2ο ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 4ο ΕΡΕΥΝΑ ∆ΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ: « ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ » ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΜΠΕΡΣΙΜΗ ΕΙΡΗΝΗ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΜΗΝΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2007- 2008 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Τίτλος σελ. εξωφύλλου 2.Παρουσίαση του προβλήµατος Α1. ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: • Ο ρόλος του σχολείου στην επαγγελµατική αποκατάσταση των νέων σελ. 3 • Η σηµασία του Σ.Ε.Π. στην επιλογή επαγγέλµατος σελ. 4 • Τα κριτήρια επιλογής ενός επαγγέλµατος σελ. 5 σελ. 5 • Ιστορική αναδροµή – Τεχνολογικά στοιχεία Α2. ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: • Καταγραφή διαφόρων τύπων Λυκείων σελ. 9 • Οµάδες µαθητών σελ.10 Β. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ σελ.10 Γ. ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ σελ.11 3. Παρουσίαση του σκοπού της έρευνας σελ.11 4.Παρουσίαση των κοινωνικών αναγκών που εξυπηρετεί η έρευνα σελ. 11 5. ∆ιαµόρφωση της υπόθεσης της έρευνας σελ. 16 6. Ανάλυση των παραµέτρων που δεν επηρεάζουν τα αποτελέσµατα της έρευνας σελ. 17 7. Περιγραφή των ορίων της έρευνας σελ. 18 8. Περιγραφή της διαδικασίας της έρευνας σελ. 18 9. Ορισµοί σελ. 27 10. Συµπεράσµατα σελ. 27 11. Προτάσεις για συµπληρωµατική έρευνα σελ. 28 12. Βιβλιογραφία σελ. 29 2 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Α1) ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ • Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ Το ζήτηµα της προετοιµασίας των νέων για την µετάβαση τους από το σχολείο στη ζωή του ενήλικου και ειδικότερα στην αγορά εργασίας, τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχτεί σε µεγάλο θέµα . Οι λόγοι για τους οποίους το θέµα αυτό είναι στην πρώτη γραµµή του ενδιαφέροντος είναι κυρίως οικονοµικοί και κοινωνικοί που όµως χαρακτηρίζουν την εποχή µας αλλά επίσης προσπαθούν να κατανοήσουν και τις συνθήκες του µέλλοντος. Σηµαντικοί λόγοι που σχετίζονται µε το πρόβληµα αυτό είναι οι παρακάτω : - οι νέοι παλαιότερα ήξεραν ότι σπουδάζοντας κάποια επιστήµη ή µαθαίνοντας µία τέχνη θα εξασφάλιζαν µια θέση εργασίας και πιθανότατα την ίδια για όλη τους την ζωή, σήµερα η εξασφάλιση αυτή δεν υπάρχει. Σήµερα οι νέοι έχουν περισσότερες επιλογές αλλά µεγαλύτερη αβεβαιότητα για το επαγγελµατικό τους µέλλον. - η ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας που µε την σειρά της φέρνει αλλαγές στα επαγγέλµατα και στον τρόπο που αυτά ασκούνται από τους εργαζόµενους. - οι νέες γνώσεις παράγονται µε τέτοιους ρυθµούς, ώστε να έχει διαφοροποιηθεί η έννοια της εκπαίδευσης, η οποία δεν είναι πιά µια εφάπαξ απόκτηση ενός πακέτου γνώσεων για ολόκληρη την επαγγελµατική διαδροµή του ατόµου, αλλά µια «δια βίου» προσπάθεια µάθησης νέων γνώσεων απαραίτητων για τη διατήρηση της επαγγελµατικής αποκατάστασης. - η ανεργία , η απειλή της οποίας ειναι δυνατό να τους δηµιουργήσει σοβαρά προβλήµατα, παρά τις προσπάθειες που οι νέοι καταβάλουν. Το σχολείο είναι ο σηµαντικότερος φορέας συστηµατικής αλλαγής και µόρφωσης που έχει ως κύριο σκοπό την γενική προαγωγή της κοινωνίας µε την κατάλληλη προπαρασκευή των νέων ανθρώπων για την ζωή. Το έργο της σχολικής αγωγής συντελείται µέσα στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας, µίας µικρογραφίας της ευρύτερης κοινωνίας, από ειδικευµένους επιστήµονες, τους παιδαγωγούς. Η αγωγή αυτή αποτελεί σκόπιµη ενέργεια η οποία γίνεται κατά τρόπο συστηµατικό, µε τη βοήθεια ψυχοπαιδαγωγικών µεθόδων, και βάσει αρχών που καθορίζει η πολιτεία(αναλυτικό πρόγραµµα, σχολική νοµοθεσία κλπ). Ταυτόχρονα όµως µέσα στο σχολείο ασκείται και µια άλλη µορφή αγωγής, τύπου 3 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 αλληλεπιδράσεως.Την ασκεί η πιο χαρακτηριστική µορφή σχολικής οµάδας που είναι η οµάδα των συνοµηλίκων, η οποία λειτουργεί κυρίως ως κοινότητα παχνιδιού/επικοινωνίας. Μέσα σε αυτή την κοινότητα το παιδί /νέος διαµορφώνει τρόπους συµπεριφοράς, διδάσκεται κοινωνικούς ρόλους, υιοθετεί γλωσσικές εκφράσεις και ασκεί ορισµένες δεξιότητες. Συνοψίζοντας θα µπορούσαµε να παρατηρήσουµε πως το σύγχρονο σχολείο -Γενικής ή Επαγγελµατικής εκπαίδευσης- έχει ως σκοπό την ανάπτυξη της ατοµικότητας αλλά συγχρόνως και της κοινωνικότητας των νέων και γενικά παοβλέπει στην ψυχοσωµατική τους ανάπτυξη και εξέλιξη. • Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Π. ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ Ο νέος άνθρωπος που αντιµετωπίζει σήµερα το πρόβληµα της επιλογής τύπου σπουδών και επαγγέλµατος, χρειάζεται µια βοήθεια για να µπορέσει να βρεί το σωστό τύπο σπουδών που πρέπει να ακολουθήσει καθώς και το επάγγελµα που στη συνέχεια θα εξασκήσει. Έτσι ενώ κάποτε δεν απασχολούσε, τόσο σοβαρά, τον άνθρωπο το θέµα της εκπαίδευσης και επαγγελµατικής του απασχόλησης, σήµερα είναι υποχρεωµένος να το αντιµετωπίσει µε µεγάλη προσοχή και υπευθυνότητα. Οι σηµερινές συνθήκες, µε την πολυπλοκότητα που τις χαρακτηρίζουν, έχουν αφαιρέσει από τους γονείς τη δυνατότητα να µπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους στα θέµατα εκλογής σπουδών και επαγγέλµατος. Το καθήκον αυτό γίνεται αναγκαστικά έργο µιας υπηρεσίας, που έχει οργανωθεί για το σκοπό αυτό. Η ουσιαστική βοήθεια στο νέο άτοµο δεν είναι σωστό να δοθεί τη στιγµή που αντιµετωπίζει το πρόβληµα της επιλογής επαγγέλµατος αλλά πριν το ξεκίνηµα της επαγγελµατικής του ζωής θα πρέπει να γνωρίζει βασικά στοιχεία για τον ίδιο τον εαυτό του και για τα επαγγέλµατα. Η διαπίστωση αυτή οδήγησε στην ανάγκη να ενηµερώνονται οι νέοι για τον εαυτό τους και τα επαγγέλµατα πριν από τη στιγµή που πρόκειται να πάρουν σηµαντικές αποφάσεις για το είδος των σπουδών και του επαγγέλµατος που θα ακολουθήσουν. Από αυτήν ακριβώς την πραγµατικότητα ξεκίνησε η ανάγκη για την εισαγωγή στα σχολεία µαθήµατος Σ.Ε.Π. αλλά και δοµών Συµβουλευτικής και Προσανατολισµού όπως είναι τα Γραφεία ΣΕΠ (ΓΡΑΣΕΠ) στα σχολεία αλλά και τα Κέντρα Συµβουλευτικής και Προσανατολισµού (ΚΕΣΥΠ) σε όλους τους νοµούς της χώρας. Σκοπός της πολιτείας, µε την εισαγωγή του Σ.Ε.Π. στο εκπαιδευτικό µας σύστηµα, είναι να βοηθήσει το νέο στη σωστή εκλογή του κατάληλου για αυτόν επαγγέλµατος ώστε και ο ίδιος να δικαιωθεί µέσα σ΄ένα επάγγελµα 4 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 που διάλεξε µόνος του ελεύθερα µε κύριο σύµβουλο τις κλίσεις του, τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά του. Βασικός στόχος του Σ.