Raporu indirmek için lütfen tıklayın.

HAYATA DESTEK
SUPPORT TO LIFE
www.hayatadestek.org
DURUM RAPORU
Türkiye’deki Kobaneli Sığınmacılar, 20 Kasım 2014
DURUM ÖZETİ
Irak Şam İslam Devleti’nin (IŞİD) 5 Eylül’de Rojava’nın Kobane Kantonu’na yönelik başlayan saldırısı
iki ayı aşkın bir süredir devam ediyor. 19 Eylül’de çatışmaların artmasıyla Kobane’den Türkiye’ye
yoğun bir mülteci akını başladı. Eylül ayında Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş yaptığı basın
açıklamasında Türkiye’nin 12 saat içerisinde 70 bin Kobaneli sığınmacının Türkiye’ye giriş yaptığını
üç gün içerisinde de bu sayının 200 bine ulaştığını belirtti. 27 Eylül tarihinde AFAD tarafından
yapılan açıklamaya göre ise Suruç’un Yumurtalık bölgesinde sınırın sıfır noktasında kurulan “Geçici
Kabul Merkezi”nden 160 bin Suriye vatandaşı Türkiye’ye geçerek “Geçici Toplanma Merkezi”ne
yerleştirildi. Son olarak 3 Kasım 2014 tarihinde Suruç Kaymakamı Abdullah Çiftçi’nin yaptığı
açıklamaya göre; Kobane’den göç eden insan sayısı 192 bin kişi. Bunun yanı sıra bazı haberlerde
nüfusun bir kısmının geri döndüğü de söyleniyor.
Kasım 2014 itibariyle Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu bölgesinin farklı yerlerine sığınmış durumda
binlerce Kobaneli sığınmacı bulunuyor. Bu nüfusun bir kısmı, Suruç’taki AFAD ve Suruç
Belediyesi’nin kurduğu kamplarda, bir kısmı ise yine Suruç içerisindeki mahaller ve köylerdeki
akrabalarının yanında, inşaat alanlarında, dükkanlarda, terkedilmiş boş binalarda barınıyor. Bununla
birlikte bir süredir sığınmacı nüfusun önemli bir kısmının, Güneydoğu Anadolu bölgesi başta olmak
üzere diğer bölgelerdeki şehir merkezlerine hem iş bulmak hem de akrabalarının yanına sığınmak
amacıyla göç etmeye devam ettiği bilgisi geliyor.
M ETODOLOJİ
Hayata Destek Derneği (HDD) ekibi, mülteci akının başladığı günden bu yana insani yardım
çalışmalarını sürdürmek amacıyla Şanlıurfa’nın Suruç ilçesinde bulunuyor. Suruç Belediyesi ve
yardım inisiyatiflerinin yanı sıra yardım faaliyetinde bulunan diğer ulusal ve uluslararası sivil toplum
kuruluşlarıyla koordineli bir şekilde çalışan Hayata Destek, hem çadır kentlerde hem de Kobanelilerin
yaşadığı mahalle ve köylerde ihtiyaç tespit analizleri yapıyor ve bu tespitler doğrultusunda yardım
malzemeleri dağıtıyor.
Bu rapor, HDD’nin insani yardım çalışmaları sırasında doğrudan Suruç Belediyesi yetkililerinden,
Güneydoğu Anadolu Belediyeler Birliği (GABB) temsilcilerinden, yardım koordinasyonundan, kamp
yöneticilerinden ve Kobaneli sığınmacılardan elde edilen bilgileri ve HDD ekibinin yapmış olduğu
gözlemleri içeriyor.
1
ETKİLENMİŞ TOPLULUĞUN PROFİLİ
Her ne kadar Kobaneli nüfus Türkiye’ye girişinden sonra yer değiştirmeye devam ediyor olsa da,
belediye, yerel kuruluşlar ve inisiyatifler aracılığıyla oluşturulmuş olan kriz merkezinin bilgi işlem
servisi, bu gruba ilişkin demografik verileri derlemeyi sürdürüyor. Ancak bu bilgiler sadece Suruç
içerisindeki sığınmacıları içeriyor. Çadır kentler, mahalleler ve köyler şeklinde gruplara ayrılarak
yapılan sayım neredeyse tamamlanmış durumda. Bir yandan mevsimlik tarıma katılmış Kobaneli
sığınmacılar hasat mevsiminin sona ermesiyle birlikte Suruç’a dönmeye devam ediyor. Ayrıca sayımlar
sırasında yeni doğum yapmış kadınların, engelli ya da kronik rahatsızlığı bulunan bireylerin bilgileri
de kayıt altına alınıyor.
