View/Open

MAHMUD PAŞA VAKIFLARI ve EKLERİ
Ord. Prof. Dr. A. S Ü H E Y L Ü N V E R
F â t i h devrinin şerefli bir veziri
jjgH M a h m u d P a ş a'nın İ s t a n jû l'da namiyle açılan semtinde cami'ini,
lıgmammı biliyoruz ve onun
B u r s a
mimarî tarzında yapılan türbesinin önün
de geçerken rahmetler okuyup, şimdi yebir ilk mektep yapılan, medresesinin
grgası önünden ve cami'i avlusundan yürü
yüp l ı f a h m , u t p a ş a Yokuşu'nun sol
]ıgşuıda muazzam harnamımn önünden gi
derken rahmetle nanunı anıyoruz. Lâkin
M a h m u d P a ş a'nın evkafı saydıklanmudan ibaret değildir. Onu bize bir sone
dir, saman zaman üzerinde işlediğimiz bir
TOlka öğretiyor.
Bu vesika t s t a n b u l'u
953
(1646) da a y n a y n nahiye ve mahallelere
âyırarak o semt ve mahallelerdeki bütün
l eami ve mescidleri, bunların ilk ve ek vak^;fiye hülâsaları, ilk ve eklerinin hangi ta
rihlerde tanzim olunduğu, vakfiyeyi imza
layan asker kadılar, payelüer
i s t a n
b u l kadı ve naiplerinin isimlerini ve ay
720
rıca vakfolunan yerlerin evsafı, semt ve
mahalleleri de bildirmektedir. Her veçhile
dikkatle araştırılmağa değen bu eseri I st a n b u l'un asırlar sonunda yine idaro
edenlerce bozulan ilk ve mükemmel evkaf
defteridir' İşte M a h m u d P a ş a va
kıflarına ait alâkadar olduğum kısmı (va
rak 108 b-115 a) budur :
•-Ok . l i b
^y^J^
^,u-
J ^-J-A* ) ^ ^ i ı-ju y i ^ U J y^\x—'a—^jj^ji
A>-\
j lib
j «»«j:^
01/t-.
C/,
y* ( J " ^ »lsi»b îîb: Ic j
>L«Jb ÛJ» t^jLİ)»
(•) 3384
• > Başvekâlet A r j i v l KAmll tasnifi defterler. No. 25/32. B u vesika bi** aynen ve siyakat lak**mtan bugUnktt rakkamlara çevrilerek argiv m ü t e h a s s ı s l a r ı n d a n bay P a ss ı 1 I 5 ı k
ö z 1 U
'•'•ftiMlan okunmuştur. Kendisine t e ş e k k ü r ederim.
(*) Bunlar a k ç e rakamlarını bildirir. Asıllarında Ara boadan k ı s a l t m a aiyakat rakaminn ya«hdır.
OnL Praf. Dr. A. SOHEYL ÜNVB3R
66
OviL^
Cffî
*4JbU.
OLTU j l j b i > ^ û ^ U *
j>
1>U 14
14
« •
*
• •
7068
824
aoo
8748
-c-j J ^ U
3840
.
2666
wu 13 J t a î ^ j u - >
2880
4740
2000
840
Om;
ob^ır
4948
10700
2160
3860
MAHMUD P A Ş A VAîOPI.ART ve EKLERİ
lAb jK-^î
»Jûl> O j l ^ ijr'ji 4â>.
63000
5040
660
1860
t5>»-^*
»^J^
144
16700
2424 ^
1044
2040
812
jj»> oıîlj »liîU i>
508
5555
C/İ-\ıi
2500
*4İ^
20000
J-**^
J*
Ord. Prof. Dr. A. SÜHEYL Ü N V E R
t>3
Lib *>rjj\^
360
1670
^3>Vy j ^l^p
'-ijij
^yU-
42600
120000
C/S" I T j ^ .
