SORUMLULUK VERMEK Anne baba olmak dünyanın şüphesiz ki en keyifli ve en zor işlerinden biridir. Çocuğa her yaş döneminde yardımcı olmak hem keyifli hem de bir o kadar zor olacak uzun soluklu bir iştir. Anne ve babalar yaşam boyu emek vererek çocuklarını mümkün olduğunca en iyi şekilde yetiştirmeye çalışır. Çocuklarının sağlıklı ve mutlu büyümeler için ellerinden geleni yapar. Hatta bazen, farkında olmadan çocuklarının hayatlarını fazlasıyla kolaylaştırır. Yaşamın fazlasıyla kolaylaşması ise çocuğun yaşama dair becerileri edinmesinin önünde ciddi bir engel teşkil eder. Yaşama dair bu becerileri edinmek için de çocuğun sorumluluk gelişimi çok önemlidir. Sorumluluk sahibi olan insan; Üzerine düşen görevleri eksiksiz ve zamanında yerine getiren, Kendi kararlarını verebilen, Karar alırken ellerindeki kaynakları kullanabilen, Değer yargılarını gözeten, Bağımsız davranabilen, Kendine güvenli, Başkalarının haklarını göz ardı etmeden kendi ihtiyaçlarını karşılayabilendir. Anne baba olarak bir çocuğun/gencin sorumluluk sahibi bir yetişkin olabilmesi için nasıl bir yol izlemek gerekir? Sorumluluk erken çocukluk yıllarından başlayarak çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun görevler vermekle gelişmeye başlar. Sorumluluk kazandırmanın en uygun olduğu belli bir yaş yoktur ama çocuğun kendi başına bir işi yapmaya istekli ve hazır olduğu zamanlar vardır, bu zamanlarda ona gerekli imkânlar hazırlanmalıdır. Çoğu çocuk, küçük yaşlarda sorumluk alma konusunda daha heveslidir. “Daha yaşı küçük” diye düşünülerek küçük yaşlarda hiç sorumluluk verilmemiş gençlerin yaşı büyüdüğü için sorumluluk bilincini geliştireceğinin düşünülmesi yanlıştır. Yaşına uygun sorumluluklar verilmeyen çocuk aslında bazı şeyleri başarabildiğini görmekten mahrum bırakılmıştır. Sorumluluk verirken çocuğumuzun sosyal gelişim özelliklerini bilmek gerekir! Bu özelliklerin kazanıldığı yaşlar çocuktan çocuğa değişiklik gösterebilir. Aşağıdaki özellikler size genel bir fikir verebilir. 4 - 6. Sınıfta; Sosyal bağımsızlık ve arkadaş ortamı isterler. Davranışlarının, karşısındaki kişide ne tür duygular uyandırabileceğini tahmin edebilirler. Aileden bağımsızlaşma süreci başlar. Bir işle günlerce uğraşabilirler. Rekabete daha uygun yanıtlar verebilir; yenilgiyi kabullenebilirler. Daha gelişmiş bir adalet duygusu oluşur. Başkalarını suçlamadan kurallara uygun oynayabilirler. 7 - 12. Sınıfta; Bireysel değerlerini araştırırlar. Uzun vadeli yaşam planlarının farkına varırlar. Cinsiyetlerin toplumsal tanımlarının farkına varırlar. Sorumluluk nasıl kazandırılır? Çocuğunuz için yaşına ve gelişim düzeyine uygun sorumluluklar neler olabilir düşünün. Kendisine ait sorumlukları üstlenmesi için fırsat yaratın. Onun adına düşünmek yerine kendi başına düşünmesini sağlayın, sorununu çözmek yerine kendi sorununu çözmesine fırsat verin. Bu bazen sabır gerektirir. Çocuğunuzun sorumluluğunu yerine getirmediği zaman ortaya çıkan doğal sonuçlarla yüzleşmesine izin verin. Ona yardım edeyim derken sorumluluklarının gelişmesine engel olmayın. Bir işi sizin kadar iyi yapamayabilir ancak sürekli siz yaparsanız o asla öğrenemeyecektir. Çocuğunuzun size çok bağımlı olduğunu düşünüyorsanız aşırı koruyucu davranışlarınızın olup olmadığını gözden geçirin. Unutmayın ki, çocuğunuzun hayat yolunu çizemezsiniz ancak ona kendi yolunu çizebileceği bir harita verebilirsiniz. Hiç bir zaman çocuğunuzun sizin kadar sorumlu olmasını beklemeyin. Zaman zaman sizin desteğinize ihtiyaç duyacaktır. Çocuğunuzun başardıkları karşısında gururlandığınızı gösterin ama başarma