Dr. Ahmet OZANSOY İmar Cezalarının Uygulanması İndirim, Taksitlendirme ve Zamanaşımı [email protected] 1. Giriş 3194 sayılı İmar Kanunu’nun1 42’nci maddesi gereğince kesilen imar para cezaları belediyeler tarafından uygulanan cezalardandır. Uygulamada bu cezaların niteliği ve tâbi olduğu mevzuat konusunda tereddütlü durumlar yaşanmakta, dolayısıyla bu cezaların tatbik ve tahsilatı bakımından yeknesak olmayan uygulamalarla karşılaşılmaktadır. Bu tereddütlü durumların önemli nedenlerinden birisi 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun2 yürürlüğe girmiş olmasıdır. İşbu makalemizde, imar para cezalarının hukuki niteliği, uygulanması, indirimi, taksitlendirmesi ve zaman aşımı konusu incelenecektir. 2. İmar Cezalarının Hukuki Niteliği ve Kabahatler Kanunu’nun Zaman Bakımından Uygulanması İmar Kanunu'nun 42'nci maddesine göre verilen para cezaları, hukuken idari para cezasıdır. Çünkü Kabahatler Kanunu, karşılığında idari yaptırım öngörülen tüm durumlar için genel kanun niteliğindedir. Nitekim 2’nci maddesinde; “kabahat deyiminden; kanunun, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlaşılır” denilerek, her- Kabahatler Kanunu’nun 5’nci maddesine göre; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun3 7’nci maddesinde yer alan zaman bakımından uygulamaya ilişkin hükümleri kabahatler bakımından da uygulanır. Ancak, kabahatler karşılığında öngörülen idarî yaptırımlara ilişkin kararların yerine getirilmesi bakımından derhal uygulama kuralı geçerlidir. Buna göre Kabahatler Kanunu’ndan önce çıkmış kanunlarda düzenlenen idari para cezaları hakkında Kabahatler Kanunu uygulanacaktır. Lakin kabahatin işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren Kabahatler Kanunu’nun hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanacaktır. Kabahatler Kanunu’nun yürürlük tarihinden yani 01/06/2005 tarihinden sonra işlenen kabahatler hakkında ise, bu tarihten sonra çıkan kanunlarda bir düzenleme yapılmamış olması koşuluyla Kabahatler Kanunu uygulanacaktır. Bu durumda; 01/06/2005 tarihinden sonra işlenen bir kabahat dolayısıyla İmar Kanunu uyarınca kesilen idari para cezaları hakkında da Kabahatler Kanunu uygulanacaktır. kabahat olduğu belirtilmiştir. Ancak Kabahatler Kanunu’nun, İmar Kanunu’ndan yaklaşık 20 yıl sonra çıkmış olması; İmar Kanunu’nun 42’nci maddesi gereğince idari para cezası uygulanması gerekeğiştirebilmektedir. 1 09/05/1985 tarih ve 18749 sayılı R.G.’de yayımlanmıştır. 2 31/03/2005 tarih ve 25772 sayılı R.G.’de yayımlanmıştır. Ağustos 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 167 3 12/10/2004 tarih ve 25611 sayılı R.G.’de yayımlanmıştır. 31 MEVZUAT rilmesine ilişkin idarî yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç 15 (onbeş) gün içinde, sulh ceza mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idarî yaptırım kararı kesinleşir" denilmektedir. 3. Kabahatler Kanunu’na Göre Kesilen Cezanın Ödenme Usulü ve İndirilmesi Kesilen idari para cezası hakkında Kabahatler Kanunu’nun uygulanacağını tespit ettikten sonra, bu cezanın ödenme usullerine bakmak gerekecektir. 