Νέα Εκπαιδευτήρια Γ. Μαλλιάρα
"Είναι άλλο να πεθαίνεις για την Ελλάδα και
άλλο να σε πεθαίνει αυτή..”.
Σκέψεις και συναισθήµατα
Ερευνητική Εργασία α’ τετραµήνου 2013-2014
0
0
1
1
Περιεχόµενα
Σελίδες
Πολιτισµός ……………………………………………………………………………3
Αρχιτεκτονική…………………………...………………………………………..….13
Εκπαίδευση…………………...………………………...……………………………25
Πολιτική……………………………………………………………………………...33
Ναυτιλία…………………………………………………..………………………….59
Μόδα…………………………………………………………………………………69
Τα ονόµατα των µαθητών έχουν διαγραφεί σκοπίµως στη διαδικτυακή έκδοση του
εντύπου.
2
2
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
3
3
Πολιτισµός
Στο παρελθόν η ανάπτυξη των επιστηµών έδωσε απαντήσεις σε ζητήµατα που
απασχολούσαν το ανθρώπινο είδος. Είναι γεγονός πως οι νέες γνώσεις βοήθησαν σε
πολλούς τοµείς της ζωής όπως στην ιατρική. Ανακαλύφτηκαν νέα φάρµακα και νέες
µέθοδοι και έτσι αντιµετωπίζονταν και συνεχίζονται να αντιµετωπίζονται ασθένειες
και παράλληλα αυξήθηκε ο µέσος όρος ζωής αλλά και δηµιουργήθηκαν νέες θέσεις
εργασίας ως απόρροια των νέων τοµέων στο χώρο της επιστήµης.
(Βοήθηµα η έκθεση των εξετάσεων , Γρηγόρης Τζούλιας , Εκδόσεις Λιβάνη , ηµεροµηνία
έκδοσης 2010 , σελίδα 293-294-295)
Η θρησκεία προσέφερε ελπίδα στο άτοµο και ένιωθε βεβαιότητα και
ασφάλεια. ∆ίδασκε αξίες όπως η αγάπη για τον συνάνθρωπο, τον σεβασµό, την
ισότητα και την ταπεινότητα. Άρα καλλιεργούταν στο άτοµο µια ηθικοποιηµένη
προσωπικότητα,
αποκτούσε
κοινωνική
συνείδηση,
τηρούσε
τους
νόµους,
αποφευγόταν η βία και κοινωνικοποιούταν οµαλά. (ο.π.)
Στην παιδεία ,η παροχή γνώσεων οδηγούσε στην ανάπτυξη του πνευµατικού
επιπέδου, έθετε προβληµατισµούς, αφύπνιζε τα άτοµα και διαµόρφωνε κριτική
σκέψη. Εξαλείφτηκαν ακραίες αντιλήψεις, ο συντηρητισµός, ο δογµατισµός και
ρατσιστικές ιδεολογίες δηµιουργώντας άτοµα µε ολοκληρωµένες προσωπικότητες µε
ήθη και ιδανικά και παρέµεναν πιστοί στις δηµοκρατικές αντιλήψεις. (ο.π.)
Σήµερα, η τεχνολογική ανάπτυξη προσφέρει πληθώρα αγαθών δηµιουργώντας
την κυριαρχία υλιστικών αντιλήψεων και κατά επέκταση την έλλειψη κοινωνικής
συνείδησης. Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται για την κάλυψη των υλικών του αναγκών
παραµελώντας τη συµµετοχή του στα κοινά. Ακόµα η επικράτηση των µηχανών, άρα,
και λιγότερο κόστος παραγωγής έχει αντικαταστήσει το ανθρώπινο δυναµικό µε
αποτέλεσµα να δηµιουργείται οικονοµική κρίση και ανεργία. Κατά συνέπεια, οι
άνθρωποι παραγκωνίζουν την ηθικο-πνευµατική ανάπτυξη και επικεντρώνονται σε
θέµατα που θεωρούν πιο σηµαντικά. (ο.π.)
Όσον αφορά την επιστήµη, η επιστηµονική εξέλιξη χρησιµοποιείται για
πολεµικούς σκοπούς. Είναι αλήθεια πως αρκετά από τα νέα όπλα επιφέρουν σοβαρές
οικολογικές καταστροφές, για παράδειγµα η πυρηνική βόµβα. Επιπρόσθετα, οι
επιστήµονες δε διστάζουν να χρησιµοποιήσουν στο όνοµα της επιστήµης ζώα για τα
πειράµατα τους αντικατοπτρίζοντας την αδιαφορία τους για το ζωικό βασίλειο και
την ανηθικότητα τους. (ο.π.)
4
4
Στην θρησκεία οι ιερείς δε διακρίνονται από ηθικές αξίες και σύνεση
ασκώντας αρνητική επιρροή στους πιστούς και αυτοί µε τη σειρά τους
απογοητεύονται, αποξενώνονται από το σώµα της εκκλησίας και εµφανίζουν τάσεις
αδικίας και ατοµικισµού. (ο.π.)
Στην παιδεία οι απαρχαιωµένες εκπαιδευτικές µέθοδοι και οι µη άρτια
καταρτισµένοι καθηγητές είναι οι αιτίες που δηµιουργούν την αδυναµία ηθικοπνευµατικής ανάπτυξης των νέων οι οποίοι βοµβαρδίζονται µε στείρες γνώσεις δίχως
νόηµα. (ο.π.)
(http://bit.ly/16Dpt6F , http://bit.ly/1d0YVLR)
5
5
Τέχνη
Παρέχονταν ερεθίσµατα για προβληµατισµό. Έτσι καλλιεργούταν η κριτική
σκέψη των ατόµων. Ακόµα προβάλλονταν διαχρονικές αξίες όπως για παράδειγµα το
ήθος, ο σεβασµός και η εντιµότητα. Άρα ηθικοποιούνταν τα άτοµα. Επίσης,
προβαλλόταν το ιδεώδες και η ωραιοποίηση του κόσµου µε αποτέλεσµα να
συνιστούσε κίνητρο να βελτιώσουν και να καλυτερεύσουν την τότε κατάσταση.
Μέσω της τέχνης ασκούταν, επιπλέον, η κριτική ικανότητα. Ο δηµιουργόςκαλλιτέχνης προέβαλλε κοινωνικά προβλήµατα που διατάρασσαν την κοινωνική
συνοχή. Ως επακόλουθο των παραπάνω κινητοποιούνταν οι αρµόδιοι φορείς και
ενεργοποιούταν η κοινή γνώµη. Επίσης, υπήρχε επαφή µε συλλογικές αξίες.
Υποτασσόταν το εγώ στο εµείς και διαµορφωνόταν κοινωνική συνείδηση. Ήταν µια
ευκαιρία γόνιµης και δηµιουργικής διαφυγής από τα καθηµερινά προβλήµατα εκείνης
της εποχής. Αξιοποιούταν εποικοδοµητικά ο ελεύθερος χρόνος και το άτοµο
αναβαθµιζόταν ηθικο-πνευµατικά.
(Βοήθηµα η έκθεση των εξετάσεων , Γρηγόρης Τζούλιας , Εκδόσεις Λιβάνη , ηµεροµηνία
έκδοσης 2010 , σελίδα 291-292)
Σήµερα η τέχνη είναι στρατευµένη και αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση
πολιτικών ή οικονοµικών σκοπιµοτήτων. Μεταδίδεται ουσιαστικά ένα µήνυµα µε
απώτερο στόχο την προπαγάνδα. Άµεσο αποτέλεσµα είναι η στειρότητα στην
έµπνευση και στην καινοτοµία καθώς και η υποβάθµιση της αισθητικότητας. Ακόµα,
η τέχνη είναι καθαρή δηλαδή ο καλλιτέχνης επηρεάζεται από το πολιτικό και
κοινωνικό γίγνεσθαι. Αντιµετωπίζει την ωραιοποίηση ως απόλυτη αξία και θεωρεί
ζηµιογόνες τις όποιες αντιδράσεις από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Εποµένως
απευθύνεται σε ένα περιορισµένο κοινό. Ο καλλιτέχνης καταφεύγει στην τυποποίηση
και εµφανίζει έλλειψη δηµιουργικότητας και έµπνευσης. (ο.π.)
Υπάρχει απουσία αισθητικής αγωγής αφού είναι µονόπλευρος ο χαρακτήρας
της εκπαίδευσης ο οποίος επικεντρώνεται ελάχιστα στην τέχνη. Οι νέοι δεν αποκτούν
ορθά αισθητικά κριτήρια και σε αυτό µερίδιο ευθύνης φέρει και η οικογένεια που
αµελεί για την επαφή των παιδιών τους µε την τέχνη. Επιπρόσθετα επικρατεί
χρησιµοθηρική αντίληψη και λαϊκισµός στην τέχνη. Ο καλλιτέχνης έχει την
πεποίθηση ότι η τέχνη θα του επιφέρει πλούτη και προσβλέπει στην ικανοποίηση του
κοινού του αντιγράφοντας ευτελή έργα βασιζόµενος στην υποτιθέµενη καλλιτεχνική
του άποψη. Η τέχνη έχει εµπορευµατοποιηθεί και έχει καταλήξει σε προϊόν
6
6
κατανάλωσης δίχως αξία. Τέλος η προβολή λανθασµένων προτύπων από τα ΜΜΕ µε
εκποµπές χαµηλού ποιοτικού επιπέδου δε προωθούν την όξυνση του πνεύµατος,
αντιθέτως, τον οδηγούν στην παθητικοποίηση. Κατά συνέπεια ικανοποιούνται στην
εφήµερη τέχνη. (ο.π.)
(http://bit.ly/19zfkce , http://bit.ly/1apDRg3)
7
7
Θέατρο
Στο παρελθόν οι δραµατικές παραστάσεις ήταν αφιερωµένες στον θεό
∆ιόνυσο ενταγµένες στο πλαίσιο δραµατικών αγώνων. Εποµένως στο αρχαίο θέατρο
ήταν έντονος ο θρησκευτικός χαρακτήρας. ∆ύο ήταν οι κύριες γιορτές: τα ∆ιονύσια
και τα Λήναια στα οποία οι ποιητές ήταν υποχρεωµένοι να παρουσιάσουν κωµωδίες
και τραγωδίες και σατυρικά δράµατα. Η κωµωδία αντλούσε τα θέµατα της από την
καθηµερινή ζωή ενώ η τραγωδία από µύθους και πιο σπάνια από συγκλονιστικά
βιώµατα της εποχής και το σατυρικό δράµα από µύθους και ως επί το πλείστον από
την πολιτική.
Οι κωµικοί ποιητές επιδίωκαν να γελοιοποιούν πρόσωπα και καταστάσεις
ώστε µέσα από τη φάρσα, το γέλιο και την ευθυµία να ασκούν την κριτική τους. Οι
τραγικοί ποιητές κινούνταν στο εκεί και στο εδώ του µύθου ,προβληµατίζονταν πάνω
σε κρίσιµα ζητήµατα που αφορούσαν το εδώ και το τώρα. Συνήθως βρίσκονταν
αντιµέτωποι µε µεγάλα ηθικά διλλήµατα και ήταν υποχρεωµένοι τις πιο πολλές
φορές να συντριβούν. Όσον αφορά το σατυρικό δράµα, οι σάτυροι αναλάµβαναν
συχνά δύσκολες αποστολές αλλά ποτέ δεν τα κατάφερναν.
Οι συντελεστές της παράστασης ήταν οι υποκριτές, οι χορευτές και ο
αυλητής. Σχετικά µε τη σκευή, περιελάµβανε τα προσωπεία και τα κουστούµια.
Σκοπός του δεν ήταν απλώς η ψυχαγωγία των αθηναίων αλλά πρωτίστως η
πνευµατική καλλιέργεια τους καθώς τα θέατρα συνιστούσαν χώροι εκπαίδευσης.
∆ηµιουργούσε προβληµατισµούς στους θεατές µε επακόλουθο να παρέµενε
δραστήρια η κριτική τους σκέψη και να διαµορφωνόταν συνείδηση.
Σήµερα, οι θεατρικές παραστάσεις είναι περιορισµένες λόγω της ύπαρξης
οικονοµικής κρίσης. Άρα υπάρχει αδυναµία πρόσβασης των πολιτών σε αυτά. Το
επίπεδο είναι χαµηλό θεατρικά και επαγγελµατικά καθώς δεν είναι σπάνιο φαινόµενο
να γίνονται ηθοποιοί µοντέλα, τραγουδιστές ή και παρουσιαστές µόνο και µόνο
επειδή είναι δηµόσια πρόσωπα. Όµως είναι λογικό αυτοί οι άνθρωποι να µη
διαθέτουν τις κατάλληλες θεατρικές γνώσεις και να µην µπορούν να υποδυθούν άρτια
έναν χαρακτήρα. Επιπλέον οι θεατρικές παραστάσεις είναι χαµηλού επιπέδου. Τα
σενάρια είναι αυθαίρετα ,πολλές φορές, χωρίς λογική αλληλουχία και δε στηρίζονται
στην επικαιρότητα αλλά στη φαντασία. Οι θεατές δεν προβληµατίζονται, παραµένουν
παθητικοί και αδρανείς, δε καλλιεργούν την κριτική σκέψη και καταλήγουν να είναι
άλαλοι παρατηρητές. Εποµένως το πνεύµα παραµένει στάσιµο και αποκτά
8
8
διακοσµητικό χαρακτήρα. ∆υστυχώς , ο Έλληνας ,σήµερα, έχει αποµακρυνθεί από το
θέατρο αντικατοπτρίζοντας την αποξένωση του από την τέχνη και τον πολιτισµό.
Τρανό παράδειγµα αποτελούν τα ελάχιστα θεατρικά εισιτήρια που εκδίδονται
ετησίως καθώς και το γεγονός ότι σήµερα υπάρχουν µόνο δύο ενεργή αρχαία θέατρα
στα οποία λαµβάνουν χώρα θεατρικές παραστάσεις.
(http://bit.ly/HHLmrO , http://bit.ly/1b52fpG)
9
9
Ολυµπιακή ιδέα – Αθλητισµός
Στο παρελθόν καλλιεργούταν ο
άνθρωπος σε ποικίλες διαστάσεις. Στην
βιολογική υπόσταση, επικρατούσε σωµατική ευεξία και εγκράτεια µε την αποφυγή
υπερβολών και ακροτήτων µε αποτέλεσµα διασφαλιζόταν η υγεία του αθλούµενου
αλλά και λιγόστευαν οι πιθανότητες ασθένειας του. Στην πνευµατική υπόσταση, στην
περίπτωση ήττας ο αθλητής αναθεωρούσε δηλαδή σκεφτόταν πιθανά λάθη που έκανε
κατά τη διάρκεια του αγώνα , ασκούσε αυτοκριτική µε αποτέλεσµα να επιτυγχανόταν
η αυτογνωσία και κινητοποιούταν νοητικά. Στην ηθική υπόσταση, γνώριζε τα
αθλητικά ιδεώδη του ευ αγωνίζεσθε και της ευγενούς άµιλλας .∆εν ήταν εγωπαθής
και µάθαινε την έννοια του συναγωνισµού.
(Βοήθηµα η έκθεση των εξετάσεων , Γρηγόρης Τζούλιας , Εκδόσεις Λιβάνη , ηµεροµηνία
έκδοσης 2010 , σελίδα 302-303)
Στην κοινωνική υπόσταση, καλλιεργούταν η συλλογικότητα µέσα από τα
οµαδικά αθλήµατα και το άτοµο ακλουθούσε τους κανόνες. Κατά συνέπεια
διευκολυνόταν η ένταξη του στο κοινωνικό σύνολο µέσα από την πειθαρχία που
διδασκόταν. Στην πολιτική υπόσταση, αναπτυσσόταν η αγωνιστικότητα του ατόµου
όχι µόνο στα αθλήµατα αλλά και σε άλλες πτυχές της ζωής. Εποµένως, παρέµενε
ενεργός και µειωνόντουσαν οι πιθανότητες να χειραγωγηθεί από δηµαγωγούς
πολιτικούς. Τέλος αναπτυσσόταν η ολυµπιακή ιδέα καθώς προβάλλονταν αξίες που
καταξιώνουν την ανθρώπινη οντότητα όπως η εκγύµναση του σώµατος, η ευγενής
άµιλλα και η ύπαρξη εκεχειρίας. (ο.π.)
Σήµερα, επικρατεί υλιστική αντίληψη αθλητών. Μοναδικός τους στόχος είναι
η απόκτηση χρηµάτων µε άµεσο επακόλουθο την απώλεια της ευγενούς άµιλλας.
Ακόµα
εµπορευµατοποιούνται
οι
ολυµπιακοί
αγώνες
µε
την
θέσπιση
φαντασµαγορικών εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης και λήξης και
µε το πλήθος διαφηµίσεων τόσο στους ολυµπιακούς χώρους όσο και στην περιβολή
των αθλητών. Μάλιστα είναι ακριβό το αντίτιµο παρακολούθησης των ολυµπιακών
αγώνων ζωντανά καθιστώντας δύσκολη την πρόσβαση του ευρύτερου κοινού σε
αυτούς. (ο.π.)
Οι ολυµπιακοί αγώνες χρησιµοποιούνται για την αποπλάνηση της κοινής
γνώµης από κρίσιµα πολιτικοοικονοµικά ζητήµατα ώστε οι εκάστοτε κυβερνήσεις να
εξυπηρετήσουν τα προσωπικά τους συµφέροντα. Μάλιστα παραβιάζεται η εκεχειρία
στην περίοδο ολυµπιακών αγώνων. Χαρακτηριστικό παράδειγµα συνιστά η πολεµική
10
10
ρήξη Γεωργίας –Ρωσίας κατά τη διάρκεια των ολυµπιακών αγώνων του 2008.
Επιπλέον εφαρµόζεται η
χρήση αναβολικών από τους αθλητές µε σκοπό να
βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Έτσι µέσω αυτών των ουσιαστικά πλασµατικών
επιδόσεων χάνεται το αθλητικό πνεύµα και συνάµα τίθεται σε κίνδυνο η ζωή των
αθλητών.
Οι αθλητές καταλήγουν να είναι είδωλα και όχι ζωντανά πρότυπα που
εµπνέουν τους νέους. Αυτό δηµιουργεί οπαδούς χούλιγκαν που συχνά προκαλούν
επεισόδια στους αγώνες και κυριαρχεί το µίσος και η εχθρότητα ανάµεσα στους
φιλάθλους. Μετατρέπεται ο φίλαθλος σε φανατισµένο οπαδό και το άθληµα σε θέαµα
στο οποίο δεν επιβραβεύεται η καταβολή της προσπάθειας και η συµµετοχή αλλά
µόνο οι πρώτοι και οι νικητές.
Τα φαινόµενα χουλιγκανισµού στα γήπεδα προξενούν ,µάλιστα, καταστροφές
στα γήπεδα και πολλές φορές τραυµατισµούς φιλάθλων. Τέλος συχνό φαινόµενο
είναι τα λεγόµενα στηµένα παιχνίδια στα οποία ο διαιτητής δε κρίνει αντικειµενικά
,αντιθέτως, υποκινείται από χρηµατικά συµφέροντα. (ο.π. και http://bit.ly/1cNvUoE)
(http://bit.ly/HybQfV , http://bit.ly/1fhtEax)
11
11
Προσωπική γνώµη
Κατά τη γνώµη µου, ο πολιτισµός στην Ελλάδα κατακερµατίζεται µε γοργούς
ρυθµούς. Είναι κυρίως υλικός(υλικά αγαθά, τεχνολογική ανάπτυξη)
υποκινούµενος από συµφέροντα και ιδιοτελείς σκοπούς. Το ερώτηµα που τίθεται
είναι γιατί να µην είναι και ηθικο-πνευµατικός (τέχνη, παιδεία, θρησκεία, ηθική,
πολίτευµα). Έχουµε κληρονοµήσει έναν τόσο λαµπρό πολιτισµό από τους αρχαίους
Έλληνες και αντί να τον εξελίξουµε, να εκµαιεύσουµε στοιχεία του και να
παραδειγµατιστούµε από αυτόν, τον απορρίπτουµε σα να είναι ξένο σώµα δίχως
χρησιµότητα.
Η τέχνη προέρχεται από το ρήµα τίκτω που σηµαίνει γεννώ. ∆ηλαδή η τέχνη
αφορά τη δυνατότητα του ανθρώπου να παράγει έργα µε στόχο την ικανοποίηση του
θεατή. Σήµερα ,δυστυχώς, το άτοµο όχι µόνο δε δηµιουργεί αλλά θανατώνει και την
υπάρχουσα προβάλλοντας την ως ξεπερασµένη χωρίς να έχει τίποτα να επιδείξει.
Αναπόσπαστο κοµµάτι της τέχνης είναι το θέατρο το οποίο διακρίνεται από
αυθαίρετα σενάρια και από ηθοποιούς µε ελλιπή επαγγελµατική κατάρτιση. ∆ε
προωθούν τη κριτική σκέψη µε αποτέλεσµα να παραµένουν οι θεατές παθητικοί
δέκτες των µηνυµάτων.
Στον αθλητισµό επικρατεί η υλιστική αντίληψη, η εµπορευµατοποίηση των
ολυµπιακών αγώνων, η χρήση αναβολικών και ο χουλιγκανισµός. Φαίνεται πως τα
αθλητικά ιδεώδη όπως ο αλληλοσεβασµός, η ευγενής άµιλλα, το ευ αγωνίζεσθε και
το φίλαθλο πνεύµα να µη παίζουν σηµαντικό ρόλο ενώ η σηµασία της ολυµπιακής
ιδέας ανταποκρίνεται µόνο στη θεωρία.