Ε.Π. στο σχολείο είναι: - να βοηθήσει τα παιδιά να εξετάσουν και να κατανοήσουν τον εαυτό τους - να τα βοηθήσει στη κατανόηση των ευκαιριών που τους προσφέρει το περιβάλλον τους για να καταλάβουν ποιές απαντήσεις υπάρχουν, ποιοί δρόµοι είναι ανοικτοί και ποιοί όχι και ποιές είναι οι ενδεχόµενες εναλλακτικές λύσεις - να τα βοηθήσει να καταλάβουν ότι η εκλογή επαγγέλµατος είναι εκλογή τρόπου ζωής και όχι απλώς εκλογή τρόπου βιοπορισµού. Με την ενηµέρωση και τον προβληµατισµό που προσφέρει ο Σ.Ε.Π. έχει την ευκαιρία το παιδί να εξετάσει αντικειµενικά, διάφορα επαγγέλµατα ώστε ωριµάζοντας σιγά σιγά να είναι σε θέση να επιλέγει χωρίς προκαταλήψεις το τελικό του επάγγελµα. • ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΝΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ Πολλοί είναι οι παράγοντες που µπορούν να επηρεάσουν τις επαγγελµατικές αποφάσεις των νέων, τόσο ατοµικοί όσο και εξωτερικοί. Τους ατοµικούς παράγοντες τους διακρίνουµε σε βιολογικούς (οι οποίοι µπορεί να διευκολύνουν ή να δυσχεράνουν την πορεία σε ενα επαγγελµατικό χώρο) και σε λοιπούς προσωπικούς, όπως είναι οι επιθυµίες, τα ενδιαφέροντα, οι αξίες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, µε βάση τα οποία ένα επάγγελµα φαίνεται περισσότερο ή λιγότερο ελκυστικό. Υπάρχουν όµως και εξωτερικοί παράγοντες που µπορούν να επηρεάσουν την επιλογή κάποιου, να την κάνουν πιο εύκολη ή πιο δύσκολη. Κάποιοι από αυτούς είναι η οικογένεια, οι φίλοι , το σχολείο, η κοινωνική ή πολιτισµική οµάδα στην οποία ανήκει, οι οικονοµικές δυνατότητες ή ανάγκες και το «πνεύµα της εποχής». • ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ∆ΡΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ– Η βιοµηχανική επανάσταση επέφερε καθοριστικές αλλαγές στη διάρθρωση της απασχόλησης, στη διαµόρφωση των εργασιακών σχέσεων και στο περιεχόµενο των επαγγελµάτων και των ειδικοτήτων. Η αγροτική οικονοµία έδωσε τη θέση της στη βιοµηχανική οικονοµία, που συγκέντρωσε το µεγαλύτερο µέρος των εργαζοµένων στις πόλεις και τους ενέταξε ως µισθωτούς σε σχέσεις εξαρτηµένης εργασίας. Η συγκέντρωση και η κατανοµή του πλούτου, το σύγχρονο συνδικαλιστικό 5 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 κίνηµα, οι πολιτικές συγκρούσεις, οι επαναστάσεις και οι ευρύτερες κοινωνικοοικονοµικές εξελίξεις διαµορφώθηκαν υπό την επίδραση αυτής της µεγάλης ιστορικής διαδροµής. Τη βιοµηχανική επανάσταση του 18ου αιώνα άρχισε να εκτοπίζει από το δεύτερο µισό του 20ού αιώνα η επανάσταση της πληροφορικής, της υψηλής τεχνολογίας και της κοινωνίας της γνώσης. Στα πλαίσια αυτών των µεγάλων ιστορικών διαδροµών, τα επαγγέλµατα και οι επιµέρους επαγγελµατικές κατηγορίες µετεξελίσσονται και διαµορφώνονται ανάλογα µε την πορεία της τεχνολογίας και της οικονοµίας. Παραδοσιακά, ελεύθερα κυρίως, επαγγέλµατα, που άκµασαν σε παλαιότερες εποχές, µετεξελίσσονται ή εξαφανίζονται εντελώς. Ο ντελάλης, ο αντιγραφέας, ο αγωγιάτης, ο ιπποκόµος, ο πεταλωτής, ο φανοκόρος, ο µπαλωµατής, ο παγοπώλης, ο νερουλάς, ο γαλατάς, ο καλαθάς, ο οµπρελάς, ο γυρολόγος, ο σαπουνοποιός, ο φαρµακοτρίφτης, ο στρωµατάς, ο παπλωµατάς, ο µαστιχάς, ο παξιµαδάς, ο πιλοποιός, ο γανωµατής, ο ακονιστής, ο σφουγγαράς, ο τηλεγραφητής είναι ορισµένα από τα επαγγέλµατα που εξαφανίστηκαν εντελώς, και µόνο σε ιστορικές ή λαογραφικές αναφορές και δηµοσιεύσεις µπορεί να αναζητηθούν. Κάποια άλλα επαγγέλµατα του παρελθόντος, όπως ο παραδοσιακός χτίστης, ο τζακάς, ο µαραγκός, όχι µόνο δε φθίνουν, αλλά έχουν και ζήτηση. Κι αυτό γιατί το είδος της εργασίας τους, που σήµερα συνήθως αµείβεται ιδιαίτερα ικανοποιητικά, θεωρείται ότι είναι περισσότερο φιλικό µε το περιβάλλον και αποδεκτό γενικότερα από σύγχρονες αντιλήψεις που αναζητούν επιστροφή στις ρίζες και στην παράδοση. Άλλα επαγγέλµατα µεταµορφώθηκαν στα πλαίσια ιδιόµορφων εξελίξεων. Από τα αρχαιότερα επαγγέλµατα του κόσµου, που οι ρίζες τους ανάγονται στην προϊστορική εποχή του σιδήρου, είναι ο σιδεράς, αλλά και οι ασχολούµενοι µε τα κοινά. Στη σύγχρονη εποχή υπάρχει ο τεχνίτης-σιδεράς, που χειρίζεται τα αυτοµατοποιηµένα µηχανήµατα της σιδηροβιοµηχανίας. Επίσης, σιδεράς αποκαλείται και ο τεχνίτης που ασχολείται µε σιδηροκατασκευές, τοποθετεί δηλαδή σιδερένια κάγκελα και µετεξέλιξη αυτού θεωρείται ο αλουµινάς. Ο εφηµεριδοπώλης υποκαταστάθηκε από τον πράκτορα εφηµερίδων και κυρίως από τον περιπτερά. Η υπηρέτρια έγινε οικιακή βοηθός µε αυξηµένα εργασιακά δικαιώµατα, στα πλαίσια και του ευρύτερου εκδηµοκρατισµού της κοινωνίας. O παλιατζής υποκαταστάθηκε από τον παλαιοπώλη, όπως ο τσιγκογράφος από το λιθογράφο. Και πιο πρόσφατα, οι τελευταίοι εναποµείναντες κουρείς υποκαθίστανται από τους κοµµωτές. Ο παντοπώλης, ο καφετζής, ο ταβερνιάρης, ο µανάβης, ο κρεοπώλης υφίστανται τις συνέπειες από την εισβολή της αυξηµένης παραγωγικότητας, που απαιτούν µεγαλύτερα µεγέθη εκµεταλλεύσεων, και τα εισαγόµενα δυτικά πρότυπα, που επιβάλλουν τα σούπερ µάρκετ 6 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 και τα φαστ φουντ. Οι µικροµαγαζάτορες και οι µικροπωλητές λαϊκών αγορών επιµένουν ακόµη να υπάρχουν, εκπροσωπώντας µια κατεξοχήν ελληνική µεσογειακή ιδιαιτερότητα, που συνδέεται και µε ειδικά θεσµικά πλαίσια, τα οποία έχουν καθιερωθεί από παλαιότερες εποχές. Ορισµένα µόνο γνωστά παραδοσιακά επαγγέλµατα παρέµειναν περίπου στην αρχική τους µορφή ως ένας γραφικός απόηχος παλαιότερων εποχών που επιµένει να θυµίζει το χτες. Αν και µε ελάχιστους εκπρόσωπους σε αριθµό, συναντώνται ακόµα ο σαλεπιτζής, ο καστανάς, ο οργανοπαίχτης, ο καραγκιοζοπαίχτης, ο ακροβάτης, ο αµαξάς, ο βαρελάς, ο λούστρος, ο λατερνατζής, ο βαρκάρης, ο βιβλιοδέτης κ.