5326 sayılı Yasa’nın 17’nci maddesinin (4) numaralı fıkrasında mahalli idarelerin idari para cezalarını yasal ödeme süresi içerisinde kendilerinin tahsil edeceklerini, yasal sürede ödenmediği takdirde vergi dairesine aktaracakları söylenmektedir. Aynı maddenin (6) numaralı fıkrasında ise “Kabahat dolayısıyla idari para cezası veren kamu görevlisi, ilgilinin rıza göstermesi halinde bunun tahsilatını derhal kendisi gerçekleştirir. İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez” hükmü yer almaktadır. Yine 5326 sayılı Yasa’nın 27’nci maddesinin ilk fıkrasında ise; "İdarî para cezası ve mülkiyetin kamuya geçi- Buna göre; cezayla ilgili encümen kararlarının, Kanun’un bu hükmünü hatırlatacak şekilde alınması daha uygun olmakla birlikte encümen kararında yer almasa bile, ilgili kişinin para cezasını, kanun yoluna başvurma süresi içinde, yani 15 gün içinde peşin ödemek istemesi halinde, encümen kararında herhangi bir ibareye yer verilip verilmediğine bakılmaksızın para cezasının dörtte üç olarak tahsil edilmesi, dörtte bir indirim yapılması gerekmektedir. Bunun için ilgilinin başvurusu da şart değildir. İdare bu indirimi re’sen yapmak zorundadır. Peşin ödeme indirimi, idari para cezasının tamamı üzerinden nakden ödemelere uygulanacak, kısmi ödemelere uygulanmayacaktır. Peşin ödeme yapan kişinin ayrıca mahkemeye başvurmasında yasal engel yoktur. 4. İmar Para Cezasının Taksitlendirilmesi 5326 sayılı Yasa’nın 17’nci maddesinin (3) numaralı fıkrasında “İdari para cezası, Devlet Hazinesine ödenir. Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde idari para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde idari para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir” hükmüne yer verilmiştir. Bu madde hükmüne göre, taksitlendirme başvurusu idari yaptırım kararının tebliğini müteakip kanuni ödeme süresi içinde bu kararı veren idareye yapılacak ve talepler bu idareler tarafından değerlendirilerek karara bağlanacaktır. Eğer idare ilgilinin ekonomik durumunu iyi görmez ise, ilk taksiti peşin alarak 1 yıl içinde 4 eşit taksitte tahsilât yapabilir. Ancak bu durumda peşin ödeme indirimi uygulanamaz. Yani ilgili ya peşin ödeme indiriminden ya da taksit imkânından faydalanabilir. İkisinden aynı anda yararlanamaz. 5. İmar Para Cezalarında Faiz Uygulaması 5.İmar Para Cezalarında Faiz Uygulaması 6183 sayılı Kanun’un 51’nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre gecikme zammı; 32 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi MEVZUAT ♦ 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında bu madde uyarınca belirlenen oranda, ♦ Mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez. Dolayısıyla imar para cezalarından gecikme zammı alınmaz. Vergi Usul Kanunu’nun 112’nci maddesinde yer alan gecikme faizinin de, genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanacağı yazmaktadır. İmar para cezası; vergi, resim, harç olmadığından (kendi özel kanunlarında belirlenenler hariç) gecikme faizi de uygulanamaz. Dolayısıyla 3194 sayılı Kanunun 42’nci maddesine göre, 1608 sayılı yasa ve Kabahatler Kanunu’na göre verilen para cezaları başta olmak üzere belediyece verilen her türlü para cezasına gecikme zammı veya gecikme faizi uygulanmaz. Ayrıca Kabahatler Kanunu’nun 17’nci maddesine göre yapılacak taksitlendirmelerde de teminat ve tecil faizi aranılmaz. 6. İmar Para Cezasında Zamanaşımı 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nda soruşturma zamanaşımı ve yerine getirme zamanaşımı olmak üzere 2 tür zamanaşımı vardır. Birincisi cezanın kesilmesi, ikincisi ise kesilen cezanın tahsiliyle ilgilidir. Ağustos 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 167 6.1. Soruşturma Zamanaşımı Soruşturma zamanaşımı, cezayı gerektiren fiilin yapılması veya yapılan fiilin sonucunun gerçekleşmesinden itibaren hangi süre içinde ceza kesilebileceğini göstermektedir. Soruşturma zamanaşımının dolması halinde kabahatten dolayı kişi hakkında idarî para cezasına karar verilemez. Soruşturma zamanaşımı süresi; a) 100.000.