ΕΤΟΣ: 16ο ‘Εκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
ELLINIZMOSZ
ORSZÁGOS
MAGYARORSZÁGI
ÖNKORMÁNYZATÁNAK
GÖRÖGÖK
KIADVÁNYA
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010
750 FT
3€
«Από την ασυμφωνία βγαίνει η ομορφότερη αρμονία»
«Αν ο άνθρωπος διερευνήσει τον εαυτό του και αποδεχθεί τα όριά
του, τότε η συμπεριφορά του απέναντι στους συνάνθρωπους
του, στην πόλη, στους Θεούς και στη φύση θα είναι ορθή.»
«Άρα, ακόμα και όταν αδικείται κανείς, δεν πρέπει να ανταποδίδει
την αδικία, όπως νομίζει ο πολύς ο κόσμος, αφού βέβαια δεν
πρέπει να αδικούμε ποτέ και με κανένα τρόπο.»
«Τα πάντα ρέουν και τίποτα δε μένει, τα πάντα κυλούν και
τίποτα δε μένει σταθερό»
«Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στα ίδια νερά του ποταμού.
Ούτε μπορείς ν’ αγγίξεις δυο φορές τη φθαρτή ουσία στην ίδια
κατάσταση γιατί αυτή με την ορμή και την ταχύτητα που
αλλάζει σκορπίζει και πάλι μαζεύεται, πλησιάζει και φεύγει.»
«Στην αλλαγή βρίσκουν τα πράγματα ανάπαυση.»
«Η διχόνοια φέρνει τη συμφωνία.»
«Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ότι το αταίριαστο ταιριάζει
με τον εαυτό του.»
« Κάθε μέρα ο ήλιος είναι καινούριος»
«Αν όλα γίνονταν καπνός οι μύτες μας θα τα ξεχώριζαν»
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
A megújult Görög Klub
2010. szeptember 11-től várja a látogatókat
A
Kőbányai Görög Kisebbségi
Önkormányzat örömmel
értesíti a Kőbányán élő görög
polgárokat, szimpatizánsokat,
barátaikat, hogy 2010. szeptember 11-től a görög Klub új
helyiségben, a régitől alig 50
méterre megújulva vár minden
kedves látogatót. A Kőbányai
Görög Kisebbségi Önkormányzat Képviselő-testülete ezúton
mond köszönetet Verbai Lajos
polgármester úrnak, a Budapest Főváros X. kerület Kőbányai Önkormányzat Képviselő-testületének, Nagy László
úrnak, a Sport, Ifjúsági, Civil és
Kisebbségi Bizottság elnökének a bizottság tagjainak, valamint Imre László úrnak a Kőbányai Vagyonkezelő Zrt műszaki
igazgatójának, hogy lehetővé
tette a Görög Klub közeli átköltöztetését és felújítását. A megújult klub szinte közvetlenül a
régi mellett található. A fog-
lalkozásokra, rendezvényekre
látogatók számára könnyű lesz
megtalálni, hiszen már a külső
falfestés vidám kék-fehér színei
is messziről jelzik: itt található
a Kőbányai Görögök Kulturális
Központja, valamint a Kőbányai
Görög Kisebbségi Önkormányzat épülete. A Klubban előadóterem, iroda és közösségi
helyiség található. A belépő
látogatót a szemben lévő falon
hatalmas görög zászló fogadja,
a kék színű függönnyel elválasztott közösségi helyiség is
Görögország hangulatát idézi
fel. Jó ide belépni, reméljük,
hogy szeptembertől a most
csendes Klub helyiség újra
megélénkül: a kőbányai görögök ezt a helyiséget is megszeretik és magukénak érzik majd,
éppen úgy akárcsak az előző
Klubot. Hamarosan sakk, tavli,
tv nézés, beszélgetés vagy
éppen táncpróba programot
láthat aki ellátogat ide.
Őszintén reméljük, hogy Kőbánya ismét egy szép és színvonalas helyiséggel gazdagodott
és nemcsak kerületünkben,
hanem Budapesten és vidéken
is híre lesz a megszépült Görög
Klubnak.
Jógáné Szabados Henrietta
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Τα νέα μας / Híreink
Η ανανεωμένη Λέσχη των Ελλήνων περιμένει
τους επισκέπτες από τις 11 Σεπτεμβρίου 2010
Η
Μειονοτική Αυτοδιοίκηση
Ελλήνων της Kőbánya βρίσκεται στην ευχάριστη θέση
να ενημερώσει τους Έλληνες
συμπατριώτες, συμπαθούντες,
φίλους τους που ζουν στην
Kőbánya, ότι η Λέσχη των Ελλήνων ανανεωμένη σε καινούριο
χώρο, από τον παλιό μόλις 50
μέτρα, περιμένει κάθε επισκέπτη.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της
Μειονοτικής Αυτοδιοίκησης των
Ελλήνων της Kőbánya ευχαριστεί τον Δήμαρχο κ. Verbai Lajos,
το Διοικητικό Συμβούλιο του
Δήμου του 10ου Διαμερίσματος
Kőbánya, τον Πρόεδρο της Επιτροπής Αθλητισμού, Νεολαίας,
Πολιτών και Μειονοτήτων κ.
Nagy László, και τα μέλη της επιτροπής, καθώς και τον Τεχνικό
Διευθυντή της ΕΠΕ Διαχείρισης
της Περιουσίας του Διαμερίσματος Kőbánya, κ. Imre László, που
έδωσαν την δυνατότητα μετακόμισης σε κοντινό χώρο και
βοήθησαν στην ανακαίνιση της
Λέσχης των Ελλήνων.
Η ανανεωμένη λέσχη βρίσκεται
σχεδόν δίπλα στην παλιά. Μπο-
ρούν να την βρουν εύκολα οι
επισκέπτες που θα έρθουν στις
διάφορες εκδηλώσεις, αφού απ’
τα γαλάζια και άσπρα χρώματα
της εξωτερικής βαφής της φαίνεται από μακριά ότι εδώ βρίσκεται το Πολιτιστικό Κέντρο των
Ελλήνων της Kőbánya, καθώς
και το κτίριο της Μειονοτικής
Αυτοδιοίκησης Ελλήνων της
Kőbánya.Ο χώρος της Λέσχης
περιλαμβάνει αίθουσα διαλέξεων, γραφείο και αίθουσα εκδηλώσεων. Μια τεράστια ελληνική
σημαία δέχεται τον επισκέπτη
απέναντι στην είσοδο, ενώ η
αίθουσα εκδηλώσεων, η οποία
χωρίζεται με μια γαλάζια κουρτίνα, μας δημιουργεί την ατμόσφαιρα της Ελλάδας. Είναι μια
ευχάριστη εμπειρία να περνάς
από εκεί, ελπίζω να ζωντανέψει
πάλι από τον Σεπτέμβρη η προς
το παρόν ήσυχη Λέσχη: οι Έλληνες της Kőbánya θα αγαπήσουν
και θα την αισθανθούν δικιά
τους και αυτή τη Λέσχη, όπως
και την προηγούμενη. Σύντομα
θα προσφέρει δυνατότητα για
σκάκι, τάβλι, τηλεόραση και πρό-
βες χορευτικών συγκροτημάτων
για τους επισκέπτες.
Ελπίζουμε ότι η Kőbánya εμπλουτίστηκε πάλι με ένα χώρο
όμορφο και με ποιότητα, και όχι
μόνο στο διαμέρισμά μας, αλλά
και στην Βουδαπέστη και στην
επαρχία θα φημίζεται η εξωραϊσμένη Λέσχη των Ελλήνων.
Aπόδοση στην ελληνική:
E. Vengrinyak
3
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Τα νέα μας / Híreink
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Στο περσινό μας πρόγραμμα, στο Πολιτιστικό Κέντρο ΜΟΜ, περάσαμε
ευχάριστα τραγουδώντας μαζί σας τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, ο
οποίος αισίως έφτασε στα 85 του χρόνια. Την ετήσια μουσική μας συνάντηση σκεφτήκαμε να την καθιερώσουμε και να την κάνουμε παράδοση.
Φέτος, η χορωδία μας «Ρωμιοσύνη», σας προσκαλεί και πάλι να τραγουδήσετε μαζί αθάνατα τραγούδια – με τη σειρά που θα ακουστούν –
των Μάνου Χατζηδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, και Βασίλη Τσιτσάνη.
Τριών γιγάντων της ελληνικής μουσικής παράδοσης, που γαλούχησαν ολόκληρες γενιές στη δουλειά, στη μόρφωση και στον αγώνα και συνεχίζουν και σήμερα να εμπνέουν τις νέες γενιές εντός και εκτός Ελλάδας.
Σας περιμένουμε λοιπόν,
το Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου 2010 και ώρα 19:00
στο ξενοδοχείο ACTOR (1094 Bp. Viola u. 10-14.)
Στο πρόγραμμά μας συμμετέχουν, η χορωδία «Ρωμιοσύνη»
και οι μουσικοί Χρήστος Φουντανέλλας (μπουζούκι), Γκάμπορ
Σμουκ (αρμόνιο, ακορντεόν) και Θωμάς Σμουκ (κιθάρα).
Θα ακολουθήσει γλέντι με την ορχήστρα «Μύδρος».
4
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Τα νέα μας / Híreink
GÖRÖG TALÁLKOZÓ BUDAPESTEN
„KALIPSO 4”
A
Tatabányai Görög Kisebbségi Önkormányzat az Aktor
Kft-vel együtt görög találkozót
szervezett Budapestre, 2010.
július 10-én, hogy közelebb
hozza egymáshoz a két közösség tagjait. A programban szerepelt délelőtt egy órás dunai
sétahajózás, a Művészetek Palotájának a megtekintése idegenvezető közreműködésével, majd
egy órakor sor került a találkozóra az Aktor Hotel éttermében.
A találkozó után állatkerti látogatás szerepelt a gyerekek kedvéért, melyre egy görög tanár
is elkísérte a csoport ifjait, hogy
játékos formában görög nyelven mutassa be az állatokat és
életkörülményeiket. Az állatkerti
látogatás után pedig buszunk
visszatért velünk Tatabányára
este 20 órakor. A délelőtti hajózással hagyományainkat követtük, mindenki élvezte az indulás
izgalmas, várakozásteli pillanatait a Duna-part szép közegében, s a Duna víze is felejthetetlen élményekkel örvendeztetett
meg bennünket, mert körülvett minket a levegő vízillata,
fülünket a víz csobogása töltötte be, szemünket pedig az
örökké mozgó hullámok játéka
és a folyó széles, elnyúló tere
gyönyörködtette. A Művészetek
Palotájában a csoportot körbevezették az épületben megmutatva a hangversenytermeket
és a színpadokat, megismertük
a MűPa működését, rendezvényeit, építésének körülményeit,
érdekességeit, s a ház különleges felépítési anyagát (én talán
hiányoltam a magyarság jellegének kifejezését, érzékeltetését,
pl. néhány népművészeti motívum, virág beépítése itt-ott). Láthattuk, hogy a Művészetek Palotája tágas és szép környezetben
terül el, amely szintén hozzájárul
a valódi és tartós katarzis élmény
kialakulásához. Programjait, a
látottak és hallottak alapján,
csak ajánlani tudjuk mindenkinek és sokan látogatni is fogjuk
a jövőben. A találkozó nagyszerűen sikerült. Az étteremben már
vártak ránk a görög barátaink és
együtt, örömteli, felhőtlen perceket töltöttünk el. Eljöttek az
idősebb és fiatalabb korosztálytól többen is, szüleink korúak,
kisgyerekek és hozzátartozóik. A
találkozón részt vett családjával
az Országos Görög Önkormányzat elnöke, aki elmondta, hogy
céljuk az együttlét, az egymás
közti kapcsolatok és együttműködés elősegítése, a közös találkozók rendezése, és külön örömét fejezte ki, hogy ilyen sokan
eljöttek, a Magyarországi Görögök Kulturális Egyesületének
elnöke, és képviselték magukat
a görög faluból, Beloianniszból is. Ők is felszólaltak, köszönetüket fejezték ki a meghívásért, és dicsérték a rendezvény
összetartást elősegítő szerepét
5
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Τα νέα μας / Híreink
és meghívva biztatták a közösséget a beloianniszi ünnepségeken való részvételre, amelyek
augusztus 20-21-én kerülnek
megrendezésre Beloiannisz faluban. A Tatabányai Görög Önkormányzat elnöke is a felszólalók
között volt, és beszédében külön
kiemelte, hogy a rendezvény
létrejöttéhez a MNEKK is jelentősen hozzájárult, amely egy
munkatársát is elküldte rendezvényünkre, hogy meggyőződjön
a program sikeres megvalósulásáról. A beszélgetéseket görög
zenei DVD-k műsorai festették
alá, kivetítőn pedig képeket láthattunk múltunk eseményeiről.
Csodálatos perceket élhettünk
át a találkozón, új arcokat ismertünk meg, sok emlék került felszínre, sokunkat meghatott a
görög zene, amely szinte megelevenedett a kivetítő vásznon,
ízletes görög ételeket kóstolhattunk meg az étterem jóvoltából,
és nem utolsósorban beszélhettük egymással az anyanyelvünket. Jó az, hogy az összejöveteleken görögül beszélünk, mert
a nyelv gyakorlásával tapasztalati úton tanuljuk a nyelvet, az
újakat és az eddig tanultakat.
Azzal, hogy egymást hallgatjuk,
Ti�z���� „H��fit�rs���”!
megtanuljuk alkalmazni a tiszta
beszélt nyelvet, a helyes kiejtést és hangsúlyozást, s ezzel a
beszédhibáink is korrigálódnak.
Görög anyanyelvünket legfőbb
értékünknek tartjuk és ezért
igyekszünk azt ápolni, nyelvtudásunkat csiszolni. Ami azt
jelenti, hogy az Önkormányzat
keretében működő nyelviskolában folyó gyakorló órákon részt
veszünk. A további program
a gyerekek kedvéért az Állatkertbe vezetett, ahol görög nyelven mutattuk be az állatokat és
élőhelyeiket. Ebben egy görög
tanár is a segítségünkre volt,
aki Görögországból látogatott
el hozzánk. A találkozó, melyen
80 fő vett részt, köztük sok
gyermek, hagyományteremtő
törekvés volt a jövőbeli kapcsolatok ápolása érdekében. Mindenki jól érezte magát. Nagyszerűen sikerültnek tartották
kicsik, s nagyok egyaránt. Nem
mindennap jut el az ember egy
ilyen különleges útra. Mindez
erősítette a közösséget, és az
összetartozás érzését, melynek
kialakulását legfőbb célunknak
tartjuk. Egyre nagyobb értéknek tartjuk azt, hogy sorsunk
közös, hogy ugyanazt a két nyel-
vet beszéljük, ugyanabban a két
hazában élünk és mozgunk, és
ugyanazok a problémáink. Egy
mély ősi érzés él szívünkben,
a tragikus közös sors kettőssége, melyben a két haza iránt
érzett gyöngéd szeretet vegyül
az elszakítottság érzésével. és
csak ez a kis közösség érti, és
kell, hogy értse a bennünk zajló
érzéseket, gondolatokat, melyek
sokszor felkavarják a lelkünket
és életünket. A gyökértelenség,
a messzeszakadás és árvaság
érzése, a közös múlt, közel hoz
bennünket egymáshoz. Támaszt
és biztonságot nyújt a közösségnek ez az összejövetele. Az ilyen
összejöveteleken őseinkről, szüleinkről, szokásainkról esik szó.
Tudatosulnak gyökereink, többet
tudunk meg szokásainkról, arról,
hogy honnan jöttünk. Így őrizzük meg emlékeiket, gondolataikat, munkáikat és így nem tűnik
úgy, hogy elfelejtettük a múltat,
a gyökereinket, ősi hazánkat.
Tatabánya, 2010-07-29
Kukumtzi Natasa
Tatabányai Görög
Kisebbségi Önkormányzat
elnöke
Köszönet
Elő�z�� i� had� kö�z����� �e� �� �jsá��, ��i� h�v�nt� k�p�� . Hig��é��� �� , na�y�� b�ldo� va�y��!
O�vas��, �� s��no� � mo���� �����e� ��� na�y�� ����. E�� ��y�� k�zö�é���� n���� ��� , �h�� cs�� �
�é�� �����e� �e���l��� , 1951-54-��� , �zót� na�y�� �i�k�� t�l��k�z�� �é�� b�rát���m�� .
H�z� �i�k�� j�r�� . T�l�� ��n��� ����� . A�io� And�mo� (Kast��ia�) �e������ ��������.
Oko� g�nd�la�, ho�� � ������ �rás�ka� ma�y���� i� ����ját�� .
Kö�z�n��.
T�v���� s�� �����e� �rás� ��v�n��! M����ho�� �i���� va�y�� , �i�k�� �z�kt�� ös���j��e������� ����n�� .
M�n�������� j� e�é�z�é�e� ��v�n�� .
Εγώ η Μαριάνθη
G��kc��n�e�, 2010. m��u� 31.
6
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Τα νέα μας / Híreink
Προς όλους του ενδιαφερόμενους
Μουσικό Σχολείο
Αξιότιμοι Πρόεδροι και Εκπρόσωποι
Αγαπητοί μας μαθητές και γονείς,
Εκ μέρους της Συντακτικής Επιτρο-
Αυτοδιοικήσεων και Οργανώσεων
πής σάς ενημερώνουμε ότι η εφημερίδα
μας συνεχίζεται να εκδίδεται σε μηνι-
Σας ενημερώνουμε ότι το Μουσικό Σχολείο θ’ανοίξει το πρώτο Σάββατο του Σεπτέμβρη. Θα μας βρείτε
αία βάση. Στόχος μας είναι να προβάλλονται όλες οι Αυτοδιοικήσεις, Σύλλογοι
και Οργανώσεις των Ελλήνων Ουγγαρίας
στην οδό Vecséy 10-12 το πρωί,για εγγραφές και για να
στην εφημερίδα μας. Για την επίτευξη
κανονίσουμε το πρόγραμμα της καινούριας χρονιάς.
στείλετε τα άρθρα και τις ανακοινώσεις
του σκοπού αυτού παρακαλείστε να
Υπενθυμίζουμε ότι τα όργανα που διδάσκονται είναι:
σας στην ηλεκτρονική σελίδα της εφημε-
πιάνο, κιθάρα, μπουζούκι, τουμπερλέκι, μπάσσο και τρα-
στε πρόθυμοι για μία στενή συνεργασία
γούδι.
ρίδας: [email protected]. Είμαμαζί σας!
Με εκτίμηση: Νόρα Γιαννακάκη
Περισσότερες πληροφορίες στο τηλ.70-543-0741.
Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας «Ελληνισμός»
ΣτείΛτε μας τα σχόλια, τις παρατηρήσεις
Σας περιμένουμε!
ή τις προτάσεις σας.
– Ενημερώστε μας για τις δραστηριό-
9 η Πιπιτσούλη στο πανευρωπαικό πρωτάθλημα νέων canoe-kayak flatwater
στη Μόσχα.
η
τητες του Οργανισμού ή Αυτοδιοίκησής
σας ή Επιχείρισής σας. (Ανακοίνωση, Δελτίο Τύπου ή Πρόσκληση, κτλ.)
– Η Συντακτική Επιτροπή παρακαλεί τους
ανταποκριτές και τους αρθρογράφους
τις εφημερίδας μας όπως τις ανταποκρίσεις και τα άρθρα τους να τα αποστέλλουν στο όνομα της Νόρας Γιαννακάκη.
