊστάμενος της
διεύθυνσης κτηνιατρικής, τονίζει ότι
τόσο τα άλλα όστρακα όσο και τα ψάρια του Κόλπου είναι καθαρά και δεν
παρουσιάζουν κανένα απολύτως κίνδυνο για τους καταναλωτές. Μετά από
δειγματοληψίες που γίνονται από την
υπηρεσία στον κόλπο στο πλαίσιο του
προγράμματος επιτήρησης, δείχνουν
Μια βραδιά για
το Νίκο Καββαδία
Μια μουσική βραδιά, αφιερωμένη στα
100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή και πεζογράφου των καραβιών Νίκο
Καββαδία (1910 - 1975), διοργάνωσε
το Σάββατο 23 Οκτωβρίου, το Γυμνάσιο Παμφίλων.
Οι μαθητές του Γυμνασίου παρουσίασαν ποιήματα του Καββαδία, ενώ
5
ότι όλα τα αλιεύματα είναι καθαρά από
σαλμονέλα, κολοβακτηρίδια και μόλυβδο.
Το χάβαρο όπως και όλα τα είδη μυδιού, κάνουν διήθηση του νερού. Δηλαδή φιλτράρουν το νερό της θάλασσας και κρατούν από αυτό τα θρεπτικά
στοιχεία που χρειάζονται για να επιβιώσουν. Μέσα από την ίδια διαδικασία
κατακρατούν και τα βαρέα μέταλλα
που υπάρχουν μέσα στο θαλασσινό
νερό. Με τελείως διαφορετικό τρόπο τρέφονται τα κυδώνια και τα άλλα
όστρακα και φυσικά τα ψάρια. Κι αυτός είναι ο λόγος που στη σάρκα τους
δεν διαπιστώνεται αυξημένη περιεκτικότητα καδμίου και άλλων βαρέων μετάλλων.
απαιτείται για την υλοποίηση όλων των
εργασιών της αποκατάστασης και αναστήλωσης του Αρχοντικού, το οποίο
χρησιμοποιείται σαν χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων της Νομαρχίας, είναι
μαζί με τη διαμόρφωση του αύλειου
χώρου, 1,6 εκ. ευρώ.
Εκπαιδευτικό σεμινάριο
στο μουσείο ελιάς
Σεμινάριο για τα εκπαιδευτικά του
προγράμματα, το οποίο θα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς του νησιού,
διοργανώνει για πρώτη φορά το Μουσείο ελιάς της Αγ. Παρασκευής.
Δράση, η οποία αποσκοπεί στο να
γνωρίσουν οι δάσκαλοι και οι καθηγητές της Λέσβου τους χώρους του, αλλά
και να έρθουν σε επαφή με τον εκπαιδευτικό φάκελο που έχει ετοιμάσει για
τα σχολεία του νησιού το Πολιτιστικό
Ίδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς.
Ο φάκελος αυτός είναι ένα χρήσιμο
εκπαιδευτικό «εργαλείο» του Μουσείου, που δημιουργήθηκε το 2009, αλλά
για πρώτη φορά παρουσιάζεται επίσημα στους εκπαιδευτικούς του νησιού.
Περιλαμβάνει μια σειρά από δραστηριότητες γύρω από την ιστορία και
την παραγωγή της ελιάς και του ελαιολάδου, που μπορούν να υλοποιηθούν
τόσο κατά την παραμονή και την ξενάγηση των μαθητών στους χώρους
του Μουσείου, όσο και πριν και μετά
από κάθε επίσκεψη, μέσα στις σχολικές αίθουσες. Ανάμεσα σ’ αυτές, δραστηριότητες όπως διάφορες εργασίες
που γίνονται στο χώρο του ελαιοτριβείου, μέσα από τις οποίες τα παιδιά
μπορούν να γνωρίσουν καλύτερα τη
Αναστύλωση του αρχοντικού
Γεωργιάδη στη Μυτιλήνη
Την ερχόμενη Άνοιξη αναμένεται να
ξεκινήσουν οι εργασίες για την αναστύλωση του αρχοντικού Γεωργιάδη,
βάσει της Προγραμματικής Σύμβασης
που έχει υπογραφεί μεταξύ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου και
της 8ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού για
την υλοποίηση του έργου «Αναστύλωση Αρχοντικού Γεωργιάδη (Φάση
Α` & Β`)». Η μελέτη συντάχθηκε στις
15/11/10 από την υπηρεσία Νεωτέρων
Μνημείων & Τεχνικών Έργων Βορείου
Αιγαίου και έλαβε την θετική γνωμοδότηση του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Β. Αιγαίου και της 8ης Εφορείας Νεωτέρων μνημείων. Αναμένεται η
έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού.
Ο συνολικός Προϋπολογισμός που
6
διαδικασία παραγωγής του λαδιού και
την κατανομή των διαφόρων εργασιών,
μιμούμενα το καθένα κάθε πόστο που
υπήρχε στο παρελθόν.
Υπάρχει ακόμη και η δυνατότητα, με
τη χρήση ειδικών υλικών, να μάθουν
πως γίνεται η μέτρηση της οξύτητας
του λαδιού, πραγματοποιώντας το
δικό τους «πείραμα οξύτητας» επί τόπου στο Μουσείο.
νες δε θα εμφανιστούν νέα κρούσματα
της νόσου, εφόσον φυσικά βοηθήσουν
οι καιρικές συνθήκες. Τι θα γίνει όμως
τον Απρίλη και το Μάη;
Ας ελπίσουμε ότι δεν θα ανεβεί η
θερμοκρασία του περιβάλλοντος σε
επίπεδα που ευνοεί την επανεμφάνιση
των κουνουπιών-φορέων.
Πάντως, αν δεν εμφανιστεί η νόσος
την άνοιξη κι οι έλεγχοι της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας συνεχίσουν να δίνουν
αρνητικά αποτελέσματα, τότε πιστεύεται ότι θα δοθεί το πράσινο φως για
να βγει η Λέσβος από την καραντίνα,
μια και θα πρέπει να πεισθούν τόσο οι
κρατικές κτηνιατρικές αρχές, όσο και
οι κτηνιατρικές αρχές της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, πως δεν υπάρχει κίνδυνος
μετάδοσης σε άλλα μέρη της Ελλάδας
και τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Μειώθηκαν στη Λέσβο
οι σφαγές προβάτων και αρνιών
λόγω καταρροϊκού πυρετού
Περίπου 200 ζώα (πρόβατα και αρνιά) σφάχτηκαν μόνο από τις αρχές
του φθινοπώρου έως το τέλος τού
2010 λόγω του καταρροϊκού πυρετού.
Οι φόβοι για γρήγορη εξάπλωση της
νόσου στα κοπάδια της Λέσβου, ευτυχώς δεν επιβεβαιώθηκαν, προς μεγάλη
ικανοποίηση κτηνοτρόφων και κτηνιάτρων.
Η Διεύθυνση της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας, δήλωσε σχετικά ότι «οι σφαγές προβάτων και αρνιών, σταμάτησαν
λόγω καταρροϊκού πυρετού τον Ιανουάριο του νέου έτους. Ευτυχώς όμως,
οι τελευταίες αιμοληψίες που έγιναν
είχαν αρνητικά αποτελέσματα. Δηλαδή
έδειξαν ότι δεν υπάρχει η νόσος στα
ζώα που εξετάσαμε.».
Η κάμψη που παρουσιάζει η νόσος
κατά την περίοδο του χειμώνα είναι
αναμενόμενη, αφού λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών σταματάει η κίνηση
κουνουπιών που μεταφέρουν τη νόσο
από ζώο σε ζώο. Κατά πάσα πιθανότητα τους επόμενους δύο έως τρεις μή-
Σημαντικά σκίτσα
του Πρωτοπάτση στην
Πινακοθήκη του Δήμου
Μια συλλογή 33 έργων από τη σκιτσογραφική δουλειά του γνωστού
μυτιληνιού σκιτσογράφου του μεσοπολέμου, λογοτέχνη και σημαντικού
εκπρόσωπου της Λεσβιακής Άνοιξης
Αντώνη Πρωτοπάτση προστέθηκαν
στη συλλογή της Πινακοθήκης του Δήμου Μυτιλήνης.
Τα έργα αυτά βρισκόταν για πολλά
χρόνια στις αποθήκες του Δήμου.
Η συλλογή αυτή έρχεται να προστεθεί σε άλλα 13 έργα που συμπεριλαμβάνονται στη συλλογή Πετρή που είχε
παραχωρήσει στο Δήμο Μυτιλήνης η
Έλλη Σίμου – Πετρή, τα οποία φιλοξενούνται στην Πινακοθήκη του Δήμου.
7
σχεδιασμοί δεν ανακοινώθηκε από τον
κ. Αβραντίνη, αλλά απ’ την άλλη δε συνηθίζεται να γίνεται ανάλυση τέτοιων
σχεδιασμών κατά τη διάρκεια εθιμοτυπικών εκδηλώσεων όπως είναι μία
κοπή βασιλόπιτας.
Σε ό,τι αφορά στη σύνδεση της Λέσβου με τα τουρκικά παράλια, η ΝΕΛ
ετοιμάζει το πλοίο «Κωνσταντίνος Γ.».
Το πλοίο θα εκτελεί δρομολόγια στη
γραμμή Μυτιλήνης - Δικελί και στόχος
του είναι να μεταφέρει φορτηγά από
την Τουρκία στη Μυτιλήνη. Από τη Μυτιλήνη, με τα πλοία τής ΝΕΛ θα μεταφέρονται στον Πειραιά. Στη συνέχεια
δε, οδικώς θα φθάνουν στην Κόρινθο
κι από εκεί με πλοίο θα βγαίνουν στο
λιμάνι της Αγκόνα στην Ιταλία. Δηλαδή
η ΝΕΛ επιδιώκει να δημιουργήσει μια
γραμμή που θα συνδέει τις τουρκικές
ακτές του Αιγαίου με την Ιταλία. Δευτερευόντως το «Κωνσταντίνος Γ.» θα
αξιοποιείται στη μεταφορά επιβατών
από και προς τη Λέσβο.
Η τελευταία δημοτική αρχή ανέθεσε
σε συντηρητή την αποκατάστασή τους
και την παράδοσή τους στην Πινακοθήκη.
Στους πίνακες αυτούς περιλαμβάνονται εξαιρετικά σκίτσα του Ελευθερίου
Βενιζέλου, του Κωστή Πάλαμά, του
Κώστα Βάρναλη, Ζαχ. Παπαντωνίου
κ. ά. Πιθανώς στον Δήμο τα είχε δωρίσει η Μαρούλα Δημητρίου το 1995
και συμπεριλαμβάνονται στο λεύκωμα
Αντώνης Πρωτοπάτσης των εκδόσεων
«Αστερίας».
Μεγαλεπήβολα σχέδια
από τη ΝΕΛ
Νέα οικολογικά πλοία, επενδύσεις
στη Λέσβο και τα άλλα νησιά του Βορείου Αιγαίου, επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δημιουργία
ξενοδοχείου πέντε αστέρων στη Λέσβο 500 κλινών και ταχύπλοο πλοίο
που θα συνδέει τη Μυτιλήνη με τη
Σμύρνη, ανακοίνωσε ο γενικός εντεταλμένος τής ΝΕΛ Ιωάννης Αβραντίνης, κόβοντας τη βασιλόπιτα της Εταιρείας στο πλοίο «Μυτιλήνη». Επίσης
ανακοίνωσε ότι θα γίνει νέα αύξηση
κεφαλαίου, στην οποία θα κληθούν
να πάρουν μέρος και κάτοικοι της Λέσβου.
Όπως όλα δείχνουν, η σημερινή
ΝΕΛ είναι απλά το «όχημα» για το
πολυκλαδικό επιχειρηματικό σχήμα
που επιδιώκεται να δημιουργηθεί στο
Βόρειο Αιγαίο, με στόχο να αξιοποιηθούν οι επενδυτικές ευκαιρίες της Λέσβου και των άλλων νησιών. Το πότε
και το πώς θα προχωρήσουν αυτοί οι
Ημερολόγιο από την
Συνεταιριστική Τράπεζα
Λάβαμε το πολύ ωραίο ημερολόγιο τοίχου της «δικής» μας Συνεταιριστικής Τράπεζας «ΛέσβουΛήμνου» και την ευχαριστούμε.
Στο εξώφυλλο και σε κάθε μήνα
του ημερολογίου, παρουσιάζονται
πολύ όμορφα τοπία από τη Λέσβο και τη Λήμνο. Οι φωτογραφίες
εξαιρετικές είναι του φωτογράφου
Γιώργου Ιορδάνου.
Καλή Χρονιά και του χρόνου!
8
Πρόγραμμα εκδηλώσεων της «Λεσβιακής Παροικίας»
Απρίλιος - Μάιος 2011
ρακολουθήσουν την λειτουργία του
Ακάθιστου Ύμνου στην εκκλησία του
χωριού.
Δείπνο στο ξενοδοχείο με σπιτικό
φαγητό (Προσφορά).
Σα. 9/4 … Πρόγευμα και ξεκινάμε για
τον πιο όμορφο προορισμό μας. Ακολουθώντας ορεινή διαδρομή και μέσου του καταφυγίου (υψ. 400 μ.) φτάνουμε στο πολύ γραφικό διατηρητέο
χωριό Καστάνιτσα, ένα ολόλευκο τσακωνοχώρι του Πάρνωνα, σε υψόμετρο
900 μ., ζωσμένο από πανέμορφα δάση
με καστανιές, έλατα και πλατάνια. Η
Καστάνιτσα θεωρείται ένας από τους
ομορφότερους παραδοσιακούς οικισμούς της Πελοποννήσου. Παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια βαμμένα λευκά, με στέγες από πλάκες σχιστόλιθου
του Μαλεβού, με έντονα χρώματα στα
παράθυρα και λουλουδιασμένες αυλές
- αρκετά από αυτά είναι πυργόσπιτα 300 και πλέον χρόνων - δίνουν σε
συνδυασμό με τους ασβεστωμένους
πλακόστρωτους δρόμους μια ειδυλλιακή, πρόσχαρη και και ταυτόχρονα
αιγαιοπελαγίτικη όψη στο χωριό. Η
θέα από το ύψωμα - το κάστρο - στο
επάνω μέρος του οικισμού, όπως και
από την ανακαινισμένη πλατεία, είναι
εξαιρετική. Γύρω-γύρω απλώνεται πυκνό και παρθένο δάσος από έλατα και
καστανιές. Η Καστάνιτσα θεωρείται
και είναι ιδανικό μέρος για ηρεμία και
περιπατητικό τουρισμό. Η περιπλάνηση στους δασικούς δρόμους και στα
1) Μια πολύ όμορφη 3/ήμερη
εκδρομή της Παροικίας στις
πλαγιές του Πάρνωνα
στις 8-9 και 10 Απριλίου 2011
Άγ. Πέτρος-ΚαστάνιτσαΒρέσθενα-Μονή ΜαλεβήςΆστρος-Μονή Λουκούς
Πα. 8/4… Αναχώρηση στις 8 το πρωί
από την οδό Όθωνος (Σύνταγμα), ολιγόλεπτη στάση στον Ισθμό και στη
συνέχεια μέσω της σήραγγας Αρτεμισίου προς τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας, ένα γραφικό κεφαλοχώρι χτισμένο
στις πλαγιές του Πάρνωνα.
Το χωριό είναι χτισμένο μέσα σ’ ένα
καταπράσινο τοπίο ανάμεσα σε καστανιές, κερασιές, καρυδιές, αχλαδιές,
μηλιές, πλατάνια και βαλανιδιές.
Είναι ένας παραδοσιακός οικισμός
με 1300 κατοίκους περίπου, που βρίσκεται σε υψόμετρο 950 μ.
Στη γραφική και με ωραία θέα κεντρική πλατεία, δεσπόζει η επιβλητική μητροπολιτική εκκλησία των Αποστόλων
Πέτρου και Παύλου, ογκώδης βασιλική
με τρούλο μεγάλης διαμέτρου (1900).
Γύρω της υπάρχουν μαγαζιά, ταβέρνες
και καφενεία.
Θα καταλύσουμε στο ξενοδοχείο
«Πάρνων», οικογενειακό, πολύ φιλικό που διαθέτει όλες τις ανέσεις. Θα
πάρουμε το μεσημεριανό μας στο
εστιατόριο του ξενοδοχείου ή σε κάποια (ανοικτή) ταβέρνα της πλατείας.
Το βράδυ όσοι το επιθυμούν θα πα9
μονοπάτια που διασχίζουν το γύρω
δάσος είναι ανεπανάληπτη εμπειρία.
Συνεχίζουμε για τα χωριά Βαμβακού
και Βρέσθενα.
Γεύμα στην περιοχή και επιστροφή.
Δείπνο στο ξενοδοχείο (Προσφορά).
Κυ. 10/4 … Πρόγευμα και αναχώρηση
για την Αθήνα. Σε απόσταση 5 χλμ.
από τον Άγιο Πέτρο, στο δρόμο προς
Άστρος θα επισκεφτούμε τη γυναικεία Μονή της Παναγίας Μαλεβής. Είναι η πιο φημισμένη μονή της Κυνουρίας και προσελκύει μεγάλο αριθμό
προσκυνητών. Χτισμένη στις πλαγιές
του Πάρνωνα και σε υψόμετρο 950
μ. περιβάλλεται από δάσος της σπάνιας και προστατευμένης ποικιλίας του
δενδρόκεδρου.
Η πρώτη μονή χτίστηκε το 14ο αιώνα. Η μονή στη σημερινή της θέση
χτίστηκε το 1616 και είχε σημαντική
προσφορά στον αγώνα του 1821. Συνεχίζοντας το δρόμο για το Άστρος θα
επισκεφτούμε άλλα δύο σημαντικά μοναστήρια: της Παλιοπαναγιάς και την
Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως του
Σωτήρος, η επιλεγόμενη Λουκούς που
βρίσκεται κοντά στο χωριό Άστρος.
Γεύμα στην περιοχή και επιστροφή
στην Αθήνα.
Ελάχιστη συμμετοχή 25 άτομα. Τιμή
κατ’ άτομο 160 €. Στην τιμή περιλαμβάνονται: Πούλμαν, 2 διανυκτερεύσεις, 2 πρωινά, 2 δείπνα, αρχηγός εκδρομής, ταξιδιωτική ασφάλιση αστικής
ευθύνης.
2) Μονοήμερη εκδρομή
το Σάββατο 7 Μαΐου 2011
Αράχωβα - Δελφοί (με ξενάγηση
στους αρχ. χώρους και το μουσείο)
Αναχώρηση στις 8 π.μ. από το
Καλλιμάρμαρο Στάδιο.
3) Τετάρτη 18 Μαΐου 2011, στις
7.30 μ.μ. στο μουσείο των Αθηνών,
Παπαρηγοπούλου 7, Πλ. Κλαυθμώνος.
Ομιλία της διακεκριμένης δημοσιογράφου Ντόρας Πολίτη με θέμα:
«Οι τελευταίες 52 ημέρες της Βασιλεύουσας. Το Χρονικό των αυτοπτών
μαρτύρων».
Η εκδήλωση οργανώνεται από την
«Λεσβιακή Παροικία» για την επέτειο
των 558 χρόνων από τη πτώση της
Κωνσταντινούπολης.
(Θα ακολουθήσει μικρή δεξίωση)
Μην ξεχνάτε τις εκδηλώσεις μας
τον Μάρτιο:
Δευτέρα 14 Μαρτίου: Εορτασμός
της ημέρας της Γυναίκας και της
Ποίησης στο ξενοδοχείο «Τιτάνια»
Πανεπιστημίου 52, στις 5.30 το απόγευμα, Θα προσφερθούν καφές, τσάι
και χυμοί με βουτήματα (τιμή 10 € το
άτομο).
Δευτέρα 28 Μαρτίου: Ο φιλόλογος Παν. Αλεξέλλης θα μας μιλήσει
με θέμα: «Ανάγνωση του κινηματογράφου» με παράλληλη προβολή τρέϊλερ
ταινιών.
Η εκδήλωση θα γίνει στην αίθουσα
«Τρίτση» του Πνευματικού Κέντρου
του Δήμου Αθηναίων στην οδό Ακαδημίας στις 6.30 το απόγευμα (είσοδος ελεύθερη).
Δηλώσεις με προκαταβολή 100 € ή εξόφληση, μέχρι 20 Μαρτίου, στην Εμπορική τράπεζα: Νο λογ/μού 36083093.
Πληροφορίες: Θ. Πλατσής, Τηλ. κιν.
6947267277 & 2108674520.
10
Eκδηλώσεις για το 2010
Με μεγάλη επιτυχία
η κοπή πίτας της «Λεσβιακής Παροικίας»!
είναι εφικτό τις πολιτισμικές συνήθειες του νησιού, διατηρεί τη συνοχή των
συμπατριωτών ενώ συνάμα νοιάζεται
για τον γενέθλιο τόπο, δρα καταλυτικά, προωθεί λύσεις για τις ανάγκες που
αναφύονται, προβάλλει την φυσιογνωμία του τόπου.
Χρόνια πολλά, ακριβώς σαρανταπέντε, ο Σύλλογός μας κόβει ανελλιπώς
την πίτα του. Όμως η προχθεσινή εκδήλωση πέρασε κάθε προηγούμενο
σε επιτυχία. Αυτή είναι μια καθαρή
αλήθεια και οφείλεται σε ποικίλους λόγους που με τη σειρά τους θα παρουσιαστούν πιο κάτω.
Στην ωραία αίθουσα του ξενοδοχείου παρευρέθησαν ως επίσημοι ο νέος
Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου κ.
Το βράδυ της Τετάρτης, 19 του μηνός, στο ξενοδοχείο «Τιτάνια» ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Λεσβιακή Παροικία», ακολουθώντας τα καθιερωμένα
έθιμα έκοψε την βασιλόπιτά της.
Η κοπή της πίτας, συνήθεια πλατιά
διαδεδομένη στον ελλαδικό χώρο,
αποτελεί μια θαυμάσια ευκαιρία ώστε
οι συμπατριώτες, τα μέλη, οι φίλοι των
Συλλόγων, να συναντώνται με κέφι και
καλή διάθεση για να ανταλλάξουν τις
ευχές τους, να διασκεδάσουν και όπου
το επιβάλλει η ηλικία, «να θυμηθούν τα
παλιά».
Η «Λεσβιακή Παροικία» ο βραχίονας που ενώνει την ιδιαίτερη πατρίδα
με την αττική γη που μας φιλοξενεί,
χρόνια πολλά τώρα κρατά αυτήν την
επαφή γερή και μεταλαμπαδεύει όσο
Το Δ.Σ. της «Λεσβιακής Παροικίας»
11
Νάσος Γιακαλής με τη σύζυγό του, ο
βουλευτής Λέσβου κ. Σπύρος Γαληνός,
η π. Βουλευτής κα Χριστιάνα Καλογήρου, ενώ ευχετήρια μηνύματα έστειλαν
ο Υπουργός Νίκος Σηφουνάκης και ο
νέος Δήμαρχος Λέσβου κ. Φωκίων
Βουνάτσος, που λόγω υποχρεώσεων
δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν. Επίσης παρευρέθηκαν ως ξεχωριστές
προσωπικότητες ο Πρόεδρος της
Ο.Λ.Σ.Α. κ. Χριστόδουλος Τσακιρέλλης, ο Επίτιμος Πρόεδρος της «Παροικίας» και γνωστός συγγραφέας
Τάκης Χατζηαναγνώστου με την οικογένειά του. Ακόμη, παρευρέθηκαν και
πολλοί άνθρωποι της τέχνης και των
γραμμάτων.
Η εκδήλωση άρχισε με λίγα λόγια
της αεικίνητης
Προέδρου Καίτης
Μεσσηνέζη-Πλατσή και με τα κάλαντα
που θυμίζουν αφ’ ενός πόσο γρήγορα
περνούν τα χρόνια - πάει ο παλιός ο
χρόνος… - και αφ’ ετέρου πόση αισιοδοξία σκορπούν για τη ζωντάνια
της νέας χρονιάς - ήρθε ο νέος με τα
δώρα…
Ύστερα ακολούθησαν οι πρωτοτυπίες:
Ο Σύλλογος ευγενικά σκεπτόμενος,
ετίμησε τους απελθόντες προέδρους
του, απονέμοντας στον καθένα μια καλαίσθητη πλακέτα:
Μετά θάνατον, τον αείμνηστο Κλεάνθη Παλαιολόγο, τον ιδρυτή και
θερμό υποστηρικτή της «Παροικίας»
που μόνο το όνομά της σαν πρόφερε
γέμιζαν τα μάτια του δάκρυα και την
πλακέτα έλαβε ο γιος του, ο φίλος Άγγελος.
Τον Τάκη Χατζηαναγνώστου, άξιο
διάδοχο του Κλεάνθη, αποτελεσματι-
κό και παθιασμένο πρόεδρο ο οποίος
δεν έχασε την ευκαιρία κατά την απονομή της τιμητικής διάκρισης να αναφερθεί εν συντομία στα ιδρυτικά μέλη
αλλά και στη σημασία κυρίως της συγκρότησης αυτού του συλλόγου.
Το Στρατή Μολίνο ο οποίος εργάστηκε αθόρυβα, με συνέπεια, για πολλά χρόνια και παρέδωσε τα ηνία στην
τωρινή πρόεδρο.
Πρωτοβουλία ωραία που συγκίνησε
τους τιμώμενους αλλά διέδωσε και το
μήνυμα ότι η διατήρηση των λεσβιακών ιδεωδών είναι διαχρονική.
Μετά δόθηκε το σύνθημα για να γευθεί ο κόσμος τον ωραίο μπουφέ. Ναι!
Απονομή των τιμητικών πλακετών στον Τ.
Χατζηαναγνώστου, στο Στρ. Μολίνο και στον
Κλεάνθη Παλαιολόγο (την πλακέτα παρέλαβε
ο γιός του Άγγελος)
12
Εδέσματα εξαίρετα, πλουσιοπάροχα,
ποιοτικά. Τούτο ήταν μία κοινή παραδοχή των παρευρισκομένων ότι κάτι
άλλαξε πια και όλοι το χάρηκαν όσο
άντεχαν. Αν θυμάμαι σωστά δεν είχαμε στο παρελθόν τέτοιες ευχάριστες
εμπειρίες και τούτο ουσιαστικά διαφοροποίησε το παλιό καθιερωμένο κλίμα. Να μια άλλη, λοιπόν, πρωτοτυπία.
Ακολούθησε χορός, δύο ειδών. Να
τι θα πει αυτό!
Με την καθιερωμένη έναρξη χορευτικής βραδιάς, τουτέστιν με αργεντινό
ταγκό, οι χορευτές ήταν μετρημένοι
στα πέντε δάκτυλα. Έφταιγε η κάποια
συναισθηματική συστολή, έφταιγε η
αδιαφορία; Πάντως δεν έφταιγε αυτό
που συνηθίζει ο κόσμος να λέει ότι
«νηστκό αρκούδ έ χουρεύγ(ι)». Αυτό
αιτιολογήθηκε λίγο πιο πριν.
Πάντως αργότερα, με την παρεμβολή δημοτικής χορευτικής μουσικής,
ιδίως νησιώτικης, το κέφι άναψε, ο χορός φούντωσε πράγμα που σημαίνει
ότι η καλή διάθεση αρχίζει πρωτίστως
από τα βασικά, από τις πατρογονικές
αξίες μας, αυτές που διατηρούμε διαχρονικά. Ο κόσμος διασκέδασε!
Αυτό είναι το ένα είδος χορού!
