Održavanje

THE BULLETIN
REGIONAL ENVIRONMENTAL CENTER
REGIONALNI CENTAR ZA OKOLIŠ/ŢIVOTNU SREDINU
INFORMATOR
BOSNA I HERCEGOVINA
ZIMA 2012
U ovom broju:
- Bosna i Hercegovina potpisala međunarodni sporazum o pravnom statusu
- Lokalne inicijative za zaštitu biodiverziteta
- Jačanje kapaciteta u implementaciji Aarhuske konvencije i podrška razvoju PRTR
sistema u zemljama jugoistočne Evrope
- Pruţanje obuke za stručnjake iz oblasti pravosuđa u nacionalnom i međunarodnom
okolišnom zakonodavstvu i olakšavanje pristupa javnosti u pravnim pitanjima
vezanim za zaštitu okoliša
- SINFONIE Unutrašnje zagađenje zraka u školama i zdravlje: Mreţa za promatranje u
Evropi
- SEARCH II (2010-2013) Školosko okruţenje i respiratorno zdravlje djece
- Projekat „Pod-regionalna suradnja i koordinacija okvira i mehanizama za čista goriva i
vozila u jugoistočnoj Evropi“
- Projekat „Pod-regionalna suradnja i koordinacija okvira i mehanizama za čista goriva
i vozila u Jugoistočnoj Evropi“ - sastanak radne grupe
- Obrazovanje za odrţivi razvoj na zapadnom Balkanu
- Mreţa lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na zapadnom Balkanu
- Promotivni sastanci u opštinama u okviru projekta „ Mreţa
lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na zapadnom Balkanu“
- Mreţa lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na zapadnom Balkanu –
Prva regionalna radionica o Loklanim akcionim planovima za biodiverzitet (LBAP)
- Prilike i izazovi javnog učešća i saradnje između organizacija civilnog društvai
lokalnih i regionalnih samouprava u BiH uz EU okolišno zakonodavstvo – Program
izgradnje kapaciteta
- Inicijativa za odrţivu hidroenergiju u Dinarskom luku (DASHI)
- Projekat “Neistraţeno srce Europe: Podrška kreiranja i promocije putova za odrţivi
turizam u Bosni i Hercegovini ”
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
1.
Bosna i Hercegovina potpisala meĊunarodni sporazum
pravnom statusu
2.
Lokalne inicijative za zaštitu biodiverziteta
puta godišnje, a koji uređuje i izdaje
Regionalni centar za okoliš za Bosnu
i Hercegovinu (REC BiH).
3.
Jaĉanje kapaciteta u implementaciji Aarhuske konvencije i
podrška razvoju PRTR sistema u zemljama jugoistoĉne Evrope
REC Ured u BiH
Derviša Numića 6/III, Sarajevo
+(387) 33 71 31 10
e-mail: [email protected]
web site: www.rec.org.ba
UREDNIK:
REC CO BIH
TEHNIČKA OBRADA:
TAMARA DRAGOJEVIĆ
4.
Pruţanje obuke za struĉnjake iz oblasti pravosuĊa u nacionalnom
i meĊunarodnom okolišnom zakonodavstvu i olakšavanje
pristupa javnosti u pravnim pitanjima vezanim za zaštitu okoliša
5.
SINFONIE Unutrašnje zagaĊenje zraka u školama i zdravlje:
Mreţa za promatranje u Evropi
6.
SEARCH II (2010-2013) Školsko okruţenje i respiratorno zdravlje
djece
7.
Projekat „Pod-regionalna suradnja i koordinacija okvira i
mehanizama za ĉista goriva i vozila u Jugoistoĉnoj Evropi“
PRILOZI
/ Jasna Draganić / Zoran Mateljak
/Tamara Dragojević/Lejla Šuman
___________________________
8.
Projekat „Pod-regionalna suradnja i koordinacija okvira i
mehanizama za ĉista goriva i vozila u jugoistoĉnoj Evropi“ sastanak radne grupe
-------------------------------------
9.
Obrazovanje za odrţivi razvoj na zapadnom Balkanu
BILTEN Br. 52
ZIMA 2012
o
____________________
Bilten je informator koji izlazi dva
Svi REC BiH Bilteni su
besplatni i dostupni su na
www.rec.org.ba
10. Mreţa lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na
zapadnom Balkanu
11. Promotivni sastanci u opštinama u okviru projekta „ Mreţa
lokalnog akcionog
zapadnom Balkanu
planiranja
u
oblasti
biodiverziteta
na
12. Mreţa lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na
zapadnom Balkanu – Prva regionalna radionica o Lokalnim
akcionim planovima za biodiverzitet (LBAP)
13. Prilike i izazovi javnog uĉešća i saradnje izmeĊu organizacija
civilnog društva i lokalnih i regionalnih samouprava u BiH uz EU
okolišno zakonodavstvo – Program izgradnje kapaciteta
14. Inicijativa za odrţivu hidroenergiju u Dinarskom luku (DASHI)
15. Projekat “Neistraţeno srce Europe: Podrška kreiranja i promocije
putova za odrţivi turizam u Bosni i Hercegovini ”
The Bulletin
2
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
BOSNA I HERCEGOVINA POTPISALA MEĐUNARODNI
SPORAZUM O PRAVNOM STATUSU
Gospodin Mirko Šarović, Ministar vanjske trgovine i ekonomskih odnosa Bosne i
Hercegovine, 28. septembra 2012. godine, potpisao je MeĎunarodni sporazum o pravnom
statusu Regionalnog centra za okoliš (REC). Ceremonija potpisivanja odrţana je u
Ministarstvu vanjskih poslova MaĎarske. Bosna i Hercegovina je peta drţava potpisnica
Sporazuma.
1999. godine, izmeĎu RECa i Ministarstva vanjskih poslova Bosne i Hercegovine
zaključen je bilateralni sporazum, na temelju kojeg je REC dobio meĎunarodni pravni
status u BiH, uključujući povlastice i imunitete prema Konvenciji o povlasticama i
imunitetima specijaliziranih agencija iz 1947. Od tada, REC provodi brojne aktivnosti u BiH
kroz uspostavljene urede u Sarajevu, Banja Luci i Mostaru. U saradnji sa Vladom BiH,
promoviše dijalog izmeĎu svih sudionika u zaštiti okoliša (vlada, nevladine organizacije,
privreda, naučno-istraţivačke organizacije, mediji i sl.) sa ciljem da osigura odgovarajuću
potporu u rješavanju pitanja zaštite, očuvanja i unapreĎenja okoliša u BiH.
Potpisivanjem MeĎunarodnog sporazuma tokom
svog sluţbenog posjeta MaĎarskoj, Ministar
Šarović potvrdio je značaj RECa, kao
meĎunarodne organizacije u BiH koja doprinosi
unapreĎenju dijaloga u područjima od velike
vaţnosti za graĎane i koja zahtijevaju posebnu
stručnost i diplomatski angaţman.
Gdin. Ţeljko Janjetović, Ambasador BiH u Mađarskoj
i gdin. Mirko Šarović. Ministar vanjske trgovine i
ekonomskih odnosa BiH
Ministar Šarović i Ţeljko Janjetović, Ambasador
BiH u MaĎarskoj, nakon svečanosti potpisivanja,
posjetili su Središnji ured RECa u Szentendreu,
gdje su u pratnji Zamjenika izvršne direktorice,
gdina. Radoja Lausevića i Regionalne direktorice
za
jugoistočnu
Europu,
gĎe.
Gordane
Kozuharove informisani o RECovim aktivnostima
u regiji.
BiH delegacija u posjeti Uredu RECa u Szentendreu
TakoĎe se razgovaralo o okolišnim prioritetima, budućim izazovima i podršci za odrţivi
razvoj Bosne i Hercegovine, čemu bi potpisani MeĎunarodni sporazum trebao doprinijeti.
Kontakt osoba:
Jasna Draganić
E-mail: [email protected]
Tel/fax: 033/713-110, 033/713-111
The Bulletin
3
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
LOKALNE INICIJATIVE ZA ZAŠTITU BIODIVERZITETA
Od januara 2012. godine, Regionalni centar za okoliš za Bosnu i Hercegovinu, u saradnji
sa Evropskim centrom za zaštitu prirode (ECNC – European Centre for Nature
Conservation) realizuje projekat „Pruţanje tehničke podrške u pripremi pod-projekata” u
okviru programske komponente “Lokalne inicijative za zaštitu biodiverziteta”. Pomenuta
komponenta predstavlja dio programa “Šumska i planinska zaštićena područja”, koji
implementira Ministarstvo za prostorno ureĊenje, graĊevinarstvo i ekologiju
Republike Srpske putem Svjetske banke, a uz finansijsku podršku Globalnog fonda za
okoliš (GEF). U program su uključena četiri zaštićena područja i to: Nacionalni park
“Kozara”, Nacionalni park “Sutjeska”, Prašumski rezervat “Lom” i Prašumski rezervat
“Janj”. Programska komponenta “Lokalne inicijative za zaštitu biodiverziteta” ima za cilj da
podrţi napore za očuvanje biodiverziteta lokalnih učesnika, u i oko zaštićenih područja, u
svrhu davanja doprinosa aktivnostima usmjerenim ka očuvanju biodiverziteta i ostvarivanja
socio-ekonomske koristi od zaštićenih područja.