Επίσης σας ενημερώνουμε ότι
η ύλη της εφημερίδας κλείνει στις 10 του μηνός.
Όλα τα άρθρα και ανταποκρίσεις που
δημοσιεύονται εκφράζουν την άποψη
του συγγραφέα και όχι της εφημερίδας
«ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ». Ο κάθε αρθρογράφος
είναι υπεύθυνος για το περιεχόμενο του
γραπτού που δημοσιεύει. Η Σύνταξή μας
έχει όμως το δικαίωμα να κάνει διορθώ-
Ε
ξαιρετική εμφάνιση πραγματοποιήσε η Πιπιτσούλη Σοφία, μαθήτρια του 12τάξιου Σχολείου Ελληνικών Ουγγαρίας, στο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα νέων κάτω των 23 ετών που διεξήχθη στη Μόσχα.
Τελικό είχαμε για τα ελληνικά χρώματα, καθώς η αθλήτριά μας συμμετείχε στο τελικό του Κ1 200μ καγιάκ νέων γυναικών κάτω των 23,
όπου κατέλαβε την 9η θέση.
Η ελληνίδα αθλήτρια κατέκτησε την τρίτη θέση στον ημιτελικό με
χρόνο 43.775 και προκρίθηκε στο τελικό.
σεις ορθογραφίας, ύφους και σύνταξης.
www.canoekayak.gr
lisztikai és mondattani javításokat végezni.
Η Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Minden az újságunkban megjelenő vélemény kizárólag a cikkek íróinak nézetét fejezi ki, és nem az ELLINIZMOSZ
újságét. Minden cikkíró maga felelős a
megjelent cikk tartalmáért. Szerkesztőségünknek azonban joga van helyesírási, stiAz ELLINIZMOSZ Szerkesztőbizottsága
7
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Πολιτιστική ατζέντα
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010
ΜΟΥΣΙΚΗ
Μύδρος
• Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου ώρα:19.00 στο Πολιτιστικό
Κέντρο Radnóti Miklós του Csepel Vénusz u.2.
• Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου ώρα:19.00 στην Αγορά
Petőfi, Bp XIVο διαμ. Zichy Mihály út 14.
• Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου ώρα:19.00 στην Αγορά
Petőfi
• Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου ώρα:19.00 στο ξενοδοχείο
Actor Bp IX. διαμ. Viola u.10.
• Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου ώρα:19.00 στην Αγορά
Petőfi, www.mydros.hu
Mασκαράδες
• Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου ώρα:18.00 στο Φεστιβάλ
Vidor,Nyíregyháza
• Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου ώρα:15.30 στο Φεστιβάλ
Θέρους στο Gyöngyös
• Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου ώρα:18.00 στην Κεντρική
πλατεία του Budaörs
• www.maskarades.hu
Σαράντης
• www.sarantismantzourakis.hu
Συρτός
• www.sirtos.hu
Γ. Στεφανίδου και ορχήστρα
• Τρίτη 7 Σεπτεμβρίου ώρα:18.00 Evezős Bp IIIο διαμ.
Római part 34.
• Κάθε Σάββατο του Σεπτέμβρη 20.00-22.00 στο ΓΥΡΑΔΙΚΟ, Bp IIIο διαμ.Római part Pünkösd-fürdő és
Királyok u.sarkán. Jazzy shake γκρουπ (Liener Márta,
Γ.Στεφανίδου,Β.Αγγελίδης)
www.janula.hu
Kollonay Zoltán πιανίστας
• Καθε Τρίτη του Σεπτέμβρη ώρα:20.30 στο Δημοτικό
Σχολείο του Hévíz.Οπερέττα και ουγγρική μουσική.
Bohemian Group
• Κάθε Τετάρτη του Σεπτέμβρη ώρα:19.30 στο Δημαρχείο του Hévíz
• Κάθε Πέμπτη του Σεπτέμβρη ώρα:19.00 στην καινούρια εκκλησία του Zalakaros,συναυλία εκκλ.οργάνου σε 50’ www.kollonayzoltán.hu
Cosombolis
• www.cosombolis.hu
Παλιό Μπουζούκι
• Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου ώρα:18.00,”Ημέρα Μνήμης” στο Dohánygyár (επέτειος 60 χρόνων) στο
Πνευματικό Κέντρο Törekvés
www.pliobuzuki.net
Πύργος
• Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου από τις 16.00 στο Pécs
„Μέρες για την Οικογένεια”
• Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου 16.00-17.00 στη Λίμνη
8
Sikondai του Komló
• Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου 16.00-19.00 στο Πολιτιστικό Κέντρο Radnóti Miklós του Csepel
www.pyrgos.hu
Balkán Fanatik
• Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου „Ημέρα Ουγγρικού Τραγουδιού” στη Βουδαπέστη
www.balkanfanatik.hu
Zευς
• Κάθε Κυριακή του Σεπτέμβρη 13.00-16.00 στο
ΓΥΡΑΔΙΚΟ Bp IIIο διαμ. Római part Pünkösdfürdő és
Királyok u. sarkán.
ΧΟΡΟΣ
Ήλιος
• Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου ώρα:19.00 στο Pécs
• Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου ώρα:19.00 στο Πολιτιστικό
Κέντρο του Tököl „Βαλκανικός Ήχος”
Φεγγάρι
• Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου ώρα: 18.00 στην Κεντρική
πλατεία της Baja
Χελιδονάκι
• Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου ώρα:16.00 στο Σόπρον
Φεστιβάλ Οίνου Soproni Kékfrankos και εκλογή του
καλύτερου Σεφ
• Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου ”Ημέρα Μνήμης” στο
Dohánygyár (επέτειος 60 χρόνων)
Eλληνισμός
• Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου ώρα:18.00,”Ημέρα Μνήμης” στο Dohánygyár (επέτειος 60 χρόνων) στο
Πνευματικό Κέντρο Törekvés
Χορωδία των Καρυάτιδων
• Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου ώρα:18.00,”Ημέρα Μνήμης” στο Dohánygyár (επέτειος 60 χρόνων) στο
Πνευματικό Κέντρο
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
• 7 Σεπτεμβρίου κυκλοφορεί η βιογραφία της Αθηνάς
Παπαδημητρίου.Διατείθεται στα βιβλιοπωλεία
ΘΕΑΤΡΟ
Αθηνά Παπαδημητρίου
• Τρίτη 7,Τετάρτη 15,Πέμπτη 16 και Παρασκευή 17
ώρα:11.00 „Μπελάδες του δάσους” στο Θέατρο της
Οπερέττας της Βουδαπέστης,Bp. 1065 Nagymező
u.17, www.papdimitriuathina.lap.hu
Επικοινωνία
Γιαννούλα Στεφανίδου
τηλ: 06-70-31-20-783
e-mail: [email protected]
Αύγουστος 2010 • EΤΟΣ: 16°
Πολιτιστική ατζέντα
Elhunyt Papp Árpád
A mediterrán országok nyelvén írt költemények egyik legjelentősebb hazai műfordítója 73 évet élt Papp Árpád
Somogyaszalón született 1937-ben kisparaszti családban. 1955-ben érettségizett a kaposvári Táncsics Mihály Gimnáziumban, majd az ELTE magyar-latin szakán szerzett diplomát. Tanulmányai alatt Kardos László műfordítói szemináriumát is látogatta. Visszakerült Kaposvárra, a hajdani gimnáziumában tanított latint, irodalmat és olasz nyelvet,
később az iskola archív könyvtárát gondozta és közben szerkesztő volt a Somogy című folyóiratban. 1966-tól a
Világirodalmi Lexikon újgörög és ciprusi görög irodalommal foglalkozó részének főszerkesztője volt. Dolgozott a Világirodalom Gyöngyszemei sorozatban és a Modern Olasz Költők Antológiája kötet szerkesztésében.
Papp Árpád Athénban, Cipruson, Krétán, Rómában és Palermóban ösztöndíjasként képezte tovább magát, a máltai
La Valetta Egyetemen pedig vendégprofesszor volt. Több mint száz könyv megjelenését segítette. Egyetlen saját
verseskötete, a Metszéspontok című 1972-ben jelent meg a Magvető Kiadónál, versei 1971-től külföldi folyóiratokban és antológiákban is bekerültek. Mindeközben megszerezte az irodalomtudományok doktora tudományos
fokozatot. Papp Árpád többek között részt vett a magyar írók első világtalálkozójának szervezésében és a Magyarok Világszövetsége kaposvári központjának létrehozásában. Athénban 1982-ben megkapta a Parnasszosz Irodalmi
és Művészeti Társaság aranydiplomáját. Papp Árpádot kitüntették Pro Urbe Kaposvár díjjal, majd 2001-ben Kaposvár díszpolgára lett.
(www.hirado.hu/mti/sonline.hu)
Απεβίωσε ο Árpád Papp
Ένας από τους σημαντικότερους λογοτεχνικούς μεταφραστές ποιημάτων
στη χώρα μας, που γράφτηκαν στις γλώσσες των μεσογειακών χωρών,
έζησε 73 χρόνια. Σε ηλικία 73 ετών απεβίωσε ο Árpád Papp, ποιητής,
λογοτεχνικός μεταφραστής, ιστορικός λογοτεχνίας, καθηγητής. Ήταν
ένας από τους πιο γνωστούς μεταφραστές των ποιητών των μεσογειακών
χωρών. Βρήκε το θάνατο στο νοσοκομείο της πόλης Ajka – ενημέρωσε το
Δημαρχείο του Kaposvár την Τρίτη το βράδυ το Ουγγρικό Γραφείο Ειδήσεων
(ΜΤΙ). Ο Árpád Papp γεννήθηκε στο Somogyaszaló το 1937 σε αγροτική
οικογένεια. Έδωσε τις απολυτήριες εξετάσεις το 1955 στο Λύκειο Táncsics
Mihály στην πόλη Kaposvár, και μετά απέκτησε πτυχίο ουγγρικής και λατινικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Eötvös Loránd. Κατά τη διάρκεια των
σπουδών του παρακολουθούσε τα μαθήματα λογοτεχνικής μετάφρασης
του László Kardos. Ξαναγύρισε στο Kaposvár, όπου δίδαξε στο πρώην λύκειό
του λατινική φιλολογία, λογοτεχνία και ιταλικά, ενώ αργότερα φρόντισε το αρχείο της βιβλιοθήκης του σχολείου.Παράλληλα ήταν συντάκτης στο περιοδικό «Somogy».
Από το 1966 ήταν αρχισυντάκτης του τμήματος της νεοελληνικής και της ελληνόφωνης κυπριακής λογοτεχνίας
της «Εγκυκλοπαίδειας της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας». Εργάστηκε στη σειρά «Τα Μαργαριτάρια της Παγκόσμιας
Λογοτεχνίας» και συμμετείχε στη σύνταξη της Ανθολογίας Σύγχρονων Ιταλών Ποιητών. Ήταν μεταπτυχιακός
σπουδαστής στην Αθήνα, Κύπρο, Κρήτη, Ρώμη και Παλέρμο, και ήταν προσκεκλημένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο La Valetta της Μάλτας. Βοήθησε στην δημοσίευση πάνω από εκατό βιβλίων. Η μοναδική συλλογή ποιημάτων του με τίτλο «Σημεία διατομών» δημοσιεύτηκε το 1972 στον εκδοτικό οίκο Magvető, τα ποιήματά του
κυκλοφόρησαν και σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Εν τω μεταξύ απόκτησε τον επιστημονικό τίτλο
διδάκτορα των λογοτεχνικών επιστημών. Ο Árpád Papp, μεταξύ άλλων, συμμετείχε στη διοργάνωση της πρώτης παγκόσμιας συνάντησης των Ούγγρων ποιητών, καθώς και στην δημιουργία του κέντρου στο Kaposvár της
Παγκόσμιας Ομοσπονδίας των Ούγγρων. Στην Αθήνα το 1982 πήρε το χρυσό δίπλωμα της Λογοτεχνικής και
Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Παρνασσός». Επίσης βραβεύτηκε με το βραβείο Pro Urbe Kaposvár και το 2001 έγινε
τιμώμενος πολίτης της πόλης Kaposvár.
(www.hirado.hu/mti/sonline.hu)
9
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Φόρος τιμής στους νεκρούς μας
ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ (1923 – 2010)
Στις 26 Φλεβάρη 2010 απεβίωσε
η Ιωαννίδου Ελισάβετ. Η Ελισάβετ κατάγεται από τα χωριά της
Φλώρινας. Γεννήθηκε σε φτωχή
αγροτική οικογένεια στο Δασέρι
της Φλωρίνης στις 10 Αυγούστου
2010 σαν παιδί του Χρήστου Αναστασίου και της η Ζωής Στεργίου.
Τα παιδικά της χρόνια τα πέρασε
στο Βροντερό της Φλωρίνης, όπου
τελείωσε το δημοτικό σχολείο. Στα
χρόνια της κατοχής, η οικογένειά
της κυνηγήθηκε από τα όργανα
του Μεταξά, ο πατέρας της φυλακίστηκε, γι’ αυτό πολύ νωρίς τα
αδέλφια της, ο Αναστάσιος και ο
Γιώργος, οργανώνονται στη θρυλική ΕΠΟΝ, και από το 1947 γίνονται μέλη του ΚΚΕ. Με την ίδρυση
του ΔΣΕ γίνονται μέλη της 14ης
μεραρχίας του ΔΣΕ κάτω από την
αρχηγεία το αείμνηστου στρατηγού Ιωαννίδη. Το 1949 στη μάχη
της Φλώρινας χάνουν τη ζωή τους.
Η Ελισάβετ παντρεύεται με τον
Ιωαννίδη και αποκτά ένα αγόρι, το
Δημήτρη το 1946. Με το ολοκαύτωμα των παραμεθόριων χωριών
του Γράμμου Βίτσι αναγκάζονται
να φύγουν από την πατρίδα, και
καταλήγουν στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας το 1949. Η Ελισάβετ εδώ ξαναπαντρεύεται με τον
Χουλιάρα και το 1956 αποκτά το
δεύτερο γιο της τον Φώτη. Η Ελισάβετ από το 1944 ήταν μέλος της
Εθνικής Αντίστασης και του ηρωικού ΕΑΜ και το 1957 έγινε μέλος
του ΚΚΕ. Από το 1951 εργάζεται
στο Kötőipari Szövetkezet μέχρι τη
συνταξιοδότησή της
Η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας, ο Σύλλογος Ελλήνων Ουγγαρίας, οι φίλοι και οπαδοί του ΚΚΕ
εκφράζουν τα συλλυπητήριά τους
στα παιδιά της Δημήτρη και Φώτη,
στη νύφη της Ειρήνη, στα εγγόνια
και δισέγγονά της.
Αιώνια η μνήμη της.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΕΛΗΣ
Szeretett és mélyen tisztelt Édesapám!
Többed magammal búcsúzom ezúton
10
is tőled. Az életed folyamán, mint családfőként, apaként és nem utolsó sorban emberként tehettél, MEGTETTED! Emelt fővel és a tiszteletünk által
övezve indulhatsz hosszú utadra.
Kísérjen téged a szeretetünk, még ha
múlhatatlan és szűnni nem tudó a hiányod. Tudtam, hogy egyszer elérkezik
a pillanat, amikor el kell, hogy engedjelek. Tudtam, hogy fájó lesz, de nem
tudtam és soha nem is tudok erre kellően felkészülni. A TE életed során a fájdalom természetes velejáró volt. Elveszítetted azt és azokat, akik szívedhez
közel álltak. A fájdalmat te az erőd szolgájává tetted. És szolgált is téged. Ellátott a sors kellő fájdalommal ahhoz,
hogy most bátran leírhassam erős voltál, Edesapám. Megpróbálok ezúttal
hozzád hasonló módon a fájdalomból
erőt meríteni...
Tudd édesapám, büszke voltam, vagyok
és leszek is. Büszke vagyok, és szeretve
tisztellek, mert az APÁM voltál a szó
szoros értelmében, és büszke vagyok
emberként a tanításodnak az erkölcsi
értékednek köszönhetően. Most rajtam a sor, hogy tegyem, amit tennem
kell. Nem tudhatom mikor „találkozhatunk”, de addig is, míg ez a nap el
jő, ígérem, hozzád az elveidhez méltó
módon próbálok helytállni mindenben,
és ezt közvetíteni családunknak, ezen
belül is leginkább unokáidnak. Tanítani
őket mindarra, amit TE életedben képviseltél.
Édesapám, búcsúzom, járd hát a végtelent már távozott szeretteinkkel.
Fiad
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Φόρος τιμής στους νεκρούς μας
ΑΦΗΓΗΣΗ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΕΛΗΣ – Απόσπασμα
«…Πετάγομαι πάνω για να κρύψω τη σούβλα, μπερδεύομαι όμως και
Ο
πέφτω πάνω στη φωτιά!. Αλλού η σούβλα αλλού ο Βασίλης!...»
Βασίλης Φιλέλης γεννήθηκε στο Χειμερινό το 1928 από γονείς πρόσφυγες από την περιοχή της Σμύρνης. Είναι
το τρίτο σε ηλικία από τα τέσσερα παιδιά
της οικογένειας του Ανέστη και της Αργυρώς Φιλέλη. Το 1947, όπως και ο ίδιος
αναφέρει στην αφήγησή του, επιστρατεύεται από αντάρτικες ομάδες για να
ενισχύσει τα αντάρτικα Σώματα εναντίον
του Κυβερνητικού Στρατού. Ο εμφύλιος
πόλεμος, ο εμφύλιος σπαραγμός είχε
μόλις πριν από λίγο αρχίσει... Συμμετέχει
σε πολλές μάχες, τραυματίζεται αρκετές
φορές με αποκορύφωμα τον σοβαρότατο
τραυματισμό του στις τελευταίες μάχες
του εμφυλίου στο Γράμμο. Ημιθανής,
μεταφέρεται από συντρόφους του στην
Αλβανία και από εκεί στην Ουγγαρία σε
νοσοκομείο για νοσηλεία. Μετά την αποθεραπεία του παραμένει στη χώρα αυτή
όπου εργάζεται και δημιουργεί την οικογένεια του. Μέχρι σήμερα είναι συνταξιούχος και ζει στη Βουδαπέστη.
Γεννήθηκα στο Χειμερινό Βοΐου στις 16
Νοεμβρίου του 1928 από γονείς πρόσφυγες από την περιοχή της Σμύρνης,
Τελείωσα το Δημοτικό Σχολείο το 1940.