Ενδιάμεσα «παρενέβη» το χορευτικό συγκρότημα της Ανεμώτιας. Μόνο
άνδρες, παλ(ι)καρέλια δηλαδή, ντυμένοι την γνήσια λεσβιακή φορεσιά με τη
γούνινη κατσούλα, το σταυρωτό γιλέκο, τη μαύρη βράκα και προπαντός τον
βασιλικό στο αυτί που συμβολίζει την
αψάδα την αντρικιά και την έλξη προς
τον νταβραντισμένο θηλυκόκοσμο.
Και το κομπολόϊ, απαραίτητο στοιχείο
του ασίκη, του βαρύ λεβέντη που μετρά με τις χάντρες του τους καημούς
της ζωής και τους έρωτες στις μορφονιές της γειτονιάς.
Με το που μπήκανε στην αίθουσα
αυτοί οι χορευτάδες ο κόσμος ενθουσιάστηκε. Παράξενη εμπειρία. Μόνο μ’
ένα τουμπελέκι κάτω από τη μασχάλη
και με φωνές δυνατές, αντρίκιες, εκφραστικές τραγούδησαν, χόρεψαν,
εκδηλώθηκαν με καθαρό λεσβιακό
ύφος, που όπως κι αν το εξέταζε κανείς, εμπεριείχε την μερακλίδικη συμπεριφορά του γνήσιου διασκεδαστή.
Ανάμεσα στα τραγούδια, ξεχώρισαν
και κάποιοι στίχοι που έλεγαν:
«Όποιος δεν είναι μερακλής, του
Από αριστερά η κ. Καλογήρου, ο βουλευτής
Σπ. Γαληνός, η Κ. Μεσσηνέζη, μαζί με τον
Περιφερειάρχη Β. Αιγαίου κ. Ν. Γιακαλή.
Η πρόεδρος Κ. Μεσσηνέζη μαζί με την τυχερή
του φλουριού ποιήτρια Όλγα Παπαδημητρίου
και το μέλος του Δ.Σ. Μ. Γούναρη
13
πρέπει να ποθάνει
γιατί σε τούτο το ντουνιά, τζάμπα
τον τόπο πιάνει»
Αν ίσως τ’ άκουσε ο Αντώνης Πρωτοπάτσης, ο μερακλής μας, εκεί που
βρίσκεται τώρα, μπορεί λίγο να δάκρυσε.
Αυτό ήταν, λοιπόν, το άλλο είδος
του χορού. Πρωτόγνωρο.
Μια καταπληκτική βραδιά. Διαφορετική από τις προηγούμενες, που η επιτυχία της οφείλεται στις προσπάθειες
του Διοικητικού Συμβουλίου, όλοι έβαλαν το λιθαράκι τους και ιδιαίτερα της
Καίτης που προεδρεύει και του συζύγου της Θόδωρου που αθόρυβα αλλά
παραγωγικά, στηρίζει τις προσπάθειες
του Συλλόγου. Θερμά συγχαρητήρια
σε όλους.
Και του χρόνου, λοιπόν!
Στρατής Μολίνος
Το μέλος του Δ.Σ. Ε. Βεκρή με τους ποιητές Χ.
Χατζηγιαννιού και Δ. Νικορέτζο
Το εξαίρετο χορευτικό συγκρότημα των Ανεμωτισίων σε παραδοσιακό Λεσβιακό χορό
Τα μέλη μας διασκέδασαν και χόρεψαν μέχρι αργά το βράδι
14
Αρχαία Νεμέα – Ναύπλιο
Αξέχαστη εκδρομή της «Παροικίας»
Γράφει ο Θανάσης Αραβαντινός*
Είμαστε πολύ τυχεροί όσοι πήραμε μέρος στη θαυμάσια εκδρομή της
«Λεσβιακής Παροικίας» την Κυριακή
30 Ιανουαρίου στην Αργολίδα. Και ο
καιρός, παρά το ότι ο ήλιος δεν μας
χαμογέλασε παρά ελάχιστα, αλλά και
το ψιλόβροχο μας επισκέφτηκε για
λίγο, ίσως ήταν ο ιδανικός για να απολαύσουμε αυτή την πλούσια και αρμονική συνύπαρξη του φυσικού και του
ανθρωπογενούς τοπίου μαζί με τις καιρικές μεταλλαγές.
Στην Αρχαία Νεμέα η επίσκεψή μας
και η ξενάγηση, από την εξαιρετική
ξεναγό Πατρούλα Στάϊκου, αρχικά
στο πρώιμο ελληνιστικό στάδιο ήταν
μια αποκάλυψη. Η μετάβαση σ’ αυτό,
αφού περάσει κανείς από τα αποδυτήρια και στη συνέχεια διασχίσει την
αρχαία σήραγγα είναι μια ανέλπιστη
εμπειρία. Από το σκοτάδι και την κάποια ανησυχία, που προκαλούν συχνά
οι σκοτεινές σήραγγες, «αναδύεται»
κανείς στο άπλετο φως και στην καθαρότητα ενός άριστα οριοθετημένου,
από τη φύση και τον άνθρωπο, χώρου,
Oι εκδρομείς στο «Ιερό του Διός»
15
νιση των γυμνών αθλητών του παρελθόντος. Οι νικητές στεφανώνονται και
τώρα, όπως και τότε, με στεφάνι από
άγριο σέλινο.
Στο Ιερό του Διός, που βρίσκεται
λίγο μακρύτερα, ο επιβλητικός ναός
δεσπόζει στο κέντρο του χώρου. Η
εξωτερική κιονοστοιχία είναι δωρικού
ρυθμού, όμως στο εσωτερικό του που
δεν σώζεται, έχουν χρησιμοποιηθεί
και οι δύο άλλοι ρυθμοί σε επάλληλες
κιονοστοιχίες, δηλ. ο ιονικός και ο κορινθιακός. Ο σπάνιος αυτός συνδυασμός και των τριών ρυθμών συναντάται πάντως - αλλά με άλλη διάταξη - και
στον παλαιότερο ναό του Επικουρείου
Απόλλωνα στη Φυγαλία που είχαμε
επισκεφτεί παλαιότερα με την Παροικία.
Από τα υπόλοιπα ευρήματα του αρ-
του σταδίου της Νεμέας.
Φανταστήκαμε τους γυμνούς αθλητές να συναγωνίζονται στο τρέξιμο και
στα λοιπά αθλήματα. Μάθαμε, ότι κάτι
τέτοιο επιχειρείται και σήμερα με την
αναβίωση των αγώνων που πραγματοποιεί τα καλοκαίρια ο «Σύλλογος για
την αναβίωση των Νεμέων Αγώνων».
Η φίλη μας, μέλος της «Παροικίας»,
Τατιάνα Σπυροπούλου, που ήταν μαζί
μας και είχε συμμετάσχει στους αγώνες αυτούς, μας περιέγραψε τον τρόπο διεξαγωγής τους. Και τώρα, όπως
και στην αρχαιότητα, χρησιμοποιείται ο ευρηματικός μηχανισμός για
ταυτόχρονη εκκίνηση των δρομέων,
γνωστός ως «ύσπληγα». Οι αθλητές
αγωνίζονται και σήμερα ξυπόλυτοι φορώντας κάποιον χιτώνα. Αμφίεση που
πολύ απέχει βέβαια από τη λιτή εμφά-
Ομάδα εκδρομέων σε δρόμο του Ναυπλίου
16
χαιολογικού χώρου της Νεμέας πολύ
εντυπωσιακό είναι το κτήριο των λουτρών. Σήμερα καλύπτεται με μια καινούργια στέγη, που προφυλάσσει τα
ευρήματα αλλά και υποδηλώνει το συνολικό μέγεθος και σχήμα της αρχαίας
κατασκευής. Σε πολύ καλή κατάσταση
σώζεται μέρος των ημιυπόγειων εγκαταστάσεων. Διακρίνουμε εκεί τρεις
χώρους, μία κεντρική πισίνα και δύο
δωμάτια με λουτήρες, που την πλαισιώνουν. Η παροχή νερού γινόταν από
ένα σύστημα δεξαμενών κοντά στο
κτίριο. Το νερό έφτανε σ’ αυτές με
πήλινο αγωγό από την πηγή στην άκρη
της κοιλάδας. Άλλα σημαντικά κτήρια
του Ιερού, από τα οποία εντοπίζονται
σήμερα μόνο στοιχεία, είναι οι εννέα
«Οίκοι». Κατά τους αρχαιολόγους τα
κτίσματα αυτά επιτρέπουν αναφορές
στους «Θησαυρούς» των Δελφών και
της Ολυμπίας, πάντως είναι λιτότερα
και πολύ μεγαλύτερα. Φαίνεται, ότι
ήταν ένα είδος «περιπτέρων» διαφόρων πόλεων – κρατών, που προσέφεραν στέγη και τροφή σε πολίτες τους
όταν έφθαναν για την διεξαγωγή των
Νεμέων αγώνων.
Το μουσείο αποτελεί επίσης ένα σημαντικό στοιχείο της περιοχής. Εκτός
από τα πολύτιμα μαρμάρινα και μεταλλικά εκθέματά του, διαθέτει θαυμάσια
προπλάσματα και σχέδια με αναπαραστάσεις κ.λπ., από τα οποία ο επισκέπτης αποκτά μια πολύ κατατοπιστική
εικόνα.
Κλείνοντας την αναφορά μας στην
αρχαία Νεμέα θα πρέπει να σκεφτούμε με ευγνωμοσύνη τους εργατικούς
μέχρι «φανατισμού» έλληνες και φιλέλληνες αρχαιολόγους αλλά και τους
δωρητές, οι οποίοι έχουν «αναστήσει»
αυτό το κόσμημα ιστορίας και πολιτισμού μέσα σε τούτο τον ευλογημένο
και εύφορο χώρο.
Η επίσκεψη στο Ναύπλιο, που οι περισσότεροι από εμάς, ίσως και όλοι,
γνωρίζουμε και από άλλες εκδρομές,
προσφέρει όμως πάντα κάτι καινούργιο.
Το Ναύπλιο είναι μια εντυπωσιακή,
αλλά και «επεισοδειακή» λόγω των
διαφόρων γεγονότων αλλά και αντιθέσεων πόλη. Ας σκεφτούμε μόνο, ότι το
Ναύπλιο ήταν η πρώτη πρωτεύουσα
του νέου Ελληνικού Κράτους που υποδέχτηκε μάλιστα τον πρώτο Κυβερνήτη. Όμως ο Ιωάννης Καποδίστριας στο
Ναύπλιο δολοφονήθηκε αργότερα.
Ακόμα στο Ναύπλιο μέσα στο Παλαμίδι φυλακίστηκε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Σήμερα ο τουρισμός, η κυρίαρχη
«βιομηχανία» του Ναυπλίου εμπλέκεται με την ιστορία, την παράδοση, τον
πολιτισμό και κάνει την πόλη τούτη
αξιαγάπητη για τον επισκέπτη.
Εδώ εμείς γευτήκαμε το μεσημέρι,
με όμορφη φιλική παρέα, στα παραθαλάσσια κεντράκια, ωραίους θαλασσινούς, παραδοσιακούς μεζέδες και το
σούρουπο πήραμε τον δρόμο της επιστροφής και φτάσαμε γιομάτοι ωραίες εντυπώσεις με άνεση και ασφάλεια
στην Αθήνα.
Στους αγαπητούς μας φίλους – ονόματα δεν λέμε…- που δούλεψαν και
κουράστηκαν για την οργάνωση και
την άριστη υλοποίηση τούτης της εκδρομής, ένα μεγάλο ευχαριστώ.
*Ο Θανάσης Αραβαντινός είναι αρχιτέκτων
– πολεοδόμος, τ. καθηγητής του ΕΜΠ.
17
Η «Λεσβιακή Παροικία» φιλοξένησε την
Ψυχαναλύτρια - Ψυχοσωματική Ψυχοθεραπεύτρια
Μερόπη Μιχαλέλη, που μίλησε με θέμα:
«Σε μια κοινωνία που αλλάζει, ποια είναι η σημασία του
να θέτει η οικογένεια στα παιδιά όρια»
καθώς και απόψεις και εμπειρίες των
συμμετεχόντων στη συζήτηση. Τονίστηκε ιδιαίτερα η μεγάλη σημασία των
αξιών στα πλαίσια του οικογενειακού
περιβάλλοντος, που σφυρηλατούν τον
κώδικα συνοχής του κοινωνικού κυττάρου, ενδυναμώνουν το άτομο σ’ όλα
τα στάδια της ζωής του και προέρχονται από την ιστορική διαδρομή και τα
πιστεύω της οικογένειας.
Η Δρ. Μιχαλέλη δεσμεύτηκε να δημοσιεύσει το περιεχόμενο της ομιλίας
της καθώς και μεγαλύτερη ανάλυση
στο θέμα της μέσω του περιοδικού
της «Λεσβιακής Παροικίας» την «Αιολίδα».
Ε. Βεκρή
Την Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου στο
γνώριμο πια για τα μέλη και τους φίλους της «Λεσβιακής Παροικίας» Θέατρο «Ελπίδας», της Έλενας Τσαλδάρη Αριστοτέλους 53 και Σμύρνης, σε
πολύ φιλικό και ζεστό περιβάλλον,
πραγματοποιήθηκε ομιλία της Διδάκτορος Ψυχολογίας του Παν/μιου
Αθηνών Μερόπης Μιχαλέλη με θέμα:
«Σε μια κοινωνία που αλλάζει, ποια
είναι η σημασία του να θέτει η οικογένεια στα παιδιά όρια».
Την ομιλήτρια παρουσίασε η Πρόεδρος του Συλλόγου Καίτη Μεσσηνέζη
– Πλατσή και στη συνέχεια η Δρ Μιχαλέλη ανάπτυξε το θέμα της ξεκινώντας
από τη σημερινή μορφή της ελληνικής
οικογένειας, συχνά ολιγομελή ή και
μονογονεϊκή, τις ανάγκες και τα προβλήματά της και το πώς βιώνονται από
τα παιδιά, η από πολύ μικρή ηλικία,
έξοδός τους από το σπίτι, η ενασχόλησή τους με πολλές δραστηριότητες και
η επαφή και επικοινωνία τους με άτομα
της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μας.
Με τη συμμετοχή των παρευρισκομένων, αναπτύχθηκε συζήτηση που συμπεριέλαβε τις εμπειρίες της ομιλήτριας από την επιστημονική εργασία και
έρευνα της στην Ελλάδα και τη Γαλλία,
18
Προκήρυξη
Λογοτεχνικού Διαγωνισμού
Ο Σύλλογος «Λεσβιακή Παροικία» Αθηνών, σαν πολιτιστική προέκταση της
Λέσβου μας, της οποίας είναι γνωστή η πνευματική ιστορία απ’ τα αρχαία χρόνια
ως τα σήμερα, προκηρύσσει τον 1ο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Διηγήματος
Νέων, με θέμα που να αναφέρεται στη Λέσβο και να είναι γραμμένο στην ελληνική γλώσσα.
Όροι του Διαγωνισμού:
1. Οι διαγωνιζόμενοι μπορούν να
λάβουν μέρος με ένα μόνο έργο
τους, οπωσδήποτε αδημοσίευτο.
2. Χρόνος υποβολής έργου: Μέχρι
το τέλος Μαΐου 2011 (σφραγίδα ταχυδρομείου).
3. Μέγεθος έργου: Να μην ξεπερνά
τις οκτώ σελίδες.
4. Το έργο να σταλεί σε πέντε δακτυλογραφημένα αντίτυπα, με ψευδώνυμο γραμμένο πάνω δεξιά, το
οποίο θα αναγράφεται και ως αποστολέας έξω από το φάκελο αποστολής.
5. Μέσα σ’ αυτόν το φάκελο (αποστολής) οι διαγωνιζόμενοι θα εσωκλείσουν έναν μικρότερο, που απ’
έξω θα έχει γραμμένο το ψευδώνυμό τους και μέσα τα εξής προσωπικά τους στοιχεία: ονοματεπώνυμο,
διεύθυνση κατοικίας, τηλέφωνο,
e-mail (προαιρετικά), τίτλο του έργου και το ψευδώνυμο.
6. Είναι επιθυμητή η αποστολή του
έργου σε ηλεκτρονικό μέσο (cd).
7. Τα έργα πρέπει να σταλούν ταχυδρομικά, με απλή επιστολή και
όχι συστημένη, στη διεύθυνση: Κα
Βεκρή Ειρήνη, Σαρανταπόρου 3, ΤΚ:
16673 με την ένδειξη «Για τον Λογοτεχνικό Διαγωνισμό».
8. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής
θα ανακοινωθούν μετά τη λήξη του
χρόνου υποβολής των έργων.
9. Βραβεία: Θα δοθούν, Α΄ Βραβείο επαμειβόμενο με 1.000 Ευρώ,
Β΄ Βραβείο με 500 Ευρώ και τρεις
έπαινοι.
10. Η απονομή των βραβείων θα γίνει κατά την Πρωτοχρονιάτικη γιορτή της «Λεσβιακής Παροικίας» τον
Ιανουάριο 2012.
11. Δικαίωμα συμμετοχής: Έχει
οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος ηλικίας έως 40 ετών.
Εκ του Διοικητικού Συμβουλίου
19
Γιάννης Κουνέλλης
Επιμέλεια της ζωγράφου Kαίτης Μεσσηνέζη
Ο Γιάννης Κουνέλλης είναι πάρα πολύ γνωστός ως μία από τις ηγετικές φιγούρες
του κινήματος της Arte Povera και ένας σημαντικός καλλιτέχνης που η πρακτική του
συμπεριλαμβάνει ζωγραφική, κολλάζ, γλυπτική, περφόρμανς, σχέδια για το θέατρο και
την όπερα.
O Κουνέλλης είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ως ο οπτικός φιλόσοφος που χτίζει μία
νέα αλφάβητο ετερόκλητων υλικών, ένα βιωματικό λεξιλόγιο, στο οποίο τόσο η μνήμη
όσο και ο άνθρωπος, διαδραματίζουν ένα κυρίαρχο ρόλο. Συνδυάζοντας πρωτογενή ή
βιομηχανικά υλικά όπως: κάρβουνο, χρυσό, φωτιά, ωμό κρέας, πέτρες, ατσάλι, ζωντανά
άλογα και μουσική, τα έργα του θέτουν θεμελιώδη ερωτήματα και σκηνοθετούν με
δραματικό τρόπο την ποίηση του σύγχρονου κόσμου.
Θεωρείται σήμερα, ένας από τους πιο ακριβούς έλληνες ζωγράφους το νούμερο 9,
σύμφωνα με τους κριτικούς Τέχνης και τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους των σύγχρονων ρευμάτων στην
τέχνη της ζωγραφικής. Η τέχνη του έχει χαρακτηρισθεί μεταξύ άλλων «ριζοσπαστική»
και «επιθετική». Ο ίδιος απέχει από συζητήσεις γύρω από το έργο του, δεν δίνει εύκολα
συνεντεύξεις και αποφεύγει τη δημοσιότητα.
Βιογραφικά στοιχεία:
Ο Γιάννης Κουνέλλης γεννήθηκε
στον Πειραιά από γονείς Αγιασώτες,
το Γρηγόρη και την Ευαγγελία Κουνέλλη, το 1936. Παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών της
Αθήνας, και το 1956 μετακομίζει στη
Ρώμη για να σπουδάσει στην Academia
di Belle Arti.
Η πρώτη του ατομική έκθεση με τίτλο “L’Alfabeto di Kounellis” στη Galleria
della Tartaruga στη Ρώμη θεωρείται ως
προπομπός του κινήματος της Arte
Povera το 1967. Έχει πραγματοποι-
ήσει σημαντικές ατομικές εκθέσεις
σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων: Ambika P3, London, 2010, Neue
Nationalgalerie, Berlin, 2008, Museo
d’Arte Contemporanea Donnaregina,
Naples, 2006, Museo Nacional Centro
de Arte Reina Sofía, Madrid, 1997,
MoCA, Chicago, 1986, και η περιοδεύουσα έκθεση στα: Stedelijk
Van Abbemuseum, Eindhoven, Obra
Social, Caja de Pensiones, Madrid, the
Whitechapel Art Gallery, London και
στο Staatliche Kunsthalle Baden-Baden,
1981. Ο Κουνέλλης έχει ένα Artist
20
όσα θέλει να πει μόνο μέσα από τα
έργα του.
Πρώτη η Κατερίνα Κοσκινά, ιστορικός Τέχνης και επιμελήτρια του Ιδρύματος Ι. Φ. Κωστοπούλου, ήταν αυτή
που, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του
Ιδρύματος, προσκάλεσε τον Γιάννη
Κουνέλλη και οργάνωσε την παρθενική
αναδρομική έκθεσή του στην Ελλάδα,
η οποία διήρκεσε από 1ης Οκτωβρίου ως 13 Νοεμβρίου 1994. Ήταν μια
έκθεση που προκάλεσε βαθύτατες
εντυπώσεις, όχι μόνο όσον αφορά
το περιεχόμενό της αλλά και ως προς
τον χώρο όπου έγινε: στο αμπάρι του
φορτηγού πλοίου «Ιόνιον» που ήταν
αραγμένο στον Πειραιά. Ο κόσμος
είχε ανταποκριθεί τότε στην πρόσκληση του καλλιτέχνη, με αποτέλεσμα ο
πρώτος αυτός «διάλογός» του με το
ελληνικό κοινό να έχει ιδιαίτερα θετικά
αποτελέσματα.
Γιατί άραγε ο Γιάννης Κουνέλλης συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στους
πιο ακριβούς ζωγράφους;
Η Κατερίνα Κοσκινά επισημαίνει ότι:
«Ο Γ. Κουνέλλης είναι καλλιτέχνης πανευρωπαϊκής εμβέλειας και όχι μόνο
ένας από τους μεγαλύτερους και ακριβότερους έλληνες καλλιτέχνες, αλλά
από τους μεγαλύτερους και ακριβότερους παγκόσμια. Και αυτό, γιατί το
έργο του δεν είναι εθνικό. Αν μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε κάπως τον
Κουνέλλη, θα έλεγα ότι είναι ευρωπαϊκός καλλιτέχνης και, αν θέλαμε να τον
προσδιορίσουμε ακόμη περισσότερο,
ότι είναι ελληνοϊταλός καλλιτέχνης, με
την έννοια ότι τα θέματά του αφορούν
ευρύτερα τον ευρωπαϊκό πολιτισμό,
παλαιότερο και σύγχρονο. Άλλωστε
Room στην Tate Modern, και έργα του
συγκαταλέγονται στις συλλογές του
μουσείου Guggenheim και MoMA στη
Νέα Υόρκη, ανάμεσα σε άλλα Μουσεία και συλλογές παγκοσμίως.
Από το 1956, χρονιά κατά την οποία
δεν έγινε δεκτός στην Ανώτατη Σχολή
Καλών Τεχνών, ως σήμερα έχει διανύσει πολύ μεγάλη πορεία και έχει... «εκδικηθεί» όλους όσοι δεν τον έκριναν
ικανό να φοιτήσει στη Σχολή. Αυτός
είναι και ο κύριος λόγος που ο Κουνέλλης δεν έκανε μέχρι σήμερα τόσες
πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα.
Ο Γιάννης Κουνέλλης έχει επιλέξει
έναν άλλον δρόμο, εντελώς διαφορετικό από αυτόν που του ανοίγουν τα
μέσα μαζικής ενημέρωσης για να επικοινωνεί με τους ανθρώπους. Ζωγραφίζει και κυρίως κάνει κατασκευές και
γλυπτά, δηλαδή «μιλά» και λέει όλα
Ο Γιάννης Κουνέλλης
(φωτογραφία του 1994)
21
έμπνευση και η σημειολογία «συναντήθηκαν» στους πίνακες εκείνης της
περιόδου δημιουργώντας αίσθηση και
στρέφοντας την προσοχή των ειδικών
και των φιλότεχνων στη δημιουργία
του.
Καλλιτέχνης που πάντα αγαπούσε
τους πειραματισμούς και τις νέες προκλήσεις, ο Κουνέλλης γρήγορα εγκατέλειψε αυτά τα θέματα για να στραφεί σε
άλλους τρόπους έκφρασης, επιστρατεύοντας υλικά «ταπεινά», καθημερινά:
το μαλλί, το κάρβουνο, το βαμβάκι, οι
καθρέφτες και πολλά άλλα άρχισαν να
«συνευρίσκονται» σε μια νέα ενότητα
έργων που ξέφευγαν πλέον από την
αυστηρή έννοια της ζωγραφικής. Ο
δημιουργός άρχισε να στήνει περιβάλλοντες χώρους και χάπενινγκ αναζητώντας τη δική του ελευθερία μέσα από
τις παραδόσεις και τις μνήμες αλλά και
μέσα από τις ποικίλες σύγχρονες και
ριζοσπαστικές προτάσεις μπροστά σε
συνειδητά επέλεξε να φύγει από την
Ελλάδα αναζητώντας και βρίσκοντας
στην Ιταλία τη φυσική, ιστορική και
πολιτισμική συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας, που διεκόπη απότομα τον 15ο
αιώνα».
Από την Ελλάδα έφυγε γύρω στο
1956. Πήγε στη Ρώμη για να σπουδάσει ζωγραφική και εγκαταστάθηκε εκεί για πάντα. Στην Αιώνια Πόλη
γνωρίστηκε με πολλούς πρωτοπόρους
καλλιτέχνες, οι οποίοι τον επηρέασαν
βαθύτατα στο έργο του. Το 1960 παρουσίασε την πρώτη έκθεσή του στην
γκαλερί «La Tartaruga» της Ρώμης, για
να αρχίσει σύντομα να εκθέτει σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και στην Αμερική. Από τα τέλη της δεκαετίας του
‘50 ως το 1967 ο Γιάννης Κουνέλλης
εμπνεύστηκε από τους αριθμούς αλλά
και από τα γράμματα της αλφαβήτου,
τους οποίους αποτύπωνε πάνω σε
μονόχρωμες επιφάνειες. Η ελεύθερη
22
μια νέα εποχή έκφρασης.
Παράλληλα μέσα από αυτές τις διαδρομές η διεθνής φήμη του εδραιώθηκε. «Ο Κουνέλλης», σύμφωνα πάντοτε
με τα λόγια της Κατερίνας Κοσκινά,
«είναι ένας καλλιτέχνης ο οποίος έχει
επηρεάσει όσο ελάχιστοι τον χαρακτήρα και το εικαστικό τοπίο της Ευρώπης. Δεν θα μπορούσε λοιπόν παρά
στο τέλος να έχει αναγνωριστεί, και όχι
μόνο σε επίπεδο καλλιτεχνικής προσφοράς αλλά και πραγματικής αξίας».
Ο Δημήτρης Παλαιοκρασσάς, ιστορικός Τέχνης και σύμβουλος Τέχνης
τονίζει ότι: «Οι Κουνέλλης, Σαμαράς
και Τάκις αποτελούν την τριάδα των
ελλήνων καλλιτεχνών που αναδείχθηκαν στο εξωτερικό και των οποίων η
αγορά είναι διεθνώς εδραιωμένη και
ισχυρή. Με τον όρο αγορά εννοούμε
μια ουσιαστική και συχνότατη παρουσία σε ιδιωτικές αγοραπωλησίες και
δημοπρασίες που αντικατοπτρίζει μια