Συνοπτικά, σήµερα πολιτισµός παράγεται, το θέµα όµως είναι ότι δεν
αποσκοπεί για την ευχαρίστηση του θεατή και την προώθηση του πολιτισµού,
αντιθέτως είναι στρατευµένη, ιδιοτελής και επικρατεί κατά συνέπεια πνευµατική
στειρότητα.
12
12
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
13
13
Η Αρχιτεκτονική στην Αθήνα σήµερα
σε σύγκριση µε την Αρχαιότητα και τις ευρωπαϊκές πόλεις
Σε µια χώρα που καθηµερινά µας «σκοτώνει» µέσω του κράτους µε τις
δυσκολίες και το µεγάλο οικονοµικό πρόβληµα, παλεύουµε για να σταθούµε στα
πόδια µας και να αναζητήσουµε ό,τι όµορφο έχει αποµείνει στον τόπο µας αλλά και
να παλέψουµε για τη χώρα µας. Η εµφάνιση της πρωτεύουσας µας, της Αθήνας,
εκτός από το ότι έχει υποβαθµιστεί λόγω της οικονοµικής κρίσης που έχει οδηγήσει
στην εξαθλίωση συγκεκριµένων περιοχών και σε αντίξοες εικόνες, επίσης
υποβαθµίζεται από την αρχιτεκτονική των κτηρίων που την αποτελούν.
Κτήρια ανοµοιόµορφα και σε σχέδιο αλλά και σε όγκο έχουν δηµιουργήσει
ένα εγκληµατικό µοτίβο για την αρχιτεκτονική, το οποίο ασχηµαίνει την εικόνα της
πρωτεύουσας µας. Επιπλέον, νεοκλασικά κτήρια τα οποία δεν αναπαλαιώνονται
οδηγούνται µε την πάροδο του χρόνου στην εξαθλίωση και το χειρότερο είναι πως
εάν είχαν συντηρηθεί θα ήταν στολίδια για την Αθήνα. Οι παλαιές πολυκατοικίες όχι
µόνο δεν συντηρούνται και καταρρέουν αργά αλλά και έρχονται σε µια τροµερή
αντίθεση µε τα σύγχρονα κτήρια που κατασκευάζονται κοντά τους, αφού τα 2 είδη
δεν έχουν κοινά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και επικρατεί ανοµοιοµορφία.
Η εικόνα αυτή της πρωτεύουσας µας έρχεται σε αντίθεση όχι µόνο µε την
παράδοση µας, αφού στα αρχαία χρόνια η αρχιτεκτονική της Αρχαίας Ελλάδας ήταν
ένα είδος τέχνης και αριστουργήµατος, αλλά επίσης έρχεται σε αντίθεση και µε την
εικόνα άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών όπως η Βιέννη, το Βερολίνο κλπ. Επιπλέον,
κατασκευαστικά έργα που λαµβάνουν χώρα στην Αθήνα οδηγούν στην καταστροφή
πάρκων και περιοχών πρασίνου, που επίσης συµβάλλουν στην οµορφιά µιας πόλης.
Τέλος, η κατασκευή κτηρίων µεγάλων σε µέγεθος και όγκο πλάι στα παλιά κτήρια
της πόλης δηµιουργεί µια παραφωνία. Παρακάτω θα µελετήσω και θα παρουσιάσω
την έντονη αντίθεση του σήµερα και της Αρχαίας Ελλάδας ως προς την
αρχιτεκτονική αλλά και τις διαφορές των ευρωπαϊκών πόλεων και της Αθήνας στον
ίδιο τοµέα.
14
14
Ακολουθεί αναλυτικά:
1. Σύγκριση µε την Αρχαία Ελλάδα (Λεπτοµέρειες αρχαίας ελληνικής
αρχιτεκτονικής, σύγκριση µε τη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική αλλά και
µε ξένες µορφές.)
2. Σύγκριση µε τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές πόλεις
3. Πληροφορίες για την αρχιτεκτονική µερικών χαρακτηριστικών ευρωπαϊκών
πόλεων
4. Φωτογραφικό υλικό
15
15
Σύγκριση µε την Αρχαία Ελλάδα
Αρχαία Ελληνική Αρχιτεκτονική
Στην Αρχαία Ελλάδα ο µεγαλύτερος αριθµός αρχιτεκτονικών κατασκευών
ήταν ναοί, οι οποίοι αρχικά κατασκευάζονταν από ξύλο (αρχαϊκά χρόνια) και στη
συνέχεια χτίζονταν από πέτρα και ειδικά από µάρµαρο. Σκοπός των ναών ήταν να
στεγάσουν το άγαλµα της θεάς ή του θεού που ήταν προς τιµήν του/της χτισµένος ο
ναός. Το άγαλµα αυτό ήταν εντυπωσιακό σε διαστάσεις και κατασκευασµένο από
πολύ ακριβά υλικά (π.χ. ελεφαντοστό) και επιχρυσωµένο. Η ελληνική αρχιτεκτονική
επηρεάστηκε πολύ από τις µεγάλες σε όγκο και εντυπωσιακές αιγυπτιακές
κατασκευές από πέτρα, χώρα µε την οποία οι Έλληνες είχαν στενές επαφές και σε
εµπορικό αλλά και σε πολιτισµικό επίπεδο.
Οι Αρχαίοι Έλληνες εκτός από την ιδιαίτερη περιποίηση που έδειχναν στην
κατασκευή του αγάλµατος του ναού, έδειχναν και ειδική φροντίδα στη κατασκευή
και στην εµφάνιση του ναού, αφού και αυτός για τους Αρχαίους Έλληνες ήταν ένα
άγαλµα. Άλλωστε η λέξη άγαλµα σηµαίνει αυτό που κάνει το θεό να αγάλλεται, να
χαίρεται. Αυτό µας δείχνει την ιδιαίτερη φροντίδα και αγάπη των Αρχαίων Ελλήνων
για την αρχιτεκτονική και για την µοναδική και όµορφη εµφάνιση των ναών τους.
Πληροφοριακά, αξίζει να σηµειωθεί ότι η κατεύθυνση του ναού είναι από την
ανατολή προς την ∆ύση, σε αντίθεση µε τους σηµερινούς Χριστιανικούς.
Σε αυτό το σηµείο φαίνεται η έντονη αντίθεση µε σήµερα, αφού βλέπουµε
τους αρχαίους µας προγόνους να δείχνουν πολύ µεγάλη αγάπη και φροντίδα για την
αρχιτεκτονική των ναών και των κτηρίων τους, σε αντίθεση µε τη σηµερινή εποχή,
που η Αθήνα χαρακτηρίζεται από την κακή αρχιτεκτονική των περισσοτέρων
κτηρίων και την ανοµοιοµορφία τους.
Ένα ακόµα στοιχείο που δείχνει τη µεγάλη σηµασία της αρχιτεκτονικής των
ναών αλλά και την φροντίδα στην κατασκευή τους ήταν το γεγονός ότι οι ναοί
αποτελούνταν από πολλά µέρη και στολίζονταν µε εξαιρετικές ανάγλυφες
παραστάσεις και έντονα χρώµατα.
Ονοµαστικά τα σηµεία ενός Αρχαϊκού ναού είναι τα εξής :
•
Η κρηπίδα και ο στυλοβάτης
•
Η βάση
•
Ο κίονας (Για τον οποίο θα γίνει ειδικά ανάλυση παρακάτω)
16
16
•
Το κιονόκρανο
•
Το επιστύλιο
•
Τα τρίγλυφα και οι µετόπες - Η ζωφόρος
•
Το γείσο
•
Το αέτωµα ή τύµπανο
Ειδική αναφορά αξίζει να γίνει στον κίονα, ο οποίος έχει επηρεάσει έντονα ακόµα
και τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές και τον βλέπουµε να χρησιµοποιείτε ως στοιχείο σε
πολλά σύγχρονα κατασκευάσµατα, ειδικά σε µουσεία και κτήρια τέχνης.
Κίονας
Ο κίονας στον ιωνικό ρυθµό αποτελείται από ραβδώσεις που καταλήγουν σε
καµπύλες, ενώ στο δωρικό ρυθµό οι ραβδώσεις καταλήγουν σε ακµές.
Ο αριθµός των ραβδώσεων ποικίλλει από 16 ως 20. Το βάθος των ραβδώσεων µπορεί
να διαφέρει κι έτσι άλλοτε οι ραβδώσεις είναι βαθύτερες στο πάνω µέρος του κίονα
(Παρθενώνας), άλλοτε είναι βαθύτερες στο κάτω µέρος (Ναός του Ποσειδώνα στο
Σούνιο, Ναός της Αφαίας στην Αίγινα) κι άλλοτε το βάθος παραµένει το ίδιο
(Προπύλαια, Ηφαιστείο-Θησείο). Σκοπός των ραβδώσεων είναι ο τονισµός του
κυκλικού σχήµατος του κίονα και φυσικά η αίσθηση που δηµιουργείται από τις
φωτοσκιάσεις.
Οι κίονες, τις περισσότερες φορές, και ιδίως στο δωρικό ρυθµό, αποτελούνται
από κοµµάτια, τους σπόνδυλους, οι οποίοι δεν ήταν ορατοί µετά το τέλος των
εργασιών, γιατί καλύπτονταν µε ελαφρό επίχρισµα (σοβά).
Χαρακτηριστικό των κιόνων είναι η ένταση, δηλαδή η ελαφριά καµπύλωση
που παρατηρείται στον κίονα. Στην κλασική περίοδο η µέγιστη τιµή της έντασης
διαπιστώνεται στα 2/5 του ύψους του κίονα. Η ένταση δεν ήταν σε καµιά περίπτωση
µεγαλύτερη από τη διάµετρο της βάσης του κίονα.
Χαρακτηριστικό επίσης των κιόνων είναι η µείωση, δηλαδή ο κίονας καθώς
ανεβαίνει γίνεται όλο και λεπτότερος. Για να το πούµε µε άλλα λόγια η διάµετρος του
κίονα στην κορυφή είναι µικρότερη της διαµέτρου του κίονα στη βάση.
Στο τέλος του κίονα, στο σηµείο που ενώνεται µε το κιονόκρανο υπάρχουν οι
δακτύλιοι εγκοπής, τρεις ή τέσσερις. ∆ακτύλιους παρατηρούµε στα αρχαϊκά χρόνια
(Ναός Αφαίας στην Αίγινα). Στα κλασικά έχουµε µόνο ένα, ενώ στα ελληνιστικά
χρόνια καταργείται.
17
17
Σύµφωνα µε το συνηθέστερο τυπικό, ο αριθµός των κιόνων στη µακριά
πλευρά είναι διπλάσιος συν ένα των κιόνων της στενής πλευράς. (2α+1). Αν για
παράδειγµα ένας ναός έχει 6 κίονες στη στενή, τότε στη µακριά θα έχει 6Χ2+1 = 13.
Σηµαντικό στοιχείο των κιόνων είναι και η κλίση προς το σηκό, δηλαδή δεν ήταν
κατακόρυφοι. Οι τέσσερις γωνιακοί είχαν κλίση προς τη διαγώνιο. Αυτό σηµαίνει ότι
ο ναός δε σχηµάτιζε ένα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο αλλά µια διάταξη πυραµοειδή.
18
18
Επιρροή, Σύγκριση και αντίθεση µε το σήµερα
Από ένα και µόνο από τα πολλά στοιχεία ενός ναού βλέπουµε το πόσο
«επιστηµονική» ήταν η αρχιτεκτονική για τους Αρχαίους Έλληνες. Τα περίπλοκα
στοιχεία της κατασκευής των κιόνων αλλά και η εξελιγµένη αρχιτεκτονική των ναών
έρχονται σε αντίθεση µε το σήµερα, που τα περισσότερα κτήρια δεν έχουν κάποιο
συγκεκριµένο ρυθµό και απλά εξυπηρετούν τις πρακτικές ανάγκες για τις οποίες
δηµιουργήθηκαν.
Παρ’ όλα αυτά, βλέπουµε ότι στοιχεία της αρχαϊκής αρχιτεκτονικής έχουν
επηρεάσει σε πολύ µεγάλο βαθµό αρχιτεκτονικές σχολές σε όλο τον κόσµο, γεγονός
το οποίο θα πρέπει να µας τιµά αλλά και να µας προβληµατίζει για την κατάσταση
των κτηρίων της Αθήνας. Η σπουδαία παράδοση µας θα έπρεπε να ήταν ένα κίνητρο
στο να αγαπάµε και να φροντίζουµε και εµείς τις κατασκευές µας. Νεοκλασικά και
επηρεασµένα από αρχαϊκούς ρυθµούς σύγχρονα κτήρια έχουν προοπτική να γίνουν
υπέροχα οικοδοµήµατα στην περίπτωση που συντηρηθούν και αναπαλαιωθούν, όµως
αντί γι’ αυτό, τα βλέπουµε παρατηµένα σε κακή κατάσταση. Η έντονη αντίθεση
λοιπόν µε την αρχαιότητα και το σήµερα είναι ότι τα κτήρια τα βλέπουµε απλά ως
«τσιµέντο» και όχι ως αγάλµατα όπως οι αρχαίοι Έλληνες, συνεπώς αγνοούµε τη
φροντίδα και την εµφάνιση τους.
Αυτό βέβαια δεν πηγάζει µόνο από την αδιαφορία τον πολιτών πια σε σχέση
µε την αρχαιότητα για τα οικοδοµήµατα, αλλά και από την αδράνεια των δηµοτικών
αρχών. Οποιοσδήποτε έχει ταξιδέψει στο βόρειες ευρωπαϊκές χώρες έχει
παρατηρήσει αµέσως την καταπληκτική οµορφιά της πόλης που βρίσκεται, που
χαρακτηρίζεται από αρχιτεκτονικά µοτίβα και υπέροχα αναπαλαιωµένα κτήρια. Στην
Ιταλία µπορεί να συναντηθεί µια αντίστοιχη αρχιτεκτονική ανοµοιοµορφία αλλά η
έντονη παρουσία αρχαίων µνηµείων ειδικά στη Ρώµη την καλύπτει.
Όµως δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι η αρχιτεκτονική υπεροχή της Αρχαίας
Αθήνας ήρθε στον καιρό της µεγαλύτερης ακµής της όπως και στην Αρχαία Ρώµη.
Ιστορικά είναι αδύνατο µια χώρα να παραµένει για πάντα δυνατή και µετά την ακµή
έρχεται η παρακµή. Παρ’ όλα αυτά, αυτό δεν δικαιολογεί το ότι τα παλιά κτήρια και
ο πολιτισµικός πλούτος της Αθήνας δεν αξιοποιήθηκε για την οµορφιά της πόλης.
Υπάρχουν όµως και οι εξαιρέσεις στον κανόνα, όπου παλαιά κτήρια έχουν
αναπαλαιωθεί και χρησιµοποιούνται κυρίως για πνευµατικούς σκοπούς, γεγονός το
οποίο είναι πολύ ενθαρρυντικό για µια πιο όµορφη Αθήνα.
19
19
Επιπλέον, τα κτήρια που προορίζονται για την προβολή των αρχαιολογικών
µας θησαυρών είναι σύγχρονα στολίδια που αντισταθµίζουν την υπόλοιπη
αρχιτεκτονική «τραγωδία» .
Βέβαια, ένα στοιχείο που καταστρέφει την κουλτούρα και την αρχιτεκτονική
ενός παραδοσιακού τόπου όπως η Αθήνα είναι η έγερση κτηρίων µε «υπερσύγχρονο»
σχεδιασµό, δηλαδή µε αρχιτεκτονικά σχέδια που παραπέµπουν στο µέλλον. Κατά
κανόνα αυτά δεν είναι αξιόλογα των νεοκλασικών και αρχαίων ρυθµών που
στολίζουν µια πόλη της αρχαιότητας και έρχονται να αντικρούσουν τελείως το τοπίο,
αφού µέσα σε παλιές πολυκατοικίες, νεοκλασικά κτήρια και αυλές ξεπροβάλει ένα
κτήριο που παραπέµπει στο 3000 ...
Εδώ µπαίνει και ένα µεγάλο ερωτηµατικό αφού η χρηµατοδότηση τέτοιων
κατασκευών είναι υπέρογκη και έρχεται σε απόλυτη αντίθεση στην όψη
εγκαταλελειµµένων κτηρίων που σε διαφορετική κατάσταση θα µπορούσαν να είναι
στολίδια ... Συνεπώς πρέπει να αναλογιστούµε εάν έχουµε και εµείς µερίδιο της
ευθύνης, αφού προτιµούµε το σύγχρονο και αγνοούµε το παλιό και το πιο τραγικό
είναι ότι ξεχνάµε τις αξίες και τις παραδόσεις µε τις οποίες µεγαλώσαµε και
επηρεασµένοι
από
το
δυτικό
πολιτισµό
ενταχθήκαµε
αµέσως
υπέρ
του
υπερσύγχρονου και ακριβού, ενώ πολλές φορές το παλιό είναι µοναδικό και ιδιαίτερο
στοιχείο ενός πολιτισµού
Στις παρακάτω φωτογραφίες φαίνεται έντονα η ανοµοιοµορφία ανάµεσα στα κτήρια
της πρωτεύουσάς µας:
20
20
Σύγκριση σύγχρονης Αθήνας και Βιέννης
Μια καλή σύγκριση που µπορεί να γίνει µεταξύ Βιέννης και Αθήνας. Η
Βιέννη είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα πόλης που συνδυάζει την ωραία
αρχιτεκτονική αφού κάθε γωνία της στολίζεται από υπέροχα κτήρια και τη διατήρηση
της φύσης στην πόλη. Η Βιέννη ακολουθεί ένα νεοκλασικό ρυθµό πολύ γραφικό που
σε συνδυασµό µε της µεσαιωνικές εκκλησίες δηµιουργεί ένα υπέροχο τοπίο.
Στη Βιέννη διατηρήθηκε ο παλαιός αρχιτεκτονικός ρυθµός της πόλης σε
συνδυασµό µε τα παλαιά και γραφικά κτήρια που προϋπήρχαν και έτσι
δηµιουργήθηκε ένας αρχιτεκτονικός ρυθµός που συναντάται και σε άλλες
γερµανόφωνες περιοχές (Βερολίνο, Φρανκφούρτη). Επιπλέον πολλά κτήρια της
έχουν επηρεαστεί από τον αρχαίο ελληνικό ρυθµό.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι µετά τον δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο οι περισσότεροι
πόροι πήγαν στην ανοικοδόµηση των κατεστραµµένων παλαιών και ιστορικών
21
21
κτηρίων και νέα κτήρια εγέρθηκαν στη θέση των παλιών κατεστραµµένων
ακολουθώντας την αρχιτεκτονική των παλαιών. Αποτέλεσµα αυτών των πράξεων
ήταν η δηµιουργία ενός οµοιόµορφου αρχιτεκτονικού ρυθµού βασισµένου στα παλιά
και γραφικά κτήρια
22
22
Προσωπική Γνώµη
Κατά τη γνώµη µου, η Ελλάδα σα χώρα έχει να επιδείξει πλούσιο πολιτισµό
και αρχιτεκτονική, µε ένα πολύ λαµπρό παρελθόν και στους δύο τοµείς. Όµως, είναι
λογικό για κάθε µεγάλη δύναµη, όπως ήταν η Ελλάδα τα αρχαία χρόνια, να γνωρίσει
µια µεγάλη περίοδο παρακµής. Αυτό συναντάται και σήµερα, σε όλους τους τοµείς
του ελληνικού κράτους, όµως είναι αδιαµφισβήτητο ότι η Ελλάδα κουβαλάει µαζί της
την προίκα ενός υπέρλαµπρου πολιτισµού. Παρ’ όλα αυτά, η σηµερινή αδιαφορία του
κόσµου αλλά και του εκάστοτε δήµου, έχει οδηγήσει σε µια απογοητευτική εµφάνιση
της πρωτεύουσάς µας.
Κατά τη γνώµη µου, αυτό πηγάζει όχι µόνο από την αδιαφορία αλλά και από
την τάση προς το καινούριο, το µεγαλύτερο, το πιο εντυπωσιακό κτήριο και αυτό
βεβαίως οδηγεί στην ανοµοιοµορφία µε τα υπόλοιπα, παλαιότερα και µικρότερα σε
όγκο κτήρια. Επιπλέον, η έλλειψη οργάνωσης για την συντήρηση παλαιών κτηρίων
σε σχέση µε άλλα κράτη, οδηγεί στην καταστροφή µε τον χρόνο των περισσότερων
νεοκλασικών κτηρίων.
Τέλος, υπάρχει σίγουρα τρόπος ανάκαµψης της αρχιτεκτονικής µε σωστά
προγράµµατα για την αναπαλαίωση των παλαιών κτηρίων και την ένταξη των
κτηρίων σε ένα ενιαίο αρχιτεκτονικό µοτίβο, όπως σε άλλες χώρες του εξωτερικού
(πχ. Βιέννη), όµως εκτός αυτού, είναι σίγουρα κρίµα, µια πόλη που κάποτε η
αρχιτεκτονική της ήταν ότι καλύτερο, σήµερα να βρίσκεται µέσα σε αρχιτεκτονική
εξαθλίωση.