Το χειμώνα στα πρόβατα, το καλοκαίρι
δίπλα στον πατέρα μου στα χωράφια
μέχρι το 1945 όταν πήγαμε στην Θεσσαλονίκη όπου τα πράγματα ήταν παρά
πολύ δύσκολα. Μέναμε κάπου στη Μενεμένη και εκεί είχαμε επίσης πρόβατα (τα
είχαμε κατεβάσει από το χωριό με τα
πόδια στη Θεσσαλονίκη).Το πρώτο εξάμηνο τα βοσκούσαμε σ’ ένα μέρος όπου
ήτανε και βλάχοι. Τα βοσκοτόπια ήταν
λίγο έξω από τη Μενεμένη. Την άνοιξη
του 1946, ο πατέρας μου δεν ξέρω τι σκέφτηκε και αποφάσισε να επιστρέψουμε
πίσω στο χωριό. Αργότερα έμαθα ότι ο
θείος μου ο Τζαβάρας που ήταν αξιωματικός του Στρατού, προσπάθησε να πείσει τον πατέρα μου να μη φύγει από τη
Θεσσαλονίκη γιατί εν τω μεταξύ άρχισε
ο Εμφύλιος Πόλεμος. Είχε ήδη χτυπηθεί
το Λιτόχωρο. Αλλά βέβαια ο πατέρας
μου δεν τον άκουσε. Έτσι η ζωή άρχισε
να κυλάει όπως και πρώτα στο χωριό
μέχρι και τον Φεβρουάριο του 1947 στις
16 του μηνός οπότε και με επιστράτευσαν οι αντάρτες. Αυτή ήταν η δεύτερη
επιστράτευση. Η πρώτη έγινε τον Ιανουάριο του 1947 και τότε πήραν τον Κώστα
Μαυρίδη (του Χαράλαμπου), τον Σπύρο
Ηλιου, τον Σίμο Μαυρίδη, τον Ψαρά και
κάποιους άλλους που δεν θυμάμαι αυτή
τη στιγμή, κάπου 7 - 8 άτομα. Μας πήραν
τότε γιατί στις 23 Φεβρουαρίου ήταν η
γιορτή της ΕΠΟΝ και θέλανε να επιστρατευθούνε νέους για την γιορτή αυτή.
Εμένα με τον Θόδωρο μας είχαν σε ένα
τμήμα ενώ το Οδυσσέα σε άλλο. Σ’ ένα
χωριό που το λέγανε Δέντσκο ήμουνα με
τον Χατζηπαυλίδη τον Κώστα και να σας
πω ένα περιστατικό που τόλεγα προχθές
στον Θόδωρο και γελούσαμε. Είμαστε
λοιπόν επάνω στο Δέντσκο, στο Σταυρό
κι έκανε πάρα πολύ κρύο, χιονοθύελλα.
Εμείς είχαμε πάει σ’ ένα χωριό προς την
Ήπειρο και μαζέψαμε κάποια γίδια και
πρόβατα για να χουμε να τρώμε. Εκείνη
τη βραδιά επειδή έκανε πάρα πολύ κρύο
και για να μη κοιμηθούμε, ο Χατζηπαυλίδης έδωσε σε κάθε ομάδα από ένα σφάγιο και λέει όλη τη νύχτα να ασχολείστε
για να μην παγώσετε. Βέβαια είχαμε κάνει
κάτι ψευτοκαλύβια και ανάψαμε φωτιές.
Στην ομάδα τη δικιά μου είχαν δώσει ένα
κομμάτι σαν ψοφίμι! Εγώ λέω, αυτό το
πράμα δεν το τρώω. Είχαμε ένα παιδί
από το Καστανόφυτο, Διαμαντόπουλος
Γιώργος λεγότανε,ο οποίος ήταν στρατιώτης, έφυγε από το Στρατό και ήρθε
σε μας. Του λέω λοιπόν του Διαμαντόπουλου. -Ρε Γιώργο αυτό το πράμα δεν
τρώγεται! Δεν πάμε να πάρουμε μια γίδα
μόνο για μας; -Πάμε, μου λέει. Τα ζώα τα
είχαμε σ’ ένα κλειστό μέρος κάπου εκεί
κοντά. Μόλις μπήκαμε μέσα και πιάσαμε
μια γίδα, αυτή άρχισε να βελάζει δυνατά,
ξεσήκωσε τον κόσμο!. Ανησύχησαν οι
γύρω σκοπιές. -Τι γίνεται ρε παιδιά,
φωνάζει κάποιος σκοπός. Εμείς τότε το
ρίχνουμε στην παλαβή. -Λύκος!, λύκος!
Έτσι, χωρίς να μας καταλάβουν παίρνουμε τη γίδα και αφού τη σφάξαμε τη
βάζουμε στη σούβλα. Στο χώρο πού ήμασταν είχαμε ένα μεγάλο ρολόι και έρχονταν κατά διαστήματα οι σκοποί και βλέπανε την ώρα. Λέω λοιπόν στον Θόδωρο
και στους άλλους. -Εσείς θα παρακολουθείτε μήπως έρχεται κάποιος σκοπός.
Μόλις τον δείτε να με ειδοποιήσετε για
να κρύψω τη σούβλα με τη γίδα. Έτσι και
έγινε. Σε κάποια στιγμή φωνάζει κάποιος.
-Έρχεται, έρχεται! Πετάγομαι πάνω για
να κρύψω τη σούβλα, μπερδεύομαι όμως
και πέφτω πάνω στη φωτιά!. Αλλού η
σούβλα αλλού ο Βασίλης! Είχαμε εκεί ένα
πάρα πολύ καλό παιδί από την Πλάζομ,
τον Καραμητόπουλο Ηλία. Αυτός λέει.
-Αύριο θα το πω στο Λοχαγό! -Ρε συ, του
λέμε εμείς, κάτσε καλά, τι είναι αυτά που
λες. Εγώ εν τω μεταξύ είχα κόψει το ψητό
σε δώδεκα κομμάτια, τόσοι ήμασταν εκεί,
και τα μοίρασα. Αυτός δεν πήρε το κομμάτι του. Το πρωί πηγαίνει στον Χατζηπαυλίδη και του αναφέρει ότι έγινε. Με
φωνάζει ο λοχαγός και μου λέει: -Έλα
εδώ ρε κατσικοκλέφτη, τι έγινε χθες;
-Τίποτε κ. Λοχαγέ, είπαμε να φάτε εσείς
να φάμε και εμείς! Γέλασε ο Χατζηπαυλίδης και μου δείχνει ένα κομμάτι κρέας
που του είχε φέρει ο Καραμητόπουλος.
Έτσι έγινε αυτή η υπόθεση χωρίς άλλα
παρατράγουδα.
11
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος ... μια Ελλάδα
A
A szentesi görögök élő öröksége
XVIII. század első harmadában
számos görög telepedett le
Szentesen. 1753-ból ismert a szentesi görög kereskedő testvérpár,
Tódor Mihály és Tódor Márton: a
kunszentmártoniaktól vették bérbe
ökreik legeltetése céljából Csorbapuszta egy részét, a kúthasználattal
együtt. 1770-ben e pusztát a görög
kereskedők 300 ló legeltetése miatt
bérelték, majd innen vitték föl paripáikat a júniusi pesti, vagy pedig a
váci vásárra.
A templom déli homlokzata:
Szent Miklóst ábrázoló freskó;
márványtábla az egyházalapító
görögök neveivel; a tábla mellett barokk márványkereszt.
A Szent Miklós görög ortodox templom (Szentes).
1784-ben megalakították önálló
egyházközségüket: a görög családok (Haris-, Hadzsy, Gibba,
Gyuricza, Kálló, Papp) alapítványokat tettek a fenntartása érdekében.
A görög templom 1786-ban készült
el: ekkor szentelték fel a Szent Miklós tiszteletére (az 1900-as évek
elején először egy favázas harangtoronnyal, és 1927-ben a ma is látható 22 méteres kőtoronnyal egészült ki).
A héttengelyes, háromszintes, aranyozott, műmárványozott, fa vázrendszerű, copf stílusú ikonosztázion 39
táblából áll: feliratai görög nyelvűek.
12
Két jelentős görög családot emelnék ki a szentesiek közül: a Harist
és a Hadzsyt. A Haris-családnév
Tokajban, Zimonyban is előfordult;
sőt 1854-ben a szegedi kereskedői testület egyik tagja volt Haris
Simon. A Haris-család a görög
Kozani városából származott. Szentesen földműveléssel és kereskedéssel is foglalkoztak. Haris János
felesége görög Popovits Zsófia volt
(Nagykőrösön született): az 1780as években Pestre költöztek. Utódaik közül többen is itt éltek: Haris
Tivadar; és testvére, Haris Demeter, valamint ez utóbbi fiai, Haris
János, Haris György, Haris Sándor
és Haris Pál cselekvőn voltak jelen
Szentes görög közösségében. Haris
János városi orvos lett 1846-ban: 75
éves korában hunyt el Budapesten
1889. március 16-án (fő szakkönyve:
„Dissertatio inaug. medica de
officiis circa gravidas. Vindobonae,
1841.”). 1871-ben a görög kormány
Budapesten görög konzulátust is
felállított, melynek élére görög
királyi főkonzulként Haris Sándort,
majd pedig (a halála után) testvérét, Haris Pált nevezték ki. Haris
Pál (Szentes, 1829-1902) Görögország és Magyarország között kereskedelmi összeköttetéseket létesített. Haris Pál (Szentes, 1829-1902)
Görögország és Magyarország
között kereskedelmi összeköttetéseket létesített: a jelentős működést
megvalósító „Hariseion Alapítvány”
ennek egyik legfőbb intézménye
volt.
A másik igen nagy jelentőségű
görög család a Hadzsyak voltak. (E
név is előfordul más magyar városban: Hadzsi János és Hadzsi György
1692-ben a debreceni görögök
közé tartoztak; a tokaji görög kompánia tagja volt 1711-ben Hadzsi
György.) A Hadzsy név a XVIII. század közepétől ismeretes Szentesen. Hadzsy Konstantin 1774-ben
tette le a hűségesküt Az első jelentős tagjuk Hadzsy György Szentesen született 1800. március 16-án.
Jogi tanulmányokat folytatott, majd
ügyvédi irodát nyitott: segítette az
örökváltsági szerződés előkészítését és megkötését, ezáltal Boros
Sámuel főjegyző (későbbi főbíró,
majd polgármester) egyik legközelebbi munkatársává vált. 1835től számos városi tisztséget viselt:
előbb Boros Sámuelt helyettesítette
a jegyzői poszton, 1837-ben számvevővé, 1840-ben városi tanácsnokká választották, 1842-től jegyző,
1846-1848 között pedig főjegyző és
levéltárnok volt. Tevékenyen részt
vett az 1848-1849-es forradalom
és szabadságharc eseményeiben.
1848. március végétől közreműködött a nemzetőrség megszervezésében: beválasztották a 16 tagú
Szentesi Közcsendi Választmányba
(többek között a szentesítésre váró
áprilisi törvények ismertetését, és a
nemzetőrség szervezését kapta feladatul).
Αύγουστος 2010 • EΤΟΣ: 16°
Όλος ο κόσμος ... μια Ελλάδα
1848. július 16-án elindultak a Délvidékre a rácok ellen az első szentesi nemzetőr gyalogosok: parancsnokuk Hadzsy György százados
volt. 1849 januárjától városi főkapitányként is tevékenykedett. Általános ismertségnek örvendett, főként
Csongrád vármegyében. A híres irodalmi Kisfaludy Társaság támogatói
közé tartozott az 1860-as években
Hadzsy György.
Fényes Elek 1851-ben így írt Szentesről: „600 n. e. (nem egyesült) óhitű” lakott 1851-ben, akik
„nyelvökre mindnyájan magyarok. „Van a görögöknek is egy kis
sz. egyházok…”. A magyarországi
görögkeleti egyház szervezését
szabályozni kívánó 1868. évi IX.
törvénycikk tárgyalásakor a szentesi görög eredetű ortodox vallásúak (a pesti és a kecskeméti görögökkel együtt) az országgyűléshez
benyújtott petíciójukban hangoztatták magyarságukat; és ugyanakkor ragaszkodtak magyarországi
görög őseiktől származó jogaikhoz.
A szentesi görögkeleti görög egyházközség alapításától fogva az
elkülönült gyülekezetek közé tartozott: a magyar királyi kormány
által gyakorolt legfőbb felügyelet
alatt állt, és a törvény biztosította,
hogy szabadon gyakorolhassák történelmileg kialakult jogaikat, szokásaikat; a szertartás nyelve a görög
maradt; az egyháztanácsot kizárólag az egyházalapító görög családok tagjai és leszármazottaik alkották (ők kezelték az egyházi és letéti
vagyonokat, ők választották papjaikat és iskolamestereiket).
Az egyházalapító és fenntartó görög
családok létszáma egyre csökkent,
viszont a helyi román népesség
rohamosan növekedett. A görögök
megengedték, hogy a román hívők
a papjaik közreműködését igénybe
vehessék, templomukat, iskolájukat
és temetőjüket használhassák. De
egyebekben semmiféle jogi értelmű
közösséget nem vállaltak velük,
mivel a románok sem az egyházi
vagyonhoz, sem az egyházközség
fenntartásához nem járultak hozzá.
1902-ben komoly viszály alakult
ki: az aradi román püspök Lukucia
Mihály adminisztrátort küldte Szentesre, aki összehívott egy zsinatot; és a görögökön kívül meghívta
a jóval nagyobb létszámot kitevő
románokat is. A görögök törvénytelennek minősítették az eljárást:
tiltakozásuk kifejezéseként nem
jelentek meg a zsinaton. A megjelent románok megalakították az
ún. plébániai bizottságot, a plébániai gondnokságot, román származású gondnok lett az addigi görög
gondnok helyett: az új gondnok a
megszerzett kulccsal a templomot
nyomban bezárta, hogy a görögök
az őseik által felépített templomba
be se mehessenek a tudta nélkül.
Az ógörög szertartási nyelv helyett
bevezették a román nyelvet; az
évszázados gyakorlat által szentesített autonóm egyházi szervezetet
megsemmisítették; az alapító szentesi görög családokat az egyházközség ügyeinek vezetéséből kizárták. Megsemmisítették a „szentesi
görög keleti görög egyház” köriratú
ősi pecsétnyomót is: új, az átszervezést tükröző pecsétnyomót rendszeresítettek.
A szentesi görög alapítású egyh á z kö z s é g
megdöbbentően
súlyos helyzetbe került: a félreállított görög származású elöljárói, Gyuricza Szilárd főgondnok
és Gyuricza István egyházi jegyző
1902 szeptemberében ősi jogaikra hivatkozva beadványt juttattak
el Wlassics Gyula vallás- és közoktatásügyi miniszterhez: rögzítették
az igaz tényeket, és hogy a helyi
románok az egyházközség fenntartásához soha nem járultak, a görög
egyházközségnek nem is voltak
tagjai, csak az istentiszteleten lehettek jelen. A pénzügyi nehézségeket
igazolja egy levél, amit 1903 áprilisában a fenti két szentesi görög
egyházfi írt Pestre, Lyka Emil „görög
keleti görög egyházfő” részére a
„szentesi özv. görög nők” részére
kért segély ügyében. A miniszterhez
címzett beadvány később sikerrel
járt: az évekig tartó hivatali vizsgálat eredményeként a miniszter
1905. március 29-én kelt leiratával a
görögöknak adott igazat.
Hosszú időn át Szentes jellegzetes épületének számított egy földszintes sarokház, amit Haris György
és Haris Pál építtettek fel: a Harisbazár számos boltnak helyet adó
üzletházként 1892 novemberére
készült el. A mai szentesi Kossuth tér korábbi neve Piac tér volt:
e főtér keleti oldalán állt a Harisbazár épülettömbje (az 1960-as
évek elején lebontották).
A görög templomon kívül egy
emléktábla is emlékezteti a napjainkban Szentesen járó utazót a régi
görögökre. A fentebb már ismertetett Hadzsy György elsőszülött fia,
dr. Hadzsy János (Szentes, 1851.
április 5-1903. június 13., Topolya) igazi emberbarát volt: mindenkin segíteni akart, a nincsteleneket
ingyen gyógyította. Orvosi tevékenységével érdemelte ki, hogy
emléktáblát helyeztek el a ma is
létező szülőházán (Szentes, Ady
Endre u. 8.).
Dr. Diószegi György Antal
Fontosabb források:
Nagy Márta: Görög egyházművészeti emlékek Magyarországon.
Debrecen, 1996. 70.
B. Z.: Dr. Hadzsy János. In. Hét nap.
Vajdasági magyar hetilap. Szabadka, 2007. december 19.
Labádi Lajos: Az önálló egyházi
szervezet erőszakos átalakítása.
Száz éve megalakult a görögkeleti magyar egyház. (II.) és (III.) In.:
Szentesi élet XL. évfolyam 32. szám
2008. augusztus 15.; 33. szám
2008. augusztus 2008. augusztus
22.
13
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος ... μια Ελλάδα
Οι ρίζες μας
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΓΥΡΑΣ
« …εάν και τώρα επικρατούσε η ίδια εκείνη κατάταση τα ίδια θα έκανα.»
Α
πό καιρό σκεφτόμουν να γράψω λίγες
θούσα τους γονείς μου στις αγροτικές και
επαίνους και βραβεία από την διεύθυνση της
γραμμές στην εφημερίδα μας «ΕΛΛΗ-
κτηνοτροφικές δουλειές. Όλοι μας δουλεύαμε
επιχείρησης. Επίσης έπαιρνα μέρος σ’ όλες τις
ΝΙΣΜΟΣ» για τη ζωή και τους αγώνες του
σκληρά για την επιβίωση της πολυπληθούς
εκδηλώσεις των οργανώσεων μας, και βοη-
αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και του
οικογένειάς μας. Η ζωή μας κυλούσε ήσυχα,
θούσα στην εκπλήρωση των καθηκόντων
ΔΣΕ σ. Μιχάλη Αργύρα, ενός από τους λίγους
με τις χαρές και τις λύπες, με τα καθημε-
μας.
βετεράνους του κινήματος που ζει στην
ρινά προβλήματα που αντιμετωπίζαμε όλοι
Το 1950 έγινα μέλος του δοξασμένου ΚΚΕ, και
Βουδαπέστη. Όμως όλο και αναβάλλονταν
οι αγρότες εκείνης της εποχής. Στην κατοχή
από τότε παραμένω πιστός και ακλόνητος
η συνάντησή μας για διάφορους λόγους.
ολόκληρη η οικογένειά μας πήρε δραστή-
στις ιδέες μας στα πανανθρώπινα ιδανικά
Τελικά αποφάσισα να τον επισκεφτώ στην
ρια μέρος και αγωνιστήκαμε από τις γραμ-
μας. Το 1962 παντρεύτηκα με την Ουγγα-
κατοικία του, στο 8ο Διαμέρισμα Népszínház
μές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ-ΚΚΕ εναντίον
ρέζα Βικτόρια Σάμπο, με την οποία αποκτή-
u. 24. Ο σ. Μιχάλης, όπως πάντα, και τώρα
των ξένων κατακτητών και των συνεργα-
σαμε δυο κόρες, την Μαρία και την Κατίνα,
με δέχτηκε ευδιάθετος και με χαρά, με την
τών τους. Ο μεγαλύτερος αδελφός μας ο
τις αναθρέψαμε με πολλές δυσκολίες. Και
κόρη του Μαρία, η σύζυγός του Βικτόρια
Δημήτρης, ο οποίος πολέμησε στο Αλβανικό
οι δυο αποφοίτησαν από μεσαίες λογιστι-
δυστυχώς βρίσκονταν στο νοσοκομείο. Τον
μέτωπο, κατατάχτηκε από τους πρώτους
κές σχολές, και σαν λογίστριες δουλεύουν.
ρώτησα πως πάει η υγεία του. «Ανάλογα με
στα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ, καθώς και
Η μια κόρη μας η Κατίνα παντρεύτηκε στην
τα χρόνια μου που κουβαλάω, το Μάρτη
ο σύζυγος της αδελφής μας, Κατίνας, Σερα-
Ελλάδα και κατοικεί στη γενέτειρά μου, στο
έκλεισα τα 92, είμαι σχετικά καλά, απαντάει.