πραγματική παραδοχή και εγγραφή
στη διεθνή ιστορία της τέχνης και στις
συλλογές σημαντικών μουσείων.
Από αυτούς τους τρεις, αλλά και από
οποιονδήποτε άλλον έλληνα καλλιτέχνη, ο Κουνέλλης έχει αυτό που λέγεται στην αγορά το «υψηλότερο κασέ».
Σε όλες τις σημαντικές δημοπρασίες
σύγχρονης τέχνης και στην Ευρώπη
και στην Αμερική υπάρχει παρουσία
του και πολλά έργα του σε ιδιωτικές
συνδιαλλαγές έχουν αγγίξει τα 500 χιλ.
δολάρια».
Η Αθηνά Σχινά, κριτικός και ιστορικός Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ισχυρίζεται και αυτή ότι: «ο Κουνέλλης είναι ακριβός ζωγράφος γιατί η
δουλειά του διαδραμάτισε ουσιαστικό
ρόλο στην ευρωπαϊκή τέχνη, κυρίως
στην εικαστική τάση arte povera της
Ιταλίας. Και αυτό γιατί έχει κάνει πολλές εκθέσεις, έχει μεγάλη εργογραφία,
τα έργα του βρίσκονται σε σημαντικές
συλλογές και έχει υπογραμμισθεί η
συμβολή του από κορυφαίους θεωρητικούς της τέχνης στην Ευρώπη».
Σήμερα ο Γιάννης Κουνέλλης έχει
μάλλον «εγκαταλείψει» τη ζωγραφική.
Οι διεθνείς εικαστικές διαδρομές του
τον έχουν φέρει σε άλλους χώρους:
κάνει γλυπτά και κατασκευές, εξακολουθώντας πάντα να χρησιμοποιεί
ευτελή υλικά. Η τέχνη του παραμένει
ιδιαίτερη, προσωπική, είτε αυτή γίνεται κατανοητή είτε όχι. Δεν είναι ένας
δημιουργός «εύληπτος» στο αμύητο
κοινό. Όπως όμως έχουν επισημάνει οι κριτικοί, είναι αναμφισβήτητα
ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της arte povera. Ο ίδιος
εξακολουθεί να μη μιλά εύκολα για τη
δουλειά του. Ή μάλλον περιορίζεται
σε μερικές λιτές δηλώσεις: «Το ότι συγκαταλέγομαι στους ακριβότερους εικαστικούς δημιουργούς είναι μια κριτική θεώρηση και σίγουρα δεν είναι δική
μου. Πάντως, μου δίνει μεγάλη χαρά
που οι άλλοι το λένε. Τι άλλο μπορώ
να πω; Το κόστος είναι ένα πρόβλημα
της αστικής τάξεως. Δεν είναι ένα πρόβλημα που έχουν οι καλλιτέχνες. Στην
αρχή πουλούσα για πάρα πολύ λίγα
χρήματα. Μετά, δεν ξέρω για ποιους
λόγους, οι τιμές ανέβηκαν. Σας τονίζω
όμως και πάλι ότι αυτά είναι προβλήματα αγοραπωλησίας που σίγουρα δεν
έχουν καμία σχέση με την τέχνη».
Εκθέσεις στην Ελλάδα: Η πρώτη του
έκθεση στην Ελλάδα έγινε τον Μάρτιο
23
του 1977, στη γκαλερί Jean Bernier.
Ακολούθησαν κι άλλες ατομικές εκθέσεις στη γκαλερί Bernier / Eliades, το
1979, το 1985 και το 1994, παράλληλα
το 1994 το ίδρυμα Ι.Φ. Κωστόπουλου
οργάνωσε την μνημειώδη αναδρομική έκθεσή του, των 30 χρόνων, στο
εμπορικό καράβι ”Iόνιον”(βλέπετε
φωτογραφίες στο κείμενό μας) στο λιμάνι του Πειραιά, η οποία προκάλεσε
μεγάλη αίσθηση σε όλη την Ευρώπη.
Επίσης, σημαντική ήταν και η συμμετοχή του στην έκθεση “Outlook” που
επιμελήθηκε ο Χ. Ιωακειμίδης το 2004
στην Αθήνα.
Στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης ‘97 οργανώθηκε έκθεση στη Θεσσαλονίκη, στο
Γενί Τζαμί και στην Αποθήκη Νο 4 του
ΟΛΘ, 30 νέων εικαστικών καλλιτεχνών, υπό την επίβλεψη και τις οδηγίες
του Γιάννη Κουνέλλη.
Το καλοκαίρι που μας πέρασε ο
Γιάννης Κουνέλλης δημιούργησε πρωτοποριακά σκηνικά για την τραγωδία
του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης» που παρουσιάστηκε στις 9 και
10 Ιουλίου σε παλιό ελαιουργείο στην
Ελευσίνα.
Από τις 25 Νοεμβρίου 2010 έως τις
13 Ιανουαρίου 2011 η γκαλερί Bernier
/ Eliades παρουσίασε την πέμπτη ατομική έκθεση του Γιάννη Κουνέλλη. Την
πρώτη ατομική που πραγματοποίησε ο
καλλιτέχνης στην Ελλάδα ύστερα από
16 χρόνια, όπου και παρουσίασε μία
καινούργια ενότητα έργων.
Σ’ αυτή την έκθεση, ο καλλιτέχνης
αποτυπώνει το παλτό του πάνω σε
καμβά. Τα έργα γίνονται κατευθείαν με
το παλτό και με την κίνηση του σώμα-
τος. Γι’ αυτό και σε κάθε έργο το αποτύπωμα είναι διαφορετικό. Δεν υπάρχει πινέλο. Δεν υπάρχουν περιθώρια
για διορθώσεις. Σε αυτή την έκθεση
γίνεται επιστροφή στο σώμα. Το παλτό λειτουργεί ως προέκταση του ανθρώπινου σώματος και ο καμβάς σαν
διπλό κρεβάτι, που το υποδέχεται. Το
αφήνει να ξαπλώσει, να ξεκουραστεί,
να απλωθεί, να κουλουριαστεί, να ταξιδέψει.
Ο Γιάννης Κουνέλλης, κάπου ανάμεσα στα εγκαίνια της πιο πάνω έκθεσής του και της διάλεξης που έδωσε, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών,
στο πλαίσιο του προγράμματος του
Μegaron Ρlus, έδωσε στην εφημερίδα «Βήμα» την πιο κάτω συνέντευξη για την τέχνη, την Ευρώπη, τον
φόβο, το ευρώ και τον Καβάφη...
Μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε, σχετικά, τον άνθρωπο Γιάννη Κουνέλλη, τον καλλιτέχνη και τις απόψεις
του για την τέχνη, την κοινωνία, και τον
τόπο που γεννήθηκε.
24
πολύ μεγάλο στη ζωή μου. Η Ελλάδα
παραμένει Ελλάδα, με τις μεγάλες αναφορές της».
- Συγκρίνουν, συχνά, την Ελλάδα με
την Ιταλία...
«Δεν είναι όμως το ίδιο πράγμα.
Στην Ιταλία βγαίνεις από το σπίτι σου
και βλέπεις τις εκκλησίες, τα μνημεία,
από το 1600 και το 1400, και όχι μόνο
στη Ρώμη, παντού. Όλη η Ιταλία είναι
έτσι. Γι΄ αυτό έχει μια ταυτότητα, μια
σαφή ταυτότητα. Έχει μια βαριά φυσιογνωμία, και αυτό σε κρατάει, σου
δείχνει τον δρόμο».
- Στην Ελλάδα θα λέγατε ότι αυτό
χάθηκε;
«Δεν ξέρω αν χάθηκε, η Ελλάδα δεν
είχε ποτέ τέτοιες πόλεις».
- Ταυτότητα είχε;
«Δεν μπορώ να καταλάβω... Το θέμα
δεν είναι αν έχει ταυτότητα. Το θέμα
είναι ότι θέλει να τη χάσει. Για πολ-
- Κύριε Κουνέλλη, τι είναι τα παλτά;
«Είχα κάνει ένα έργο με το παλτό
και το καπέλο στη Νάπολι, το πρώτο
που είχα δημιουργήσει. Μετά έκανα
και άλλα, στο Παρίσι, με το καπέλο.
Είχα κάνει και στο Λονδίνο, στο πάτωμα... Αυτό τώρα είναι μια μονοτυπία.
Μου αρέσει γιατί είναι φαντασμαγορικό. Νομίζεις ότι είναι πρόσωπα... Στην
πραγματικότητα είναι το στάμπωμα,
με μεγάλη ελευθερία. Μόλις που το
ακουμπάς... Εχει αυτή την κίνηση. Το
σώμα ακολουθεί την κίνηση. Το παλτό
με παραπέμπει στα καφέ, στις λογοτεχνικές συνομιλίες. Το ΄69 έκανα μια
έκθεση στο Παρίσι, με τις φωτιές. Και
τότε και τώρα αντίστοιχα».
- Δεκαοκτώ χρόνια έχουν περάσει από την τελευταία σας έκθεση,
στην Αθήνα. Είναι ζητούμενο για
εσάς η επιστροφή στην πατρίδα;
«Έχω γεννηθεί εδώ. Για μένα η Ελλάδα παραμένει μια υπόθεση. Και κάθε
τόσο μου αρέσει να γυρνάω και να
φτιάχνω ένα πράγμα. Είναι η αναφορά.
Η αναφορά είναι απαραίτητη για να
δεις τα αποτελέσματα, αυτό που έκανες».
- Λειτουργεί το αίσθημα μιας δικαίωσης;
«Η επιστροφή είναι δικός μου λογαριασμός. Δεν είναι ότι η Ελλάδα το θέλει ή όχι. Οι επιστροφές δεν είναι ποτέ
πραγματικά επιστροφές. Είναι στιγμές.
Μια στιγμή επιστρέφεις και μετά χάνεσαι».
- Νιώθετε πάντως και Ελληνας...
«Εχω γεννηθεί εδώ, οι γονείς μου
ήταν Ελληνες. Νομίζω ότι στην Ιταλία
έκανα τη δουλειά μου, από την πρώτη
μου έκθεση. Η Ιταλία παίζει έναν ρόλο
25
λούς λόγους. Είναι έξυπνοι άνθρωποι,
φυσικά, αλλά βλέπουν το τεχνητό της
Αμερικής και θέλουν να το μιμηθούν.
Ολες οι καταστάσεις που είναι κατά
της Ιστορίας έχουν την πατρίδα τους
και στην Ελλάδα, και αυτό είναι γελοίο.
Είναι δύσκολο να καταλάβεις. Όταν
ήμουν μικρός, άκουγα συνέχεια για τη
λαϊκή ζωγραφική και ακόμη δεν έχω
καταλάβει ποια είναι. Μα τι σχέση έχει
αυτό με τον Πλάτωνα; Δεν μπορούμε
να πούμε ούτε στιγμή ότι ο Πλάτωνας
πέθανε. Γιατί αυτό το φάντασμα είναι
φάρος και οδηγός. Αρα αυτή η λαϊκή
τέχνη ήταν φρούτο μιας αστικής τάξης, βαλκανικής, που δεν έχει να κάνει
σε τίποτε με μια πραγματική αστική
τάξη».
- Είχε ποτέ η Ελλάδα αστική τάξη;
«Όχι, πού να τη βρει. Η αστική τάξη
είναι στη Γερμανία, στην Αγγλία, στη
Γαλλία. Αυτές δημιούργησαν τη βιομηχανία, τα σχολεία, τα μουσεία της καινούργιας τέχνης. Και βγαίνει από τον
νεοκλασικισμό».
- Σε εποχές κρίσης η τέχνη τι ρόλο
μπορεί να παίξει;
«Οι Αρχαίοι γλίτωσαν την Ιταλία, γι΄
αυτό και ο καλλιτέχνης μπορεί να παίξει έναν ρόλο. Στη Δύση, μιλάω πάντα
για τη Δύση. Εγώ είμαι ένας άνθρωπος
της Δύσης, γεννήθηκα στη Δύση. Και
αυτά είναι τα σύνορα και δεν έχω καμία όρεξη να τα αμφισβητήσω».
- Νιώσατε ποτέ μετανάστης;
«Από την αρχή η προσπάθειά μου
ήταν να είμαι διαλλακτικός. Ούτε να
χάσω, ούτε να κερδίσω ίσως».
- Πώς σας φαίνεται η σύγχρονη ελληνική πολιτική πραγματικότητα;
«Υπάρχουν δυσκολίες, όχι μόνο οι-
κονομικές αλλά κουλτούρας. Το πρόβλημα της ταυτότητας ήταν και παραμένει μεγάλο. Πέρασε η εποχή ενός
επιπόλαιου αμερικανισμού και κατάργησε τα στοιχεία που κατείχε ο Ελληνισμός. Αν διαβάζαμε πότε πότε ένα
ποίημα του Καβάφη δεν θα ήταν τόσο
άσχημα...».
- Το νερό και η θάλασσα, το λιμάνι, ο
Πειραιάς που γεννηθήκατε, ασκούν
πάντα μια γοητεία πάνω σας...
«Φυσικά. Δεν είναι ένα στοιχείο η
θάλασσα, μιλώντας για Ελληνισμό. Ο
Ελληνισμός ταξίδεψε στη θάλασσα
ξέρετε, όχι στη στεριά... Στη θάλασσα
για να πας από εδώ ως εκεί δεν υπάρχουν δρόμοι μεγάλοι... Οταν ο αέρας
είναι διαφορετικός, σε πάει αλλού.
Εμένα αυτό είναι που μού αρέσει. Που
ο αέρας σού αλλάζει πορεία...».
-Τι είναι, τελικά, ταλέντο;
«Το ταλέντο είναι εβραϊκή λέξη και ξεκινάει από τα χρήματα, τα τάλαρα. Πώς
θα πουλήσεις, πώς θα τα καταφέρεις.
Στην πραγματικότητα σχετίζεται τόσο
λίγο με τη ζωγραφική... Ο Βαν Γκογκ
πούλησε μόνο ένα έργο».
- Το χρηματιστήριο της τέχνης
όμως αποτελεί μεγάλο οικονομικό
μέγεθος...
«Ναι, αλλά αυτό δεν αφορά την τέχνη.
Είναι η φυσιογνωμία μιας τάξης που
αυτή τη στιγμή έχει την εξουσία».
- Αυτή η τάξη καταλαβαίνει την τέχνη;
«Δεν ξέρω. Ξέρω ότι την τέχνη την
καταλαβαίνουν όλοι, τη βλέπουν όλοι.
Αν έχεις μια γλώσσα μπορείς να τη
διαβάσεις. Τα στοιχεία για να διαβάσεις είναι κοινά. Αν μπορείς, έχει καλώς, αν όχι...».
26
νομίζω ότι η Γερμανία δεν πρέπει να
γίνει ο άξονας μιας αναγέννησης της
Ευρώπης. Δυστυχώς η πολιτική της
Γερμανίας είναι οικογενειακής φύσεως:
κοιτάζει τον άνδρα και τα παιδιά της,
και αυτό είναι πολύ μικρό ως πολιτική.
Η Ευρώπη θα έχει μεγάλο μέλλον αν
οικοδομηθεί αυτό που λέμε “Ευρώπη”.
Και δεν σημαίνει να καταστραφούν οι
επί μέρους κουλτούρες - αυτό είναι
γελοίο. Τώρα που η κρίση αφορά την
Ιρλανδία δεν πρέπει να μας διαφεύγει
ότι στην Ιρλανδία έγραψε ο Τζόις τον
“Δαίδαλο” και ότι Ιρλανδοί ήταν ο Ντίλαν, ο Τόμας και ο Μπέκετ».
- Δουλεύετε πάντα τόσο πολύ;
«Ναι, πάντα. Είμαι δουλευταράς εγώ.
Η δουλειά είναι ένα πιστεύω για μένα.
Μένει μέσα στη συνείδησή μου. Δεν
είναι μόνο το καινούργιο σαν διακοσμητική ιδέα. Είναι η πίστη σε έναν
καινούργιο άνθρωπο».
- Ως ευρωπαίος πολίτης τι θα λέγατε ότι είναι σήμερα η Ευρώπη;
«Αυτό που ήταν πάντα η Ευρώπη: η
Γερμανία με την αστική τάξη της, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία με κάποιον
τρόπο. Τώρα βλέπουμε μια στιγμή της,
δεν είναι δύσκολη, είναι στιγμή ανισορροπίας. Η Ευρώπη φτιάχτηκε από τον
Αντενάουερ,από τον Ντε Γκωλ και από
τον Ντε Γκάσπερι (σ.σ.: ιταλός πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών)
για να μην μπορεί πια να γίνει ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Μετά πήρε
οικονομική διάσταση. Δεν αρκεί η οικονομία για να φτιαχτεί η Ευρώπη.Και
είναι καταστρεπτικό, από πνευματικής
πλευράς, ότι η Ευρώπη είναι μόνο ένας
οικονομικός παράγοντας. Η Ευρώπη
δεν είναι χρηματιστήριο, τζόγος. Οι
επενδύσεις είναι η θετική πλευρά, η
παραγωγικότητα. Το υπόλοιπο αποτελείται από πράγματα των τελευταίων
καιρών,πολύ επικίνδυνα».
- Υπάρχει ένας φόβος γύρω μας...
«Το ευρώ είναι από τα πιο ισχυρά νομίσματα στον κόσμο. Δεν μπορούν
όμως να το υπερασπισθούν. Οι μικρές
χώρες, όπως η Ελλάδα, δεν έχουν τα
μέσα να υπερασπισθούν το ευρώ.
Ήμουν πρόσφατα στην Κίνα, στο Πεκίνο και στη Σανγκάη. Τα περισσότερα
αυτοκίνητα είναι γερμανικά, και αυτό
τα λέει όλα... Κανένας άλλος στην Ευρώπη δεν είναι σαν τη Γερμανία. Αλλά
• Τα παραπάνω στοχεία προέρχονται από
ιστοσελίδα στο internet.
•Όλες οι φωτογραφίες είναι του Μανώλη
Μπαμπούση από την έκθεση του Γιάννη
Κουνέλη στο Μ/S Ιόνιον στον Πειραιά που
διοργανώσε το ίδρυμα του Ιωάννου Φ.
Κωστόπουλου
27
Το κορίτσι απ’ το πορτοκάλι
Γράφει η Ειρήνη Βεκρή
Στο ΣΕΔΕΣΤΑ0650, το Σταθμό Ελέγχου Διαστημικής Εναπόθεσης Σκουπιδιών και Τοξικών Αποβλήτων, το
γραφείο ήταν στενό. Οι σταθμοί είχαν αρχίσει να λειτουργούν όταν στη
Γη δεν είχε απομείνει πια χώρος για
σκουπίδια και απόβλητα. Εκεί είχε βρει
δουλειά η Αναστασία. Γκρίνιαζε για το
γραφείο. Το μπλοκ ζωγραφικής της
και οι ξυλομπογιές, που κουβαλούσε
κάθε φορά, έπιαναν όλο το χώρο. Δυο
ράφια είχε όλα κι όλα. Στο κάτω τρύπωσε τα σύνεργα ζωγραφικής, δεν χωρέσαν κι όλα, στο άλλο ψηλά, τα δυό
καινούργια της βιβλία. Είχε ψώνιο με
τα βιβλία, να τα διαβάζει, να τα ξεφυλλίζει πραγματικά, όχι με το κλικ στον
υπολογιστή της. Λάτρευε ακόμα και
τη μυρωδιά του χαρτιού, που δεν ήταν
βέβαια όπως παλιά, κάτι σαν πλαστικό
της ερχόταν, αλλά και πάλι κάτι ήταν. Γι
αυτό και πάντα αγόραζε κάποια βιβλία,
όσο κι αν ακρίβαιναν, ενώ μπορούσε
να τα διαβάζει δωρεάν στο δίκτυο.
Η Αναστασία τακτοποίησε τα μικροσκοπικά ηχεία και τα συμπράγκαλα της
μουσικής. Παρέα ήταν κι αυτή. Άρχιζε η τελευταία της βάρδια. Μόλις είχε
φύγει η Πηνελόπη. Τάχε αφήσει όλα
συγυρισμένα, καθαρά, όπως πάντα. Σε
μια ώρα θα ξεκινούσε η δουλειά, για
ένα μήνα εκεί. Τα πηγαινέλα δεν ήταν
εύκολα. Ύστερα, ευτυχώς πια, η σύνταξη.
Κοίταξε την τεράστια οθόνη μπρο-
στά της. Δεν είχε αρχίσει να έρχεται
τίποτα ακόμη. Κοίταξε και το ρολόι
της γήινης ώρας. Υπήρχε λίγος χρόνος
για να μπει στο δίκτυο, το Ίντερνετ
του Διαστήματος, το φοβερό Σπέισνετ. Ήθελε να δει τα μηνύματά της
και να πει δυο κουβεντούλες με τη
Σωτηρία. Η Σωτηρία ήταν μια φίλη απ’
το Σπέισνετ. Σ’ αυτή άνοιγε την καρδιά της, τον τελευταίο καιρό. Δεν είχαν
ποτέ συναντηθεί. Αλλά ήταν σα να την
ήξερε από χρόνια. Της είχε μιλήσει για
τη δουλειά της. Η Αναστασία ανέβαινε
στο Σταθμό για ένα μήνα. Εναλλάσσονταν με την Πηνελόπη, χρόνια τώρα
και χρόνια τώρα, βαριά κι ασήκωτη
της έπεφτε η μοναξιά. Αλλά αυτή τη
φορά, τα πράγματα είχαν χειροτερέψει. Έγραφε στο μήνυμα, την τελευταία φορά:
«Δουλειά κι αυτή. Πηχτό είναι το
τίποτα της μοναξιάς, κενός ο χώρος
τριγύρω. Η ψεύτικη βαρύτητα, η σιωπή
που δεν πνίγεται ούτε απ’ τη μουσική,
δεν παλεύονται πια. Και τί κάνω εδώ
πάνω; Σκουπίδια τακτοποιώ. Στο τσακ
είμαι για κατάθλιψη».
Η Σωτηρία της είχε απαντήσει:
«Κάνε υπομονή, μοναξιά νιώθουν οι
άνθρωποι παντού. Έφαγες το γάιδαρο, μην κωλώσεις στην ουρά. Άσε που
μπορεί αυτή τη φορά κάτι ν’ αλλάξει!»
«Μα πώς να κάνω υπομονή, θα μου
λείπουν οι δικοί μου άνθρωποι, ακόμα και το φαγητό θα μου λείπει. Δεν
28
αντέχονται οι κόκοι πρωτεΐνης και βιταμινών συμπυκνωμένοι, σε διάφορες
γεύσεις. Όλες τις έχω πάρει. Αλλά δε
μου πάνε. Εγώ θέλω να τρώω φρούτα
αληθινά. Τα πορτοκάλια μου, τις φρέσκιες τις σαλάτες μου...»
Η Σωτηρία δεν της είχε γράψει άλλο.
Και τώρα, είχε χαθεί. Δεν μπορούσε
να επικοινωνήσει μαζί της. Περίεργο, βλάβη; Ξαναδοκιμάζω αργότερα
σκέφτηκε. Ας διαβάσω κάτι, είπε από
μέσα της πάλι η Αναστασία, παρόλο
που θα ήθελε να τ’ αφήσει τα βιβλία
για λίγο αργότερα, που θα ζόριζε και
πιο πολύ το πράμα. Αλλά δεν κρατήθηκε κι άπλωσε το χέρι της, να πιάσει
το πρώτο βιβλίο απ’ το ραφάκι. Και
τότε τσουουπ τσουουπ! Αργά, αλλά
σταθερά, στη λίγη τεχνητή βαρύτητα,
ένα καταστρόγγυλο, λαχταριστό πορτοκάλι κύλησε στο γραφείο και στάθηκε δίπλα στις ξυλομπογιές που είχαν
ξεμείνει.
Κύριε των Δυνάμεων! Το πορτοκάλι
άνοιξε στα δυο κι από μέσα ξεπρόβαλε ένα πανέμορφο κορίτσι.
«Ουφ! Θα προτιμούσα να είχες λαχτάρα για καρπούζι, θα ταξίδευα εκεί
μέσα πιο άνετα», είπε γελώντας και
ισιώνοντας τη μπλούζα της.
Η Αναστασία δεν έβγαζε μιλιά. Κοίταζε, κοίταζε μονάχα.
«Η Σωτηρία είμαι», είπε το κορίτσι,
«στο ’χα πει, πως αυτή τη φορά κάτι
μπορεί ν’ αλλάξει. Τα κατάφερα. Θα
μείνω μαζί σου για συντροφιά. Θάχουμε πολλά να πούμε. Φάε πρώτα το
πορτοκάλι σου, πριν χάσει κι όλες του
τις βιταμίνες».
Η Αναστασία δεν έβγαζε μιλιά. Κοίταζε, κοίταζε μονάχα. Ύστερα έφαγε
το πορτοκάλι.
Πέρασε ο μήνας, ούτε που τον κατάλαβε η Αναστασία. Η Σωτηρία ήταν
περιβόλι. Όσο μπόι της έλειπε, άλλο
τόσο έξυπνη κι αστεία ήταν.
Ο ΣΕΔΕΣΤΑ0650 γέμισε ιστορίες,
γέλια και τραγούδια και μουσική. Και
οι έλεγχοι γινόταν κανονικά, τα απόβλητα πήγαιναν στη σωστή θέση, τις
προγραμματισμένες ώρες. Όλα καλά.
Καμμιά ατασθαλία, κανένα πρόβλημα.
Ήρθε στο τέλος και το όχημα για την
αλλαγή της βάρδιας. Έφερε την Πηνελόπη.
«Έλα, φεύγουμε» είπε η Αναστασία
στη Σωτηρία και μπήκε γρήγορα στο
όχημα, όπως προβλεπόταν.
«Θα μείνω» είπε εκείνη και χώθηκε
γρήγορα γρήγορα στο ραφάκι.
«Αχ, κρίμα. Τι λες τώρα. Δεν πρόλαβα να εξηγήσω και τίποτα στην Πηνελόπη. Καλά. Θα της στείλω μήνυμα».
Η Αναστασία γράφει μηνύματα από
τη Γη, στην Πηνελόπη στο Σταθμό.
Εκείνη απαντά πάντα:
«Μα τί είναι αυτά που μου λες; Δεν
καταλαβαίνω τίποτα. Ποιο ραφάκι; Δεν
υπάρχει κανένας εδώ!»
Η Αναστασία είναι σίγουρη, ανοίγει
το μπλοκ ζωγραφικής της. Είχε μεγαλουργήσει με τις ξυλομπογιές της.
Νάτο το κορίτσι που κρύφτηκε μέσα
στο πορτοκάλι, με ένα τεράστιο χαμόγελο.
Πώς γίνεται να χωρά ένα τόσο μεγάλο χαμόγελο, σ’ ένα τόσο μικροσκοπικό κορίτσι; Από πού ερχόταν; Πού
είναι τώρα; Τί μ’ έκανε να μη ρωτήσω
τίποτα για κείνη; Πώς κρύφτηκε μέσα
στο πορτοκάλι; Βρε, λες να μην υπάρχει Σωτηρία; Σκέφτεται τώρα η Αναστασία.
29
Οι Μυτιληνιές Μάνες
Γράφει η Όλγα Σταυρίδου - Δεληγιάννη
Δεν θα ήμουν περισσότερο από πέντε - έξι χρονών όταν ήρθα πρόσωπο
με πρόσωπο με ό,τι χειρότερο υπάρχει στη ζωή: την Απώλεια…
Μια οικογένεια έμεινε στην γειτονιά
μου: πατέρας με τα δύο του κορίτσια.
Η μάνα είχε πεθάνει νέα. Το ένα κοριτσάκι με κάλεσε στην γιορτή του.
Πήγα. Όταν έφυγαν τα παιδιά, αναψοκοκκινισμένο με πήρε από το χέρι
και σφίγγοντάς το νευρικά με ανέβασε
στα επάνω δωμάτια. «Στις μύτες των
ποδιών σου» μου είπε. «Θα μπούμε
στο δωμάτιο της μαμάς μου και δεν
πρέπει να ταράξουμε την ησυχία της».
Τα παντζούρια ήταν κουφωμένα.
Στο μισόφωτο, η μικρή αδύνατη σιλουέτα με πυρετώδεις κινήσεις άνοιξε
τη ντουλάπα και έβγαλε από μέσα ένα
θαυμάσιο νυφικό. Αστραποβολούσε! Όλα γύρω φωτίστηκαν. Σηκώνοντας το ψηλά, το ανέμισε θριαμβευτικά κάνοντάς το να θροΐζει ελαφρά
σαν φύλλωμα δέντρου και το άπλωσε
στο κρεβάτι. «Βλέπεις τι λεπτό κορμί
είχε η μαμά μου; Και πόσο όμορφη
ήταν!»
Έπεσε πάνω στο νυφικό και ακούμπησε τρέμοντας το μάγουλό της στο
μέρος της καρδιά. Δεν θα το ξεχάσω
ποτέ…