Nakon niza odrţanih sastanaka i radionica sa predstavnicima navedenih zaštićenih
područja i lokalnih interesnih grupa, te definisanja prijetnji i prioriteta značajnih po
biodiverzitet, 4./5. aprila 2012. godine u Nacionalnom parku „Kozara“ (Hotel „Monument“),
odrţan je Trening na temu pripreme projektnih prijedloga. Cilj je bio osposobiti sve
zainteresovane koji djeluju u okviru navedenih zaštićenih područja (predstavnike lokalnih
vlasti, nevladine organizacije i udruţenja graĎana, škole, turističke organizacije,
predstavnike privatnog sektora, i sl.) u pripremi projektnih prijedloga. Prvog dana Treninga
obraĎivane su sljedeće teme: definicija projektnog prijedloga, analiza problema,
komponente projektnog prijedloga, priprema budţeta, upravljanje projektnim ciklusom, i sl.
Obzirom da je u okviru projekta bila predviĎena finansijska podrška pod-projekata od
strane Ministarstva, predstavljeni su i kriteriji za pripremu i odabir projekata (relevantnost,
koristi i efekti, odrţivost, procjena uticaja na ţivotnu sredinu). Drugog dana, nakon
predstavljanja aplikacijskog obrasca, učesnici su imali priliku da u radnim grupama rade na
konkretnim projektnim prijedlozima, pripremajući tehnički opis, plan implementacije i
budţet projekata.
The Bulletin
4
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
U skladu sa pozivom za dostavljanje projektnih prijedloga, objavljenim od strane
Ministarstva za prostorno ureĎenje, graĎevinarstvo i ekologiju Republike Srpske, komisija
je izvršila pregled i ocjenjivanje dostavljenih projekata prema utvrĎenim kriterijima i
djelimično ili u potpunosti odobrila sljedeće projekte:
- Organizacija škola u prirodi u svrhu zaštite biodiverziteta Nacionalnog parka
Kozara, Planinarsko društvo „Klekovača“, Prijedor
- Projekat očuvanja staništa i predjela „U budućnost prekoTise“, Ekološko društvo
„Kozara“, Prijedor
- Čišćenje i poribljavanje Crnog jezera i Sutjeske, Udruţenje za pomoć u vanrednim
okolnostima „Wolf“, Foča
- Pčelarstvo u zaštićenom području Prašumskog rezervata „Lom“ i ostvarivanje
prihoda od zaštićenog područja, Porodično poljoprivredno gazdinstvo, Drinić
- Izgradnja EKO-CENTRA i stvaranje turističke ponude, Opština Petrovac, Opštinska
administrativna sluţba, Drinić
- Očuvanje, realno unapreĎenje, odrţivo korištenje i valorizacija biodiverziteta,
Turistička zajednica Opštine Šipovo
Projekti su trenutno u fazi implementacije, koja će trajati do februara 2013. godine.
Federalno ministarstvo okoliša i turizma putem Svjetske banke, a uz finansijsku
podršku Globalnog fonda za okoliš (GEF) takoĎe provodi program “Šumska i
planinska zaštićena područja”. U okviru komponente „Lokalne inicijative za očuvanje
biodiverziteta”, u program su uključena dva zaštićena područja i to: Nacionalni park “Una” i
Park prirode “Blidinje”. Za pruţanje usluga tehničke podrške implementaciji ove
programske komponente angaţiran je konzorcij: Regionalni centar za okoliš za Bosnu i
Hercegovinu (REC BiH) i Evropski centar za zaštitu prirode (ECNC - European Centre for
Nature Conservation).
U okviru projekta, odrţan je niz sastanaka i
radionica
sa
predstavnicima
navedenih
zaštićenih područja i lokalnih interesnih grupa.
Treninzi na temu pripreme projektnih prijedloga
odrţani su 15./16. maja 2012. godine u Bihaću
(Hotel „Opal Exclusive“) i 23./24. maja 2012.
godine na Blidinju (Motel „Hajdučke vrleti”).
Učesnicima su prezentirani koraci u pripremi
projekta, komponente projektnog prijedloga i
upravljanje
projektom,
te
predstavljena
iskustava iz regiona i EU zemalja vezano za
generiranje prihoda i mogućnosti odrţivog
razvoja i pro-biodiverzitetskog poslovanja.
Trening je uključivao i praktični rad u okviru kojeg su učesnici imali priliku da u radnim
grupama rade na stvarnim projektnim prijedlozima na jednom od prethodno dogovorenih
prioriteta. U tu svrhu, korišten je obrazac za dostavljanje projektnih prijedloga dat od
strane Federalnog ministarstva okoliša i turizma. Prilikom praktičnog rada, posebna paţnja
posvećena je opisu i diskusiji ključnih elemenata projektnih prijedloga: biodiverzitet i
očuvanje okoliša, socijalna opravdanost, ekonomska opravdanost i tehnička izvodljivost.
The Bulletin
5
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
U skladu sa pozivom za dostavljanje projektnih prijedloga, objavljenim od strane
Federalnog ministarstva okoliša i turizma, od 34 zaprimljena projekta sljedeći su odobreni
za finansiranje:
-
Proširenje stajskog objekta za uzgoj ovaca, Slobodni obrt „Mijatović” Risovac Jablanica
Napravi bosanski ćilim, Udruţenje ţena Kulen Vakuf
Povratak pčela na Blidinje, Udruga pčelara „Iva“ Posušje
Zaštita divljači uticajima regionalne deponije HRGAR, Udruţenje lovačkih
organizacija Bihać
Uklanjanje divljih deponija na Blidinju i jačanje sistema za prikupljanje komunalnog
otpada, Ladanušić čistoća d.o.o Rakitno
Kupovina nove mehanizacije za košenje livada, ES-BI-EM d.o.o Mostar
Putevima ljekobilja, Općina Bihać u kooperaciji sa više udruţenja
Očuvanje vrela Jasle, HPD Pločno, Posušje
Ukupno dodijeljena sredstva u FBiH iznose 285.586,24 KM. Implementacija projekata je u
toku, a krajnji rok za završetak istih je 15. mart 2013. godine.
Kontakt osoba:
Jasna Draganić
E-mail: [email protected]
Tel/fax: 033/713-110, 033/713-111
The Bulletin
6
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
JAĈANJE KAPACITETA U IMPLEMENTACIJI AARHUSKE
KONVENCIJE I PODRŠKA RAZVOJU PRTR SISTEMA U
ZEMLJAMA JUGOISTOĈNE EVROPE
U organizaciji RECa i u saradnji sa Centrom za edukaciju sudija i tuţilaca Federacije
Bosne i Hercegovine, u okviru projekta “Jačanje kapaciteta u implementaciji Aarhuske
konvencije i podrška razvoju PRTR sistema u zemljama jugoistočne Evrope“, finansiranog
od strane Federalnog ministarstva za okoliš, zaštitu prirode i nuklearnu sigurnost i
Federalne agencije za zaštitu okoliša Njemačke, 14./15. novembra 2012. godine, odrţan
je trening za sudije i tuţioce, na temu "Implementacija trećeg stuba Aarhuske konvencije u
Bosni i Hercegovini".
Cilj treninga je bio:
pridonijeti razumijevanju i pruţiti znanja o odredbama Aarhuske konvencije, sa
posebnim osvrtom na pristup pravosuĎu u okolišnim pitanjima;
upoznati učesnike sa situacijom u pristupu pravosuĎu u Bosni i Hercegovini,
uključujući i raspravu o mogućnostima, nedostacima i potrebama, kao i mogućim
rješenjima za uklanjanje istih;
razmjena iskustava po pitanju pristupa pravosuĎu u EU i drugim zemljama;
izgraditi vještine i praktična znanja učesnika o korištenju različitih mehanizama
pristupa pravosuĎu, na temelju Konvencije, kroz analizu različitih
primjera/slučajeva.
Na treningu je učestvovalo oko 25 učesnika (sudije i tuţioci opštinskih i kantonalnih
sudova, predstavnici Federalnog ministarstva okoliša i turizma, predstavnici OSCE misije
za BiH, studenti Pravnog fakulteta u Banja Luci, te predstavnici Centra za edukaciju sudija
i tuţilaca FBiH i REC ureda u BiH). Svoja znanja i iskustva učesnicima su prenijeli
meĎunarodni stručnjaci iz ove oblasti gĎa. Magda Toth Nagy, REC projektni konsultant i
gdin gdin. Csaba Kiss, izvršni direktor EMLA.