φείμ Πετάμης. Μετά την απελευθέρωση της
χωριό Κομάτι-Χαλκιδικής. Μας δώρισαν και
Περπατώ, παίρνω τα φάρμακα, πίνω και από
πατρίδας μας και την συμφωνία της Βάρ-
ένα χαρτωμένο εγγονάκι, την Ελενίτσα, για
κάνα ποτηράκι κρασί, και φυσικά παρακο-
κιζας, αντί της αναγνώρισης από την πολι-
το οποίο χαρήκαμε πάρα πολύ και το καμα-
λουθώ στην τηλεόραση τα γεγονότα, της
τεία, των υπηρεσιών μας που προσφέραμε
ρώνουμε. Στην Ελλάδα πηγαίνουμε κάθε
εσωτερικής και διεθνούς κατάστασης, έτσι
στην πατρίδα για τη λευτεριά της, δεχθή-
χρόνο, και μένουμε στο όμορφο χωριό μας,
περνάνε οι μέρες, οι μήνες μου. Δεν συνηθίζω
καμε καταδιώξεις και εκβιασμούς από τις
όπου έχουμε κτίσει και ένα σπιτάκι, έχουμε
να παραπονιέμαι. Εξάλλου με τα παράπονα
παρακρατικές τρομοκρατικές συμμορίες που
και έναν πλούσιο κήπο, με τον οποίο ασχο-
δεν βγαίνει τίποτε. Για την αντιμετώπιση των
δρούσαν και στην περιοχή μας. Τον αδελφό
λούμαστε. Αγαπητέ σ. Θανάση, περίπου αυτή
δυσκολιών της ζωής, χρειάζεται μεγάλη υπο-
μας ΕΛΑΣ-ίτη Δημήτρη τον φυλάκισαν στην
ήταν, είναι η ζωή μου, η σταδιοδρομία μου.
μονή και βούληση. Ο άνθρωπος θα πρέπει να
Θεσσαλονίκη. Έτσι αναγκάστηκα και ‘γώ να
Τώρα γέρασα, είμαι 92 χρονών, όμως δεν
είναι αισιόδοξος, σ’ όλη του τη ζωή.» «Έχεις
καταφύγω στο βουνό και να καταταχτώ στο
το βάζω κάτω, δεν απογοητεύομαι, αγω-
δίκιο σ. Μιχάλη, εμείς σαν άνθρωποι και
ΔΣΕ. Η 6η Μεραρχία που ανήκα, και είχε διοι-
νίζομαι για τη ζωή και τα ιδανικά μας.» «Σ.
αγωνιστές δεν πρέπει να το βάζουμε εύκολα
κητή τον ξακουστό Γιώργο Πετρίδη, έδωσε
Μιχάλη, άκουσα με προσοχή την αφήγηση
κάτω, αλλά να παλεύουμε και να αγωνιζό-
πολλές μάχες εναντίον των αντιδραστικών
της πολυτάραχης ζωής σου, και τις θυσίες
μαστε για την προσωπική και οικογενειακή
τμημάτων της μοναρχοφασιστικής κυβέρνη-
που πρόσφερες για την πατρίδα. Θα θελα
μας ζωή, και για την πραγμάτωση των ιδα-
σης της Αθήνας, και των αγγλο-αμερικάνων
να σε ρωτήσω: Αν τώρα άρχιζε η ζωή σου,
νικών μας. Επειδή γνωρίζω, πως και η δικιά
ιμπεριαλιστών. Σε μια από αυτές της μάχες
τι θα κανες καλύτερα;» «Για τους αγώνες μας
σου μακρόχρονη ζωή ήταν πολυτάραχη, και
το 1949 το καλοκαίρι τραυματίστηκα. Μετά
και τις θυσίες που πρόσφερα εγώ και η οικο-
πιστεύω να είναι ενδιαφέρουσα για τις νέες
την λήξη του ένοπλου αγώνα μας, περάσαμε
γένεια για την ελευθερία, ανεξαρτησία και
γενιές, θα ήθελα να μας διηγηθείς λίγα πράγ-
με πολλά άλλα ένοπλα τμήματα του ΔΣΕ
την δημοκρατία της πατρίδας, όχι μόνο δεν
ματα από την δικιά σου δράση, και τους
στην Λ.Δ. της Βουλγαρίας. Λίγο αργότερα
μετάνιωσα για τίποτα από τις πράξεις μου,
αγώνες σου, για την ελευθερία και την προ-
στις αρχές του έτους 1950 μεταφερθήκαμε
αλλά αισθάνομαι υπερηφάνεια. Απαντώ-
κοπή της πατρίδας μας, πώς πέρασες τη ζωή
στην Ουγγαρία, όπου μας δόθηκε πολιτικό
ντας στην ερώτησή σου, εάν και τώρα επι-
σου, πώς συνδέθηκες με το κίνημα του λαού
άσυλο. Εγώ εδώ έμαθα την τέχνη κονσερβο-
κρατούσε η ίδια εκείνη κατάσταση τα ίδια θα
μας κ.ά».
ποιού και έως την συνταξιοδότησή μου δού-
έκανα.» «Αγαπητέ Μιχάλη, από μέρος των
«Γεννήθηκα το 1918 τον Μάρτη στο χωριό
λευα στο μεγάλο εργοστάσιο κονσερβοποιίας
αναγνωστών της εφημερίδας μας «ΕΛΛΗΝΙΣ-
Γομάτι-Χαλκιδικής. Οι γονείς ήταν αγρότες
της συνοικίας Kőbánya. Ένα μεγάλο χρονικό
ΜΟΣ» σας εύχομαι δύναμη, υγεία, και καλά
– κτηνοτρόφοι. Ήμασταν έξι αδέλφια, τέσσε-
διάστημα ήμουν υπεύθυνος στους συμπα-
γεράματα. Σ’ ευχαριστώ για την συνέντευξη.»
ρις κόρες και δύο αγόρια. Εγώ ήμουν κατά
τριώτες Έλληνες που εργάζονταν σ’ αυτό το
«Και ‘γώ σας ευχαριστώ.»
σειρά το τέταρτο παιδί τους. Στο χωριό μου
εργοστάσιο. Για την δραστήρια συμμετοχή
τελείωσα το Δημοτικό Σχολείο. Μετά βοη-
μου στην παραγωγή πήρα αρκετές αμοιβές,
14
Θανάσης Ζιανός
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Όλος ο κόσμος ... μια Ελλάδα
ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ – VIDÉKEN
της Νικολέττας Μήλιου
δεύτερη διασπορά: ο παππούς μου ως αιχμάλωτος των Γερμανών κατά το 2ο παγκόσμιο
πόλεμο μεταφέρθηκε στο Szentes της Ουγγαρίας, όπου και εγκαταστάθηκε και παντρεύτηκε μετά την απελευθέρωσή του. Οι περισσότεροι Έλληνες της πόλης όμως ήρθαν από
τις τουρκοκρατούμενες πόλεις Κοζάνη και Σιάτιστα. Πριν από 250 περίπου χρόνια ίδρυσαν
τον ελληνορθόδοξο ναό του Szentes, και σύμφωνα με το δημοτικό αρχείο η ελληνική κοινότητα εκείνα τα χρόνια αριθμούσε 100 οικο-
Ω
γένειες.
κές αυτοδιοικήσεις συνέχισαν ή ξεκίνησαν
Οι Έλληνες κατέβαλλαν κάθε οικονομικό μέσο
τη λειτουργία τους στην Ουγγαρία. Διάφο-
για ν’ αγοράσουν κτήματα μέσα στην πόλη,
ρες κοινότητες, μακριά από τη Βουδαπέστη
με αποτέλεσμα όλα τα καταστήματα μαζί με
προσπαθούν να διαφυλάξουν παραδόσεις
το σχολείο και τον ναό τους να βρίσκονται
και έθιμα με καρδιά και ψυχή. Η παρούσα
σε κεντρικά σημεία, σχηματίζοντας ένα ενι-
σειρά συνεντεύξεων ξεκίνησε με σκοπό να
αίο σύνολο στο κέντρο του Szentes. Αυτά τα
γνωριστούμε καλύτερα μεταξύ μας εμείς
συμπλέγματα καταστημάτων ονομάζονταν
οι Έλληνες, ζώντας σε διάφορα σημεία της
«ελληνικές γωνιές» ή «ελληνικές αυλές». Το
Ουγγαρίας – είτε στην πρωτεύουσα είτε
σύνολο αυτό δυστυχώς δεν υπάρχει σήμερα
στην επαρχία. Κάθε μήνα θα σας παρου-
εξαιτίας της πολιτικής που ασκούσε το προη-
σιάζουμε κι από μία ελληνική μειονοτική
γούμενο καθεστώς: τότε κρατικοποιήθηκαν τα
αυτοδιοίκηση της επαρχίας. Δέκατός μου
ακίνητα της εκκλησίας. Στις μέρες μας διαθέ-
συνομιλητής ήταν ο Κωνσταντίνος Χορευ-
τουμε μόνο τον ναό, την ενορία και το νεκρο-
τός, πρόεδρος της Μειονοτικής Αυτοδιοί-
ταφείο, στα οποία δίνουμε όμως μεγάλη προ-
κησης Ελλήνων της πόλης Szentes. Μιλή-
σοχή: πήραμε ενεργό μέρος στις ανακαινίσεις
σαμε για θέματα παρελθόντος, παρόντος,
και καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες να
μέλλοντος, για τις αρχές και το σήμερα.
τα συντηρούμε συνεχώς. Είναι αξιοσημείωτο,
Όσοι γνωρίζουν το Szentes είναι σίγουρο
ότι απέναντι από τον ναό σήμερα υπάρχει ένα
ότι το πρώτο πράγμα που θα σκεφτούν
μαγαζάκι, η «Ελληνική Γωνία», και στη θέση
σχετικά με την πόλη είναι η πανέμορφη
του παλιά υπήρχε μια μεγάλη σειρά από κατα-
ελληνορθόδοξη εκκλησία, που εμπλουτί-
στήματα Ελλήνων εμπόρων.
ζει πολιτιστικά ολόκληρο τον δήμο με τη
Έχει καμία σχέση το κατάστημα αυτό με
έντονη θρησκευτική ζωή που υπάρχει ανά-
τον Ελληνισμό, υπάρχουν ελληνικά προϊό-
μεσα στους Έλληνες και τους Ούγγρους
ντα;
κατοίκους.
Σήμερα είναι ζαχαροπλαστείο και έχει καθαρά
Ο Ελληνισμός του Szentes έχει ιστορία πολ-
ουγγρικό χαρακτήρα.
λών αιώνων. Από που κατάγονται οι ομο-
Ποια είναι η κατάσταση της ελληνικής κοι-
γενείς της περιοχής;
νότητας του Szentes στις μέρες μας;
Μπορούμε να πούμε ότι σήμερα οι Έλληνες
Φέτος έχουμε πάλι εκλογές και 38 Έλληνες
της πόλης είναι βασικά απόγονοι της πρώτης
ψηφοφόροι εγγράφηκαν στον εκλογικό κατά-
διασποράς, γιατί ελάχιστα μέλη της δεύτερης
λογο μειονοτήτων του δήμου. Είναι όμως
εγκαταστάθηκαν στην περιοχή αυτή. Υπάρ-
σίγουρο ότι υπάρχουν πολλοί περισσότεροι
χουν βέβαια και εξαιρέσεις, η οικογένειά μου
ελληνικής καταγωγής κάτοικοι: αν πάρουμε
για παράδειγμα κατάγεται από τη Μικρά Ασία,
υπόψη ότι πριν από 200 χρόνια εγκαταστά-
και δεν ανήκει ούτε στην πρώτη, ούτε στην
θηκαν 100 οικογένειες που ήταν μάλιστα
ς αποτέλεσμα των μειονοτικών εκλο-
Πώς περνούσαν τη ζωή τους οι Έλληνες
γών του 2006, 14 επαρχιακές ελληνι-
εκείνη την εποχή;
μεγάλες (συνήθως με 5 ή 6 τέκνα η καθεμιά),
τότε ο πραγματικός αριθμός του εδώ Ελληνισμού πρέπει να ήταν γύρω στα 800-1000
άτομα. Αντιστοιχώντας τον αριθμό αυτό με
τους υπόλοιπους κατοίκους του Szentes την
εποχή εκείνη, μπορούμε να πούμε ότι ο κάθε
δέκατος κάτοικος ήταν σίγουρα Έλληνας. Με
την πάροδο του χρόνου, λόγω της αφομοίωσης, η ελληνική καταγωγή άρχισε σιγά σιγά
να ξεχνιέται, άρα σήμερα στην περιοχή του
Szentes ασφαλώς και υπάρχουν περισσότερα
από 38 άτομα με ελληνικές ρίζες.
Από πότε λειτουργεί στην πόλη ελληνική
αυτοδιοίκηση;
H Μειονοτική Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του
Szentes σχηματίστηκε το 2006, αυτή είναι
δηλαδή η πρώτη μας τετραετία. Ευτυχώς και
φέτος καταφέραμε να ξεπεράσουμε το όριο
των 30 ψηφοφόρων, πράγμα που μας δίνει
ελπίδα ότι θα συνεχίσουμε το έργο μας.
Μπορούμε να πούμε ότι τα τελευταία χρόνια – εκτός από μερικές εξαιρέσεις – στις
ελληνικές κοινότητες της επαρχίας οι ελληνικές εκδηλώσεις εμφανίστηκαν μετά την
ίδρυση τοπικών ελληνικών μειονοτικών
αυτοδιοικήσεων, οι οποίες έχουν πλέον
τη δυνατότητα να καλύπτουν έξοδα. Το
Szentes όμως έχει ξεχωριστή θέση, γιατί
διαθέτει ελληνικό ναό. Τι ρόλο παίζει η
εκκλησία σας στην κοινωνική ζωή;
15
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος ... μια Ελλάδα
εκκλησίας και ελληνικής αυτοδιοίκησης.
προφίλ τις διάφορες ελληνικές τοπογραφίες.
Ποια είναι η σχέση του ναού με τους ομο-
Εκτός από πίνακες, υπάρχουν και σκακιέρες,
γενείς της πόλης;
αγάλματα, καλλυντικά από ελαιόλαδο, εικονί-
Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι για το ότι
σματα.
έχουμε δικό μας ελληνορθόδοξο ναό, επειδή
Όλα τα είδη είναι από την Ελλάδα;
ελάχιστες ελληνικές κοινότητες της Ουγγαρίας
Ναι, όλα είναι ελληνικής παραγωγής.
είναι σε παρόμοια θέση. Στο Szentes υπάρ-
Νομίζω ότι είναι πολύ χρήσιμη σελίδα για
χει έντονη θρησκευτική ζωή: χαιρόμαστε ότι
όσους δεν έχουν την ευκαιρία να πάνε στην
H Μειονοτική Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του
πάρα πολλοί παίρνουν μέρος σε κάθε ορθό-
Ελλάδα κι όμως θέλουν να κάνουν δώρο
Szentes ιδρύθηκε από εκείνους που εγγρά-
δοξη εορτή, γίνονται τακτικά λειτουργίες,
κάτι ελληνικό. Μήπως θέλετε να προσθέ-
φηκαν στον εκλογικό κατάλογο μειονοτή-
γάμοι, βαφτίσια. Να τονίσω την σπουδαιό-
σετε και κάτι άλλο πριν κλείσουμε;
των, από τους ίδιους δηλαδή που πηγαίνουν
τητα του ιερέα μας Δημήτρη Νάτσκεμπια, ο
Πρέπει να τονίσω επίσης ότι στο Szentes
τακτικά στην ελληνική εκκλησία, έτσι η ίδρυση
οποίος πάντα μας κάνει πανέμορφες λειτουρ-
υπάρχει και ελληνικό νεκροταφείο, διότι οι
και οι δραστηριότητές μας συνδέονται άμεσα
γίες.
ελληνικές κοινότητες της πρώτης διασποράς
με τη θρησκευτική ζωή. Για παράδειγμα, με
Είπαμε προηγουμένως ότι 38 άτομα εγγρά-
εξασφάλιζαν όχι μόνο εκκλησίες και σχολεία,
τα έξοδα της Αυτοδιοίκησής μας ανακαινίζε-
φηκαν φέτος στον εκλογικό κατάλογο
αλλά αγόραζαν και κτήματα για τα νεκροτα-
ται σιγά σιγά το τέμπλο του ελληνορθόδοξου
ελληνικής μειονότητας του Szentes, αντα-
φεία τους. Τα περισσότερα απ’αυτά δυστυχώς
ναού, έτσι τα έργα μπορούν να συνεχιστούν
ποκρινόμενοι σε μία από τις νομικές προ-
έγιναν θύματα των ιστορικών συνθηκών, στο
κάθε χρόνο. Εκτός απ’αυτό, θα χρηματοδοτή-
ϋποθέσεις για να σχηματιστεί για άλλη μια
Szentes όμως «επέζησε» σε θαυμάσια κατά-
σουμε και την πρώτη έκδοση ενός ανατύπου
τετραετία η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του
σταση, χάρη στο έργο της Εκκλησίας. Ανά-
χειρογράφου από τη βιβλιοθήκη του Γεωργίου
Szentes στις δημοτικές εκλογές του 2010.
Ζαβίρα στην πόλη Kecskemét, που πρόκειται
Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;
να κυκλοφορήσει προσεχώς.
Θα θέλαμε – μεταξύ άλλων – να γιορτάσουμε
Άλλωστε κάθε χρόνο διοργανώνουμε μια
και εμείς τοπικά τις ελληνικές εθνικές γιορτές
ελληνική βραδιά, στην οποία φιλοξενούμε
και να διδάσκονται παραδοσιακοί ελληνικοί
μεταξύ άλλων και την ελληνική κοινότητα του
χοροί στην πόλη. Πέρα απ’αυτά σκοπεύουμε
Szentes. Φέτος προσκαλέσαμε τον καλλιτέχνη
να αδελφοποιήσουμε το Szentes με μια ελλη-
κύριο Σαράντη Μαντζουράκη και την ορχή-
νική πόλη, να συνεχίσουμε την ανακαίνιση
στρα του, που μας παρουσίασαν θαυμάσιες
του εικονοστασίου και να εκδίδουμε τακτικά
ελληνικές μελωδίες.
βιβλία. Για το τελευταίο έχουμε ήδη πολλές
Πώς αντιμετώπισε η πόλη την ίδρυση της
ιδέες.
ελληνικής αυτοδιοίκησης;
Έχουν γίνει κάποιες προετοιμασίες για την
Η ηγεσία του Δήμου χάρηκε ιδιαίτερα, έχουμε
αδελφοποίηση που αναφέρατε;
πολύ καλή σχέση. Μεγάλη ήταν η χαρά και
Στην Κοζάνη έλαβε χώρα μια έκθεση με εικο-
των Ελλήνων της πόλης, διότι η ίδρυση της
νίσματα μ.ά. από το Szentes, που είχε μεγάλη
Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του Szentes σήμαινε
επιτυχία. Η διαδικασία ακόμα δεν ξεκίνησε
έναν νέο «συνδετικό κρίκο» με τον ελληνικό
δυστυχώς, αλλά θα θέλαμε να αναπτύξουμε
πολιτισμό, επειδή ο φορέας αυτός εξασφαλί-
τις σχέσεις του Szentes με την Κοζάνη και τη
μεσα στους τάφους βρίσκεται και εκείνο του
ζει νέες δυνατότητες που στο παρελθόν ήταν
Σιάτιστα.
γιατρού Ιωάννη Χατζή, που θεράπευε δωρεάν
ανέφικτες για εμάς.