Λίγα χρόνια αργότερα. Στο σχολείο
της Αγίας Ειρήνης, παιδιά σε μεγάλους
κύκλους κουβεντιάζουν ταραγμένα ένα
ξεχωριστό γεγονός. Πέθανε η όμορφη
γυναίκα του πιο γνωστού γιατρού της
πόλης μας. Νέα, κορίτσι σχεδόν.
- Την ξέρω, φωνάζω. Είναι φίλη της
μαμάς μου.
- Την ήξερες, με διορθώνει ένα μεγάλο παιδί. Δεν υπάρχει πια. Την πήρε
ο Θεός κοντά του.
Έφυγα από τον κύκλο των παιδιών
οργισμένη. Κι αυτός ο Θεός έπρεπε
να πάρει αυτήν την όμορφη συννεφούλα με διάφανο πρόσωπο, τα χρυσόξανθα μαλλιά και τις δυο ακύμαντες
λίμνες των ματιών της…
Και το παιδί της; Δεν σκέφτηκε το
παιδί της;
- Θα την κάνει αγγελάκι, μου είπε η
γιαγιά μου κι εγώ την αποστόμωσα: την
ρώτησα αν το θέλει. Την ρώτησε;
Όλα γίνονται χωρίς να ρωτηθούμε!
Κάποιος μας χάριζε ένα ακριβό δώρο
- τη Ζωή - και όποτε ήθελε την ξανάπαιρνε πίσω. Σαν κάποια παιδιά που
έδιναν μικροδώρα σε άλλα για να τα
αγαπούν. Και στο πρώτο μάλωμα, τάπαιρναν πίσω!
Έχοντας τους γονείς μου, θεωρούσα
αυτονόητο να συμβαίνει αυτό σ’ όλα
τα παιδιά του κόσμου… Και τα δύο
αυτά συμβάντα με έκαναν να δω τη
ζωή με άλλα μάτια.
Οι μητέρες των φιληνάδων μου έκαναν ένα τρυφερό σύνολο με τα παιδιά
τους, που θάλεγες πως δεν θα το χάλαγε ποτέ κανείς. Μια μοναδική σχέση
που έμενε ακλόνητη μετά από θυμούς,
παρατηρήσεις και μαλώματα. Μοναδική αφού σε λίγα λεπτά ξαστέρωνε ο
ουρανός κι όλα γίνονταν όπως πριν.
Μέλι γάλα..
Και προχωρούσε μέσα στο χρόνο
αυτό το σφιχτοδεμένο σύνολο μακά30
ριο, ευτυχισμένο.
Οι Μυτιληνιές γυναίκες… Γνώρισα
κι άλλες πολλές από κάθε γωνιά του
ελληνικού χώρου. Η ζυγαριά βάραινε
πάντα προς αυτές.
Όμορφες, χαρούμενες, πανέξυπνες,
αεράτες, ερωτικές και ερωτεύσιμες!
Τα χτεσινά κορίτσια, όμως, μεταμορφώνονταν όταν έκαναν οικογένεια. Σαν
έτοιμες από καιρό, γίνονταν δέσποινες
του οίκου τους - οικοδέσποινες. Σαν
πολύπειροι καπετάνιοι έπαιρναν το
τιμόνι του σπιτιού στα χέρια τους και
δεν το άφηναν ποτέ.
Καλές νοικοκυρές, εξαιρετικές μαγείρισσες, άριστες παιδαγωγοί αλλά
και πιστές, καρτερικές, αξιοπρεπείς
και δυνατές. Τέλειες σύντροφοι, πολύτιμες συμπαραστάτριες των ανδρών
τους μοιράζονταν τις αγωνίες, τα βάσανα, τους πόθους, τις ελπίδες, τα
όνειρά τους με το ίδιο γλυκό χαμόγελο κι έναν καλό λόγο στην άκρη των
χειλιών τους…
Πάντα «καθωσπρέπει» φρόντιζαν να
κρατούν κλειστή κάθε κερκόπορτα για
να μην μπει κάτι αρνητικό και ταράξει
τη γαλήνη του σπιτιού τους. Μα και να
μην βγει κάτι προς τα έξω και ασχημίσει την όμορφη εικόνα που είχαν οι
άλλοι.
Έτσι, κατάπιναν και χώνευαν τα πάντα ζώντας μέσα στον κόσμο αλλά
σε μια σκληρή μοναξιά. Τα όρια της
πόλης ήταν περιορισμένα, ο κύκλος
στενός, οι δυνατότητες διαφυγής μηδενικές και έτσι έπρεπε να στέκονται
ψύχραιμες και κυριαρχημένες απέναντι στα ερευνητικά μάτια που τρυπούσαν αδιάκριτα τους πέτρινους τοίχους
των σπιτιών τους…
Για περισσότερη ασφάλεια ύψωναν
αόρατα τείχη που γίνονταν η φυλακή τους. Δεν τις ένοιαζε! Ήξεραν ότι
εκείνες μόνες ήταν οι φύλακες του κύρους της οικογένειας.
Στις δύσκολες ώρες, αυτές οι άβγαλτες, οι ευαίσθητες, οι «άψητες» ατσάλωναν και τότε έβλεπες κάποιες άλλες
στη θέση τους.
Έξυπνες και εύστροφες περισσότερο από τις άλλες Ελληνίδες από την
αρχαιότητα ακόμη, πράγμα που έκανε
τους Έλληνες να τις κακολογούν με
μυθεύματα - δημιουργήματα της ανασφάλειά τους απέναντι σ’ αυτό το είδος των γυναικών που… απειλούσε τα
πρωτεία τους!
Τοπικίστριες, λάτρευαν τον τόπο
τους και τους ανθρώπους του και δεν
δέχονταν κακό λόγο γι’ αυτόν.
Οι Μυτιληνιές Μάνες… Οι καλύτερες του ελληνικού χώρου (δεν είναι
σχήμα λόγου αλλά γενική ομολογία).
Όσοι γεννηθήκαμε σ’ αυτή τη γωνιά
της γης είμαστε τυχεροί γιατί οι Μυτιληνιές Μάνες έβαλαν τα παιδιά τους
στο κέντρο του κόσμου τους σαν
αγάλματα Θεών σε αρχαίους ναούς
και τα λάτρευαν.
Το πρόσωπό τους γλύκαινε και
άστραφταν ολόκληρες όταν απευθύνονταν σ’ αυτά, ακόμη και ο τόνος της
φωνής τους άλλαζε.
Σαν λέαινες έμπαιναν μπροστά στα
παιδιά τους όταν τα ένιωθαν σε κίνδυνο: όταν οι άλλοι τα στενοχωρούσαν,
τα μάλωναν, τα κακολογούσαν.
Συνδύαζαν κατά τον καλύτερο τρόπο αυστηρότητα, στοργή και αγάπη.
Έτσι έλεγαν πολλά «όχι» κυρίως σε
ό,τι μας έδινε χαρά σαν να μεγάλωναν
μελλοντικούς… ασκητές!
Γι’ αυτό κι εμείς με την δυσάρεστη
31
εμπειρία των πολλών «όχι» είπαμε όλο
«ναι» στα παιδιά μας με τα… γνωστά
αποτελέσματα! Και όχι μόνον. Σκέφτονταν και ενεργούσαν για… λογαριασμό μας! Ακόμη και… διάλεγαν
ανθρώπους και… ερωτεύονταν για λογαριασμό μας!
Μοιράζονταν τη ζωή των ανθρώπων
τους: «πήγαιναν» με τους άντρες τους
στη δουλειά, με τα παιδιά στα σχολεία,
στα φροντιστήρια, στις φιλικές και
ερωτικές συναντήσεις! Είμαστε βλέπετε ό,τι πολυτιμότερο είχαν: οι βασιλιάδες και βασίλισσές τους και πάνω από
μας δεν έβαζαν κανένα.
Αυτή ήταν η μία πλευρά του νομίσματος, υπήρχε όμως και η άλλη.
Μέσα τους ήταν βαθειά ριζωμένες
αρχές που τους είχαν εμφυσήσει οι
προηγούμενοι και θεωρούσαν ότι κι
αυτοί έπρεπε να τις μεταγγίσουν με
κάθε θυσία στους επόμενους.
Τότε μόνον ήταν ήρεμες και ικανοποιημένες!
Όπως μου είπε ένας αγαπημένος φίλος: οι Μάνες μας καμάρωναν κι ήταν
καλές μαζί μας γιατί είχαν καλά παιδιά.
Αν δεν ήμασταν καλοί θα ήταν έτσι;
Εγώ νομίζω ότι δεν υπήρχε περίπτωση
να μην… ήμασταν καλοί. Θα μας έκαναν… με το ζόρι!
Όλη όμως αυτή η προσπάθεια να γίνουμε «όπως έπρεπε» δεν μας άφησε
να ζήσουμε «όπως θέλαμε».
περήφανες εκείνες! Τι να πεις;!
Στο νου μου έρχεται κάτι που έζησα στη Μυτιλήνη όταν βρέθηκα καθηγήτρια στο Γυμνάσιο, όπου φοίτησα.
Ήταν η μέρα που δίναμε ελέγχους.
Συνήθως οι μάνες έρχονταν να τους
πάρουν. Όταν είδα αυτές τις υπερήφανες γυναίκες με το επίσημο τους
ύφος και τα καλά τους ρούχα να κρύβουν επιμελώς την ανησυχία τους πίσω
από ένα ήρεμο πρόσωπο, συγκινήθηκα. Αφάνταστα…
Φρόντισα να έχω μόνον επαινετικά
λόγια ακόμη και για τις πιο αδύνατες
μαθήτριες για να έχω τη χαρά να βλέπω αυτές τις υπερήφανες μάνες να
φεύγουν το ίδιο καμαρωτές όπως είχαν έρθει!
Πόσες έντονες παρουσίες υπήρξαν
αυτές ότι Μάνες στη ζωή των ανδρών,
των παιδιών και των εγγονιών τους!
Ήταν το σταθερό κοντάρι στο γαϊτανάκι της οικογένειας. Ήταν το στιβαρό
χέρι που κρατούσε γερά το μαντήλι
στο χορό των άλλων για να κάνουν τις
φιγούρες τους δίχως να πέφτουν και
να τσακίζονται! Ήταν… ήταν… ήταν…
Έφτασε, όμως, το πλήρωμα του χρόνου και το τέλος, για το οποίο καμία
από τις δύο πλευρές δεν ήταν προετοιμασμένοι. Τα παιδιά και τα εγγόνια
έχαναν το παν. Και έμειναν να σκέφτονται πόσα θάθελαν να τους πουν
και δεν πρόφθασαν, πόσα θάθελαν να
τους προσφέρουν… ούτε φαντάζονται το ότι «φαίνεται πολύ κουρασμένη, πήγαινε να κοιμηθείς» ενώ εκείνες
πεθαίνουν είναι κάτι μοναδικό όπως
μοναδική είναι και η Ζωή.
Θα διαπιστώσουν με σπαραγμό ξανά
και ξανά τη διαφορά στο φέρσιμο και
των πιο κοντινών τους με αυτό της Μάνας τους.
Οι άνθρωποι βιάζονται:
έγνοιες, βιοτικές συνθήκες
όνειρα, συμβιβασμοί…
Που καιρός να γνωρίσουν τη ζωή τους!
Τ. Λειβαδίτης
Δεν γνωρίσαμε τη ζωή εμείς, έγιναν
32
Θα γυρνάνε πίσω ξανά και ξανά και
θα τις ψάχνουν σ’ όλη τους τη ζωή
σαν παιδιά παρατημένα στα πηχτά
σκοτάδια. Πόσο έρημα νιώθουν ξέροντας ότι δεν θα τις συναντήσουν ξανά!
Μόνο στα πιο όμορφα όνειρά τους…
Να το ήξεραν νωρίτερα! Τότε, η ευτυχία των μανάδων τους θάχε γίνει ο
σκοπός τους.
Τώρα, όμως, είναι πολύ αργά γι’ αυτούς. Το χαρούμενο, το ξέγνοιαστο
κομμάτι του εαυτού τους χάθηκε μαζί
με τις μάνες τους…
Τους πιάνει το παράπονο όταν σκέφτονται ότι αυτές οι Μάνες έκαναν τα
πάντα γι’ αυτούς: ύψωσαν προς όλους
λευκές σημαίες συνθηκολόγησης, συμβιβάσθηκαν, σώπασαν σαν νάφταιξαν,
εξαφάνισαν τις επιθυμίες τους…
Και το δυσκολότερο: έζησαν μια ζωή
δίχως πρόγραμμα. Δίχως περιεχόμε-
νο. Το πρόγραμμα και το περιεχόμενο
τους τα ‘διναν τα δικά τους πρόσωπα
καταπώς εκείνα νόμιζαν, έτσι που εκείνες ξέχασαν τι ήθελαν και τι δεν ήθελαν. Και έφυγαν έτσι…
Σα να’ ζησε τη ζωή μου ένας άλλος
και μένα δεν μου δόθηκε
Παρά μονάχα να πεθάνω στη θέση του…
Τ. Λειβαδίτης
Η Μυρσίνη, η Ρίτα, η Λένα, η Κλαίρη,
η Ευαγγελία, η Ελένη, η Στάσα, η Λόπα,
η Κατίνα, η Μύρτα, η Μαρία, η Πόπη, η
Κωνσταντίνα, η Ασπασούλα, η Μάρω,
η Ρηνούλα, η Φαιναρέτη, η Σοφίτσα, η
Βέρα, η Ευτυχούλα, η Γαλάτεια, η Μαριάνθη, η Χαρίκλεια, η Ουρανία.
Οι Άγιες στο εικονοστάσι της ψυχής
μας!
Γυναίκες της Λέσβου με την παραδοσιακή τους φορεσιά (φωτ. Σ. Χουτζαίου)
33
Μια τσιγγάνα φαινόμενο
Γράφει ο Πάνος Αναγνώστου*
Σωτήριο έτος 2000 στους Πύργους
Θερμής Λέσβου, μεσημεριάτικα κι ένα
αντρόγυνο τουριστών, έχει πάρει το
μπάνιο του στην παραλία κι ανεβαίνει
προς τα «ενοικιαζόμενα» όπου διαμένει, ακολουθώντας τον στενό χωματόδρομο δίπλα στα ερείπια της Αρχαίας,
(Εποχής Τροίας), Θερμής.
Μπροστά τους συμβαίνει να περπατά μια τσιγγάνα στην πιο γνήσια «εκδοχή» της ράτσας της. Ιδιαίτερα μελαχρινή, λιγνό στυλάτο σώμα, μακριά
χυτά μαύρα μαλλιά, πολύχρωμή ρόμπα
μέχρι τους αστραγάλους. Δίπλα της
το όμοια μαυριδερό 10χρονο περίπου
αγόρι της…
Οι τουρίστες μας την παρατηρούν
και τη σχολιάζουν. Την περπατησιά
της, τη δαχτυλίδι μέση, το φανταχτερό
ποδήρες φόρεμά της. Κάποια στιγμή
παρατηρούν ότι τα βατραχοπέδιλα –
του γιου της προφανώς, που σηκώνει η
ίδια – είναι «σαν τα δικά τους». Κάπως
περίεργο δεν είναι για τσιγγανόπουλο;
Να διαθέτει βατραχοπέδιλα και μάλιστα ποιοτικά, σχολιάζουν μεταξύ τους,
στη γλώσσα τους φυσικά.
Πόσο θα ‘θελαν να πιάσουν κουβέντα μαζί της, να τη ρωτήσουν για τις
απορίες τους, αλλά και να μάθαιναν
κάτι για τη ζωή, τη νοοτροπία της κλπ.
Πότε θα ‘βρισκαν καλύτερη ευκαιρία,
σε ποια γλώσσα όμως να συνεννοηθούν, αφού τσιγγάνικα δεν ξέρουν, κι
ούτε ελληνικά που θα ‘ξερε η τσιγγάνα,
αφού εδώ ζει.
Επιχειρούν τελικά μια πρώτη επαφή,
μέσω της κοινής νοηματικής γλώσσας
(πετώντας ανάμεσα και καμιά αγγλική
λέξη, απ’ αυτές που ‘χουν γίνει διεθνείς).
«Για κοίτα που έχουμε τα ίδια βατραχοπέδιλα…», είναι η πρώτη φράση
τους (πρόφαση) για να σπάσει ο πάγος.
«Ε όχι και τα ίδια! Μόνο το στυλ
τους μοιάζει. Τα δικά μας είναι τάδε
(ευρωπαϊκής) μάρκας και πολύ καλύτερης ποιότητας!» Κόκαλο οι τουρίστες
μας απ’ την Εσπερία. Όχι δε μόνο για
το περιεχόμενο της απάντησης που
έλαβαν! Αλλά - ακόμα περισσότερο –
για τα άψογα γαλλικά, στα οποία τους
μίλησε η τσιγγάνα, με απόλυτη άνεση!!
- «Πως και ξέρετε τόσο καλά γαλλικά», λένε κατάπληκτοι… (στα γαλλικά
φυσικά πια).
- «Γιατί; Δεν έχουμε εμείς δικαίωμα να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες; Ή
μήπως δεν είμαστε ικανές για κάτι τέτοιο;» Απαντά η τσιγγάνα, σαν να της
είχαν θίξει τη ράτσα της ολόκληρη:
«Όχι - όχι δεν θέλαμε να σε προσβάλουμε» (ψελλίζουν οι τουρίστες μας).
«Και βέβαια έχετε δικαίωμα… και βέβαια μπορείτε… δεν είναι αδιανόητο,
αλλά να… είναι κάπως σπάνιο… είναι
η ευχέρεια με την οποία τα μιλάτε που
μας παραξένεψε…»
- «Με ό,τι καταπιανόμαστε εμείς οι
τσιγγάνες, (τραγούδι, χορός, ντέφι
34
κλπ.) εννοούμε να το φθάνουμε στο
τέλειο!» ανταπαντά με υπεροψία πάντα, η τσιγγάνα φαινόμενο.
- «Είναι όμως και η τέλεια προφορά
σας που μας ξενίζει…» συμπληρώνει
η σύζυγος του τουρίστα μας… για να
μπαλώσει τα πράγματα.
- «Φυσικά κι επιδιώκουμε και την
τέλεια προφορά της ξένης γλώσσας
που διαλέγουμε να μάθουμε, που για
τα γαλλικά είναι η παριζιάνικη, όχι σαν
τα δικά σας γαλλικά - δεν ξέρω που
τα μάθατε - με το άσχημο «αξάν» των
Βαλλόνων του Βελγίου!...» συμπληρώνει περιφρονητικά η τσιγγάνα, ανοίγοντας συγχρόνως το βήμα της, σαν
να μην καταδεχόταν να μιλά άλλο, μ’
ανθρώπους που «κακοποιούν» τη γαλλική!
Έμειναν στήλες άλατος ν’ αλληλοκοιτάζονται οι ξένοι μας… Έξω απ’ όλα τ’
άλλα συνέβαινε να ‘ναι και Βέλγοι Βαλλόνοι εκ γενετής, περήφανοι φυσικά
και για την γλώσσα τους!
Ξαναπήραν το δρόμο τους, (χωρίς
ακόμα να ‘χουν συνέλθει), μόλις διαπίστωσαν ότι εμποδίζουν την κίνηση.1
Λεπτομέρεια: Η τσιγγάνα της ιστορία μας, ήταν πράγματι τέλεια, κατά
την ειδή, το ντύμα της κλπ., όχι όμως
και κατά την ταυτότητά της! Επρόκειτο
για την, (κατ’ εμέ), σύγχρονη μετεμψύχωση της Ψάπφας μας («Μαυροτσούκαλο» ήταν κι αυτή κατά τον Ελύτη), τη
μεγάλη, πανευρωπαϊκής και όχι μόνο,
εμβέλειας και φήμης, συνθέτριας, αοιδού, μουσικού και ποιήτριας Αγγελικής Ιονάτου, μόνιμης κατοίκου Παρισίου, με δεύτερη κατοικια τη Θερμή
Λέσβου, νυν δε και επιτίμου δημότη
της Μυτιλήνης, που ολοκλήρωσε και
τυπικά το δέσιμό της με το νησί της
Σαπφούς και του Ελύτη, όπως βαθύτατα επιθυμούσε!... Είχε ακούσει λίγο
πριν το ζεύγος των βέλγων που την
ακολουθούσε, να την σχολιάζουν με
συγκατάβαση σαν ταλαίπωρη φτωχή
σίγουρα κι αγράμματη τσιγγανοπούλα και μπήκε στον πειρασμό να τους
αφήσει στην πλάνη τους για… να το
διασκεδάσει.2 Μόνο που το παράκανε
λίγο, αφού ούτε στο τέλος τους αποκάλυψε την αλήθεια.
*Απ’ το υπό έκδοση Βιβλίο του «Ψηφίδες»
1. Όσες φορές από τότε ξανάρχεται στη
μνήμη μου το παραπάνω περιστατικό,
ακολουθεί ο προβληματισμός για το πόσους όρκους θα χρειάστηκαν από τότε να
κάνουν σε φίλους και γνωστούς, οι άτυχοι
Βέλγοι τουρίστες μας, για να πείσουν πως
πράγματι είδαν μια τσιγγάνα αυτών των
προδιαγραφών και δεν την ονειρεύτηκαν.
2. Πρόσθετη ατυχία των εξαπατηθέντων
τουριστών μας: Η «τσιγγάνα» που τους
έλαχε, είχε περάσει τα εφηβικά και πρώτα
νεανικά της χρόνια στο Βέλγιο…
35
Μια βόλτα στην πόλη
Γράφει η Μαίρη Γούναρη
Το τρένο φάνηκε ξαφνικά στη στροφή της γραμμής. Γρήγορο, με τον
μονότονο θόρυβό του, τάραξε την
ηρεμία του ανοιξιάτικου πρωινού. Με
ένα απότομο φρενάρισμα σταμάτησε
στο πρώτο σταθμό της διαδρομής του
μέσα στην πόλη.
Δίστασα για λίγο και έκανα ένα αναποφάσιστο βήμα για να μπω. Ο κόσμος
που είχε μαζευτεί εκείνη την ημέρα
ήταν πολύς. Βιαστικός, με πρόσωπα
συνοφρυωμένα και αδιάφορα. Δεν τον
ενδιέφερε ούτε έδωσε σημασία στους
δισταγμούς μου. Με σπρώξανε όλοι
μαζί και σχεδόν με ανάγκασαν να μπω
χωρίς να το καταλάβω.
Μια κυρία μπήκε την τελευταία στιγμή λαχανιασμένη, ξαναμμένη και κοιτούσε γύρω της τους ανθρώπους γελώντας ανόητα λες και όλοι νοιάζονταν
για το κατόρθωμά της να προλάβει
το τρένο. Δευτερόλεπτα πριν κλείσει
η πόρτα κατάφερα να βγω έξω τραβώντας την τσάντα μου μην κλειστεί
μέσα.
Όχι δεν ήταν το τρένο που ήθελα να
πάρω εκείνη την ημέρα για μια βόλτα
στην πόλη. Ήθελα εκείνο το μικρό μου
ταξίδι να γίνει αργά, χωρίς βιασύνη.
Ήθελα να μπορέσω να δω, να καταλάβω, να αισθανθώ και να πάρω μια
απόφαση. Αυτή μου η απόφαση θα
ήταν καθοριστική για τη ζωή μου.
Έπρεπε σήμερα να ξέρω αν θα άφηνα για πάντα αυτήν την πόλη και θα ξαναγύριζα στο Νησί μου.
Κοίταζα γύρω μου προχωρώντας
αργά και αφηρημένα όταν είδα ένα
παλιό λεωφορείο να στέκεται πιο ‘κει
στην αφετηρία και να δέχεται τους
επιβάτες ήρεμα και υπομονετικά σαν
άνθρωπος που είχε από χρόνια συμβιβαστεί με τη μοίρα του.
Μπήκα μέσα και κάθισα στη μέση,
άκρη στο παράθυρο, για να βλέπω
καλά όσα ήθελα να δω εκείνη τη μέρα
για να πάρω τις αποφάσεις μου.
Μια γυναίκα με ντύσιμο καθημερινό
ήρθε σε λίγο και κάθισε στην άλλη μεριά ακριβώς απέναντί μου.
Τακτοποίησε μια μεγάλη τσάντα γεμάτη πράγματα στο διπλανό κάθισμα,
έβγαλε ένα χαρτομάντιλο από την τσέπη της σκούπισε το ιδρωμένο μέτωπό
της και έβγαλε ένα δυνατό αναστεναγμό γεμάτο κούραση.
«Σίγουρα θα πηγαίνει για δουλειά»
σκέφτηκα και είναι ήδη κουρασμένη.
Την κοίταζα με συμπόνια αλλά τις σκέψεις μου διέκοψε μια ομάδα μαθητών
που μπήκε μέσα στο λεωφορείο με
τη φρεσκάδα της νιότης και της αισιοδοξίας. Μιλούσαν δυνατά για το μαθηματικό τους συμβούλιο και για κάποιο πρόβλημα που υπήρχε αλλά δεν
μπόρεσα να το ακούσω γιατί εκείνη
την στιγμή ο οδηγός έβαλε μπρος και
ξεκινήσαμε.
Προσπάθησα να συγκεντρωθώ και
πάλι στις σκέψεις μου. Τι γύρευα αλήθεια τόσα χρόνια σ’ αυτή την πόλη;
Σε μια πόλη τόσο αφιλόξενη που δεν
μου κάλυπτε τίποτα από τις ανάγκες
μου για αληθινή επικοινωνία, φιλία, ζεστασιά;
Πως, τόσο απερίσκεπτα άφησα τον
36
τόπο που γεννήθηκα, τις μικροχαρές
και την ξεγνοιασιά που μου έδινε για
να βρεθώ σε τούτη την αφιλόξενη
πόλη;
Ήρθα εδώ για μια ζωή που την φανταζόμουν καλύτερη, μα όσο περνούσε ο
καιρός οι απογοητεύσεις έρχονταν η
μια κατόπιν της άλλης ισοπεδώνοντας
κάθε ελπίδα και κάθε ενθουσιασμό.
Είχα γίνει ένα ανθρώπινο κουρδισμένο ρομπότ με καθημερινή δουλειά ως
αργά και γεμάτη υποχρεώσεις.
Το απότομο φρενάρισμα διέκοψε
τις σκέψεις μου και γύρισα το κεφάλι μου να ρωτήσω τους τρομαγμένους
επιβάτες τις είχε γίνει.
Κάποιος πέρασε με κόκκινο μου
απάντησε ένας κύριος που καθόταν
δίπλα μου. Δεν περίμενε το πράσινο;
Ευτυχώς δεν έπαθα τίποτα.
«Πράσινο και κόκκινο» σκέφθηκα.
Άλλες έννοιες εδώ… και ο νους μου
πλημμύρισε από τα χρώματα και τις
μυρωδιές του Νησιού μου.
Όσο προχωρούσε η ώρα ο κόσμος
πλήθαινε και στριμωχνόταν ο ένας
πάνω στον άλλο. Έριξα μια ματιά στα
πρόσωπά τους και τρόμαξα από την
έκφραση της δυσφορίας, της κούρασης και της εριστικότητας. Σε ολονών
τα μέτωπα η ίδια γνώριμη κάθετη ρυτίδα της δυσαρέσκειας και του θυμού.
Παρατηρώντας τους επιβάτες, για
μια στιγμή βλέπω ένα νέο άνθρωπο καλοντυμένο να κάνει μια κίνηση γεμάτη
αφέλεια και να κάθεται στα γόνατα μια
ηλικιωμένης γυναίκας.
Εκείνη κούνησε τα πόδια της σταυροκοπήθηκε λέγοντας «Κύριε ελέησον… πήγαινε πιο πέρα Χριστιανέ
μου».
Κοίταξα προσεχτικά τον άνθρωπο
με το απλανές βλέμμα που βιάστηκε
να κατέβει στη στάση.
Ίσως στο ταραγμένο του μυαλό να
έβλεπε τη μάνα του. Σοκαρισμένη και
γεμάτη λύπη κοίταξα έξω. Δεν έβλεπα
τίποτε άλλο από πολυκατοικίες, αυτοκίνητα και βιαστικούς ανθρώπους. Σε
μια στιγμή βλέπω σε ένα φωταγωγό
ένα χεράκι παιδικό να προσπαθεί να
πετάξει χαρταετό. «Πως είναι δυνατόν» σκέφτηκα και ο νους μου πέταξε
στα παιδικά μου χρόνια που πετούσαμε χαρταετούς σε ατελείωτα πράσινα
χωράφια, γεμάτα χαρά και ελευθερία.
Προχωρώντας το λεωφορείο, την
προσοχή μου και πάλι τράβηξε ένα
κτίριο καινούργιο που τα παράθυρα
ήταν από ένα υλικό σαν καθρέφτης
που μου θάμπωσε τα μάτια. Μα αυτή
η λάμψη δεν έχει τίποτα το όμορφο.
Ήταν πιο σκληρό και αδιαπέραστο και
από το τσιμέντο. Έστελνε το βλέμμα
πίσω λες και δεν ήταν φτιαγμένο για να
το βλέπουν ανθρώπινα μάτια.
Το λεωφορείο κόντευε στο τέρμα
του, όταν ξαφνικά εκεί ανάμεσα στις