ά. Σε "εποχιακή αντίθεση" µε τα επαγγέλµατα του µέλλοντος, που έρχονται, αυτά είναι τα επαγγέλµατα του παρελθόντος, που µετεξελίσσονται, αλλοιώνονται ή χάνονται για πάντα. Η επανάσταση της πληροφορικής και της υψηλής τεχνολογίας, που διαδέχτηκε τη βιοµηχανική επανάσταση, επέφερε σηµαντικές αλλαγές στο είδος και στη σύνθεση των επαγγελµάτων. Ο ανειδίκευτος βιοµηχανικός εργάτης, που αποτελούσε και τη µεγάλη µάζα της εργατικής τάξης των µισθωτών µέχρι τα µέσα του περασµένου αιώνα, βαίνει ραγδαία προς εξαφάνιση. Έχει ήδη εκτοπιστεί από τη σύγχρονη τεχνολογία ή έχει αντικατασταθεί από τεχνίτες ή χειριστές ηλεκτρονικών υπολογιστών και αυτοµατισµού. Μετά τη µεγάλη συρρίκνωση του πρωτογενούς τοµέα της γεωργίας, µειώνεται ραγδαία, όπως ήδη τονίστηκε, και ο δευτερογενής τοµέας και ειδικότερα η βιοµηχανία. Αλλά και ο αριθµός των υπαλλήλων γραφείου, που αυξανόταν τουλάχιστον µέχρι πρόσφατα, σήµερα µειώνεται, ιδιαίτερα µάλιστα αν το µοναδικό τους προσόν είναι το απολυτήριο Λυκείου. Η πληροφορική αναδεικνύεται πλέον ως το κυρίαρχο όχηµα που οδηγεί στο µέλλον, αφού πολυποίκιλες εφαρµογές της αντικαθιστούν εργατικό και υπαλληλικό προσωπικό. Οδεύουµε προς την εποχή όπου όσοι δε γνωρίζουν τουλάχιστον να χειρίζονται υπολογιστές θα θεωρούνται ως αναλφάβητοι. Γεγονός είναι ότι ο ρυθµός της τεχνολογικής αλλαγής σήµερα είναι πολύ γοργός. Αν στις αρχές του αιώνα ένα επάγγελµα ή µια ειδικότητα διαρκούσαν µια ολόκληρη ζωή, σήµερα η τεχνική ανανεώνεται κάθε 1015 χρόνια. Σύµφωνα µε µελέτες, µέσα σε δέκα χρόνια από σήµερα το 80% του τεχνολογικού εξοπλισµού που χρησιµοποιείται τώρα θα έχει ήδη απαρχαιωθεί, µε συνέπεια, αν δεν υπάρξει εκ νέου εκπαίδευση, το 80% των εργαζοµένων να διαθέτει ξεπερασµένες επαγγελµατικές γνώσεις. Από τώρα µάλιστα είναι δύσκολο να βρεθούν εργαζόµενοι µε ικανοποιητικά προσόντα και επαρκή εξειδίκευση για ορισµένες θέσεις εργασίας. 7 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 Εξαιτίας των ταχύτατων εξελίξεων της τεχνολογίας και της οικονοµίας, οι νέοι εργαζόµενοι θα πρέπει επίσης να µπορούν να συνδυάζουν την ευρύτητα των γνώσεων µε την εξειδίκευση. Η σηµερινή ελληνική οικονοµία στηρίζεται σε µεγαλύτερο βαθµό, απ’ ό,τι στην περίπτωση των ευρωπαϊκών χωρών, σε τοµείς όπως ο τουρισµός, η εµπορική ναυτιλία και οι κατασκευές, όπου η πληροφορική έχει λιγότερες εφαρµογές απ’ ό,τι στη βιοµηχανία. Η διαπίστωση αυτή δε σηµαίνει φυσικά ότι ο εκσυγχρονισµός της οικονοµίας και της αγοράς εργασίας µπορεί να επιτευχθεί χωρίς την καλλιέργεια υψηλών τεχνικών και επαγγελµατικών γνώσεων από τους εργαζοµένους στους διάφορους τοµείς. Η σύγχρονη τεχνολογία, η πληροφορική, οι επικοινωνίες, η τηλεµατική, η ροµποτική θα αλλοιώσουν και θα αναδιαρθρώσουν την έκταση, τη διάρκεια, τους τρόπους και τους χρόνους εργασίας. Παραδοσιακοί κλάδοι, όπως λ.χ. η κλωστοϋφαντουργία, θα συρρικνωθούν µέχρι πλήρους εξαφάνισης τουλάχιστον στις ανεπτυγµένες χώρες. Ειδικότητες γραφείου και του τοµέα των υπηρεσιών, όπως ενδεικτικά οι τραπεζικοί υπάλληλοι, οι εµποροϋπάλληλοι, οι ασφαλιστές, θα συρρικνωθούν ή θα µετεξελιχθούν όσον αφορά το περιεχόµενο εργασίας. Ορισµένα επιµέρους επαγγέλµατα, που κι αυτά εµπεριέχουν το στοιχείο της γνώσης, της ανανέωσής της και της ευρηµατικότητας, όπως οι σχεδιαστές ενδυµάτων µόδας, κοσµηµάτων, αυτοκινήτων, σκαφών, οι διακοσµητές χώρων, οι αισθητικοί, οι φυσιοθεραπευτές, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι βοηθοί ηλικιωµένων και ατόµων µε ειδικές και άλλες ανάγκες, θα εµφανίζουν βιώσιµες προοπτικές στην αγορά εργασίας του µέλλοντος. Ο τουρισµός αποτελεί ένα σηµαντικό πυρήνα δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα. Τα τεχνολογικά, τα οικονοµικά, τα κατασκευαστικά, τα ψυχαγωγικά, τα αθλητικά, τα επισιτιστικά, τα παραϊατρικά επαγγέλµατα, όπως και οι υπηρεσίες πρόνοιας, του ποιοτικού και του περιβαλλοντικού ελέγχου, αλλά και τα επαγγέλµατα µεταφορών, εµφανίζουν επίσης σχετικά θετικές προοπτικές Η τηλεργασία, η εργασία από απόσταση, αποτελεί ένα σηµαντικότατο καινούριο παράγοντα που θα ανατρέψει πολλές από τις κατεστηµένες δοµές των εργασιακών σχέσεων, της ίδιας της φύσης της εργασίας. Η αυτοαπασχόληση, η απασχόληση από το σπίτι ή από απόσταση µε ελαστικό ωράριο, θα αναπτυχθεί παράλληλα µε την επέκταση της συναφούς τεχνολογίας της τηλεµατικής και θα επιφέρει καταλυτικές αλλαγές όχι µόνο στο χώρο της εργασίας, αλλά και στις δοµές της κοινωνίας. ∆ηλαδή, οδηγούµαστε σε ριζική αναδιάρθρωση της δοµής της απασχόλησης µε κατακόρυφη µείωση του πρωτογενούς και κατά δεύτερο λόγο του δευτερογενούς τοµέα. Νέες µορφές οργάνωσης της εργασίας, 8 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 της οικονοµίας και της κοινωνίας θα αποτελέσουν το προϊόν της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και ειδικότερα της πληροφορικής και της παγκοσµιοποιηµένης οικονοµίας. Το ζητούµενο είναι αν η εξέλιξη αυτή, που είναι, όπως φαίνεται, αναπόφευκτη, θα τεθεί στην υπηρεσία του ανθρώπου, του πολίτη, ή θα τον καθυποτάξει. Α2) ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: • ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ∆ΙΑΦΟΡΩΝ ΤΥΠΩΝ ΛΥΚΕΙΟΥ Το Γενικό Λύκειο αποτελεί εκπαιδευτική µονάδα της ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης µε διάρκεια σπουδών 3 χρόνια. Οι σπουδές σ΄αυτό παρέχουν γενική παιδεία υψηλού επιπέδου, βοηθούν τους µαθητές να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους καθώς και κριτική σκέψη, προσφέρουν στους µαθητές τις απαραίτητες γνώσεις για να συνεχίσουν τις σπουδές τους, παρέχουν δεξιότητες που θα τους επιτρέπουν µετά την έξοδό τους από το Λύκειο να έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Η Α΄είναι τάξη προσανατολισµού, στις Β΄και Γ΄τάξεις οι µαθητές επιλέγουν µία από τις τρεις κατευθύνσεις: Θεωρητική-Θετική-Τεχνολογική και προετοιµάζονται για τις εξετάσεις στα ΑΕΙ-ΤΕΙ σε 6 ή 7 µαθήµατα. Το Επαγγελµατικό Λύκειο αποτελεί τον άλλο ισότιµο πυλώνα της ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης,τριετούς επίσης διάρκειας. Παρέχουν ουσιαστική γενική παιδεία, επαγγελµατική εκπαίδευση σε ένα ευρύτερο κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας και επαγγελµατική επάρκεια σε συγκεκριµένη ειδικότητα. Η Α΄τάξη είναι προσανατολισµού, οι µαθητές επιλέγουν ένα κύκλο επαγγελµατικών µαθηµάτων προετοιµασίας για τον επαγγελµατικό τοµέα που θα ακολουθήσουν. Η Β΄τάξη χωρίζεται σε επαγγελµατικούς τοµείς και η Γ΄τάξη χωρίζεται σε ειδικότητες. Οι απόφοιτοι του ΕΠΑΛ εισάγονται στα ΑΕΙ-ΤΕΙ µετά από συµµετοχή στις πανελλήνιες εξετάσεις κατ΄αντιστοιχία µε το Γενικό Λύκειο. Στις άλλες επιλογές των µαθητών της Γ΄Γυµνασίου υπάρχουν : Το Εκκλησιαστικό Λύκειο, το οποίο απευθύνεται µόνον σε αγόρια, που παρέχει γενική παιδεία καιδίνει έµφαση στην ορθόδοξη χριστιανική αγωγή και την ελληνική παράδοση. Επιπλέον σκοπός του είναι η θεολογική κατάρτιση όσων επιθυµούν να γίνουν ιερείς. Τα µεταγυµνασιακά Ι.Ε.Κ. στα οποία οι καταρτιζόµενοι αποκτούν τα επαγγελµατικά προσόντα, που χρειάζονται για την είσοδο και παραµονή τους στην αγορά εργασίας, µέσα από τις επιστηµονικές, τεχνικές, επαγγελµατικές και πρακτικές γνώσεις που τους παρέχονται από τα Ι.