Προετοιμαζόμενη για τη συνέντευξή μας
τους φτωχούς, καθώς και ενός μέλους της διά-
Ποιες άλλες εθνικότητες σχημάτισαν αυτο-
έψαξα στο διαδίκτυο πληροφορίες σχετικά
σημης οικογένειας Χαρίση.
διοικήσεις στο Szentes; Έχετε μήπως κοινές
με τον Ελληνισμό του Szentes, και βρήκα
Σας ευχαριστώ για τη συζήτηση!
εκδηλώσεις;
μια πολύ ενδιαφέρουσα για μένα ιστοσε-
Είμαστε σε μοναδική θέση και από την άποψη
λίδα, την myletosart.com που ασχολείται
Az interjú magyar nyelven is olvasható a www.
ότι εκτός από τη δική μας αυτοδιοίκηση,
με αναμνηστικά δώρα από την Ελλάδα.
ellinismos.hu oldalon.
μόνο οι Τσιγγάνοι δραστηριοποιούνται και σε
Πιστεύω ότι αξίζει να μιλήσουμε λίγο
θεσμικό επίπεδο, αλλά κοινές εκδηλώσεις δεν
γι’αυτήν γιατί υπάρχουν ελάχιστες παρό-
NÉVJEGY – ΚΑΡΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
έχουμε. Απ’ότι γνωρίζω στην πόλη μας δεν θα
μοιες επιχειρήσεις στην Ουγγαρία. Ποιο
Szentesi Görög Kisebbségi Önkormányzat
ιδρυθεί καινούρια μειονοτική αυτοδιοίκηση
είναι το κύριο προφίλ της;
Μειονοτική Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του
στις φετινές δημοτικές εκλογές.
Το Myletos Art Gallery δεν συνδέεται άμεσα
Szentes
Ας επανέρθουμε λίγο στον ελληνορθόδοξο
με την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του Szentes.
Διεύθυνση: 6600 Szentes, Kossuth tér 1.
ναό. Αναφερθήκατε ήδη στη σχέση μεταξύ
Βασικά πρόκειται για μια γκαλερί με κύριο
Τηλ.: 06/20/9169935
16
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
Barangolások Uray Kálmán régésszel
...Argosz büszkén Görögország legrégebbi városának tartja magát...
Hányan hallottak Assine-ről? Biztos többen Athénról, de most a
Peloponnessos-ról beszélünk. Na és
Argolisz neve ismerős, ahol Assine
fekszik? Akkor már inkább a szomszéd Árkádia híres a poétákról, akik
dicsérik, bár sohasem voltak ott,
hisz ha ott lettek volna nem biztos,
hogy utána el is tudták volna mesélni
élményeiket. Még a 19. sz. elején is
nagy kockázattal és veszélyekkel teli
vállakozásnak számított e vidék meglátogatása. Ott a magas hegyeket
mély völgyek választják el szeszélyes
folyókkal mélyükön, s az összegyúlt
felhők heves zivatarban zúdulnak le
kelet felé az argoliszi síkságra, gyakran villámoktól ösztökélve.
Mükénéi típusú citadella fal, az úgynevezett küklopikus fal Midea-ban,
(ca. 12 km D-K –re Mükénétől).
Argoliszba érkezve a síkság körbe
veszi a hatalmas tengeröblöt, míg
észak és kelet felé egyre inkább tornyosodnak a hegyek és Pelops szigete, a Peloponnesos, lassan elfogy
keleten az Égei- tengerben, kisebb
szigetekkel övezve, mint Poros,
Hydra és Spetses… Argolisz a táj,
Argosz városáról kapta a nevét. Bár
ma a tenger szemközti partján, úgy
10 km-re fekvő Nafplion a fő attrakció, Argosz büszkén Görögország
legrégebbi városának tartja magát,
erről a fellegvár ősi falainak marad-
ványai tanúskodnak.
Míg a síkság egyike Görögország
A tengeröböl a síksággal. Háttérben
az árkádiai hegyek, balra Napflion a
fellegvárával (Palamidi), a város maga
nem látszik mert a hegy (Profitis Ilias)
eltakarja, de vele szemben a tengerben a kis sziget, egy középkori erőd a
Bourtzi jól látható (a hajó mellett).
gyümölcsöskertjeinek, az egész táj
a múlt emlékeitől gazdag. Megtalálhatók itt az ősember barlangjai, antik és bizánci templomok,
frank és velencei várak, erődítmények. Innen terjedt el az első magas
szintű görög kultúra a mükénéi, mely
Egyiptomtól Italián keresztül a Földközi- tenger majd összes partjaira
kiterjedt a késői bronzkorban (kb. Kr.
e. 1500-1100). Mükéné a fellegvárával kb. 10 km-re fekszik észak-keletre
Argosztól, uralva a síkságot.
A mükénéi kultúra egészen az 1800as évek második feléig ismeretlen
volt, míg Trója felfedezője a német
Heinrich Schlieman, Homérosz Iliászával kezében, Agamemnónnak,
a görög hadak főparancsnokának a varosát is ki akarta ásni, - ha
az ellenségét már kiásta. Megdöbbentő arany arcmaszkok, kupák,
tőrök, ruhaékek kerültek elő az öt
mély gödörsírból, amelyet megtalált – bizonyítékul a Mükénére használt homéroszi állandó jelzőnek
“aranyban gazdag”. (Ezek a kincsek
egyébként ma az Athéni Archeológiai Múzeumban megtekinthetők.).
Az elmúlt több mint száz év során
Az argoliszi síkság vége északra.
A hegy (Evia avagy Profitis Ilias)
mögött, a képen jobbra, fekszik
Mükéné az “aranyban gazdag”.
mükénéi erődítmények, települések
és sírterületek egyike a másik után
került feltárásra. Így ma már egy
élesebb képet kaphatunk az akkori
emberek életéről. Ha belegondolunk, hogy bő három és félezer év
távlatából van-e ily részletes képünk
az emberekről földünk más részein,
csak Egyiptom, Mezopotámia és a
Levant bizonyos területei jöhetnek
szóba.
Az argoliszi síkság a magas árkádiai
hegyekkel a háttérben Midea felöl.
Argosz a hegyek lábánál fekszik fölötte
a fellegvár (Larissa) a kép jobb oldalán.
A mükénéi az első írásos görög
kultúra, így tehát biztosan tudjuk
azt, hogy a mükénéi görögök voltak,
ellentétben a kora bronzkori (Kr.e. 3.
évezred) küklád kultúrával az Égei
szigeteken, Naxos, Paros, Amorgos,
stb.; vagy a krétai Minói kultúrával (2. évezred első fele), Knossos,
Festos, Mallia Zakros. Írásukat, az
úgynevezett lineáris B-t, amely
17
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
véletlenül megégett agyagtáblákon
maradt meg az útókornak, az angol
M. Ventris fejtette meg az ötvenes
években. Ö a tudományos világ nagy
megrökönyödésére leszögezte, hogy
ez a görög nyelv egy korai formája.
(Az eddigi kutatók biztosak voltak
abban, hogy a lineáris B nem görög).
Assine egyike a számos csodálatos
helynek Argoliszban, ahol a táj kultúráját több ezer évig nyomon tudjuk
követni. Ez a csöppnyi sziklás félsziget Toló mellett fekszik, kb. 8 km-re
Napfliontól délkeletre.
Assine NY felől. Az öbölben volt
a kikötő, és a városfal egy szakasza jól látszik a sziklák között
(a kép közepétől jobbra).
Assine-t, Homérosz Iliászában azon
városok között említi, amelyek hajókat küldtek Trója ellen. Assine-t a
francia kutatók meg is találták az
1920-as évek elején, míg az ásatás
lehetőségét átengedték a svédeknek. Ami e nagylelkű gesztust kiváltotta az a svéd trónörökös spontán
lelkesedése volt a hely szépségétől
megihletve, mikor arra járt. Az archeológia iránt nagyon érdeklődő 20-as
éveiben járó fiatalember lelkes támogatásával svéd régészek 1922-ben
kezdték meg az ásatásokat, majd
több évtizeden át folytak a munkálatok. Gustaf Adolf maga is részt
vett az ásatásokban majd később
oroszlán része volt az athéni Svéd
Archeológiai Intézet létrehozásában. Később királyként is, VI. Gustaf
Adolfként is, megőrizte érdeklődését
a klasszikus archeológia iránt. Assine
korai története a 3. évezredre nyúlik
vissza, azonban virágkora a második
18
évezredre tehető. A félsziget nyugati
oldalán gazdag település bontakozott ki és a védett kikötőből élénk
kereskedelmet bonyolítottak. Mint
ismeretes az ókorban, de később is,
tulajdonkeppen az ipari forradalomig, a vízi utak teszik lehetővé a kapcsolatot távolabbi kultúrák között. A
szárazföldön sok az akadály. Ez különösen érvényes Görögországra ahol
a magas hegyek megnehezítik, míg
a tenger lehetővé teszi az utazást.
A mükénéi kor Assine-jének gazdag sírleletei messzi kapcsolatokról
mesélnek, Krétával, Egyiptommal, a
Levant-tal es Kis-Ázsiával. Természetesen az élet nem veszélytelen, így
városfalakat kellett emelniük, ami a
hely topográfiai adottságai következtében egyszerű, hisz a félszigetnek csak a szárazföldi oldalát kellett
megvédeni, a többi részt a meredek
sziklafalak és a tenger védi. Ezekből a falakból a mai látogató csak
későbbi időkből megmaradt romokat talál; a legtöbb hellenisztikus de
késő bizánci és velencei falrészek is
láthatok. Falak ide, falak oda Assine
a bronzkor utáni újjáéledésben, a
poliszok torzsalkodó korában rossz
lóra tett Argosz és Spárta konfliktusában, és így Argosz elpusztítja. Lakatlan maradt néhány száz
évig, azonban stratégiai helyzetét
újra felfedezik. A hellenisztikus falak
és a keleti oldal bástyája, mesterien faragott köveivel nemcsak a kor
magas technikai fejlettségét sejtetik, hanem az Alexander halála utáni
zavaros időket is idézik, amikor a
diadóchosok a hatalomért küzdöttek
egymás között.
A hely stratégiai kontinuitása követhető a bizánci és velencei falromokon át egészen a 2. világháborúig,
hisz a félsziget csúcsán található
egy bemélyített golyószóró állás,
olasz grafitival. A 30-as években
világhírűvé vált Axel W. Person, az
assine-i ásatások klasszikus archeológus vezetője, számos más helyen
is ásott Argoliszban, úgymint Midea-
A hellenisztikus falak a bástyával. A háttérben a tenger egy keskeny csíkja látható a horizonton.
ban, Dendra-ban es Berbati-ban. Jó
barátságban volt G. Szeferisszel a
későbbi első Nobel-díjas görög
költővel, aki egy híres verset irt
Assine királya címmel. Az ihletet
egy bronzkori festett agyagfej adta,
amelyet Person elnevezett ”Assine
királyának”, mivel nagysága (kb. 10
cm) és kidolgozása miatt kitűnt. Ma
a Nafplioni Régészeti Múzeumban
látható szobrocskát Person megmutatta Szeferisznek, akit ez versre
ihletet. Lehet, hogy Assine mindenkit megihlet. Tolóval szemben, Assine
előtt fekszik egy sziget, Romvi. Bár
lakatlan és gyér növényzetű, formájának bája megragadta az otthonuktól több ezer km-re dolgozó svéd
régészek fantáziáját, és e szigetet
Sophia Loren-nek nevezték el. Aki
arra jár vethet egy kedvteli pillantást
a szigetre és láthatja amint a dúskeblű sztár hanyatt fekve a kék tengerből kiemelkedve, örökre élvezi a
nap sugarait, mint egy mai Afrodité.
A sziget Romvi a tolói stranddal szemben, alias Sophia Loren a kék tengerben.
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
Μουσική
Ήξερες ότι στην Αρχαία Ελλάδα:
• Η μουσική διδασκαλία βρισκόταν ανάμεσα στα βασικότερα μαθήματα της
εκπαίδευσης των νέων;
• Σύμφωνα με τους προγόνους μας,η μουσική
καταπραϋνει,πλάθει ήθος,χαροποιεί,θεραπεύει
• Η μουσική είναι σύνθεση 3 στοιχείων : λόγου,μέλους(μελωδίας) και όρχησης(κίνησης,χορού)
• Μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνταν ήταν:
η λύρα,η κιθάρα,η φόρμιγξ(λύρα χωρίς ηχείο),η
χέλυς(είδος λύρας),η βάρβιτος,το τρίγωνο(είδος
άρπας),η πήκτις και η μέγαδις από τα έγχορδα.Διάφοροι τύποι αυλού(δίαυλ ος,ευθύαυλος,πλαγίαυλος) από τα πνευστά,και σείστρα,κρόταλα και κύμβαλα από τα κρουστά.
• Το μουσικό σύστημα ήταν αρχικά πεντάφθογγο,τον 7ο αιω.π.Χ γίνεται επτάφθογγο
απ’τον Τέρπανδο,ενώ τον 6ο αιώνα εξελίσσεται σε οκτάφθογγο απ’τον Πυθαγόρα.
• Η μουσική γραφόταν με σύμβολα που λεγόντουσαν σημεία και προσέγγιζαν τα γράμματα της αλφαβήτου.
Μόνο αποσπάσματα από μουσικά κείμενα έχουν διασωθεί στις μέρες μας.
ODÜSSZEUSZ ÚTVONALÁNAK HAJÓZÁSI ELMÉLETE
O
düsszeusz útját válaszottam az
augusztusi Utazás rovatunkba,
mert ahogyan Erla Zwingle írta: „az
Odüsszeusz-féle bátor, ékesszóló, leleményes görögök hozták létre a nyugati civilizációt”. Az újsagíró úgy véli, hogy „Míg
az Ithakába hazafelé igyekvő Odüsszeusznak szörnyekkel, varázslónőkkel, a
saját embereivel és önnön gyarlóságával
kellett megküzdenie hosszú, a mai görögöknek egykori dicsőségük és szenvedéseik kísértetét kell legyűrniük, hogy megtalálják jövőjüket”. Jó utat!
A Főszerkesztő
Az Odüsszeia helyszíneinek valódiságán az ókortól kezdődően vitáznak a
különböző szakterületek kutatói. A kérdéskör fontosságát M.I.Finley1 a következő képen jellemezte: „Ha igaz az az
állítás, mely szerint Európa törté-
nelme a görögökkel vette kezdetét,
akkor igaz az is, hogy a görög történelem viszont Odüsszeusz világával kezdődött.” Eddig nem sikerült
cáfolhatatlanul bizonyítani Odüsszeusz útvonalát. Megtörtént-e egyáltalán ez az utazás? Strabón szerint ez
egy valódi utazás volt, hiszen szerinte
„a földrajzi tudománynak Homérosz
az atyamestere”. Polybios vélekedését
így ismerteti: „… ragaszkodik ahhoz,
hogy nem a mesék világából való sem
maga Aiolos, sem Odysseus bolyongása a maga egészében, hanem csak
valami keveset költött hozzá az elbeszélő,” Erathoszthenész szerint viszont
csak akkor lehetne felfedezni azokat a
helyeket, ahol Odüsszeusz bolyongott,
ha megtalálnánk azt a szíjgyártót, aki
szelek tömlőjét készítette. Az évszázadok alatt nem sikerült eldönteni ezt a
kérdést. Dr. Földy József erről a következőket írta: „a legújabb kutatások eredményei alapján egyre általánosabbá
vált az a vélemény, hogy – különösen
az Odysseus bolyongásaival kapcsolatos tudósítások – a görög hajósoknak a Földközi–tenger térségében
századok során kialakult, hagyomá-
nyos útvonalait rögzítik.” Az évezredek alatt 84 különböző elmélet született, amely magyarázatot kíván adni az
útvonalra. Ha az Odüsszeia helyszínei
után kutatunk, e szempontból az igazi
értéket a hajózási információk hordozzák: a helyszínek közötti hajózások időtartama, a szelek alapján a hajózások
iránya és a helyszíneinek leírása. Például, ha 6 napig evezve jutottak el valahová, az meghatározta egyértelműen
a hely távolságát. Ha ezek az odüsszeuszi idők, távolságok, hajózási információk igazak, tényszerűek, akkor a
távolságok és az irányok alapján egy
logikus hajózási útvonalat kell kapnunk,
és azt szakadások, ugrások nélkül. Ha
ez mind a 16 helyszínre igaz, akkor a
kapott pontok egy hajózás útvonalát
írják le. Ahogyan Vass Tibor mondta
AZ ODÜSSZEIA HELYSZÍNEINEK FÖLDRAJZI MEGHATÁROZÁSA ÉS AZ ÚTVONAL SZÁMÍTÓGÉPES MODELLEZÉSE
METEOROLÓGIAI, TENGERRAJZI, CSILLAGÁSZATI ÉS HAJÓZÁSI ISMÉRVEK
ALAPJÁN című előadásában: „Köztudott, hogy az ókori görögök már hajóztak a görög szigetek között, sőt kereskedelmi útvonalak léteztek ott. Így az
19
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
én feladatom csak az egyes helyszínek
azonosítása, az útvonal meghatározása
volt.” Először Vass Tibor a helyszínekre
vonatkozó egyedi feladatokat határozta meg: az Odüsszeia szövegéből
meg kell állapítani a helyszínket, a hajózás idejét, irányát, sebességét, az időjárási viszonyokat, a célterületet, ahova
eljuthattak az adott hajózási viszonyok
között. A legvalószínűbb helyszínen,
az Odüsszeia alapján fel kell kutatni
valami megerősítést, pl. jellegzetes
barlangot, a sziget alakját, különleges
hajózási vagy tengerrajzi jelenséget.
Az útvonal összeállítás és ellenőrzése,
majd Odüsszeusz bolyongásainak 16
azonosított helyszíneiből egy hajózási
útvonalat kell összeállítani. Ha az így
meghatározott útvonal logikus, szakadások, ugrások és ellentmondásoktól
mentes, akkor ez lehetett Odüsszeusz
útvonala. Az utazás kora: Közvetlenül a történelmi adatokból nem tudjuk
meghatározni. A homéroszi korban már
megindult a görög gyarmatosítási hullám, és így ismerték a Földközi-tenger középső részét. Ha ekkor történik
az utazás, Odüsszeusz is megnevezte
volna az általa bejárt helyszíneket, és
nem lótuszevők földjeként (hanem az
ókorban használt Meninxként) került
volna be Djerba szigete a világirodalomba. Finley szerint, „Ha el akarjuk
helyezni az időben Odüsszeusz világát… akkor Kr.e. 10. és 9. század látszik
a legvalószínűbb kornak”. Ezt az Odüszszeia szövegének elemzése alapján
20
állítja. A hajóépítés technológiája alapján B. Greenhill11 a Kr.e. 8. századba
helyezi Odüsszeusz utazásának lehetséges időpontját. Ha ezt az utazást Kr.e.
10. – 8. század körüli időpontra tesszük,
akkor kapjuk meg a legvalószínűbb
eredményt. A hajósok számát a Kirkészigeténél történtekből tudjuk meghatározni a 10.203. sortól: „Jólábvértes
társaimat két részre elosztva,…”, majd
ezt az információt pár sorral lentebb
folytatja: „Útnakeredt,(Eurülokhosz)
s a huszonkét társ vele,” Ezek szerint
Kirké szigeténél már csak 2*(22+1)= 46
ember volt a hajón. Ehhez a létszámhoz
legvalószínűbbnek a 15-20 m hosszú
hajó tűnik. Az Odüsszeiában 69 alkalommal említi meg Homérosz az evezőt
és 24 esetben a vitorlát vagy a vásznat.