13169
5774
6J587
26000
800
35797
1000
49000
ji
MAHMUD PAŞA V A K I F L A R I ve EKLERİ
69
14596
35000
2640
3667
000
35
jüi>.
jüb^
jüi»^
jüU-
ji>.
49
13
11
10
23
jıU-
JLU
JÜU
11
13
9
oU
JO».
ol»-
ja>.
Jd>.
4
3
8
6
11
JlU
Jd>-
ol».
jJr
0
0
17
17
1000
^
8
10
70
Ord. Prof. Dr. A. SÜHEYL ÜNVER
92
5
2
30
5
Al- (j
33.120
3
36.360
101
6
3
10
15
10
5
6
27
C.4>-
•^4^
'-'i^
^-'i^
5
9
6
5
5
2
1
2,5
2,5
6
Ğ
pj J
20340
56,5
*^
''--'^4^
MAHMUD P A Ş A V A l t l F L A R I ve EKLERİ
^ U - '^ j
ji
jjüyX
'^j'^
ö\jiy-
71
Ai-ü j
'^•^
2.5J
CJi J
5
' s
10
^jiJ
10
5
33840
3
J
2
20
fjiJ
20
2
1
2
10
5
5
94
J
2
6
11520
î^r
2
32
3
350
6
10
Ord. Prof. Dr. A. SÜHEYL ÜNVER
72
-ir
f Ji J
1
1
2
5
4
2
17
6120
2
î > 10
1
3
1
2
2
• ••
40
14400
5'
10
•
10
1
5
30
fJicî
50
5
4»jkA C . P U '
S
7
-4^
Ul
3
1
2
3
fJİtİ
7
30
t
Mahmud P a ş a Vakıfları
S.
1^
1i
1
( i
Ünver
2r*
il
3'
5
^ «1
•} İO
1^
if
p
S)
1
İT
•ft
îr:
i l
-S
i]
^
if
if
D 1
\
«»,
i-
-O
3
İT
5
I
VaktfIar Dergisi IV
Mahmud Paşa Vakıfları
S.
Ünver
3
fl
1
1
r
m
i
^
< J
1
İN.
Si:
•»»
ı^
i-
•^7
1^-
3
1^ İN"
5*
^1
t.
i n - " x««
t i z i
3
7>
L3
•3
if.
Vakıflar
Dergisi
/>'
-MahımuJ P a ş a ValuHaıı
S.
Ünver
4
•s
s.
3
?1
5
*
-İl
İh
<4
•»
\
J3
1^
t'-
I
1
3
1»
)
i
1
3-»
4
4J
V -
Vakıflar
Dcryixi
'M
IV
Mahmud Pa«a Vakıflan
S. Ünver
İl
1 -
>1
1
I
I
1^
1?
M;
V . .
•a
\ •
m
fi
n
9 ü»-
s
W"*- ' • V.
)3J
•
1^
VaktfIar
Dergisi
Mabmud P a § a Vakıfları
S.
2»
Ünver
t.
^5
3^
il-»
«s
îî1
İv
. 0
Tl
1?-
3
t!» ^•
> »
• -•
S-2
? «
- i
5
1»
'O
^-9
•-•îV
»
w
;t3
H
>5
ıs
j
İV"
Vakıflar
Dergisi IV
Mahmud Paşa Vakıfları
S. Ünver
^-
1
-•S3»
.1 \ i •
ı5 . j ^ T-V
1
m i•2
11.
mm
3\
Ti.
Ji
..i
•
5^ ^
.-5 -3 3.
-JxSJ-tt
1x
l
.a
-ı
-? .
1
i
•
Vakıflar
Dcrr/isl
IV
s.
Ünver
i
s.»