πολυκατοικίες πρόβαλε ένα μικρό σπιτάκι με κεραμίδια και με μια μικρή αυλίτσα με κληματαριά.
Η συγκίνησή μου είναι τόσο μεγάλη
που δάκρυα άρχισαν να τρέχουν από
τα μάτια μου. «Ποιος ξέρει γιατί άραγε
ξέφυγε από την μανία των ανθρώπων
για εκμετάλλευση» σκέφτηκα. Ίσως για
να με βοηθήσει να πάρω τις αποφάσεις
μου.
Κατέβηκα, πήρα μια βαθιά ανάσα και
φώναξα ένα ταξί. Ταξί! Βιαζόμουν να
ετοιμάσω τις βαλίτσες μου.
37
Κοσμικές σελίδες στη Μυτιλήνη του…1927
Γράφει ο Μ. Βασίλας
Τυχαία έπεσε στα χέρια μου κάποιος
ετήσιος τόμος μηνιαίου περιοδικού
του 1927, με τίτλο το «ΦΑΝΤΑΖΙΟ».
Κάθε τεύχος του τόμου περιέχει μια
ποικίλη και αξιόλογη ύλη. Διαθέτει
όμως και μια στήλη με ανταποκρίσεις
από διάφορες πόλεις της Ελλάδας για
τη κοσμική τους ζωή. Προφανώς το
ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού
για κοσμικά γεγονότα και πρόσωπα
είχε ξεκινήσει από πολύ παλιά..
Επέλεξα και παραθέτω μερικές μηνιαίες ανταποκρίσεις για το νησί μας χωρίς καμιά αλλαγή σε όνομα, διόρθωση
σε ορθογραφία, σύνταξη, κλπ.
Ιανουάριος 1927 - Μυτιλήνη
- Την περασμένη εβδομάδα παίχτηκε από το θίασο Ελλ. Αφεντάκη - Σπ.
Τριχά η οπερέτα του Λομπάρδο «Στο
χωριό των κουδουνιών». Η αίθουσα
ήταν γεμάτη από διαλεχτό κόσμο. Διακρίναμε τους κ. Ιγν. Κεπετζήν, Ιω. Μανώλαν, Β. Χατζανδρέου, τον πρωτοδίκη κ. Μενδρινόν, τον κ. Β. Μουζάλα,
τον κ.Ρουσέλλην, τον κ.Απ. Στεφάνου,
τους εξ Αγίας Παρασκευής κ.κ. Μιλτ.
Χατζηγιάννη, Χρ. Γαληνόν, Ε. Αμπατζήν, Μ. Κυριαζήν, τον εκ Τελωνίων
κ. Αρ. Χατζηγεωργίου καθώς και πολλούς άλλους.
-Παρ’όλο το κρύο της περασμένης
εβδομάδας ο καιρός ήταν θαυμάσιος και ο κόσμος έτρεξε για περίπατο
προς τα Τσαμάκια για να απολαύσει
την λιακάδα της μέρας. Ξεχωρίσαμε
τας δίδας Παλαιολόγου, Χατζηράλλη,
Χαμχούμη, Ψαρρού, Λεοντή, Κουτσουρίδου, Αράπη, τον κ. Βουλιουρή
μετά της θυγατρός του, τον κ. Χριστόπουλο, τον κ. Παπαευθυμίου, τον κ.
μετά της κ. Φωτιά, τον κ. Παπαλέξη,
τον κ. Λάμπρου, κ.α.
Μάρτιος 1927 - Πέτρα
Με μεγάλη επιτυχία δόθηκε το περασμένο Σάββατο στην αίθουσα του
καταστήματος του κ. Ε. Δήμου ο φετεινός αποκριάτικος χορός του «Συλλόγου Κυριών και Δεσποινίδων» Πέτρας. Διακρίναμε τις κυρίες Δήμου,
Φ.Ζούρου και Ν. Μαυρουδή, τις δίδες
Αρίτσα Κομνηνού, τις αδελφές Μαρίτσα και Κόμη Κράλλη, την Θεοδ. Πασαδέλλη, την Τσότρα, την Καραγιάννη,
την Μαυρουδή, την Βασ. Δανιήλ, και
άλλες. Επίσης τους κυρίους Ν. Σέρεσλη, Γ. Τσότρα, Μεταξά, Γαβρ. Κράλλη, Μ. Ζούρο, Ν. Θεοδώρου, Ευρ. Δήμου, Πρόδρ. Αντένα, Νέαρχο Κράλλη,
Ελευθ. Δανιήλ, Ν. Ζούρο, Αχ. Καραγιάννη, Θόδ. Καμπάμαλη, Γ. Φραγκάτο, κ.α.
Ιδιαίτερη όμως εντύπωση και θαυμασμό επροκάλεσε το για πρώτη φορά
στο χωριό μας, το χορευθέν Τσάρλεστον από την δίδα Αρίτσα Κομνηνού
και τον κ. Νίκο Σέρεσλη.
Στους Τούρκικους χορούς διακρίθηκαν οι κ. Μ. Ζούρος, Αχ. Καραγιάννης,
Μ. Μαυρουδής, Ν.Ζούρος καθώς και η
δίδα Μαυρουδή.
Θάταν όμως παράλειψη αν δεν σημειώναμε ότι στο μεθύσι αλλά γκόν διακρίθηκαν οι κ.κ. Μαυρουδής και ο Θ.
Βενιζέλος.
Η πατροπαράδοτη γιαουρτόπητα
έπεσε φέτος στον παρευρεθέντα στον
38
χορό περιοδεύοντα αντιπρόσωπο του
Φαντάζιο, ο οποίος την παρέθεσε σόλους τους χορευτές εκ μέρους του περιοδικού.
Απρίλιος 1927 - Μυτιλήνη
- Την περασμένη εβδομάδα δόθηκε
στη σάλα του «Πανθέου» το κονσέρτο
Μανδολινάτας του οποίου η επιτυχία
ήταν αρκετά μεγάλη. Μετά τα μεσάνυχτα άρχισε ο χορός και το γλέντι που
βάσταξαν ως το πρωί.
- Στο θέατρο «Σαπφώ» δίδει παραστάσεις η οπερέτα Καντιώτη - Ριτσιάρδη. Ο θίασος είναι πολύ καλός και κάθε
βράδυ το θέατρο είναι πλήρες.
- Στον κινηματογράφο «Πάνθεον»
και εκεί βλέπουμε αρκετόν κόσμον
εις τα Ζούρ - Φίξ χάρις εις τας ταινίας που προβάλλονται. Τώρα παίζονται
«Οι Άθλιοι», πολύ καλόν έργον.
- Από χορούς μέχρι το καλοκαίρι
δεν φαίνεται τίποτα. Δεν θα έχουμε
«ντάνσινγκ» αλλά ούτε και τα χοροδιδασκαλεία θα λειτουργούν.
- Τις Κυριακές όταν είναι καλός ο
καιρός ο κόσμος όλος βρίσκεται στα
Τσαμάκια, στη Βαρειά, στο Μακρύ Γιαλό και στην Επάνω Σκάλα.
Οκτώβριος 1927 - Μυτιλήνη
Την παρελθούσα εβδομάδα εδόθη η
πρώτη χοροεσπερίς του Συλλόγου του
Τέννις εις το «Φαντάζιο». Ως το πρωί
όλοι εχόρευαν και με πολύ ζωηρότητα,
η δε ορχήστρα του «Φαντάζιο» ήταν
πολύ καλή. Οι διευθυντές του κέντρου
κ.κ. Παπαδημητράτος και Σπ. Άγας
κατόρθωσαν να συμπληρώσουν την
έλλειψιν εις την πόλι μας ενός καλού
χορευτικού κέντρου και αυτό είναι το
«Φαντάζιο».
Διακρίναμε τας κυρίας και δεσποινίδας: Αθ.Ευαγγελίδου, Βικτωρίτσα Γρη-
μάνη, Ελ. Βουρνάζου, Ρούρα Σιφναίου,
Σαπφώ Καμπούρη, Μ. Γρημάνη, Τζούλια Καρδασού, Χρ. Γρηγοριάδου, Τζόλυ Μουζάλα, Χ. Δημητράκη, Καλδή,
Παρίτση, Γούτου, Κουρτζή, Φιντέλη,
Λογοθετίδου, Κουκλέλλη, Βουσβούνη,
Καραμανλή, Παστούρα, Κατσάνη, κ.α.
Από τους άνδρες διακρίναμε τον Νομάρχη κ.Αλούπη, τον Διοικητή κ.Μπριλάκη, τον Μ. Γούτο, τον Ν. Καμπά, τον
Τζόλη, τους Τάκη και Πέτρο Γρημάνη,
τον Δ. Κατσάνη, τους Εμμ. και Χαρ.
Μπίνο, τους Δάνον και Π. Μανδράν,
τον ταγματάρχη Σκαναβή, τον Κουρτζή, τον Αντωνιάδη, τον Γιανέλλη, τον
Παραδέλλη, τον Σιφναίο, τον Αντωνιάδη, τον Αθανασιάδη, τον Παρίτση,
τον Ευστρατίου, τον Καμπούρη, τους
αδελφούς Καψιμάλη, τον πρόξενο της
Ιταλίας Μ. Φιδέλλη, και πολλούς άλλους.
Από τις παραπάνω κοσμικές σελίδες
της Μυτιλήνης του 1927 εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι:
α. Υπήρχε μια μεγαλοαστική τάξη στη
Μυτιλήνη και σε μερικά χωριά που είχε
υιοθετήσει ένα Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής
β. Οι γυναίκες απολάμβαναν μεγάλης
ελευθερίας για την εποχή τους. Αρκεί
να θυμηθούμε ότι μέχρι τη δεκαετία
του 60 σε πολλές περιοχές της Ελλάδας ήταν αδιανόητο να εμφανιστούν
γυναίκες με άνδρες σε χορό, κλπ.
Τέλος δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι
σε όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου
εκτός από τις κοσμικές εκδηλώσεις
στη Μυτιλήνη άνθισε και η πνευματική
ζωή, με αποκορύφωμα την Λεσβιακή
Άνοιξη, που λίγες πόλεις της Ελλάδας
έχουν να επιδείξουν.
39
«Όταν η βιοηθική γίνεται βιοανήθικη»
Γράφει ο Μάριος Κακαδέλλης
Ανέκαθεν είχα την τάση και το ενδιαφέρον - ή το ψώνιο αν θέλετε - να
παρακολουθώ διαλέξεις και σεμινάρια
που αφορούσαν ποίηση, λογοτεχνία,
φιλοσοφία, θέατρο μα και την εξέλιξη
των επιστημών.
Πριν από μερικές εβδομάδες βρέθηκα σε ένα σεμινάριο ιατρικό με θέμα
«Γεννετική και βιοηθική». Ο ομιλητής
- καθηγητής πανεπιστημίου - ανέπτυξε
το θέμα του τονίζοντας τα άλματα που
έχει κάνει η επιστήμη στην γεννετική
και στην βιοηθική, με παραδείγματα
και διαφάνειες. Όμως κάποια στιγμή
κάτι από τα λεγόμενά του μού έδωσε γροθιά στο στομάχι και ένιωσα το
μυαλό μου να το διαπερνά ηλεκτρικό
ρεύμα. Είχε πει ο Χριστιανός πως σήμερα η γεννητική έχει τέτοια εξέλιξη
ώστε σε λίγο καιρό, ακόμα και από
το έμβρυο θα γνωρίζουμε για το παιδί που θα γεννηθεί τι αρρώστιες θα
περάσει στην ζωή του, περαστικές ή
χρόνιες και ακόμα πόσο θα ζήσει και
ποια ημερομηνία θα πεθάνει.
Πετάχτηκα σαν ελατήριο από τη
θέση μου και φώναξα «διαμαρτύρομαι». Το ακροατήριο τα έβαλε αμέσως μαζί μου. «Καθίστε κάτω κύριε.
Αφήστε τον ομιλητή να τελειώσει» και
κάτι τέτοια. Ο καθηγητής δεν τάχασε.
Επέβαλε σιωπή και με ρώτησε «που
οφείλεται κύριε η διαμαρτυρία σας;».
Και εγώ του απάντησα με όχι και τόσο
ήρεμο τρόπο - ομολογώ - τα εξής:
Ακούστε κύριε καθηγητά. Συγχαίρω
την επιστήμη σας και τα επιτεύγματά
της. Όμως για εκείνο το τελευταίο που
είπατε για τον θάνατο είμαι τελείως
αντίθετος. Το να μη γνωρίζει ο καθένας πότε θα πεθάνει είναι θείο δώρο.
Διότι αν ο επιστήμων μετά την έρευνά του στο έμβρυο διαπιστώσει τα
λεγόμενά σας, άποψή μου είναι πως
το αποτέλεσμα πρέπει να το φυλάξει
για τον εαυτό του και μόνο σαν επτασφράγιστο μυστικό. Γιατί αν το ανακοινώσει και το παιδί μεγαλώνοντας το
μάθει, νομίζω πως αυτό είναι και ανήθικο και εγκληματικό. Για τον λόγο αυτό
και μόνο αν π.χ. ο επιστήμονας πεί ότι
το άτομο αυτό μόλις συμπληρώσει τα
ογδόντα του χρόνια «θα φύγει» τότε
ο άνθρωπος αυτός από τα εβδομήντα
του και όσο περνά ο χρόνος θα υποφέρει και ενδέχεται να πεθάνει πολύ
νωρίτερα απ’ την αγωνία και το άγχος.
Απ’ την αίθουσα τότε ακούστηκαν
μερικά «μπράβο» και αρκετά δειλά
παλαμάκια. Γύρισα στο σπίτι μου προβληματισμένος και πεπεισμένος πως γι’
αυτήν την περίπτωση η βιοηθική είναι
βιοανήθικη. Και αφού δεν μπόρεσα να
κλείσω μάτι σηκώθηκα και έγραψα το
παρακάτω ποίημα.
40
Το φιλμ
Δεν μπορώ να θυμηθώ πως βρέθηκα σ’ αυτή την αίθουσα του σινεμά.
Τι πανέμορφη αίθουσα αλήθεια.
Τι αναπαυτικές πολυθρόνες, τι μεγάλη οθόνη, τι ωραία ακουστική.
Κι ένα απαλό γαλάζιο ημίφως να μου χαϊδεύει τα βλέφαρα.
Η ταινία αρχίζει κι εγώ μένω κατάπληκτος.
Γρήγορα συνειδητοποιώ ότι βλέπω τον εαυτό μου, τη ζωή μου.
Τα παιδικά χρόνια, τη σχολική περίοδο.
Τη ζεστή αγκαλιά της μάνας, τις αυστηρές συστάσεις του πατέρα.
Κι ύστερα τα εφηβικά μου χρόνια. Τα πρώτα χτυποκάρδια.
Τους φίλους, τα κορίτσια, τα πάρτυ, τα φλέρτ.
Και μετά οι σπουδές, η στράτευση, οι επαγγελματικές σκοτούρες,
τα τρεξίματα, το στρες.
Κι ύστερα βρήκα την σταχτοπούτα μου. Ο γάμος τα παιδιά η καριέρα
κι η ταινία κυλά γοργά και μου θυμίζει πράγματα που τα έχω ξεχάσει.
Σαν να μην τάχω ζήσει, σαν να τα βλέπω για πρώτη φορά.
Και μετά οι γκρίζοι κρόταφοι, ο θάνατος των γονιών,
η σύνταξη και τα πρώτα σημάδια της τρίτης ηλικίας.
Εξετάσεις, καρδιογραφήματα, τομογραφίες, ακτινογραφίες, υπέρηχοι.
Και το συρτάρι μου αδειανό τώρα απ’ τα μελλοντικά όνειρά μου,
μα γεμάτο κουτιά από λογιών-λογιών φάρμακα.
Και τότε αρχίζει η αγωνία μου καθώς η ταινία μου τελειώνει.
Τι θα δείξει πιο κάτω; Πως θα είναι τα γηρατειά;
Πότε θα έρθει το τέλος; Με αγωνία περιμένω να δω το υπόλοιπο φίλμ.
Μα δεν πρόλαβα να το δώ.
Τα σκυλιά γαύγισαν στην αυλή κάποιο περαστικό και με ξύπνησαν.
Είχε πια ξημερώσει.
41
Εγώ Θεό κι εσύ Αλλάχ...
Γράφει η Ελένη Κονιαρέλλη - Σιακή
Στεκόταν η μία απέναντι στην άλλη
και κουβέντιαζαν δυνατά, ενώ ο θαλασσινός αγέρας άρπαζε τα λόγια τους
και τα μετέφερε ψηλά στον ουρανό,
στα γκρίζα σύννεφα που σκεπτικά
άδειαζαν ψιλόβροχό επάνω τους.
Η μία, η μικρότερη, έσφιγγε στη
χούφτα μια ασπρογάλαζη κορδέλα και
κάθε τόσο την ανέμιζε πάνω από το
σκούρο γαλάζιο που τις χώριζε, χαιρετώντας τις μικρές και μεγαλύτερες
κουκίδες των νησιών της, που έμοιαζαν σαν το μελάνι που έσταξε από την
πένα πάνω στο χαρτί.
Η άλλη, μεγαλύτερη και εύσωμη,
είχε τυλίξει στο χοντρό λαιμό της ένα
κόκκινο μαντήλι, που στη γραμμή του
ορίζοντα, φαινόταν σα να έσταζε αίμα.
Πρώτη ακούστηκε η φωνή της μικρότερης, δυνατή κι αγανακτισμένη:ΕΛΛΑΔΑ: Δεν κουράστηκες ακόμα... Δεν βαρέθηκες να με προκαλείς
και να με καταπιέζεις τόσα χρόνια;
Δεν σου έφτασαν τα 400 χρόνια της
μαύρης σκλαβιάς που μου επέβαλες
και που έσφιγγαν σαν θηλειά το λαιμό μου, σκοτώνοντας τη λευτεριά και
σπέρνοντας το θάνατο; Δεν σου έφτασαν τόσοι πόλεμοι, τόσοι νεκροί, τόσες καταστροφές, λεηλασίες, κλοπές,
και ανίερες πράξεις στον τόπο μου και
στα παιδιά μου; Δεν σεβάστηκες τίποτα από μένα... Την Αγιά Σοφιά μου, τι
εκκλησίες μου, τα μοναστήρια μου, και
τα πιο παλιά ιερά μου... την Ακρόπολη,
τον Παρθενώνα... και τόσα άλλα ... τα
κομμάτιασες, τα βεβήλωσες, τα έκανες
τζαμιά, αποθήκες, παζάρια... τα μουτζούρωσες, ώστε να μη φαίνεται τίποτα από την αγιοσύνη, την τέχνη, και
την ιστορία τους... Και συνέχισες... και
συνεχίζεις.. Πριν λίγα χρόνια μάτωσες
την Κύπρο κι έκοψες ένα κομμάτι και
το κράτησες για τον εαυτό σου, και συνεχίζεις να διεκδικείς χωρίς ν’ αναγνωρίζεις και να υπολογίζεις τίποτα. Ούτε
νόμους, ούτε συμφωνίες, ούτε συνθήκες, ούτε υφαλοκριπίδες... Τη μια μέρα
καρφώνεις τη σημαία σου στα νησάκια
μου κι αναστατώνεις όλο τον κόσμο...
Την άλλη μέρα βγάζεις τα πλοία σου
στο Αιγαίο να ψάξουν αν, εκτός από
ψάρια, έχει και πετρέλαιο, ώστε κι εκεί
να ρίξεις τα δίχτυα σου... Κάθε μέρα
τα αεροπλάνα σου παραβιάζουν τον
εναέριο χώρο μου, κάνεις και επικίνδυνα παιχνίδια με αερομαχίες και δεν
διστάζεις μετά να διαμαρτυρηθείς, για
δήθεν παραβιάσεις από μένα του θαλάσσιου και εναέριου χώρου σου...
Κάθε τόσο βρισκόμαστε – υποτίθεται πολιτισμένα – και συζητούμε, συζητούμε... συζητούμε, χρόνια τώρα τις
διαφορές μας και τις διαφωνίες μας,
γιατί έτσι μας λένε «οι μεγάλοι και οι
πιο πάνω από εμάς» ότι πρέπει να κάνουμε... Και έτσι κάνουμε κάθε τόσο.
Μέχρι και κουμπαριές κάναμε μεταξύ μας. Αλλά όλα αυτά γίνονται μόνο
για τη δημιουργία εντυπώσεων και την
ικανοποίηση των μεγάλων ότι έκαναν
το καθήκον τους, ενώ στην πραγμα42
τικότητα μας ωθούν να αλληλοφαγωνόμαστε για να πλουτίζουν αυτοί από
τις ατελείωτες πωλήσεις των όπλων
του θανάτου που πετυχαίνουν και κάνουν, έχοντας μοναδικό όπλο τη δική
μας ανοησία. Κι εσύ, ήσουν ανέκαθεν
ύπουλη και πονηρή. Πάντα, θαρρείς με
μαγικό τρόπο, με συμφωνίες κρυφές,
με δοσοληψίες κάτω από το τραπέζι,
με παραχωρήσεις και υποσχέσεις...
πρωταθλήτρια στη δουλοπρέπεια και
στα «άφερημ αφέντημ», καταφέρνεις
να πείθεις και όλο και κάτι να βγάζεις
από όλη αυτή την πονηρή συμπεριφορά σου... Στο μυαλό σου κυριαρχεί
μόνο η λέξη «παζάρι» και το έχεις στο
αίμα σου όλα να τα πετυχαίνεις με πανέξυπνα παζάρια... Ακόμα και σήμερα
που περνώ μια πολύ δύσκολη περίοδο
της ιστορίας μου... τώρα που η οικονομική κρίση και η φτώχια, δεν χτυπούν
απλά την πόρτα μου αλλά έχουν ήδη
μπει μέσα, και έχουν στρογγυλοκαθήσει και ο λαός μου έχει γονατίσει και
βασανίζεται... και τώρα ακόμα το βλέπω, με τη δική μου δυστυχία, εσύ ευχαριστιέσαι, το χαίρεσαι, το πανηγυρίζεις... Θριαμβευτικά σηκώνεις τα χέρια
ψηλά και γελώντας με χαιρετάς, και το
μόνο που επιμένεις να ζητάς από τους
άλλους, είναι να τρέξει η ενταξιακή σου
πορεία προς την Ε.Ε. Με αναγκάζεις να
γίνω κακιά και να σου θυμίσω, τι είπε
πρόσφατα στον Πρωθυπουργό σου η
κυρία Μέρκελ: «Αγκάθι, είπε, στην πορεία σου για την Ε.Ε., είναι το Κυπριακό... Θα έρθω σύντομα στην Κύπρο...»
Τώρα η φωνή της μεγαλύτερης,
ακούστηκε σφυριχτή και μαζί ειρωνική:
ΤΟΥΡΚΙΑ: Θυμίσου γειτόνισσά μου
ότι όταν εγώ είχα τα χάλια μου και οι
προοπτικές μου ήταν αρνητικές και
μαύρες, εσύ είχες στόχο να εξελιχθείς
σε ρυθμιστή και αφέντη των Βαλκανίων. Τότε κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την τωρινή μου πρόοδο, ευημερία, και εξέλιξη. Τώρα όλοι, Ευρώπη
και Αμερική, αναγκάζονται να γράφουν
και να διατυμπανίζουν ότι « η Τουρκία μπήκε στη σύγχρονη εποχή, και
ότι έχουμε κάνει μια ονειρεμένη νίκη,
και ένα ακόμα σταθερό βήμα προς
την Ευρώπη...». Θέλεις να σου πω και
αριθμούς: Τα δικά μας «spreads» βρίσκονται μόνο στις 169 μονάδες βάσης,
όταν τα δικά σου σκαρφάλωσαν στις
917 μονάδες βάσης. Η ανάπτυξη μου
κινείται επίσημα στο 5,7%, και ανεπίσημα είναι πολύ μεγαλύτερη, ενώ η δική
σου έχει μπροστά αρνητικό πρόσημο.
Αν θέλεις να σου πω και για το Α.Ε.Π.,
με τα επίσημα στοιχεία του 2009, η
Τουρκία βρίσκεται ήδη στη θέση 18,
με φανερές ανοδικές τάσεις, ενώ η
Ελλάδα βρίσκεται στη θέση 34, με σαφείς τάσεις περαιτέρω υποβάθμισης.
Όπως κατάλαβες, η Τουρκία στον 21ο
αιώνα εξελίσσεται σε υπερδύναμη,
ενώ εσύ εξακολουθείς να ονειρεύεσαι
ότι κάποτε θα ξαναπάρεις πίσω όσα
αριστουργηματικά έργα σου, διαφημίζουμε ότι είναι δικά μας... Σίγουρα
θα ξέρεις ότι ο τουρισμός μας αυτό
το καλοκαίρι ανέβηκε στα ύψη, όταν
εσείς «κυνηγούσατε για να πετύχετε
έναν τουρίστα. Σίγουρα ξέρεις, ότι
προβάλουμε τη χώρα μας με τις ομορφιές της, και τα έργα και τα κτίριά της
- που αρκετά ήταν δικά σας - σε όλο
τον κόσμο, και τα παζάρια που κάνουμε σ’ αυτά που πουλάμε, ενθουσιάζουν
43
ΕΛΛΑΔΑ: Σιγά μη χαίρεται στ’ αλήθεια η Ε.Ε. για την πρόοδο και την ευημερία σας... Σας κοροϊδεύουν, γιατί
κανείς δεν θέλει κοντά του μία τόσο
ισχυρή και ανεξέλεκτη Τουρκία, και
κυρίως δεν τη θέλει ως μέλος της Ε.Ε....
τους ξένους και όχι μόνο... Ξέρεις ότι
στα παράλιά μου έρχονται καθημερινά
από τα δικά σας παράλια, δεκάδες καραβάκια και ψωνίζουν ακόμα και πράγματα καθημερινής κατανάλωσης, γιατί
έχουμε και πιο πολλά για να διαλέξουν,
αλλά και πιο φθηνές τιμές; Ξέρεις ότι
σε πολλά κανάλια της τηλεόρασής σας,
παίζονται δικά μας έργα; Βλέπεις, αυτό
είναι το πεπρωμένο μας, το «κισμέτ»,
όπως λέμε εμείς. «Κισμέτ», λέγεται και
το έργο μας, που το βλέπετε σε ποσοστό 30% και πλέον, και μαθαίνετε –
έστω χωρίς να το θέλετε - και τη γλώσσα μας. Και κάτι πολύ σημαντικό: Μην
ξεχνάς ότι πίσω μου έχω και πολλούς
ισχυρούς προστάτες. Είμαι και εγώ μέλος του ΝΑΤΟ, έχω συνδεθεί οικονομικά με την Ε.Ε., έχω μεγαλύτερο οικονομικό εταίρο τη Ρωσία, έχω κύριο
στρατιωτικό προμηθευτή τις Η.Π.Α.,
και πολύ καλές οικονομικές σχέσεις
με τη Μέση Ανατολή... Η μικρότερη
από τις δύο γειτόνισσες, σαν χαμένη
μονολογούσε:
Η μεγαλύτερη από τις δύο γειτόνισσες μιλούσε ασταμάτητα, αλλά τώρα
τα λόγια της χάνονταν στο δυνατό
αγέρα, που αγρίεψε ξαφνικά τα κύματα
του Αιγαίου, τα σήκωσε ψηλά και σαν
τοίχος, έκρυψε σχεδόν τη μία χώρα
από την άλλη. Και ίσως έτσι ήταν καλύτερα...
Τότε ήταν, που βλέποντας αυτόν τον
αλμυρό τοίχο μπροστά μου να στάζει
δάκρυα, θυμήθηκα ότι υπάρχει και η
Αγία Υπομονή! Ήταν Σέρβικης καταγωγής, μητέρα του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου!
Πηγές - Στατιστικά:
«Κόσμος» Χ. Φωτιάδη
44
Οδυσσέας Ελύτης
Γράφει ο Βασίλης Πλάτανος
(Συνέχεια από το προηγούμενο τεύχος)
Και ο Οδυσσέας Ελύτης κατέληξε:
«Γι’ αυτό η τιμή δεν είναι αποκλειστικά δική μου, ανήκει σε όλους. Η δική
μου χαρά είναι ότι μ’ αυτόν τον τρόπο
μπόρεσα να προσφέρω μια υπηρεσία
στον τόπο μου».
Ο Ελύτης ευχαρίστησε τη Σουηδική Ακαδημία, «όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για λογαριασμό της
Ελλάδας, ως ποιητής και ως Έλληνας»,
όπως δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε στις
δύο Νοέμβρη του 1911 στο Ηράκλειο
της Κρήτης:
«Πρώτη φορά σ’ ενός νησιού
τα χώματα
δύο του Νοεμβρίου ξημερώματα
βγήκα να δω τον κόσμο
και μετάνιωσα
τα «ζόρικα» που λεν αμέσως
τάνιωσα…»
Κατάγεται όμως από τη Λέσβο (ο
πατέρας του Παναγιώτης Αλεπουδέλλης και η μητέρα του Μαρία Βρανά,
ήταν από την Μυτιλήνη). Ο Οδυσσέας
Ελύτης - φιλολογικό ψευδώνυμο του
Οδυσσέα Αλεπουδέλλη - από μικρό
παιδί ήρθε στην Αθήνα και σπούδασε