Ebből arra lehet következtetni, hogy a
hajók mozgására főleg az evezés volt
a jellemző. A vitorlázás sebességének
meghatározására egy biztos adat az,
amikor Odüsszeusz elmesélte egy utazását Krétáról a Nílushoz: 14. 252.sor:
„… elhagytuk mi a tágterű Krétát,északi
tiszta-erős széllel szállva hajóztunk [...]
kormányos meg a szél igazították csak a
bárkát.Bővizű Aigüptosz folyamát ötödik nap elértük.’’
A görög hajósok nem használtak mai
értelemben vett iránytűt. Hajózási térképük nem volt, vagy legalábbis nem
jutott el hozzánk. Helyzetükről csak a
csillagok állása alapján tudtak tájékozódni: Az északi irányt a Nagy Medve
(Göncölszekér) csillagkép alapján
határozták meg16.Ezt alátámasztja a
Kalüpszótól kapott útmutató: „Pléiaszok
fényét, későn lenyugodni Boótészt, s
látta a Medvét is - más néven híva szekér ez..>. A szelek iránya: Az Odüszszeiában Homérosz a szeleket az akkori
görög nevük alapján nevezte meg. Leggyakrabban a Boreászt, az északi szelet
említi Homérosz. Másik szél az Eurosz
volt, amely északkelettől fúj. Harmadik
jellemző szél a Notosz, ez délkelettől
fúj. Az indulás hónapja: Hésziodosz18
a hajózás idejeként a tavaszt és a nyári
napfordulót követő 50 napot - június
21. és augusztus 10. közötti idő - nevezi
meg. Az egész útvonalat megvizsgálva
május vége, június eleje tűnik a legvalószínűbb indulási hónapnak.
Az útvonal lassan összeáll, amelyhez
a legmegbízhatóbb forrás Homeros
műve. Cikkünket Vass Tibor következtetésével zárjuk:
Odüsszeusz bolyongásának helyszínei azonosíthatók, ezek a következők:
1. Malea-fok: a Peloponézoszi-félsziget
délnyugati pontja,
2. Lótuszevők földje: a tunéziai Djerbasziget,
3. Csalitos sziget: az Egadi-szigetek
egyike, a Favignana,
4. a Küklópszok szigete: a Levanzosziget,
5. Szelek szigete: Ustica,
6. a hazai földek: az Appenini-félsziget
déli része,
7. Laüsztrügónok földje: a korzikai
Bonifaccio,
8. Kirké-szigete: a Circeo fok,
9. Hádész országa. a Ponza-sziget,
10. Szirének szigete: a Galli-szigetek,
11. Bolygó Sziklák: Stromboli vulkánja,
12. Szkülla: Scylla városnál lévő szikla,
13. Kharübdisz: a Mesissinai-szoros
örvénye,
14. Héliosz mezeje: a Messina város
területe,
15. Kalüpszó szigete: Gozo,
16. Phaiákok szigete: Korfu.
Vass Tibor munkájából
szerkesztette: J. N.
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
Αρχαίοι Φιλόσοφοι
Η
ράκλειτος ο Εφέσιος (544-484 π.χ.).
πους και αφιερώθηκε στο ιερό της Εφέσιας
επιστημών, στην οποία βασίζεται και η
Ο Ηράκλειτος καταγόταν από την
Αρτέμιδος, σύμβολο ελληνικού και ανατο-
διάταξη των έργων του: θεωρητική, πρα-
Έφεσο, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της
λικού πολιτισμού.
κτική και παραγωγική. Σ’ αυτά πρέπει να
Ιωνίας. Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικο-
Αριστοτέλης (384 π.Χ.). «…και είναι η φιλία
προστεθούν και οι λογικές πραγματείες,
γένειας που έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ. [544-
των παιδιών με τους γονείς, όπως και η
τις οποίες ο φιλόσοφος θεωρούσε ως
φιλία των ανθρώπων με τους θεούς, σαν
μέθοδο επιχειρηματολογίας εφαρμόσιμη
τη σχέση με κάποιο ιδανικό και με κάτι
σε όλες τις επιστήμες. Φυσικά: Μελέτες και
ανώτερο γιατί αυτοί τους έχουν κάνει τις
παρατηρήσεις γύρω από φυσικά θέματα
μεγαλύτερες ευεργεσίες.» (ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟ-
περιλαμβάνονται στα έργα Φυσικά, Περί
ΜΑΧΕΙΑ). Ο Αριστοτέλης με το συγγρα-
Ουρανού, Περί Γενέσεως και Φθοράς, Περί
φικό του έργο, αφενός συγκεντρώνει και
Κόσμου, Περί Ζώων Μορίων, Περί Ζώων
ταξινομεί ολόκληρη την επιστημονική κλη-
Κινήσεως, Περί Ψυχής. Όπως διακρίνε-
ρονομιά του κλασικού ελληνισμού, αφε-
ται και από τους τίτλους, οι μελέτες αυτές
τέρου εξελίσσει και συστηματοποιεί την
αφορούν τη φύση, τη βιολογία και τη θεο-
ελληνική φιλοσοφία που την εποχή εκείνη
λογία. Οντολογικά: Τα σχετικά έργα είναι
απαριθμούσε τουλάχιστον 200 χρόνια
συγκεντρωμένα στο σύγγραμμα του φιλο-
ζωής. Γεννήθηκε το 384 π.Χ. στα Στάγειρα,
σόφου Λογικά: αναφέρονται στη λογική
στο ανατολικό τμήμα της Χαλκιδικής. Ο
και τη μεθοδολογία. Συγκεντρώθηκαν κατά
484] και αποτέλεσε ανεξάρτητο και δυνατό
πατέρας του Νικόμαχος ήταν προσωπι-
τη Βυζαντινή περίοδο σε ένα βιβλίο με
φιλοσοφικό πνεύμα. To αντικείμενο της
κός γιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας
τίτλο Όργανον. Πολιτικά: Ο Αριστοτέλης
φιλοσοφίας του δεν είναι η υλική αρχή
Αμύντα Β’. Το 368 π.χ. ο νεαρός Αριστοτέ-
ασχολήθηκε και με την κοινωνική ιστορία
αυτού του κόσμου αλλά ο εσωτερικός
λης μετοίκησε στην Αθήνα και έγινε δεκτός
και την πολιτειολογία. Έχει διασωθεί μόνον
ρυθμός, ο Λόγος για τον οποίο κινείται
στην Ακαδημία του Πλάτωνα, όπου και
ένα σύγγραμμα, τα Πολιτικά. Η πραγματεία
και ρυθμίζεται. Ο Ηράκλειτος είναι ο φιλό-
φοίτησε 20 χρόνια, μέχρι το θάνατο του
Αθηναίων Πολιτεία και αποσπάσματα από
σοφος του αιώνιου γίγνεσθαι. Η κίνηση
δασκάλου του (348 π.χ.). Στη συνέχεια πήγε
τις πολιτείες άλλων πόλεων αποτελούν
αυτή του γίγνεσθαι εκφράζεται με την
στην Άσσο της Μυσίας, που γνώριζε εκείνη
δείγματα του προγράμματος της σχο-
συνεχή ροή του ποταμού που ολοένα ανα-
την εποχή μεγάλη πνευματική άνθηση,
λής του. Στα Πολιτικά του διακρίνει τρεις
νεώνεται. Μέσα στον Λόγο, ο Ηράκλειτος,
και κατόπιν στη Μυτιλήνη. Το 343 π.χ. τον
κύριες μορφές πολιτευμάτων: τη μοναρ-
δένει ένα μόνο υλικό στοιχείο, το Πυρ. Η
προσκάλεσε στην αυλή του ο Φίλιππος της
χία, τη δημοκρατία και την αριστοκρα-
ύπαρξη του Πυρός δημιουργεί μαζί με τον
Μακεδονίας και ανέλαβε την εκπαίδευση
τία. Eκτροπή αυτών των πολιτευμάτων
Λόγο ένα κόσμο άπειρο, άναρχο, ανώλε-
του Αλέξανδρου. Ο Αριστοτέλης γύρισε
αποτελούν η τυραννία, η οχλοκρατία και
θρο, αυτορυθμιζόμενο που μετατρέπεται
στην Αθήνα το 335 π.Χ., όπου ίδρυσε τη
η ολιγαρχία. Εκτός όμως από τη μελέτη
σε ποικίλες μορφές. Ο κόσμος αυτός είναι
δική του σχολή, το Λύκειο ή Περίπατο,
των πολιτευμάτων, στο έργο αυτό εκθέτει
η αρμονία των αντιθέσεων. Οι αντιθέσεις
όπως ονομάστηκε αργότερα. Στη σχολή
και τις απόψεις του για τις σχέσεις μεταξύ
δημιουργούν την ενότητα των πάντων
του ο Αριστοτέλης δίδαξε δεκατρία χρό-
οίκου και πόλεως, για τις σχέσεις μεταξύ
με την σύνθεση τους. Το καλό και το κακό
νια. Η διαμονή του στην Αθήνα τελείωσε
των μελών ενός οίκου, αλλά και για την
είναι οι αντίθετες όψεις του ίδιου πράγ-
άδοξα, όταν, εξαιτίας του αντιμακεδονικού
οικονομία. Διακρίνει την οικονομία που
ματος. „Για τον Θεό όλα είναι ωραία και
κλίματος που αυξήθηκε στην πόλη μετά το
είναι απαραίτητη για την αυτονομία του
καλά και δίκαια, όμως οι άνθρωποι άλλα
θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο φιλό-
οίκου ή του κράτους, την οποία ονομάζει
θεωρούν άδικα κι άλλα δίκαια”. Ο ΣΚΟΤΕΙ-
σοφος κατηγορήθηκε για ασέβεια. Για να
χρηματιστική, από εκείνη που οδηγεί στο
ΝΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ. Ο Ηράκλειτος έμεινε
αποφύγει την καταδίκη κατέφυγε στη Χαλ-
κέρδος και την ονομάζει είδος της χρη-
στην ιστορία της φιλοσοφίας ως ο „σκο-
κίδα, όπου πέθανε ένα χρόνο μετά, το 322
ματιστικής καπηλικόν. Hθικά: Στα Hθικά
τεινός” φιλόσοφος λόγο της ερμηνευτικής
π.Χ. Η επίδραση της αριστοτελικής φιλο-
περιλαμβάνονται οι μελέτες Hθικά Ευδή-
δυσκολίας των έργων του. Το μοναδικό
σοφίας υπήρξε μεγάλη κατά τους αρχαί-
μια, Ηθικά Μεγάλα και Ηθικά Νικομάχεια.
σύγγραμμα που γνωρίζουμε ότι άφησε ο
ους όσο και κατά τους νεότερους χρό-
Στο τελευταίο αυτό έργο ο φιλόσοφος
Ηράκλειτος είναι με τίτλο „Περί φύσεως”
νους. Αποφασιστική ήταν η επιρροή του
υποστηρίζει ότι σκοπός κάθε ατόμου είναι
και διαιρείται σε τρία μέρη : για το σύμπαν,
στο Μεσαίωνα. Τα έργα του Aριστοτέλη
η ευτυχία, την οποία ο καθένας αντιλαμ-
για την πολιτική και για τη θεολογία. Το
απευθύνονταν σε κοινό με επαρκή γενική
βάνεται με διαφορετικό τρόπο. Θεωρεί,
έργο αυτό γράφτηκε με ασάφεια για να
παιδεία. ο Αριστοτέλης αναγνώριζε μια
χωρίς να απορρίπτει τα άλλα αγαθά, ότι
γίνει κατανοητό μόνο από ικανούς ανθρώ-
συγκεκριμένη διάταξη της γνώσης ή των
τη μεγαλύτερη αξία έχουν τα πνευματικά
21
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
αγαθά, που μας τα χαρίζει η καλλιέργεια
αξιών της αθηναϊκής κοινωνίας. Δεν έχει
και διαφθείρει τους νέους. Κατά την απο-
της αρετής. Κατά τον φιλόσοφο, η αρετή
σωθεί κανένα γραπτό έργο του Σωκράτη,
λογία του στο δικαστήριο 399 π. χ. έμεινε
δεν επιβάλλεται, αλλά εξαρτάται από την
ούτε ξέρουμε αν έγραψε ποτέ κάποιο έργο.
συνεπής στην ιδεολογία του, λέγοντας ότι
ελεύθερη βούληση του ατόμου. Στις κυρι-
Πληροφορίες γι αυτόν βρίσκουμε στα έργα
δεν καταδικάστηκε, επειδή είναι άπειρος
ότερες αρετές κατέτασσε ο Aριστοτέλης
αρκετών σύγχρονων αλλά και κατοπι-
στη ρητορική, αλλά από ηθική επιλογή.
τη μεγαλοψυχία και τη φιλία, μορφή της
νών συγγραφέων, με σπουδαιότερους τον
Πλάτων (427 π.Χ.). Πολιτεία ( 427b ). Η
οποίας ήταν και ο έρωτας. Aισθητικά:
Ξενοφώντα και τον αγαπημένο του μαθητή
δύναμη του ελληνικού πνεύματος ενσαρ-
Kατά τον Aριστοτέλη τέχνη ήταν η δημι-
Πλάτωνα. Το αντικείμενο της φιλοσοφίας
κώνεται διαχρονικά στο πρόσωπο του
ουργική απεικόνιση της πραγματικότητας
του Σωκράτη είναι ο άνθρωπος στις σχέ-
Πλάτωνος. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 427
με τη βοήθεια των αισθήσεων. Ως ανώτερο
σεις με τους συνάνθρωπους του, τους
π.Χ. Ο πατέρας του Αρίστων καταγό-
είδος τέχνης αναγνώριζε την τραγωδία,
Θεούς και το κράτος. Το ίδιο αντικείμενο
ταν από αριστοκρατική οικογένεια, αλλά
ενώ χαρακτήριζε ως βάναυση κάθε χειρω-
διδασκαλίας έχουν οι Σοφιστές, η κίνηση
και η μητέρα του Περικτυόνη καταγόταν
νακτική εργασία.
των οποίων εκδηλώνεται νωρίτερα, στο
από παλιά αρχοντική γενιά που έφτανε
Σωκράτης (470 π.χ.). Γεννήθηκε στην
διάστημα της πενηνταετίας, ανάμεσα
ως το Σόλωνα. Ως γιος πλούσιας οικογέ-
Αθήνα το 470 π. χ. Ήταν γιος του λιθουρ-
στους περσικούς πολέμους και τον Πελο-
νειας ανατράφηκε και μορφώθηκε με επι-
ποννησιακό πόλεμο. Είναι μια νέα μορφή
μέλεια. Προικισμένος με καλλιτεχνικές ικα-
πνευματικής και μορφωτικής δραστηριό-
νότητες, ασχολήθηκε με την ποίηση. Το
τητας. Για πρώτη φορά αμφισβητούνται
αρχικό του όνομα ήταν Αριστοκλής. Αργό-
όλοι οι θεσμοί και οι διατάξεις, από τη
τερα, σύμφωνα με σχετική παράδοση, τον
νομοθεσία, με πρώτη τη διάκριση ελεύθε-
είπαν Πλάτωνα, επειδή είχε πλατύ στή-
ρων και δούλων, Ελλήνων και βαρβάρων.
θος και πλατύ μέτωπο. Όταν το 404 π. Χ.
ζητούν να εξηγήσουν το κοσμικό πρό-
μετά τη λήξη του Πελοποννησιακού Πολέ-
βλημα, να βρουν την αρχή και την ουσία
μου, γκρεμίζονταν τα τείχη των Αθηνών,
του κόσμου, υποστηρίζοντας θεωρίες που
ο Πλάτων ήταν 23 ετών. Είχε ήδη γνωρί-
καταρρίπτουν τη μυθολογική ερμηνεία.
σει το Σωκράτη, η διδασκαλία του οποίου
Θεωρούν ότι οι αξίες των ανθρώπων είναι
τον επηρέασε βαθύτατα, ώστε εγκατέλειψε
σχετικές και το περιεχόμενό τους προσδι-
οριστικά την ποίηση και αφοσιώθηκε στη
ορίζεται από κάθε κοινωνία, ανάλογα με
φιλοσοφία. Ως πιστός μαθητής και αχώρι-
την ιστορική στιγμή στην οποία βρίσκε-
στος σύντροφος του Σωκράτη θα συνεχί-
ται. Τη θεωρία αυτή έρχεται να καταρρί-
σει το έργο του. Αργότερα, μετά τη θανα-
ψει ο Σωκράτης, ο οποίος υποστηρίζει ότι
τική καταδίκη του δασκάλου του, συνθέτει
οι γενικές έννοιες, στις οποίες βασίζονται
μια πλούσια σειρά από φιλοσοφικούς διά-
οι αξιολογικές μας κρίσεις είναι πραγμα-
λογους, οι οποίοι εξετάζουν τους διαχρο-
τικές. Χρησιμοποιώντας ο άνθρωπος τη
νικούς προβληματισμούς του ανθρώ-
λογική του, μπορεί να γνωρίσει τις στα-
που για το Θεό, τη φύση, την ψυχή, τη
γού Σωφρονίσκου και της μαίας Φαινα-
θερές και αναλλοίωτες αρχές, που θα τον
γνώση, την ανθρώπινη κοινωνία, την
ρέτης. Πιθανολογείται ότι ο πατέρας του
οδηγήσουν στην Αρετή, την πραγματική
Πολιτεία. Εκτός από την Απολογία, που
ήταν ευκατάστατος. Έτσι, αφού πήρε τη
δηλαδή ευδαιμονία της ζωής. Ως δάσκα-
δεν έχει διαλογική μορφή, εικοσιπέντε
συνηθισμένη μόρφωση των παιδιών της
λος αναζητά την αλήθεια, εφαρμόζοντας
περίπου διάλογοι θεωρούνται γνήσια έργα
εποχής του (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική,
την επαγωγική μέθοδο, ενώ με ερωτήσεις
του Πλάτωνα. Αξιοποιώντας τη λογοτε-
ποίηση, μουσική, και γυμναστική), σπού-
κάνει το συνομιλητή του να φτάνει σε
χνική του ικανότητα, δίνει σε αυτά το δρα-
δασε φυσική και μαθηματικά. Παντρεύ-
γνώσεις που έχει ήδη μέσα του. Η μέθο-
ματικό στοιχείο της τραγωδίας, επειδή ο
τηκε την Ξανθίππη και απέκτησε τρία παι-
δος αυτή λέγεται μαιευτική. Χρησιμοποι-
διάλογος, από αισθητική άποψη, ζωντα-
διά. Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού
ώντας τον διάλογο, προσποιείται ότι δεν
νεύει τα πρόσωπα και τα θέματα. Το κάθε
πολέμου στρατεύτηκε τρεις φορές, πολε-
γνωρίζει, αλλά ότι ενδιαφέρεται να μάθει
έργο, έχει ως τίτλο το όνομα του κυριοτέ-
μώντας με αυταπάρνηση. Ανέπτυξε την
(Σωκρατική ειρωνεία) τι είναι καλό και
ρου, ύστερα από το Σωκράτη, προσώπου
ηθική φιλοσοφία κυρίως κατά τη διάρκεια
άσχημο, όσιο και ανόσιο, θάρρος και δει-
που συμμετέχει στο διάλογο, (Πρωταγό-
του Πελοποννησιακού πολέμου, όταν ο
λία. Χωρίς να αμείβεται χρηματικά, διδά-
ρας, Γοργίας, Κρίτων, Φαίδων, Φαίδρος κ.
