Şeyh Hamid-i Veli/Somuncu Baba Hazretleri (1331

A
sıl adı Hamid Hamideddin’dir. 4. Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid Han zamanında yaşamıştır. 1331 yılında Kayseri’nin Akçakaya Köyü’nde doğmuştur.
Horasan erenlerinden Şemseddin Musa Kayseri’nin oğludur. 24. kuşaktan Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in torunudur. İlk tahsilini babasında yapmış daha sonra ilim
alanındaki çalışmalarını Şam, Tebriz ve Erdebil’de sürdürmüştür. Bayezid-i Bistami’nin
ruhaniyetinden istifade etmiş ve Alaaddin Erdebili’den icazet almıştır.
İrşad vazifesi için Anadolu’ya dönmüş Bursa’ya yerleşmiştir. Bursa’da çilehanesinin yanında yaptırdığı ekmek fırınında somun pişirip çarşı pazar dolaşarak “Somunlar mü’minler!” nidasıyla insanlara somun dağıtmıştır. Bu sebeple Somuncu Baba
lâkabıyla anılmıştır.
Yıldırım Bayezid Han’ın Niğbolu Zaferine şükür nişânesi olarak yaptırdığı Bursa
Ulu Camii’nin açılış hutbesini okuma görevi kendisine verilen Emir Sultan’ın “Zamanın
kutbu aramızda iken hutbeyi onun okuması uygundur.” sözü üzerine hutbeyi Şeyh
Hamid-i Veli Hazretleri okumuş, hutbede Fatiha Suresini yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Şeyhülislâm Molla Fenarî hutbeden etkilenerek Fatiha Suresi tefsirini kaleme
almıştır. Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri şöhretten ve cemaatin teveccühündün sakındığı
için talebeleriyle birlikte Bursa’dan ayrılarak Aksaray’a gelmiştir. Hacı Bayram-ı Veli
Hazretlerini yetiştirerek irşad vazifesi ile Ankara’ya görevlendirmiştir.
Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin Yusuf Hakiki ve Halil Taybi adında iki oğlu bilinmektedir. Yusuf Hakiki Aksaray’da kalarak burada vefat etmiştir. Diğer oğlu Halil Taybi,
hacdan döndükten sonra babası ile birlikte Darende’ye yerleşmiştir.
Şeyh Hamid-i Veli/Somuncu Baba
Hazretleri (1331-1412)
Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri, 1412 yılında ebedi âleme göç etmiştir. Kabri şerifleri,
misk ü amber kokulu, Şeyh Hamid-i Veli Camii’nde, cevizden oyma sanduka içerisindedir. Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin soyu Darende’de günümüze kadar devam etmektedir. Osmanlı arşivlerine dayanan araştırmalar neticesinde bilimsel olarak nesli
ve kabri şerifinin Darende’de olduğu tesbit edilmiştir. Şeyh Hamid-i Veli neslinden
büyük devlet adamları, âlim ve fâzıl zatlar yetişmiştir. Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi
12. kuşaktan torunudur.
Bizim gülşendeki güller/Dururlar taze solmazlar
Hazan olup dökülmezler/Zemistanü bahar olmaz
Şeyh Hamid-i Veli Camii ve Külliyesi: Yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından sıkça uğranılan güzel mekânlardan birisidir. Somuncu Baba Türbesi’nin bulunduğu 600
yıllık camii 14. yüzyıl tarihi eserlerindendir. 1596 yılında onarılmıştır. Minaresi, Şeyh
Hamid-i Veli neslinden Abidin Paşa tarafından 1685 yılında yaptırılmıştır.
Külliye, 1990-2000 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün izni ile Es-Seyyid
Osman Hulûsi Efendi Vakfı tarafından restore edilmiştir. Külliyenin içerisinde bulunan
balık kuyuları ve daha sonra yapılan havuzdaki balıkların Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin zamanından kaldığına inanılmaktadır. Titizlikle korunmakta olan balıklar, Somuncu
Baba’nın hatırası olarak yaşatılmaktadır.