Yalnızca köylerin %10’unun sayılmadığı düşünülecek olursa Suruç ilçesinde kriz masası tarafından
gerçekleştirilen sayım işlemi sonunda toplam sığınmacı sayısının 55-60 bin olduğu tahmin ediliyor.
Ancak resmi makamlar bu sayının 80 bin civarı olduğunu söylüyor.
12 Kasım 2014 tarihi itibariyle kriz merkezi bilgi işlem verilerine göre, Suruç ilçesi içerisindeki çadır
kentler, mahalleler ve köyler bazında Kobanelilerin demografik dağılımları aşağıdaki gibidir. Bu
tabloda sayımı tamamlanmamış köyler (yaklaşık %10’u) bulunmamaktadır:
Bölge
Aile Sayısı
Sığınmacı Sayısı
Kobane Çadır Kenti
Rojava Çadır Kenti
Arin Mirhan Çadır Kenti
Fabrika (Suphi Nejat)
Yeni Kamp
Suruç Aligor Bölgesi
Mahalleler
Köyler
AFAD Kampları
TOPLAM
257
200
488
170
450
433
3.479
2.518
1.309
9.304
1.470
1.100
3.037
1.100
3.156
2.407
20.101
15.233
7.200
54.804
BULGULAR
Suruç Kaymakamlık verilerine göre 190.000 kişinin geldiği, gelenlerden 96.000 kişinin kayıt altına
alındığı belirtilmektedir. Yine kaymakamlığa göre Suruç’un 85 köy ve 127 mezrasına yerleşen 80 bin
Kobaneliye yardımlar devam ediyor. Bölgede toplam 24 ekipten oluşan sosyal inceleme uzmanları
ihtiyaçları belirliyor. Birlemiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK), yardım faaliyetlerini
AFAD üzerinden yürütüyor. BMMYK, HDD’nin de dahil olduğu bölgede faaliyet gösteren sivil
kuruluşlarla yardım faaliyetlerinin koordinasyonuna ilişkin düzenli olarak toplantı organize ediyor.
AFAD’ın gerçekleştirdiği yardım çalışmaları dışında diğer yardım ve koruma faaliyetleri, Suruç
Belediyesi, Halkların Demokratik Partisi (HDP), Rojava Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, yerel sivil
kuruluşları ve birliklerden oluşan kriz masası aracılığı ile yürütülüyor. Kriz masasının yanında çeşitli
faaliyetinden (dağıtım, depo vb.) ve bölgelerden (çadır kent, mahalleler, köyler vb.) sorumlu alt
koordinasyonlar bulunuyor. Gönüllülerden oluşan ekipler, çadır kent, mahalle ve köylerde detaylı
formlar aracılığı ile sayım işlemini gerçekleştiriyor. Kriz masasındaki bilgi işlem ekibi ise bu formları
sisteme giriyor. Bütün bunların dışında sağlık çalışmalarını ve ilaç dağıtımlarını koordine eden ayrı bir
sağlık koordinasyon komitesi bulunuyor.
Belediyenin kurduğu mevcut beş çadır kentten sorumlu ekipler, kendi sorumluluk alanlarındaki
kamplarda Kobaneli sığınmacıları kamp yönetimine katılmaları için teşvik ediyorlar. Kobaneli
2
sığınmacılardan oluşan sorumlular belirleniyor ve bu sorumlular güvenlik, temizlik ve yardım dağıtımı
gibi işlerden sorumlu oluyor.
Yardımlar genelde Suruç belediyesindeki ana depoda toplanıyor ve oradan ihtiyaç olan yerlere
yönlendiriliyor. Bunun dışında sahada bulunan çeşitli ulusal ve uluslararası sivil toplum kuruluşları
belediye ile iletişim halinde çeşitli ihtiyaçlar kapsamında bölgelerde yardım dağıtımı yapıyor. Ancak
kurulan koordinasyon komitelerine rağmen yardımların yönlendirilmesi ve koordine edilmesi
konusunda ciddi sıkıntıların yaşandığı gözlemleniyor.