πόλεμος, σύμφωνα με τον ιστορικό Θου-
σκει την αυτογνωσία, πιστεύοντας ότι ο
α.). Μόνο στους “Νόμους” δεν υπάρχει ο
κυδίδη, συνέβαλε στην αλλαγή των κοινω-
άνθρωπος πρέπει να προσπαθεί να γνω-
Σωκράτης. Αναθρεμμένος σε οικογένεια με
νικών και πολιτικών συνθηκών, οι οποίες
ρίσει τον εαυτό του. Ωστόσο ο Σωκράτης
αριστοκρατική πολιτική παράδοση, ο Πλά-
οδήγησαν στην κατάπτωση των ηθικών,
κατηγορήθηκε για ασέβεια, ότι είναι άθεος
των δεν αναμείχθηκε στη πολιτική ζωή
22
Αύγουστος 2010 • EΤΟΣ: 16°
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
της Αθήνας, Με τα έργα του Πολιτεία και
σαν να του εξηγήσουν, τί υπήρχε πριν από
αντιμετωπίσουν όλα τα προβλήματα της
Νόμοι ο Πλάτων εκφράζει το αίτημα του
το χάος, από το οποίο προέκυψε η ζωή.
εποχής. Όπως φαίνεται δε, είχε επιτυχία:
καιρού του για τη δημιουργία νέας μορφής
Στα έτη 323-21 ήταν ο Επίκουρος στρατι-
μαθητές του τιμήθηκαν από την πολιτεία
πολιτεύματος. Από τα πολλά και μακρινά
με το χρυσό στεφάνι για τις υπηρεσίες που
ταξίδια που έκανε, αποκόμισε γνώσεις
πρόσφεραν. Από τους λόγους του, που
και εμπειρίες, αλλά δοκίμασε και περιπέ-
ανήκουν σε όλα τα είδη, έχουν διασωθεί
τειες που σημάδεψαν τη ζωή του. Κάποια
21 καθώς και 9 επιστολές. Ένας από τους
στιγμή πήγε στη Σικελία, όπου έμεινε φιλο-
κυριότερους λόγους του, ο Πανηγυρικός,
ξενούμενος στην Αυλή του Τύραννου των
γραμμένος το 380 π.Χ., περιέχει το πολι-
Συρακουσών Διονυσίου του Α’ και συν-
τικό πιστεύω του Ισοκράτη, που θα ακο-
δέθηκε φιλικά με το Δίωνα, τον αδελφό
λουθήσει πιστά σε όλα τα έργα του: την
της γυναίκας του Τύραννου. Φαίνεται ότι
ένωση όλων των Ελλήνων, μακριά από
η ελευθερία με την οποία μιλούσε ο Πλά-
αντιζηλίες και μίση, σε μια εκστρατεία
των δυσαρέστησε το Διονύσιο, ο οποίος
εναντίον του φυσικού εχθρού τους, των
τον επιβίβασε με τη βία σε ένα πλοίο που
Περσών, και με αρχηγό την Αθηνά. ”Τόσο
έφευγε για την Ελλάδα. Ο κυβερνήτης του
πολύ ξεπέρασε η πόλη μας όλους τους
πλοίου πούλησε τον Πλάτωνα ως δούλο
άλλους στην πνευματική ανάπτυξη και
στην Αίγινα. Ευτυχώς κάποιος γνωστός του
στην τέχνη του λόγου, ώστε οι δικοί της
από την Κυρήνη τον αναγνώρισε και αφού
μαθητές έγιναν δάσκαλοι στους άλλους.
τον εξαγόρασε, τον απελευθέρωσε. Έτσι ο
ώτης στην Αθήνα. Υπέρτατο αγαθό κατά
Το όνομα πάλι Έλληνες κατόρθωσε να μη
Πλάτων γύρισε πάλι στην Αθήνα. Γνωστός
τον Επίκουρο είναι η ευχαρίστηση, για την
συμβολίζει πια την καταγωγή, αλλά την
πια στους φιλοσοφικούς κύκλους από τις
απόλαυση της οποίας πρέπει να επιστρα-
καλλιέργεια του πνεύματος, και Έλληνες να
συζητήσεις του και τα συγγράμματα που
τεύονται όλες οι προσπάθειες του ανθρώ-
ονομάζονται πιο πολύ όσοι δέχτηκαν τον
είχε ήδη δημοσιεύσει, ο Πλάτων ίδρυσε το
που. Η επικούρεια ευχαρίστηση αφορούσε
τρόπο της δικής μας αγωγής και μόρφω-
385 π. χ. περίπου, φιλοσοφική σχολή με το
τις ψυχικές απολαύσεις, την καλλιέρ-
σης παρά αυτοί που έχουν την ίδια με μας
όνομα Ακαδημία. Ως ανώτατο εκπαιδευ-
γεια του πνεύματος και την άσκηση της
καταγωγή...”. Θεωρούσε τέλος ότι με την
τικό ίδρυμα επιδίωκε την επιστημονική
αρετής. Οι ιδανικές καταστάσεις για τον
εκστρατεία κατά των Περσών θα λύνονταν
μελέτη. Γι αυτό στη σχολή διδάσκονταν η
άνθρωπο είναι, αρνητικά μεν, η αταραξία,
όλα τα προβλήματα των Ελλήνων, πολι-
αστρονομία, τα μαθηματικά και κυρίως
η αφοβία και η απονία και θετικά, η ευθυ-
τικά, κοινωνικά και οικονομικά. Σε άλλους
η φιλοσοφία. Η Ακαδημία, η οποία λει-
μία, η χαρά και η ευφροσύνη. Κύρια προ-
λόγους του γίνεται εμφανής η προτίμηση
τουργούσε πάνω από εννιακόσια χρόνια,
σπάθεια του ανθρώπου πρέπει να είναι η
του Ισοκράτη στη μοναρχία, επειδή πίστευε
έκλεισε τον 6ο αι. μ. χ. μετά από διαταγή
απολύτρωση από τον πόνο, η οποία εξα-
ότι μόνον ένας μονάρχης θα μπορούσε να
του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού.. Πέθανε το
σφαλίζει μία παθητική ηδονή.
ενώσει τους Έλληνες. Στο πρόσωπο του
347 π. χ. σε ηλικία ογδόντα χρονών, αφή-
Ισοκράτης (436 π.Χ.) Ο Ισοκράτης γεν-
ανερχόμενου τότε Φιλίππου βρήκε τον
νοντας ένα έργο γεμάτο θεία πνοή.
νήθηκε το 436 π.Χ., λίγο πριν από την
ιδανικό μονάρχη. Σε έναν λόγο και 3 επι-
Επίκουρος (341-270 π.Χ.) “Ούτε όσο είσαι
έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου,
στολές του καλεί το μακεδόνα βασιλιά να
νέος να αναβάλλεις να μελετάς φιλοσο-
και πέθανε -ή κατ’ άλλους αυτοκτόνησε-
αναλάβει αυτός την αρχηγία της εκστρα-
φία, ούτε όταν γεράσεις να πεις ποτέ κου-
το 338, τη χρονιά της μάχης στη Χαι-
τείας των ενωμένων υπ’ αυτόν Ελλήνων
ράστηκα, απόκαμα. Γιατί ούτε πρόωρα
ρώνεια. Καταγόταν από εύπορη οικογέ-
κατά των Περσών. Αυτή του η τοποθέτηση
είναι ποτέ ούτε αργά, για να ασχοληθεί
νεια -ο πατέρας του είχε εργαστήριο που
τον έφερε αντιμέτωπο με το Δημοσθένη.
κανείς με αυτό που φέρνει υγεία στην
κατασκεύαζε αυλούς- κι έτσι μπόρεσε να
Στο τελευταίο του έργο, τον Παναθηνα-
ψυχή.” Γεννήθηκε στη Σάμο, γιος του Αθη-
αποκτήσει από νωρίς μια ολοκληρωμένη
ϊκό, και μετά την εμπειρία του Φιλίππου
ναίου Νεοκλή, ιδρυτής της σχολής των
μόρφωση, συμπεριλαμβανομένων και
ο Ισοκράτης καταλήγει στην άποψη ότι
Επικουρείων στην Αθήνα. Στα 14 χρόνια
μαθημάτων κοντά σε γνωστούς σοφιστές
το καλύτερο πολίτευμα είναι μια σύνθεση
του άκουσε μαθήματα από τον πλατωνι-
της εποχής (Πρωταγόρας, Γοργίας), αλλά
και των τριών τύπων: της μοναρχίας,
στή Πάμφιλο. Για τη φιλοσοφική του εξέ-
και δίπλα στο Σωκράτη. Εργάστηκε στην
της ολιγαρχίας και της δημοκρατίας. Η
λιξη έπαιξε ρόλο η σπουδή του (327-24)
αρχή ως επαγγελματίας λογογράφος και
άποψη αυτή παραπέμπει στον Αριστοτέλη,
με δάσκαλο τον Ναυσιφάνη, ο οποίος του
από το 390 περίπου π.Χ. άφησε το επάγ-
παρόλο που οι σχέσεις των δύο αντρών
δίδαξε την Ατομιστική και τη θεωρία της
γελμα και ίδρυσε σχολή. Φιλοδοξούσε όχι
δεν ήταν καθόλου αρμονικές.
ηδονής του Δημόκριτου. Αργότερα έλεγε
μόνο να διδάξει στους νέους τη ρητορική,
ο Επίκουρος ότι όλα όσα ήξερε τα έμαθε
αλλά και να δημιουργήσει ολοκληρωμένες
http://gr.greece-museums.
μόνος του, γιατί οι δάσκαλοι δεν μπορού-
προσωπικότητες, που θα ήταν σε θέση να
com/ancient-greece.php
23
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
Η
Γαστρονομία στην αρχαία Ελλάδα
Ελλάδα, τόπος πλούσιος σε ιστορία
νάκια, τα άγρια σπαράγγια, το σινάπι, το
σούβλα, βραστά, πάντα με πολλά καρυ-
και πολιτιστική κληρονομιά, δεν θα
σκόρδο. Τα λαχανικά τα οποία κατανάλω-
κεύματα και με συνοδεία λαχανικών. Στην
μπορούσε να μην είχε και λαμπρή γαστρο-
ναν οι αρχαίοι τα συνόδευαν με λαδόξυδο.
Αττική το κρέας ήταν σπανιότερο από ότι
νομική παράδοση. Οι πληροφορίες για την
Τα όσπρια και τα δημητριακά αποτελούσαν
στη Βοιωτία, με αποτέλεσμα οι Βοιωτοί να
Αρχαία Ελληνική διατροφή και κουζίνα γενι-
την τροφή των φτωχών που ήταν αδύνα-
έχουν συχνότερα κρέας στο τραπέζι τους. Οι
κότερα, προέρχονται κυρίως από τους κλα-
τον να έχουν στη διάθεσή τους το δυσεύ-
Αθηναίοι πολλές φορές χρησιμοποιούσαν
σικούς τραγωδούς και κωμωδιογράφους. Η
ρετο κρέας. Τα όσπρια που υπήρχαν ήταν:
την λέξη Βοιωτός προσβλητικά, οδηγούμε-
τα κουκιά (κνάμοι), τα λούπινα (θέρμοι), τα
νοι από τη ζήλια τους για το πλουσιότερο
μπιζέλια (πάθηροι), τα ρεβίθια (ερεβίκοι) τα
τραπέζι των γειτόνων τους. Αναφορικά με
οποία και τρώγονταν ψημένα. Οι φακές και
το κρέας, το αγριογούρουνο ήταν εκλεκτό
τα φασόλια ήταν διαφορετικά από τα σημε-
έδεσμα, από το οποίο όμως δεν έτρωγαν
ρινά και τρώγονταν σε μορφή πουρέ. Οι
ποτέ τα μυαλά. Τα μικρά πουλιά, τις τσίχλες
πολύ φτωχοί τρέφονταν με κεχρί μυέλινης
τις έτρωγαν αφού τις είχαν μαρινάρει σε
και μονόκοκκο σιτάρι. Τα καρυκεύματα της
ευωδιαστό λάδι. Οι κρητικοί κοχλιοί (σαλι-
εποχής ήταν: ο δυόσμος, ο μάραθος, ο κορί-
γκάρια) ήταν εκλεκτό έδεσμα της μινωικής
ανδρος, το σαφράν. Στο ψωμί προσθέτανε
αλλά και της σημερινής Κρήτης. Το κρασί, τα
λάδι, μέλι και τυρί για να συμπληρώσουν τη
σιτηρά και το ελαιόλαδο αποτελούσαν την
διατροφή τους και τη γεύση τους. Ας σημει-
Αγία Τριάδα του μινωικού και μυκηναϊκού
αρχαία ελληνική γαστρονομία είναι πλού-
ώσουμε ότι η ζάχαρη ήταν άγνωστη στον
διατροφολογίου. Τα οποία και τα αποθή-
σια σε κωδικοποιημένες τεχνικές ακριβώς
Αρχαίο κόσμο. Η ύπαρξή της έγινε γνωστή
κευαν σχολαστικά σε πήλινα δοχεία κατα-
όπως και η σημερινή. Φυσικά όμως υπάρ-
στην Ελλάδα μετά την κατάκτηση της Ινδίας
γράφοντας χρονολογίες αποθήκευσης και
χουν και πολλές διαφορές όχι μόνο στις
από τον Μέγα Αλέξανδρο. Όπως είπαμε και
είδος σε πήλινες πλάκες σε γραμμική B’. Ο
μεθόδους παρασκευής, αλλά και στις πρώ-
πιο πριν το κρέας ήταν δυσεύρετο και κατα-
Μινωικός πολιτισμός (2000 π.Χ. εποχή του
τες ύλες. Στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχαν
ναλώνονταν στις δημόσιες και ιδιωτικές
χαλκού) κι ο Μυκηναϊκός (1000 – 500 π.Χ.),
ντομάτες, καλαμπόκι, πιπεριές, μανταρίνια,
γιορτές, καθώς και στα συμπόσια. Κατά
αναπτύχθηκαν πολύ γρήγορα εξαιτίας της
πορτοκάλια και λεμόνια. Τα φαγητά των
τη διάρκεια των συμποσίων συζητούσαν
έντονης και πετυχημένης εμπορικής δρα-
αρχαίων Ελλήνων έμοιαζαν πολύ σε γεύση
για την πολιτική, για τη φιλοσοφία, τις επι-
στηριότητας με άλλους λαούς όπως οι Αιγύ-
με τα σύγχρονα κινέζικα πιάτα. Οι γλυκό-
στήμες και για «τα της ζωής και της πόλης»
πτιοι και οι Ασσύριοι. Σε αιγυπτιακές τοιχο-
ξινες σάλτσες και οι παρασκευές στις οποίες
γενικότερα. Ένα από τα μεγάλα έργα του
γραφίες μπορούμε να διακρίνουμε Κρήτες
αναμιγνύονται κρέατα και θαλασσινά, που
Πλάτωνα είναι το Συμπόσιο το οποίο ανα-
να προσφέρουν στους Φαραώ αμφορείς
συναντώνται συχνά στην κινέζικη κου-
φέρεται σε ένα τέτοιο συμπόσιο στο οποίο
με κρασί και αρωματισμένα έλαια. Ο Όμη-
ζίνα, μοιάζουν κατά πολύ στις γεύσεις των
μετείχε και ο Σωκράτης (470 π.Χ. – 399 π.Χ.).
ρος περιγράφει τις πλούσιες αποθήκες του
αρχαίων Ελλήνων. Όλοι οι ερευνητές συμ-
Στην πραγματικότητα τα συμπόσια ακολου-
Οδυσσέα όπου αποθηκεύονταν τα τρό-
φωνούν ότι στους αρχαίους Έλληνες οφεί-
θούσαν το κυρίως γεύμα. Οι συζητήσεις που
φιμα σε πολυτελείς χρυσοχάλκινες στάμνες
λουμε την επινόηση του φούρνου, καθώς
ακολουθούσαν διεξάγονταν με τη συνοδεία
στοιβαγμένες σε σειρά. Σε γενικές γραμμές,
και την εξέλιξη των τεχνικών μαγειρικής
κρασιού (οίνος και νερό) και νωγαλευμά-
οι αρχαίοι προτιμούσαν περισσότερο τα
και διαιτητικής. Αυτοί ήταν οι πρώτοι που
των (τσιμπολογήματα, ξηρά φρούτα κ.α.).
ψάρια και τα θαλασσινά από τα κρέατα.
έδειξαν ενδιαφέρον για την ανάλυση των
Σε ένα συμπόσιο παρευρίσκονταν πάντα
Κυρίως παστά λιπαρά ψάρια όπως το σκου-
συστατικών των πρώτων υλών. Ας δούμε
μουσικοί, κωμικοί και «γυναίκες». Παρά τη
μπρί, το χέλι κ.α. Οι σαρδέλες και το κριθα-
λίγο πιο αναλυτικά τις διατροφικές συνή-
μεγάλη κατανάλωση κρασιού, η μέθη θεω-
ρένιο ψωμί ήταν η τροφή των πιο φτωχών.
θειες των αρχαίων προγόνων μας. Οι οπα-
ρούνταν κακή συμπεριφορά. Σε τέτοιες
Τα φρούτα που λάτρευαν οι αρχαίοι ήταν το
δοί του Πυθαγόρα (569 – 475 π.Χ.) απέφευ-
περιπτώσεις προτεινόμενο φάρμακο ήταν
άγριο αχλάδι (άχρας), το αχλάδι (άπας), το
γαν να καταναλώνουν οτιδήποτε είχε ζωή,
το λάχανο και ο ύπνος. Βέβαια μεγάλες
δαμάσκηνο, το κεράσι, το κυδώνι, τα μούρα,
για αυτούς τα λαχανικά ήταν η κύρια πηγή
ποσότητες κρέατος καταναλώνονταν και
τα πεπόνια, τα καρπούζια, τα ρόδια, τα στα-
τροφής τους. Γνωστά λαχανικά στην αρχαι-
από τους Ομηρικούς ήρωες. Οι κύριες μορ-
φύλια, το σύκο, το οποίο ήταν και το πολυ-
ότητα ήταν το μαρούλι, το αγγούρι, η αγκι-
φές κρέατος που υπήρχαν ήταν: πουλιά,
τιμότερο φρούτο της αρχαίας Μεσογείου.
νάρα , ο αρακάς, τα βλήτα, οι κολοκύθες,
κουνέλια, λαγοί, αγριόχοιροι, αγριοκάτσικα,
Αργότερα προστέθηκαν και τα ροδάκινα
τα κρεμμύδια, τα λάχανα, τα μανιτάρια, τα
ελάφια, κότες. Υπήρχαν διάφορες μορφές
(περσικά), τα μήλα, τα βερίκοκα και τα κίτρα.
παντζάρια, το σπανάκι, τα πράσα, τα ραπα-
παρασκευής όπως ψητά στο φούρνο, στη
Υπήρχαν βέβαια και οι ξηροί καρποί όπως
24
Αύγούστοσ 2010 • Eτοσ: 16°
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα φουντούκια,
που το παρασκεύαζαν από χλιαρό νερό και
είχε το φαγητό που ονομαζόταν μυτλωτός,
τα κάστανα οι σταφίδες και τα ξηρά σύκα.
μέλι.
