Dr. Tamay Şeker

ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
TAMAY ŞEKER, PhD
ODTÜ MERKEZ LABORATUVARI
MOLEKÜLER BİYOLOJİ-BİYOTEKNOLOJİ AR-GE MERKEZİ
(ODTÜ BİYOTEKNOLOJİ EABD- 2002)
14.11.2014
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
Lisans:
1990 – Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,
Gıda Bilimi ve Teknolojisi Bölümü
Biyoteknoloji ile ilk tanışma 
 Gıda biyoteknolojisi
 Fermentasyon biyoteknolojisi
 İz yolları
Fermentasyon
Gıda Biyoteknolojisi
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
Yüksek Lisans:
1992 – Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,
Fen Bil. Enst. Gıda Bilimi ve Teknolojisi ABD
Yüksek Lisans Tezi :
«Bölgede doğal olarak yetişen yenebilir mantarların besin
değeri ve kimyasal içeriği «
Endüstriyel Biyoteknoloji
İz yolları
Gıda Biyoteknolojisi
Fermentasyon
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
Doktora:
2002 – Ortadoğu Teknik Üniversitesi
Biyoteknoloji EABD
Doktora Tezi :
«Trehalose and glycogen metabolism of of S. cerevisiae in
gcr1 mutants and the wild types «
Danışman : Prof. Dr. Haluk Hamamcı
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
Endüstriyel Biyoteknoloji
Gıda Biyoteknolojisi
İz yolları
Fermentasyon
Yeast metabolism
Microbial biotechnology
BİYOTEKNOLOJİ
Flux analyses
Pathway control, Gene,
Phenotype-Genotype,
Extraction, Internal
metabolite, HPLC, GC
Molecular
biology tools
Enzyme
engineering
First « omics »
Biochemical
regulations
Protein syntehsis
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
Doktora sonrası araştırma:
2002-2004 –Technical University of Denmark
BioCentrum-DTU, Center for Process Biotechnology
Head : Prof. Dr. Jens Nielsen
Group : “Yeast cell as cell factory”
Project : «Plant originated isoprenoid production in yeast»
(Firmenich-Sweden / Novozyme- Denmark)
Research : «Mevalonate pathway intermediate detection in
Saccharomyces cerevisiae «
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
Endüstriyel Biyoteknoloji
Gıda Biyoteknolojisi
İz yolları
Yeast metabolism
Microbial biotechnology
Fermentasyon
BİYOTEKNOLOJİ
Flux analyses
Pathway control, Gene,
Phenotype-Genotype,
Extraction, Internal
metabolite, HPLC, GC
Molecular
biology tools
LCMS
Enzyme
engineering
Biochemical
regulations
Protein syntehsis
High throughput
metabolome analyses
Databases
First « omics »
Recovery
Cold ring
Flux control
From gene/protein to
endustrial product
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
Doktora – Doktora sonrası araştırma :
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
2004 
ODTÜ Merkez Laboratuvarı
Moleküler Biyoloji- Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi
 Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı (KFL)
 Kütle Spektroskopi Laboratuvarı (KSL)
TS EN 12630 Kapsamında Meyve ve Sebze Sularında HPLC
Metodu iİe Glikoz, Fruktoz ve Sukroz Analizi Metot Teyidi Ve
Ölçüm Belirsizliği Çalışmaları
Tamay ŞEKER, Uzman, Dr1 ; Tuğba DOĞAN1, Uzman, Ms; Dilek KINCAL1, Uzman, Ms; Meral YÜCEL, Prof. Dr.1,2
1. ODTÜ Merkez Laboratuvar, Moleküler Biyoloji-Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi, Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı, 06800, Ankara ([email protected])
2. ODTÜ, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyolojik Bilimler Bölümü, 06800, Ankara
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Merkez Laboratuvar’ında TS EN ISO/IEC 17025 Standardı kapsamında akreditasyon çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmalar doğrultusunda ODTÜ Merkez Laboratuvar, Moleküler
Biyoloji-Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi bünyesindeki Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı’nın test ve analiz laboratuvarı olarak akreditasyon çalışmaları devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı, ODTÜ
Moleküler Biyoloji-Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi, Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı’nın “TS EN 12630 Meyve ve sebze suları-glikoz, fruktoz, sorbitol ve sakaroz muhtevası tayini- Yüksek Performanslı Sıvı
Kromatografisi Metodu” standartı temel alınarak yapılan metot teyit çalışmalarını açıklamak, ve deneyin TS EN 12630 standardına uygun şekilde laboratuvarımızda uygulanabildiğini göstermektir. Her 3
araştırmacı için tüm parametrelerde Sr Deney Sorumlusu ≤ Sr METOT ve SrMADDE < SiMADDE < SRMADDE olarak bulunmuştur. Geri kazanım hesaplamalarında laboratuvar içi uyarlık sonuçları kullanılmış, her
3 deney sorumlusu için deney parametrelerinde ki geri kazanım hatası önemsiz bulunmuştur. Ölçüm belirsizliği hesaplamalarında ‘Laboratuvar İçi Metot Validasyon Yaklaşımı’ metodu kullanılmış glikoz, sukroz ve
fruktoz için ölçüm belirsizliği hesaplanmıştır. Ayrıca ANNOVA Test sonucunda kişilerin aritmetik ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli bir fark olmadığı bulunmuştur. Farklı zamanlarda farklı kuruluşlarca
yapılan iki ayrı Performas Testine girilmiş ve z ≤ 2 sağlanmıştır.