The Bulletin
7
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
U okviru navedenog projekta, 16. novembra 2012. godine, u Centru za edukaciju sudija i
tuţilaca FBiH, odrţan je Seminar na temu "Implementacija PRTR Protokola u Bosni i
Hercegovini". Seminar je organizovan u cilju razmjene informacija o dosadašnjim
aktivnostima u vezi provedbe PRTR Protokola i obaveza izvještavanja u BiH,
predstavljanja rezultata i planova za uspostavu i rad PRTR registra u BiH, te pokretanja
diskusije po pitanju potreba i dogovora o načinima saradnje vladinog sektora i glavnih
interesnih strana u procesu izvještavanja i rada registra u budućnosti.
Na seminaru su prisustvovali predstavnici Federalnog ministarstva okoliša i turizma,
Ministarstva za prostorno ureĎenje, graĎevinarstvo i ekologiju Republike Srpske i Vlade
Brčko Distrikta, predstavnici privrednog sektora, te nevladinih organizacija
Kontakt osoba:
Jasna Draganić
E-mail: [email protected]
Tel/fax: 033/713-110, 033/713-111
The Bulletin
8
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
PRUŢANJE OBUKE ZA STRUĈNJAKE IZ OBLASTI PRAVOSUĐA U
NACIONALNOM I MEĐUNARODNOM OKOLIŠNOM ZAKONODAVSTVU I
OLAKŠAVANJE PRISTUPA JAVNOSTI U PRAVNIM PITANJIMA
VEZANIM ZA ZAŠTITU OKOLIŠA
TRENING ZA NEVLADINE ORGANIZACIJE I OKRUGLI STO:
“Implementacija trećeg stuba Aarhuske konvencije: Pravo na
pravnu zaštitu, mogućnosti i prepreke njegovog korištenja u
praksi u Bosni i Hercegovini”
26. juna 2012. godine, u Sarajevu u prostorijama Centra za edukaciju sudija i tuţilaca
Federacije Bosne i Hercegovine, odrţan je Trening za nevladine organizacije, na temu:
Implementacija trećeg stuba Aarhuske konvencije. Trening je odrţan u okviru projekta
“Pruţanje obuke za stručnjake iz oblasti pravosuĎa u nacionalnom i meĎunarodnom
okolišnom zakonodavstvu i olakšavanje pristupa javnosti u pravnim pitanjima vezanim za
zaštitu okoliša”, finansiranog od strane Vlade Finske, a u okviru Inicijative za bezbjednost
okoliša (ENVSEC), pod-programa “Jačanje regionalne saradnje i upravljanje okolišem,
kroz participativno donošenje odluka i implementaciju procesa”.
Inicijativa za bezbjednost okoliša (ENVSEC) je Inicijativa za razvoj i saradnju, koja okuplja
šest meĎunarodnih institucija (UNEP, UNDP, OSCE, UNECE, REC i NATO, kao
pridruţeni član) sa specijaliziranim, ali komplementornim mandatom i ekspertizom koja
pruţa integrisani odgovor na bezbjedonosne izazove u oblasti zaštite okoliša.
Ciljevi treninga:
upoznati nevladine organizacije (NVO) sa pravima i mogućnostima pristupa
odredbama iz sektora pravosuĎa u okviru Aarhuske konvencije;
ponuditi učesnicima potrebna znanja i vještine o pristupu pravosuĎu u Bosni i
Hercegovini, uključujući poteškoće, nedostatke, potrebe i prepreke, kao i rješenja
za smanjivanje ili uklanjanje istih;
razmijeniti iskustva i dati uvid o načinu funkcionisanja pravosuĎa u drţavama
članicama EU, kao i u drugim drţavama;
razviti vještine i praktična znanja o korištenju različitih mehanizama u pristupu
pravosuĎu, putem analize raznih primjera/slučajeva i razmatranja strategija i
metoda njihove upotrebe u administrativnim i sudskim procedurama.
Prezentatori na pomenutom skupu bili su: gdin. Mladen Rudeţ, Aarhus Focal Point,
Federalno ministarstvo okoliša i turizma, gdin. ĐorĎe Stefanović, nezavisni pravni
stručnjak, te meĎunarodni stručnjaci gĎa. Magda Toth Nagy, REC viši ekspert i gdin.
Csaba Kiss, izvršni direktor EMLA.
U okviru navedenog projekta, 27. juna 2012. godine, odrţan je i Okrugli sto pod nazivom
“Implementacija trećeg stuba Aarhuske konvencije u Bosni i Hercegovini”, sa ciljem
uspostave dijaloga izmeĎu predstavnika institucija i interesnih strana (sudstva, vlasti,
pravnih stručnjaka i civilnog društva), zaduţenih ili uključenih u pristup pravosuĎu u Bosni i
Hercegovini, a kako bi se:
The Bulletin
9
ZIMA 2012




BOSNA I HERCEGOVINA
Podigao nivo svijesti o Aarhuskoj konvenciji i njenim zahtjevima za pristup
pravosuĎu
Razgovaralo o poteškoćama i propustima u implementaciji trećeg stuba Aarhuske
konvencije i odgovarajućem BiH zakonodavstvu
Identifikovale prepreke u pristupu pravosuĎu i razgovaralo o njihovom mogućem
otklanjanju/umanjenju
Dale preporuke za poboljšanje trenutnog stanja u oblasti pristupa pravosuĎu
Prezentatori na Okruglom stolu: gdin. Mladen Rudeţ, Aarhus Focal Point, Federalno
ministarstvo okoliša i turizma, gĎa. Ljiljana Stanišljević, Ministarstvo za prostorno ureĎenje,
graĎevinarstvo i ekologiju Republike Srpske, gdin. Miralem Porobić, Advokatska
kancelarija u Tuzli, gdin. Almir Tabaković, Centar za edukaciju sudija i tuţilaca FBiH, gĎa.
Jasna Gaţić-Ferenčina, Općinski graĎanski sud u Zagrebu, gdin. ĐorĎe Stefanović,
nezavisni pravni stručnjak, gdin. Samir Lemeš, "Eko-Forum Zenica", gĎa. Magda Toth
Nagy, REC viši ekspert i gdin. Csaba Kiss, izvršni direktor EMLA.
Kontakt osoba:
Jasna Draganić
E-mail: [email protected]
Tel/fax: 033/713-110, 033/713-111
SINFONIE UNUTRAŠNJE ZAGAĐENJE ZRAKA U ŠKOLAMA I
ZDRAVLJE: MREŢA ZA PROMATRANJE U EVROPI
Projekat SINPHONIE (Schools Indoor Pollution and Health Observatory Network in
Europe), meĎudrţavni interdisciplinarni projekat sponzoriran od strane Evropske komisije (
DG Sanco - Directorate General for Health & Consumers), proveden u skladu sa
Prioritetnim regionalnim ciljem III, Evropskog akcionog plana zaštite zdravlja i okoliša
djece Svjetske zdravstvene organizacije, u cilju prevencije i smanjenja respiratornih bolesti
nastalih usljed unutarnjeg i vanjskog zagaĎenja zraka i u cilju poboljšanja kvaliteta zraka u
zatvorenom prostoru u školama i vrtićima, nalazi se u završnoj fazi.
U projektu je učesvovalo 38 okolišnih i
zdravstvenih institucija iz 25 zemalja, koje su
zajednički radile na smanjivanju i prevenciji
respiratornih oboljenja, uzrokovanih vanjskim i
unutrašnjim
zagaĎenjem
zraka.
U
toku
prošlogodišnje grijne sezone, proveden je širok
spektar terenskih istraţivanja, a sastojao se od
sljedećih elemenata:
The Bulletin
10
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
-
Monitoring ţivotne sredine: mjerenje fizičkih karakteristika, hemijskih zagaĎivača i
bioloških agenasa zraka u zatvorenom prostoru u tri učionice u izabranim školama
(kao i na otvorenom u neposrednoj blizini škole). Mjerenja su uključivala 18 fizičkih i
hemijskih parametara, mjerenih od strane stručnjaka i uzimanje uzoraka iz prostora
s ciljem odreĎivanja mikroba i alergena (unutrašnja prašina i slično).
-
Procjena uticaja na zdravlje: upitnici o zdravstvenom stanju djece i nastavnika u
odabranim školama. Uz dozvole roditelja, zdravstveni stručnjaci su proveli i
spirometrijske testove na djeci u odabranim razredima.
Aktivnosti u Bosni i Hercegovini, implementirane od strane Regionalnog centra za okoliš, a
u saradnji sa Zavodom za javno zdravstvo FBiH, provedene su u sljedećim školama i
vrtićima: OŠ Čengić Vila 1 i JU “Djeca Sarajeva” u Sarajevu, OŠ Antun Branko Šimić i
OŠ Mustafa Ejubović-Šejh Jujo u Mostaru.