4 HAZİRAN 2014
somuncubaba 5
1
2 Ağustos 1914 Pazartesi sabahı Darende’de dünyaya gelmiştir. Soy bakımından 12. kuşaktan Somuncu Baba’ya oradan da Hz. Muhammed (s.a.v.) Efendimize ulaşan nesebiyle 36. kuşaktan Peygamberimizin soyundandır. Babası
Seyyid Hatip Hasan Efendi, annesi Seyyid İbrahim Taceddin-i Veli evladından Fatıma
Hanım’dır. Her iki yönden de Peygamber Efendimizin nesl-i pakindendir. Somuncu
Baba Hazretleri döneminden günümüze kadar silsile-i sadatın yaptığı manevî görevi üstlenmiş, olağanüstü hizmetlerde bulunmuştur.
Osman Hulûsi Efendi kendi ismiyle anılan vakfı 1986 yılında ‘Her canlıya hizmet’
şiarıyla kurmuştur. Kendisi hayatını hayır işlerine vakfetmiştir. Onun hayır işleri sadece Darende ile sınırlı kalmamış, tüm ülke geneline yayılmıştır. O fikrini, zikrini,
zihnini, sohbetini ve bütün hayatını insanlığa adayan ve toplumun istifadesine sunan, ilim, irfan ve irşadıyla gönülleri imar eden nakşibendi mürşididir. Dîvân şiirinin
20. yüzyıldaki örnek temsilcisi, büyük mutasavvıf ve şairdir. Yazmış olduğu Nasihat’i
âleme şümuldür.
Âlemi sen kendinin kölesi kulu sanma/Sen hakk için âlemin kölesi ol kulu ol…
Osman Hulûsi Efendi, Xll. yüzyılda Hoca Ahmet Yesevî ile başlayıp Yunus Emre,
Mevlâna, Niyazi Mısrî, Aziz Mahmud Hüdayî, gibi isimlerle devam eden tasavvufî
Türk şiirinin XX. yüzyıldaki en önemli temsilcisidir. Tasavvufî Türk edebiyatı çerçevesinde ilahi aşk ile yazdığı şiirleri “Dîvân-ı Hulûsî-i Dârendevî” adlı eserde bir arada
toplamıştır. Şiirlerindeki esas gaye insanları irşad etmektir. Şiirlerini tasavvufî derinlik ve manevî neşveyle, insanları hayra ve doğruya yöneltme amacıyla her türlü
sanat kaygısından uzak olarak yazmıştır.
Garazsız hem ivazsız hizmet et her canlıya/Kimsesizin düşkünün ayağı ol eli ol…
Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi (k.s.)
(1914-1990)
6 HAZİRAN 2014
Osman Hulûsi Efendi’nin Nasihatnâme özelliği taşıyan diğer eseri “Mektûbat-ı
Hulûsî-i Dârendevî”dir. İrşad vazifesinin yanı sıra sosyal faaliyetleri ve yaptırdığı
eserlerle tanınan Osman Hulûsi Efendi Şeyh Hamid-i Velî Camii imam ve hatipliği
sırasında yazarak irad etmiş olduğu hutbeleri “Şeyh Hamid-i Velî Minberinden Hutbeler” ismiyle neşredilmiştir.
Osman Hulûsi Efendi’nin hoşgörüsü, insanlara karşı yaklaşımı, âli cenaplığı, yardım severliği gibi güzel hasletleri insanları hayranlık içerisinde bırakmış, manevî
kuvvet ile insanları kendi etrafında toplamıştır. Ahlakı, insan sevgisi, mütevazılığı,
zekâsı, ilmi, yaşayışı, cömertliği ile insanlara örnek olmuştur. Hayatının her safhası,
kur’an’dan bir gezinti, sünnet-i seniyyeden bir tablodur. 14 Haziran 1990 tarihinde
vefat etmiştir. Cenaze namazı Cuma günü hayrül-halef evladı H. Hamidettin Ateş
Efendi tarafından kıldırılmıştır. Cenazesi çok sayıda seveninin katılımıyla, babası ve
ahfadının bulunduğu, Şeyh Hamid-i Veli haziresine defnedilmiştir. Hulûsi Efendi’nin
vefatından sonra vakfımız aracılığı ile vasiyetleri bir bir gerçekleştirilmektedir.
somuncubaba 7