Geniş Açı Taramalı Anten Dizisi Tasarım ve Üretimi

URSI-TÜRKĐYE’2014 VII. Bilimsel Kongresi, 28-30 Ağustos 2014, ELAZIĞ
Geniş Açı Taramalı Anten Dizisi Tasarım ve Üretimi
Yücel Takak1,2, Özlem Aydın Çivi1
1
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
Ankara
[email protected]
2
ASELSAN A.Ş.
Radar, Elektronik Harp ve Đstihbarat Sistemleri Grubu
Ankara
[email protected]
Öz: Bu çalışmada X-Bandda çalışan, silindirik, konik ve küresel yüzeyler üzerine kaplanmış, geniş açı taramalı
anten dizilerine yönelik tasarım ve üretim çalışmaları sunulmaktadır. Anten dizilerinde kullanılacak anten
elemanları HFSS benzetim programı kullanılarak tasarlanmıştır. Daha sonra antenler üretilmiş ve geometrilere
uygunlukları incelenmiştir. Antenlerin kaplanacağı düzlemsel olmayan yüzeyler üç boyutlu yazıcı kullanılarak
üretilmiş ve anten dizilerinin bu yüzeyler üzerine kaplanabilirliği incelenmiştir. Çok sayıda anten elemanı içeren
dizilerin HFSS ortamında simülasyonu uzun zaman sürdüğü ve büyük RAM kullanımı gerektirdiği için, aktif
eleman örüntüsü kullanılarak anten dizisinin örüntüsünü hesaplayan bir yazılım MATLAB ortamında
geliştirilmiştir. Bu programın doğruluğu kısıtlı sayıda eleman içeren anten dizilerinin HFSS benzetimleri ile
karşılaştırılarak gösterilmiştir.
Abstrac: In this study design and production steps for wide angle scanning antenna arrays conformed on
cylindrical, conical and spherical surfaces that operates at X-Band are presented. Antenna elements that will be
used in the arrays are designed using HFSS. Designed antenna elements are produced and their conformability
on desired surfaces is investigated. Non-planar surfaces that antennas will cover are produced using 3D printer.
As the number of antenna elements increase, time and RAM required to simulate array in HFSS become
inefficient. Therefore a MATLAB code for obtaining array pattern in principal planes using active element
pattern is developed and it is verified by comparing the results with the ones obtained by HFSS for arrays with
small number of elements.
1. Giriş
Günümüzde, özellikle radar uygulamalarında, anten dizileri tarafından oluşturulan huzmelerin belirli açılara
huzme şeklinin sabit tutularak yönlendirilmesi önem arz etmektedir. Düzlemsel anten dizileri geçmişte ve
günümüzde çeşitli uygulamalarda huzme yönlendirme amacıyla yoğunlukla kullanılmaktadır. Fakat bu
antenlerin, özellikle hava platformlarına yerleştirildiklerinde, aerodinamik uyumluluk sağlamak amacıyla
düzlemsel olmayan yapılarla (radom) kaplanmaları ve belirli tarama açısından sonra anten huzmesinin
bozulmaya başlaması geniş açı taraması yapabilen düzlemsel olmayan antenlerin gereksinimini zorunlu kılmıştır.
Düzlemsel anten dizilerinde genel anten örüntüsü tek bir anten elemanının örüntüsü ve dizi faktörünün
çarpılmasıyla bulunabilmektedir [1]. Düzlemsel olmayan anten yapılarında bu hesaplama geçerliliğini
yitirmektedir. Bu yüzeyler üzerine yerleştirilmiş anten elemanlarının her biri farklı açılara doğru baktığından
genel anten örüntüsü hesaplanırken bu açı farklılıkları hesaba katılmalıdır.
Bu çalışmada farklı geometrilerdeki yüzeyler üzerine kaplanmış anten elemanlarının istenilen tarama açısına
göre faz ve genlik değerleri ayarlanarak ve antenin geometrik yapısı kullanılarak geniş açılarda huzmelerin
yönlendirilebildiği gösterilmiştir.
2. Anten Elemanlarının Tasarımı ve Dizi Örüntüsünün Aktif Eleman Örüntülerinden
Oluşturulması
Yapılan tasarım çalışmalarında, farklı yüzeyler üzerine yerleştirilmiş anten elemanları için MATLAB yazılımı
kullanılarak dizi faktörü hesapları yapılmıştır.
URSI-TÜRKĐYE’2014 VII. Bilimsel Kongresi, 28-30 Ağustos 2014, ELAZIĞ
HFSS üzerinden alınan aktif eleman örüntüsü, oluşturulmuş bu programa işlenerek istenilen açılara
yönlendirilmiş genel anten örüntüsü elde edilmiştir. Şekil-1’de 11 eleman içeren 5 dalga boyu çapında silindir
üzerine yerleştirilmiş yama anten dizisinin aktif eleman örüntüsüne dayanan geliştirilmiş yazılım ve tam
elektromanyetik dalga benzetim programı HFSS ile elde edilen sonuçları aynı grafik üzerinde verilmiştir. HFSS
üzerinden her bir elemana verilen faz farkı; istenilen yönlenme açısı ve anten geometrisinden hesaplanmıştır [2].