U okviru navedenog projekta, od 11. do 12. septembra 2012. godine u MaĎarskoj
(Szentendre), odrţan je završni sastanak, u cilju predstavljanja postignutih rezultata i
diskusije po pitanju uticaja kvaliteta unutarnjeg zraka na zdravlje djece.
Rezultati studija provedenih u školama biće dostupni djeci, roditeljima i školskom osoblju,
u formi izvještaja, do kraja decembra 2012.
Više informacija o projektu dostupno na internet stranici (www.sinphonie.eu).
The Bulletin
11
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Kontakt osoba:
Jasna Draganić
E-mail: [email protected]
Tel/fax: 033/713-110, 033/713-111
SEARCH II (2010 – 2013) ŠKOLSKO OKRUŢENJE I
RESPIRATORNO ZDRAVLJE DJECE
U Bosni i Hercegovini je u toku implementacija projekta “Školsko okruţenje i zdravlje
dišnog sistema djece“ tzv. SEARCH II (School Environment and Respiratory Health of
Children). Projekat predstavlja nastavak aktivnosti SEARCH I projekta koji se provodio u
periodu od 2006. - 2010. godine u šest zemalja: Albanija, Bosna i Hercegovina, MaĎarska,
Italija, Srbija i Slovačka. Projekat SEARCH II je proširen na četiri nove zemlje: Bjelorusija,
Ukrajina, Kazahstan i Taddţikistan. Glavni cilj projekta je pokretanje inicijative podizanja
svijesti javnosti vezane za prevenciju bolesti dišnih organa školske djece sa posebnim
naglaskom na djecu školskog uzrasta od 9 -11 godina.
Od decembra 2011. godine, u deset odabranih škola u Bosni i Hercegovini (Sarajevo,
Mostar, Banja Luka), provedene su sljedeće aktivnosti:
- Odrţani uvodni sastanci sa direktorima škola, na kojima su prezentirane projektne
aktivnosti i predstavljeni upitnici za učenike i školsko osoblje, te odabrane učionice za
mjerenje temperature i vlage,
- Izvršena procjena energetske učinkovitosti u školama, mjerenje i anketiranje,
- Izvršen unos i obrada podataka i priprema izvještaja.
Do kraja projekta predviĎeno je odrţavanje jednodnevnih treninga za učitelje i školsko
osoblje u svih deset škola u BiH. Cilj treninga je pruţanje informacija i preporuka vezano
za poboljšanje kvaliteta zraka i zdravlja, kako djece tako i nastavnog osoblja.
Više informacija o projektu dostupno na internet stranici http://search.rec.org.
Kontakt osoba:
Jasna Draganić
E- mail: [email protected]
Tel/fax: 033/713-110, 033/713-11
The Bulletin
12
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
PROJEKAT “POD – REGIONALNA SURADNJA I
KOORDINACIJA OKVIRA I MEHANIZAMA ZA ĈISTA GORIVA I
VOZILA U JUGOISTOĈNOJ EVROPI
Regionalni centar za okoliš za Centralnu i Istočnu Evropu (REC) u saradnji sa
Partnerstvom za čista goriva i vozila (PCFV) i UNEP- om sprovodi aktivnosti na
unapreĎenju kvaliteta goriva, zajedno sa promovisanjem ekonomičnosti goriva u zemljama
jugoistočne Evrope. U proteklih nekoliko godina kontinuirana podrška bila je pruţana
interesnim stranama u Albaniji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori , BJR Makedoniji i Srbiji, sa
ciljem da se doprinese smanjenju zagaĎenja vazduha i utiče na ublaţavanje posljedica
klimatskih promjena.
Ovaj projekat predstavlja nastavak dosadašnjih aktivnosti i napora a bit će realizovan u
Albaniji, Bosni i Hercegovini i Srbiji. Projekat će trajati 18 mjeseci (od septembra 2012.
godine) i bit će realizovan kroz nacionalne i regionalne aktivnosti. Ove aktivnosti će biti
usmjerene na smanjenje sadrţaja sumpora u gorivima i jačanje politika koje se odnose na
ekonomičnost goriva.
Kako su u BiH trenutno aktualne aktivnosti koje se odnose na nacionalne ciljeve vezane
za smanjenje sumpora, kao i aktivnosti vezane za modernizaciju Rafinerije Brod, projekat
će u BiH biti fokusiran na podršku konačnom prelasku na upotrebu goriva sa niskim
sadrţajem sumpora i usvajanje nacrta nove Odluke o kvalitetu naftnih i tečnih derivata, a
time i ukidanje goriva s udjelom sumpora od 350 ppm.
Kontakt osoba:
Lejla Šuman
033/713-110; 033/713-130
[email protected]
The Bulletin
13
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
PROJEKAT “POD – REGIONALNA SURADNJA I
KOORDINACIJA OKVIRA I MEHANIZAMA ZA ĈISTA GORIVA I
VOZILA U JUGOISTOĈNOJ EVROPI
SASTANAK RADNE GRUPE
02.Oktobra 2012. godine. u Sarajevu, u okviru projekta „Pod-regionalna suradnja i
koordinacija okvira i mehanizama za primjenu čistih goriva i vozila u jugoistočnoj Evropi„
odrţan je sastanak radne grupe.
Sastanku radne grupe prisustvovali su
predstavnici
relevantnih
ministarstava,
predstavnici Rafinerije Brod, organizacija
civilnog društva, privrednih komora, kao i
drugih relevantnih institucija.
Cilj ovog prvog uvodnog sastanka bio je da
se uspostavi radna grupa od predstavnika
ministarstava i drugih institucija koji su bili
aktivni u prethodnom projektu i da se definiše
radni plan za realizaciju aktivnosti u svrhu
postizanja navedenih ciljeva



Podrška implementaciji Direktive 1999/32/EC, i omogućavanje pune harmonizacije
nacionalnih standarda koji se odnose na kvalitet goriva sa zahtjevima EU, kroz
omogućavanje razmjene visoko specijalizovane tehničke ekspertize i znanja;
Podrška uspostavljanju odgovarajućeg pravnog i institucionalnog okvira na
nacionalnom nivou koji je neophodan za implementaciju navedene Direktive;
Podrška usvajanju relevantne nacionalne regulative vezane za kvalitet tečnih
goriva: EN 590:2002 i EN 228:2002, u skladu sa navedenom Direktivom, putem
nacionalnog dijaloga.
Ovom prilikom je pokrenut dijalog o narednim
koracima u koje je neophodno poduzeti kako
bi u BiH , ali i regionu došlo do znatnog
poboljšanja u ovoj oblasti.
Naredna aktivnost u okviru projekta je
Regionalna radionica koja će se odrţati
početkom 2013. godine u Srbiji, koja je takoĎe
zemlja učesnica u ovom projektu.
The Bulletin
14
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Kontakt osoba:
Lejla Šuman
033/71 -110; 033 713-130
E - mail: [email protected]
OBRAZOVANJE ZA ODRŢIVI RAZVOJ
NA ZAPADNOM BALKANU
Glavni cilj projekta “Obrazovanje za odrţivi razvoj na Zapadnom Balkanu”, finansiranom
od strane Ministarstva spoljnih poslove Finske, je poboljšanje djelovanja zajednica i škola
u cilju zajedničkog dostizanja odrţivog razvoja u regionu sliva rijeke Drine u Bosni i
Hercegovini, Crnoj Gori i Srbiji, kao i Zapadnom Balkanu u širem smislu. Ovaj program se
implementira od aprila 2009. do aprila 2013. godine
Program direktne podrške školama i opštinama/općinama
U okviru projekta, Regionalni centar za okoliš za Srednju i Istočnu Evropu (REC) je, u junu
2012. godine, objavio drugi program direktne podrške školama i opštinama/općinama
uključenim u projekat, odnosno drugi poziv za dostavljanje prijedloga projekata. Ovaj
program podrške ima za cilj promoviranje akcija iz domena odrţivog razvoja koje će se
provoditi u partnerskim školama i opštinama/općinama, podsticanje uvoĎenja metoda
obrazovanja za odrţivi razvoj, kao i podsticanje lokalnih dobrih praksi u oblasti odrţivog
razvoja. Jedan od najvaţnijih ciljeva programa je uspostavljanje i jačanje saradnje
partnerskih škola i opština/općina u slivu rijeke Drine u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i
Srbiji.
Ukupan iznos za direktnu podršku nacionalnim projektima u svim zemljama iznosi 250.000
EUR, a visina pojedinačnih grantova se kreće izmeĎu 5.000 - 10.000 EUR. Projekti za koje
su dodijeljena sredstva realizirat će se u periodu avgust 2012. – mart 2013. godine.