3. TEST MATERYALİ – ANALİZ ŞARTLARI
2. HESAPLAMA
1. METOT - STANDART
TS EN 12630
Nisan 2001
MEYVE VE SEBZE SULARI - GLİKOZ, FRUKTOZ, SORBİTOL VE
SAKAROZ MUHTEVASI TAYİNİ - YÜKSEK PERFORMANSLI
SIVI KROMOTOGRAFİSİ METODU
Dış standart metodu kullanılarak yapılmış ve standartta verildiğü üzere
aşağıdaki formüller kullanılmıştır.
RF =
ρs
Ps : Şeker veya sorbitolün standard çözeltilerinin kromotogramından elde
edilen pik alanı veya pik yüksekliği
ρs : Şekerin veya sorbitolün standard çözeltisindeki kütle derişimi (10 g/L)
Fruit and vegetable juices- Determination of glucose, fructose,
sorbitol and sucrose contents- Medhod using high performance
liquid chromatography
 =
TS EN 12630 standart metodun prensibi, şekerler
ve sorbitolün,
hareketli faz olarak kalsiyum
disodyum EDTA’nın sulu çözeltisi
kullanılarak
izokratik elüsyon ile bir katyon-değiştirici reçine (Ca2+
yapısı içinde sülfolanmış polistiren-divinilbenzen kopolimeri bulunduran)
üzerinde ayrılması, şekerler ve sorbitol diferansiyel kırılma indisi
dedektörü ve dış standart metodu kullanılarak tayin edilmesi esasına
dayanır.
P
F
RF
 = Şekerler ve sorbitolün numunedeki kütle derişimi (gr/L)
P : Şeker veya sorbitolün seçilen metoda bağlı olarak elde edilen pik alanı
veya pik yüksekliği
F : Seyreltme faktörü (Meyve suları için bu faktör 5’tir)
RF : Şeker veya sorbitol için uygun cevap faktörü
 Standartların sınıfları, mobil faz hazırlama, hesaplamada
kullanılan standart karışımın hazırlanması, tanımlama,
kullanılan kimyasal ve sarf malzemeler, örneklerin
hazırlanması TS EN 12630 standartında belirtildiği gibi
yapılmıştır.
 TEST MATERYALİ : Metot teyit çalışmasında kontrol
numunesi olarak FAPAS T0837 -Portakal suyu kullanılmıştır.
 HPLC Şartları
Mobil faz : 0,1 mmol Kalsiyum-disodyum - EDTA çözeltisi
HPLC kolonu: MetaCarb 87C (300 x 7,8 mm, A5200)
Akış hızı : 0,5 mL/min
Kolon sıcaklığı : 90°C
Enjeksiyon hacmi : 10 µL
Dedektör: RI
5. PARAMETRELER
6. ANNOVA TEST
B. ÖLÇÜM BELİRSİZLİĞİ
A. TEKRARLANABİLİRLİK-UYARLIK STANDART SAPMASI
Sr MADDE : Tekrarlanabilirlik standart sapması
Si MADDE : Laboratuvar içi uyarlık standart sapması
SR MADDE : Metot (Standart) standart sapması
HEDEF
Ölçüm belirsizliği hesaplamalarında Laboratuvar İçi
Metot Validasyon Yaklaşımı metodu kullanılmıştır
SrGlikoz < SiGlikoz < SRGlikoz
SrFruktoz < SiFruktoz < SRFruktoz
SrSukroz < SiSukroz <SRSukroz
Tablo 2. Genişletilmiş Ölçüm Belirsizliği Değerleri
GLİKOZ
Tablo 1. Araştırmacılar İçin Sr, Si Değerleri ve Standart Metot Parametreleri İle Karşılaştırma
SUKROZ
FRUKTOZ
SUKROZ
1. A
Sr (0,32) < Sr METOT (0,38)
Sr < Si < SR
Sr (0,32) < Si (0,68) <SR (1,11)
Sr (0,27) < Sr METOT (0,48)
Sr < Si < SR
Sr (0,27) < Si (0,80) < SR (0,87)
2. A
m=7
(Tekrarlanabilirlik çalışmalarında yapılan deney sayısı)
GLİKOZ
Sr (0,25) < Sr METOT (0,39)
Sr < Si < SR
Sr (0,25) < Si (0,42) < SR(1,09)
Sr (0,36) < Sr METOT (0,39)
Sr < Si < SR
Sr (0,36) < Si (0,74) < SR (1,09)
Sr (0,23) < Sr METOT (0,38)
Sr < Si < SR
Sr (0,26) < Sr METOT (0,48)
Sr < Si < SR
Sr (0,26) < Si (0,75) < SR (0,87)
Sr (0,23) < Si (0,5) < SR (1,11)
FRUKTOZ
 Kişilerin aritmetik ortalamaları arasında
glikoz, fruktoz ve sukroz için istatistiksel olarak
önemli bir fark yoktur.