Res. 1 — Mahmud Paâ'ya alt bir m i n y a t ü r
Vakıflar
Dergisi IV
Res. 2 -
Mahmııd Paşa
Vakıflar
Dergisi
MAHMUD PAŞA V A K I F L A R I ve EKLERİ
fjiJ
f-^-^
5
5
r-«<^
5
54360
73
fjiJ
8
151
2000
2
4
4
5000
2
«-.iti
*J
4r2
i
*ır 1
f Jij
100
2
*ır 1
12
30
4w (j
7000
3
3
AİS' 8
74
Ord.-Prof. Dr. A. SÜHEYL ÜNVER
2
396,313
Off
606,513
59 J
59,000
21006
127144
210200
Şart-ı vâkıf-ı merhûm tevliyet-i ebnâya ve ebnâ-i ebnâya ve ba'del inkirâz ez-'
hcd-i ebnâ-i ütekâya ve ba'del inkira^ ezhcd-i ütekâya ve ba'del inkiraz evra-i ebnâiebnâ-i ütekâya batnen ba'dehü batn ve
ba'del inkirâz Padişâh-ı âlem penâha
mufevvaz olup tevliyete lâyık bir sâlih
kimesne nasboluna ve mahsul-i evkaf ev
velâ rakabate ve meremmât-i usul-i evkafa
sarfölünup baki kalan şart-ı vâkıf muktazâsınca me$ârif-i mu'ayyene ve vezâif-i
mukarrerelerine sarf oluna ve M e d i n e-i
M ü n e v v e r e fukarasma yılda bin sik
ke flori irsal oluna ve tevliyet-i mezbure
ütekâ ve yahut ecnebi elinde olduğu takdir
ce cihet-i tevliyet yevmî 50 akçeden ziyade
olmıya. Ve vâkıf-ı mezbur şaıt eylemiş ki
zcvâid-i evkaf cem' olup bir cami-i şerif
bina etmeğe kifayet ettüği takdirce mahi'usa-i E d i r n e'de bir cami-i şerif bina
olunup eğer dahi ziyade zevayid-i evkaf
kalursa her zamanda zevâyid-i evkafdan
rakabat içün yüz bin akçe mazbut vc mah
fuz durup eğer mezkûrattan ziyade zevâT
yid-i evkaf baki kalursa mütevelli-i evkaf
işbu mertebe-yi ahirede baki kalan zevâyitten vâkıfun ütekâsmdan ve ebnâ-i ütekasından müstahak olanlara ve sulahâ-i chl-i
ilimden olan kimesnelere birer mikdar nes
ne tâyin etmek tecviz etmişdir. Ve vâkıf-ı
mezbur şart eylemişdir ki vakfiyycsinde
tâyin olunan hizmetün her hangisi olursa
ütekâsmdan müstehak kimesne mevcud ol
duğu takdirce ahar kimesneye verilmeye.
Vaka'a fi evâsıt-ı şehr-i saferi'l-muzaffer
min şuhur-i sene semane ve seb'ine ve scmane mi'e.
Hâliyâ evkâf-ı mezburenin müsaadesi
olup şart-ı vâkıf muktezasınca mahrusa-i
E d i r n e'de cami-i şerif olunup ve her za
manda yüz bin akçe mahfuz
olunduktan
sonra her senede şart-ı vâkıf müktozası üzre ülemaya ve fukaraya kısmet-i âdile üze
re vazife tâyin olunmağa müsaade eder.
Zevâyid-i evkafdan her senede yüz bin ak
çe mikdarı mahsul baki kalıyor.