Škole i projekti za koje su dodijeljena sredstva u Bosni i Hercegovini su slijedeće:
Broj
Naziv škole
Naziv projekta
1
Osnovna škola “Slavinovići” Tuzla
UnapreĎenje sredine za učenje
2
Osnovna škola „Hašim Spahić“ Ilijaš
3
Osnovna škola „Husein efendija Đozo“ Goraţde
Informacijsko-komunikacijske tehnologije u funkciji kvalitetnije
nastave i znanja
Druţimo se i rastimo zajedno
4
5
Osnovna škola „Zaim Kolar“ Dejčići - Trnovo
Osnovna škola „Ustikolina“ Ustikolina
UnapreĎenje škole u prirodi
Nastava i učenje
6
Osnovna Škola „Vuk Karadţić“ Bijeljina
Odrţivo se razvijajmo
7
8
Osnovna Škola „Branko Radičević“ Bratunac
Osnovna Škola „Sveti Sava“ Foča
9
Osnovna Škola „Vuk Karadţić Višegrad -područna
škola Novo Goraţde“
Osnovna Škola „Rudo“ Rudo
Mladi naučnici
UnapreĎenje nastavnog procesa u dijelu praktične nastave iz
biologije
Ekologija u funkciji rješavanja konflikata
10
Učimo sa prirodom
The Bulletin
15
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Pored nacionalnih grantova, objavljen je i poziv za regionalne grantove. Ukupan iznos za
direktnu podršku regionalnim projektima u svim zemljama iznosi 150.000 EUR, a visina
pojedinačnih grantova se kreće izmeĎu 4.000 - 20.000 EUR. Projekti za koje su
dodijeljena sredstva realizirat će se u periodu septembar 2012. – mart 2013. godine.
Broj
1
Naziv škole i opštine/općine lidera
projekta
Općina Goraţde
Naziv partnera u projektu
1.
2.
3.
2
Osnovna škola „Sestre Ilić“ Valjevo
1.
2.
3.
4.
3
Osnovna škola „Dušan Obradović“
Ţabljak
1.
2.
3.
4
Osnovna škola „Risto Manojlović“
Kolašin
1.
2.
3.
4.
5.
5
Osnovna škola „Slobodan Sekulić“
Uţice
1.
2.
3.
6
Osnovna škola „Nikola Tesla“ Priboj
1.
2.
3.
Naziv projekta
Opština Mali Zvornik
Osnovna škola „Husein
efendija Đozo“ Goraţde
Osnovna škola „Braća
Ribar“ Mali Zvornik
Grad Valjevo
Općina Tuzla
Istraţivačka stanica
Petnica
Osnovna škola
„Slavinovići“ Tuzla
Opština Ţabljak
Opština Čajetina
Osnovna škola „Milivoje
Borović“ Čajetina
Opština Kolašin
Opština Foča
Grad Uţice
Osnovna škola „Sveti
Sava“ Foča
Osnovna škola „Slobodan
Sekulić“ Uţice
Grad Uţice
Opština Foča
Osnovna škola „Sveti
Sava“ Foča
Drina – vječna veza
Opština Priboj
Opština Rudo
Osnovna škola „Rudo“
Rudo
Kroz regionalnu saradnju škola stvaramo
uslove za kvalitetnu i sadrţajnu interakciju
škola
Podizanje kompetencija učenika i nastavnika
dve škole u cilju odrţivosti i razvoja
obrazovnog procesa.
Za zeleno sutra
Nebo je naša granica - Podrška nadarenoj
djeci
Moderna škola za odrţivi razvoj
Studijsko putovanje u Njemaĉku (Pokrajina Hessen)
U okviru projekta, u periodu od 8. do 13. oktobra 2012. godine, za predstavnike 25 škola iz
Bosne i Hercegovine, Srbije i Crne Gore organizirano je studijsko putovanje u Njemačku
pokrajinu Hessen. U studijskoj posjeti učestvovali su i predstavnici ministarstava
obrazovanja i okoliša/ţivotne sredine pomenutih zemalja koji su ujedno i članovi Upravnog
odbora Projekta, kao i regionalni stručnjaci za obrazovanje i odrţivi razvoj. Svrha
studijskog putovanja bila je da se učesnicima predstave primjeri škola koje uspješno
primjenjuju koncept odrţivog razvoja u svom radu.
The Bulletin
16
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Program za predstavnike škola je razvijen u
saradnji sa Finskim stručnjakom za
obrazovanje, dr Mervi Ainslahti. i dr Reiner
Matharom,
predstavnikom
Ministarstva
obrazovanja Pokrajine Hessen.
U toku ovog četverodnevnog studijskog
putovanja učesnici su imali priliku da se bolje
upoznaju sa praksama obrazovanja za
odrţivi razvoj koje se primjenjuju u
Njemačkoj, mreţi eko škola i Regionalnih
centara ekspertize, kao i ulozi vlasti u
procesu dostizanja statusa odrţive škole.
Studijsko putovanje obuhvatalo je posjetu slijedećim školama i centrima:
Grundschule Simmershausen
Wilhelm Leuschner Schulea Niestetal
Wassererlebnishaus Fuldatal
Jakob Grimm Schule Rotenburg
Regionalni Centar Ekspertize RCE Licherode
Centar za istraţivanje i učenje o biodiverzitetu Witzenhausen
Centar za učenje o sirovim materijalima i bioenergiji Hero
The Bulletin
17
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
U okviru posjete pomenutim školama i centrima
učesnici su bili u mogućnosti da se upoznaju sa
nastavnim planom i programom, predstavnicima
škola (direktorima, nastavnicima i drugim
osobljem), programom eko škola i nastavnim
metodama koje se primjenjuju, aktivnostima
učenika i nastavnika, mreţom eko škola,
načinom evaluacije i certifikacije, itd.
Studijsko putovanje je imalo veoma pozitivan
uticaj jer su dobivena nova saznanja, posebice
ona o praksama i aktivnostima drugih zemalja u
procesu dostizanja odrţivog razvoja u školama.
Kontakt osoba:
Lejla Šuman
033/713-110; 033/713-130
E - mail: [email protected]
MREŢA LOKALNOG AKCIONOG PLANIRANJA U OBLASTI
BIODIVERZITETA NA ZAPADNOM BALKANU
Projekat predstavlja drugu fazu projekta „Biodiverzitet i usluge ekosistema za lokalni
odrţivi razvoj na Zapadnom Balkanu“. Prva faza projekta trajala je tri godine (2009-2011) i
realizirana je u deset opština zemalja Jugoistočne Europe s ciljem integracije
biodiverziteta i usluga ekosistema u politiku i praksu lokalnog odrţivog razvoja. U I fazu
projekta bile su uključene slijedeće opštine: Peshkopia (Albanija), Srebrenica i Goraţde
(BiH), Pljevlja i Ţabljak (Crna Gora), Dragash (Kosovo), Gostivar i Mavrovo e Rostushe
(Makedonija), Bajina Bašta i Čajetina (Srbija).
Druga faza projekta uključuje osam opština Zapadnog Balkana i to: Bujan i Mergegaj
(Albanija), Višegrad i Ustikolina (BiH), Pluţine (Crna Gora), Prizren (Kosovo), Debar
(Makedonija) i Ljubovija (Srbija). Projekat ima za cilj pruţanje podrške pomenutim
opštinama u izradi i implementaciji Lokalnih akcionih planova za biodiverzitet (LBAP), uz
aktivno učešće predstavnika lokalnih vlasti, poslovnog i nevladinog sektora.
The Bulletin
18
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Ovi planovi će pomoći opštinama da bolje očuvaju i koriste svoje prirodno naslijeĎe
(biodiverzitet) i identificiraju i u potpunosti sagledaju mogućnosti za lokalni odrţivi razvoj
(uključujući stvaranje radnih mjesta) koje pruţa biodiverzitet i ekosistemi.
Specifiĉni ciljevi projekta:
1. Imenovani LBAP koordinatori, uspostavljeni timovi
i radne grupe za izradu LBAP-a i identificirane
interesne grupe te provedena njihova obuka za
izradu i implementaciju Lokalnog akcionog plana za
biodiverzitet u opštinama;
2.IzraĎeni i odobreni Lokalni akcioni planovi za
biodiverzitet na transparentan način putem
povećanog učešća interesnih grupa u procesu i
postizanju konsenzusa po pitanju njihovog sadrţaja,
ciljeva i rezultata;
3.Uspješno implementirane prioritene aktivnosti
definirane u Lokalnim akcionim planovima za
biodiverzitet;
4.Osigurano korištenje odrţivih mehanizama za
umreţavanje i širenje rezultata projekta i iskustava
unutar i izmeĎu zemalja u regiji;
5.LBAP proces uključen u sistem opštinskog
planiranja u svakoj partnerskoj općini.
Kanjon rijeke Tare
UNESCO svjetska baština
Aktivnosti u projektu
Projekat se sastoji od sedam radnih paketa:
1. Upravljanje projektom. Ovaj radni paket će osigurati efikasno upravljanje i
koordinaciju za uspješnost projekta. Ovo uključuje planiranje i finansijski monitoring,
kontrolu kvaliteta i dosljednost u postizanju postavljenih ciljeva projekta.