μια πίτα με τυρί ανακατεμένο με μέλι και
Αξιοπρόσεκτος είναι ο αριθμός των βιβλίων
Τα γεύματα. Συχνά, τα γεύματα ήσαν μόνο
σκόρδα. Έπιναν κρασί γλυκό και αρωμα-
και των μελετών που γράφτηκαν στη διάρ-
δύο. Το πρώτο απαρτιζόταν από ψάρια,
τικό, που είχε τη μυρουδιά των λουλουδιών.
κεια αυτών των περιόδων ειδικά για την
όσπρια, ή πρόχειρα φαγητά όπως ψωμί,
Είναι ευχάριστο να πίνεις κρασί, «το γάλα
ελληνική κουζίνα. Ενδεικτικά μπορούμε να
τυρί, ελιές, αυγά, ξηρούς καρπούς και
της Αφροδίτης», να συζητάς, να τραγου-
αναφέρουμε ότι μόνο το έργο του Αθηναίου
φρούτα. Το βραδινό, το οποίο αποτελούσε
δάς, να διηγείσαι λογής λογής περιστατικά,
«Δειπνοσοφιστές» (2ος μ.Χ αιώνας), αριθ-
και το κύριο γεύμα, ήταν αυτό του συμπο-
να ακούς μουσική, να παρακολουθείς τους
μούσε 30 βιβλία, από τα οποία σώζονται
σίου και της φιλικής συντροφιάς. Στη διάρ-
χορούς. Ανάμεσα στις συνηθισμένες διασκε-
τα 15, και αποτελούν μια συνεχή αναφορά
κεια του γεύματος ο οικοδεσπότης συνήθως
δάσεις των τραπεζιών ήταν και τα αινίγ-
είναι ξαπλωμένος σε κρεβάτι, ενώ η γυναίκα
του κάθεται σε σκαμνί. Τα παιδιά εμφανίζονται στα επιδόρπια και στέκονται όρθια ή
κάθονται, ανάλογα με την ηλικία τους και
τις συνήθειες της οικογένειας. Αλλά σ’ ένα
τραπέζι με καλεσμένους,, τα μέλη της οικογένειας δεν παρουσιάζονται παίρνουν μέρος
μονάχα οι άντρες, γιατί η συζήτηση είναι ή
φιλοσοφική, επομένως ακατανόητη για τις
γυναίκες και τα παιδιά, ή καθαρά ανδρική,
επομένως ακατάλληλη για τα αυτιά των
γυναικών.Οι Έλληνες δεν χρησιμοποιού-
ματα. Εκείνος που δεν ήξερε να απαντήσει
σαν πιρούνια και μαχαίρια. Κουτάλια είχαν,
τιμωρούνταν να πιει ένα κύπελο κρασί. Το
αλλά προτιμούσαν να τα αντικαθιστούν
κρασί το ανακάτευαν σε αναλογία δυο μέρη
με μία κόρα ψωμί. Το φαγητό το έπιαναν
νερό και ένα κρασί ή τρία μέρη νερό κι ένα
με τα χέρια. Οι αρχαίοι Έλληνες σκούπιζαν
κρασί. Το κρασί που ήταν ανακατεμένο με
τα χέρια τους με ψίχα ψωμιού ή με ειδική
τρία μέρη νερό θεωρούνταν πολύ αδύνατο
κόλα που τη ζύμωναν με τα δάχτυλα τους
και το λέγαν «ποτό για τα βατράχια». Το
σε παλαιά για την εποχή κείμενα, που είχαν
και την έκαναν σφαιρίδια. Στην Αθήνα ένα
καλοκαίρι το κρασί το ανακάτευαν με πάγο
σαν κύριο θέμα την ελληνική κουζίνα.
γεύμα δεν άρχιζε ποτέ με σούπα. Αν και οι
που έφερναν από τα βουνά και τον διατη-
Το πρωινό. Το πρωινό, το οποίο ονομαζό-
σούπες θεωρούνταν υγιεινά και θρεπτικά
ρούσαν σε άχυρα και κουρέλια. Οι Σπαρτιά-
ταν συνήθως «άριστον», αποτελείτο από
φαγητά (το φαγητό που προτιμούσε ο Ηρα-
τες τρέφονταν με πιο πρωτόγονες και πιο
ψωμί, («μάζα» από κριθάρι για το λαό,
κλής ήταν ζωμός από μπιζέλια), ήταν ταυτό-
χοντρές τροφές, μ’ έναν παχύ χυλό από μπι-
«άρτο» από σιτάρι για τους πλούσιους)
χρονα «φαγητό των φτωχών» και γι’ αυτό
ζέλια – το ζωμό – που ήταν το φαγητό που
βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί. Συνηθισμέ-
σ’ ένα τραπέζι με καλεσμένους δεν ταίριαζε
προτιμούσαν. Τα συσσίτια των Σπαρτιατών
νες πρωινές τροφές ήταν επίσης τα ξερά
να προσφέρεις ζωμό. Σαν επιδόρπια σέρ-
αποτελούνταν από το μέλανα ζωμό, βραστό
σύκα, τα αμύγδαλα τα καρύδια και οι άλλοι
βιραν νωπούς και ξηρούς καρπούς, αλα-
χοιρινό κρέας, κρασί, πίτα γλυκιά και ψωμί
ξηροί καρποί. Το πρωινό ρόφημα ήταν ο
τισμένα αμύγδαλα, τυρί, σκόρδα, κρεμμύ-
από βρώμη.
«κυκεών», ένα μείγμα κρασιού τριμμένου
δια, γλυκές και αλμυρές πίτες, το καύχημα
τυριού και κριθάλευρου, το γάλα κυρίως
της Αττικής. Οι πίτες αυτές ήταν φτιαγμένες
Πηγή:
κατσικίσιο, καθώς και ένα είδος υδρόμελου
από μέλι, τυρί και λάδι. Ιδιαίτερη επιτυχία
www.e-telescope.gr, www.google.com
25
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων ουγγαρίας
Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα
Α
Οι Αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες
πό όλους τους πανελλήνιους αγώνες στην αρχαία Ελλάδα οι σημαντικότεροι λάμβαναν χώρα στην Ολυμπία „Όπως το νερό
είναι το πολυτιμότερο από τα στοιχεία, και όπως ο χρυσός προβάλλει σαν το πιο ακριβό ανάμεσα σε όλα τα αγαθά, και όπως,
τέλος, ο ήλιος φωτοβολεί περισσότερο από κάθε άλλο άστρο, έτσι και η Ολυμπία λάμπει σκιάζοντας κάθε άλλον αγώνα” τραγουδά ο
Πίνδαρος στην πρώτη ολυμπιακή ωδή του. Σύμφωνα με την παράδοση, πρώτοι οι θεοί αγωνίστηκαν στην Ολυμπία. Ο Δίας νίκησε
τον Κρόνο στην πάλη, ο Απόλλωνας τον Ερμή στο δρόμο και τον Αρη στην πυγμή. Επίσης οι αρχαίες πηγές αναφέρουν αρκετούς
ήρωες ως ιδρυτές των αγώνων. Στη μυκηναϊκή παράδοση ανήκει ο μύθος του Πέλοπα. Μετά τη νίκη του επί του Οινόμαου, ο Πέλοπας
ίδρυσε αγώνες προς τιμήν του Οινόμαου για να καθαρθεί, αλλά και για να ευχαριστήσει τους θεούς για τη νίκη που του χάρισαν. Η
Ιπποδάμεια ίδρυσε γυναικείους αγώνες προς τιμήν της Ήρας, τα λεγόμενα Ηραία. Έτσι λοιπόν καθιερώθηκαν οι αγώνες στην Ολυμπία.
Εναέτια γλυπτά από το ναό του Δία στην Αρχαία Ολυμπία
Στην ανατολική πρόσοψη του ναού, στο αέτωμα,
εικονιζόταν η προετοιμασία της αρματοδρομίας του Πέλοπα με τον Οινόμαο
Η ίδρυση των αγώνων, σύμφωνα με άλλους μύθους, αποδίδεται στον ημίθεο Ηρακλή, ο
οποίος ιδρύει τους αγώνες δρόμου αλλά και τις αρματοδρομίες. Ο Ηρακλής είναι εκείνος που
έφερε την αγριελιά από τη χώρα των Υπερβορείων, τη φύτεψε στο Ιερό, και καθόρισε τα όρια
της ιεράς ‘Αλτεως. Επίσης σύμφωνα με άλλους μύθους, ο Ιδαίος Ηρακλής με τα τέσσερα αδέλφια του, τους Δακτύλους ή Κουρήτες, φτάνει στην Ολυμπία από την Κρήτη, ορίζει το μήκος του
σταδίου, οργανώνει αγώνες δρόμου με τα αδέλφια του και στεφανώνει το νικητή με αγριελιά.
Ανάμεσα στα ονόματα των ιδρυτών των αγώνων αναφέρονται επίσης ο Νηλέας, ο Πελίας
αλλά και ο Πίσος, επώνυμος ήρωας της Πισάτιδας. Αργότερα αναδιοργανώθηκαν από τον
Ίφιτο, που σύναψε συμφωνία (την ιερή εκεχειρία) με το βασιλιά και νομοθέτη της Σπάρτης
Λυκούργο και το βασιλιά της Πίσας Κλεισθένη. Τότε λοιπόν η Ολυμπία μετατράπηκε σε πανελλήνιο κέντρο. Οι αρχαίες γραπτές πηγές αναφέρουν ως έτος έναρξης των αγώνων το 776 π.Χ.
Από το έτος αυτό αρχίζει και ο κατάλογος των Ολυμπιονικών (που συμπληρώθηκε βέβαια πολύ αργότερα). Τον 5ο αι. π.Χ. οι αγώνες
έφτασαν στο απόγειο της δόξας τους. Στην ελληνιστική εποχή όμως, έχασαν τον αρχικό τους χαρακτήρα και μετατράπηκαν σε επαγγελματικές αθλητικές εκδηλώσεις κάτι που παγιώθηκε στη ρωμαϊκή εποχή. Τελικά, καταργήθηκαν από το Θεοδόσιο Α΄ το 393 μ.Χ. (293η
Ολυμπιάδα), όταν με διάταγμά του απαγορεύθηκε η λειτουργία όλων των ειδωλολατρικών Ιερών. Με τους Ολυμπιακούς αγώνες σφυρηλατήθηκε η εθνική. , φυλετική και πνευματική ενότητα των Ελλήνων. Ο υπερεθνικός χαρακτήρας τους επιζεί και στους σύγχρονους
Ολυμπιακούς Αγώνες, που ύστερα από διακοπή 15 αιώνων οργανώθηκαν στην Αθήνα το 1896, και τελούνται από τότε κάθε τέσσερα
χρόνια.
Η Οργάνωση των Αγώνων. Οι Ολυμπιακοί αγώνες ετελούντο κάθε τέσσερα πλήρη χρόνια, ήταν δηλαδή πεντετηρικοί. Το διάστημα
που μεσολαβούσε από τη λήξη των αγώνων ως την αρχή των επόμενων ονομαζόταν Ολυμπιάς, Οι γυναίκες είχαν δικαίωμα συμμετοχής στους ιππικούς αγώνες μόνο ως ιδιοκτήτριες των ίππων. Όλοι όμως, εκτός από τις γυναίκες, είχαν δικαίωμα να παρακολουθήσουν
τους αγώνες ακόμα και οι βάρβαροι και οι δούλοι. Η αυστηρότατη διάταξη που απαγόρευε στις γυναίκες την παρακολούθηση των
αγώνων παραμένει ανεξήγητη. Σύμφωνα με τον Παυσανία η απαγορευτική διάταξη ίσχυε μόνο για τις παντρεμένες γυναίκες. Μόνο
η ιέρεια της θεάς Δήμητρας Χαμύνης μπορούσε να τους παρακολουθήσει καθισμένη στο βωμό της θεάς, που βρίσκεται στη βόρεια
πλευρά του σταδίου. Η τιμωρία των γυναικών που θα παρέβαιναν τον απαγορευτικό νόμο ήταν ο θάνατος. Τις κατακρήμνιζαν από το
όρος Τυπαίο που βρίσκεται νότια του Ιερού. Ωστόσο η μόνη που παραβίασε το νόμο και δεν τιμωρήθηκε ήταν η Καλλιπάτειρα, κόρη
του ξακουστού Ολυμπιονίκη Διαγόρα, η οποία καταγόταν από γένος Ολυμπιονικών. Για το λόγο αυτό οι κριτές δεν θέλησαν
να την τιμωρήσουν.
26
Εισαγωγή των Αγωνισμάτων στους Ολυμπιακούς Αγώνες
1η 776 π.Χ. Δρόμος σταδίου 200 μ.
14η 724 π.Χ. Δίαυλος (2 στάδια) 400 μ.
15η 720 π.Χ. Δόλιχος (7-24 στάδια) 2.000 μ.
18η 708 π.Χ. Πένταθλο και πάλη
23η 688 π.Χ. Πυγμή
25η 680 π.Χ. Τέθριππο
33η 648 π.Χ. Παγκράτιο και αγώνας ίππου κέλητος
37η 632 π.Χ. Δρόμος και πάλη παίδων
38η 628 π.Χ. Πένταθλο παίδων (μοναδική φορά)
41η 616 π.Χ. Πυγμή παίδων
65η 520 π.Χ. Οπλίτης δρόμος (2-4 στάδια)
99η 384 π.Χ. Τέθριππο πώλων
128η 268 π.Χ. Συνωρίς πώλων
128η 256 π.Χ. Αγώνας πώλου κέλητος
145η 200 π.Χ. Παγκράτιο παίδων
70η 500 π.Χ. Απήνη (αρματοδρομία) (444 π.Χ) (84η κατάργηση)
93η 408 π.Χ. Συνωρίς ίππων
96η 396 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών και κηρύκων
Οι τιμές στους Ολυμπιονίκες. Οι αγώνες ήταν στεφανίτες. Το έπαθλο, δηλαδή, ήταν ένα στεφάνι από κλαδί αγριελιάς, ο
κότινος. Σύμφωνα με την παράδοση, τον κότινο ως έπαθλο των αγώνων καθιέρωσε ο Ίφιτος, ύστερα από σχετικό χρησμό
του μαντείου των Δελφών. Για βραβείο χρησιμοποιούσαν ακόμη μάλλινες ταινίες τις οποίες έδεναν στο μέτωπο ή σε άλλα
μέρη του σώματος των αθλητών. Ανυπολόγιστη, όμως, ήταν η ηθική σημασία της νίκης στην Ολυμπία. Τις νίκες αυτές ύμνησαν
μεγάλοι ποιητές, όπως ο Συμωνίδης, ο Βακχυλίδης και ο σπουδαιότερος όλων, ο Πίνδαρος. Στη συνέχεια ο νικητής πρόσφερε θυσία στο θεό προστάτη της πόλης και του αφιέρωνε το στεφάνι του. Ακολουθούσε εορταστικό δείπνο στο οποίο καθόταν όλη η πόλη. ’Aλλα προνόμια που έδιναν στους νικητές ήταν η ισόβια σίτισή του με δημόσια δαπάνη, η ατέλεια (φορολογική απαλλαγή), ενώ στην Αθήνα ο Σόλων θέσπισε και χρηματικό βραβείο. Στη Σπάρτη ο νικητής αποκτούσε το δικαίωμα
να πολεμάει δίπλα στο βασιλιά.
Η Αναβίωση των Αγώνων. Οι προσπάθειες για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στη σύγχρονη εποχή κορυφώθηκαν
στα τέλη του 19ου αιώνα με την αποφασιστική συμβολή του Γάλλου βαρώνου Πιέρ ντε Κουμπερντέν και του Έλληνα Δημητρίου Βικέλα. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες τελέσθηκαν με μεγάλη λαμπρότητα το 1896 στην Αθήνα, στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Στην Ολυμπία έχει σήμερα την έδρα της η Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία. Η αφή της φλόγας γίνεται στον βωμό
του ναού της ΄Ήρας στην Ολυμπία. Η φλόγα ανάβει με την συγκέντρωση των ηλιακών ακτίνων σε μεταλλικό κάτοπτρο. Η διαδικασία αυτή αποτελεί μέρος ενός σύνθετου τελετουργικού. Η πρωθιέρεια κρατώντας την αναμμένη δάδα εισέρχεται στο στάδιο και στη συνέχεια την παραδίδει στον πρώτο δρομέα, για να ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι της έως τα πέρατα της γης.
Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες.
Αθήνα 1896
Μελβούρνη 1956
Παρίσι 1900
Ρώμη 1960
Σεν Λούϊς 1904
Τόκιο 1964
(μεσοολυμπιάδα Αθήνας 1906)
Μεξικό 1968
Λονδίνο 1908
Μόναχο 1972
Στοκχόλμη 1912
Μόντρεαλ 1976
δεν έγινε 1916
Μόσχα 1980
Αμβέρσα 1920
Λος ’Αντζελες 1984
Παρίσι 1924
Σεούλ 1988
Άμστερνταμ 1928
Βαρκελώνη 1992
Λος Άντζελες 1932
Ατλάντα 1996
Βερολίνο 1936
Σίδνεϋ 2000
δεν έγινε 1940
Αθήνα 2004
δεν έγινε 1944
Κίνα 2008
Λονδίνο 1948
(Λονδίνο 2012)
Ελσίνκι 1952
ΟΙ ΘΥΣΑΥΡΟΙ ΤΩΝ ΑΝΑΚΤΟΡΩΝ
ΤΗΣ ΚΝΩΣΣΟΥ
A KNOSSZOSZI PALOTA KINCSEI
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Εκδότης: το Σώμα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Διευθύνων Σύμβουλος της Σύνταξης: Κοράνης Λαοκράτης
Αρχισυνταξία: Νόρα Γιαννακάκη
Σελιδοποίηση: Lajos Németh
Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5.
Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275
Φαξ: 06-1-302 7277
e-mail: [email protected]
Τυπογραφείο: Copycat Kft.
ISSN: 1786-0989
ELLINIZMOSZ
A M.G.O.Ö. kiadványa
Kiadó: a M.G.O.Ö. Testülete
A szerkesztőség ügyvezetője: Koranisz Laokratisz
Főszerkesztő: Janakakisz Nóra
Tördelő: Németh Lajos
Szerkesztőség cime: 1054 Budapest, Vécsey u. 5.
Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275
Fax: 06-1-302 7277
e-mail: [email protected]
Nyomda: Copycat Kft.
ISSN: 1786-0989

Εισαγωγή στα στερεότυπα και τους ρόλους του γένους

GRUNDSCHULE?

Πολυτεχνείο, 38 χρόνια μετά Αχαρνείς με τη Νεανική Σκηνή Μια

Εδώ - Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata

letölthető itt - Szegedi Görögök

Όλος ο κόσμος μια Ελλάδα - Magyarországi Görögök Országos

Ο Μίκης - Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata

Αφιέρωμα στην Κύπρο - Magyarországi Görögök Országos

Η επέτειος του Πολυτεχνείου - Magyarországi Görögök Országos

Η κρίση στην Ελλάδα - Magyarországi Görögök Országos

70 χρόνια από την ίδρυση του ΕΛΑΣ Χρίστος Τσιαμούλης Νέοι

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2011 750 FT 3 € - Magyarországi Görögök Országos

ΜΑΪΟΣ 2010 750 FT 3 € - Magyarországi Görögök Országos

ET 9.1 Ergo Assembly 2012_EN-DE-FR-EL-SL-SV-FI