23
23
Βιβλιογραφία
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/arx.arxit.htm
http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2011/05/blog-post_2272.html
http://www.ancientgreece.com/s/Art/
http://www.metmuseum.org/toah/hd/grarc/hd_grarc.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Greek_architecture
http://www.ancient.eu.com/Greek_Architecture/
http://en.wikipedia.org/wiki/Architecture_of_Germany
http://www.frommers.com/destinations/vienna/249700
24
24
ΕΚΠΑΙ∆ΕΥ ΣΗ
25
25
Έξω είναι καλά
'Όλοι όσοι βρίσκονται στο εξωτερικό έχουν ανεξαιρέτως µια πολύ θετική
εικόνα για την κοινωνία στην οποία ζουν και εργάζονται: είναι οργανωµένη, µε
εύκολη καθηµερινότητα, µε υψηλή ποιότητα υπηρεσιών (υγεία, παιδεία κ.ά.), είναι
ανοικτή-πολυπολιτισµική,
µε
ευκαιρίες
επαγγελµατικής
απασχόλησης
στο
αντικείµενό τους. Υπάρχει επαγγελµατισµός, σεµινάρια επιµόρφωσης, προοπτικές
εξέλιξης, προσφέρονται ευκαιρίες ανεξαρτήτως εθνικότητας, φύλου και ηλικίας,
υψηλές αµοιβές κ.ά. Παρόλα αυτά, είναι διάχυτη η επιθυµία να «αναγνωριστεί» η
αξία τους από την πατρίδα, να «προσφέρουν» στην πατρίδα, ίσως και να «γυρίσουν»
στην πατρίδα.
«Η αναντιστοιχία λοιπόν προσφοράς και ζήτησης θα πρέπει να ερµηνευθεί ως
απόρροια της περιορισµένης ζήτησης για επιστήµονες. Γιατί οι επιχειρήσεις της
Ελλάδας δεν έχουν καταφέρει να µετακινηθούν στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας,
ώστε να παράγουν πιο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες έντασης γνώσης και
τεχνολογίας»,
επισηµαίνει
ο
Λόης
Λαµπριανίδης,
καθηγητής
Οικονοµικής
Γεωγραφίας στο Πανεπιστήµιο Μακεδονίας. Παράλληλα, υπάρχουν υψηλά ποσοστά
ανεργίας, υποαπασχόλησης και ετερο-απασχόλησης των επιστηµόνων.
«Ενώ στις αναπτυγµένες χώρες η ανεργία µειώνεται όσο αυξάνεται το
εκπαιδευτικό επίπεδο, στην Ελλάδα δεν συµβαίνει αυτό». Σύµφωνα µε την έρευνα, οι
αµοιβές εργασίας αυτών που έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα είναι πολύ κατώτερες σε
σχέση µε όσους εξακολουθούν να δουλεύουν στο εξωτερικό. Κυρίως, όµως, οι
αµοιβές δεν αυξάνονται µε την αύξηση του εκπαιδευτικού επιπέδου. «Οι δαπάνες για
έρευνα και ανάπτυξη είναι εξαιρετικά χαµηλές (0,6% στην Ελλάδα, 1,6% στην Ε.Ε.
των 27 χωρών την τελευταία 20ετία), κυρίως λόγω περιορισµένης συµµετοχής του
ιδιωτικού τοµέα (28,3% στην Ελλάδα, 56,8% στην Ε.Ε.)», καταλήγει ο Λ.
Λαµπριανίδης.
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=365224
26
26
Εκπαίδευση στη Φινλανδία
Οι λέξεις κλειδιά για την εκπαιδευτική πολιτική της Φινλανδίας είναι η
ποιότητα, η αποτελεσµατικότητα, η ισότητα και η διεθνοποίηση. Η εκπαίδευση
επίσης είναι ένας σηµαντικός παράγοντας για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας.
Βασικές προτεραιότητες στην εκπαιδευτική ανάπτυξη είναι να αυξηθεί το
επίπεδο της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων του πληθυσµού και του παραγωγικού
δυναµικού της χώρας, η βελτίωση της αποτελεσµατικότητας του εκπαιδευτικού
συστήµατος, για την πρόληψη του αποκλεισµού µεταξύ των παιδιών και των νέων
γενικότερα, καθώς και να αυξηθούν οι ευκαιρίες µάθησης των ενηλίκων. Ιδιαίτερη
προσοχή έχει δοθεί επίσης στη βελτίωση της ποιότητας και των επιπτώσεων στους
τοµείς της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, της έρευνας και της
διεθνοποίησης.
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού της χώρας είναι η ανώτατη αρχή της
εκπαίδευσης και έχει την εποπτεία των δηµόσια επιδοτούµενων φορέων
εκπαίδευσης και κατάρτισης, από την πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια γενική
εκπαίδευση µέχρι τα πολυτεχνεία, τα πανεπιστήµια και την εκπαίδευση των
ενηλίκων. Είναι επίσης αρµόδιο, µαζί µε το Εθνικό Συµβούλιο Παιδείας και
Πολιτισµού, για την εφαρµογή της εκπαιδευτικής πολιτικής και για τη διαχείριση του
εκπαιδευτικού συστήµατος σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης.
Ωστόσο, πολλά θέµατα αποφασίζονται από τους παρόχους εκπαίδευσης και
κατάρτισης, όπως είναι οι τοπικές αρχές (αυτοδιοίκηση) και οι κοινοπραξίες τους.
Η προσχολική και η βασική εκπαίδευση καθώς και η ανώτερη δευτεροβάθµια
γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση, διέπονται από τους στόχους που ορίζονται
από τη νοµοθεσία και έχουν ως πυρήνα τα εθνικά προγράµµατα σπουδών. Η γενική
εκπαίδευση και η επαγγελµατική κατάρτιση συγχρηµατοδοτούνται από το κράτος και
την αυτοδιοίκηση.
Υπάρχουν 14 πανεπιστήµια στην εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και
Πολιτισµού, δύο από αυτά είναι τα βασικά πανεπιστήµια (δηµόσια) και τα υπόλοιπα
είναι δηµόσιες επιχειρήσεις. Τα πανεπιστήµια λειτουργούν µε βάση την αρχή της
ακαδηµαϊκής ελευθερίας και αυτονοµίας και έχουν µεγάλο βαθµό ανεξαρτησίας στη
27
27
λήψη των αποφάσεων τους. Τα πανεπιστήµια χρηµατοδοτούνται από το κράτος,
λαµβάνουν όµως (και αναµένεται να αυξηθεί) εξωτερική χρηµατοδότηση.
Υπάρχουν επίσης 25 πολυτεχνεία στην εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και
Πολιτισµού, τα οποία λειτουργούν είτε από τις τοπικές αρχές είτε από ιδιωτικά
ιδρύµατα και συγχρηµατοδοτούνται από το κράτος και την τοπική αυτοδιοίκηση. Η
εκπαίδευση των ενηλίκων και η κατάρτιση παρέχεται σε όλα τα επίπεδα και σε
µεγάλο βαθµό χρηµατοδοτούνται από το κράτος
4sek-v-athin.att.sch.gr/wp-content/uploads/finland_edu_system.pdf
28
28
Βασικές διαφορές Ελλάδας-Φινλανδίας στον τοµέα της εκπαίδευσης
Στην υψηλή απόδοση του εκπαιδευτικού συστήµατος συνεισφέρει µεταξύ των
άλλων:
1.
Η σταθερή εκπαιδευτική πολιτική που εφαρµόζεται στα θέµατα της παιδείας,
ανεξαρτήτως αν αλλάζει η Κυβέρνηση ή ο υπουργός της Παιδείας και η πολιτική της
συναίνεσης στο χώρο της παιδείας ενώ αντιθέτως στην Ελλάδα υπάρχει µεγάλου
βαθµού πολιτική αστάθεια στον τοµέα της παιδείας και οι αποφάσεις συνεχώς θέτουν
σε κίνδυνο το µέλλον των παιδιών
2.
Οι ίσες ευκαιρίες µάθησης για όλους τους µαθητές αντίθετα µε το ''ταξικό''
ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα
3.
Η ενιαία µορφή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης µε το πολύ µικρό ποσοστό
µαθητικής διαρροής.
4
Το αποκεντρωµένο σχολείο, τη διοικητική ευθύνη του οποίου φέρει
αποκλειστικά η Τοπική Αυτοδιοίκηση αντίθετα µε το Ελληνικό σύστηµα όπου το
80% των αποφάσεων λαµβάνεται από το Υπουργείο παιδείας
5.
Η ύπαρξη του Εθνικού Εκπαιδευτικού Συµβουλίου όπου χαράσσονται
βασικές κατευθυντήριες γραµµές της εκπαίδευσης κάτι που καθρεφτίζει τη
σπουδαιότητα που εµφανίζει η πολιτεία γύρω από το χώρο της παιδείας µε συνεχείς
έρευνες από ακαδηµαϊκούς.
6.
Και τέλος η στενή συνεργασία του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας µε
το υπουργείο Παιδείας. (∆ίκες µου σκέψεις εµπνευσµένες από τον ηµερήσιο τύπο)
29
29
Η παιδεία µέσα από την ταινία ''Καναρινί ποδήλατο''
Όπως φαίνεται από την ταινία το ''Καναρινί ποδήλατο'' η ελληνική παιδεία
προδιαγράφει την πορεία των µαθητών, χαρακτηρίζοντάς τους από νωρίς ''καλούς ή
κακούς''. Το σχολείο γκρεµίζει κάθε προσπάθεια ενός καθηγητή για µια έστω µικρή
αλλαγή. Ο απολυταρχικός διευθυντής φοβάται για τη γνώµη του κόσµου, η βοήθεια
του καθηγητή στον µαθητή φαίνεται πως αποκαλείται ''ιδιαίτερο µάθηµα''. Εάν οι
µαθητές δε ''βγάζουν'' καλούς βαθµούς, δεν προκαλούν το ενδιαφέρον των δασκάλων.
Φαίνεται επίσης ότι το κίνητρο των µαθητών είναι ο βαθµός και δεν υπάρχει
συναγωνισµός αλλά ανταγωνισµός µεταξύ των κορυφαίων για την ''πρωτιά'' της
τάξης.
Ο µαθητής, γιος ενός ανθρώπου της εργατιάς, ενδιαφέρεται για την
κατασκευή ποδηλάτων. Παρόλα αυτά καµιά από αυτές τις δηµιουργικές του
ικανότητες δεν αναγνωρίζεται στο σχολείο. Ο πατέρας του παιδιού δεν ενδιαφέρεται
για παιδεία αφού πιστεύει ότι κι ο γιος του θα ακολουθήσει την ίδια πορεία µε αυτόν,
δηλαδή αυτή του εργάτη. Ο νέος δε γνωρίζει να διαβάζει, όµως δεν έχει ενδιαφερθεί
για εκείνον κανένας προηγούµενος καθηγητής και έτσι πιστεύει ότι αυτή είναι η
µοίρα του.
Χαρακτηριστική σκηνή είναι, όταν ο ίδιος ο µαθητής, απευθυνόµενος στον
καθηγητή, του προτείνει να περιµένει στην ουρά, ώστε να του αγοράσει τυρόπιτα
πέντε λεπτά πριν το διάλειµµα, δηλαδή την ώρα του µαθήµατος. (∆ικές µου σκέψεις)
30
30
H γνώµη µου
Kατά τη γνώµη µου το πρώτο χαρακτηριστικό της εκπαίδευσης στην Ελλάδα
είναι ότι το σχολείο δε µορφώνει τα παιδιά σε βάθος, απλά τα «προπονεί», ώστε να
ανταποκρίνονται σε καταστάσεις συνεχών εξετάσεων, που σχετίζονται όµως µε
πλαστές συνθήκες σπουδών και εργασίας. Αυτό το χαρακτηριστικό συνδυάζεται
απόλυτα µε το δεύτερο σηµαντικότερο στοιχείο της ελληνικής εκπαίδευσης: µε το
γεγονός ότι, τουλάχιστον στο λύκειο, η ενδο-σχολική εργασία δεν αρκεί και δεν
αναδεικνύεται, παρά µόνο αν συµπληρωθεί από πολλή επιπρόσθετη εξωσχολική
εργασία που συνήθως αναλαµβάνουν τα ιδιωτικά φροντιστήρια, είτε οµαδικά είτε σε
ιδιαίτερα µαθήµατα.
Ακόµα και η γλωσσοµάθεια, στην οποία οι Έλληνες πρωτεύουν, ανατίθεται
και πάλι στους ιδιώτες και όχι στο δηµόσιο δωρεάν σχολείο. Αποτέλεσµα όλων
αυτών είναι τα παιδιά να µη µαθαίνουν πώς να επιλύουν τα προβλήµατα της
καθηµερινότητάς τους και να µαθαίνουν µόνο να αποκτούν χαρτιά που πιστοποιούν
ότι έχουν άριστη γνώση πάνω σε διάφορα γνωστικά αντικείµενα.
Επίσης φαίνεται ότι στο σχολείο, παρά τις προσπάθειες όλων, τα παιδιά
δυστυχώς δεν αποκτούν συναισθηµατική νοηµοσύνη ενώ αυτό που συχνά λέγεται, ότι
σε σύγκριση µε συνοµηλίκους τους στο εξωτερικό, οι Έλληνες τελειόφοιτοι του
Λυκείου υπερτερούν σε ποιότητα και ποσότητα γνώσεων αλλά και σε αντίληψη, είναι
µάλλον ένας µύθος.
Από την άλλη πλευρά µε τους Έλληνες επιστήµονες που εργάζονται στο
εξωτερικό συµβαίνει ακριβώς το αντίθετο: αυτοί, επειδή βρίσκονται σε περιβάλλον
που αξιοποιεί κατάλληλα το πλήθος των γνώσεων που απέκτησαν στο ελληνικό
σχολείο, κατορθώνουν να αποκτήσουν τρανές θέσεις σε πανεπιστήµια αλλά και σε
µεγάλες επιχειρήσεις ενώ, αν έµεναν στην Ελλάδα, αν και πλούσιοι σε γνώσεις και
πληροφορίες και πρόθυµοι να εµβαθύνουν και να ασχοληθούν µε τα αντικείµενα που
τους ανατίθενται, δεν θα είχαν τις ευκαιρίες να δείξουν την αξία τους, παρά µόνο, αν
κατά τύχη, βρισκόταν στον κατάλληλο εργασιακό χώρο και µε την προϋπόθεση ότι
θα τους απορροφούσε η αγορά. ∆ιαφορετικά υπήρχε πάντα ο κίνδυνος να µείνουν
«στα αζήτητα» και, όπως συµβαίνει συχνά, να πάνε χαµένοι.
Εποµένως είναι φανερό ότι η προσπάθεια των Ελλήνων µαθητών που, όπως
φαίνεται από τα στοιχεία της ΕΕ,
αφιερώνουν για τις σπουδές τους πολύ
31
31
περισσότερο χρόνο σε σύγκριση µε τους ευρωπαίους συνοµηλίκους τους καθώς και η
προσπάθεια
των δασκάλων τους αλλά και των οικογενειών τους που ξοδεύουν
µεγάλο µέρος από τα εισοδήµατά τους για την εκπαίδευση των παιδιών, σπαταλιέται
άσκοπα και πολλές φορές πάει και ολότελα χαµένη, λόγω διαφόρων παραγόντων
εκπαιδευτικής και οικονοµικής πολιτικής που σίγουρα δε σχετίζεται µε τους ίδιους
τους µαθητές και τους γονείς τους αλλά µε µόνιµα προβλήµατα της ελληνικής
κρατικής µηχανής.
32
32
Εγκώµιο στη µάθηση
Μάθαινε και τ’ απλούστερα!
Γι’ αυτούς
που ο καιρός τους ήρθε
ποτέ δεν είναι πολύ αργά!
Μάθαινε το ΑΒ, δε σε φτάνει, µα συ
να το µαθαίνεις! Μη σου κακοφανεί!
Ξεκίνα! Πρέπει όλα να τα ξέρεις!
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Μάθαινε, άνθρωπε στο άσυλο!
Μάθαινε, άνθρωπε στη φυλακή!
Μάθαινε, γυναίκα στην κουζίνα!
Μάθαινε, εξηντάρη!
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Ψάξε για σχολείο, άστεγε!
Προµηθεύσου γνώση, παγωµένε!
Πεινασµένε, άρπαξε το βιβλίο: είν’ ένα όπλο.
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!
Μην αφεθείς να πείθεσαι
µάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!
Β. Brecht
http://ioannisspyr.files.wordpress.com/2007/10/book5.jpg
http://pacific.jour.auth.gr/emmeis_wp/wp-content/uploads/2011/10/paideia1300x215.gif
33
33
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
34
34
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Με βάση έναν γενικό ορισµό, «πολιτική είναι η συντονισµένη δράση ατόµων
ή κοινωνικών οµάδων µε σκοπό να επιτύχουν στόχους που αφορούν το κοινωνικό
σύνολο».
∆εν είναι τυχαίο ότι ο όρος πολιτική χρησιµοποιείται αµετάφραστος σε όλες
σχεδόν τις γλώσσες του κόσµου, αφού γεννήθηκε κι απέκτησε το πλήρες περιεχόµενό
του στην αρχαία Ελλάδα. Η πολιτική ασκείται από τον πολίτη, ο οποίος δεν είναι ο
«κάτοικος» της πόλεως, αλλά το άτοµο που ως µέρος του κοινωνικού συνόλου έχει
δικαίωµα αλλά και υποχρέωση να ασχολείται µε τα κοινά, τις υποθέσεις της πόλεως.
Όποιος δεν συµµετέχει είναι αχρείος (=άχρηστος), όποιος ιδιωτεύει είναι ιδιώτης, µε
την αρχαιοελληνική έννοια του όρου (εξ ου και ο idiot στην αγγλική γλώσσα),
εφόσον, σύµφωνα µε τον Αριστοτέλη, «ο άνθρωπος φύσει ζώον πολιτικόν», δηλαδή ο
άνθρωπος έχει έµφυτη την τάση για κοινωνική ζωή. Κι όχι µόνον αυτό. Όπως µας
επισηµαίνει ο Berthold Brecht «αυτοί που είναι εναντίον της πολιτικής, είναι υπέρ της
πολιτικής που τους επιβάλλεται».
Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας, µέσα από τη µελέτη ορισµένων περιόδων της
αρχαίας και της νεώτερης ελληνικής ιστορίας, θα επιχειρήσουµε να παρουσιάσουµε
το πώς η πολιτική που ασκήθηκε επιβεβαιώνει ότι το «να πεθαίνεις για την Ελλάδα»
είναι διαφορετικό από το «η Ελλάδα να σε πεθαίνει».
35
35
ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
α. Πόλη-κράτος και ∆ηµοκρατία
Η έννοια πόλις σήµαινε αρχικά τον µικρό, οχυρωµένο οικισµό, χτισµένο
συνήθως σε δυσπρόσιτη θέση, ώστε να αποκρούονται οι συχνές εχθρικές επιδροµές.
Στην ουσία, σήµαινε αυτό που αργότερα ονοµάστηκε ακρόπολις. Τελικά, πήρε τη
σηµασία του οικισµού που επεκτάθηκε εκτός και γύρω από την τειχισµένη ακρόπολη.
Η δηµιουργία της βασίστηκε στους πρώτους οικιστικούς πυρήνες που εµφανίστηκαν
στον ελλαδικό χώρο προς το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. ως αποτέλεσµα των
πληθυσµιακών ανακατατάξεων µετά τις πυκνές εισβολές και µετακινήσεις των
προηγούµενων αιώνων. Οι πηγές της πολιτικής εξουσίας διατηρήθηκαν, βασιζόµενες
στο τρίπτυχο «ηγεµών-συµβούλιο ευγενών-συνέλευση του λαού». Ωστόσο, η µορφή
εξουσίας ακολούθησε διαφορετική εξέλιξη σε κάθε πόλη-κράτος κι εκφράστηκε µε
το πολίτευµα (βασιλεία, αριστοκρατία, ολιγαρχία, τυραννίδα, δηµοκρατία). Σε κάθε
περίπτωση, τα πολιτεύµατα προέκυψαν ως ανάγκη θέσπισης γενικών κανόνων
δικαίου που θα αντικαθιστούσαν το εθιµικό δίκαιο.
Εστιάζοντας στην περίπτωση της Αθήνας, όπου γεννήθηκε η δηµοκρατία, το
πιο αντιπροσωπευτικό πολίτευµα στην ιστορία της ανθρωπότητας, παραθέτουµε
συνοπτικά την εξέλιξή του που άρχισε µε την κατάλυση της βασιλείας και την
ανάδυση της αριστοκρατίας. Οι κοινωνικές ανισότητες είχαν οδηγήσει σε καθολική
δυσαρέσκεια που ούτε οι σκληροί νόµοι του ∆ράκοντα µπόρεσαν να µετριάσουν.