Elemanların tümü eşit genliklerde beslenmiştir. Geliştirilen yazılım fazla sayıda eleman içeren anten dizilerinin
istenilen kesitlerdeki örüntüsünün HFSS yazılımına oranla çok daha kısa sürede elde edilmesini sağlamaktadır.
Yan huzme seviyelerinde meydana gelen farklılık, kullanılan anten aktif örüntüsünün gerçek durumdan
farklılığından kaynaklanmaktadır.
Şekil-1-1x11 Anten Dizisi MATLAB-HFSS Benzetim Sonuçları
Anten elemanları tasarımında HFSS programı kullanılmıştır. Mikroşerit yama anten taban malzemesi olarak XBantta düşük kayıplı şekilde çalışabilen, ayrıca ince tabakalar halinde kullanıldığında deforme olmadan
kolaylıkla bükülebilen RO5880 seçilmiştir. Anten dizilerinde kullanılmak üzere iki tip anten elemanı
tasarlanmıştır. Đlk anten prob beslemeli yama anten, ikincisi ise açıklık beslemeli yama antendir. Üretilen
antenlere ait S11 parametreleri Şekil-2’te verilmiştir.
Şekil-2 Prob Beslemeli Anten ve Açıklık Beslemeli Anten S11 Parametresi
3. Düzlemsel Olmayan Yüzeylerin Üretilmesi
Üretilen antenlerin üzerine sarılarak şekil almasını sağlamak için üç boyutlu yazıcı kullanılarak silindirik, konik
ve küresel yapılar üretilmiştir. Bu yapılar ABSplus-P430 plastik malzemeden ürettirilmiştir. Malzemeler
silindirik yüzey için 5 dalga boyu çapında, konik yüzey için taban çapı 5 dalga boyu, yüksekliği 3 dalga boyu,
küresel yüzey için çapı 5 dalga boyu olacak şekilde üretilmiştir. Üretilen malzemelere ait fotoğraflar Şekil-3’te
görülmektedir.
Şekil-3- Konik, Silindirik ve Küresel Anten Alt Yüzeyleri
URSI-TÜRKĐYE’2014 VII. Bilimsel Kongresi, 28-30 Ağustos 2014, ELAZIĞ
Anten dizileri yüzeyler üzerine kaplandıktan sonra huzmelerin istenilen bölgeye yönlendirilmesi aktif olan
eleman sektörünün kaydırılması ile sağlanmaktadır. Yapılan ilk tasarımda aktif eleman bölgesi 5 eleman olarak
kabul edilmiş tasarım ve üretim faaliyetleri bu temelde yapılmıştır. Đstenilen huzme genişliğinin elde
edilebilmesi için aktif bölge elaman sayısı değiştirilebilir. HFSS ortamında aktif ışıma bölgesi 5 adet açıklık
beslemeli anten içeren dizi kullanılarak huzme yönlendirmeleri yapılmıştır. Benzetim sonuçlarından silindirik
yüzey üzerine kaplı olan dizinin örüntü şekli bozulmadan istenilen açılara yönlendirilebildiği Şekil-4’te
görülmektedir. Grafikte görülen yönlendirilmiş huzmeler anten geometrisi kullanılarak aktif gruba dik olarak
üretilmiş huzmelerdir. 360 derece kapsama yapılabilmesi için anahtarlanmış grubun ±5 derece tarama
yapabilmesi gerekmektedir. Bu sonuçlardan silindir yüzeyi tamamen kaplandığında bütün yancanın taranabildiği
görülmektedir. Konik ve küresel yüzeyler için de benzetim sonuçları paralellik göstermektedir.
Şekil-4- Silindirik Anten Dizisi Örüntüleri
Üretilen 5x1 anten dizisi Şekil-5’te görülmektedir. Bu dizi silindirik yüzey üzerine yerleştirilerek ölçümleri
yapılacaktır.
Şekil-5- Silindirik Yüzey Üzerine Kaplanacak Anten Dizisi (iki parça halinde).
4. Sonuç
Bu çalışmada doğrusal olmayan yüzeyler üzerine kaplanmış geniş açı taraması yapabilen anten dizilerinin
tasarım ve üretim çalışmaları anlatılmıştır. Kullanılan şekiller temel olarak silindir, koni ve küredir. Bu yüzeyler
üzerine kaplanacak anten elemanları tasarlanmış ve düzlemsel durumda ölçümleri yapılmıştır. Kullanılacak olan
yüzeyler üretilerek antenlerle kaplanmaya hazır hale getirilmiştir. Anten dizileri yüzeyler üzerine kaplanarak
ölçümleri alınacaktır. Belirlenen huzme karakteristiğine göre aktif eleman sayısı ve bölgesi değiştirilerek
huzmenin istenilen şekilde yönlendiği gösterilecektir.
Kaynaklar
[1]. Balanis, C. A., (1997), Antenna Theory Analysis and Design, John Wiley & Sons, New York.
[2]. Randy L. Haupt, Antenna Arrays A Computational Approach, John Wiley & Sons