Pediküloz

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
BİT, PİRE, UYUZ ETKENİ ENFESTASYONLARI
Pediculus capitis’e bağlı Pediküloz
Pediculus corporis’e bağlı Pediküloz
Pediküloz, tanımlanmamış
Pithiriyaz
Pediküloz ve pithiriyaz enfestasyonu birlikte
Skabiyez
EPİDEMİYOLOJİSİ
ICD-10 B85.0
ICD-10 B85.1
ICD-10 B85.2
ICD-10 B85.3
ICD-10 B85.4
ICD-10 B86
Bit - Tüm dünyada görülür. Baş bitlenmesine Pediculus capitis, vücut bitlenmesine ise
Pediculus corporis neden olur. Kışla, yurt, hapishane, okul gibi kalabalık ortamlarda hızla
yayılır. Bulaşma kişiden kişiye direkt temasla olabildiği gibi, aynı yatakta yatmak, ortak
çamaşır (P.corporis) ve ortak tarak (P. capitis) kullanımı ile olabilir. Kasık bitlenmesine
neden olan Phthirius pubis ise cinsel ilişki ile bulaşır.
Pire - Tüm dünyada görülür. Yaz ve sonbahar aylarında daha fazla bulunurlar. İnsanda
pulicosise Pulex irritans neden olur. Yüksek mesafelere zıplamaları sayesinde konaktan
konağa gidebilirler. Konak özgüllüğü göstermedikleri için aç kaldıklarında hemen her
canlıdan kan emebilirler. P.irritans dışında kedi, köpek, sıçan ve fare pireleri de insandan
kan emebilir. Vektörlük özellikleri vardır.
Uyuz etkeni - Tüm dünyada yaygın olarak görülen uyuz, Sarcoptes scabiei hominis adı
verilen akarın neden olduğu hastalıktır. Tüm evrimini insan derisinde geçirir. Deride
stratum corneum ve stratum malpighi tabakaları arasında açtığı sillion denilen tünellerde
başları dokuya dönük olarak yaşarlar. İnsandan insana direkt temas ve cinsel yol ile
bulaşabilir. Bulaştırıcılık hastalık boyunca devam eder. Okul, hastane gibi toplu alanlarda
salgınlara neden olabilir. Özellikle immun sistemi baskılanmış hastalarda çok bulaşıcı olan
Norveç Uyuzu denilen hiperkeratozlu uyuz görülür.
KLİNİK
ÖZELLİKLERİ
Baş bitlenmesinde etken, saçlı deriden kan emdiği bölgelerde, özellikle kulak arkası ve
ense kısmında kaşıntıya neden olur. Uzun süren enfestasyonlarda saçlar keçeleşir.
Kızlarda erkeklerden daha fazla görülür. Vücut bitlenmesinde en sık olarak sırtta ve
skapulalar arasında, karında, bacakların iç kısmında kaşıntıya bağlı izler görülür. Yüz ve
bileklerde izler yoktur. Kaşıntı geceleri artar. Kasık bitlenmesinde kasık bölgesinde ödem,
şiddetli kaşıntı, kızarıklık, sulanma görülür; 0.5-1 cm çapında, düzensiz sınırları olan,
mavimsi-gri lezyonlar gelişir. Bu lezyonlar ön kol, el, ayak ve baş dışında tüm vücutta
görülebilir, basmakla solmaz. Enfestasyon yüzdeki kılları da (kirpik, bıyık, sakal) tutabilir.
Kirpiklerde yerleşen yumurtalar nedeniyle kirpikler pudralanmış gibi görünür.
Pulicosis pirenin insandaki parazitliği sonucu gelişen bir tür dermatitdir. Pirelerin tükürük
salgılarının alerjik reaksiyona neden olması sonucunda şiddetli kaşıntılı papüller görülür.
Uyuzda, geceleri artan şiddetli kaşıntı, toplu iğne başı büyüklüğünde incimsi veziküller ve
deri kıvrımlarına uymayan <1 cm civarındaki deri izleri en önemli belirtilerdir. Kaşıntı,
hasta yatağa yatıp ısınmaya başladığında artar, dayanılmayacak kadar şiddetli olabilir.
Özellikle eller, parmak araları, el bileği, dirsek, karın bölgesi, kalça, ayak bileği, kadınlarda
meme, erkeklerde peniste görülür. Yüz ve saçlı deri tutulmaz.
Tanı, ektoparazitin mikroskopik olarak değerlendirilmesi ile konur. Erişkin baş bitinin
sıklıkla ense ve kulak arkası saçlarda, vücut bitinin iç çamaşırlarının lifleri ve dikiş
kısımlarında, kasık bitinin ise kasık bölgesi kıllarında aranması gereklidir. Uyuzda
anamnez önemlidir. Evde yaşayan diğer kişilerde de kaşıntı olması yine önemli bir
işarettir. Veziküllerin incelenmesi güçlü ışık altında yapılmalıdır. Kaşıntının olduğu
bölgeye mürekkep dökülüp daha sonra alkolle silindiğinde veziküller daha rahat görülür
BİT, PİRE ve UYUZ ETKENİ İÇİN LABORATUVAR İNCELEMESİ
Laboratuvara ne tür
klinik örnekler
gönderebilirim?