Ξέσπασε βαθιά πολιτική και κοινωνική κρίση που µόνο ο αριστοκρατικής καταγωγής
νοµοθέτης Σόλων είχε κατορθώσει να αµβλύνει µε τη σεισάχθεια: ένα ευφυές
νοµοθέτηµα που κατάργησε τα χρέη των αγροτών, επέστρεψε τη κατασχεθείσα γη
τους και απαγόρευε εφεξής στον δανειοδότη να δέχεται ως ενέχυρο την ατοµική
ελευθερία του δανειολήπτη, θέτοντας τα θεµέλια για τη σταδιακή µετατροπή του
36
36
αριστοκρατικού πολιτεύµατος σε δηµοκρατικό. Ωστόσο, η εµµονή των ευγενών να
διατηρήσουν τα προνόµιά τους όξυνε και πάλι τις κοινωνικές αντιθέσεις. Αυτή την
κατάσταση εκµεταλλεύθηκε ο Πεισίστρατος που πήρε µε το µέρος του τους φτωχούς,
εγκαθιδρύοντας τυραννίδα (560 π.Χ.) και κατορθώνοντας να διατηρήσει την εύνοια
της πλειοψηφίας µε την ώθηση στο εµπόριο, την οικονοµική ανάπτυξη και τα µεγάλα
δηµόσια έργα. Όµως οι απόγονοί του δεν είχαν αυτό το λαϊκό έρεισµα και η
τυραννίδα καταλύθηκε (510 π.Χ.). Οι µεταρρυθµίσεις του Κλεισθένη άνοιξαν
διάπλατα το δρόµο σε γνήσιες δηµοκρατικές διαδικασίες (ισονοµία, ισηγορία) και
δοµές. Στα µέσα του 5ου αιώνα π.Χ., µια περίοδο που οι ιστορικοί ονόµασαν «χρυσό
αιώνα», το δηµοκρατικό πολίτευµα έφτασε το απόγειό του µε τις πρωτοβουλίες του
Περικλή. Θεσµοθετήθηκε γνήσια, άµεση δηµοκρατία – για τα µέτρα της εποχής -,
αφού θεσπίστηκε η δυνατότητα όλων των πολιτών, όχι µόνο να συµµετέχουν ενεργά,
αλλά και να παίρνουν θέσεις ευθύνης (µισθοφορά) και να απολαµβάνουν τα
πνευµατικά αγαθά (θεωρικά). Η Εκκλησία του ∆ήµου έγινε πραγµατικά το κυρίαρχο
σώµα άσκησης εξουσίας. Τα περίλαµπρα οικοδοµήµατα, η ανέγερση των Μακρών
Τειχών που ένωναν την Αθήνα (άστυ) µε το λιµάνι του Πειραιά, η ναυπήγηση
µεγάλου στόλου ποντοπόρων πλοίων κι η επέκταση του εµπορίου, καθώς και οι
διπλωµατικοί ελιγµοί του Περικλή (σύναψη ανακωχής µε τη Σπάρτη, συνθήκη
ειρήνης µε τους Πέρσες) οδήγησαν την πόλη-κράτος στην ύψιστη υλική, πολιτιστική
και πνευµατική ακµή.
Ήδη από την οριστικοποίηση των πληθυσµιακών µετακινήσεων και τον
αποικισµό, οι διάφορες ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν παρουσιάσει τάσεις
προσέγγισης
και
συνεργασίας,
στη
βάση
των
πολλών
πολλά
κοινών
χαρακτηριστικών: γλώσσα, ήθη/έθιµα, παραδόσεις, λατρεία θεών. Η κοινή συνείδηση
ενισχύθηκε µε τις πανελλήνιες θρησκευτικές γιορτές, τις Αµφικτιονίες, τους
Ολυµπιακούς Αγώνες, τα µαντεία ∆ελφών και ∆ωδώνης. Έτσι, όταν στις αρχές του
5ου αιώνα π.Χ. εµφανίστηκε απειλητικά ο κοινός εχθρός, η πανίσχυρη Περσική
Αυτοκρατορία, οι ελληνικές πόλεις-κράτη συνασπίστηκαν στην Πανελλήνια
Συµµαχία. Με ηγέτιδες δυνάµεις την Αθήνα και τη Σπάρτη, αντιµετώπισαν µε
επιτυχία τις τρεις εκστρατείες των Περσών και τους εξεδίωξαν οριστικά από τα
ελλαδικά εδάφη.
Οι Αθηναίοι ίδρυσαν τη Συµµαχία της ∆ήλου (478/7 π.Χ.) µε στόχο να
αποκρούσει οποιαδήποτε µελλοντική απειλή από τους Πέρσες. Ωστόσο, διατήρησαν
37
37
τη συµµαχία ακόµα κι όταν αυτός ο κίνδυνος έπαψε να υπάρχει και τη µετέτρεψαν σε
δική τους ηγεµονία, καταπιέζοντας και αποµυζώντας τους αδύναµους συµµάχους
τους. Η Σπάρτη απάντησε µε την ίδρυση της Πελοποννησιακής Συµµαχίας,
φοβούµενη την αυξανόµενη ισχύ της Αθήνας. Η Πανελλήνια Συµµαχία διαλύθηκε και
τυπικά το 461 π.Χ. Τα δύο στρατόπεδα ετοιµάστηκαν για την αναπόφευκτη,
«εµφύλια» σύγκρουση που ξέσπασε το 431 π.Χ. Ήταν η αρχή του Πελοποννησιακού
Πολέµου που διήρκεσε ως το 404 π.Χ. και είχε ως αποτέλεσµα την συντριπτική ήττα
της Αθήνας και την απαρχή της θνησιγενούς σπαρτιατικής ηγεµονίας µε την
ανάµειξη των Περσών στο «εσωτερικό» της Ελλάδας. Ακολούθησε η βραχύβια
ηγεµονία της Θήβας µε το Βοιωτικό Κοινό και η σταδιακή παρακµή της ελληνικής
πόλης-κράτους.
β. Μακεδονική ηγεµονία και εξάπλωση του ελληνικού πολιτισµού
Η Μακεδονία εισβάλλει ορµητικά στο προσκήνιο της Ιστορίας λίγο πριν το
µέσο του 4ου αιώνα π.Χ. µε την ανάληψη της ηγεσίας από τον Φίλιππο Β΄. Ο
ιδιόµορφη διοικητική δοµή του βασιλείου αυτού (οµοσπονδία πόλεων-κρατών)
παρείχαν δυναµισµό και συνοχή που απέτρεψαν τη δηµιουργία δυσκίνητης
γραφειοκρατικής κεντρικής εξουσίας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασµό µε τη
στρατιωτική και πολιτική ευφυΐα του Φιλίππου (µακεδονική φάλαγγα, ισχυρό ιππικό,
αποφυγή πολλαπλών µετώπων) επέτρεψαν αρχικά την απόκρουση και κατόπιν την
εκδίωξη των από Βορρά επιδροµέων έξω από τα µακεδονικά εδάφη. Αφού παγίωσε
την ασφάλεια στα βόρεια σύνορα, ο Φίλιππος κατόρθωσε να επιτύχει ταχύτατη
οικονοµική ανάπτυξη µε την εκµετάλλευση των φυσικών πόρων (ιδιαίτερα τα
µεταλλεία χρυσού και αργύρου). Κατόπιν έστρεψε την προσοχή του στο νότο.
Νικώντας στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.) τις συνασπισµένες αλλά αποδυναµωµένες
38
38
πόλεις-κράτη της νότιας Ελλάδας, συγκάλεσε το Συνέδριο της Κορίνθου, όπου
ζήτησε και πέτυχε τη συµφωνία όλων - «πλην Λακεδαιµονίων» - στην υλοποίηση του
οράµατός του να εκστρατεύσει εναντίον της Περσικής Αυτοκρατορίας.
Η δολοφονία του Φιλίππου ανέβαλε αυτό το σχέδιο. Βασιλιάς ανακηρύχτηκε
ο γιος του Αλέξανδρος, ο οποίος προχώρησε σε σηµαντικές µεταρρυθµίσεις.
Ενίσχυσε την κεντρική του εξουσία, χώρισε το βασίλειο σε περιφέρειες µε
διοικητικές και στρατολογικές αρµοδιότητες, εκµεταλλεύτηκε νέες πηγές εσόδων,
έκοψε νόµισµα και στρατολόγησε µισθοφόρους. Επανέφερε κι έθεσε σε εφαρµογή το
σχέδιο της Πανελλήνιας Εκστρατείας µε τη Συµµαχία της Κορίνθου, το Κοινόν των
Ελλήνων (336-334 π.Χ.). Αφού κατατρόπωσε τους βόρειους εχθρούς περιορίζοντάς
τους πέρα από το ∆ούναβη (335 π.Χ.) και κατέλαβε τη Θήβα που αντιδρούσε στην
κυριαρχία του, ξεκίνησε τη µεγάλη εκστρατεία στην Ασία το 334 π.Χ. Εκτός από τις
στρατιωτικές δυνάµεις, πήρε µαζί τη Γραµµατεία (διπλωµατική υπηρεσία) και πλήθος
επιστηµόνων και τεχνιτών.
Η εκστρατεία που διήρκεσε ως το θάνατο του Αλέξανδρου το 323 π.Χ. δεν
περιορίστηκε στην κατάκτηση εδαφών και λαών. Η ίδρυση 70 πόλεων σε αυτά τα
εδάφη (µε καύχηµα τη µετέπειτα κοσµόπολη Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου), η
εγκατάσταση ελληνικών και ανατολικών πληθυσµών σε αυτές, η πολιτική των
µεικτών γάµων, η εισαγωγή µεθόδων εντατικής γεωργικής καλλιέργειας, η
δηµιουργία αρδευτικών συστηµάτων και φραγµάτων, η απρόσκοπτη ανάπτυξη της
βιοτεχνίας και του εµπορίου, το κοινό νόµισµα κι η εισαγωγή υποτυπώδους
πιστωτικού συστήµατος, καθώς και τα εκπαιδευτικά προγράµµατα µε κορµό την
ελληνική γλώσσα και γραµµατεία, ήταν µερικά από τα επιτεύγµατα του Αλέξανδρου
που οδήγησαν τους ιστορικούς να τον ονοµάσουν Μέγα.
Η διεύρυνση του ελληνικού στοιχείου σε έναν ευρύτατο γεωγραφικό χώρο
ήταν γεγονός και η αλληλεπίδραση των δύο κόσµων έδωσε ώθηση στην οικονοµική
και πολιτισµική ανάπτυξη. Ωστόσο, η διατήρηση της διοικητικής δοµής της Περσικής
39
39
Αυτοκρατορίας και η απουσία µιας ισχυρής προσωπικότητας, η οποία θα µπορούσε
να κρατήσει τη συνοχή της αχανούς αυτοκρατορίας, αποδείχτηκε µοιραία. Η έλλειψη
συνεκτικών δεσµών επέτρεψε την εµφάνιση διασπαστικών τάσεων και οδήγησε σε
διαµελισµό της αυτοκρατορίας σε βασίλεια, τα ονοµαζόµενα ελληνιστικά κράτη.
Στον ελλαδικό χώρο, από τα µέσα του 3ου αιώνα π.Χ., η κοινωνική και
οικονοµική κρίση υπήρξε βαθιά. Η οικονοµική δραστηριότητα µετατοπίστηκε
σταδιακά από το Αιγαίο στην Ανατολή και ο πλούτος που απέµεινε συγκεντρώθηκε
στα χέρια λίγων. Ο θεσµός της Συµπολιτείας δεν µπόρεσε να υποκαταστήσει το
έλλειµµα εσωτερικής συνοχής. Η άσκηση τοπικιστικής πολιτικής οδήγησε σε
εσωστρέφεια, αποδυναµώνοντας περαιτέρω τις πόλεις-κράτη. Αυτή την κατάσταση
εκµεταλλεύτηκαν οι Ρωµαίοι, επεκτείνοντας σταθερά την επιρροή τους στον
ελλαδικό χώρο, µέχρι την οριστική κατάκτηση το 146 π.Χ. Στην Ανατολή, η
παράδοση των απολυταρχικών καθεστώτων και οι θεοκρατικές αντιλήψεις οδήγησαν
σε έναν τύπο µοναρχικής διακυβέρνησης, µε κληρονοµική διαδοχή και λατρεία του
ηγεµόνα. Η προσωποπαγής εξουσία συγκέντρωνε τον πλούτο στα χέρια βασιλέα και
ευγενών και µπορούσε να βασίζεται µόνο σε µισθοφορικά στρατεύµατα ως µέσο
επιβολής της στους λαούς. Η αρχική οικονοµική άνθηση δεν συνοδεύτηκε από
ποιοτική αναβάθµιση της παραγωγής και το πλεόνασµα συγκεντρώθηκε στα χέρια
των ηγεµόνων σε βάρος της τεχνολογικής ανάπτυξης. Η διοίκηση γινόταν ολοένα και
πιο γραφειοκρατική. Ο πολίτης µετατράπηκε σε υπήκοο. Η σταδιακή παρακµή
επισφραγίστηκε µε την κατάκτηση των ανατολικών ελληνιστικών βασιλείων από
τους Ρωµαίους που ολοκληρώθηκε µε την απορρόφηση του κράτους των Πτολεµαίων
το 30 π.Χ.
40
40
ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ
Εθνική αφύπνιση και Ανεξαρτησία
Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα ολοκληρώθηκαν οι οθωµανικές κατακτήσεις
σε Ασία κι Ευρώπη, συµπληρώνοντας την πολιτική ενότητα του ελληνισµού κάτω
από οθωµανική κατοχή. Στη ∆. Ευρώπη και τη Ρωσία είχαν δηµιουργηθεί πολλές
ελληνικές παροικίες οι οποίες έπαιξαν σηµαίνοντα ρόλο στο εξωτερικό εµπόριο που
ανέπτυξαν η Αγγλία κι η Γαλλία σε Βαλκάνια και Μικρά Ασία. Ο ήδη µεγάλος και
δραστήριος ελληνικός εµπορικός στόλος γνώρισε ακόµα µεγαλύτερη ακµή µετά τη
ρωσοτουρκική συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774). Στα ελλαδικά εδάφη
υπήρξε σχετική ανάπτυξη της βιοτεχνίας και άνθηση ορισµένων κοινοτήτων που
βασίστηκε στον ιδιαίτερο τύπο αυτόνοµης τοπικής αυτοδιοίκησης και τις συντεχνίες
(π.χ. Μαδεµοχώρια, Αµπελάκια, χωριά του Πηλίου). Η Ορθόδοξη Εκκλησία, µε
κεφαλή το Οικουµενικό Πατριαρχείο, µετατράπηκε σε ελληνική, παραγκωνίζοντας
τους άλλους χριστιανικούς λαούς των Βαλκανίων. Οι Φαναριώτες, ελληνικής
καταγωγής και συνείδησης ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι που αποτελούσαν µια
διοικητική αριστοκρατία στους κόλπους της οθωµανικής κεντρικής διοίκησης (Πύλη),
έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στην πολιτική της αυτοκρατορίας. Οι πρόκριτοι
(κοτζαµπάσηδες) διορίζονταν από τους κατακτητές ως τοποτηρητές, επικεφαλής στις
κοινότητες των υπόδουλων Ελλήνων κι είχαν µια ορισµένη αυτονοµία άσκησης
πολιτικής σε τοπικό επίπεδο. Στα βουνά και τις δυσπρόσιτες περιοχές κυριαρχούσαν
οι κλέφτες, ένοπλες οµάδες ατάκτων που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τον
κατακτητή. Οι αρµατολοί ήταν ένοπλες οµάδες ασφαλείας που έστελναν οι Οθωµανοί
για να καταδιώκουν τους κλέφτες. Συχνά, οι οµάδες αυτές άλλαζαν ρόλους
(κλεφταρµατολοί) κι όταν ήρθε η ώρα του ξεσηκωµού αποτέλεσαν την αιχµή του. Το
ίδιο συνέβη µε τον ελαφρύ και γρήγορο στόλο των νησιών που ήταν εµπειροπόλεµος
χάρη στο µακρόχρονο κυνήγι των πειρατών.
Οι ιδέες τού ∆ιαφωτισµού βρήκαν απήχηση σε πολλούς Έλληνες, κυρίως των
παροικιών, κι άρχισε να κερδίζει έδαφος η αντίληψη ότι για να κερδίσει το γένος την
ελευθερία του πρέπει να µορφωθεί, µε εργαλείο τη λαϊκή γλώσσα του. Πρωτοπόροι
ήταν ο Μοισιόδακας κι ο Καταρτζής. Ο Αδ. Κοραής προσπάθησε να δηµιουργήσει
µια γλώσσα ανάµικτη (καθαρµένη), ενώ ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος)
41
41
οραµατίστηκε ένα απελευθερωτικό κίνηµα όλων των υπόδουλων λαών της
Βαλκανικής εναντίον του κοινού δυνάστη. Ο Ρήγας συνελήφθη και δολοφονήθηκε,
αλλά οι ιδέες του βρήκαν τεράστια απήχηση. Το 1806 εκδόθηκε και διαδόθηκε
ευρύτατα η άγνωστου συγγραφέα Ελληνική Νοµαρχία, ένα κείµενο-µανιφέστο
ελευθερίας που φλόγιζε τις καρδιές των σκλαβωµένων και προέτρεπε για ξεσηκωµό.
Το 1814 ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία, µια µυστική οργάνωση µε σκοπό τη δηµιουργία
εθνικού κινήµατος για την απελευθέρωση και σύνθηµα «Ελευθερία ή θάνατος».
Στις αρχές του 1821 ξέσπασε η επανάσταση σε δύο µέτωπα. Το πρώτο, στη
µακρινή Μολδοβλαχία στέφθηκε µε αποτυχία, αφού εγκαταλείφθηκε στην τύχη του
από τον τσάρο και ο τοπικός πληθυσµός δεν ξεσηκώθηκε. Γρήγορα καταπνίχθηκε
από τον οθωµανικό στρατό. Ταυτόχρονα, ξέσπασε η επανάσταση στη νότια Ελλάδα
(Πελοπόννησος, Στερεά Ελλάδα, νησιά) που αρχικά επεκτάθηκε ως τη Μακεδονία,
σηµειώνοντας ραγδαία πρόοδο µε συνεχείς νίκες ως το 1824. Η γενναιότητα κι η
αποφασιστικότητα των αγωνιζόµενων Ελλήνων, αλλά και η διπλωµατική δράση του
Ιωάννη Καποδίστρια, υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, απέτρεψε την επέµβαση
των ευρωπαϊκών συντηρητικών δυνάµεων της Ιεράς Συµµαχίας, βοηθώντας την
επανάσταση να στεριώσει. Ωστόσο, από νωρίς εµφανίστηκαν οι πρώτες αντιθέσεις κι
εσωτερικές συγκρούσεις για την ηγεσία του αγώνα που οδήγησαν σε ανοικτό εµφύλιο
(1823/24). Οι δύο Εθνοσυνελεύσεις (Α΄ στην Επίδαυρο το 1822 και Β΄ στο Άστρος
το 1823), παρότι συνέταξαν κι εµπλούτισαν το πρώτο Σύνταγµα, δεν κατόρθωσαν να
διαχωρίσουν µε σαφήνεια τις εξουσίες και να αµβλύνουν τη διαµάχη. Μόνο µετά την
απόβαση των Τουρκο-αιγυπτίων υπό τον Ιµπραήµ το 1825, έγινε σαφές σε όλους ότι
η απόλυτη καταστροφή ήταν κοντά. Ως το 1827, ο Ιµπραήµ κατέπνιξε κάθε εστία
αντίστασης, έχοντας απέναντί του µια ανίκανη πολιτική ηγεσία που είχε εναποθέσει
όλες τις ελπίδες της στην ξένη βοήθεια. Πράγµατι, χάρη στην αντοχή του αγώνα και
τον αντίκτυπο της ηρωικής εξόδου του Μεσολογγίου, οι τρεις Μεγάλες ∆υνάµεις
(Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία) σύστησαν την Τριπλή Συµµαχία, ζητώντας από τον
42
42
Σουλτάνο την αυτονοµία των επαναστατηµένων Ελλήνων υπό την κυριαρχία του. Η
άρνησή του είχε ως αποτέλεσµα την καταστροφή του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου
στο Ναβαρίνο (20/10/1827) και τον καταστροφικό για τους Οθωµανούς
ρωσοτουρκικό πόλεµο του 1828. Με τη Συνθήκη της Αδριανούπολης (1829), οι
Ρώσοι επέβαλαν στην Πύλη να αναγνωρίσει την Αυτονοµία των Ελλήνων. Η Αγγλία,
φοβούµενη τη µεγάλη πλέον επιρροή της Ρωσίας, πρότεινε κι επέβαλε την
Ανεξαρτησία (Πρωτόκολλο του Λονδίνου, 1830). Η Πύλη αναγνώρισε την
ανεξαρτησία το Μάιο του 1832.
Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (1827) είχε αποφασίσει να προτείνει ως
Κυβερνήτη της Ελλάδας τον Ιωάννη Καποδίστρια. Με τον ερχοµό του στη ρηµαγµένη
χώρα, ο Κυβερνήτης ξεκίνησε το τιτάνιο έργο της οργάνωσης κράτους. Παρά το
γεγονός ότι άσκησε συγκεντρωτική κι εν µέρει απολυταρχική πολιτική, κατόρθωσε
να οργανώσει γρήγορα στρατό και στόλο, να πατάξει την πειρατεία και τη ληστεία,
να ιδρύσει θεσµούς δικαιοσύνης, να οργανώσει την παιδεία σε πρωτοποριακές
βάσεις, να φτιάξει δηµόσια έργα, να εισαγάγει σύγχρονες µεθόδους στη γεωργία, να
στήσει τα θεµέλια τραπεζικού συστήµατος, να κόψει νόµισµα κ.ά. Μέληµά του ήταν
να στηρίξει τους φτωχούς, προγραµµατίζοντας το µοίρασµα της εθνικής γης στους
ακτήµονες. Εισήγαγε κεντρικό σύστηµα συγκέντρωσης φόρων, γεγονός που
δυσαρέστησε τους προκρίτους αφού τους αφαιρούσε τα προνόµια που απολάµβαναν
επί τουρκοκρατίας. Αυτό οδήγησε σε µεγάλη αντιπαλότητα και σε ανάληψη ένοπλων
στασιαστικών ενεργειών εκ µέρους πολλών προκρίτων που είχαν την κρυφή
υποστήριξη Αγγλίας και Γαλλίας. Αποκορύφωµα της αντιπαράθεσης ήταν η
δολοφονία του Καποδίστρια στο Ναύπλιο την 9η Οκτωβρίου 1831. Επικράτησε
αναρχία και οι προστάτιδες δυνάµεις επέλεξαν την επιβολή απόλυτης µοναρχίας µε
βασιλιά τον ανήλικο πρίγκιπα της Βαυαρίας Όθωνα. Η δολοφονία του Καποδίστρια
σηµατοδότησε την οριστική και απόλυτη µετατροπή της χώρας σε προτεκτοράτο.