Sonuç olarak; AFAD, belediye ve yerel koordinasyon komiteleri, yerel ve uluslararası sivil toplum
kuruluşları ve gönüllülerin desteğiyle Kobanelilere yardım sağlıyor. Kobane’den gelen nüfusun çok
hareketli ve dağınık olması sığınmacılara ulaşmayı zorlaştırırken, yaklaşan kış koşulları yardım
faaliyetlerinin önünde en büyük engel olarak duruyor. Ayrıca kurumlar arasındaki koordinasyon
eksikliği, yardımların hızlıca ve etkin bir şekilde dağıtılmasını zorlaştırıyor.
BARINMA ve GIDA DIŞI M ALZEM E YARDIMLARI
Kamplar dışında kalan sığınmacılar hem mahallelerde hem köylerde barınıyorlar. Bir kısmı
akrabalarının yanına sığınmış olsa da çoğunluğu boş, terkedilmiş veya inşaat halindeki dükkan
evlerde kalıyor. Bazıları ise evleri kiralamış durumda. Ortalama bir aile 6-7 kişiden oluşuyor. Evlerde
5-6 ailenin bir arada kaldığı gözlemleniyor. Az da olsa köy ve mahallelerde halen brandalardan
yapılmış çadırlarda kalan aileler de var.
Cumhuriyet ve Yıldırım Mahalleleri, Suruç Merkez
3
Suruç’un merkezinde belediye tarafından kurulmuş 5, AFAD tarafından kurulmuş 3 kamp bulunuyor.
Belediyenin kuruduğu 5 çadır kentteki bazı çadırlarda birden fazla aile ikamet ediyor. Bulgur
fabrikasına kurulan çadırların kaldırılması ve belediyenin yeni kuracağı kampa taşınması planlanıyor.
Arin Mirhan Kampı
Bulgur Fabrikası Kampı
Kobane ve Rojava kamplarının da ileriki günlerde taşınması söz konusu olabilir. Bununla birlikte
AFAD, 30.000 kişilik yenir bir çadır kent kuracağını gerekirse bu çadır kentin kapasitesini
arttırılabileceğini açıkladı. Belediyenin kurduğu çadır kentlerdeki çadır sayısı aşağıdaki gibidir:
Bölge
Kobane Çadır Kenti
Rojava Çadır Kenti
Arin Mirhan Çadır Kenti
Fabrika (Suphi Nejat)
Yeni Kamp
TOPLAM
Çadır Sayısı
211
110
439
40 (3 ambar)
382
1.182
Belediyenin kurduğu çadır kentlere baktığımızda Arin Mirhan ve yeni kampın altyapısı daha iyi olsa da
diğer çadır kentlerde altyapının çok yetersiz olduğu gözlemleniyor. Çadırların büyüklükleri 16 m2.
Kobane, Rojava ve Bulgur fabrikası kamplarındaki çadırların büyük kısmında palet ve branda gibi
zemin döşemesi bulunmuyor. Çoğunun ısıtıcısı yok. Her kampta çadırların birbirine çok yakın
yerleştirilmiş olduğu gözleniyor. Arin Mirhan ve yeni kamp dışındaki kamplarda yeni kurulacak
çadırlar için yer bulunmuyor.
Kobane Kampı
Kobane Kampı
Rojava Kampı
4
GIDA YARDIMI
Belediye, Kızılay ve aş evleri her kampta günde
dönüşümlü olarak üç defa yemek servisi yapıyor. Bazen
bu dağıtımlar yeterli gelmiyor. Bazı çadırlarda aileler
elektrik ocakları ya da dışarıda ateş yakarak yemeklerini
yapıyorlar. Ailelerin kendi yemeklerini yapabilecekleri
ocak, tencere ya da tava gibi malzemeleri bulunmuyor.
Köyler ve mahallelerde yaşayan sığınmacılara ise
belediye, ulusal ve uluslararası sivil kuruluşlar gıda
paketi ve mutfak seti dağıtımı yapıyor.
Arin Mirhan Kampı
SU-SANİTASYON-HİJYEN
Kamplarda su mevcut ve ulaşılabilir durumda. Kamplardaki durumu insani yardımda asgari
standartlar çerçevesinde değerlendirdiğimizde duş ve tuvalet sayılarının çok düşük olduğu görülüyor.
HDD dahil olmak üzere sivil kuruluşlar musluk, duş, tuvalet kurmaya devam ediyorlar. Ancak bu sayı
yeterli olmuyor.
Kobane Çadır Kenti
Rojava Çadır Kenti
Arin Mirhan Çadır Kenti
Bulgur Fabrikası Suphi Nejat A.