Νομικά στο Πανεπιστήμιο. Αργότερα,
παρακολούθησε μαθήματα φιλολογίας
στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, στο
Παρίσι.
Στην λογοτεχνία και ειδικότερα στην
ποίηση, παρουσιάστηκε το Νοέμβρη
του 1935 από τα «Νέα Γράμματα», το
περιοδικό που έπαιξε σημαντικό ρόλο
στην ποίηση και στην πνευματική ζωή
του τόπου τα τελευταία προπολεμικά
χρόνια. Άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα και δοκίμια του στο περιοδικό
«Νέα Γράμματα» του 1935, που μαζί
με τον Γιώργο Σεφέρη (ο οποίος είναι
O Ελύτης παραλαμβάνει
το Νόμπελ Λογοτεχνίας
45
ο πρώτος Έλληνας ποιητής που πήρε
το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας το
1963), τον Ανδρέα Καραντώνη και το
Γιώργο Θεοτοκά αποτελούσανε το εκδοτικό του επιτελείο.
Είναι από τους πρώτους μαχητικούς
κήρυκες του σουρεαλισμού στην Ελλάδα (υπερρεαλισμού, που σκοπεί την
υπέρβαση του πραγματικού κι αισθητικού κόσμου) - κι όχι μόνο με τα ποιήματα του, αλλά και με μεταφράσεις
Γάλλων υπερρεαλιστών, όπως είναι οι
Ελυάρ, Αραγκόν, Απολλιναίρ, και με
δοκίμια και «πολεμικές», όπου εμφανιζόταν σαν ο θεωρητικός του πνευματικού αυτού κινήματος στον τόπο μας.
Όταν τα «Νέα Γράμματα» έπαψαν να
εκδίδονται μεταπήδησε στις σελίδες
του πρωτοποριακού λογοτεχνικού περιοδικού της Θεσσαλονίκης «Μακεδονικές Ημέρες», όπου είδαν το φως
πολλά από τα πρώτα του ποιήματα
στην περίοδο ως το 1938.
Στο διάστημα αυτό, εκδίδει σε μικρές, κομψές συλλογές, εκτός εμπορίου, τα ποιήματα: «Προσανατολισμοί»,
το 1936, «Κλεψύδρες του αγνώστου»,
το 1937, και οι «Σποράδες», το 1938.
Αλλά, ο σταθμός στην ποίηση του
Οδυσσέα Ελύτη θα είναι η χρονιά του
1940, όταν ξεσπά ο Ελληνοϊταλικός
πόλεμος. Τότε ο Ελύτης θ’ αποφασίσει την, κατά κάποιο τρόπο, «επίσημη» παρουσίαση του, καθώς έβγαλε σ’
ένα βιβλίο, με τον τίτλο «Προσανατολισμοί», όλα τα παλαιότερα ποιήματα
του.
Και ταυτόχρονα παρουσιάζεται σα
να παίρνει μια δεύτερη απόφαση: να
παρατήσει τον υπερρεαλισμό, με την
αμορφία του και τα εξωλογικά του
στοιχεία, με τον αυτοματισμό στη
γραφή και την αχαλίνωτα ελεύθερη
φαντασία. Θα ζητήσει να τα υποτάξει
όλα αυτά στο λυρισμό, που αναβλύζει πηγαίος μέσα του, να δώσει στον
υπερρεαλισμό μιαν ελληνικότητα. Και
θ’ αναζητήσει την ελληνικότητα αυτή
στις πηγές του δημοτικού μας τραγουδιού και στον κυριότερο αφομοιωτή
του, τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο
Σολωμό.
(Συνεχίζεται στο επόμενο περιοδικό)
Ιστορική φωτογραφία μαζί με τους Μάνο
Κατράκη, Γιάννη Ρίτσο και Μίκη Θεοδωράκη
46
Επίκαιρα Θέματα
Επιμέλεια: Θ. Πλατσή
Μουσείο Θεοφίλου
Ο μύθος…
Στην ιστοσελίδα του Δήμου Μυτιλήνης, σχετικά με τη Λέσβο και το Μουσείο Θεόφιλου διαβάζουμε:
Ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή η Λέσβος, το λαμπρότερο από τα «διαμάντια» του Αιγαίου Πελάγους, δικαίως
έχει χαρακτηριστεί ως «το νησί της
Αρμονίας και της ομορφιάς». Το ιδιαίτερο, το πρωτόγνωρο, το ενδιαφέρον
αποκαλύπτεται όταν ζήσει κάποιος
στη Λέσβο και «χαθεί» μέσα στο παρόν της…
Στο ειδυλλιακό προάστιο της Μυτιλήνης «Βαρειά», μέσα σ’ ένα απέραντο
ελαιώνα λειτουργεί από το 1965 το
Μουσείο έργων Θεόφιλου.
Είναι δημιούργημα, του με παγκόσμια φήμη και κύρος τεχνοκρίτη και
εκδότη καλλιτεχνικών περιοδικών και
βιβλίων, του επίλεκτου Λεσβίου Στρατή Θ. Ελευθεριάδη. Του γνωστότερου
ως Tériade.
Το 1965 ο Tériade, με δαπάνες του
έχτισε το Μουσείο, σε σχέδια του
Λεσβίου αρχιτέκτονα Γιώργου Γιανου-
λέλλη, το στόλισε με 86 πίνακες, την
τοποθέτηση των πινάκων μέσα στο
Μουσείο έκανε ο ζωγράφος Γιάννης
Τσαρούχης, και το δώρισε στο Δήμο
Μυτιλήνης, μέσω δε αυτού στους φιλότεχνους όλου του κόσμου.
Έκτοτε το Μουσείο λειτουργεί κανονικά. Απέκτησε διεθνή προβολή και
εκτός απ’ τις χιλιάδες επισκεπτών που
δέχεται όλο το χρόνο, φιλοξενεί και
βοηθά καθηγητές και φοιτητές Σχολών Καλών Τεχνών, και γενικότερα
μελετητές του έργου του Θεόφιλου,
διοργανώνει διαλέξεις, εκδηλώσεις,
εκπροσωπείται σε διεθνείς συναντήσεις κ.λ.π.
Παράλληλα έχει αναπτύξει αξιόλογη εκδοτική δραστηριότητα γύρω απ’
τον «αλαφροΐσκιωτο» ζωγράφο και το
έργο του.
(Το πιο πάνω κείμενο σχετικά με το
μουσείο έχει γραφτεί το 1965 από τον
αείμνηστο Νίκο Δαμδούμη πρώτο διευθυντή του μουσείου).
Η σημερινή πραγματικότητα…
*Καταρρέει και το κτίριο!
Πρώτη επαφή με το μουσείο, ο δρόμος προς τον άλλοτε «Θεοφράστειο»
ελαιώνα που στριμώχτηκε πια ανάμεσα
σε μεζονέτες. Ο Τεριάντ έφτιαξε και
το δρόμο που είναι σήμερα γεμάτος
λακκούβες. Παντού αγριόχορτα. Όσο
για το κτίριο του μουσείου; Σπασμένα κεραμίδια, επισκευασμένα πρόχειρα, κουφώματα σάπια, θέρμανση που
δεν λειτουργεί και υγρασία παντού,
47
μια και τα νερά τρέχουν πάνω στους
τοίχους και στα έργα! Η μία και μόνη
υπάλληλος, απλήρωτη από τον περασμένο Ιούνιο, με τη σύμβασή της ήδη
ληγμένη από την Πρωτοχρονιά, αναρωτιέται «τίνος είναι το μουσείο;».
Υπεύθυνες για την κατάσταση που επικρατεί στο μουσείο; Οι δημοτικές αρχές της Μυτιλήνης έως τις πρόσφατες
δημοτικές εκλογές και την κατάργηση
του δήμου στις 31 του περασμένου
Δεκεμβρίου, που θεώρησαν ένδειξη
πολιτισμού τις καλοκαιρινές συναυλίες
επώνυμων τραγουδιστών και δεν έβαλαν ούτε μια πινακίδα που να δείχνει
από πού πάει κανείς για το Μουσείο.
Γιατί πραγματικά το βιβλίο επισκεπτών είναι γεμάτο από παράπονα δι-
αμαρτυρόμενων πολιτών που έφαγαν
τον κόσμο να βρουν το μουσείο. Μια
κουβέντα και για τα αναμνηστικά από
την επίσκεψη στο Μουσείο Θεοφίλου:
«Πλαστικοποιημένες» εικόνες έργων
που έχουν μετατραπεί σε ... «made
in Taiwan», αναμνηστικά πιάτα και
γλυκά του κουταλιού μέσα σε κουτιά
με εξώφυλλο έργο του Θεόφιλου.
Για όλα αυτά ο νέος δήμαρχος Λέσβου Δημήτρης Βουνάτσος δεσμεύτηκε χθες πως η νέα δημοτική αρχή θα
ασχοληθεί με το κύριας προτεραιότητας αυτό θέμα. Κάλεσε δε το υπουργείο Πολιτισμού, αν μη τι άλλο, να συνδράμει σοβαρά οικονομικά.
*(Δημοσίευμα του Στρ. Μπαλάσκα
στην «Ελευθεροτυπία» 21/1/2011)
«Διαμάντι» χωρίς λάμψη…
βρει τελικά την πινακίδα που υπάρχει
στην είσοδο της οδού Αλίς Τεριάντ.
«Καλύτερα να μην υπήρχε καθόλου»,
σκέφτονται μάλλον αρκετοί από αυτούς φτάνοντας στον αύλειο χώρο του
Μουσείου και αντικρίζοντας τη σιδερένια πινακίδα, η οποία, χωρίς να έχει
που αλλού να στηριχθεί, ακουμπάει
στην πλάτη του προβολέα για την προτομή του Θεόφιλου και παρουσιάζει
το Μουσείο σε τρεις γλώσσες, σε απόλυτη κατάσταση φθοράς.
Όποιος αναζητά ένα παγκάκι για να
κάτσει στην αυλή του Μουσείου, είτε
για να απολαύσει την ησυχία και το
πράσινο, είτε επειδή περιμένει για να
μπει, εδώ και καιρό δεν έχει πλέον τη
δυνατότητα. Το παγκάκι που βρισκό-
Στην έγκριτη λεσβιακή εφημερίδα «Εμπρός» την Πέμπτη 20/1/2011,
σε άρθρο με τίτλο: «Διαμάντι» χωρίς
λάμψη..., της Βαγγελιώς Χρηστίδου,
διαβάζομε σχετικά με το μουσείο Θεοφίλου:
«…Τα προβλήματα και η άσχημη εικόνα που σχηματίζει κάποιος για την
προσοχή που έχει δοθεί στο μουσείο
Θεοφίλου, ξεκινούν ήδη από την προσπάθεια του επισκέπτη να έρθει σε
αυτό από την πόλη της Μυτιλήνης,
αφού δεν υπάρχουν κατευθυντήριες
πινακίδες. Δεν είναι τυχαίο πως στα
βιβλία των επισκεπτών υπάρχουν πολλά σχετικά σχόλια από κόσμο που
όπως φαίνεται δυσκολεύτηκε αρκετά
για να φτάσει μέχρι τη Βαρειά, για να
48
ταν στο ειδικό κιόσκι έχει κλαπεί, ενώ
αυτό που βρίσκεται ακριβώς έξω από
την είσοδο είναι σπασμένο. Αποτέλεσμα έλλειψης περίφραξης του Μουσείο.
Όπως και να έχει, κανείς δεν ανέλαβε να αντικαταστήσει τους πάγκους.
Τα αγριόχορτα του κήπου το χειμώνα δεν τα πειράζει κανείς…
…Κι ούτε λόγος για ένα μικρό «κιόσκι», από το οποίο θα μπορεί κάποιος
να προμηθεύεται νερό (υπάρχει βέβαια και η βρύση της αυλής), χυμό ή
καφέ, όπως ισχύει σε όλα τα γνωστά
μουσεία. Τέλος, μια βόλτα γύρω από
το Μουσείο αποκαλύπτει τα σάπια από
την υγρασία και το χρόνο πατζούρια
και την προβληματική στέγη, από σημείο της οποίας, όταν βρέχει δυνατά,
τρέχουν νερά όταν βρέχει σε μία από
τις αίθουσες όπου βρίσκονται τα έργα.
Και μπαίνουμε μέσα…
Ο μόνος κλιματισμός που υπάρχει
στις αίθουσες το χειμώνα, είναι μερικοί θερμοσυσσωρευτές, οι οποίοι,
πέρα από το ότι δεν επαρκούν για να
ζεστάνουν όλες τις αίθουσες, δεν λειτουργούν και αποτελεσματικά…
Η έλλειψη κατάλληλου και επαρκούς
κλιματισμού, όμως συνεχίζεται και
τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού δεν
υπάρχει κανένα κλιματιστικό σύστημα
που να φροντίζει για την τήρηση μίας
μέσης θερμοκρασίας στις τέσσερις αίθουσες του Μουσείου. Η ασφυκτική
κατάσταση που συχνά δημιουργείται
λόγω υψηλών θερμοκρασιών, εντείνεται και από την ανάγκη του να παραμένουν κλειστά τα παντζούρια του
Μουσείου, ώστε να μην επηρεάζονται
τα έργα από το φως του ήλιου.
Κάτι που δεν γίνεται να ισχύσει,
αφού ο εσωτερικός τεχνητός φωτισμός, δεν επαρκεί για την ξενάγηση
των επισκεπτών στις αίθουσες: τα περισσότερα από τα σποτάκια που χρησιμοποιούνται για να φωτίζουν τα έργα
του Θεόφιλου δεν λειτουργούν.
Τα ίδια τα έργα, με τη σωρεία, σε αρκετά από αυτά, προβλημάτων διάβρωσής του υφάσματός τους και αλλοίωσης των χρωμάτων τους από το φως
του ήλιου, κρέμονται άλλα στραβά και
άλλα σκεβρωμένα από την υγρασία, σε
ένα χώρο που κατά τα άλλα θεωρείται
ένα «μικρό διαμάντι» πολιτισμού.
Τέλος, τα αναμνηστικά που μπορούν
να πάρουν μαζί τους φεύγοντας οι
επισκέπτες, φτωχά και μάλλον όχι τιμητικά για το Μουσείο και τα έργα που
φιλοξενεί. Δεν είναι τυχαίο ότι από
πολλούς επισκέπτες ακούγονται σχόλια περί…”made in Taiwan” αναμνηστικών πιάτων, που φέρουν ως σουβενίρ
το όνομα του ζωγράφου και τα οποία
θεωρούνται αντάξια της φήμης του».
Πού πάνε οι εισπράξεις;
«Κάθε χρόνο το Μουσείο Θεοφίλου
υποδέχεται από 20.000-30.000 επισκέπτες. Από αυτούς οι περισσότεροι το
επισκέπτονται τους καλοκαιρινούς μή-
νες, πάρα πολλοί ερχόμενοι από χώρες
του εξωτερικού που είναι ενημερωμένοι για το Μουσείο και το ζωγράφο.
Το χειμώνα οι περισσότερες επισκέ49
ψεις είναι από σχολεία. Πέρα από τα
αναμνηστικά που προαναφέρθηκαν,
διατίθενται και μεταξοτυπίες - αντίγραφα έργων του λαϊκού ζωγράφου,
που πωλούνται προς έξι, είκοσι, και
εκατόν πενήντα ευρώ, ανάλογα με το
μέγεθός τους. Με μέσο όρο 25.000 το
χρόνο και γενική είσοδο 2 €, έστω και
αν πάρα πολλοί από τους επισκέπτες
(εκπαιδευτικοί, μαθητές, στρατιωτικοί
κ.λπ.) δικαιούνται ελεύθερη είσοδο, είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς για το
πώς διαχειριζόταν ο Δήμος Μυτιλήνης
τα χρήματα των εισπράξεων, ειδικά
αν λάβει κανείς υπόψη πως στο ποσό
που συγκεντρώνεται από τα εισιτήρια
έρχονται να προστεθούν και τα έσοδα
από τις πωλήσεις των αναμνηστικών
και μεταξοτυπιών. Από τη στιγμή, μάλιστα, που δεν έχει γίνει σχεδόν καμία
παρέμβαση στο Μουσείο τα τελευταία
χρόνια, παρόλο που τα λειτουργικά
του έξοδα είναι ελάχιστα και περιορίζονται – όπως φαίνεται τουλάχιστον στους μισθούς φύλαξης, καθαρισμού
και στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος».
Και η δική μας απορία και ελπίδα…
Είναι άραγε, για τον εκάστοτε αντιδήμαρχο επί των πολιτιστικών, οι διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις του
καλοκαιριού, για τις οποίες ξοδεύονται ουκ ολίγα χρήματα, μεγαλύτερης
σπουδαιότητας από το να συντηρεί
τα έργα του λαϊκού μας ζωγράφου,
γνωστού όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά
και στο εξωτερικό και να φροντίζει ο
Δήμος ένα τόσο σημαντικό Μουσείο,
για την άσχημη κατάσταση του οποίου
είναι και ο μοναδικός υπεύθυνος;
Είναι ντροπή για τον πολιτισμό μας,
οι επισκέπτες να αντικρίζουν αυτή την
εικόνα εγκατάλειψης.
Ευελπιστούμε η νέα δημοτική αρχή
να τοποθετήσει αρμόδιο στα πολιτιστικά άνθρωπο με όραμα που θα μπορέσει να βάλει τα πράγματα στη σωστή
τους θέση, ώστε να μπορέσουμε να
διασώσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά που είναι και η ταυτότητα του
τόπου μας.
50
Οι απόκριες, ήταν πάντα μια καλή ευκαιρία για μικρούς και μεγάλους να γιορτάσουν,
να ανταλλάξουν πειράγματα, να γλεντήσουν και να χαρούν. Την τελευταία Κυριακή της
Απόκριας, μαζεύονταν σε φιλικά σπίτια, συγγενείς, φίλοι και γείτονες και όλοι μαζί γλεντούσαν τρώγοντας και πίνοντας. Τη μέρα αυτή κυριαρχούσαν τα φαγητά από κρέας,
γιατί μετά νήστευαν επί σαράντα ημέρες για το Πάσχα και έπρεπε να καταναλώσουν ότι
κρέας διέθεταν στο σπίτι. Αυτά που επικρατούσαν στα αποκριάτικα τραπέζια ήταν: κρέας
ροσμπίφ με μακαρόνια, κόκορας κρασάτος, κεφτεδάκια, κισκέκ,, και από γλυκά: ρυζόγαλο
(απαραιτήτως), κανταίφι, γαλακτομπούρεκο, γκιουσλεμέδες, κολοκυθόπιτες γλυκές και
αλμυρές, ρυζόπιτες κ.ά. Τη Μεγάλη Σαρακοστή που αρχίζει για το Πάσχα, στη Λέσβο
τρώνε νηστίσιμα φαγητά όπως βρεχτοκούκια (ωμά κουκιά φουσκωμένα στο νερό), θαλασσινά (χταπόδι, σουπιές, καλαμάρια κ.ά.) όσπρια, ελιές, ταραμά, χαλβά, λαγάνα και διάφορα
άλλα νηστήσιμα.
Εμείς θα σας δώσουμε σήμερα δύο συνταγές για την Τσικνοπέμπτη και θα σας ευχηθούμε καλή επιτυχία.
Κατερίνα
να αποκτήσει ομοιόμορφο χρώμα. Το
σβήνουμε με το κρασί, προσθέτουμε λίγο ζεστό νερό και το αφήνουμε
να βράσει με σκεπασμένη κατσαρόλα.
Το γυρνάμε κατά διαστήματα. Μόλις
βράσει, προσθέτουμε τις ντομάτες και
αφήνουμε λίγο να «δέσει» η σάλτσα. Σε
άλλη κατσαρόλα βράζουμε, σουρώνουμε τα μακαρόνια και κατόπιν τα περιχύνουμε με καυτό βούτυρο. Σερβίρουμε
το κρέας κομμένο σε μικρές φέτες, ρίχνουμε τη σάλτσα στα μακαρόνια και
πασπαλίζουμε με τριμμένη παρμεζάνα.
Κρέας με μακαρόνια
(ροσμπίφ)
Υλικά:
1 κιλό μοσχάρι χωρίς κόκαλο
1 φλιτζάνι λάδι
3 κουταλιές βούτυρο φρέσκο
1 κρεμμύδι τριμμένο
2 σκελίδες σκόρδο
1 ποτηράκι κρασί
3-4 πολτοποιημένες ντομάτες ώριμες
αλάτι, πιπέρι
1 πακέτο μακαρόνια χοντρά
Κόκορας κρασάτος
Εκτέλεση:
Πλένουμε το κρέας χωρίς να το κόψουμε. Με μυτερό μαχαίρι ανοίγουμε μικρές τρύπες σε διάφορα σημεία
του και βάζουμε μέσα μικρά κομμάτια
σκόρδο. Αλείφουμε την επιφάνεια του
κρέατος με βούτυρο και το αλατοπιπερώνουμε. Βάζουμε σε κατσαρόλα 1
κουταλιά βούτυρο και το λάδι να κάψουν και σοτάρουμε το κρεμμύδι. Ρίχνουμε στη συνέχεια το κρέας και το
γυρνάμε απ’ όλες του τις πλευρές, για
Υλικά:
1 κόκορας μέτριου μεγέθους
2 κουταλιές της σούπας βούτυρο
1 κουταλιά κοφτή αλάτι, πιπέρι
2 κουταλιές αλεύρι, 2 κουταλιές κονιάκ
1 φλιτζάνι κρασί κόκκινο ή άσπρο
1 σκελίδα σκόρδο λιωμένη
2 - 3 κλωνάρια μαϊντανό
2 φύλλα δάφνης
10 - 12 κρεμμυδάκια κοκκάρια μέτρια
1 ψωμί σε φέτες (φόρμα ή του τοστ)
51
1/2 ποτήρι ελαιόλαδο
1/2 κούπα ρύζι
1 1/2 ποτήρι ζάχαρη
2 κουταλάκια του γλυκού κανέλα
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
λίγα μοσχοκάρφια
1/2 κούπα λάδι για ν αλείφουμε τα φύλλα
Εκτέλεση:
Καθαρίζουμε, πλένουμε και κόβουμε
σε μερίδες τον κόκορα. Ζεσταίνουμε
σε τηγάνι το βούτυρο και ροδίζουμε τις μερίδες του κρέατος απ’ όλες
τις πλευρές. Κατόπιν μεταφέρουμε τα
κομμάτια σε κατσαρόλα και τα αλατοπιπερώνουμε. Στο τηγάνι όπου ροδίσαμε τον κόκορα ρίχνουμε το αλεύρι και
το ανακατεύουμε μέχρι να «ξανθύνει»
λίγο. Ρίχνουμε το κονιάκ, το κρασί και
το σκόρδο. Προσθέτουμε το μαϊντανό,
τα φύλλα της δάφνης, ½ φλιτζάνι νερό
και τα αφήνουμε να πάρουν μια βράση. Ρίχνουμε τη σάλτσα στην κατσαρόλα με τον κόκορα, ανάβουμε τη φωτιά
και αφήνουμε να βράσουν όλα μαζί. Σε
άλλη κατσαρόλα, ζεματίζουμε σε νερό
τα κρεμμύδια, τα στραγγίζουμε και
τα προσθέτουμε στην κατσαρόλα με
τον κόκορα. Συνεχίζουμε το βράσιμο
για 40 λεπτά. Σερβίρουμε τον κόκορα
μέσα σε πιατέλα και γύρω - γύρω βάζουμε πατάτες τηγανητές ή μανιτάρια.
Γαρνίρουμε με λίγο ψιλοκομμένο μαϊντανό.
Εκτέλεση:
Κόβουμε την κολοκύθα στη μέση,
αφαιρούμε τα σπόρια και μ’ ένα κουτάλι της σούπας ξύνουμε τη σάρκα της.
Χρειαζόμαστε δύο κιλά ψίχα. Ανακατεύουμε την κολοκύθα με τη ζάχαρη,
το λάδι, το ρύζι, την κανέλα, το αλάτι
και το ξύσμα πορτοκαλιού. Λαδώνουμε ένα ταψί και στρώνουμε τα μισά
φύλλα, τα οποία επίσης λαδώνουμε
ένα-ένα. Προσθέτουμε τη γέμιση και
καλύπτουμε κατά τον ίδιο τρόπο τα
υπόλοιπα φύλλα. Ραντίζουμε το τελευταίο φύλλο με λίγο νερό και χαράζουμε
την πίτα μας σε μπακλαβαδωτά κομμάτια. Σε κάθε κομμάτι βάζουμε από ένα
μοσχοκάρφι και ψήνουμε στους 200
βαθμούς για 75 λεπτά. Όταν ροδίσει η
κολοκυθόπιτα τη σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο.
Ακόμα, αν θέλουμε μπορούμε να
φτιάξουμε και φλογέρες με τα ίδια υλικά. Κόβουμε το φύλλο σε μακρόστενες
λωρίδες και βάζουμε σε κάθε λωρίδα
μια κουταλιά της σούπας από τη γέμιση.
Διπλώνουμε τις άκρες και τυλίγουμε σε
ρολάκι (φλογέρα). Ψήνουμε μία ώρα
στους 200 βαθμούς. Φτιάχνουμε σιρόπι με 1 1/2 ποτήρι ζάχαρη, 2 ποτήρια
νερό, 3 κουταλιές μέλι και το χυμό από
ένα λεμόνι και όταν ψηθούν οι φλογέρες τις περιχύνουμε με το σιρόπι.
Γλυκιά κολοκυθόπιτα
Η κολοκυθόπιτα είναι το κατ’ εξοχήν
αποκριάτικο γλυκό στη Λέσβο. Την πιο
κάτω συνταγή την έφτιαχνε η μαμά μου
από τότε που ήμουν παιδί. Γίνεται πολύ
νόστιμη και ελπίζω να αρέσει και σε
σας !
Υλικά:
Μισό κιλό φύλλο για πίτες
2 κιλά ψίχα από κολοκύθα πορτοκαλιά
Ξύσμα από δύο πορτοκάλια
52
Bήμα της Επιστήμης
Από την Άντισσα στο «πάνθεο» των επιστημόνων
Του Στρατή Μπαλάσκα*
Πριν από περίπου 15 χρόνια από τις
σελίδες της «Ε» δημοσιοποιήθηκε η
μοναδική περίπτωση τριών αδελφών,
της Μαρίας, του Μανώλη και του Παναγιώτη Καμβυσέλλη από την ορεινή Άντισσα της δυτικής Λέσβου, που
γράφτηκαν στις σελίδες του βιβλίου
Γκίνες ως οι μοναδικοί τρεις αδελφοί
που σπούδαζαν ταυτόχρονα στο παγκόσμιας ακτινοβολίας Τεχνολογικό
Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ).
Μέσα στον ορυμαγδό της οικονομικής κρίσης ελάχιστοι έμαθαν την καλή
είδηση. Το ένα από τα τρία αδέλφια,
ο 33χρονος Μανώλης Καμβυσέλλης, ή
Κέλλης πια, αν όχι ο νεότερος, τουλάχιστον ένας από τους νεότερους βραβευόμενους, δρασκέλισε την πόρτα
του Λευκού Οίκου παραλαμβάνοντας
από τα χέρια του Μπαράκ Ομπάμα,
μαζί με 84 άλλους νέους επιστήμονες, το βραβείο PECASE (Presidential
Early Career Awards for Scientists and
Engineers). Την ύψιστη τιμή που απονέμει το αμερικανικό κράτος στους
κορυφαίους νέους επιστήμονες.
Ο Μανώλης Καμβυσέλλης σπούδασε
στο τμήμα ηλεκτρολόγων μηχανικών
ηλεκτρονικών υπολογιστών του ΜΙΤ,
το πανεπιστήμιο όπου πλέον διδάσκει
βιοπληροφορική ως επίκουρος καθηγητής. Όπως έγραφε η καθημερινή