Έκτοτε, η εξάρτηση όσων κυβερνούν την πατρίδα µας από ξένα κέντρα εξουσίας
συνοδεύει το νεοσύστατο κράτος σε κάθε βήµα της πορείας του στην Ιστορία.
43
43
Εδαφική ολοκλήρωση και κοινωνικές µεταβολές
Έως ότου ενηλικιωθεί ο Όθων, τη διακυβέρνηση ασκούσαν 3 Βαυαροί
αντιβασιλείς στην Αθήνα, τη νέα πρωτεύουσα (1834). Προχώρησαν µε ένα αυστηρά
συγκεντρωτικό σύστηµα εξουσίας, βασιζόµενοι σε µισθοφορικό βαυαρικό στρατό, σε
ένα κράτος υπό διαρκή χρεωκοπία, αφού όλα τα δάνεια κάλυπταν τις ανάγκες της
πολυδάπανης διοίκησης. Τα κόµµατα στην ουσία εξυπηρετούσαν τα συµφέροντα των
προστάτιδων δυνάµεων και δεν το έκρυβαν (ονοµάζονταν αγγλικό, ρωσικό και
γαλλικό αντίστοιχα). Η µεγάλη πλειοψηφία του λαού ήταν αγρότες που ζούσαν σε
συνθήκες εξαθλίωσης, αφού οι εθνικές γαίες έγιναν αντικείµενο σφετερισµού από
τους τσιφλικάδες. Η φορολογία ήταν σκληρότατη, ανάλογη µε αυτή που αποµυζούσε
το λαό επί τουρκοκρατίας. Η υποδούλωση της χώρας στις τρεις δυνάµεις γέννησε τον
όρο Ξενοκρατία. Αποκορύφωµα ήταν η υπογραφή της Σύµβασης του Λονδίνου που
προέβλεπε ότι όλοι οι πόροι της χώρας θα πήγαιναν στην εξυπηρέτηση των δανείων.
Την επόµενη νύχτα εκδηλώθηκε κίνηµα που ζητούσε και πέτυχε Σύνταγµα. Ήταν η 3η
Σεπτεµβρίου 1843. Αν και ήταν ένα υπερβολικά συντηρητικό κείµενο, αφού δεν
έκανε καν διάκριση των εξουσιών, καθιέρωνε την ισονοµία, κάποιες ατοµικές
ελευθερίες, την ελευθερία του τύπου, το δικαίωµα του συνεταιρίζεσθαι και
απαγόρευε τη δουλεία.
Η ανέχεια του πληθυσµού, οι ανεκπλήρωτοι εθνικοί πόθοι και η
απροσδιοριστία των ορίων του ελληνισµού βοήθησαν στο να πλαστεί ο µύθος της
Ανάστασης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αυτή τη Μεγάλη Ιδέα εµπνεύστηκε ο
ηγέτης του γαλλικού κόµµατος Κωλλέτης ως µέσο αποτροπής της προσοχής του λαού
από τα οξύτατα κοινωνικά προβλήµατα. Η διαφθορά είχε πάρει ανεξέλεγκτες
διαστάσεις, ενώ ο ίδιος χρησιµοποιούσε ένοπλες συµµορίες για να επιβάλλει την
εξουσία του. Αυτή η κατάσταση οδήγησε τις προστάτιδες δυνάµεις στην αποποµπή
του Όθωνα (1862) και την επιβολή του υπό αγγλική επιρροή Γεωργίου
Γκλύξµπουργκ ως βασιλιά (1863). Παράλληλα, η οικονοµική και πολιτιστική
44
44
ενοποίηση του ελληνισµού συνοδεύτηκε από εδαφικές προσθήκες (Ιόνια νησιά 1863,
Θεσσαλία 1881). Η αυξανόµενη ισχύς και τα συµφέροντα της ανερχόµενης αστικής
τάξης οδήγησε σε πολιτειακή αλλαγή. Με τη Βασιλευόµενη ∆ηµοκρατία, η
νοµοθετική εξουσία πέρασε στη Βουλή και µε τη µεταρρύθµιση Τρικούπη το 1875, ο
βασιλιάς ήταν υποχρεωµένος να διορίζει κυβέρνηση που θα είχε την εµπιστοσύνη της
πλειοψηφίας
των
βουλευτών
(αρχή
της
δεδηλωµένης).
Οι
φιλελεύθερες
µεταρρυθµίσεις και η σχετική πολιτική σταθερότητα βοήθησαν στην οικονοµική
ανάπτυξη: επέκταση σιδηροδροµικού δικτύου, µεγάλα δηµόσια έργα, ανάπτυξη
εµπορίου κα ναυτιλίας, µεγέθυνση αγροτικής παραγωγής µε αύξηση εξαγωγών,
εµφάνιση βιοµηχανίας, επέκταση χρηµατοπιστωτικού τοµέα. Η αστική τάξη
ισχυροποιήθηκε κι εµφανίστηκαν µεσαία στρώµατα σε πόλεις και ύπαιθρο (λόγω
διανοµής µέρους των εθνικών γαιών), όπως και η εργατική τάξη. Αυτές οι κοινωνικές
δυνάµεις ήρθαν σε σύγκρουση µε τις παλιές κάστες που οδήγησε σε πολιτική
πόλωση. Η πολιτική Τρικούπη ευνοούσε τους µεγαλοαστούς και προκαλούσε τη
δυσαρέσκεια των µεσαίων και κατώτερων στρωµάτων. Το γεγονός αυτό, σε
συνδυασµό µε τη γιγάντωση του χρέους και την αύξηση των φόρων, έφερε την
ανατροπή του Τρικούπη από τον φιλοβασιλικό δηµαγωγό ∆ηλιγιάννη. Η κατάσταση
της οικονοµίας επιδεινώθηκε και οδήγησε στο ∆ιεθνή Έλεγχο και τη χρεωκοπία
(1893). Ακολούθησε ο τυχοδιωκτικός πόλεµος του 1897 µε αποτέλεσµα την
ταπεινωτική ήττα από τους Τούρκους.
Η ανάγκη µιας γενικής, ριζικής µεταρρύθµισης προϋπέθετε την αποδέσµευση
της εξουσίας από τη βασιλική Αυλή. Η δεσπόζουσα αστική τάξη είχε ανάγκη από ένα
σύγχρονο, φιλελεύθερο κράτος. Με το κίνηµα στο Γουδί (1909) ήρθε στο προσκήνιο
ο Ελευθέριος Βενιζέλος, επικεφαλής των Φιλελευθέρων. Το 1911 κατήρτισε νέο
Σύνταγµα που θέσπισε πραγµατικό Κράτος ∆ικαίου. Στο µεταξύ, ήδη από τα τέλη του
19ου αιώνα, η Μακεδονία είχε γίνει επίκεντρο των διεκδικήσεων ανάµεσα στα
νεότευκτα βαλκανικά εθνικά κράτη, ενώ το κίνηµα των Νεότουρκων που είχε
επιβληθεί στο εσωτερικό της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, καταπίεζε σκληρά τους
χριστιανικούς πληθυσµούς της. Με τις ευλογίες της Αγγλίας σχηµατίστηκε η
Βαλκανική Συµµαχία (Σερβία, Βουλγαρία, Ελλάδα) και τον Οκτώβριο 1912 ξέσπασε
ο Α΄ Βαλκανικός πόλεµος που έφερε ταχύτατες συντριπτικές νίκες για τους τρεις
συµµάχους. Αµέσως ξέσπασε ο Β΄ βαλκανικός πόλεµος, µε αντίπαλο τη Βουλγαρία
αυτή τη φορά, η οποία ηττήθηκε κατά κράτος. Ήταν το προοίµιο του Α΄ Παγκοσµίου
45
45
Πολέµου που έφερε την Ελλάδα σε εµφύλια διαµάχη (Εθνικός ∆ιχασµός), αφού ο
Βενιζέλος τασσόταν στο πλευρό των Συµµάχων (Αντάντ), ενώ ο βασιλιάς ήταν
γερµανόφιλος κι επιθυµούσε ουδετερότητα. Με επέµβαση Άγγλων και Γάλλων στην
Ελλάδα, ο Βενιζέλος σχηµάτισε την κυβέρνηση Εθνικής Αµύνης και εισήλθε στον
πόλεµο το 1917. Η Ελλάδα επεκτάθηκε γεωγραφικά µε την προσθήκη της Κρήτης
(1912), της Ηπείρου και της Μακεδονίας (1913) και της ∆υτ. Θράκης (1920), ενώ
ελληνικά στρατεύµατα αποβιβάστηκαν στη Σµύρνη το Μάιο 1919, υλοποιώντας όρο
της Συνθήκης των Σεβρών. Τότε άρχισε η µικρασιατική περιπέτεια. Οι τυχοδιωκτικοί
και αφελείς χειρισµοί, τόσο του Βενιζέλου, όσο και της βασιλικής κυβέρνησης που
τον διαδέχτηκε, οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή (Αύγουστος-Σεπτέµβριος
1922). Πάνω από 500.000 νεκροί και όµηροι και 1,5 εκατοµµύριο πρόσφυγες
ξεριζωµένοι από τη γη όπου ζούσαν Έλληνες επί 3.000 χρόνια. Με τη Συνθήκη της
Λωζάννης (Ιούλιος 1923) διευθετήθηκαν οριστικά τα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας και
ρυθµίστηκαν θέµατα ανταλλαγής πληθυσµών.
Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέµου, η τραγική κατάληξη της Μεγάλης Ιδέας
έφερε ριζικές κοινωνικές και πολιτικές µεταβολές στη διαλυµένη χώρα. Η
κατεστραµµένη οικονοµία και το οξύτατο προσφυγικό πρόβληµα οδήγησαν στην
κατάργηση της µοναρχίας. Ωστόσο, οι ασθενείς και δειλές δηµοκρατικές δυνάµεις
δεν προώθησαν κοινωνικές µεταρρυθµίσεις. Η σχετική οικονοµική ανάκαµψη µε
δηµόσια έργα, σταθεροποίηση νοµίσµατος και ανάπτυξη του εµπορίου επιτεύχθηκε
µε δάνεια από το εξωτερικό. Η υψηλή ανεργία, η συνεχής µείωση του εισοδήµατος
και η συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια της ολιγαρχίας ενέτειναν την πολιτική
αστάθεια που οδηγούσε σε συχνά πραξικοπήµατα και δικτατορίες. Η διεθνής κρίση
του 1929 επιδείνωσε την κατάσταση κι έφερε ξανά χρεωκοπία (1932). Η κυβέρνηση
Βενιζέλου παραιτήθηκε, αλλά µε δική του συγκατάθεση καταλύθηκε η δηµοκρατία
µε την παλινόρθωση της µοναρχίας (1935). Ένα χρόνο µετά, µε τις ευλογίες του
βασιλιά, ο γερµανόφιλος Μεταξάς επέβαλε δικτατορία. Η διαφθορά έγινε καθεστώς
και η οικονοµική υποδούλωση ολοκληρώθηκε µε νέα δάνεια από την Αγγλία και τη
46
46
Γερµανία, ενώ οι διωγµοί των αντιπάλων του καθεστώτος συνοδεύτηκαν από
τροµοκρατία, δολοφονίες, φυλακίσεις κι εξορίες.
Αντιφασιστικός αγώνας και ανάπηρη δηµοκρατία
Ο Β΄ Παγκόσµιος Πόλεµος είχε ξεσπάσει από το Σεπτέµβριο 1939 µε αφορµή
την εισβολή της ναζιστικής Γερµανίας στην Πολωνία. Η φασιστική Ιταλία είχε ήδη
συγκεντρώσει στρατό στην ελληνο-αλβανική µεθόριο κι απαίτησε µε τελεσίγραφο
την παράδοση της Ελλάδας τα ξηµερώµατα της 28ης Οκτωβρίου 1940. Το αρχικό
µούδιασµα διαδέχτηκε ένας απίστευτος ενθουσιασµός ολόκληρου του λαού που
ώθησε τον ελάχιστα προετοιµασµένο ελληνικό στρατό, όχι µόνο να εκδιώξει τον
εχθρό από τα ελληνικά εδάφη µέσα σε λίγες µέρες, αλλά και να περάσει στην
αντεπίθεση καταδιώκοντας τους Ιταλούς και εισχωρώντας στο αλβανικό έδαφος σε
βάθος δεκάδων χιλιοµέτρων. Το αλβανικό έπος ήταν µια τεράστια έκπληξη για όλους
κι αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συµµάχων επί των δυνάµεων του Άξονα. Τον
Απρίλιο 1941 εκδηλώθηκε η αστραπιαία επίθεση (blitzkrieg) των Γερµανών εναντίον
της χώρας. Παρά την ηρωική αντίσταση στα οχυρά Ρούπελ στην ελληνοβουλγαρική
µεθόριο, εισέβαλαν από την ανοχύρωτη κοιλάδα του Αξιού και κατευθύνθηκαν νότια.
Βασιλιάς, κυβέρνηση και αστοί πολιτικοί εγκατέλειψαν τη χώρα και το λαό στην
τύχη τους, διαφεύγοντας στην Αίγυπτο µέσω Κρήτης. Η συνθηκολόγηση υπογράφηκε
από την στρατιωτική ηγεσία. Γερµανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι διαµοίρασαν τη χώρα
και η σκληρότατη, τριπλή κατοχή άρχισε. Η πείνα και οι εκτελέσεις θα άρχιζαν σε
λίγο να θερίζουν έναν λαό που ταπεινωνόταν χωρίς να έχει ηττηθεί στα πεδία των
µαχών.
47
47
Με την παλαιά πολιτική ηγεσία απούσα, ο ελληνικός λαός πήρε την τύχη στα
χέρια του κι έδειξε τις διαθέσεις του από νωρίς: τη νύχτα της 31ης Μαΐου 1941, κι ενώ
οι Γερµανοί γιόρταζαν την κατάληψη της Κρήτης, δύο νέοι σκαρφάλωσαν και
κατέβασαν τη σβάστικα από την Ακρόπολη. Ήταν η πρώτη αντιστασιακή ενέργεια
στην κατεχόµενη Ευρώπη. Μέρος του ελληνικού στρατού και το σύνολο σχεδόν του
στόλου κατέφυγαν στη Μέση Ανατολή, συνεχίζοντας τον αγώνα στο µέτωπο της
Βόρειας Αφρικής, ενώ στην Ελλάδα, µέσα σε λίγους µήνες, ιδρύθηκαν αντιστασιακές
οργανώσεις. Στις 27/9/1941 ιδρύθηκε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), η
µαζικότερη οργάνωση και η µόνη που δικτυώθηκε σε όλη τη χώρα. Στις πόλεις
έστησε δοµές αλληλεγγύης µε σκοπό τον επισιτισµό του λιµοκτονούντος πληθυσµού,
οργάνωσε µεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις αποτρέποντας την επιστράτευση των
Ελλήνων για τα εργοστάσια της Γερµανίας και την προσάρτηση της Μακεδονίας από
τους Βούλγαρους κ.ά. Στην περιφέρεια οργάνωνε τη συγκοµιδή και τη φύλαξη της
σοδειάς για να µην πέσει στα χέρια των κατακτητών, ενώ µε το στρατιωτικό του
σκέλος – τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) – καθάρισε την
ύπαιθρο από τις ληστοσυµµορίες και οργάνωσε σαµποτάζ κι ένοπλες επιχειρήσεις,
ακινητοποιώντας µεγάλες εχθρικές δυνάµεις. Από τις αρχές του 1943 ως την άνοιξη
του 1944 απελευθέρωσε τεράστιες περιοχές δηµιουργώντας την Ελεύθερη Ελλάδα
που καταλάµβανε όλες τις ηπειρωτικές περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας χώρας.
Μέσω της Προσωρινής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) άσκησε τη
διακυβέρνηση των ελεύθερων περιοχών, δηµιουργώντας πρωτοποριακούς θεσµούς
αυτοδιοίκησης, δικαιοσύνης, παιδείας και πολιτισµού, καθώς και πυκνό δίκτυο
µεταφορών κι επικοινωνιών. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέµβριος
1943),
οι
Γερµανοί
προχώρησαν
σε
οργανωµένες,
αλλά
αποτυχηµένες,
εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, συνοδευόµενοι συχνά από τα Τάγµατα Ασφαλείας που
είχαν ιδρύσει οι ίδιοι και αποτελούνταν από Έλληνες! Εκατοντάδες χωριά κάηκαν και
χιλιάδες χωρικοί βρήκαν φρικτό θάνατο για «παραδειγµατισµό». Στην Αθήνα
έστησαν µπλόκα σε πολλές συνοικίες, όπου µε τη βοήθεια προδοτών, συνέλαβαν,
φυλάκισαν κι εκτέλεσαν χιλιάδες πατριώτες. Στη Θεσσαλονίκη συγκέντρωσαν πάνω
από 50.000 Εβραίους που στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μόλις λίγες
δεκάδες από αυτούς επέστρεψαν µετά τον πόλεµο…
Με την ίδρυση της ΠΕΕΑ, η κατεχόµενη χώρα διέθετε πλέον τρεις
κυβερνήσεις: την κυβέρνηση των δοσίλογων στην Αθήνα, την κυβέρνηση της
48
48
Ελεύθερης Ελλάδας στα βουνά και την «εξόριστη» κυβέρνηση του Καΐρου από
παλαιοκοµµατικούς πολιτικούς που σχηµατίστηκε µε πρωτοβουλία των Άγγλων. Η
τροπή του πολέµου έδειχνε ήδη ότι η κατάληξή του θα ήταν νικηφόρα για τους
Συµµάχους κι είχαν αρχίσει µυστικές συνοµιλίες µεταξύ των ισχυρών για το
µοίρασµα της Ευρώπης σε σφαίρες επιρροής. Η Ελλάδα «κατακυρώθηκε» στην
Αγγλία µε τη σύµφωνη γνώµη της Σοβιετικής Ένωσης (ΕΣΣ∆). Αγκάθι αποτελούσε η
τεράστια επιρροή του αριστερού ΕΑΜ. Έτσι, οι Άγγλοι σε συνεργασία µε τον
βασιλιά και τους ηγέτες των παραδοσιακών κοµµάτων ακολούθησαν µια ευφυή
τακτική σταδιακού εγκλωβισµού του ΕΑΜ µε στόχο την εκµηδένισή του.
Υπογράφοντας τις Συµφωνίες Λιβάνου (Μάιος 1944) και Καζέρτας (Σεπτέµβριος
1944), η ηγεσία του ΕΑΜ αυτοπαγιδεύθηκε. Η απελευθέρωση της Ελλάδας τον
Οκτώβριο 1944 έφερε έκρηξη χαράς κι ελπίδας. Η χώρα έβγαινε από τον πόλεµο
έχοντας πάνω από 400.000 νεκρούς (κάποιοι ιστορικοί ανεβάζουν το αριθµό σε 700750 χιλιάδες), εκατοµµύρια εξαθλιωµένους και µε βιοµηχανική και αγροτική
παραγωγή ελαττωµένη πάνω από 50% σε σχέση µε τα προπολεµικά χρόνια. Επίσης,
εκατοντάδες χωριά καµένα και σχεδόν όλες οι υποδοµές κατεστραµµένες. Οι
Γερµανοί κατακτητές είχαν αρπάξει σχεδόν το σύνολο του εθνικού πλούτου, ενώ
είχαν πάρει και δανεικά από την κατεχόµενη χώρα (κατοχικό δάνειο) που ποτέ δεν
επέστρεψαν. Με την αποχώρηση των Γερµανών, αποβιβάστηκαν αγγλικά
στρατεύµατα, τα οποία σε συνεργασία µε τη χωροφυλακή, τις φιλοβασιλικές µονάδες
του ελληνικού στρατού της Μέσης Ανατολής και τους ταγµατασφαλίτες – που ποτέ
δεν τιµωρήθηκαν για την προδοσία και τα εγκλήµατά τους - κατίσχυσαν κι εξεδίωξαν
από την Αθήνα τις δυνάµεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ µετά τα ∆εκεµβριανά (∆εκέµβριος 1944
– Ιανουάριος 1945). Μάλλον όχι τυχαία, η σκόπιµα ασαφής «ειρηνευτική» Συµφωνία
της Βάρκιζας υπογράφηκε την ίδια µέρα µε τη συµφωνία της ∆ιάσκεψης της Γιάλτας
(12/2/1945), µε την οποία ο πλανήτης µοιράστηκε σε σφαίρες επιρροής µεταξύ
Αγγλίας, ΗΠΑ και ΕΣΣ∆. Τα ∆ωδεκάνησα προσαρτήθηκαν επίσηµα στην Ελλάδα το
1946.