hissinden dolayı yaşadığı gururun önüne geçmeyin. Seçim yapmasına izin verin. Sorumluluk gelişimi için hiçbir zaman geç değildir; kişinin içindeki güç gerekli şartlar oluştuğunda ortaya çıkabilir. Çocuğunuz ergenlik yıllarını yaşıyorsa; özgürlük elde etmesinin yolunun sorumluluk sahibi olmaktan geçtiğini ifade edin. Yetişkin olmak kendine ve çevrendekilere karşı sorumluluk taşımayı gerektirir. Sorumluluklarını yerine getirebilmek de diğer beceriler gibidir; çocuk ne kadar çok denerse bu konuda o kadar uzmanlaşır ve kendini geliştirir. Bunun için öncelikle evde bazı sorumluluklara sahip olmasına fırsat vermek gerekir. Eğer kendisinden hiçbir talepte bulunulmuyorsa sorumluluklarının farkına varamaz. Çocuğunuzun kendisine ait olan sorumlulukları belirleyip üstlenmesi için fırsat vermeniz, onun okuldaki sorumluluklarını da üstlenmesine yardımcı olacak, akademik gelişimine önemli katkı sağlayacaktır. Günümüzde dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü olduğu söylenen çocuklarla ilgili uzmanların ailelere yapılmasını önerdiklerinin bir kısmını evdeki sorumluluklar oluşturur. Çünkü sorumluluklarını yerine getirmek çocuğun strateji kullanmasını, çözüm üretmesini gerektirir. Demokratik bir ortam, sorumluluk alma becerisinin kazandırılması için uygun bir aile ortamıdır. Diktatörce eğilimlerin olduğu aile ortamlarında çocuklar sorumluluğu öğrenmekte zorlanır. Çünkü hiçbir zaman karar verme yetkilerini kullanamazlar. Fakat her şeyin serbest bırakıldığı aile ortamı da sorumluluğu öğretemez. En işe yarar ortam, anne ve babanın rehber/yol gösterici konumunda olduğu ancak ev işi ve benzeri alanlarda sorumluluğu tüm aile üyelerinin paylaştığı ortamlardır. Sorumlulukları çocuklarınızın yerine üstlenmeye devam ederek onlara sorumluluğu sahibi olmayı öğretmeniz mümkün olmayacaktır. Anne baba olarak, biraz gerisinde durup çocuğunuzun bir şeyler yapmasına ve sorumluluğunu yerine getirmediğinde sonuçlarına katlanmasına izin vermek gerekir. Sorumluluk aldıkça, olumsuz sonuçlarına katlandıkça ve olumlu sonuçlarının kazandırdıklarını gördükçe çocuğunuz sorumluluklarını yerine getirmeyi öğrenir. Sorumluluklar Yerine Getirilmediğinde… Bir çocuğun evde ve okulda sorumluluklarını yerine getirmeyi öğrenmesi kolay bir süreç değildir. Yaşından beklenen ve kazanmış olduğu sorumluluklarda bir azalma gördüğünüzde bu konuyu çocuğunuzla birlikte gözden geçirip sorumluluğunu aksatma nedenleri üzerinde durmanızda yarar vardır. Sorumluluklarını ne sıklıkla aksattığı ve sorumluklarını yerine getirmediğinde nasıl davrandığı önemlidir. Önemle durulması gereken nokta da çocuklara başa çıkabileceklerinden büyük sorumluluklar vermemek gerektiğidir. Bazen çocuklar sorumluluklar ağır gelse de verileni yerine getirmeye çalışmakta ve en iyisini yapmaya çalışırken özgüvenlerini de yitirebilmektedirler. Zaman zaman yanlış davranabileceklerinin kabul edildiği gösterilmeli ancak bu davranışların düzeltilmesi gerektiği anlatılmalıdır. Çocuklarımıza öğretmek istediğimiz birçok davranışta onların örnek olduğumuz gibi sorumluluk konusunda da anne baba olarak iyi birer model olmalıyız. Eğer çocuğunuz, randevularınıza sadık kaldığınızı, zamanınızı doğru şekilde planladığınızı, işlerinizi verimli şekilde yerine getirdiğinizi, verdiğiniz sözleri tuttuğunuzu görürse kaç yaşında olursa olsun sorumluluk hakkında çok şey öğrenmiş olur. KAYNAKLAR: Çocuk ve ergen eğitiminde anne baba tutumları-Timaş yayınları , “Çocuğunuzun Okulla İlgili Sorunlarını Çözebilirsiniz”; Michel Martin; Sistem Yayıncılık REHBERLİK BİRİMİ
© Copyright 2024 Paperzz