Ε.Κ. 9 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 • ΟΜΑ∆ΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ Οι µαθητές της Γ΄Γυµνασίου µπορούν να διακριθούν σε οµάδες ανάλογα µε: Την ηλικία: Παρότι σε µια τάξη του σχολείου θεωρητικά οι µαθητές έχουν την ίδια ηλικία στην πράξη υπάρχουν διαφοροποιήσεις, συνήθως µικρές, που όµως σ΄αυτές τις ηλικίες µπορούν να γίνουν καθοριστικές όσον αφορά τις αντιλήψεις και τις προτιµήσεις καθώς συνδέονται άµεσα µε την γενικότερη ωριµότητά τους. Το φύλο: Οι µαθητές χωρίζονται σε οµάδες σύµφωνα µε το φύλο στο οποίο ανήκουν. Αυτό έχει ιδιαίτερα µεγάλη σηµασία, καθώς είναι ενδεικτικό των προτιµήσεων που παρουσιάζουν. Πράγµατι το φύλο, βάσει ερευνών, φαίνεται να επηρεάζει τις επαγγελµατικές προτιµήσεις των νέων παρά τα σηµαντικά βήµατα προόδου που έχει κάνει η χώρα µας σε θέµατα ισότητας των φύλων. Επίσης επηρεάζει τις προτιµήσεις τους όσον αφορά τον τύπο Λυκείου µε τα αγόρια να επιλέγουν σε µεγαλύτερο ποσοστό το Επαγγελµατικό Λύκειο. Τα κοινωνικο-οικονοµικά χαρακτηριστικά: Το κοινωνικό και οικονοµικό επίπεδο των οικογενειών των µαθητών έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τις επιδόσεις τους στο σχολείο, την αυτοεκτίµησή τους, τις επαγγελµατικές τους φιλοδοξίες και εν τέλει την επαγγελµατική τους αποκατάσταση. Συνεπώς τα επαγγέλµατα των γονέων, το µορφωτικό τους επίπεδο και η οικονοµική τους κατάσταση καθορίζουν µια σειρά από επιλογές, όπως το σχολείο στο οποίο φοιτούν αλλά και τον τύπο Λυκείου που θα φοιτήσουν που επηρεάζει σε σηµαντικό βαθµό τις µελλοντικές επαγγελµατικές επιλογές των µαθητών, οι οποίες καθορίζουν και τον τρόπο ζωής τους. Την παρακολούθηση εξωσχολικών µαθηµάτων: Σηµαντικός αριθµός µαθητών παρακολουθεί εξωσχολικά µαθήµατα (φροντιστήριο ή ιδιαίτερο µάθηµα), φαινόµενο µε αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια. Οι οικογένειες παρέχουν αυτή τη δυνατότητα στα παιδιά τους είτε γιατί πιστεύουν ότι το σχολείο δεν προσφέρει όσα θα έπρεπε είτε για να καλύψουν δικές τους ελλείψεις και ανασφάλειες όσον αφορά την αγωγή των παιδιών τους. Β) ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ: Θα ερευνηθούν οι απόψεις µαθητών ηλικίας δεκατεσσάρων (14) εως δεκαέξι (16) ετών που φοιτούν στη Γ τάξη του Γυµνασίου όσον αφορά την επίδραση του σχολείου στην επαγγελµατική τους αποκατάσταση. Για 10 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 παράδειγµα αν το σχολείο στο οποίο φοιτούν τους πρόσφερε την δυνατότητα να έρθουν σε επαφή µε τον κόσµο της εργασίας. Γ) ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ: Αi) 1Η ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ: Άντληση αναγκαίων πληροφοριών για το µέλλον τους ΕΠΙΠΕ∆Α: α) Οικογένεια, β) Φίλοι, γ) Καθηγητής Σ.Ε.Π.και δ) Αλλο (πχ διαδίκτυο) Aii) ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ: Η κατανοµή των µαθητών ως προς την άντληση των αναγκαίων πληροφοριών για το µέλλον τους ανάλογα µε την πηγή πληροφόρησης. ΕΠΙΠΕ∆Α: Από 0% έως 100%. Bi) 2Η ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ: Η άποψη των µαθητών για την παροχή δυνατοτήτων επαφής µε τον κόσµο της εργασίας από το σχολείο που φοιτούν. ΕΠΙΠΕ∆Α: α) Ναί και β) Οχι Bii) ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ: Η κατανοµή της άποψης των µαθητών για την παροχή δυνατοτήτων επαφής µε τον κόσµο της εργασίας από το σχολείο που φοιτούν. ΕΠΙΠΕ∆Α: Από 0% έως 100%. 3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: Η συγκεκριµένη έρευνα δηµοσκόπησης έχει συντελεσθεί προς πραγµατοποίηση δύο κυρίως σκοπών: ¾ Α1. Θα ερευνηθούν οι πηγές πληροφόρησης των µαθητών για το µέλλον τους και ¾ Α2. Θα ερευνηθεί κατά πόσο στο σχολείο στο οποίο φοιτούν τους πρόσφερε την δυνατότητα µε τον κόσµο της εργασίας ¾ Β. Θα επιδιώξουµε επίσης να διερευνήσουµε εάν παίζει ρόλο η διαφορά φύλου στην άντληση πληροφοριών για το µέλλον τους και στην δυνατότητα που τους πρόσφερε το σχολείο στο οποίο φοιτούν να έρθουν σε επαφή µε τον κόσµο της εργασίας. 4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΠΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ Η ΕΡΕΥΝΑ: Είναι γνωστό πως µέσω της έρευνας εξυπηρετείται η ανάγκη µελέτης των εκπαιδευτικών φαινοµένων και των εκπαιδευτικών θεσµών στα πλαίσια του κοινωνικού γίγνεσθαι. Η µελέτη αυτή συµβάλλει στο να φωτίζονται ο τρόπος ένταξης των κοινωνικών φορέων-µαθητών στο ιεραρχηµένο 11 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 εκπαιδευτικό σύστηµα και στη συνέχεια στην ιεραρχηµένη κοινωνική δοµή, ο ρόλος της εκπαίδευσης και του σχολείου στην ελληνική κοινωνία και σε συγκεκριµένες κοινωνίες, καθώς και οι µηχανισµοί που προκαλούν τις εκπαιδευτικές και κοινωνικές αλλαγές. Μια τέτοια µελέτη προάγει τη γνώση της σχέσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και εµπειρίας των µαθητών µε τη µελλοντική τους κοινωνική επαγγελµατική ένταξη. Επίσης, η έρευνα συµβάλλει επίσης στο να αναπτύσσονται και να επιλέγονται εκπαιδευτικές πρακτικές και τρόποι εκπαιδευτικής και κοινωνικής παρέµβασης από τους εκπαιδευτικούς, που να υποστηρίζουν τον τρόπο που διαπλέκεται η σηµερινή κοινωνική πραγµατικότητα των µαθητών τους µε τη µελλοντική κοινωνική τους ένταξη. Ο τοµέας της εκπαίδευσης είναι ένας σαφώς σηµαντικός φορέας προετοιµασίας των νέων ατόµων για την αντιµετώπιση των γοργών κοινωνικών µεταβολών. Θα µπορούσαµε µάλιστα να πούµε ότι το σχολείο ειδικότερα, αποτελεί, βασικό στοιχείο του οπλοστασίου της οικονοµικής και κοινωνικής πολιτικής εδώ και πολλές δεκαετίες Το εκπαιδευτικό σύστηµα κάθε χώρας έχει δυο κυρίως σκοπούς, τον παιδευτικό/ µορφωτικό/ κοινωνικοποιητικό και τον επαγγελµατικό. Ο πρώτος αφορά στην απόκτηση εκείνων των γνώσεων και ικανοτήτων και την εκµάθηση των τεχνικών που θα κάνουν το νέο άνθρωπο ικανό να ενταχθεί οµαλά και να δράσει λειτουργικά και αποτελεσµατικά ως ενήλικας στην κοινωνία όπου γεννήθηκε. Αυτό το σκοπό εκπληρώνουν η εκµάθηση της δικής του γλώσσας (µητρικής), αλλά και ξένων γλωσσών (ώστε να µπορεί να επικοινωνεί µε ξένους ανθρώπους/ λαούς), της ιστορίας, του γεωγραφικού περιβάλλοντος, η ανάλυση της λειτουργίας της φύσης, αλλά και του µαθηµατικού λογισµού, η γνώση για τα στοιχεία υγιεινής διαβίωσης, πολιτικής λειτουργίας, οικονοµικής συµπεριφοράς κ.λ.