Ο πιο αιµατηρός πόλεµος στην Ιστορία έληξε µε τη συνθηκολόγηση της
Γερµανίας (Μάιος 1945) και της Ιαπωνίας (Αύγουστος 1945) και όλοι σχεδόν οι λαοί
της Γης άρχισαν να επουλώνουν τα τραύµατα και να ξαναχτίζουν τη ζωή τους. Στην
πατρίδα µας όµως, η πρόσκαιρη ελπίδα έδωσε τη θέση της στον τρόµο. Οι όροι της
Συµφωνίας της Βάρκιζας παραβιάζονταν κατάφωρα. Μια χώρα που είχε κερδίσει µε
49
49
θυσίες και αίµα την ελευθερία της µετατράπηκε ξανά σε προτεκτοράτο. Οι
κυβερνήσεις διορίζονταν από τους Άγγλους κάθε λίγες βδοµάδες. Άβουλες πολιτικές
ηγεσίες επέτρεψαν να εξαπλωθεί στη χώρα κύµα τρόµου και φρίκης µε δεκάδες
χιλιάδες νεκρούς και φυλακισµένους. Το έλλειµµα στρατηγικής της ηγεσίας του
ΕΑΜ ανάγκασε πολλούς αγωνιστές του να καταφύγουν κυνηγηµένοι ξανά στα
βουνά. ∆ηµιουργήθηκαν όλες οι προϋποθέσεις για να αρχίσει ο ανελέητος Εµφύλιος
Πόλεµος που διήρκεσε ως τον Αύγουστο 1949, παρά την ενεργό στρατιωτική
ανάµειξη των ΗΠΑ από τις αρχές του 1947 και την αµφιλεγόµενη διπλωµατική
στάση της ΕΣΣ∆. Άφησε πίσω του δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, πολλές φορές αδέλφια,
συγγενείς και φίλους που µάχονταν σε αντίπαλα στρατόπεδα. Είχαν προηγηθεί
εκλογές από τις οποίες απείχαν τα εαµικά κόµµατα (Μάρτιος 1946) και το νόθο
δηµοψήφισµα που επανέφερε τον βασιλιά (Σεπτέµβριος 1946). Με το τέλος του
εµφυλίου
εγκαθιδρύθηκε
άκρως
αυταρχικό
καθεστώς
µε
χαρακτηριστικά
αστυνοµικού κράτους, διαχωρίζοντας τους Έλληνες σε καλούς και κακούς, σε
«εθνικόφρονες» και σε «υπόπτων φρονηµάτων».
Από το 1947, η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε εγκρίνει κονδύλια µε το Σχέδιο
Μάρσαλ, ως µέρος του ∆όγµατος Τρούµαν, µέσω των οποίων χρηµατοδοτούσε τις
ευρωπαϊκές χώρες για να ανοικοδοµήσουν την οικονοµία τους. Στην Ελλάδα, αν και
το µεγαλύτερο µέρος του ποσού διατέθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς κατά τον
εµφύλιο, ό,τι περίσσεψε µοιράστηκε κυρίως σε βιοµήχανους κι εφοπλιστές. Τα ξένα
κεφάλαια βοήθησαν στη µεταπολεµική ανασυγκρότηση µιας οικονοµίας νέοαποικιακού τύπου. Σηµειώθηκε µέτρια ανάκαµψη της βιοµηχανίας και της γεωργίας,
ενώ ο τριτογενής τοµέας παρουσίασε αλµατώδη ανάπτυξη. Η αύξηση του ΑΕΠ δεν
συνοδεύτηκε από σηµαντική µεταβολή των κοινωνικών δοµών. Οι ανισότητες
παρέµεναν χαώδεις, η ανεργία ήταν σε σταθερά υψηλά επίπεδα και το φορολογικό
σύστηµα άδικο. Οι κυβερνήσεις εναλλάσσονταν συνεχώς και οι ηγέτες τους
ελέγχονταν πάντα από τις ΗΠΑ και το Παλάτι. Προς τα τέλη της δεκαετίας του ΄50, η
αντιπολίτευση ενισχύθηκε πολύ, θορυβώντας το καθεστώς και οδηγώντας στην
ταραγµένη δεκαετία του ΄60. Παράλληλα, από το 1955 είχε αρχίσει ο κυπριακός
απελευθερωτικός αγώνας εναντίον των Άγγλων αποικιοκρατών που οδήγησε στις
ετεροβαρείς Συµφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου (1959) και την ανακήρυξη της
ανεξαρτησίας της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας το 1960.
50
50
Το 1961 διεξήχθησαν εκλογές, το αποτέλεσµα των οποίων αµφισβητήθηκε
έντονα από την αντιπολίτευση («εκλογές βίας και νοθείας») που κήρυξε τον Ανένδοτο
αγώνα για την πτώση της κυβέρνησης. Ο λαός συµµετείχε σε συνεχείς και µαζικές
διαδηλώσεις και πορείες ειρήνης, διεκδικώντας αυτό που του στερούσαν επί
δεκαετίες: το δικαίωµα να ζει ειρηνικά σε συνθήκες αληθινής ∆ηµοκρατίας.
Πολιτικές δολοφονίες και απόπειρες δολοφονίας συµπλήρωσαν το σκηνικό και
οδήγησαν στις εκλογές του 1963/64. Το αποτέλεσµα ήταν µια µεγάλη νίκη της
αντιπολίτευσης που εξέφραζε τις προσδοκίες της πλειοψηφίας για δικαιότερη
πολιτική. Η νέα κυβέρνηση έκανε σηµαντικές µεταρρυθµίσεις – ιδιαίτερα στην
παιδεία – και ορισµένα δειλά βήµατα εκδηµοκρατισµού του κρατικού µηχανισµού. Οι
άρχουσες ελίτ φοβήθηκαν ότι θα έχαναν τα προνόµιά τους. Το καλοκαίρι του 1965,
το Παλάτι και άλλα σκοτεινά κέντρα οργάνωσαν κοινοβουλευτικό πραξικόπηµα
(Αποστασία και Ιουλιανά), ρίχνοντας την κυβέρνηση και τοποθετώντας άλλη της
αρεσκείας τους. Ο λαός αντέδρασε δυναµικά µε συνεχείς και πολύµηνες
κινητοποιήσεις, απαιτώντας την αποκατάσταση της νόµιµης κυβέρνησης. Προς
εκτόνωση, προκηρύχτηκαν εκλογές για το Μάιο 1967, αλλά ένα µήνα νωρίτερα µια
οµάδα
συνταγµαταρχών,
µε
τη
βοήθεια
της
CIA,
υπέκλεψε
το
σχέδιο
πραξικοπήµατος που ετοίµαζαν πιστοί στο παλάτι στρατηγοί κι επέβαλε στρατιωτική
δικτατορία (χούντα). Οι συλλήψεις, οι διώξεις, οι φυλακίσεις, οι εξορίες κι οι
βασανισµοί στόχευαν προληπτικά σε συγκεκριµένο κοµµάτι του πληθυσµού και σε
όσους ελάχιστους θέλησαν να αντισταθούν. Αποµονωµένη στο εξωτερικό, µε µόνη
σύµµαχο τις ΗΠΑ, η δικτατορία κατόρθωσε να κερδίσει την ανοχή µεγάλου µέρους
των κατώτερων και µεσαίων στρωµάτων, κυρίως της περιφέρειας, χάρη σε ορισµένα
έργα υποδοµής και στη «χαµηλή» διαφθορά («χαριστικά» δάνεια, οικονοµικές
«διευθετήσεις», δίκτυο αµειβόµενων χαφιέδων κ.ά.), ενώ η ίδια βούλιαζε στην
απαξίωση και τα σκάνδαλα, αποµυζώντας τα έσοδα του κράτους. Οι όποιες
απόπειρες αντίστασης ήταν µεµονωµένες κι ανοργάνωτες. Ωστόσο, το Νοέµβριο του
1973 ξέσπασε η µοναδική µαζική εξέγερση, όταν µερίδα φοιτητών κατέλαβε το
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και µε το αίτηµα «Ψωµί, Παιδεία, Ελευθερία» κάλεσε
το λαό σε αντίσταση κατά της χούντας. Επί τέσσερις ηµέρες, το ΕΜΠ έγινε το
επίκεντρο µαζικών, µαχητικών αντιδικτατορικών εκδηλώσεων ενός λαού που
αφυπνίστηκε καθυστερηµένα αλλά απότοµα. Με την αιµατηρή καταστολή της
εξέγερσης, η χούντα οδηγήθηκε σε αλλαγή ηγεσίας κι έγινε ακόµα σκληρότερη.
Πιθανότατα µε την προτροπή των ΗΠΑ, προχώρησε σε πραξικόπηµα εναντίον της
51
51
νόµιµης κυβέρνησης της Κύπρου (Ιούλιος 1974), δίνοντας το πρόσχηµα στην
Τουρκία να εισβάλει στο νησί, να καταλάβει και έκτοτε να κατέχει το 40% του
εδάφους, καταπατώντας κάθε έννοια του ∆ιεθνούς ∆ικαίου.
Μεταπολίτευση
Είναι η περίοδος της νεότερης ελληνικής ιστορίας, µετά την πτώση
της Χούντας των Συνταγµαταρχών το 1974, µε αλλαγή του πολιτεύµατος σε
Προεδρευόµενη Κοινοβουλευτική ∆ηµοκρατία. Μέσω ενός άψογα οργανωµένου,
γνήσιου δηµοψηφίσµατος, ο ελληνικός λαός αποφάσισε υπέρ της Αβασίλευτης
∆ηµοκρατίας σε ποσοστό 69,2%. Αυτή η µακροβιότερη δηµοκρατική περίοδος της
νεοελληνικής Ιστορίας αναφέρεται στην ιστοριογραφία ως Γ΄ Ελληνική ∆ηµοκρατία.
Κυριότερα χαρακτηριστικά των πρώτων χρόνων της περιόδου της µεταπολίτευσης
ήταν η κατάργηση ανελεύθερων νόµων, η νοµιµοποίηση των αριστερών κοµµάτων, η
προσπάθεια επούλωσης των πληγών που είχαν ανοίξει οι ιδεολογικές διαµάχες από
την απελευθέρωση µέχρι το 1974 και το νέο Σύνταγµα. Το Σύνταγµα του 1975
αντικατέστησε το Σύνταγµα του 1973 που είχε παρουσιαστεί από τη Χούντα των
Συνταγµαταρχών και - για την εποχή του - αποτελούσε ένα από τα αρτιότερα
συντάγµατα, ενώ ισχύει µέχρι και σήµερα µε µικρές αλλαγές ύστερα από τις
αναθεωρήσεις του 1986, 2001 και 2008. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της
Ελλάδας υπήρξε σαφής διάκριση των τριών εξουσιών. Οι πρωταίτιοι της δικτατορίας
έτυχαν µιας άψογης δίκης και καταδικάστηκαν για τα εγκλήµατά τους. Ωστόσο, το
πραξικόπηµα του 1967 θεωρήθηκε «στιγµιαίο αδίκηµα», µε αποτέλεσµα να µείνουν
ατιµώρητοι όλοι όσοι υπηρέτησαν τη χούντα κατά την επταετία, ακόµη και αυτοί που
καταχράστηκαν δηµόσιο χρήµα ή εγκληµάτησαν κατά του λαού (π.χ. βασανιστές
κρατουµένων). Επιπλέον, η ένταξη ως πλήρες µέλος στους ευρωπαϊκούς οργανισµούς
(ΕΟΚ/ΕΕ), βοήθησε τη χώρα να βγει από το περιθώριο και να εµπεδώσει ένα
52
52
αίσθηµα µεγαλύτερης ασφάλειας απέναντι στην Τουρκία. Επιτεύχθηκαν θετικοί
ρυθµοί οικονοµικής µεγέθυνσης για τρεις συνεχείς δεκαετίες. Αποκορύφωµα ήταν η
ένταξη στην Οικονοµική & Νοµισµατική Ένωση (ΟΝΕ) και η υιοθέτηση του κοινού
ευρωπαϊκού νοµίσµατος (ευρώ).
Σύµφωνα µε τον συγγραφέα και δηµοσιογράφο Σταύρο Λυγερό «Με την
πτώση της δικτατορίας το 1974, το αποσαθρωµένο παραδοσιακό µοντέλο της
αυταρχικής διακυβέρνησης, που στηριζόταν στο µετεµφυλιακό αντικοµουνιστικό
πρότυπο, θρυµµατίστηκε» και η περίοδος αυτή «… προσκόµισε στην Ελλάδα
µακροχρόνια δηµοκρατική οµαλότητα, κοινωνικές κατακτήσεις, αλλά και µοιραίες
παθογένειες». Το κυριότερο κοινωνικοπολιτικό χαρακτηριστικό της περιόδου ήταν η
χειραφέτηση και η εισβολή των µικροµεσαίων στρωµάτων στο κέντρο της πολιτικής
ζωής. Αυτό ήταν µια αναπότρεπτη εξέλιξη που αύξησε εντυπωσιακά την κοινωνική
κινητικότητα
και
προσέδωσε
πρωτοφανή κοινωνική συνοχή και
πολιτική
σταθερότητα. Όµως, παράλληλα, µετάλλαξε τις πελατειακές σχέσεις, δηµιουργώντας
το πρότυπο του πελάτη-ψηφοφόρου, ο οποίος δήλωνε πολιτική υπακοή και
εισέπραττε ρουσφέτια. Με λίγες, λέξεις, για να µπορεί η άρχουσα τάξη να
εξασφαλίζει την ανοχή στα δικά της χρυσοφόρα παιχνίδια διαπλοκής και ιδιοποίησης
του δηµόσιου πλούτου, έδινε µέσω του πολιτικού συστήµατος ανταλλάγµατα στη
βάση της κοινωνικής πυραµίδας. Έτσι δηµιουργήθηκε ένα µοντέλο κοινωνικής
ανάπτυξης που στηρίχθηκε στον άκρατο ατοµισµό και την αποθέωση του
νεοπλουτίστικου λάιφ στάιλ.
Η εξουσία συγκεντρώνεται στους φορείς του «αµαρτωλού τριγώνου»:
πολιτικό σύστηµα – Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας – κρατικοδίαιτοι επιχειρηµατίες. Η
εξάρτηση των κυβερνώντων από το πολιτικό χρήµα και τα ΜΜΕ, σε συνδυασµό µε
τον έλεγχο των ΜΜΕ από τους βαρόνους του χρήµατος, γιγαντώνει τη διαπλοκή και
τη διαφθορά. Ας θυµηθούµε µόνο ορισµένα από τα πιο πρόσφατα σκάνδαλα: κόστος
Ολυµπιάδας 2004, αρπαγή αποταµιεύσεων µέσω του χρηµατιστηρίου, δοµηµένα
53
53
οµόλογα που διέλυσαν τα ασφαλιστικά ταµεία, «Βατοπέδι», Siemens, «µαγείρεµα»
του ελλείµµατος από την ΕΛΣΤΑΤ. Έτσι, δηλητηριάζονται οι ηθικές αξίες που
στηρίζουν τον κοινωνικό ιστό και διαβρώνουν το Κράτος ∆ικαίου. Αλλοιώνουν την
ουσία του δηµοκρατικού πολιτεύµατος, αποσαθρώνοντας την εµπιστοσύνη των
πολιτών στο πολιτικό σύστηµα. Τελικά, µε την οικογενειοκρατία και την µοναρχικού
τύπου κληρονοµικότητα σε θέσεις εξουσίας, οδηγούν τη δηµοκρατία και τον
κοινοβουλευτισµό
σε
κρίση.
Αυτή
την
κρίση
πολιτικής
εκπροσώπησης
εκµεταλλεύτηκε πρόσφατα µια νεοναζιστική εγκληµατική οµάδα, η οποία µε το
προσωπείο πολιτικού κόµµατος εισήλθε στο κοινοβούλιο, την ίδια στιγµή που
δηλώνει το µίσος της για τη ∆ηµοκρατία. Επιπλέον, η νοµοθετική εξουσία (Βουλή
των Ελλήνων) απαξιώνεται ολοένα και περισσότερο, υποτασσόµενη στην
εκτελεστική. Η κάθαρση των σκανδάλων επιτυγχάνεται µέσω του ελέγχου της
δικαστικής εξουσίας: είναι ελληνική ιδιοτυπία να υπάρχουν τόσα πολλά σκάνδαλα,
αλλά όχι καταδίκες. Και σα να µην έφταναν αυτά, το κέντρο βάρους της πολιτικής
αντιπαράθεσης µετατοπίζεται από το κοινοβούλιο στα τηλεοπτικά κανάλια. Έτσι, ο
πολιτικός λόγος εκφυλίζεται σε εύληπτα µηνύµατα και φτηνή εντυπωσιοθηρία. Ο
κόσµος
εθίζεται
στην
παραπολιτική.
Αποπροσανατολίζεται
για
να
µη
συνειδητοποιήσει την αυταρχικότητα µε την οποία τού επιβάλλεται ραγδαία
φτωχοποίηση. Τα κανάλια διαβρώνουν την ψυχή της ελληνικής κοινωνίας. Με την
αµέριστη
προπαγανδιστική
βοήθεια
των
ΜΜΕ,
τα
κυβερνώντα
κόµµατα
ενοχοποίησαν ολόκληρη την κοινωνία. Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις Πρωθυπουργού
(«Κυβερνάω έναν διεφθαρµένο λαό») και Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης («Μαζί τα
φάγαµε»). Παράλληλα, για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους, επικαλούνται
εκφυλιστικά φαινόµενα που οι ίδιοι εξέθρεψαν, στρέφοντας τη µια κοινωνική οµάδα
εναντίον της άλλης (κοινωνικός αυτοµατισµός).
Η πατρίδα µας έχει µετατραπεί σε πειραµατόζωο. Είναι η πρώτη χώρα-µέλος
της ΕΕ όπου εφαρµόζεται η θεραπεία-σοκ και επιχειρείται η αποδόµηση του
ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτηµένου (Κοινωνικό Κράτος ή Κράτος Πρόνοιας).
Βρίσκεται επισήµως σε καθεστώς οικονοµικής κηδεµονίας, παραδίδοντας µέρος της
εθνικής της κυριαρχίας στους δανειστές µε τη σύναψη δανείων βάσει του βρετανικού
κι όχι του ελληνικού ∆ικαίου. Η καναδή δηµοσιογράφος και συγγραφέας Ναόµι
Κλάιν είπε πρόσφατα απευθυνόµενη στους Έλληνες: «Η Ελλάδα είναι η κοιτίδα της
δηµοκρατίας. Παλέψατε για αυτή. Σκοτωθήκατε για αυτή. Και ξαφνικά ξυπνάτε και
54
54
βλέπετε ότι δεν είστε εσείς αυτοί που έχετε τον έλεγχο, αλλά κάποιος άλλος». Ο ίδιος ο
επίτροπος Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων του Συµβουλίου της Ευρώπης Νιλ Μούιζνιεκς,
στην έκθεσή του που δόθηκε στη δηµοσιότητα στις 3 ∆εκεµβρίου 2013, επικρίνει
πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (και την ελληνική) που επέβαλαν µέτρα λιτότητας
διότι «έχουν ξεχάσει τις υποχρεώσεις τους για σεβασµό των ανθρωπίνων
δικαιωµάτων» και διότι «από τις αποφάσεις τους σχετικά µε τα µέτρα λιτότητας και τα
διεθνή πακέτα διάσωσης (όπως τα ελληνικά ‘µνηµόνια’) απουσιάζει η διαφάνεια, η
συµµετοχή του κοινού και η δηµοκρατική λογοδοσία». Γίνεται προφανές ότι για να
κάνουν τους ανθρώπους φτωχότερους, καταπατούν τα δικαιώµατά τους. Και το
ύψιστο δικαίωµα, που κατακτήθηκε µε αγώνες και θυσίες, είναι η ίδια η δηµοκρατία.
Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάµε εµείς είναι ότι εκτός από δικαίωµα, η υπεράσπιση
της δηµοκρατίας είναι και υποχρέωσή µας. Και µάλιστα συνταγµατική. Παραθέτουµε
τις παραγράφους 2 και 4 του τελευταίου άρθρου του Συντάγµατος της Ελλάδας:
«Άρθρο 120 (Ακροτελεύτια διάταξη) [2] O σεβασµός στο Σύνταγµα και τους νόµους
που συµφωνούν µε αυτό και η αφοσίωση στην Πατρίδα και τη ∆ηµοκρατία αποτελούν
θεµελιώδη υποχρέωση όλων των Ελλήνων… [4] H τήρηση του Συντάγµατος επαφίεται
στον πατριωτισµό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται µε
κάθε µέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει µε τη βία.»
55
55
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Με τη βοήθεια αυτής της ερευνητικής εργασίας, καταλήγουµε στο
συµπέρασµα ότι σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας µας, η πολιτική ήταν αυτή που
έπαιζε τον καθοριστικό ρόλο, τόσο στα επιτεύγµατα όσο και στις αποτυχίες µας.
Κύριο γνώρισµα των επιτευγµάτων ήταν ο αγώνας και των αποτυχιών η ανοχή και η
αδράνεια. Αποδεικνύεται περίτρανα το πόσο διαφορετικό είναι «να πεθαίνεις για την
Ελλάδα» από το «η Ελλάδα να σε πεθαίνει».
Ήταν άλλο να λες «µολών λαβέ» και να αγωνίζεσαι «υπέρ βωµών και εστιών»
εναντίον των Περσών εισβολέων, και άλλο να πολεµάς εναντίον µιας άλλης
ελληνικής πόλης-κράτους.
Ήταν άλλο να συµµετέχεις στα κοινά της πόλεως και τη λήψη αποφάσεων,
και άλλο να στρέφει ο ισχυρότερος σύµµαχος τα όπλα του εναντίον σου επειδή θέλεις
να διατηρήσεις την αξιοπρέπειά σου.
Ήταν άλλο να οραµατίζεσαι και να φτάνεις ως την «άκρη του κόσµου»
σεβόµενος τους λαούς που κατακτάς κι αντιµετωπίζοντάς τους ως ίσους, και άλλο να
µοιράζεσαι εδάφη και βασίλεια αρπάζοντας τον πλούτο και µετατρέποντάς τους σε
υπηκόους.
Ήταν άλλο να µάχεσαι για την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία, και
άλλο να στρέφονται εναντίον σου για να πάρουν τίτλους εξουσίας, να υποκλίνονται
στους ξένους για να κερδίσουν την εύνοιά τους, να δολοφονούν τον Κυβερνήτη για
να διατηρήσουν τα προνόµιά τους σε βάρος σου.