Bit, pire - yerleşimine göre vücut, giysi, saçlı deri veya pubik bölgeden alınan etken
Uyuz için - derideki sillionlar veya papüllerden alınan kazıntı örnekleri
ÖNEMLİ: Ek-4’de verilen veya benzeri bir “Laboratuvar Bilgi Formu” mutlaka ve eksiksiz
olarak doldurulmalı ve örnekle birlikte laboratuvara gönderilmelidir.
[BİT, PİRE, UYUZ ETKENİ ENFESTASYONLARI]
Sayfa 1
Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
Örnek almak için en
uygun zaman nedir?
Ektoparazitin fark edildiği herhangi bir zamanda örnek alınabilir.
Örnek almak için
gerekli malzeme
nedir? Nasıl temin
edebilirim?*
Klinik örnekleri hastadan nasıl almalıyım?
Gerekiyorsa, hangi işlemleri uygulamalıyım?
Temiz, vida kapaklı tüp
veya kap, Lateks
eldiven, İğne veya sivri
uçlu bistüri, Bit tarağı
Alkol
%10 KOH
Lam-lamel
Vida kapaklı tüp (steril
veya temiz)
Şehir içi
Şehirlerarası
(kısa mesafe)
(uzun mesafe)
taşıma
süre-sıcaklık
taşıma
süre-sıcaklık
Bit, pire için; yerleşimine göre vücut, giysi, saç veya pubik
bölgeden alınan etken steril, ağzı sıkıca kapalı plastik kap
içerisinde laboratuvara gönderilir.
OS
<48 s; OS
Uyuz için derideki sillionlar veya papüllerden iğne veya
bisturinin sivri ucu yardımıyla kazıntı örnekleri alınır.
OS
<24 s; OS
Önce lezyon bulunan alanı alkol ile dezenfekte ediniz,
kurumasını bekleyiniz. Alanı steril bir bisturi ile kazıyınız.
Kazıntı hemen yerinde incelenecekse veya hastanenin
laboratuvarına gönderilecekse lam üzerine konur. Bir damla
%10 KOH damlatılır. Lamel kapatılır ve bir lam taşıyıcı içine
yerleştirilerek gönderilir. Uzak bir laboratuvara
gönderilecekse boş veya bir-iki damla %10 KOH içeren bir
tüpe alınır. Kapağı sıkıca kapatıldıktan sonra gönderilir.
* Tabloda önerilen örnekleme malzemesini -ayrıca belirtilmedikçe- hastanenizin laboratuvarından temin edebilirsiniz.
Kısaltmalar - s: saat; dk: dakika; OS: oda sıcaklığı; KOH: potasyum hidroksit
Güvenlik önlemleri
nelerdir? Kendimi
nasıl koruyabilirim?
Örnek alınması sırasında lateks eldiven kullanımı yeterlidir.
Örnekleri hangi
laboratuvara
gönderebilirim?
Örnekleri size en yakın Parazitoloji Birimi olan Üniversite Hastanesi veya Eğitim Araştırma
Hastanesi Laboratuvarına gönderiniz.
Hangi durumlarda
örnek laboratuvara
kabul edilmez?
Örneğin laboratuvara kabul edilmesinden ziyade tanı koymaya uygun olup olmamasından
söz edilebilir. Mikroskopta bakıldığında, ektoparazitin tanı konulamayacak şekilde
parçalanmış olduğu ya da tanısı konulamayacak bir parçasının gönderilmiş olduğu
görülüyorsa tanı konmaz, sonuç verilemez.
Hangi laboratuvar
incelemelerini
isteyebilirim?
Sonuçları ne
kadar zamanda
alabilirim?
Sonuçları nasıl yorumlamalıyım?
Morfolojik inceleme
1 gün – 1 hafta
Erişkin, larva, nimf, yumurta dönemlerinden herhangi birinin
görülmesi ile tanı koyulur.
Morfolojik olarak ektoparazitin doğrulanması “kesin tanı”
bulgusudur. Ektoparazitin tür tayini de raporda yer alabilir.
Daha fazla bilgi için önerilen kaynaklar:
1.
Kotlaş İS. Pireler ve parazitolojik önemi. Artropod Hastalıkları ve Vektörler. Türkiye Parazitoloji Derneği, Yayın No:
13; s. 265-281
2.
Özcan K. Bitler ve parazitolojik önemi. Artropod Hastalıkları ve Vektörler. Türkiye Parazitoloji Derneği, Yayın No:
13; s. 235-264
3.
Budak S, Yolasığmaz A. Uyuz (Gale, Sacabies). Artropod Hastalıkları ve Vektörler. Türkiye Parazitoloji Derneği,
Yayın No: 13; s. 283-316
Sayfa 2
[BİT, PİRE, UYUZ ETKENİ ENFESTASYONLARI]

Download Report