π. Η επονοµαζόµενη "γενική" εκπαίδευση έχει ως αντικείµενο να εκπληρώσει το σκοπό αυτό. Αντίθετα η "επαγγελµατική" εκπαίδευση αφορά στην απόκτηση τεχνικοεπαγγελµατικών γνώσεων, δεξιοτήτων στάσεων και αντιλήψεων που θα βοηθήσουν όσους αποφοιτούν να συµµετάσχουν στην οικονοµική διαδικασία της κοινωνίας όπου ζουν, να ασκήσουν το επάγγελµα, την επιστήµη ή την τέχνη για το οποίο εκπαιδεύτηκαν. Στις βιοµηχανικές κοινωνίες, όπου η χρήση εξειδικευµένων επιστηµονικών γνώσεων είναι απαραίτητη στην οικονοµική ζωή, η εκπαίδευση ορίστηκε ως η βαθµίδα στη διαδικασία της επαγγελµατικής κατεύθυνσης, όπου, στα άτοµα που επιδιώκουν µια συγκεκριµένη επαγγελµατική θέση, µεταδίδονται οι απαραίτητες τεχνικές γνώσεις και τυπικές αντιλήψεις και κίνητρα γι αυτή και για παραπλήσιες θέσεις. Σε κοινωνίες όµως χαµηλότερης παραγωγικής ανάπτυξης, όπου η χρήση 12 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 κι εφαρµογή των εξειδικευµένων επαγγελµατικών γνώσεων κατέχει δευτερεύοντα ρόλο, είναι κυρίαρχος ο µορφωτικός και κοινωνικοποιητικός ρόλος της εκπαίδευσης. Έτσι στην Ελλάδα αναπτύχθηκε από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους ιδιαίτερα η γενική εκπαίδευση ενώ η τεχνική – επαγγελµατική καθυστέρησε για πολλές δεκαετίες να εµφανισθεί έστω και υποτυπωδώς. Η εξέλιξη αυτή είναι βέβαια αναµενόµενη, αφού για πολλές δεκαετίες µετά τη δηµιουργία του νεοελληνικού κράτους είναι σαφές ότι το σύνολο του παραγωγικού συστήµατος δεν χρειαζόταν ειδικευµένη εργατική δύναµη ή µέσους τεχνικούς παρά σε ελάχιστους αριθµούς. Ουσιαστική ανάπτυξη της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και στροφής σηµαντικού αριθµού νέων σ' αυτήν παρατηρούµε µόλις στο τέλος της δεκαετίας του ‘50, και ιδίως από το τέλος της δεκαετίας του ’70 µετά την εκπαιδευτική µεταρρύθµιση του 1977. Στη σηµερινή συγκυρία της έντονης ανεργίας των νέων η εκπαίδευση αντιµετωπίζεται από το δηµόσιο λόγο πρωτίστως στη επαγγελµατική της διάσταση, στο «τι να µαθαίνει κανείς για να µπορέσει να εξασφαλίσει άνετα το βιοπορισµό του», ενώ η συζήτηση περί «παιδείας» που σχεδόν µονοπωλούσε το δηµόσιο λόγο κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει ατονήσει ουσιαστικά. Επαγγελµατική εκπαίδευση στο χώρο ευθύνης του Υπουργείου Παιδείας παρέχουν µετά το τέλος της 9ετούς υποχρεωτικής εκπαίδευσης στο δευτεροβάθµιο εκπαιδευτικό επίπεδο οι ΕΠΑΣ (διετούς διάρκειας), και τα ΕΠΑΛ (τριετούς διάρκειας), επίσης αντίστοιχες ιδιωτικές σχολές αναγνωρισµένες από το Υπ. Παιδείας. Είναι µάλιστα χαρακτηριστικό ότι τα µεταπολεµικά χρόνια πολύ µεγάλο µέρος των µαθητών εκπαιδεύονταν για την εκµάθηση επαγγελµατικών ειδικοτήτων σε ιδιωτικές σχολές. Στο τριτοβάθµιο εκπαιδευτικό επίπεδο υπάρχουν αποκλειστικά δηµόσια εκπαιδευτικά ιδρύµατα, δηλαδή τα Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα (ΑTEI) και τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα (ΑΕΙ). Εδώ εντάσσονται τα διάφορα Πανεπιστήµια και Πολυτεχνεία. Οι σπουδές στα ΑTEI διαρκούν 6 - 7 εξάµηνα, ανάλογα µε τον κλάδο σπουδών, συν 1 εξάµηνο πρακτικής άσκησης σε κάποιο οργανισµό σχετικό µε την ειδίκευσή τους. Ένα επιπλέον εξάµηνο πρακτικής άσκησης είναι δηλαδή απαραίτητο για τη λήψη πτυχίου στα ΑΤΕΙ. 8-12 εξάµηνα διαρκούν οι σπουδές στα AEI, ανάλογα µε τον κλάδο που σπουδάζει κανείς. Σε κάποια πανεπιστηµιακά τµήµατα προϋπόθεση λήψης πτυχίου αποτελεί η επιτυχηµένη πρακτική άσκηση, η οποία, εφόσον προβλέπεται, πραγµατοποιείται κατά τη διάρκεια των κανονικών σπουδών. Προ 15ετίας ιδρύθηκαν τα Ινστιτούτα Επαγγελµατικής Κατάρτισης(ΙΕΚ)από το Υπ. Παιδείας. Πρόκειται για αδιαβάθµητα µεταλυκειακά ιδρύµατα που παρέχουν διετή επαγγελµατική εκπαίδευση 13 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 σε σχεδόν 300 ειδικότητες. Τα ΙΕΚ αποσκοπούν στην επαγγελµατική εκπαίδευση αποφοίτων λυκείων που δεν συνέχισαν τις σπουδές τους στο τριτοβάθµιο επίπεδο. Με τους παραπάνω θεσµούς και τρόπους εκπαίδευσης µπορεί κανείς να εκπαιδευτεί για ένα επάγγελµα. Η εργασιακή πραγµατικότητα πάντως, όπως την σκιαγραφήσαµε ήδη, σχετικοποιεί την σηµαντικότητα της επαγγελµατικής εκπαίδευσης στη σηµερινή Ελλάδα. Μη υπάρχοντος κάποιου είδους επαγγελµατικής κατοχύρωσης, ούτε καν ένας επίσηµος κατάλογος επαγγελµάτων, έχουµε οδηγηθεί τα περισσότερα επαγγέλµατα να µπορούν να ασκούνται είτε από εργαζόµενους (µε ειδικές βέβαια σπουδές) , είτε, ταυτόχρονα, από άλλους µε διαφορετικές από το εργασιακό αντικείµενο τους σπουδές, είτε, ακόµη, και από εργαζόµενους χωρίς καθόλου επαγγελµατικές σπουδές. Για το λόγο αυτό συχνά απόφοιτοι σχολών επαγγελµατικής εκπαίδευσης, όπως για παράδειγµα πρόσφατα τα ΑΤΕΙ, ζητούν µε έντονες κινητοποιήσεις κατοχύρωση των επαγγελµατικών δικαιωµάτων τους. Κάτι τέτοιο όµως δύσκολα µπορεί να πραγµατοποιηθεί, ιδίως εµπρός στην αντίδραση άλλων επαγγελµατικών στρωµάτων. ∆εν είναι εδώ η θέση να αναφερθούµε σε έκταση στο συγκεκριµένο θέµα που είναι πολύπλοκο και µε λεπτές πτυχές. Ας αναλογιστούµε πάντως ότι υπάρχουν επαγγέλµατα για τα οποία µπορεί να εκπαιδευτεί κανείς σε πολύ διαφορετικά, και διαφορετικής εξειδίκευσης, επίπεδα. Αν πάρουµε το παράδειγµα του "νοσηλευτή", ενός επαγγέλµατος µε ιδιαίτερη σηµασία για τη λειτουργία του νοσηλευτικού συστήµατος, θα διαπιστώσουµε ότι για να το ασκήσει µπορεί κανείς να εκπαιδευτεί σε 5 επίπεδα, σε διαφορετικά κρατικά ιδρύµατα του Υπουργείου Παιδείας, δηλαδή στα ΕΠΑΣ, τα EΠAΛ, τα ΙΕΚ, τα ΑΤΕΙ ή και στα ΑΕΙ (πανεπιστήµια) ακόµη. Επίσης σε κάποια νοσοκοµεία παρέχεται εκπαίδευση «νοσηλευτή» δευτεροβάθµιου επιπέδου. Ο τρόπος δόµησης και οργάνωσης των σπουδών της συγκεκριµένης ειδικότητας σηµαίνει ότι η επαγγελµατική εκπαίδευση του νοσηλευτή µπορεί να διαρκεί από δύο µέχρι εννέα χρόνια. Τόσες είναι οι διαφορές χρόνου σπουδών µεταξύ των επιµέρους σχολών. Πάντως ανεξάρτητα από τη διάρκεια των σπουδών οι απόφοιτοι και των 5 αυτών διαφορετικών εκπαιδευτικών διαύλων «νοσηλευτές» ονοµάζονται. Βέβαια δύσκολα θα βρεθεί η ορθολογική βάση για τις διαφοροποιήσεις στα πέντε επίπεδα. Επίσης δεν πρέπει να παραγνωρίζονται τα πολύ σηµαντικά προβλήµατα που δηµιουργούνται στους εργασιακούς χώρους από την δυνατότητα το ίδιο επάγγελµα να το µαθαίνει κανείς σε πολύ διαφορετικής εξειδίκευσης ιδρύµατα. Στα πλαίσια όµως του οικονοµικού εκσυγχρονισµού και του κοινωνικού µετασχηµατισµού, στα πλαίσια της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενοποίησης, 14 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 στα πλαίσια του διευρυνόµενου αιτήµατος των πολιτών για καλύτερη επαγγελµατική εκπαίδευση και για βελτιωµένη