Ήταν άλλο να διεκδικείς συνταγµατικά δικαιώµατα, και άλλο να σε
τροµοκρατούν και να σε χτυπούν συµµορίες διεφθαρµένων ηγετών.
Ήταν άλλο να πολεµάς για να ελευθερώσεις καταπιεσµένα αδέλφια σου, και
άλλο να είσαι στρατιώτης δέκα χρόνια στις ερήµους της Ανατολίας ή να ξεριζώνεσαι
από τη γη των προγόνων σου χάνοντας τα πάντα.
Ήταν άλλο να πολεµάς στα βουνά και τις πόλεις εναντίον του φασίστα
εισβολέα και του ναζί κατακτητή, και άλλο να σε κυνηγά, να σε ταπεινώνει, να σε
φυλακίζει ή να σε σκοτώνει Έλληνας.
56
56
Ήταν άλλο να αγωνίζεσαι για τη δηµοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώµατα,
και άλλο να σου επιβάλλουν δικτατορία, να σου στερούν το Ψωµί, την Παιδεία και
την Ελευθερία, να σε βασανίζουν και να σε δολοφονούν για τις ιδέες σου.
Έτσι και σήµερα. Είναι άλλο να είσαι κοινωνικό, πολιτικό ον και άλλο
υπάκουος υπήκοος. Είναι άλλο να είσαι πολίτης και άλλο πελάτης. Είναι άλλο η
κοινωνία των πολιτών και άλλο η αγέλη των καταναλωτών. Εποµένως, είναι καθήκον
των νέων, της δικής µας γενιάς, να ακολουθήσουµε το παράδειγµα των
προηγούµενων, από την αρχαιότητα έως χθες: ο µόνος χαµένος αγώνας είναι αυτός
που δεν δόθηκε. Είναι καθήκον µας να επανακτήσουµε τη συνείδηση του πολίτη, να
υπερασπιστούµε τις δηµοκρατικές κατακτήσεις, να επαναφέρουµε τα πρότυπα της
άµεσης, συµµετοχικής δηµοκρατίας που µας δίδαξε η αρχαία Αθήνα και όχι να
γινόµαστε θύµατα της «µιντιοκρατίας» των τηλεοπτικών καναλιών και των άλλων
ΜΜΕ που µας θέλουν άβουλα όντα που ζουν για να καταναλώνουν ό,τι τους
πλασάρουν.
57
57
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Ψηφιακό Σχολείο (http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B103)
http://www.gnomikologikon.gr/catquotes.php?categ=1640
Ελληνική Ιστορία, Εκδοτική Αθηνών (σελ. 45-85, 101-149, 245-309)
Νίκος Γ. Σβορώνος, Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας, εκδ. Θεµέλιο (σελ. 51153)
Ροβήρος Μανθούλης, Το ηµερολόγιο του εθνικού διχασµού 1900-1974, εκδ.
Καστανιώτης (σελ. 23-40, 57-106, 288-316)
Σόλων Ν. Γρηγοριάδης, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, τόµος 3, εκδ.
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (σελ. 237-238)
http://el.wikipedia.org/wiki (Μεταπολίτευση, ∆ηµοψήφισµα του 1974, Σύνταγµα της
Ελλάδος του 1975)
Σταύρος Λυγερός, Από την κλεπτοκρατία στη χρεοκοπία, εκδ. Πατάκης (σελ. 11-25,
73-97, 109-123)
http://www.matrix24.gr/2013/12 (Νιλ Μούιζνιεκς: Η λιτότητα παραβιάζει τα
ανθρώπινα δικαιώµατα)
http://tvxs.gr/news (Ναόµι Κλάιν)
58
58
ΝΑΥΤΙΛΙΑ
59
59
Ιστορική αναδροµή στην ναυτιλία
Ο εξειδικευµένος κλάδος της ναυτιλιακής ιστορίας συγκροτείται κατά το
δεύτερο µισό του 20ού αιώνα και αναπτύσσεται συνεχώς από την δεκαετία του 1970
έως και σήµερα . Η ναυτιλιακή ιστορία περιέχει στο εσωτερικό της πολλές και
επιµέρους
ναυτιλιακές ιστορίες, όπως η οικονοµική ναυτιλιακή ιστορία, νέα
οικονοµική ή εργατική ναυτιλιακή ιστορία. Σε κάθε περίπτωση η ναυτιλιακή ιστορία
είναι η θεώρηση της ιστορίας των ανθρώπινων κοινωνιών βασισµένη στην θάλασσα
αλλά και στο εµπόριο µε άλλους λαούς .
H δηµιουργία του εξειδικευµένου κλάδου της ναυτιλιακής ιστορίας στο
δεύτερο µισό του 20ού αιώνα, συµπλέει µε τη διεθνή τάση των ιστοριογράφων , για
εξειδίκευση. Είναι για λόγους ευκολίας και τεχνικής αναγκαιότητας που οι ιστορικοί
τείνουν να εξειδικεύονται σε ορισµένα θέµατα, ή ανά περιόδους.
Αποτέλεσµα των τάσεων της σύγχρονης ιστοριογραφίας είναι και η προσέγγιση
της ιστορίας µε τις κοινωνικές επιστήµες ιδιαίτερα µε τα οικονοµικά, τη
µικροοικονοµία αλλά και την µακροοικονοµική θεωρία και τις ποσοτικές µεθόδους
για την ανάλυση βασικών µεγεθών της αγοράς. Η οπτική της ναυτιλιακής ιστορίας
είναι διευρυµένη. Έτσι έχουµε οικονοµική, νέα οικονοµική, κοινωνική, εργατική,
ναυτιλιακή ιστορία, ιστορία ναυτιλιακών επιχειρήσεων .
Η ναυτιλιακή ιστορία είναι η θεώρηση της ιστορίας από τη µεριά της θάλασσας
και όχι από τη µεριά της ξηράς. Με αυτόν τον τρόπο αναφέρεται όχι µόνο στην
οικονοµία, αλλά και στην πολιτική, στους πολέµους, στην κοινωνία, στη θρησκεία,
στις ναυτιλιακές κοινότητες, στη λογοτεχνία και στην τέχνη. Η ιστορία των ναυτικών,
των εµπόρων και των πλοιοκτητών, των ιστιοφόρων, των βαποριών, των πόλεωνλιµανιών ή των νησιών- ναυτότοπων κατεξοχήν δε µπορεί να φανεί µόνο µέσα από
αριθµούς αλλά µέσα από το χώρο του κοινωνικού, των νοοτροπιών και της
ψυχολογίας των συνόλων.
Η ναυτιλιακή ιστορία είναι αυτή που µιλάει για τη συνέχεια και τις µεταβολές
στην κοινωνία, πολιτική, την οικονοµία µέσα στον χρόνο, µέσα από τα πλοία και
τους ανθρώπους στις πόλεις-λιµάνια µε τις περαιτέρω επιδράσεις. Mε πλούσια και
διαρκώς διευρυνόµενη θεµατική, χρήση νέου και ανεκµετάλλευτου αρχειακού υλικού
απ’ όλες τις χώρες του κόσµου, µε ανεξάντλητο πεδίο διαπολιτισµικών συγκρίσεων,
60
60
η ναυτιλιακή ιστορία γνωρίζει µια διαρκή άνοδο από την δεκαετία του 1970, µε
θεαµατική ανάπτυξη από το τέλος της δεκαετίας του ‘80 µέχρι τις µέρες µας.
(https://www.google.gr/search?q=ellines+ephoplistes)
61
61
Ο Πειραιάς του τότε και του σήµερα
Το 1830, το λιµάνι του Πειραιά ήταν ένας βαλτωµένος φυσικός όρµος και η
γύρω περιοχή σχεδόν έρηµη. Ο Πειραιάς, ως επίνειο της πρωτεύουσας, αναβίωσε και,
µέσα σε λίγα χρόνια, ο έρηµος και βαλτωµένος όρµος έγινε το µεγαλύτερο εµπορικό
και βιοµηχανικό κέντρο της χώρας. Στη
ραγδαία ανάπτυξη της οικονοµίας του
Πειραιά καθοριστική ήταν η συµβολή του λιµανιού, καθώς η συγκέντρωση πρώτων
υλών στο λιµάνι κατέστησε την πόλη ιδανικό τόπο για την εγκατάσταση και την
ανάπτυξη του εµπορίου και της βιοµηχανίας.
Σηµαντικοί βιοµηχανικοί κλάδοι που αναπτύχθηκαν στον Πειραιά, από τα µέσα
του 19ου αιώνα, ήταν η σιδηροβιοµηχανία και τα ναυπηγεία, η κλωστοϋφαντουργία,
η αλευροβιοµηχανία και η οινοποιία-ποτοποιία. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα,
διαµορφώνεται και αναπτύσσεται ένα παραδοσιακό λιµάνι µε συµβολή στην τοπική
ανάπτυξη. Στη συνέχεια, η ανάπτυξη των χερσαίων µεταφορών και η σύνδεση του
λιµανιού µε ολόκληρη τη χώρα οδήγησαν στη διεύρυνση της ενδοχώρας µε
αποτέλεσµα το λιµάνι να χάσει σταδιακά τον τοπικό-παραδοσιακό του ρόλο και να
αποκτήσει εθνική σηµασία.
Το νεοφιλελεύθερο µοντέλο ανάπτυξης, που επικράτησε παγκοσµίως τις
τελευταίες δεκαετίες, "βλέπει" το λιµάνι και τα τερµατικά του ως αποτελεσµατικούς
κρίκους στις παγκόσµιες µεταφορικές αλυσίδες. Ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι
απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη/καθιέρωση µιας περιφέρειας, στην εποχή της
παγκοσµιοποίησης, είναι η στρατηγική τοποθέτηση της στα παγκόσµια εφοδιαστικά
δίκτυα. Ο σύγχρονος αναπτυξιακός ρόλος του λιµανιού επικεντρώνεται στην αύξηση
της ανταγωνιστικότητας των τερµατικών του, αλλά και στη βελτίωση της
ανταγωνιστικότητας της λιµενικής επιχειρηµατικής συστάδας.
Με αυτά τα νέα δεδοµένα και τις νέες απαιτήσεις, η διαµόρφωση και η
λειτουργία µιας καινοτόµου λιµενικής επιχειρηµατικής συστάδας, σε συνδυασµό µε
την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς της σε περιφερειακό και παγκόσµιο επίπεδο,
είναι οι κρίσιµες παράµετροι που θα διαµορφώσουν στο µέλλον τον νέο αναπτυξιακό
ρόλο του λιµανιού του Πειραιά.
(http://www.biblionet.gr/book/178845/Παρδάλη)
62
62
(http://www.google.gr/imgres?sa=X&biw=984&bih=399&tbm=isch&tbnid)
63
63
Η ανάπτυξη της ναυτιλίας στην Ελλάδα
Η χώρα µας είναι ένα από τα ισχυρότερα και πιο σηµαντικά ναυτικά κράτη του
κόσµου και η εµπορική της ναυτιλία είναι ο δυναµικότερος κλάδος της εθνικής µας
οικονοµίας. Η Ελλάδα καταλαµβάνει την έβδοµη θέση στον κόσµο, µε βάση τη
χωρητικότητα του υπό Ελληνική σηµαία στόλου ο οποίος αριθµεί 1455 πλοία .
Επιπρόσθετα ο υπό Ελληνικής σηµαία στόλος σε κοινοτικό επίπεδο καταλαµβάνει
την πρώτη θέση και απαρτίζει σε όρους χωρητικότητας το 24 % του συνόλου.
Eλληνόκτητος εµπορικός στόλος διατηρεί υπό τον έλεγχό του 3.699 πλοία,
µεταφορικής ικανότητας και κατατάσσεται ως η σηµαντικότερη πλοιοκτήτρια
κοινότητα του κόσµου η οποία ελέγχει το 14,0% της παγκόσµιας χωρητικότητας και
το 16,5% της µεταφορικής ικανότητας του παγκόσµιου στόλου.
Επίσης, στα πλοία αυτά απασχολείται µεγάλος αριθµός εργαζοµένων ο οποίος
σήµερα ξεπερνά τους 25.000 ναυτικούς. Η ελληνική ποντοπόρος φορτηγός ναυτιλία
δραστηριοποιείται στο διεθνές θαλάσσιο µεταφορικό δίκτυο µε αποτέλεσµα να
εξυπηρετεί σε ποσοστό άνω του 95% της χωρητικότητας του στόλου της τις
µεταφορικές ανάγκες τρίτων χωρών
Συνεισφέροντας θετικά στην διαµόρφωση του ισοζυγίου
εξωτερικών
συναλλαγών της χώρας. Σηµαντικό επίσης ρόλο στην όλη χρηµατοοικονοµική
συνεισφορά της ναυτιλίας παίζει και η προσπάθεια για την ανάδειξη του Πειραιά ως
διεθνούς ναυτιλιακού κέντρου η οποία αποτελεί σταθερή επιδίωξη της χώρας µας.
Τόσο σε επίπεδο διοικητικού φορέα της ναυτιλίας όσο και σε επίπεδο ιδιωτικών
ναυτιλιακών φορέων .Στο πλαίσιο της ως άνω επιδίωξης, έχουν κατά καιρούς ληφθεί
και υλοποιηθεί από κρατικής πλευράς σηµαντικές πρωτοβουλίες σχετικά, µε την
βελτίωση της ναυτιλιακής υποδοµής της πόλης.
Η δραστηριοποίηση ναυτιλιακών εταιρειών στον Πειραιά, αποτελεί ζήτηµα
µείζονος σηµασίας που τελεί υπό συνεχή εξέταση και παρακολούθηση για τη λήψη,
εφόσον απαιτηθεί, των αναγκαίων µέτρων . Πιο συγκεκριµένα ο Πειραιάς αποτελεί
ένα σηµαντικό κέντρο το οποίο επιλέγουν αλλοδαπές εταιρίες για την άσκηση των
δραστηριοτήτων τους. Ήδη σήµερα περίπου 1200 ναυτιλιακές εταιρείες έχουν
εγκαταστήσει γραφείο τους στην Ελλάδα και διαχειρίζονται από τον Πειραιά το
σύνολο του Ελληνόκτητου στόλου
προσφέροντας παράλληλα απασχόληση, ως
υπαλλήλους των γραφείων τους, σε πάνω από 12.300 άτοµα. Στις ανωτέρω µπορεί να
64
64
προστεθούν άλλες 2500 εταιρείες οι οποίες εκµεταλλεύονται πλοία κάθε τύπου , ενώ
από τον Μάιο του 2004 λειτουργεί µια νέα εταιρική µορφή, οι Ναυτιλιακές Εταιρείες
Πλοίων Αναψυχής που σκοπό έχουν τη δηµιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την
περαιτέρω ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισµού ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα
του Ελληνικού τουριστικού πλοίου. Μέχρι σήµερα έχουν συσταθεί και λειτουργούν
680 τέτοιες εταιρείες.
Πλέον των ανωτέρω στον Πειραιά σήµερα δραστηριοποιείται ένας µεγάλος
αριθµός
επιχειρήσεων που σχετίζονται µε τη ναυτιλία. Πιο συγκεκριµένα, οι
µεγαλύτεροι Νηογνώµονες στον κόσµο έχουν αναγνωρισθεί από το Ελληνικό Κράτος
και
διαθέτουν γραφεία στον Πειραιά .
Οι πιο γνωστοί χρηµατοπιστωτικοί
οργανισµοί που διαθέτουν σηµαντικά ναυτιλιακά χαρτοφυλάκια έχουν ιδρύσει
υποκαταστήµατά τους στον Πειραιά παρέχοντας κατά αυτόν τον τρόπο σηµαντικά
κεφάλαια στις ναυτιλιακές εταιρείες της πόλης.
Γνωστοί οίκοι νοµικών και χρηµατοοικονοµικών
συµβούλων έχουν
ακολουθήσει τους πελάτες τους στον «επαναπατρισµό» τους στον Πειραιά και είτε
αυτόνοµα, είτε σε συνεργασία µε αντίστοιχες Ελληνικές παρέχουν στην ελληνική
ναυτιλία πολύτιµες συµβουλές και υπηρεσίες στον ευαίσθητο τοµέα εξεύρεσης
µεθόδων της βέλτιστης χρηµατοδότησης των επενδυτικών τους προγραµµάτων.
Σηµαντικές εταιρείες ναυτασφαλίσεων αναλαµβάνουν µέσω των εγκατεστηµένων
στον Πειραιά γραφείων τους να ασφαλίσουν τον ναυτιλιακό κίνδυνο που
αναλαµβάνει ο στόλος
των Ελληνικών συµφερόντων.
Τη ναυτιλιακή υποδοµή του Πειραιά συµπληρώνει ένας σηµαντικός αριθµός
παρα-ναυτιλιακών δραστηριοτήτων όπως ναυλωτές, ναυπηγεία, επισκευαστές
πλοίων, εταιρείες ρυµουλκήσεων και ναυαγιαιρέσεων, ναυτικών πρακτορεύσεων,
ναυλοµεσιτών, επιχειρήσεων τροφοδοσίας και παρέλευσης πλοίων, κατασκευαστώνεπισκευαστών-επιθεωρητών ναυτικών µηχανών και εξοπλισµού, ναυτικά δικαστήρια
καθώς επίσης και µια τεράστια βιοµηχανία θαλάσσιου τουρισµού.
(www.yen.gr/wide/yen.chtm?prnbr=25158)
65
65
(https://www.google.gr/search?q=%CE%B5%CE%BB%CE%BB)
66
66
Η φυγή των Ελλήνων εφοπλιστών από την Ελλάδα
Οι κυβερνήσεις της Ελλάδα στις µέρες µας αναγκάζουν τους έλληνες και
ξένους εφοπλιστές που κατέχουν ενεργή και δυναµική θέση στην ελληνική και
παγκόσµια ναυτιλία µε εµπορικά αλλά και επιβατικά καράβια να µεταφέρουν την
έδρα της εταιρίας τους σε άλλες χώρες. Αυτό συµβαίνει διότι το κράτος αναγκάζει
τους πλοιοκτήτες να καταβάλουν υπέρογκα ποσά κάθε χρόνο ως φόρο για τα πλοία
τους. Αυτό το µετρό έχει ως αποτέλεσµα την φύγει πολλών ναυτιλιακών εταιριών
από την Ελλάδα σε άλλες χώρες και κυρίως ευρωπαϊκές . Με αποτέλεσµα οι εταιρίες
αυτές να κινούν τα καράβια τους εντός της Ελλάδας αλλά ο ανάλογος φόρος να
καταβάλλεται σε άλλες χώρες και όχι στην Ελλάδα . Το ελληνικό κράτος µέρα µε την
µέρα χάνει όλο και περισσότερα έσοδα από τον εξελληνισµό των πλοίων.
(https://www.google.gr/search?q=%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B9)
67
67
Επίλογος
Αρα, από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η Ελλάδα µε την τόσο σηµαντική
γεωγραφική της θέση προσπαθεί να αναπτυχθεί σε πολλούς τοµείς της οικονοµίας
και πιο συγκεκριµένα στη ναυτιλία . Ωστόσο ο κρατικός µηχανισµός σταδιακά την
αναγκάζει να παρακµάζει απο την προσπάθεια που κάνει για ανάπτυξη. Αφού το
κράτος παρακινεί τους Έλληνες και ξένους εφοπλιστές να εξελληνίζουν τα πλοία
τους τα οποία βρίσκονται και πλέουν εντός Ελλάδος.
68
68
ΜΟ∆Α
69
69
Αίτια δηµιουργίας και χρησιµοποίησης
του πρώτου ενδύµατος από τον άνθρωπο
Ο πανάρχαιος πρόγονος από την αρχή της ζωής του επιδίωξε να καλύψει τις
βασικές του ανάγκες. Σε πρώτο στάδιο, αφού πρώτα ικανοποίησε το αίσθηµα της
πείνας, άρχισε να ψάχνει τρόπους να καλύψει και παράλληλα να προστατέψει το
σώµα του από τις καιρικές συνθήκες, όπως το κρύο, την βροχή, το χιόνι κ.λ.π. Κατά
την τελευταία περίοδο της Παλαιολιθικής εποχής, το κλίµα της γης έγινε πιο ψυχρό,
λόγω της εµφάνισης των παγετώνων, γεγονός που ώθησε τον άνθρωπο να
προστατέψει το σώµα του από το κρύο. Ωστόσο, οι λόγοι για τους οποίους
επινοήθηκε το ένδυµα δεν πρέπει να ήταν αποκλειστικά πρακτικοί, αφού συναντούµε
τον άνθρωπο ντυµένο και σε τόπους, όπου οι καιρικές συνθήκες δεν το επέβαλαν.
Πολλοί προ-ιστοριολόγοι υποστηρίζουν ότι σε δεύτερο στάδιο, ο άνθρωπος
φόρεσε για πρώτη φορά ρούχα για λόγους καθαρά τελετουργικούς ως προέκταση των
διαφόρων προσωπίδων µε τις οποίες συνήθιζε να καλύπτει το πρόσωπό του και
αποσκοπούσαν στην άσκηση επιρροής υπέρ των φιλικών και κατά των εχθρικών
στοιχείων που περιέβαλλαν τη ζωή του. Τα φυλακτά και τα γούρια που
χρησιµοποιούνται ακόµα και σήµερα, δηµιουργήθηκαν µε σκοπό να προστατεύουν
τον άνθρωπο από τα κακά πνεύµατα.