1.470
1.100
3.037
Tuvalet
(mevcut +
planlanan)
32
46
49
1.100
24
16
46
69
Yeni Kamp
3.156
155
45
20
70
Lokasyon
Kişi
sayısı
Duş
(mevcut +
planlanan)
15
20
23
Tuvalet
başına
kişi sayısı
46
24
62
Duş
başına
kişi sayısı
97
55
132
Bunun dışında hem tuvaletlerin sayısının yetersiz olması hem de erişilebilirliğinin doğru
planlanmamış olması sebebiyle tuvalet ihtiyaçları, bazen çadır aralarında bazen kamplara yakın
alanlarda gerçekleştiriliyor.
Çöp hizmetleri belediye tarafından sağlanıyor, çöpler düzenli olarak toplanıyor.
Kobane Kampı
Arin Mirhan Kampı
Bulgur Fabrikası kampı
SAĞLIK HİZMETLERİ
AFAD kaydı olmayanlar, acil poliklinikler hariç hastaneler ve diğer hizmetlerden yararlanamıyor.
Belediyenin sorumlu olduğu kamplarda sağlık komisyonu koordineli bir biçimde çalışıyor. Bazı
kamplarda sağlık merkezi de bulunuyor. Sağlık merkezleri, gönüllü çalışan doktorlar, hemşireler ve
5
eczacılar tarafından yürütülüyor. Gerektiği takdirde bazı hastalar yine gönüllülerin çabasıyla
hastanelere sevk ediliyor. Yereldeki Eczacılar Odası ilaç teminini sağlıyor. Sağlıksız koşullar nedeniyle
basit yaralar, enfekte olmasıyla birlikte ciddi bir hal alıyor. Bu sebeple kamplardaki sağlık çalışanları,
kadınlara basit yaralanma, yara temizliği ve hijyen konularında eğitim vermeyi planlıyor.
Kamplardaki sağlıksız koşullar ve yetersiz beslenme sebebiyle dönem dönem ishal ve diğer hastalıklar
görülüyor. Çocuklar arasında ise soğuk algınlığı sıklıkla yaşanıyor. Hijyen koşullarının yeterli olmayışı
ve aşırı toz nedeniyle yine çocuklarda göz kızarıklığı ve kaşınma gibi alerjik reaksiyonlar yaşandığı
gözlemleniyor. Kampların oluşturduğu acil ihtiyaç listesi içerisinde bit ilacının da olduğu görülüyor.
Bununla beraber hemen her kampta engellilerin ve kronik rahatsızlığı olanların tespit edildiği
bildiriliyor. Ayrıca psikolojik destek anlamında herhangi bir destek sağlanamıyor.
KORUMA ÇALIŞMALARI
Suruç belediyesinin kurduğu hemen hemen bütün kamplarda
çocuklar için eğitim çadırı bulunuyor. Ayrıca kamplara
kadınlar için de atölye çadırları kurulmaya başlandı. Yeni
kampta eğitim ve atölye çadırlarının yanı sıra kültür etkinlik
çadırı da kuruluyor. Bazı kamplarda bu tür çadırlar için yer
bulunmuyor. Çocuklar için faaliyetler başlamış olsa da
kadınlara yönelik çalışmalar henüz başlamış değil.
Yalnızca Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın 20 kişiden
oluşan gezici ekibinin Türkiye’ye girişte ve çadır kentlerde
kadın ve çocuklara psiko-sosyal destek verdiği biliniyor. Arin
Mirhan kampında yine Bakanlığın hizmet birimi yer alıyor.
Bunun dışında psiko-sosyal destek konusunda maalesef bir
çalışma bulunmuyor.
Kobane Kampı
HAYATA DESTEK YARDIM FAALİYETLERİ
Şanlıurfa’da halihazırda 2012 sonundan bu yana saha ekipleri bulunan ve çalışmaya devam eden
Hayata Destek Derneği bu senenin Eylül ayında IŞİD’in Kobane’ye saldırısıyla başlayan ve her geçen
gün büyüyen mülteci akını için hazırlıklarını tamamlayarak Ekim ayının ilk haftası itibariyle hem
ihtiyaç tespiti hem de acil yardım malzemeleri dağıtımı yapmaya başladı.
HDD Şanlıurfa Acil Yardım Operasyonu ekipleri Ekim ayının ilk haftasından bu yana Suruç içindeki
mahalleler ve köylerde toplam 1.000 Kobaneli aile ile görüşerek ihtiyaç tespitlerini tamamladı.