εφημερίδα της Μυτιλήνης «Εμπρός»,
με την εργασία του -που στηρίζεται σε
ειδικές τεχνικές πληροφορικής ανάλυσης- συγκρίνει το ανθρώπινο γονιδίω-
μα με τα γονιδιώματα άλλων θηλαστικών, με στόχο να βρει τα εξελικτικά
αποτυπώματα, ή αλλιώς τα κοινά χαρακτηριστικά των ειδών αλλά και το πώς
εξελίχθηκε το DNA τους, προκαλώντας και τις διαφορές μεταξύ των έμβιων ειδών. Όπως ο ίδιος λέει, η έρευνά
του θα δώσει στην ιατρική κοινότητα
νέα στοιχεία για την πρόληψη και καταπολέμηση των ασθενειών.
Όπως επισήμανε μιλώντας σε ομογενειακά μέσα ενημέρωσης, το βραβείο αυτό, αν και δεν είναι το πρώτο,
εντούτοις αποκτά ιδιαίτερη σημασία
διότι προέρχεται από τον πρόεδρο
των ΗΠΑ και συνοδεύεται από μια
δωρεά ύψους ενάμισι εκατομμυρίου
δολαρίων, τα οποία θα διατεθούν για
τη συνέχιση των ερευνών του στο ΜΙΤ.
«Ο πρόεδρος Ομπάμα», είπε ο Μανώλης Καμβυσέλλης, «μας συνεχάρη
για τα επιτεύγματα και μας υπενθύμισε
ότι το βραβείο απονέμεται όχι γι’ αυτά
που έχουμε κάνει, αλλά γι’ αυτά που
πρόκειται να κάνουμε. Αρα δεν πρόκειται περί μιας απλής τιμής και αναγνώρισης, αλλά για ένα κίνητρο και για
μια παρότρυνση να κάνουμε κάτι καλύτερο και να ανοίξουμε νέους δρόμους
στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας».
•Το παραπάνω κείμενο του μυτιληνιού
δημοσιογράφου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία στις 18/02/11.
53
Τιμή στους μεγάλους Ποιητές μας
Γιατί βαθιά μου δόξασα
Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)
Γιατί βαθιά μου δόξασα και πίστεψα τη γη
και στη φυγή δεν άπλωσα τα μυστικά φτερά μου,
μα ολάκερον ερίζωσα το νου μου στη σιγή,
να που και πάλι αναπηδά στη δίψα μου η πηγή,
πηγή ζωής, χορευτική πηγή, πηγή χαρά μου…
Γιατί ποτέ δεν λόγιασα το πότε και το πώς,
μα εβύθισα τη σκέψη μου μέσα στην πάσαν ώρα,
σα μέσα της να κρύβονταν ο αμέτρητος σκοπός,
να τώρα που, η καλοκαιριά τριγύρα μου είτε μπόρα,
λάμπ’ η στιγμή ολοστρόγγυλη στο νου μου σαν οπώρα,
βρέχει απ’ τα βάθη τ’ ουρανού και μέσα μου ο καρπός!...
Γιατί δεν είπα: «εδώ η ζωή αρχίζει, εδώ τελειώνει…»
μα «αν η μέρα βροχερή, σέρνει πιο πλούσιο φως …
μα κι ο σεισμός βαθύτερη τη χτίση θεμελιώνει,
τι ο ζωντανός παλμός της γης που πλάθει είναι κρυφός…»
να που, ό,τι στάθη εφήμερο, σα σύγνεφο αναλιώνει,
να που ο μέγας Θάνατος μου γίνηκε αδερφός!...
54
Εμείς κι εσείς
β΄
Λοιπόν είμαστε κι εμείς
Αλλά σίγουρα είστε κι εσείς.
Άρης Ταστάνης
α΄
Λοιπόν είμαστε κι εμείς
Αλλά σίγουρα είστε κι εσείς.
Που κάψαμε χωρίς, αιδώ χωρίς.
Τα πλοία που φέρανε διωγμένους.
Η ψυχή μας έγινε κύμβαλο θαρρείς.
Ανδρείκελο φαιδρό σε κήπους
καμένους.
Που χάσαμε νωρίς, πολύ νωρίς.
Τα τρένα του μεγάλου πανικού.
Η ζωή μας έγινε παλιοζωή θαρρείς.
Ναρκοπέδιο στις κοιλάδες
του ουρανού.
Ξεφτισμένο κουρέλι στα μπαλκόνια.
Κάποτε βάζαμε λουλούδια
στα κανόνια.
Ξεφτιλισμένη σημαία στης πόλης τα
λύματα.
Κάποτε αφήσαμε λησμονιά
στα κύματα.
Πρόσωπα σκοτεινά μια καληνύχτα
ληστεύουν.
Μέχρι πότε τους κυπατζίδες
θα πιστεύουν;
Πρόσωπα πέτρινα μια καλημέρα
γητεύουν.
Καρδιές που μάταια λιμάνια απάνεμα
γυρεύουν.
Τώρα δες στη σύγχρονη Ελλάδα
Δειλινά έρμα, πικροθάλασσα
φραγμένη
Την Εκάβη περιφέρουν με κουδούνες
στολισμένη.
Η βάρκα που θα ταξιδεύαμε
κατασχεμένη.
Λένε χωρίς πάθος, ήμασταν από γενιά καταραμένη.
Τώρα δες στην Αφρική.
Μάτι φλογισμένο, στεγνωμένο
ρογοβύζι.
Λάμια η πείνα, το έϊτζ θερίζει
Στη Μανίλα τρυφερά παιδια στο ζύγι.
Στη Ραμάλα το αίμα τους σαπίζει.
Δολάρια - Ευρώ - Κελλιά λευκά
Εμπάργκο - Ουράνιο - Μεταλλαγμένη
λευτεριά...
Ντόπα - Τζοκερ - Μίζα - Τρομολαγνεία.
Γιες μεν - Πραιτωριανών
πάθη - Εφιαλτών εποπτεία...
Τώρα δες στην Άπω ανατολή.
Βαθιά στα λαγούμια των ορυχείων.
Παιδικές φανέλες και δαγκωμένα
μήλα επιπλέουν.
Στα νεροστρώματα εξωτικών
ξενοδοχείων.
Άγουρα σώματα ευρωπαϊκό κάρυ
ζητιανεύουν.
Τώρα δες στην Ενωμένη Ευρώπη.
Κύματα νεκρά, πολιορκημένη
απόσταση.
Για το καλό μας επικροτούμε κάθε
55
λύσε τα μάγια που κρατούν
τα μυστικά βαθιά σου
ήπιες τ’ αθάνατο νερό,
στης Κασταλλίας τα μέρη.
απόσπαση.
Μεχρι να γίνουμε έντομα από τεχνική
διάσπαση.
Να με σηκώσεις λάβαρο στην δεύτερη
ανάσταση
Βελτίωση κεφαλής
Τετράστιχα (ακροστιχίδες)
Α. Εξυμνιώτης
Πίστευε πως ήταν νέος ακόμα,
μόλις εξήντα πέντε ετών
μα τα μαλλιά του είχαν αραιώσει
κι είχαν ασπρίσει αρκετά.
Μήτσος Τσιάμης
Βάλε στα βάθη της καρδιάς,
του στίχου τ’ αργαστήρι
απ’ τ’ άκραχτα χαράματα, να βρεις
την πρώτη λέξη,
λήροι πικροί ξεχείλισαν, της λήθης
το ποτήρι
η πιο πανάκριβη στιγμή, τη σκέψη σου
θα πλέξει.
*
Βραδιάζει κι όλο σκέφτουμαι
το πρώτο χελιδόνι
απ’ τ’ ανοιχτό παράθυρο το μήνυμα
να φέρει
λέγω θ’ αργήσεις Άνοιξη κι η σκέψη
με πληγώνει,
ήλιε μου, γέμισε με φως, το τρυφερό
της χέρι.
*
Βρήκα δρόμους της Άνοιξης, σκοπούς
να τραγουδήσω
άφωνες ώρες προσμονής, νόστου
και συλλογής,
λόγια σιωπής που γέμισαν ανθούς
όλη της γης
ήχους μιας άλλης μουσικής που δεν
θα λησμονήσω.
*
Βρέχει στα μάτια σου το φως, της
άδολης καρδιάς σου
αμυγδαλιές ανθίσανε, στης Άνοιξης
το χέρι,
Το μόνο μέλημά του ήταν
πώς ν’ αξιοποιήσει μια προσφορά
πεντακοσίων τριχοθυλακίων
* του
για το γυμνό κρανίο
και μια βαφή για τις λευκές του τρίχες.
Όμως, ποτέ δε σκέφτηκε
να βελτιώσει το εσωτερικό του
και ν’ αξιοποιήσει τόσες ευκαιρίες!
Πίστευε, βλέπετε, πως ήταν
νέος ακόμα
κι είχε πολύ καιρό γι’ αυτό
μπροστά του.
Εκχωρήσαμε
Γιάννης Μανούκας
Εκχωρήσαμε το ζην
στην τύρβη των αισθήσεων
στην αλαζονεία των καιρών
στη βουλιμία του κέρδους.
Εκχωρήσαμε το ζην
βολεμένοι μικρόψυχα
πάνω στην ψευδαίσθηση
του δικαιωμένου μόχθου
με ψιχία πλούτου
και ρινίσματα δύναμης.
56
να τραγουδήσω, να σε πω μωρό μου
στην αγκαλιά μου μέσα να σε σφίξω
όσο μπορώ, πριν σβήσει τ’ όνειρό μου
Σπαθίζοντας ανελέητα
τα έντιμα στάχυα του θέρους
αφήσαμε κάτω απ’ το δέντρο
που ξαποσταίναμε
της ψυχής το πάθος
της ζωής το τραγούδι.
Ευθύνη
Γιώργος Κόμης
Εκχωρήσαμε το ζην
κοιμίζοντας τη συνείδησή μας
πάνω στα σεντόνια
με τη σατέν ματαιοδοξία,
πνίγοντας ένα λευκό περιστέρι
στις μασχάλες του αποσμητικού
ιδρώτα
πάνω στον οργασμό
της όσφρησής του.
Αυτό το διάτρητο πουκάμισο
τι γυρεύει ανάμεσα στα δικά του
γεμάτο πληγές, με την μυρωδιά της
σάρκας
που ακόμα ανασαίνει μέσα του.
Ο ήλιος που περνά ανάμεσα από τις
τρύπες
σαν αίμα που βάφει τα χέρια,
Το πετά με αποστροφή, δεν είναι δικό
του
θέλει να το ξεχάσει, χειρονομεί ανοίγει το παράθυρο.
Ελπίδα μου όνειρο
Περσεφόνη Δομένικου - Αναγνώστου
Στον ύπνο σου θάρθω, στα όνειρά
σου,
σιγά, σιγά και απαλά θα σου μιλήσω,
θα σε χαϊδέψω τα παλιά
θα σου θυμίσω
χωρίς να βιάζομαι αγάπη μου να
φύγω,
θα φύγω σιγανά, χωρίς
να σε ξυπνήσω.
Κάθεται να γράψει, τα δάχτυλά του
κατακόκκινα
οι λέξεις πλημμυρίζουν στο αίμα.
Μια φοβερή υποψία τον διαπερνά
«Μήπως εγώ! Αδύνατον έχω άλλοθι»
Χτυπά η πόρτα
προχωρεί ψύχραιμα, με σίγουρο βήμα
κι ανοίγει.
Όσο κι αν θέλω, δεν μπορώ να σε
ξεχάσω,
στον ύπνο μου σε φέρνω κάθε βράδυ
και μου χαρίζεις το γλυκό σου χάδι,
σε χαίρουμαι στα όνειρά μου μόνο
και περιμένω νάρθεις κάθε βράδυ.
Τρεις νέοι με διάτρητα στήθη
τον παραμερίζουν αμίλητοι, κατηγορηματικοί
μαζεύουν το ματωμένο ρούχο τον κοιτούν με περιφρόνηση και φεύγουν.
Νάρθεις και συ στον ύπνο μου
ένα βράδυ
θα περιμένω να σε δω
μεσ’ τ’ όνειρό μου,
Σταθείτε.
Όχι εγώ, έχω άλλοθι
πιστέψτε με έχω άλλοθι
γερό άλλοθι φωνάζει
βέβαιος πια για την ενοχή του.
57
Λενέτα Στράνη
«Στου αμπελιώνε τσι φουρκάδες
ή ο γάμος πάει αμόντε»
αισθητικές αρετές της τέχνης.
Η γλώσσα γίνεται μέτρο αλλά και το
ίδιο μέτρο ως ρυθμός τροφοδοτεί τη
γλώσσα στο να αποκτήσει μια ειδική
συνείδηση του εαυτού της και να καταγράψει τις ποικιλίες της. Να φέρει στο
προσκήνιο δηλαδή τις ανεξάντλητες
δυνατότητές της.
…Το κείμενο το οποίο παρατίθεται
χαρακτηρίζεται από πολλές αρετές..
Μέσα από τις περιγραφές των συνθηματικών και βιωματικών καταστάσεων
έρχονται στο προσκήνιο ενότητες νοημάτων.
Προβάλλεται το πολυδύναμο λαογραφικό στοιχείο της Ζακύνθου, το
οποίο έχει διαμορφωθεί στην πάροδο
των αιώνων μέσα από την εσωτερική κινητικότητα των κατοίκων της και
κατά την συνάντηση τους με τα ποικίλα πνευματικά ρεύματα της ευρύτερης
περιοχής”.
Η ίδια η συγγραφεύς μας λέει: «Ξεκλείδωσα τ’ αμπάρια της ψυχής, εκεί
όπου η στέγνα και το λίγο της καθημερινότητας μας φυλάκισε λέξεις, γαλάζιας απεραντοσύνης γλάρους.
Πήρα προζύμι απ’ τη γιόμιση του
φεγγαριού της νιότης. Έριξα το αλφαβητάρι στου χρόνου τον παλιό νερόμυλο. Έπλασα φανουρόπιτα στην αγιοσύνη της μνήμης, κι άφησα τις πόρτες
των ονείρων διάπλατες.
Και σ’ όλα αυτά, με μισθωμένους
πειρατές την επιθυμία, τη λαχτάρα, τον
πόθο, τη θέληση. Όσο για τη νοσταλγία, δόλωμα-φιδάκι στον κόρφο μου.
Έκδοση του Πανεπιστημίου Πατρών
Εργαστήριο μελέτης νεοελληνικών
διαλέκτων
Αθήνα 2010 , σελ. 144
Στην έκδοση του
ποιητικού θεατρικού
έργου, σε ζακυνθινή
διάλεκτο, της Λενέτας
Στράνη “Στου αμπελιώνε τσι φουρκάδες ή
ο γάμος πάει αμόντε”,
προχώρησε, το Εργαστήριο μελέτης Νεοελληνικών Διαλέκτων του Πανεπιστημίου Πατρών.
Στο προλογικό του σημείωμα που
έχει τίτλο «Αναζητώντας θησαυρούς
της γλωσσικής μας παράδοσης» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών μαζί
με άλλα αναφέρει «…Το έργο της κυρίας Στράνη κατακτά μια περίλαμπρη
θέση στη λογοτεχνική παράδοση των
τοπικών γλωσσικών ποικιλιών, καθώς
αποτελεί εξαίρετο δείγμα λογοτεχνικής γραφής σε γλωσσικό ιδίωμα».
Ενώ, όπως γράφει στον πρόλογό του
ο κοσμήτωρ της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του
Πανεπιστημίου Πατρών, Καθηγητής
Χρήστος Τερέζης “…Το βιβλίο αυτό
έρχεται να αναδείξει τον τρόπο με τον
οποίο ο γλωσσικός πλούτος μιας διαμορφωμένης κοινωνικά και πολιτιστικά
περιοχής προβάλλεται μέσα από τις
58
Δεν ξέρω τι απεκόμισα κάνοντας
αυτό το ταξίδι. Εκείνο που θα μπορούσα με βεβαιότητα να ισχυριστώ,
είναι ότι με συνεπήρε μια αίσθηση
απελευθέρωσης, μιας που αυτές οι λέξεις με σήκωσαν για λίγο στα φτερά
τους, κατατροπώνοντας τη βαρύτητα
των τύψεων και των ενοχών, αφού κι
εγώ, όπως όλοι μας, συνέβαλα με το
δικό μου ποσοστό ευθύνης στον άδικο εγκλωβισμό τους».
Αναφέρουμε ένα μικρό απόσπασμα
από αυτό το εξαιρετικό έργο της Λενέτας Στράνη που είναι γραμμένο στην
Ζακυνθινή ντοπιολαλιά :
Τζόγια: Ποια είν’ εκείνη, μάτια μου,
που στέκει στο σκαλούνι
κι ογύρω τσι μοσκοβολάει ολόδροσο
φλουσκούνι;
Με μπλάβη χάντρα στο λαιμό να μη
την πιάνει μάτι πιθέματα ζωγραφιστά
και βέστα λουλουδάτη
Θάλεια: Είναι η Φιορούλα της Κεβής,
του κόντη Διονυσάκη
Θα ανιμένει το γαμπρό, που
εμπάρκαρε για Θιάκι
Αντζουλέτα: Ακόμα δεν εγύρισε,
εβγήκε στο σουλάτσο;
Φαίνεσται πως στον κόρφο τση
δε βρέσκει καδινάτσο
Από τη μία κάθεται και τηνε τρουβελίζει
από την άλλη άερο και κάερο γυρίζε.
Θ.Π.
ρετο ως έκδοση-ο εκδότης όταν κάνει
καλή δουλειά πρέπει να επαινείται- και
ως περιεχόμενο, κυρίως.
Το έργο της Λενέτας Στράνη διαιρείται σε τρία κύρια μέρη. Το πρώτο
περιέχει το καθαυτό θεατρικό έργο
το οποίο είναι γραμμένο σε γλωσσικό
ιδίωμα της Ζακύνθου, όπου ο αναγνώστης πέρα από την γραφική «υπόθεση» της εργασίας, απολαμβάνει έναν
χείμαρρο τοπικής γλωσσικής γραφής,
άριστα παρουσιασμένης που δίνει
ανάγλυφο το πνεύμα και τις συνήθειες
παλαιοτέρων εποχών που τείνουν να
ξεχαστούν. Ηθογραφικό κείμενο, ζωντανό, άριστο.
Το δεύτερο μέρος του έργου της είναι η παράθεση των «ηθών, εθίμων και
παραδόσεων» της Ζακύνθου, άκρως
ενδιαφέρον και τούτο, διότι παρουσιάζει μιαν άλλη πλευρά πολιτισμικής
δραστηριότητας της χώρας. Το κομμάτι αυτό θα το έκρινα ως αναπόσπαστο, πολύτιμο κομμάτι της γενικότερης λαογραφικής μας φιλολογίας.
Τέλος, η συγγραφέας παραθέτει λεξιλόγιο και γλωσσάρι που δεν παίζει
μόνο ρόλο κατατοπιστικό για τον αναγνώστη όταν διαβάζει τα κείμενά της
αλλά καταδεικνύει τον πλούτο του ιδιώματος και την ανάγκη της ελληνικής
γλώσσας να το αγκαλιάσει και να αποτελέσει, όποτε χρειαστεί, ξεχωριστό
αντικείμενο έρευνας.
Οι ευχαριστίες προς την Λενέτα
Στράνη είναι ειλικρινείς και θερμές
γιατί παρέδωσε έργο στους αναγνώστες που θα τους τέρψει και θα τους
μορφώσει αλλά κυρίως διότι έβγαλε
στο φανερό πράγματα που τα έχουμε
ανάγκη για να τα μελετούμε και να τα
Λενέτας Στράνη:
«Στου αμπελιώνε τσι φουρκάδες
ή ο γάμος πάει αμόντε».
Έκδοση του Πανεπιστημίου Πατρών.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το εξαίρετο βιβλίο με τον πιο πάνω τίτλο, εξαί59
ερευνούμε εις βάθος. Της εύχομαι να
μας κάνει τη χάρη με μια νέα της φρέσκια και πρωτότυπη εργασία της, όπως
πάντα.
Στρατής Αλ. Μολίνος
Σ’ αυτό το τεύχος, το εξώφυλλο του
οποίου κοσμεί πίνακας του μυτιληνιού ζωγράφου Αλέξανδρου Βακιρτζή,
υπάρχει όπως πάντα μια πολύ ενδιαφέρουσα ύλη. Ανάμεσα στα άλλα,
διαβάζουμε: Ανθούλα Δανιήλ: «Νίκος
Τσολάκης. Ένας διαπρεπής καλλιτέχνης από τη Μυτιλήνη κερδίζει την
Αθήνα και φτάνει στα πέρατα του κόσμου», Αριστείδης Γιαπαλής: «Μήτσος
Καμίτζος, ο “ασυμβίβαστος” (1884
- 1979)», Δημήτρης Ιατρόπουλος: «Ο
Αλέξανδρος Βακιρτζής και το ευδιέξοδον επιμύθευμα», Φαίδων Θεοφίλου:
«Μια συναρπαστική διαδρομή. Αναφορά στο βιβλίο του Νίκου Περέλη “Ο
κώδικας της μάσκας”», Στρατής Μολίνος: «Ο Ηλίας Βενέζης για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη», Ηλίας Μεφίρης:
Συλλογή φωτογραφιών με τίτλο «Πόρτες τ’ Αϊβαλιού».
Θ.Π
«ά σελάννα»
Περιοδική έκδοση
του ΦΟΜ. «Ο Θεόφιλος»
Τεύχος 19 / Αύγουστος 2010
Το λογοτεχνικό περιοδικό τού ΦΟΜ
«Ο Θεόφιλος» με τον τίτλο «ά σελάννα» πρωτοκυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2007.
Φέτος, συμπλήρωσε τρία χρόνια και
19 τεύχη. Ο εκδότης, διευθυντής και
επιμελητής του περιοδικού, Περικλής
Μαυρογιάννης, κάνει έναν πρώτο απολογισμό:
«Το “ά σελάννα” τυπώνεται στη Μυτιλήνη και κυκλοφορεί σχεδόν σε όλη
την Ελλάδα, και “μοιράζεται χάρισμα”
όχι μόνο στους ανθρώπους των Γραμμάτων και της Τέχνης, αλλά και σε
όλους τους φίλους που αγαπούν την
“περιπλάνηση” μέσ’ απ’ τις σελίδες
των βιβλίων και εντύπων, της σκέψης
και των ιδεών.
Ο ΦΟΜ ξέρει να επιμένει, ότι στα
πολιτιστικά μας δεν αρκεί μόνο η καλή
πρόθεση, αλλά περισσότερο η υλοποίηση σκοπών και στόχων, βάσει σχεδιασμού σε βάθος χρόνου. Μια πολιτική
Πολιτισμού είναι το ζητούμενο.
Η έκδοση του “ά σελάννα” τού
ΦΟΜ επιχειρεί με την “κάθε δεύτερη
πανσέληνο” παρουσία της να ξυπνήσει
οράματα και αισθήματα στις καρδιές
των ευαίσθητων ταξιδευτών του λόγου
και της τέχνης.»
Αριστείδη Καλάργαλη:
«Ανθολόγιο χρονογραφημάτων
Δημοκράτης-1928-1932»
Εκδόσεις Εντελέχεια.
Ο Αριστείδης Καλάργαλης στις εργασίες που παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό, μικρές είναι αυτές ή εκτενείς,
τηρεί ως απαράβατο κανόνα την ποιότητα αφ’ ενός και την προσήλωση στην
ακρίβεια και εμβρίθεια των γραφομένων του, αφ’ ετέρου.
Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε, το καλαίσθητο βιβλίο των εκατόν
εβδομήντα πέντε σελίδων με τον πιο
πάνω τίτλο, στο οποίο παρουσιάζονται
ανθολογημένα χρονογραφήματα που
είδαν το φως της δημοσιότητας στη
60
λεσβιακή εφημερίδα «Δημοκράτης»
κατά το διάστημα 1928-1932. Δείγμα
ωραίας εργασίας του εκδότη και του
συγγραφέα. Το βιβλίο κοσμείται από
διαλεγμένα εποχικά ταχυδρομικά δελτάρια τα οποία προσδίδουν ζωντάνια
στα παρατιθέμενα κείμενα, ενώ επιλεγμένα σκίτσα συνοδεύουν τα γραπτά
των αρθρογράφων.
Με το βιβλίο αυτό ο Καλάργαλης,
μέσω των χρονογραφημάτων των
εκλεκτών της πένας, καταφέρνει να
φέρει στις μέρες μας το κλίμα εν μέρει το πολιτικό, το κοινωνικό, το πολιτισμικό αλλά κυρίως την ατμόσφαιρα
που επικρατούσε στο νησί της Λέσβου
το οποίο ανέκαθεν πρωτοτυπούσε σε
ιδέες και σε ενέργειες. Ιδίως κατά τα
χρόνια εκείνα που η χώρα μας ακόμα
έψαχνε να βρει την ισορροπία της. Δεν
χρειάζεται δε και πολύ για να κατατοπιστεί και να μπει στο πνεύμα αυτής
της εποχής ο αναγνώστης, όταν διαβάσει τον κατάλογο των παρουσιαζομένων λογίων.
Στον πρόλογό του εξάλλου ο ανθολόγος, επιγραμματικά αναφέρει:
«Τα αθησαύριστα αυτά γραπτά της
εφημερίδας Δημοκράτης είναι μέρος
του γραμματολογικού πλούτου της
Λεσβιακής Άνοιξης».
Πάντα εκτιμώ τη δουλειά του Αριστείδη και πιστεύω ότι πολύ σύντομα,
πάλι κάποιο έργο του θα μας εντυπωσιάσει. Απευθύνω λοιπόν την καθιερωμένη ευχή, με πολλές ευχαριστίες, να
έχει καλή δύναμη και πολλή παραγωγικότητα.
Στρατής Αλ. Μολίνος
Σταύρου Ι. Γαληνού:
«Νοσταλγία ως τους Ουρανούς»
Αθήνα 2010
Ο συγγραφέας Σταύρος Ι. Γαληνός,
παθιασμένος όσο δεν γίνεται Ερεσιώτης και κατ’ επέκταση Λέσβιος,
ενθουσιώδης υπηρέτης της πένας,
εκρηκτικός στις πεποιθήσεις του που
αφορούν στον ελληνισμό, στις χαμένες πατρίδες, υπερασπιστής του δίκαιου των κατατρεγμένων συνανθρώπων,
πάνω απ’ όλα όμως γνήσιος ποιητής
των πόνων της ανθρώπινης ψυχής, παρέδωσε στο αναγνωστικό κοινό ακόμα
ένα σημαντικό έργο με τον πιο πάνω
τίτλο.
Το βιβλίο τούτο, διακοσίων σαράντα
σελίδων, αποτελείται από δύο διάκριτες ενότητες. Η μία είναι αυτή που κατακλύζει το έργο του με εκπληκτικής
σημασίας φωτογραφίες, παλιές και
νεότερες που περιγράφουν τις χαμένες πατρίδες, τους παράγοντες εκείνης της ζοφερής εποχής του «είκοσι»,
είτε αυτοί είναι Έλληνες-διχασμένοι
ή μη- είτε της αντίπερα εχθρικής παράταξης, είτε ακόμα Ευρωπαίοι που
έπαιζαν με ευκολία ή χαριεντίζονταν
πότε-πότε με τα προβλήματα και την
κατάντια των μικρών συμμάχων τους.
Η άλλη ενότητα είναι τα κείμενά του.
Φλογερά, πατριωτικά, όμως γεμάτα ειλικρίνεια, αντικειμενικότητα και πολιτικό θάρρος. Διαβάζοντάς τα ο αναγνώστης, πέραν από την εμπέδωση των
εννοιών που καταφέρνει να επιτύχει
διαβάζοντας το βιβλίο, ανακαλύπτει
και μύρια τόσα που λίγοι γνώστες τολμούν να φέρουν στην επιφάνεια.
Το έργο του φίλου Σταύρου μορ61
φώνει, διδάσκει, αποκαλύπτει, φέρνει
στο φανερό γνώση και πληροφορίες
απαραίτητες για τις καινούργιες γενιές
που τόσο τις λείπουν. Αν μπορούσα να
το πω κι αλλιώς, είναι ένα εγχειρίδιο
πατριωτισμού, τιμιότητας και επαγρύπνησης των ιδεωδών μας.
Εύχομαι ο χείμαρρος της πένας του
Σταύρου να μη στερέψει ποτέ!
Στρατής Αλ Μολίνος
Με σταμάτησαν ιδιαίτερα δυό ποιήματα του βιβλίου του με αντίστοιχους
τίτλους «Γυρεύω» (σελ.52) και «Ανεμώνες» (σελ.55).
Βαθύτατα συμβολιστής ο Τάκης