-TL veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde 5 yıl, b) 50.000.-TL veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde 4 yıl, c) 50.000.-TL’den az idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde 3 yıldır. d) Nispî idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde 8 yıldır. Zamanaşımı süresi, kabahate ilişkin tanımdaki fiilin işlenmesiyle veya neticenin gerçekleşmesiyle işlemeye baş- 33 MEVZUAT Kesilmiş olan cezanın miktarına bağlı olarak tahsil edilmemiş olan idari para cezasının zamanaşımına uğrayıp uğramadığının tespit edilmesi gerekir. Öte yandan zamanaşımına uğrayan bir borç için cebri takibat yapılamaz, ancak rızaen yapılan ödemeler kabul edilir. Çünkü zamanaşımına uğramış bir alacak, tahsil edilebilen, ancak takip edilemeyen bir alacaktır. 7. lar. Kabahati oluşturan fiilin aynı zamanda suç oluşturması halinde suça ilişkin dava zamanaşımı hükümleri uygulanır. 6.2. Yerine Getirme Zamanaşımı Yerine getirme zamanaşımı, esasında tahsilat zamanaşımıdır. Yani kesilmiş bir cezanın tahsil edilebileceği azami süreyi göstermektedir. Ceza kesildiğinde tahsilâtın, yerine getirme zamanaşımı içerisinde yapılması gerekmektedir. Kabahatler Kanunu’nun 21’nci maddesine göre; yerine getirme zamanaşımı süresi; a) 50.000.-TL veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde 7 yıl, b) 20.000.-TL veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde 5 yıl, c)10.000.-TL veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde 4 yıl, d) 10.000.-TL’den az idarî para cezasına karar verilmesi halinde 3 yıl, e) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilmesi halinde 10 yıldır. Sonuç İdari para cezası olan imar para cezalarının uygulanmasında Kabahatler Kanunu hükümleri geçerlidir. Kabahatler Kanunu’ndan önce çıkmış kanunlarda düzenlenen idari para cezaları hakkında da Kabahatler Kanunu uygulanacaktır. Ancak kabahatin işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren Kabahatler Kanunu’nun hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanacaktır. Kabahatler Kanunu’nun yürürlük tarihi olan 01/06/2005 tarihinden sonra işlenen kabahatler hakkında ise, bu tarihten sonra çıkan kanunlarda bir düzenleme yapılmamış olması koşuluyla Kabahatler Kanunu uygulanacaktır. Eğer bu tarihten sonra bir değişiklik yapılmışsa, sonraki tarihli kanunun uygulanması gerekecektir. İmar Kanunu’nda Kabahatler Kanunu’nun yürürlüğünden sonra bir değişiklik yapılmamaış olduğundan; 01/06/2005 tarihinden sonra işlenen bir kabahat dolayısıyla İmar Kanunu uyarınca kesilen idari para cezaları hakkında da Kabahatler Kanunu uygulanacaktır. İlgili kişinin para cezasını, kanun yoluna başvurma süresi içinde, yani 15 gün içinde peşin ödemek istemesi halinde, başvuru şartı aranmaksızın para cezasının dörtte üç olarak tahsil edilmesi, dörtte bir indirim yapılması gerekmektedir. Peşin ödeme yapan kişinin ayrıca mahkemeye başvurmasında yasal engel yoktur. Kanuni ödeme süresi içinde taksitlendirme başvurusu yapılması halinde, idare ilgilinin ekonomik durumunu iyi görmez ise, ilk taksiti peşin alarak 1 yıl içinde 4 eşit taksitte tahsilât yapabilir. Ancak bu durumda peşin ödeme indirimi uygulanamaz. İmar para cezalarının fiilin işlenmesinden itibaren soruşturma zamanaşımı içerisinde kesilmesi ve kesilen cezanın da yerine getirme zamanaşımı içerisinde tahsil edilmesi gerekir. 34 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
© Copyright 2024 Paperzz