2. Analiza stanja. Ovaj radni paket ima za cilj: 1) identificirati ključne probleme u
oblasti biodiverziteta koji će biti obraĎeni u LBAP-u; 2) utvrditi kapacitete i potrebe u
oblasti biodiverziteta i usluga ekosistema i 3) identificirati značajna područja (npr.
geografska područja, vrrste, staništa) koja će biti uključena u Lokalne akcione
planove za biodiverzitet. U okviru ovog radnog paketa će se identificirati interesne
grupe koje će imati ulogu u promociji, zaštiti, upravljanju i obnavljanju biodiverziteta
i usluga ekosistema.
3. Programi obuke za partnerske opštine. U okviru ovog radnog paketa realizirat će
se dva treninga za opštine posvećena uspostavljanju interesnih grupa i partnerstva,
akcijama za uključivanje biodiverziteta u druge sektorske politike i izradi Lokalnih
akcionih planova za biodiverzitet.
4. Proces izrade Lokalnih akcionih planova za biodiverzitet. U okviru ovog radnog
paketa za svaku odabranu opštinu će se izraditi Lokalni akcioni plan za bioiverzitet.
5. Implementacija prioritetne aktivnosti. Ovaj radni paket ima za cilj provoĎenje
akcija iz Lokalnog akcionog plana za biodiverzitet
6. Regionalna radionica. Ovaj radni paket ima za cilj priključivanje novih partnerskih
opština u uspostavljenu Evropsku regionalnu mreţu za učinkovitu integraciju
biodiverziteta i usluga ekosistema prema odrţivom razvoju. To će biti omogućeno
The Bulletin
19
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
putem projektne web stranice i regionalne radionice koja će biti organizirana u
svrhu razmjene iskustava i informacija o provedenim aktivnostima u projektu.
7. Komunikacija i vidljivost. Komunikacija i širenje informacija o aktivnostima
uključuje vidljivost i promociju projekta. Ovo će biti uraĎeno putem web stranice
projekta, biltena i članaka, kao i drugim sredstvima komunikacije, kao što su novine
i lokalni mediji.
Pančićeva omorika
Projekat provode ECNC - Evropski centar za zaštitu prirode iz Holandije i Regionalni
centar za okoliš za Srednju i Istočnu Evropu (REC) uz finansijsku podršku Ministarstva
spoljnih poslova Finske.
Trajanje projekta: juni 2012. – septembar 2013.
Kontakt osoba:
Lejla Šuman
033/713-110; 033/713-130
E - mail: [email protected]
PROMOTIVNI SASTANCI U OPŠTINAMA U OKVIRU PROJEKTA
„MREŢA LOKALNOG AKCIONOG PLANIRANJA U OBLASTI
BIODIVERZITETA NA ZAPADNOM BALKANU“
U okviru projekta “Mreţa lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na
Zapadnom Balkanu” koji zajednički implementiraju ECNC - Evropski centar za zaštitu
prirode iz Holandije i Regionalni centar za okoliš za Srednju i Istočnu Evropu (REC) uz
finansijsku podršku Ministarstva vanjskih poslova Finske, u periodu 09-10 jula odrţani su
promotivni sastanci u opštinama Višegrad i Foča-Ustikolina.
Glavni cilj promotivnog sastanka bio je prije svega da se opštine upoznaju sa projektom
koji će se realizovati u njihovoj lokalnoj zajednici te da se predstavi koncept za pripremu
LBAPa interesnim grupama koje će biti uključene u projekat.
The Bulletin
20
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Domaćini promotivnih sastanaka bili su načelnici opština Višegrad i Foča – Ustikolina koji
su podrţali projekat ističući da će LBAP dokument omogućiti pregled trenutnog stanja i
definisati odreĎene prioritete za rješavanje te zasigurno doprinjeti zaštiti prirode u ovim
opštinama.
Nа navedenim sаstаncima dоgоvоrеni su i dеtаlji vеzаni zа učеšćе оpština Višеgrаd i
Foča-Ustikolina u оvоm prојеktu.
Nаkоn pоtpisivаnjа Spоrаzumа о sаrаdnji
оpština Višеgrаd i Foča-Ustikolina
sа Rеgiоnalnim cеntrоm zа okoliš zа
Srednju i Istоčnu Еvrоpu i Еvrоpskim
cеntrоm zа zаštitu prirоdе pristupilo sе
formiranju i imenovanju pеtоčlаnоg
rаdnоg timа kојi ćе učеstvоvаti u
izrаdi Lоkаlnоg аkciоnоg plаnа u oblasti
biоdivеzitеtа.
Ovaj
projektni
tim
prisustvovat će regionalnom trеningu koji
će biti organizovan zа svе оpštinskе
timоvе, а zаtim ćе, uz pоmоć еkspеrаtа,
usliјеditi pоstupаk izrаdе Lоkаlnоg
аkciоnоg plаnа zа biоdivеrzitеt.
Kоmplеtnе аktivnоsti nа izrаdi Plаnа bit
ćе оkоnčаnе dо mаrtа nаrеdnе gоdinе.
Kontakt osoba:
Lejla Šuman
033 713 110; 033/713-130
E - mail: [email protected]
„MREŢA LOKALNOG AKCIONOG PLANIRANJA U OBLASTI
BIODIVERZITETA NA ZAPADNOM BALKANU“
PRVA REGIONALNA RADIONICA O LOKALNIM AKCIONIM
PLANOVIMA ZA BIODIVERZITET (LBAP)
Projekat “Mreţa lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na Zapadnom
Balkanu” se sprovodi u 8 opština zapadnog Balkana i to: Bujan i Mergegaj (Albanija),
Višegrad i Ustikolina (BiH), Pluţine (Crna Gora), Prizren (Kosovo), Debar (Makedonija) i
Ljubovija (Srbija).
The Bulletin
21
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Cilj ovog projekta je da pomogne odabranim opštinama da razviju lokalni akcioni plan za
biodiverzitet. Sam proces izrade ovih planova će uključivati učešće ključnih ljudi i
organizacija iz opština, izgradnju kapaciteta, komunikaciju i podizanje svijesti, identifikaciju
poslovnih mogućnosti lokalne privrede (koja se zasniva na poštovanju prirode i zaštiti
biodiverziteta), kao i daljnjoj izgradnji partnerstva.
Evropski centar za zaštitu prirode (ECNC) u saradnji sa Regionalnim centrom za
okoliš/ţivotnu sredinu za Srednju i Istočnu Evropu (REC), u okviru projekta “Mreţa
lokalnog akcionog planiranja u oblasti biodiverziteta na Zapadnom Balkanu”, organizovali
su Prvu regionalnu radionicu o Lokalnim akcionim planovima za biodiverzitet (LBAP) u
Podgorici (Crna Gora) u periodu od 28. oktobra do 01. novembra 2012. godine.
Program obuke su sproveli eksperti iz Evropskog centra za zaštitu prirode (ECNC) u
saradnji sa ekspertima iz Regionalnog centra za okoliš/ţivotnu sredinu za Srednju i
Istočnu Evropu (REC) i meĎunarodnim ekspertima za biodiverzitet.
Cilj ove radionice je bio povećanje znanja o odrţivom ekonomskom razvoju kroz
mogućnosti korištenja biodiverziteta i usluga koje eko sistem pruţa povećanjem
interesovanja, podizanja svijesti i kapaciteta u pogledu biodiverziteta i odrţivog razvoja.
Radionicom su bile obuhvaćene sljedeće teme:
Uvod u projekat i opšti cilj
Postojeća saznanja o prednostima biodiverziteta i usluga ekosistema, kao i
doprinos Lokalnih akcionih planova za biodiverzitet (LBAP) lokalnoj ekonomiji
Prezentacija priručnika o razvoju i implementaciji Lokalnih akcionih planova za
biodiverzitet (LBAP) za izabrane opštine/općine
Zašto je vaţno akciono planiranje za biodiverzitet
Finansiranje projekata u oblsti biodiverziteta i potencijalni izvori za finansiranje
Priprema prijedloga projekta, upravljanje projektnim ciklusom i logička matrica
Program je bio interaktivan, sastavljen od
prezentacija, diskusija i timskog rada u
grupama, što je dovelo do izrade primjera za
nastavak izrade LBAP-a. U svakoj grupi iz
pojedinačne opštine je učestvovalo od 3 do 5
predstavnika. Oni su po završetku radionice
dobili ceritifikate o uspješno završenom
treningu za izradu Lokalnih akiconih planova
za biodiverzitet.
Radionici u Podgorici prisustvovali su i
predstavnici iz I faze projekta koji su
predstavili svoja iskustva tokom izrade LBAPa,
probleme i izazove sa kojima su se susretali
kao i one aktivnosti koje su do sada
implementirali.