mütevelli
Ali
B e y ' dir. ,
Haliyfi
MAHMUD PAŞA V A I O F L A W vc EKLERİ
(j^-^
2 J^.
(J
804
^
4000
ŞarU vâkıf-ı mc/.bûr budur ki her
yılda iki nefer kimcsncyc hac iç,-ün dörder
bin akçe verile. Ve her İki nefer kimesneye
salât içün günde dörder akçe verile. Ve
bir kimesneye günde bir akçe verilüp, yılda otuz gün oruç tutar ve mesârif-i mezbûı-eden kalanın mütevelli iki bölüp nısfıni fukaraya ve mcsakine vere. Ve nısf-ı
aharin vakf-ı mezbûrun rakabesine bi-kadcp-il hâce sarfede. Ve rakabeden zâyid ka-
tJîüîdcn V i ^ '
75
(1513)
919
(1486)
891
(1507)
913
(1517)
923
(1483)
888
(1501)
907
7000
lursa mütevoJli bu/.ı (.mlâk uh.p vakfa ilhak cyk^yup gailesini fukaraya ve mesakinc sarf eyliye ve merhfım-u mezbûrun
imaretine kim mütevelli olursa vakf-ı mezbura mütevelli ola. Haliyâ mütevelli A 1 i
Bey. (Sene 953)
M a h m u d P a ş a'nm esas vakfiye
si burada sona eriyor. Lâkin bu imarete
birçok ck vakfiyeler vardır. Onu deftere
yazılış sırasiyle kısaltarak alıyorum.
(1521) 927
(1519)
(1),
'Alada laıihsiz dalıa
sok ek vakıflar var.
925
(1495-96) 901
(1504)
910
(1539)
946
(1520)
926
))
(1525)
931
)l
(1539)
916
)l
(1486) 891.
»
(1530-31) 937
D
(1524)
930
(1542)
949
(1543)
950
1)
Lib .Sy.*.^ cub
»
»
)»
<\^-A>- D
Old. Prof. Dr. A. SÜHEYL ÜNVER
76
Mahmud
Paşa
vakfiyesine ek
ve muhtelif masraflaı-da yapılan ufak ve
büyük te'sislere ait tâli vakıflar, tarihle
ri, sahipleri ve tescil edilen kadılık âmir ve
memurların listesi burada sona ermektedir.
Elskiden bir vakfın zamanla noksanları ih
tiyaçları görüldükçe tamamlayıcı tc'sisler
dc yapılmıştır ki bu vakfiyeler de ona mi
saldir.
Yukardaki »evatm bu vakıfları nc
maksatlarla yaptırdıkları vc buna kaı-şıhlc
bıraktıkları ekseriya gayr-i menkûl gelir
leri de defterde yazılıdır.
M a h m u d
P a ş a'nın bu vakfiyesi ve şimdiye kadar
daha çok bilmediğimiz şu noktalan öğre
tiyor:
1 — I s t a n b u l'da cami'inden ve
medresesinden başka imaret, mektep ve
mescitler
2 — R u m e l i ve A n a d o lu vi
lâyetlerinde medrese ve mektep ve mescit
ler
3 — Vakfiye tarihi sene 878 (1473)
tescil eden de Kadi-i asker A l i b. Y u
suf
il-Fenari'dir.
4 — Vakfa gelir olarak imareti civa
rında dükkânlar, haneler vc dükkânlarla
beraber hamam civarında Kervansaray
5 — İ s t a n b u l M e d r c s e si'n,,
mevkûf kitapların cinsleri ve adetleri
6 — E d i r n e
civarında H a sk ö y ' d e k i mamûresine yaptırdığı medre
seye verdiği kitapların cinsi ve adetlçı i.
ye
7 — M e d i n e-i M ü n e v v e r o',
gönderdiği kitapların adetleri.
8 — I s t a n b u l'daki M a h m n a
P a ş a M e d r e s e s i kadrosu vo gün,
delikleri
9 ~
i s t an b u l'daki
İmareti l^nU
rosu
10 — E d i r n e'dc H a s k ö y'dcki
medrese ve cami'i kadrosu
11 — S o f y a'daki
12 — B u r s a'daki
ve mescidinin kadrosu
cami'i
kadrosu
cami'i ve h;uı
13 — A n k a r a'daki cami'in, Şeyh
Hacı Bayram, Bedesten cami'i ve hanının
mescidi kadrosu ve R u m el i'ndeki büt
çesinden maaş alanlar
14 — I s t a n b u l'da
Mahmudp a ş a İmareti mutbağı masrafları
15 — Nihayet vakfının ekleri ve mas
rafları
16 — Vakfiyesinin daha x)ck çok v(!
mühim teferruata ait şartları vc diğer lıayırları v. s

Download Report