σύνδεση της µε τις ανάγκες και τις δυνατότητες της αγοράς εργασίας, στην απαίτηση ουσιαστικής µείωσης της ανεργίας των νέων πρέπει να υπάρξουν αλλαγές. Οφείλει να υπάρξει καλύτερη διασύνδεση της εκπαίδευσης µε την απασχόληση προϋπόθεση της οποίας είναι η ύπαρξη ενός αποτελεσµατικού συστήµατος ΣΕΠ µε καλά καταρτισµένα ειδικά στελέχη που το έργο τους θα υποστηρίζεται από ερευνητικά ευρήµατα. Χωρίς έγκυρα ερευνητικά αποτελέσµατα είναι αδύνατον να υπάρξει βελτίωση της σηµερινής κατάστασης, αφού οι αλλαγές και διαφοροποιούµενες τάσεις του πεδίου απασχόλησης και εργασίας θα παραµένουν αδιαφανείς και µη γνωστές. Στη σηµερινή Ελλάδα είναι ακόµη ιδιαίτερα ολιγάριθµες, σε σχέση µε τις υπάρχουσες ανάγκες, οι επιστηµονικές έρευνες για θέµατα επαγγελµατικής εκπαίδευσης. Η πολιτική που ρυθµίζει τα ζητήµατα εργασίας αλλά και επαγγελµατικής εκπαίδευσης, τόσο από τη µεριά του κράτους όσο και από τους κοινωνικούς εταίρους (εργοδότες και συνδικάτα), ασκείται ακόµη κυρίως µε βάση άλλες παραµέτρους και πάντως όχι µε βάση ευρήµατα επιστηµονικών µελετών και ερευνών. Έτσι η ελληνική χρηµατοδότηση τέτοιων ερευνητικών προσπαθειών, στο µέτρο που υπάρχει, υποβοηθάει απλώς την σχετική δραστηριότητα της Ε.Ε. Η Ε.Ε. χρηµατοδοτεί βέβαια ευρύ φάσµα µελετών, µε στοχοθεσία δική της όµως, όχι εθνική. Η ελληνική χρηµατοδότηση αφορά κυρίως στην καταβολή της ελληνικής συµµετοχής (συνήθως του 25%) σε προγράµµατα που υποβάλλονται κατευθείαν στις Βρυξέλλες, ή εγκρίνονται από εκεί µέσω της υποβολής τους σε αρµόδιους ελληνικούς φορείς. Τα τελευταία πάντως χρόνια έχουµε, λόγω αυτών των χρηµατοδοτήσεων, για πρώτη φορά ερευνητικά αποτελέσµατα που, ακόµη και αν δεν αναλύουν τα φαινόµενα που ερευνούν σε µεγάλο βάθος, δίνουν χρήσιµες πληροφορίες για τις παραµέτρους της αγοράς εργασίας και της επαγγελµατικής εκπαίδευσης. Ο χώρος εργασίας και εκπαίδευσης αρχίζει να φωτίζεται ερευνητικά. Εκτός ερευνητικού ενδιαφέροντος µένει πάντως εν πολλοίς ακόµη ο χώρος των εκπαιδευτών (των διδασκόντων) αλλά και των διδασκοµένων. Θεωρούµε τους διδάσκοντες ως την σηµαντικότερη παράµετρο στην διαδικασία επαγγελµατικής εκπαίδευσης, σηµαντικότερη από την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, τη χρήση νέων κατάλληλων διδακτικών τεχνολογιών, ή την διερεύνηση της σχέσης επαγγελµατικής εκπαίδευσης και µείωσης της ανεργίας. Τα τελευταία αποτελούν αγαπηµένα ερευνητικά θέµατα των µελετών που χρηµατοδοτούνται στην Ελλάδα από ευρωπαϊκά προγράµµατα. 15 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 Η επιτυχηµένη ερευνητική προσπάθεια, που αποσκοπεί να επιφέρει µακρόχρονα αποτελέσµατα, οφείλει να έχει πάντα κυρίως τρεις βάσεις: (α) την ύπαρξη, ποσοτικά και ποιοτικά, επαρκούς ερευνητικού προσωπικού, (β) την επαρκή χρηµατοδότηση και (γ) την γνωστοποίηση (διάχυση) ερευνητικών πληροφοριών και αποτελεσµάτων. Τα ερευνητικά αποτελέσµατα οφείλουν να γίνονται γνωστά από τους ερευνητές σε συνεργασία µε εκπαιδευτές και εκπαιδευόµενους. Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να συνεργάζονται και στην διατύπωση των ερευνητικών ερωτηµάτων. Η καλή γνώση από µέρους τους των υπό διερεύνηση καταστάσεων και των προβληµάτων που βιώνουν, οι ιδέες και το ενδιαφέρον τους να ξεπεραστούν αρνητικές καταστάσεις τους καθιστούν απαραίτητους συνεργάτες στην ερευνητική προσπάθεια. Οι ενήλικες εκπαιδευόµενοι από την µεριά τους δεν θα πρέπει να θεωρούνται απλώς ως ερευνητικά υποκείµενα, αλλά ως συνεργάτες που υποστηρίζουν την έρευνα και που συχνά µπορούν να διαπιστώσουν οι ίδιοι άµεσα τη σηµασία των αποτελεσµάτων της. Η αλλαγή λοιπόν της επαγγελµατικής εκπαίδευσης οφείλει να στηριχθεί εκτός των άλλων σε ερευνητές, διδάσκοντες και εκπαιδευόµενους. Επιβολή αλλαγών στο χώρο αυτό από το κέντρο της πολιτικής, εθνικό ή ευρωπαϊκό, δεν είναι δυνατόν µακρόχρονα να πετύχει χωρίς τη συνεργασία µε τους πρωταγωνιστές της επαγγελµατικής εκπαίδευσης, δηλαδή καθηγητές και διδασκόµενους. Απαραίτητη είναι επίσης η συνεργασία µε τα στελέχη ΣΕΠ, αφού είναι τα µόνα που γνωρίζουν άµεσα τόσο την κατάσταση στην εκπαίδευση όσο και στο πεδίο εργασίας και απασχόλησης. Συµπερασµατικά, θεωρούµε πως ο χώρος της σύνδεσης της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας απαιτεί διαρκή έρευνα και ανάπτυξη και άρα ενίσχυση παρόµοιων εγχειρηµάτων, προκειµένου να προσφέρονται στους αποδέκτες επίκαιρες, ολοκληρωµένες και άµεσα αξιοποιήσιµες υπηρεσίες, που αποτελούν ανεκτίµητα εφόδια για τις σηµερινές υπερσύγχρονες κοινωνίες µας. 5. ∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: Με βάση παρόµοιες έρευνες, κάνουµε την πρόβλεψη ότι οι µαθητές 14 έως 16 χρονών, αντλούν τις πληροφορίες που χρειάζονται για το µέλλον τους, σε µεγαλύτερο ποσοστό, από την οικογένεια τους, ανεξάρτητα από το φύλο τους . Επίσης κάνουµε την πρόβλεψη ότι το σχολείο στο οποίο φοιτούν οι µαθητές της Γ τάξης Γυµνασίου, τους πρόσφερε την δυνατότητα επαφής µε τον κόσµο της εργασίας, ανεξάρτητα από το φύλο τους. Θα υποστηριχτούν αυτές οι υπόθεσεις µε τη διενέργεια έρευνας δηµοσκόπησης. 16 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 6. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΠΟΥ ∆ΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: Οι παράµετροι που µπορούν να επηρεάζουν την έρευνα είναι: ¾ Η ηλικία των µαθητών ¾ Το φύλο ¾ Η οικονοµική τους κατάσταση ¾ Το µορφωτικό τους επίπεδο ¾ Ο τόπος διαµονής τους Οι λόγοι για τους οποίους οι παραπάνω παράµετροι µπορούν να επηρεάζουν την έρευνα είναι οι ακόλουθοι: Η ηλικία των µαθητών: αποτελεί σηµαντικό παράγοντα που επηρεάζει τις απόψεις των µαθητών για το σχολείο και τη σχέση του µε την επαγγελµατική τους αποκατάσταση. Έστω και µικρές ηλικιακές διαφορές στην περίοδο της εφηβείας γίνονται σηµαντικές µε αποτέλεσµα να έχουµε διαφοροποιήσεις στις επιλογές τους. Γι’αυτό οδηγηθήκαµε στο να αποκλείσουµε την ηλικία των 17 ετών, ως ηλικία µαθητή Γ΄ Γυµνασίου. Το φύλο: αποτελεί έναν επίσης παράγοντα πρωταρχικής σηµασίας για τις εκπαιδευτικές και επαγγελµατικές επιλογές των νέων. Εξακολουθεί να ισχύει η µεγάλη προτίµηση των κοριτσιών σε σχολές θεωρητικής κατεύθυνσης και των αγοριών σε σχολές θετικές ή τεχνολογικές. Αυτή η πρώϊµη επιλογή σπουδών φαίνεται να δηµιουργεί προβλήµατα απασχόλησης στο µέλλον, αφού έρευνες δείχνουν ότι οι απόφοιτοι των θεωρητικών σχολών πλήττονται περισσότερο από ανεργία έναντι των αποφοίτων των θετικών ή των τεχνολογικών σχολών. Αποτέλεσµα αυτής της κατανοµής