The Bulletin
22
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Naredne aktivnosti učesnika se odnose na
organizovanje promotivnih dogaĎaja u
svojim
lokalnim
samoupravama
i
zajednicama u cilju predstavljanja znanja i
iskustava stečenih na radionici, formiranje
tima za izradu LBAP-a i stupanje u sam
proces izrade LBAP dokumenta.
Kontakt osoba:
Lejla Šuman
033 713 110; 033/713-130
E - mail: [email protected]
PRILIKE I IZAZOVI JAVNOG UĈEŠĆA I SARADNJE IZMEĐU
ORGANIZACIJA CIVILNOG DRUŠTVA I LOKALNIH I
REGIONALNIH SAMOUPRAVA U BIH UZ EU OKOLIŠNO
ZAKONODAVSTVO – PROGRAM IZGRADNJE KAPACITETA
U BANJALUCI I SARAJEVU ODRŢANI SEMINARI NA TEMU
„UPRAVLJANJE OTPADOM NA LOKALNOM NIVOU U SKLADU SA ZAHTJEVIMA
EU“
U okviru projekta “Prilike i izazovi javnog učešća i saradnje izmeĎu nevladinih organizacija
(NVO) i lokalnih i regionalnih samouprava u Bosni i Hercegovini uz EU okolišno
zakonodavstvo”, koji implementira Regionalni centar za okoliš za Srednju i Istočnu Evropu
(REC), u saradnji sa Baltičkim ekološkim forumom (BEF – Njemačka, kao vodeći partner i
BEF - Latvija), odrţani su seminari 25. - 26.09.2012. u Banja Luci (hotel “Talija”) i 27. – 28.
09. 2012. godine u Sarajevu (hotel “Hollywood”), na temu”Upravljanje otpadom na
lokalnom nivou u skladu sa zahtjevima EU”.
The Bulletin
23
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Ciljevi ovog seminara bili su:
upoznati učesnike sa zakonodavstvom EU i BiH iz oblasti upravljanja otpadom;
prenošenje znanja i iskustava iz Njemačke i Latvije;
ideje o odlukama koje bi mogle biti donijete za poboljšanje upravljanja otpadom na
lokalnom nivou;
aspekti menadţmenta za odvojeno prikupljanje otpada u opštinama;
upravljanje specijalnim vrstama otpada: medicinski i ţivotinjski otpad;
podizanje svijesti javnosti i edukacija;
odreĎivanje visine naknada i tarifa;
potencijalna finansijska podrška investicijama za ulaganje u infrastrukturu i projekte
iz oblasti upravljanja otpadom
The Bulletin
24
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Prezentacije na teme iz oblasti upravljanja
otpadom odrţali su: gĎa. Ingrida Bremere
(BEF- Latvia), gdin. Sveto Cvijić (Ministarstvo
za prostorno ureĎenje,graĎevinarstvo i
ekologiju Republike Srpske), gdin. Muris
Hadţić (Pomoćnik ministra u Sektoru za
realizaciju projekata, Federalno ministarstvo
okoliša i turizma), Mark Lindert (Načelnik
odjela za upravljanje otpadom Dusseldorf,
Njemačka), Armands Nikolajevs (Udruţenje
kompanija za upravljanje otpadom iz Latvije ALWMC), Draţenko Bijelić (Rukovodilac
sistema upravljanja otpadom - DEPOT, Banja
Luka), Rijad Tikveša (Predsjednik udruţenja EKOTIM, Sarajevo), Slaviša Jelisić (direktor,
Razvojna agencija LIR, Banja Luka).
Seminarima je prisustvovalo preko 70 učesnika, predstavnika opština/općina, regionalnih
deponija, javnih komunalnih preduzeća i nevladinih (NVO) organizacija iz cijele BiH.
Kontakt osoba:
Tamara Dragojević
E mail: [email protected]
Tel/fax: 051/215-297
INICIJATIVA ZA ODRŢIVU HIDROENERGIJU U DINARSKOM
LUKU (DASHI)
U Nevesinju, Bileći i Berkovićima su odrţane su Javne rasprave na
temu utjecaja buduće HE Dabar na okoliš. Pošto je zaštita Hutovog
blata i delte Neretve od posebnog interesa za REC BiH, WWF i
partnerske organizacije. Projektni tim se sa velikim zanimanjem uključio
u proces javnih konzultacija oko procjene utjecaja na okoliš HE Dabar,
s obzirom da ovaj projekt moţe imati velike utjecaje na močvarne
ekosustave u nizvodnim područjima. „Studija uticaja projekta HE Dabar
na ţivotnu sredinu“ nudi kvalitetne i objektivne analize. Projektni tim je
dostavio svoje komentare na ovu Studiju Ministarstvu za prostorno
ureĎenje, graĎevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.
The Bulletin
25
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Autori Studije su otišli i korak dalje te ponudili i prihvatljive rješenja za zaštitu pa čak i
poboljšanja trenutnog stanja ekosustava delte Neretve. Prije svega ovdje se misli na
prijedlog mjera da se upuštaju vode u ponore Popovog polja, izvrši prebacivanje voda iz
područja Svitave u područje Derana, zaštiti tok Vrijeka u Dabarskom polju i povećaju
dotoci malih voda u ponor Ponikva u Dabarskom polju. Sva ova rješenja bi mogla imati za
posljedicu ne samo očuvanje nego i poboljšanje uvjeta močvarnih ekosistema Hutovog
blata i delte Neretve. Potrebno je napomenuti da ovu Studiju treba shvatiti kao dio procesa
javnih konzultacija koja treba pomoći pri donošenju odluka a ne kao završni dokument.
Zapravo Studija je potaknula brojna pitanja na koje je potrebno odgovoriti prije nego se
dogode zahvati u prostoru, jer ovisno o odgovorima moţe biti potrebno i modificirati te
zahvate. Naime upuštanje voda u ponore Popovog polja bi svakako doprinjelo revitalizaciji
ekosustava u delti Neretve. Ali za realizaciju ove mjere su potrebni prethodni politički i
poslovni dogovori kao i cijeli niz znanstvenih istraţivanja pa čak i ekperimentiranja da bi se
došlo do najkvalitetnijeg rješenja. Stoga je potrebno svakoj ponuĎenoj mjeri posvetiti veliku
paţnju te posebnim studijama razraditi sve administrativne i tehničke detalje. Zapravo za
svaku pojedinu mjeru je potrebno utvrditi da li je provodiva i ako da pod kojim uvjetima, te
je potrebno u razradu ovih mjera uključiti sve zainteresirane.
Mnogi zaključci u Studiji se donose temeljem istraţivanja koja su stara preko 30 a neka i
preko 50 godina. Imajući u vidu da se radi o vrlo osjetljivom području u kojem podzemna
kretanja voda imaju vrlo vaţnu ulogu, potrebno je ţurno pristupiti cijlom nizu istraţnih
radova. Ove radove je potrebno uraditi prije izgradnje HE Dabar dok rezultati istraţivanja
mogu uticati na konačno rješenje. Iako sami autori Studije navode da „zbog izuzetno
komplikovanih hidrogeoloških i hidroloških karakteristika ovog izrazito karstnog područja
predviĎeno je da se tokom faze izrade glavnog projekta HE Dabar nastavi sa izvoĎenjem
neophodnog obima dodatnih istraţnih radova i ispitivanja“, ipak je potrebno naglasiti
vaţnost i hitnost prethodnih istraţivanja.
Stoga „Studija uticaja projekta HE Dabar na ţivotnu sredinu“ treba biti početak a ne
završetak procesa utvrĎivanja uticaja i mjera ublaţavanja negativnih uticaja HE Dabar na
okoliš. Zoran Mateljak i Francesca Antonelli kao autori završnih komentara na Studiju a
temeljem projektnih istraţivanja i saznanja, smatraju da slijedeće tvrdnje, konstatacije ili
planirane zahvate je potrebno dodatno objasniti i razraditi jer Studija ne pruţa dovoljno
uvjerljive argumente koji bi bili ekološki prihvatljivi.
The Bulletin
26
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
Izneseno u Studiji uticaja HE Dabar
Mišljenje projektnog tima (Zoran Mateljak i
Francsca Antionelli)
U domenu velikih voda uticaj prevoĊenja voda
Dabarskog polja na reţim Bregave je znaĉajan, dok
u domenu malih voda on, praktiĉno, ne postoji.
Male, srednje i velike vode imaju svoju ulogu u
ukupnom vodnom reţimu i ta uloga je nezamjenjiva. U
kršu male vode ovise o velikim.
Vode iz sliva Neretve koje se prikupe na Gornjim
horizontima će se vratiti Neretvi kanalom kroz
Popovo polje.
Ovo rješenje je neprihvatljivo iz razloga što se time
zaobilazi prostor Deranske depresije gdje se nalaze
jedini ostaci prirodnog močvarnog ekosistema delte
Neretve. Treba napomenuti da se u Studiji nude i
rješenja upuštanja voda u ponore Popovog polja i
prebacivanja voda iz Svitave u Derane što bi moglo
značajno ublaţiti negativne uticaje prevoĎenja voda.