7. PERFORMANS TESTLERİ
Tablo 4. Uluslararası Yeterlilik Test Sonuçları
Testi Düzenleyen
Kuruluş
Test Kodu
LGC Standards QBS 183
GmbH
SR = Laboratuvar İçi Metot Validasyon Yaklaşımı metodu sonucu
hesaplanan ölçüm belirsizliği
SR = 1,05
SR = 1,05
FAPAS T-0841
T-0841
3. A
(%95 güven seviyesinde, k=2)
Sr (0,36) < Sr METOT (0,39)
Sr < Si < SR
Sr (0,36) < Si (0,64 ) < SR (1,09)
Sr (0,31) < Sr METOT (0,38)
Sr < Si < SR
Sr (0,31) < Si (1,07) < SR (1,11)
Sr (0,26) < Sr METOT (0,48)
Sr < Si < SR
Sr (0,34) < Si (0,66) < SR (0,87)
C. GERİ KAZANIM HATASI ÖNEM TESTİ
Test materyali için 7 ayrı gün içinde glikoz, fruktoz ve sakaroz
için yapılan laboratuvar içi uyarlık sonuçları geri kazanım
hesaplamalarında kullanılmıştır (%95 güven aralığında, k=2 ).
U = 2 x 1,05
U = 2,1
U = 2 x 1,05
U = 2 x 0,74
U = 2,1
U = 1,48
Test Sonuçları
(z-score)
( -0,42)
Glikoz
( - 0,32)
Fruktoz
1,3
Glikoz
1,5
Sukroz
1,2
8. SONUÇ
 Her 3 araştırmacı için geri kazanım hatası önemsizdir
Tablo 3. |R-1| ≤ 2 X U(R) Değerleri
ARŞT.
GLİKOZ
FRUKTOZ
SUKROZ
1. A
0,01 ≤ 0,14
0,04 ≤ 0,13
0,11 ≤ 0,12
R = Geri kazanım
U(R) = Geri kazanım ölçüm belirsizliği
|R-1| ≤ 2 X U(R)
Geri kazanım hatası önemsizdir
2. A
0,01 ≤ 0,14
0,10 ≤ 0,13
0,11 ≤ 0,12
|R-1| ≥ 2 X U(R)
3. A
0,00 ≤ 0,14
0,10 ≤ 0,13
0,11 ≤ 0,12
Geri kazanım hatası önemlidir
Parametre
Fruktoz
SR = 0,74
 TS EN ISO/IEC 17025 Standardı kapsamında
akreditasyon çalışmaları devam etmektedir.
 Laboratuvara yeni katılan araştırmacıların
karşılaştırma
ve
yetkinlik
analizleri
yapılmaktadır.
 2013 yılı için performans testi planı
yapılmıştır
KAYNAK : AOAC (Association of Analytical Communities) How to Meet ISO 17025 Requirements for Method Verification- 2007 ALACC Guide
I. Ulusal Laboratuvar Akreditasyonu ve Güvenliği Sempozyumu ve Sergisi, 12- 18 Mayıs 2013, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye
[email protected]
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
ODTÜ Merkez Laboratuvarı
Moleküler Biyoloji- Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi
Metabolomics
Proteomics
Hopefully all around
omics...
ODTÜ Biyoteknoloji
25. Yıl Etkinliği
NİCE YIL DÖNÜMLERİNE...
Teşekkürler..

Download Report