İhtiyaç tespit formlarıyla aile profilleri, yaş, cinsiyet, doğum yeri gibi bilgiler toplanırken aynı
zamanda barınma koşulları, engelli ve hamile olan aile üyeleri hakkında da bilgi toplanıyor.
6
Şimdiye kadar yapılan tespitler kapsamında yaş dağılımına göre toplam nüfusun %9’unu 0-2 yaş
grubu, %12’sini 3-5 yaş grubu, %29’unu 6-17 yaş grubu, %46’sını 18-59 yaş grubu ve %4’ünü 60+
yaş grubu oluşturuyor. Kadın erkek oranı ise %53 kadın, %47 erkek.
Yapılan ihtiyaç tespitleri sonucunda HDD bölgede yaklaşan kış koşullarını da göz önüne alarak
çalışma alanlarını belirledi ve Ekim ayının ilk haftası dağıtım çalışmalarına başladı.
Hayata Destek insani yardım çalışmaları; sığınmacı ailelere gıda ve hijyen kitleri, mutfak setleri,
battaniye, kışlık kıyafet ve soba dağıtımı, barınakların kışa hazırlanması, çadırların palet, branda,
izolasyon köpüğü ile izolasyonu, kamplara tuvalet, duş ve çamaşırhane monte edilmesi olarak başladı
ve devam ediyor.
Aşağıdaki tabloda şimdiye kadar kamplar, mahalle ve köylere yapılan dağıtımları görebilirsiniz:
Dağıtım Malzemeleri
TOPLAM
Çadırlara Hijyen Kit / Aile başına
400
Çadırlara Mutfak Malzemesi / Aile başına
400
Hijyen Kiti / Aile başına
1.836
Hijyen Kiti - Ortak Alanlar için
15
Mutfak Malzemesi Kiti / Aile başına
1.836
Gıda Paketi / Aile başına
1.836
Battaniye / Kişi başına
6.519
Palet / Çadır başına 16 m2
375
İzolasyon Köpüğü / Halı
984
Çadırlara Sefer Tası / Aile başına
420
Kamplarda 165 tuvalet, 58 tuvalet, 2 çamaşırhane ve 2 su dağıtım noktası inşası halen daha devam
ediyor. HDD ayrıca dağıtım malzemeleriyle ortak kullanılan alanlara da destek veriyor.
7
İNSANİ YARDIM İHTİYAÇLARI
Sağlığın yanı sıra barınma, kışlık kıyafet ve beslenme, başlayan kış ayları nedeniyle en öncelikli
ihtiyaçlar arasında bulunuyor. Nüfusun çoğunluğunun kamp dışında yaşadığı ve yaşadıkları yerlerin
kış için hazırlıklı olmadığı düşünüldüğünde barınma alanlarının kışa hazırlanması da yine öncelikli
ihtiyaçlar arasında. Mevcut kamplarda tuvalet ve duş ünitelerine çok acil ihtiyaç var. Diğer eksiklikler
arasında havlu, bebek bezi ve hijyenik ped gibi temel hijyen malzemeleri bulunuyor.
Her ne kadar Hayata Destek ekiplerinin gözlemlerine göre koruma konusu kamp yöneticilerinin ve
mahalle ve köy sorumluların planları arasında olsa dahi, sığınmacı çocuklar, gençler ve kadınlar için
hizmet sağlamaya yönelik sınırlı tesis bulunuyor. Çocukların ve gençlerin hayatlarının normalleşmesi
ve kadınların sosyalleşmesine yönelik çalışmalara ihtiyaç var.
Belediyeler ve yerel kuruluşlar birlikte koordinasyon ve iletişim halinde çalışıyorlar ancak kaynaklar
sınırlı olduğu için, kamplarda, şehirlerde ve köylerde yaşayan Kobaneli sığınmacılara sağlanan insani
yardımlarda ciddi boşluklar söz konusu.
Hayata Destek Derneği saha ekiplerinin tespit ettiği acil ihtiyaçlar şunlar:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Mevcut çadırların kışa hazırlıklı hale getirilmesi ve izolasyonu
Mahalle ve köylerdeki evlerde izolasyon
Soba, battaniye, halı, ısınma için yakıt ve kışlık kıyafet gibi kışa hazırlık malzemeleri
Tuvalet ve duş üniteleri
Hijyen malzemeleri
Gıda
Mutfak araç ve gereçleri
Sağlık hizmetleri
Psiko-sosyal destek
8

Download Report