είναι ότι η ανεργία στις γυναίκες παρουσιάζει σχεδόν διπλάσια ποσοστά από αυτά των ανδρών. Η οικονοµική κατάσταση: θεωρείται ότι συµβάλλει σε µεγάλο βαθµό στην πραγµάτωση των εκπαιδευτικών στόχων των νέων και κατ΄επέκταση στην επαγγελµατική αποκατάστασή τους. Το µορφωτικό επίπεδο: διαδραµατίζει πολύ σηµαντικό ρόλο στον καθορισµό των στόχων που θα θέσουν οι νέοι στη διάρκεια της εκπαιδευτικής τους διαδροµής και στη χάραξη της επαγγελµατικής τους πορείας. Ο τόπος διαµονής τους: µπορεί να λειτουργεί καθοριστικά στις διαδοχικές αποφάσεις που καλούνται να πάρουν οι νέοι όσον αφορά το είδος της εκπαίδευσής τους αλλά και της επαγγελµατικής τους επιλογής, καθώς ο τόπος διαµονής καθορίζει τις οικονοµικές δυνατότητες µιας περιοχής. Η φυσιογνωµία µιας περιοχής (αστικής-ηµιαστικής-αγροτικής) σχετίζεται και µε τις πολιτιστικές της υποδοµές οι οποίες συµβάλουν µε τον τρόπο τους στις επιλογές των νέων. 17 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 Ωστόσο, εµείς θεωρούµε ότι οι παραπάνω παράγοντες δεν θα αποτελέσουν κριτήρια ικανά για να ληφθούν υπ’ όψιν κατά τη διεξαγωγή των συµπερασµάτων της έρευνας, καθώς στο δείγµα στο οποίο θα λάβει χώρα η έρευνα, η ηλικία των καταναλωτών θα είναι σε παρόµοιο επίπεδο, δεκατέσσερα (14) έως δεκαέξι (16) χρόνων, η αναλογία αγοριών κοριτσιών θα είναι επίσης η ίδια (50% - 50%), το µορφωτικό τους επίπεδο ανάλογο (µαθητές Γ γυµνασίου). Επιπλέον, ο τόπος διαµονής τους είναι κοινός (Αθήνα ), ενώ ακριβώς επειδή πρόκειται για µαθητές του ίδιου σχολείου (δηµόσιο) αναµένεται ότι η οικονοµική τους κατάσταση δεν παρουσιάζει σηµαντικές αποκλίσεις και συνεπώς δεν παίζει σηµαντικό ρόλο στις επιλογές τους. 7. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αξιοπιστία των αποτελεσµάτων της έρευνας αυτής είναι οι εξής: ¾ Αριθµός ερωτηµατολογίων: Μοιράστηκαν 112 ερωτηµατολόγια τα οποία κάλυψαν τους µαθητές και των τεσσάρων τµηµάτων της Γ΄τάξης του 68ου Γυµνασίου Αθηνών. ¾ Χρονική διάρκεια της έρευνας: η έρευνα ολοκληρώθηκε σε 7 ηµέρες, αφού τα τµήµατα την ώρα του Σ.Ε.Π. «έσπαγαν» στη µέση για την ώρα της Πληροφορικής και συνεπώς χρειάστηκε να δοθούν οκτώ φορές. Τρόπος ανάλυσης των αποτελεσµάτων: • Ξεχωρίσαµε τα έγκυρα ερωτηµατολόγια, τα οποία βρέθηκαν 110. • Πήραµε τα ποσοστά για όλες τις απαντήσεις ανεξάρτητα από το φύλο. • Χωρίσαµε τα ερωτηµατολόγια σε δύο κατηγορίες ανάλογα µε το φύλο, ώστε να διαπιστώσουµε ενδεχόµενες διαφορές λόγω του φύλου για τις δύο κυρίαρχες ερωτήσεις µας. 8. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: ∆ιάγραµµα ¾ Συγκέντρωση πληροφοριών ¾ Βιβλιογραφική έρευνα ¾ Προετοιµασία ερωτηµατολογίου ¾ Έρευνα δηµοσκόπησης (διανοµή ερωτηµατολογίων) ¾ Στατιστική επεξεργασία αποτελεσµάτων ¾ Συµπεράσµατα 18 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 Υλικά • Ερωτηµατολόγιο ΕΡΕΥΝΑ ∆ΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (Παρακαλώ βάλτε Χ σε µία µόνο από τις δυνατές απαντήσεις) 1. Ηλικία ...... 2.Αγόρι Κορίτσι 3.Από που παίρνεις τις πληροφορίες που χρειάζεσαι για το µέλλον σου; α.Οικογένεια β.Φίλοι γ.Καθηγητής ΣΕΠ δ.Άλλο 4. Το σχολείο στο οποίο φοιτάς σου πρόσφερε τη δυνατότητα να έρθεις σε επαφή µε τον κόσµο της εργασίας; Ναί Όχι 5. Παρακολουθείς εξωσχολικά µαθήµατα; α.Φροντιστήριο β.Ιδιαίτερα µαθήµατα γ.Τίποτα 6. Παίρνεις µέρος στην Πρόσθετη ∆ιδακτική Στήριξη του σχολείου; Ναί Όχι 7. Κατά τη διάρκεια της φοίτησής σου στο Γυµνάσιο αισθάνθηκες την ανάγκη να συζητήσεις µε κάποιον Σύµβουλο-Καθηγητή τα επαγγελµατικά ή άλλα προσωπικά σου προβλήµατα; α.Συχνά β.Σπάνια γ.Ποτέ 8. Θεωρείς την ύπαρξη του ΣΕΠ θετική στο σχολείο; Ναί Όχι 9. Σε βοήθησε ο ΣΕΠ στην επιλογή τύπου Λυκείου; Ναί Όχι 10. Σε ποιό τύπο Λυκείου θα φοιτήσεις; α.Γενικό Λύκειο β.Επαγγελµατικό Λύκειο γ.Άλλο .......... 11. Πιστεύεις ότι θα έπρεπε να υπάρχει ώρα ΣΕΠ και στις άλλες τάξεις του Γυµνασίου; Ναί Όχι 12. Ποιά η γνώµη σου για το βιβλίο ΣΕΠ; α.Πολύ καλό β.Μέτριο γ.Κακό 13. Εκτός του Καθηγητή ΣΕΠ υπάρχουν άλλοι καθηγητές στο σχολείο που κάνουν αναφορά σε σπουδές και επαγγέλµατα; α.Πολλοί β.Λίγοι γ.Κανένας 14. Ο ΣΕΠ σε βοήθησε να καταλάβεις καλύτερα τον εαυτό σου και τα ενδιαφέροντά σου; Ναί Όχι 15. Γνωρίζεις την ύπαρξη των Κέντρων Συµβουλευτικής και Επαγγελµατικού Προσανατολισµού (ΚΕΣΥΠ); Ναί Όχι 16. Πόσο χρήσιµη πιστεύεις ότι θα ήταν µια προσωπική συνάντηση µε τους γονείς σου µε έναν Σύµβουλο Επαγγελµατικού Προσανατολισµού σε ΚΕΣΥΠ; α.Πολύ β.Λίγο γ.Καθόλου 19 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 • Έρευνα δηµοσκόπησης σε δείγµα 110 µαθητών του 68ου Γυµνασίου Αθηνών, στα τµήµατα Γ1, Γ2, Γ3 και Γ4. • Επεξεργασία αποτελεσµάτων µε στατιστική ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1.ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ 14 ετών 15 ετών 16 ετών 38 66 6 35% 60% 5% 55 55 50% 50% 48 20 33 9 44% 18% 30% 8% 24(44%) 8 (14%) 18(33%) 5 (9%) 70 40 64% 36% 31(56%) 39(71%) 24(44%) 16(29%) 65 25 20 59% 23% 18% 10 100 9% 91% 8 52 50 7% 47% 46% 2.ΦΥΛΟ Αγόρια Κορίτσια 3.ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Οικογένεια Φίλοι Καθηγητής ΣΕΠ Αλλο 24(44%) 12(22%) 15(27%) 4 (7%) 4.ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ –ΚΟΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ναι Οχι 5.ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Φροντιστήριο Ιδιαίτερα µαθήµατα Τίποτα 6.ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΘΕΤΗ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ Ναι Οχι 7.ΑΝΑΓΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Συχνά Σπάνια Ποτέ 20 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 8.ΘΕΤΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ΓΙΑ ΣΕΠ Ναι Οχι 102 8 93% 7% 56 54 51% 49% 85 23 2 77% 21% 2% 61 49 56% 44% 15 81 14 14% 73% 13% 1 65 44 1% 59% 40% 55 55 50% 50% 92 18 83% 17% 54 39 17 49% 35% 17% 9.ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΕΠ ΓΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΛΥΚΕΙΟΥ Ναι Οχι 10.ΤΥΠΟΣ ΛΥΚΕΙΟΥ Γενικό Επαγγελµατικό Άλλο 11.ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΕΠ Ναι Οχι 12.ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΣΕΠ Πολύ καλό Μέτριο Κακό 13.ΑΛΛΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΣΕΠ Πολλοί Λίγοι Κανένας 14.ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΕΠ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ Ναι Οχι 15.ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΚΕΣΥΠ Ναι Οχι 16.