Svakako ekološki prihvatljivo rješenje ali ovo rješenje
ovisi o cijelom nizu prethodnih meĎu-entitetskih
dogovora i usuglašavanja. Da bi ovo rješenje bilo
prihvatljivo i realno potrebno je prvo doći do dogovora
izmeĎu upravljačkih tijela na ovom dijelu sliva što se do
sada pokazala kao vrlo ozbiljna prepreka.
Aktivirati će se ponori Doljašnica i Ponikva u
Popovom polju u svrhu povećanja izdašnosti
izvora u Hutovom blatu i delti Neretve.
Za poboljšanje reţima malih voda Bregave
predlaţu slijedeće tehniĉke mjere:
- Sanacija korita rijeke Bregave;
- Kontrolirano upuštanje voda u ponor
Ponikva.
U cilju utvrĊivanja karakteristike teĉenja Ponikva je
bojena više puta. U svim sluĉajevima je utvrĊena
veza sa izvorima Bregave tj. bojenjem pri malim
vodama 14.5.1955 i velikim vodama 15.11.1955.
Definisani su uslovi upravljanja zatvaraĉima na
ponoru Ponikve.
Prirodni reţim toka rijeke, od izvora do ponora
Ponikve, treba zaštititi od promjena koje mogu da
ugroze njegovu faunu.
Nije definisana na zakonu zasnovana metodologija
za proraĉun EPP-a, pogotovo ne u uslovima krša.
Ipak izvršen je odabir dvije metode GEP i MABIS.
Sanacijom korita Bregave bi se dodatno narušile
prirodne podzemne veze. Ne analizira se kome se
oduzimaju vode u tom slučaju.
Provedenim istraţivanjima u okviru projekta pokazuju
da vode iz Ponikve pri minimalnim proticajima ne
dolaze na izvore Bregave.
Teško je očekivati da 14.5. mogu biti male vode kao i
da su velike vode 15.11. Uostalom ova „bojenja“ su
uraĎena prije 57 godina. Stoga treba dodatno istraţiti
ne samo vodni reţim Ponikve nego i sve druge
relevntne ponore u krškim poljima Istočne
Hercegovina, i to prije izgradnje HE Dabar, da bi se
mogle donjeti ispravne odluke.
Zatvaranje ponora Ponikve u Dabarskom polju je vrlo
osjetljivo pitanje pošto se ove vode uglavnom dreniraju
prema Hutovom blatu, kome su već oduzete značajne
vode a dodatnim oduzimanjem voda, staništama
Hutovog blata prijeti nestanak.
Ova incijative se u potpunosti podrţava ali ne analizira
se koje bi bile potrebne mjere da se zaštiti tok Vrijeke,
zapravo u Studiji se spominje vještačko upravljanje
ovim tokom.
Podzakonski akt o EPP-u je u proceduri prihvaćanja te
je to u nadleţnosti odgovarajućih entitetskih
Ministarstava. Projektni tim je odredio uvjete za EPP
za Hutovo blato.
Kontakt osoba:
Zoran Mateljak
E mail: [email protected]
Tel/fax: 036 /327–331
The Bulletin
27
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
„NEISTRAŢENO SRCE EVROPE: PODRŠKA KREIRANJA I
PROMOCIJE PUTEVA ZA ODRŢIVI TURIZAM U BOSNI I
HERCEGOVINI!“
Sveukupni cilj projekta je bio pruţiti potporu stvaranju i poticanju odrţivog turizma
temeljenog na prirodnim vrijednostima u Bosni i Hercegovini. Projekt je financiralo
Talijansko Ministarstvo vanjskih poslova a provodio se od svibnja 2009. do kolovoza 2012.
godine. Parterske organizacije koje su bile zaduţene za provedbu projekta su UCODEP,
WWF Italija i REC BiH. Projekt je bio usredotočen na tri doline u Bosni i Hercegovini i to
Neretva, Drina i Una-Sana, te imao namjeru ostvariti i poticati odrţivi i turizam u skladu s
prirodom u ove tri doline (tri riječna sliva) podupirući aktivnosti koje su usmjerene na
osiguranje dodatnih prihoda
lokalnim zajednicama. REC BiH je bio zaduţen za treću komponentu projekta "Pilot
inicijative koje imaju za cilj potaknuti lokalnu privredu prema principima odrţivog razvoja
prirodnih resursa u dva zaštićena područja" tj. Nacionalni park Sutjeska (dolina Drine) i
Park prirode Hutovo blato (dolina Neretve). Ova komponenta se sastoji od četiri glavne
aktivnosti:
1. Mapiranje prirodnih resursa (flore, faune i ekosistema) dva pilot područja;
2. Procjena ekonomskog značaja dva zaštićena područja;
3. Socioekonomsko istraţivanje o "spremnosti plaćanja" turista u dva zaštićena područja;
4. Razvoj smjernica odrţivog turizma unutar zaštićenih područja i akcije senzibilizacije
civilnog društva.
Odgovorni turizam u BiH trebao bi biti logičan nastavak ovih aktivnosti tj. nuţno je pokušati
na principima odrţivog turizma razviti u ovim područjima Odgovorni turizam. Kako se u
slivovima ovih rijeka nalaze dva nacionalna parka (Sutjeska i Una ) i jedan park prirode
(Hutovo Blato) pod Ramsarskom zaštitom te kako se sa aspekta svjetske prirodne i
kulturne baštine radi o području od izuzetne turističke vrijednosti koje je pod velikom
prijetnjom narušavanja ravnoteţe eko sistema ali i prijetnjom drugih devijantnih ponašanja
i prijetnji onečišćenja i uništavanja najbolji način zaštite tog područja je pokušati razviti
Odgovorni turizam, što znači kontrolirano korištenje i zaštita. Odgovorni turizam
podrazumjeva razumnu i kontroliranu uprotrebu resursa. Odgovorni turizam predstavlja
antitezu masovnom turizmu. On pretpostavlja, prije svega, odgovornost prema prirodnom
okruţenju i posvećenost njegovom očuvanju, što je osnovni preduvjet za osiguranje
dugoročnog odrţivog razvoja, drugim riječima preduvjet za zdravlje i kvalitetu ţivljenja
lokalne zajednice. Odgovorni turizam je projekt koji moţe funkcionirati samo uz aktivno
sudjelovanje lokalnog stanovništva. Stoga je i sama završna radionica projekta koja je
odrţana u srpnju 2012 za glavnu temu imala promociju Odgovornog turizma u BiH. U tom
cilju je i pripremljena publikacija „Razvitak Eko i Odrţivog turizma u BiH kroz podršku
konceptu Odgovornog turizma“ koja je predstavljena na završnoj radionici. Publikacija
pokušava pribliţiti koncept Odgovornog turizma najvaţnijim akterima vlasti, NVO-a,
Turističkih zajednica i organizacija, predstavnicima turističkih i ekološkh udruga, turističkih
agencija i turoperatora, hotela, zaposlenicima i drugim odgovornim osobama iz zaštićenih
The Bulletin
28
ZIMA 2012
BOSNA I HERCEGOVINA
područja a svi navedeni su bili ujedno i sudionici radionice. Ovim skupom je otvorena
javna debata o mogućnosti razvoja ovog vida i koncepta turizma u Bosni i Hercegovini.
Zaključci završnog skupa projekta ujedno su i strateške preporuke za nastavak rada na
poticanju eko i odrţivog turizma u Bih a mogu se saţati u slijedeće:
1. Optimalno koristiti prirodne resurse koji su vaţan element u razvoju turizma, odrţavati
neophodne ekološke procese te pomoći u očuvanju prirodnog nasjeda i bio
raznolikosti;
2. poštovati socio-kulturnu lokalnu autentičnost, očuvati njihovo kulturno nasljeĎe i
tradicionalne vrijednosti te doprinijeti boljem meĎu kulturalnom razumijevanju i
toleranciji;
3. Osigurati vidljive dugoročne ekonomske aktivnosti, omogućiti socioekonomsku dobrobit
svim dionicima te je podjednako raspodijeliti, uključujući mogućnost zapošljavanja,
zarade i socijalnih usluga lokalnim zajednicama te s tim doprinijeti smanjenju
siromaštva;
4. Razvoj odgovornog turizma zahtijeva aktivno sudjelovanje svih vaţnih dionika kao i
jako političko vodstvo koje moţe osigurati sudjelovanje većeg broja dionika te
doprinijeti donošenju odluka putem konsenzusa;
5. Odrţivi turizam je proces koji traje te zahtijeva neprestano nadgledanje utjecaja pri
čemu predlaţe potrebne preventivne ili korektivne mjere kad god je to potrebno, kako
bi se odrţao visok nivo doţivljaja kod turista te u isto promovirati principe odrţivog
turizma.
Kontakt osoba:
Zoran Mateljak
E mail: [email protected]
036/ 327-331
The Bulletin
29