Χατζηαναγνώστου μας δίνει μια ποίηση ονειροπόλησης, στίχους γεμάτους αισθαντικότητα και μουσικότητα
μοναδικές. Προσωπικά πιστεύω πως
η ποίηση του έχει κάποια χροιά από
εκείνη του Τέλλου Άγρα και του SULLY
PRUDHOMME (:LE VASE BRISE). Μια
μυστική και γλυκειά θλίψη, μια διάχυτη μελαγχολία - προσωπική ίσως, για
κάτι που χάθηκε; - ξεχύνεται από τους
στίχους του που βγαίνουν κατευθείαν
από την καρδιά του.
Επιθυμώ να τον συγχαρώ και να τον
ευχαριστήσω γιατί κατάφερε να ξεσηκώσει μέσα μας μια φλόγα έξαρσης,
ένα πέταγμα, μια αστραπή, ένα βαθύ
άρωμα από λογής λουλούδια.
Και να του ευχηθώ να δούμε γρήγορα τυπωμένα και τα βιβλία που μας
ανήγγειλε, με πρώτη την ποιητική του
συλλογή γιατί «και περνούν τα χρόνια»
όπως ο ίδιος ανέφερε στον τελευτίο
στίχο της τελευταίας στροφής του
ποιήματος «Σε γυρεύω».
Και κάτι ακόμα τελειώνοντας: σε ό,τι
αφορά τον τίτλο του βιβλίου ήθελα
απλά να σημειώσω πως μου φάνηκε
λίγο παράξενος. Γιατί αν αντιστρέψουμε του όρους θα έχουμε τον τίτλο:
«Ένα μέλλον χωρίς παρελθόν». Άραγε
θα το ήθελε κανείς αυτό;
Ελενίτσα Γκίνη - Μιχαλοπούλου
«Ένα παρελθόν χωρίς μέλλον»
Τάκη Χατζηαναγνώστου
Απ’ αφορμή το τελευταίο βιβλίο του
Λέσβιου συγγραφέα Τάκη Χατζηαναγνώστου με τίτλο «Ένα παρελθόν χωρίς μέλλον» είναι που γράφω τούτες
τις αράδες.
Όχι βέβαια για να ασκήσω κριτική
στο πεζογραφικό έργο του αφού ούτε
περγαμηνές και διπλώματα πανεπιστημιακά διαθέτω και κατά συνέπεια ούτε
και αναλυτική φιλολογική κριτική μπορώ να κάνω μιας και μου λείπει η μύηση στον τομέα αυτόν.
Απλά και μόνο το επιχειρώ για να εκφράσω τα συναισθήματα που με πλημμύρισαν για τον έξοχο λυρικό αφηγητή
που βαθιά έχει κλείσει μέσα του τη γη
μας, τη Λέσβο μας.
Οι ευαισθησίες του και προπαντός
ο λυρισμός του έθρεψαν τη φαντασία
του, δίνοντάς μας ένα τεράστιο πεζογραφικό έργο - νομίζω το μεγαλύτερο
της Λεσβιακής Γραμματείας αλλά και
της καθόλου - στο οποίο δαπάνησε
το λογοτεχνικό του οίστρο. Τα «απομνημονεύματα» του, που μόλις διάβασα, αποτελούν θησαύρισμα Λεσβιακής
μνήμης αναβιώνοντας τη ψυχή και τη
νοοτροπία του νησιού μας.
To πιο πάνω κείμενο ξαναδημοσιεύεται
λόγω κάποιων παραλείψεων στο προηγούμενο τεύχος
62
Υβριδικό έργο ηλεκτροπαραγωγής στη Λέσβο
Γράφει ο Βασίλης Αργυρίου*
Στον ημερήσιο τύπο της Μυτιλήνης
δημοσιεύτηκε προ καιρού η πληροφορία ότι συζητιέται η μελέτη - κατασκευή κάπου στην Ερεσσό ενός
σύνθετου έργου ηλεκτροπαραγωγής
(υβριδικού), με εκμετάλλευση ενός
συνδυασμού ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας (ανεμογεννήτριες - κίνηση
με τον άνεμο, φωτοβολταϊκά - παραγωγή ρεύματος με τον ήλιο και
αναστρέψιμη υδροηλεκτρική μονάδα - κίνηση της κινητήριας μηχανής,
δηλ. του υδροστροβίλου, με υδατόπτωση, καθώς και μια υδροδεξαμενή
άρδευσης μιας εκτεταμμένης ορεινής
περιοχής) με ένα συμβατικό θερμικό
εργοστάσιο (δηλ. με κινητήρια μηχανή
με πετρέλαιο), που θα λειτουργεί μόνο
συμπληρωματικά, όταν οι δυνατότητες των ανανεώσιμων μονάδων δεν θα
επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση.
Προτού προχωρήσω στην περιγραφή της λειτουργίας του υβριδικού
Σταθμού με βάση το σχέδιο, θα προσπαθήσω να δώσω μερικές βασικές
έννοιες, καθώς και αρχές λειτουργίας,
αλλά και απαιτήσεις που πρέπει να εκπληρώνει ένας Σταθμός ηλεκτροπαραγωγής και γενικότερα ένα δίκτυο διανομής ηλεκτρισμού.
1) Το ηλεκτρικό ρεύμα για να είναι αξιοποιήσιμο, κατάλληλο δηλ.για οικιακή
ή/και βιομηχανική χρήση πρέπει να
έχει σταθερή τάση (220 ή 380 Volts το
τριφασικό) και σταθερή συχνότητα (50
περιόδων το δλ.).
2) Οι ηλεκτρικές μηχανές που παρά-
γουν το ηλεκτρικό ρεύμα κινούνται
στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, με τη
βοήθεια κινητήριων μηχανών, με καύσιμο πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.
3) Οι ηλεκτρικές μηχανές των υδροηλεκτρικών έργων κινούνται από κινητήριες υδραυλικές μηχανές (τους υδροστροβίλους), που τους κινεί νερό υπό
πίεση, που ρέει μέσα σε αγωγούς, από
μιά υψηλής στάθμης λίμνη προς μια
άλλη, χαμηλότερης στάθμης.
4) Οι ανεμογεννήτριες έχουν μια μεγάλη φτερωτή, στηριγμένη σε υψηλή
κολώνα, που την περιστρέφει ο αέρας
(που ναί μεν δεν φυσά πάντα, ούτε και
με την ίδια ένταση, αλλά η ενέργειά
του είναι ανανεώσιμη και δεν ρυπαίνει
ούτε υποβαθμίζει το περιβάλλον).
Οι ανεμογεννήτριες δεν παράγουν
ηλεκτρικό ρεύμα άμεσα χρησιμοποιήσιμο (με τεχνικά χαρακτηριστικά,
όπως τα περιγράψαμε στην παράγραφο 1 πιό πάνω), αλλά πρέπει να το
αποθηκεύσουμε σε μπαταρίες, να το
μετατρέψουμε και πιθανότατα να το
μεταφέρουμε στους χώρους που θα
καταναλωθεί όπου υπάρχει ζήτηση
(στα χωριά και στις πόλεις ).
5) Τα φωτοβολταϊκά στοιχεία (πανέλα), είναι επιφάνειες (κυρίως από κρυσταλλικό πυρίτιο), που όταν εκτεθούν
στο ηλιακό φώς παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα. Είναι μια ανανεώσιμη πηγή
ενέργειας, αλλά έχει και αυτή μειονεκτήματα, ως προς την άμεση χρήση
του ρεύματος που παράγεται, όπως
63
και οι ανεμογεννήτριες.
Το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγουν
πρέπει να μετατραπεί και να αποθηκευτεί, γιατί το ηλιακό φώς δεν είναι
διαθέσιμο, ούτε συνεχώς, ούτε με την
ίδια φωτεινή ένταση όλες τις ώρες της
μέρας και όλες τις εποχές του χρόνου. Έχει βέβαια το πλεονέκτημα ότι
οι μικρές μονάδες φωτοβολταϊκών
μπορούν να εγκατασταθούν σε στέγες
σπιτιών ή σε οικόπεδα κοντά σε μικρούς οικισμούς ή βιομηχανίες και με
τοπική αποθήκευση και μετατροπή να
εξασφαλίσουν ανανεώσιμη και φθηνή
ενέργεια στο μικρό καταναλωτή, χωρίς
να επιβαρύνεται το περιβάλλον από τις
εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που
συνεπάγεται η ισοδύναμη παραγωγή
ηλεκτρικού ρεύματος σε Εργοστάσιο
της ΔΕΗ που «καίει» πετρέλαιο ή λιγνίτη.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
έχουν ένα ανεκτίμητο πλεονέκτημα:
Οι πηγές απόπου αντλούν την ενέργεια που μετασχηματίζουν σε ηλεκτρική ενέργεια (αέρας - ήλιος, αλλά και
νερό που συλλέγεται σε λιμνοδεξαμενή υψηλής στάθμης) είναι ανεξάντλητες και παρέχονται συνεχώς, χωρίς να
σπαταλούν φυσικούς εξαντλούμενους
πόρους. Το σπουδαιότερο πλεονέκτημα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
είναι ότι η διαδικασία της μετατροπής
τους σε ηλεκτρική ενέργεια, δεν επιβαρύνει το περιβάλλον (όπως γίνεται
με τις θερμικές μονάδες που καίνε
υγρά ή στερεά καύσιμα που μολύνουν
την ατμόσφαιρα με καπνούς, σκόνη
και κυρίως με διοξείδιο του άνθρακα,
το οποίο, όπως είναι γνωστό, επιβαρύνει την ατμόσφαιρα, δημιουργώντας το
γνωστό φαινόμενο του θερμοκηπίου
για τη Γή - την υπερθέρμανση δηλ. τελικά του πλανήτη μας με άσχημες, μακροπρόθεσμα, συνέπειες για τα έμβια
όντα της Γης).
Πως μπορεί να γίνει η εξυπηρέτηση
μιας περιοχής, και μάλιστα «απομονωμένης» από το διασυνδεδεμμένο
δίκτυο, π.χ. ενός νησιού όπως η Λέσβος.
Στο σχεδιάγραμμα που παρατίθεται
(που αναφέρεται σε ένα παρόμοιο
έργο της ΔΕΗ, το οποίο προγραμματίζεται να κατασκευαστεί στην Ικαρία)
φαίνεται σχηματικά ο τρόπος λειτουργίας ενός υβριδικού έργου, όπως αυτό
που γράφτηκε ότι θα κατασκευαστεί
στη Λέσβο. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω τη λειτουργία του, όσο πιο απλά
γίνεται, υπογραμμίζοντας τη σημασία
του, σε ότι αφορά κυρίως την εκμετάλλευση στο μέγιστο δυνατό βαθμό
των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του
χώρου.
Περιγραφή- Ισολογισμός ενέργειας
1) Σε ένα Υβριδικό έργο συνδυασμένης ηλεκτροπαραγωγής υπάρχει ένα
σύστημα SCADA (Supervisory Control
and Data Acquisition System), το οποίο
ελέγχει και παρακολουθεί αέρα, νερό,
ήλιο και τις στάθμες και εισροές νερού
στις δύο λιμνοδεξαμενές που έχουμε
(σε υψηλή στάθμη πάνω απο τη στάθμη της θάλασσας η μιά και σε πολύ
χαμηλότερη στάθμη η άλλη), καθώς
και τις ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα
της κατανάλωσης, δίνει τις κατάλληλες
εντολές λειτουργίας των μονάδων που
διαθέτουμε, με βάση το πρόγραμμα
λειτουργίας και εκμετάλλευσης του
όλου συστήματος με το οποίο το
έχουμε προγραμματίσει.
64
Η κύρια προτεραιότητα είναι να
εκμεταλλευτούμε στο έπακρο τις διαθέσιμες, κάθε φορά, ενέργειες του
ήλιου, του αέρα και του νερού και να
εξασφαλίσουμε την απαραίτητη
ενέργεια για τη ζήτηση κατά κύριο
λόγο από τις ανανεώσιμες πηγές
που διαθέτουμε και σε έσχατη μόνο
περίπτωση να καλύψουμε τη ζήτηση με την ενέργεια του θερμικού
εργοστασίου, μόνο στην περίπτωση που δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα (εξάντληση όλης της διαθέσιμης
ανανεώσιμης ενέργειας ή βλάβης
της).
2) Το αιολικό πάρκο στη θέση Α αποθηκεύει την παραγόμενη ενέργεια σε
συστοιχία μπαταριών, και από εκεί το
οδηγεί στους μετατροπείς σε εναλλασσόμενο ρεύμα, την οποία αποστέλλει στη συνέχεια στο σταθμό Β, μέσω
γραμμής υψηλής τάσης. Στη θέση Α γίνεται επίσης μια ανάλογη αποθήκευσημετατροπή - αποστολή ενέργειας στο
Σταθμό Β, η οποία παράγεται από το
φωτοβολταϊκό πεδίο, το εγκατεστημένο στη θέση Α, δίπλα στις ανεμογεννήτριες..
3) Εκεί, στο Σταθμό Β, το ρεύμα αποθηκεύεται επίσης σε συστοιχία μπατταριών, όπου επίσης αποθηκεύεται
και το ρεύμα που παράγεται από την
Υδροηλεκτρική Μονάδα - Γεννήτρια
Β1, την οποία κινεί το νερό υπό πίεση, που ρέει μέσα στον αγωγό από την
υδατοδεξαμενή στη θέση Β2. Το νερό
που εκρέει καταλήγει στην υδατοδεξαμενή στη θέση Β3.
4) Απο εκεί το νερό αντλείται, με τη
βοήθεια της υπάρχουσας αντλίας στην
θέση Β3 και καταθλίβεται πίσω στην
ενδιάμεση υδατοδεξαμενή Β2, ενώ η
διαφορά ενέργειας που εντοπίζεται
από το SCADA, αποστέλλεται μέσω
γραμμής στον κεντρικό Υποσταθμό
του Συστήματος στη θέση Γ. Εκεί γίνεται ο κεντρικός ισολογισμός του
Υβριδικού έργου, όπως και η συνεχής τροφοδότηση όλου του νησιού,
αφού στον ισολογισμό προστεθεί και
η ενέργεια που οδηγείται εκεί από τις
ανεμογεννήτριες στη θέση Δ, με μια
παρόμοια διαδικασία και σύνδεση με
τον Υποσταθμό, χωρίς φυσικά υδροηλεκτρική ενέργεια εκεί, όπως εκείνη
που παράγεται στην περιοχή Β, γιατί
εδώ δεν θα υπάρχει τέτοιο σύστημα
υδατοδεξαμενών και υδροηλεκτρικών
μονάδων και αντλιών.
5) To σύστημα φωτοβολταϊκών πανέλλων στη θέση Ε παράγει ρεύμα από
τον Ήλιο, αποθηκεύει την παραγόμενη
ενέργεια σε συστήματα μπαταριών και
μετατροπέων σε εναλλασσόμενο ρεύμα, την οποία αποστέλλει στη συνέχεια στον κεντρικό Υποσταθμό Γ μέσω
γραμμής υψηλής τάσης, όπου, όπως
ήδη εξηγήσαμε παραπάνω, γίνεται ο
κεντρικός ισολογισμός εκμετάλλευσης
της παραγόμενης ενέργειας στο όλο
σύστημα, ανανεώσιμης και μη.
6) Κεντρικός Υποσταθμός και
SCADA στη θέση Γ
Στη θέση αυτή θα είναι εγκατεστημένα, εκτός από τον κεντρικό Υποσταθμό του Συστήματος που τροφοδοτεί
όλο το νησί και το SCADA, καθώς και
ένα θερμικό Εργοστάσιο, το οποίο,
με εντολή και πάλι του συστήματος
SCADA, θα τίθεται σε λειτουργία, σε
περίπτωση ελλείμματος ανανεώσιμης
ενέργειας, για να εξασφαλίσει την
απρόσκοπτη τροφοδότηση των καταναλωτών.
65
7) Άρδευση
Στην υψηλότερη στάθμη της περιοχής, στη θέση Ε, υπάρχει ακόμα μια
λιμνοδεξαμενή, όπου συλλέγονται οι
απορροές νερού της περιοχής, ικανής
περιεκτικότητας και με ετήσια ρύθμιση (δηλ. λογαριασμένη από πλευράς
περιεκτικότητας σε νερό, με βάση τις
ανάγκες της ετήσιας παροχής νερού
άρδευσης, ιδιαίτερα κατά το θέρος, σε
σχέση με τις εισροές νερού απο την
περιοχή καθόλο το έτος), της οποίας
η τυχόν περίσσεια νερού (π.χ. κατά το
χειμώνα που δεν χρειάζεται άρδευση)
κινεί μια υδροηλεκτρική μονάδα στη
θέση Β2, που η παραγωγή της σε ηλεκτρική ενέργεια «εισάγεται» και αυτή
στο όλο σύστημα για αντιμετώπιση της
ζήτησης.
Μια αντλία εγκατεστημένη στη θέση
Β3, επαναφέρει το νερό, που τείνει
ενδεχομένως να υπερχειλίσει, στη λιμνοδεξαμενή Β2, και πάντα φυσικά με
έλεγχο και εντολή του SKADA.
*Ο Βασίλης Αργ. Αργυρίου είναι Διπλωματούχος Μηχανολόγος - Ηλεκτρολόγος
του ΕΜΠ και πτυχιούχος Φυσικός του Πανεπιστημίου Αθηνών, γεννημένος στη Μυτιλήνη, απόφ. του Α Γυμνασίου Μυτιλήνης.
Έχει υπηρετήσει επί 28 χρόνια στη
ΔΕΗ, αρχικά (επί 10ετία) ως επιβλέπων
Μηχανικός σε κατασκευές Υποσταθμών
150 KV και Σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (π.χ. στην κατασκευή του ΥΗΣ Κρεμαστών) και στη συνέχεια σε θέσεις μελετητή και Προϊσταμένου Μελετών των
νέων Υδροηλεκτρικών έργων της ΔΕΗ
στη περίοδο 1970 - 1990 (Υδροηλεκτρικά
Έργα Στρατού, Σφηκιάς, Ασωμάτων και
Θησαυρού). Από το 1990 και μέχρι σήμερα ασχολείται ως ελεύθερος επαγγελματίας σε κατασκευαστικές Εταιρείες, κυρίως
σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
(μικρά Υδροηλεκτρικά έργα και έργα Ανεμογεννητριών), αλλά και σε έργα Αντλιοστασίων ύδρευσης - άρδευσης (Ευρυτανία
από Αχελώο).
66
OI ΦΙΛΟΙ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ
συμπαραστάθηκε κατά την πολύχρονη
και δύσκολη ασθένειά της, ξεπερνώντας πολλές φορές και τον ίδιο του
τον εαυτό.
Είχε αναπτύξει κοινωνική δραστηριότητα, ήταν μέλος της χορωδίας Μυτιλήνης, έψελνε στην εκκλησία και υπήρξε μέλος της ΕΠΟΝ.
Η ευγενική μορφή, το ωραίο παράστημά του, η λεπτότητα του χαρακτήρα του και η διακριτική συμπεριφορά
σε όλους τον έκαναν να ξεχωρίζει.
Απέκτησε πάρα πολλούς και καλούς
φίλους, που τον περιέβαλλαν με ιδιαίτερη αγάπη, όλοι είχαν ν’ ακούσουν
ένα καλό λόγο από το στόμα του. Με
το κέφι του, το τραγούδι, και το πηγαίο χιούμορ του, ήταν η ψυχή της παρέας και της διασκέδασης.
Τώρα πια θα λείψει από της συχνές
συναντήσεις τους και όλοι αισθάνονται
το μεγάλο κενό της απουσίας του.
Δυστυχώς, για όλους όσους σε αγαπήσανε έφυγες από κοντά τους για ένα
ταξίδι που δεν θα έχει γυρισμό. Σου
αξίζει και γιαυτό θα σε θυμόμαστε πάντοτε.
Καλό σου ταξίδι Τάκη. Τώρα πια
βρίσκεσαι στον παράδεισο μαζί με την
αγαπημένη σου Βάσω, τα αδέλφια σου
και τους φίλους σου.
Ευχόμαστε ο Θεός να αναπαύσει την
ευγενική ψυχή σου και η μνήμη σου να
είναι αιώνια.
Γιώργος Βασιλόπουλος
Ηρώ Δημητριάδου
Στις 25 Σεπτεμβρίου του 2010,
έφυγε από τη ζωή
η Ηρώ Δημητριάδου,
σύζυγος
του
αείμνηστου
γιατρού
Αλέκου
Δημητριάδη.
Γι’
αυτούς που την
γνώρισαν από κοντά είναι μια μεγάλη
απώλεια. Η καλοσύνη, η ευγένεια και η
πραότητα ήταν αυτά που την χαρακτήριζαν σε όλη της τη ζωή.
Εκφράζουμε τα θερμά συλλυπητήρια
στο φίλο Νίκο Δημητριάδη, άξιο γιο
της εκλιπούσης, τους συγγενείς της και
ευχόμαστε να είναι ελαφρύ το χώμα
που τη σκεπάζει.
Α.Μ.
Δημήτρης Πολυχρονιάδης
Στις 17 Ιανουαρίου έφυγε από κοντά
μας και κηδεύτηκε στο νεκροταφείο
του Αγίου Παντελεήμονα της Μυτιλήνης, ο εκλεκτός συμπολίτης μας Δημήτρης (Τάκης) Πολυχρονιάδης.
Ο εκλιπών γεννήθηκε το 1924. Στην
πόλη μας διατηρούσε επί πολλά χρόνια χρυσοχοείο μαζί με τον αγαπημένο του αδελφό Αρίστο και έχαιρε μεγάλης αγάπης και εκτίμησης από τον
εμπορικό κόσμο της Μυτιλήνης.
Υπήρξε άριστος οικογενειάρχης μαζί
με την πιστή σύντροφο της ζωής του,
την αγαπημένη του Βάσω, στην οποία
67
Από τον «Σύλλογο Αντιμετώπισης
Μεσογειακής Αναιμίας και Δρεπανοκυτταρικών συνδρόμων Ν.
Λέσβου» λάβαμε το πιο κάτω ενημερωτικό δελτίο και το δημοσιεύουμε για να γνωρίσουν τα μέλη μας
τις δραστηριότητες και τα μεγάλα
προβλήματα αυτού του Συλλόγου
με τη βεβαιότητα ότι όσοι το επιθυμούν θα συνδράμουν ηθικά και οικονομικά τις προσπάθειες αυτές.
συνανθρώπους τους, ίδρυσαν, στην
πόλη της Μυτιλήνης, το Σύλλογο των
Εθελοντών Αιμοδοτών. Το γεγονός
αυτό αποτέλεσε για μας μεγάλη ανακούφιση στο άλυτο πρόβλημά μας,
σχετικά με την εύρεση αίματος.
Οι πόροι του Συλλόγου είναι: οι εισφορές των μελών, οι επιχορηγήσεις
από διάφορους φορείς, καθώς και τα
διάφορα έσοδα από δράσεις και εκδηλώσεις, που διοργανώνουμε. Δοθέντος τούτου, η οικονομική στήριξη των
ιατρικών, κοινωνικών και πολιτιστικών
δραστηριοτήτων του Συλλόγου μας,
αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενίσχυσης και υλοποίησης των προσπαθειών μας.
Όποιος επιθυμεί, μπορεί να καταθέσει την οικονομική του συνεισφορά
στον ακόλουθο λογαριασμό της τραπέζης Πειραιώς, με τη βεβαιότητα της
πραγματοποίησης πολύ σημαντικών
δράσεων και πρωτοβουλιών.
Ο Σύλλογος Αντιμετώπισης Μεσογειακής Αναιμίας και Δρεπανοκυτταρικών συνδρόμων Ν. Λέσβου ιδρύθηκε
το 1985.
Λόγω της μεγάλης απόστασης από
τα κεντρικά νοσοκομεία των Αθηνών
(Αγία Σοφία και Αγλαΐα Κυριακού), η
ανάγκη για ομαδοποίηση και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων των παιδιών –τότε- ήταν μεγάλη. Σιγά-σιγά, και έπειτα από άοκνες
προσπάθειες πολλών ετών, καταφέραμε να έχουμε μια καλή μονάδα μεταγγίσεων - νοσηλείας και μόνιμο γιατρό,
καθώς και δύο νοσηλεύτριες. Μετά
από παρότρυνσή μας, μια άλλη ομάδα
ανθρώπων, με πολύ αγάπη προς τους
Αρ. λογαριασμού Τρ. Πειραιώς:
5709046897924
Τηλέφωνο επικοινωνίας:
6947706611 (κ. Μαρία Πετρά - Καραγιαννίδη)
Φιλαλληλία
- Η οικογένεια του Σπύρου Μαλτεζόπουλου κατέθεσε στον λογ/μό φιλαλληλίας
της Παροικίας στη μνήμη των γονέων τους Αναστασίου και Μαίρης το ποσό των
60 €
- Ο Στέλιος Τρύφων κατέθεσε για την φιλαλληλία της παροικίας το ποσό των 50 €
- Η Παρή Πολυχρονιάδη στην μνήμη των Θανάση και Δημήτρη Πολυχρονιάδη
το ποσό των 50 €
- Η «Λεσβιακή Παροικία» μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου
κατέθεσε στο λογ/μό του Συλλόγου Αντιμετώπισης Μεσογειακής Αναιμίας και
Δρεπανοκυτταρικών συνδρόμων Ν. Λέσβου στη μνήμη του Δημήτρη Καλδή
το ποσό των 200 €.
68

Πτώση 9,24% σημείωσε το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών

ευτέρα 2 Τρίτη 3 Πέ πτη 5 Παρασκευή 6 Σάββατο 7

εδώ - WordPress.com

ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

αναλυτικο βιογραφικο σημειωμα

Τεύχος 45 - Λεσβιακή Παροικία

Τεύχος 44 - Λεσβιακή Παροικία

Άυγουστος - Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2011

Τεύχος 47 - Λεσβιακή Παροικία

Κατεβάστε το Δελτίο Τύπου Art-Athina 2014 για το Παράλληλο

06.04 - Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Μολυβοθήκες - a & g spantidos & sia oe

Τα ΝΕΑ των ΝΕΜΕΩΝ NEWS of the NEMEAN GAMES

2013

Τεύχος 11 - Δεκέμβριος 2014

Τεύχος 40 - Λεσβιακή Παροικία

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ.pdf - Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστημίου

Γυναίκα - Λεσβιακή Παροικία

Καύσιμα και Πρατήρια βενζίνης Καυσόξυλα - Κάρβουνα

περιγραφή - Media.Uoa