ΩΦΕΛΕΙΑ ΕΠΑΦΗΣ ΜΕ ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΣΕΠ ΣΕ ΚΕΣΥΠ Πολύ Λίγο Καθόλου 21 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Ηλικία µαθητών της έρευνας 6 0 14 ετών 15 ετών 16 ετών 38 66 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Φύλο µαθητών/τριών 55 Αγόρια 55 Κορίτσια ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Πηγές πληροφοριών για το µέλλον 8% 44% 30% Οικογένεια Φίλοι Καθηγητής ΣΕΠ Άλλο 18% 22 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 ΠΙΝΑΚΑΣ 4 Σύνδεση σχολείου - κόσµου εργασίας 100 70 40 50 ΝΑΙ ΟΧΙ 0 ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 5 Παρακολούθηση εξωσχολικών µαθηµάτων Φροντιστήριο 18% Ιδιαίτερα µαθήµατα 59% 23% Τίποτα ΠΙΝΑΚΑΣ 6 Παρακολούθηση Π.∆.Σ. 100 100 50 ΝΑΙ 10 ΟΧΙ 0 ΝΑΙ ΟΧΙ 23 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 ΠΙΝΑΚΑΣ 7 Ανάγκη για συζήτηση µε ΣύµβουλοΚαθηγητή 8 Συχνά 50 Σπάνια Ποτέ 52 ΠΙΝΑΚΑΣ 8 Θετική γνώµη για Σ.Ε.Π 200 102 100 ΝΑΙ ΟΧΙ 8 0 ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 9 Θετική εκτίµηση για τον ΣΕΠ 56 56 55 54 NAI 54 OXI 53 NAI OXI 24 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 ΠΙΝΑΚΑΣ 10 Επιλογή τύπου Λυκείου 21% Γενικό Λύκειο 2% Επαγγελµατικό Λύκειο Άλλο 77% ΠΙΝΑΚΑΣ 11 Επιθυµία για ΣΕΠ πέραν της Γ΄Γυµνασίου 100 61 49 ΝΑΙ ΟΧΙ 0 ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 12 Άποψη για το βιβλίο ΣΕΠ 14% 13% Πολύ Καλό Μέτριο Κακό 73% 25 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 ΠΙΝΑΚΑΣ 13 Ύπαρξη και άλλων καθηγητών µε αναφορές σε σπουδές και επαγγέλµατα 1% 40% Πολλοί Λίγοι Κανένας 59% ΠΙΝΑΚΑΣ 14 Βοήθεια του ΣΕΠ για κατανόηση εαυτού και ενδιαφερόντων 100 55 55 ΝΑΙ ΟΧΙ 0 ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 15 Γνώση για την ύπαρξη των ΚΕΣΥΠ 100 92 50 ΝΑΙ 18 ΟΧΙ 0 ΝΑΙ ΟΧΙ 26 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 ΠΙΝΑΚΑΣ 16 Χρησιµότητα συνάντησης µε Σύµβουλο ΣΕΠ 16% 49% Πολύ Λίγο Καθόλου 35% 9. ΟΡΙΣΜΟΙ: Οι σχετικές έννοιες που αναφέρονται στο ερωτηµατολόγιο του υπό διερεύνηση θέµατος και που πιθανώς δεν είναι ευρύτερα γνωστές είναι : Πρόσθετη ∆ιδακτική Στήριξη. Η πολιτεία στην προσπάθεια της να καλύψει µαθησιακά κενά των µαθητών, εντός του σχολείου, µετά το πέρας του ηµερήσιου σχολικού προγράµµατος οργανώνει τµήµατα για την ενίσχυση τους σε βασικά µαθήµατα και µε την προυπόθεση ότι θα υπάρξει ένας ελάχιστος αριθµός µαθητών . Κέντρα Συµβουλευτικής και Προσανατολισµού (ΚΕ.ΣΥ.Π.) ∆οµές που έχουν σχέση µε την παροχή υπηρεσιών Συµβουλευτικής και Επαγγελµατικού Προσανατολισµού σε νέους έως 25 ετών , σε γονείς αλλά και µε στήριξη του έργου των καθηγητών ΣΕΠ στα σχολεία για την καλλίτερη εφαρµογή του στην τάξη. Λειτουργούν τουλάχιστον ένα σε κάθε νοµό της χώρας και στελεχώνεται µε συµβούλους επαγγελµατικού προσανατολισµού και ειδικούς πληροφόρησης. 10. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσµατα της έρευνας αυτής επιβεβαίωσαν και τις δυο αρχικές υποθέσεις. Αποδείχτηκε ότι το σηµαντικότερο ποσοστό των µαθητών ηλικίας δεκατεσσάρων (14) έως δεκαέξι (16) χρόνων αντλούν τις πληροφορίες για το µέλλον τους από την οικογένεια τους, και σε µικρότερα ποσοστά από τους φίλους τους και από τον καθηγητή ΣΕΠ, ή άλλη πηγή. Επίσης οσον αφορά το κατά πόσον το σχολείο στο οποίο 27 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 φοιτούν τους πρόσφερε την δυνατότητα επαφής µε τον κόσµο της εργασίας υπήρχε σαφής ένδειξη ότι υπήρξε αυτή η δυνατότητα. Με δεδοµένο ότι το ποσοστό των αγοριών και των κοριτσιών ήταν ακριβώς ίσο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούµε πως κατανέµονται οι προτιµήσεις τους στις βασικές ερωτήσεις που αφορούν α) τις πηγές από τις οποίες αντλούν πληροφορίες σχετικές µε το µέλλον τους οι µαθητές, όπου το ίδιο ακριβώς ποσοστό αγοριών-κοριτσιών (44%) επέλεξαν την οικογένεια ως την πιό σηµαντική πηγή. Καµία ουσιώδης διαφορά στα ποσοστά αγοριών-κοριτσιών δεν υπάρχει σε ότι αφορά τις άλλες πηγές (Φίλοι, Καθηγητής ΣΕΠ ή Άλλο τι). β) τη δυνατότητα που τους έδωσε το σχολείο να έρθουν σε επαφή µε τον κόσµο της εργασίας, όπου τα ποσοστά σε αγόρια-κορίτσια δεν διαφοροποιούνται εκπληκτικά µε τα κορίτσια πάντως να πιστεύουν περισσότερο ότι το σχολείο τους έδωσε αυτή τη δυνατότητα επαφής. Ως σηµαντικό µπορεί να θεωρηθεί το εύρηµα ότι το 82% των µαθητών της Γ΄Γυµνασίου παρακολουθεί φροντιστήριο ή ιδιαίτερα µαθήµατα. Μόνον το 7% των µαθητών αισθάνεται την ανάγκη να συζητήσει µε Σύµβουλο - Καθηγητή του σχολείου του επαγγελµατικά ή άλλα προσωπικά τους προβλήµατα. Πολύ µεγάλο µπορεί να θεωρηθεί το ποσοστό (92%) των µαθητών που στο συγκεκριµένο σχολείο θεωρεί την ύπαρξη του ΣΕΠ θετική. Τελικώς φαίνεται ότι 8 στους 10 περίπου µαθητές θα κατευθυνθούν προς το Γενικό Λύκειο. Τέλος ένα σηµαντικό ποσοστό µαθητών (84%) πιστεύει Πολύ ή και Λίγο ότι θα βοηθηθεί εάν έκανε µια συνάντηση µε Σύµβουλο Επαγγελµατικού Προσανατολισµού σε ΚΕ.ΣΥ.Π., σε βαθµό αναντίστοιχο µε αυτόν που τελικά προσέρχεται στις υπηρεσίες αυτές. 11. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: Η συγκεκριµένη έρευνα διεξήχθη σε µαθητές που φοιτούν στην Γ΄ τάξη του Γυµνασίου. Θα ήταν χρήσιµο να διεξαχθεί συµπληρωµατική έρευνα σε µαθητές οι οποίοι φοιτούν στους δύο βασικούς τύπους Λυκείου, του Ενιαίου και του Επαγγελµατικού. Η διερεύνηση θα µπορούσε να αφορά στο πώς βιώνουν οι µαθητές αυτοί το νέο σχολικό τους περιβάλλον και πώς αισθάνονται ότι τους βοηθάει, περισσότερο ή λιγότερο, στην προετοιµασία για την ένταξή τους στον κόσµο της αγοράς εργασίας.Θα µπορούσε ακόµα να διεξαχθεί συµπληρωµατική έρευνα όπου ο τόπος διαµονής, ή το µορφωτικό ή/και το οικονοµικό επίπεδο των µαθητών να θεωρούνται µεταβλητές. 28 ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΕΡΣΙΜΗ – ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2008 12. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: - Βιβλίο Σχολικού Επαγγελµατικού Προσανατολισµού Γ΄ Γυµνασίου, εκδόσεις Ο.Ε.∆.Β., 2007. - ∆ηµητρόπουλος Ε., «Αναζητώντας εργασία. Από την Εκπαίδευση στην Επαγγελµατική Αποκατάσταση», εκδόσεις Ελληνικά Γράµµατα, Αθήνα 2003. - Κασσωτάκης Μ., «Πληροφόρηση για Σπουδές και Επαγγέλµατα», εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2003. - Κατσανέβας Θ.,«Επαγγέλµατα του µέλλοντος», εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1998. - Πατινιώτης Ν., «Εκπαίδευση και αγορά εργασίας στην Ελλάδα», Αθήνα 2007. - www.ypepth.gr - www.pi-schools.gr - www.ekep.gr 29