Σε τρίτο στάδιο, η επιθυµία του πρωτόγονου ανθρώπου να διακοσµήσει το
σώµα του βασιζόταν στη προσπάθεια του να ταυτιστεί µε ορισµένα ζώα, θεότητες ή
άλλους ανθρώπους. Ο άνθρωπος αυτής της εποχής συνήθιζε στο τατουάζ, που
αποτελεί την αρχαιότερη µορφή ενδυµασίας και το βάψιµο του προσώπου και του
σώµατος µε χρώµατα και πύρινα σίδερα. Ο στολισµός του σώµατος αποτέλεσε µια
ακόµη βασική αιτία χρησιµοποίησης του ενδύµατος από τον άνθρωπο για να
ικανοποιήσει την φιλαρέσκειά του. Τα διάφορα υλικά που χρησιµοποίησε για να
κατασκευάσει τα πρώτα ρούχα του, όπως δέρµατα ζώων, κλαδιά και φύλλα δέντρων,
είχαν άµεση σχέση µε την προσπάθεια εντυπωσιασµού και έλξης του άλλου φύλου
για σκοπούς σεξουαλικούς και αναπαραγωγικούς.
70
70
Σε τέταρτο στάδιο, προέκυψε η επιθυµία του ανθρώπου να δείξει την
κοινωνική του θέση, να δείξει την δύναµή του και να γίνει αρχηγός και γενικότερα να
ξεχωρίσει µέσω της ενδυµασίας του από το κοινωνικό σύνολο. Ο πρωτόγονος, µε το
ένδυµα, προσπάθησε να επιδειχτεί και να επιβληθεί στους άλλους και κατάφερε να
κερδίσει την εξουσία της νοµαδικής ζωής, πράγµα που επιδείκνυε κρατώντας
διάφορα τρόπαια, όπως κεφάλια σκοτωµένων ζώων ή ανθρώπων. Ακόµη, είναι πολύ
πιθανό να ήθελε να εντυπωσιάσει, να εκφοβίσει και να νικήσει τους εχθρούς του
µέσα από το ένδυµά του.
Είναι γεγονός ότι το ανδρικό φύλο ήταν εκείνο που κυρίως θέλησε να
επιβληθεί, στην προσπάθειά του να ταυτιστεί µε την τάξη που επικρατεί στην φύση,
όπου το αρσενικό ζώο είναι κατά κανόνα το πιο µεγαλόπρεπο από το θηλυκό του
ταίρι. Ο άνδρας, λοιπόν, ντύθηκα ‘άρχοντας’, κατακτητής, µάγος της φυλής, εραστής,
ακόµα και θεός. Αλλά και η γυναίκα δεν θέλησε να υστερήσει. Πέρα από τις
τελετουργικές και δεισιδαιµονικές ερµηνείες που έδωσε στο ένδυµα, το
χρησιµοποίησε ως όπλο κυριαρχίας. Η γυναίκα έχει φορέσει ως τώρα, συνειδητά ή
όχι, όλα τα σύµβολα του έρωτα. Από την άλλη µεριά, ως έναν µεγάλο βαθµό,
αντικατόπτριζε την οικονοµική και κοινωνική θέση του άνδρας, από τότε που
εκείνος, κάτω από τις καινούριες κοινωνικές και οικονοµικές απαιτήσεις που
δηµιουργήθηκαν από την Γαλλική και στη συνέχεια βιοµηχανική επανάσταση,
απέρριψε την τάση του να κυριαρχεί και να υπογραµµίζει την ταξική του θέση µέσω
της ενδυµασίας του. Στη σύγχρονη εποχή, πάντως, οι άνδρες έχουν ανακτήσει κάποιο
µέρος του ‘ναρκισσισµού’ τους και ντύνονται πιο επιδεικτικά και φανταχτερά.
71
71
Πότε δηµιουργήθηκε και πώς ήταν το πρώτο ένδυµα
Η επιστηµονική κοινότητα υποστηρίζει ότι οι πρώτοι άνθρωποι εξελίχθηκαν
στις περιοχές της Βορειοανατολικής Αφρικής κατά την διάρκεια εκατοµµυρίων ετών
και ότι ο δυτικός πολιτισµός έχει τις ρίζες του στην αρχαία Μεσοποταµία πριν από
5.000 µε 6.000 χρόνια. Η πρώτη µαρτυρία ενδύµατος εντοπίζεται στην Ρωσία και
υπολογίζεται ότι είναι 25.000 χρόνων. Η γεωγραφική απόσταση που χωρίζει αυτές τις
δύο περιοχές είναι µεγάλη, ενώ παράλληλα υπάρχει και ένα χάσµα µεταξύ των
χρονολογιών. Στην πραγµατικότητα, η προέλευση του πρώτου ενδύµατος δεν είναι
απόλυτα εξακριβωµένη, καθώς τα στοιχεία που έχουµε στην διάθεσή µας είναι
µεµονωµένα και διασκορπισµένα σε διάφορες περιοχές του κόσµου.
Σε µια περιοχή βόρεια της Μόσχας ανακαλύφθηκαν κάποιοι τάφοι, που η
ηλικία τους εκτιµάται ότι είναι περίπου 20.000 µε 26.000 χρόνων. Οι τάφοι αυτοί
περιείχαν σκελετούς, οι οποίοι ήταν σκεπασµένοι µε χιλιάδες χάντρες από
ελεφαντόδοντα µαµούθ, δηµιουργώντας την αίσθηση ότι το σώµα ήταν ντυµένο µε
ρούχα που είχαν σκέλη και µανίκια. Οι χάντρες ήταν αρχικά κεντηµένες πάνω στα
ρούχα, τα οποία πιθανολογείται ότι ήταν κατασκευασµένα από δέρµατα ζώων. Αν και
τα δέρµατα αυτά αποσυντέθηκαν, οι χάντρες διατήρησαν την ίδια θέση µέσα στο
χώµα διαγράφοντας έτσι το ένδυµα. Την ίδια σχετικά χρονολογική περίοδο, σε
περιοχές της Γαλλίας ανακαλύφθηκαν σπηλιές που περιείχαν κοκάλινες βελόνες που
επίσης αποδεικνύουν κάποια από τα πρώτα είδη ενδυµασίας.
72
72
Από την εποχή των Παγετώνων, έχουν βρεθεί ελάχιστες και ρεαλιστικές
αναπαραστάσεις ανθρώπων και ζώων ζωγραφισµένες πάνω στους τοίχους των
σπηλαίων. Κάποιες από αυτές αποδεικνύουν σηµεία ένδυσης, µολονότι από την
τοποθεσία της ταφής και από άλλες µαρτυρίες γνωρίζουµε καλά ότι οι άνθρωποι των
σπηλαίων φορούσαν ενδύµατα.
Τα γλυπτά που παρουσιάζουν γυναικείες µορφές, φανερώνουν µεγάλους
γοφούς και στήθη, ενώ τα σχέδια που απεικονίζουν ανδρικές µορφές, σε αρκετές
περιπτώσεις παρουσιάζονται µε κεφάλια ζώων, πιθανότατα ως στοιχείο ένδειξης της
δύναµης και της υπεροχής τους.
Πολλοί ανθρωπολόγοι υποστηρίζουν ότι οι γυµνές µορφές των ανθρώπων των
σπηλαίων είχαν µια ιδιαίτερη ‘µαγεία’ και ότι οι εµφανείς διαφορές κατασκευής που
υπάρχουν ανάµεσα στα πρόσωπα και τα σώµατα σχετίζονται άµεσα µε τις θεότητες
και τα υπερφυσικά πιστεύω τις εποχής.
Βασιζόµενοι στις πρώτες αυτές αναπαραστάσεις του ανθρώπινου είδους,
οδηγούµαστε σε δύο κυρίως γενικεύσεις: από την µεριά, οι γυναίκες φαίνονται µε
καλοχτενισµένα µαλλιά, δίνοντας έµφαση και στην παραµικρή λεπτοµέρεια, ενώ οι
άνδρες παρουσιάζονται ξυρισµένοι και έχοντας πάνω τους στοιχεία από διάφορες
µορφές ζώων.
http://readingandwritingtexts.pbworks.com/w/page/48154035/%CE%9C%CF%8C%
CE%B4%CE%B1%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%B9%CF%83%CF%
84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1
Laver J. (1988) Costume and Fashion. A concise History. London: Thames and
Hudson,
73
73
Η ενδυµασία στην αρχαία Ελλάδα
Τα ρούχα των αρχαίων Ελλήνων ράβονταν και φοριόνταν πολύ εύκολα.
Συνήθως ήταν ένα τετράγωνο κοµµάτι υφάσµατος που δε χρειαζόταν ιδιαίτερη
δουλειά για να φτιαχτεί. Το πιο συνηθισµένο ένδυµα που φορούσαν τόσο οι γυναίκες,
όσο και οι άνδρες έµοιαζε µε µακριά πουκαµίσα και λεγόταν πέπλος ή χιτώνας. Πάνω
απ’ αυτό φορούσαν ένα µανδύα που λεγόταν ιµάτιο. Το ιµάτιο ήταν ένα τετράγωνο
ύφασµα, συνήθως µάλλινο, το οποίο έφεραν οι άνδρες κατάσαρκα και ενίοτε πάνω
από τον χιτώνα, οι δε γυναίκες πάντοτε σχεδόν ως πανωφόρι, πάνω από τον χιτώνα ή
τον πέπλο.
Πέπλος κατά τους αρχαίους χρόνους καλούνταν το περίβληµα ή περίβληµα,
το οποίο διέφερε από τη χλαµύδα ως ευρύτερο και από το ιµάτιο ως µεγαλύτερο,
ωραιότερο και πολυτελές.
Η Εξωµίδα ήταν ένα µακρύ πανωφόρι όπως οι κάπες των βοσκών
Η χλαµύδα είναι το κοντό ένδυµα των αρχαίων, σαν είδος µανδύα αλλά πιο
λεπτό από το ιµάτιο.
Τα υποδήµατα των αρχαίων Ελλήνων ήταν τα εξής: οι κνηµίδες, υφασµάτινες,
δερµάτινες ή µεταλλικές τα «κλειστά» υποδήµατα µπότες, οι λεγόµενες ενδροµίδες ή
εµβάδες τα περιµήρια που κάλυπταν τους µηρούς των πολεµιστών τα σανδάλια, οι
κόθορνοι. Σε γενικές γραµµές οι αρχαίοι σπάνια φορούσαν κλειστά υποδήµατα.
Η κρηπίς ήταν ένα υπόδηµα κάτι ανάµεσα στο σανδάλι και το χαµηλό
παπούτσι και αναφέρεται ότι φοριόταν από τους στρατιώτες.
Ο κόθορνος φοριόταν συχνά από γυναίκες και άνδρες. Ήταν ένα κλειστό
υπόδηµα χωρίς σόλα, που περνούσε πάνω από τον αστράγαλο, φτιαγµένο από τόσο
µαλακό δέρµα που ταίριαζε και στα δύο πόδια
Η ενδροµίς ή εµβάς Η ενδροµίς ή εµβάς ήταν µία µπότα που φοριόταν κυρίως
στο κυνήγι ή από τους ιππείς, ανοιχτή στα πλάγια µέχρι κάτω και µε ιµάντες για να
κλείνε
74
74
http://theancientweb.wordpress.com/2013/09/09/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%
B1%CE%AF%CE%B5%CF%82%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD
%CF%82%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%AF%C
E%B5%CF%82/,
75
75
Τι είναι η Μόδα – Μία σύντοµη περιγραφή
Τι µυστήριο κρύβει η µόδα; Η λέξη µόδα είναι ιταλική και σηµαίνει τρόπος.
Την χρησιµοποιούµε για κάθε τι που γίνεται συνήθεια κοινωνική αλλά το ειδικό της
βάρος βρίσκεται στον ενδυµατολογικό κώδικα. Η ιστορία της µόδας, δηλαδή του
ρούχου, µας δείχνει πως υπάρχει κάποια µεταφυσική επιδίωξη. Αν προσέξουµε την
πανέµορφη παριζιάνα του Μινωικού πολιτισµού που είναι και η πρώτη κυρία της
µόδας θα αντιληφθούµε πως η ενδυµατολογία παίζει κύριο κοινωνικό ρόλο.
Όταν οι γυναίκες άρχισαν να αποτελούν σηµαντικό ρόλο µέσα στις
οργανωµένες κοινωνίες και άρχισαν να έχουν περισσότερες απαιτήσεις από τη ζωή.
Άρχισαν να φλερτάρουν τους δυνατούς κάθε φυλής και τα αρώµατα από τα
λουλούδια το µακιγιάζ και η κόµµωση πήραν σηµαντικές θέσεις στη ζωή τους.
Άρχισαν να φτιάχνουν αραχνοΰφαντα φορέµατα µε χρυσές ρίγες. Επίσης άπειρου
κάλους κοσµήµατα χρυσά και άλλων υλικών σώζονται από εκείνη την εποχή Η
γυναίκα θα καθορίσει τα πλαίσια της µόδας στην αρχαία Ελλάδα, αφού τα ρούχα της
είναι πιο κοµψά και πιο πλούσια από των αντρών.
Βέβαια η ανδρική µόδα εξελίχθηκε σε άκρως πολεµική µε τις πανοπλίες, τις
περικεφαλαίες, τις περικνηµίδες, τις ασπίδες. Η επικράτηση του αισθησιασµού και
της επιζήτησης του ωραίου ήταν ολοκληρωτική.
Στην εποχή του Βυζαντίου κυριαρχούσε η µόδα που ήθελε τα ρούχα µακριά
για να διώχνουν τους πειρασµούς. Εδώ όµως εµφανίζεται σιγά - σιγά το καπέλο ως
αξεσουάρ της ένδυσης ανδρών και γυναικών.
Την ίδια εποχή στην Ευρώπη που σιγά - σιγά παίρνει ενεργό µέρος στην
ιστορία η µόδα βρίσκεται ακόµα σε εποχές προϊστορικές. Η καινοτοµία της εποχής,
όµως, φαίνεται στη γυναικεία µόδα όπου για πρώτη φορά έχουµε την εµφάνιση της
ζώνης αγνότητας. Αυτή η ζώνη είναι ένα µεταλλικό κατά κάποιο τρόπο εσώρουχο
που δεν επιτρέπει στις γυναίκες να κάνουν έρωτα. Η µόδα, όπως ήταν λογικό, πήρε
νέα αλµατώδη ώθηση. Γνωστά τα φορέµατα της εποχής του Λουδοβίκου, όπου
κάνουν την εµφάνισή τους και τα πλέον αισθησιακά εσώρουχα, οι ζαρτιέρες, τα
76
76
κοµπινεζόν, τα µεσοφόρια και τα καλσόν. Να µην αναφέρουµε δε τα νέα αρώµατα
που εµπλουτίστηκαν µε νέα συστατικά από τις αποικίες. Η γαλλική µόδα εκεί οφείλει
την µεγάλη σηµερινή της καταξίωση. Το παντελόνι εξαπλώθηκε σε όλον τον κόσµο
από την Ευρώπη.
Το 1920 έχουµε και την γυναικεία επανάσταση, η γυναίκα πλέον επιλέγει πιο
αποκαλυπτικά ρούχα, η τάση για φαρδιές γραµµές είναι γεγονός. Το σηµαντικό για
την εποχή είναι το µήκος του ρούχου να είναι κάπου στο γόνατο, και τα µεγάλα
καπέλα. Στα τέλη αυτής της δεκαετίας το γυναικείο παντελόνι µε πρωτοπόρο την
coco channel κάνει την εµφάνιση του. Αρχές του 1930 και λόγω της παγκόσµιας
οικονοµικής κρίσης δεν υπάρχουν σηµαντικές αλλαγές εκτός του ότι φεύγει σιγά το
φερµουάρ και έρχονται τα κουµπιά, εξακολουθεί η τάση για τα καπελά τύπου
καµπάνες. Τα δύσκολα χρόνια της µόδας συνεχίστηκαν και τη δεκαετία του 40 που
χαρακτηριστικέ η µαύρη δεκαετία για τη µόδα, βασικό ύφασµα ήταν το βίσκοζ που
αντικατέστησε το βαµβάκι λόγω κόστους και η µόνη καινοτοµία είναι η εµφάνιση
του στα γυναικεία φορέµατα.
Η δεκαετία του 50 είναι µια αφετηρία για το γυναικείο ρούχο, τότε
σχεδιάσθηκαν τα πιο κολακευτικά ρούχα για την γυναικά. Τα ψηλοτάκουνα έχουν
πλέον καθιερωθεί ενώ έχουµε και την ανακάλυψη της λίκρας γεγονός που προκαλεί
σάλο στη βιοµηχανία της µόδας και του γυναικείου ρούχου.
Πλησιάζοντας στο 1960 αλλάζουν όλα. Είναι η εποχή του rock, εδώ έχουµε
πραγµατικά µεγάλες αλλαγές στο γυναικείο ρούχο. Είναι η εποχή του µίνι στις
φούστες που έγινε το σύµβολο της γυναίκας, του κάπρι στα παντελόνια και έχουµε
και µίνι καυτά σορτσάκια.
Τα «παιδιά των λουλουδιών» επηρεάζουν ολόκληρη τη µόδα. Παντελόνια τζιν
µε τεράστια µπατζάκια «καµπάνα», ζέρσευ λουλουδάτα πουκάµισα, πάτσγουορκ και
µπαλώµατα, φαρδιά πουλόβερ και µακριά µαλλιά για αγόρια και κορίτσια, είναι αυτά
που χαρακτηρίζουν την ροµαντική δεκαετία των ‘70s.
Στις δεκαετίες 1970-80 όπου όσο αφορά τη γυναικεία µόδα η κεντρική ιδέα
είναι όλα στην υπερβολή . Πολύ κοντά, πολύ µακριά. Η σούπερ µίνι η µακριά
τσιγγάνικη φούστα, οι εµπνεύσεις των σχεδιαστών είναι από τις µουσικές τάσεις και
77
77
έτσι κυρίαρχο θέµα είναι τα floral εµπριµέ και το punk style. Στη συνεχεία
δηµιουργείτε η τάση για τις µεγάλες βατές στους όµως . Στις αρχές του 80 η γυναίκα
είναι πλέον ανεξάρτητη µπαίνει δυναµικά στην αγορά εργασίας. Έτσι το στυλ του
γυναικείου ρούχου γίνεται πιο ανάλαφρο ώστε να είναι πιο άνετο στην
καθηµερινότητα και σε συνδυασµό µε την άνοδο µεγάλων βιοµηχανιών στο χώρο του
αθλητικού ρούχου πρώτη λέξη της µόδας είναι τα αθλητικά παπούτσια ,τα κολάν, και
τα τζιν.
Από τις αρχές του ’90 αρχίζει να µπαίνει στο µυαλό µας το life style, τα
περιοδικά µόδας είναι περισσότερα από τις εφηµερίδες, η τηλεόραση και γενικά η
διαφηµίσει έχουν καταλάβει κυριολεκτικά το χώρο της γυναικείας µόδας, οι επιλογές
της γυναίκας είναι παρά πολλές και σε συνδυασµό µε την ενηµέρωση η γυναίκα από
το 1990 και µετά είναι πιο κοµψή, πιο όµορφη χωρίς απαραίτητα να ακολουθεί
συγκεκριµένο ύφος ντυσίµατος. Στο επίκεντρο είναι η γυναίκα µε προσωπικότητα και
στυλ.
78
78
Η οικολογική µόδα κατακτά τις πασαρέλες
Σηµείο των καιρών ή ανάγκη για στροφή σε οικολογικά υλικά; Όποια κι αν
είναι η αιτία, τα υφάσµατα που είναι φτιαγµένα από οργανικές πρώτες ύλες
αποτελούν πλέον την τελευταία λέξη της µόδας και βρίσκονται στο επίκεντρο των
συλλογών γνωστών οίκων, σχεδιαστών και καταστηµάτων, από τα H&M µέχρι τη
Stella McCartney, την κόρη του γνωστού «σκαθαριού». Για να γιορτάσει µάλιστα την
Ηµέρα της Γης, η γνωστή αλυσίδα H&M προώθησε µια συλλογή φτιαγµένη µερικώς
από ανακυκλωµένα πλαστικά µπουκάλια.
Η οικολογική συλλογή της Stella McCartney περιλαµβάνει τα συνηθισµένα
της κοµµάτια, αλλά και νέα σχέδια, τα οποία η ίδια περιγράφει σαν «100% οργανικά,
ανανεώσιµα, και ηθικά» - είναι ίσως η πρώτη φορά που µια επιφανής σχεδιάστρια
χρησιµοποιεί εκτενώς τα οργανικά υλικά.
Η µη κερδοσκοπική οργάνωση Sustainable Technology Education Project
ορίζει την οικολογική µόδα (eco-fashion) σαν µια συλλογή από ρούχα που
λαµβάνουν υπόψη τους το περιβάλλον, την υγεία των καταναλωτών και τις συνθήκες
79
79
εργασίας όσων τα δηµιουργούν. Τα ρούχα και τα αξεσουάρ της οικολογικής µόδας
είναι φτιαγµένα από πρωτογενή οργανικά υλικά ή από ανακυκλωµένα, όπως
πλαστικά ή µεταλλικά µπουκάλια, ενώ στη διακόσµηση τους δε χρησιµοποιούνται
βλαβερές χρωστικές ουσίες και φτιάχνονται από εργαζόµενους που αµείβονται
αξιοπρεπώς. Από την πλευρά του περιβάλλοντος, τα υφάσµατα από τα οποία είναι
φτιαγµένα τα ρούχα µας ενσωµατώνουν µια σειρά από κινδύνους, όπως τα
εντοµοκτόνα που χρησιµοποιούν οι καλλιεργητές και τα οποία είναι βλαβερά για τη
χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής και µπορεί να µολύνουν άλλα προϊόντα ή
τροφές που καταναλώνουµε, τα χηµικά που χρησιµοποιούνται για τη λεύκανση ή το
χρωµατισµό τους, αλλά και το χώρο που καταλαµβάνουν τα µεταχειρισµένα ρούχα
στους χώρους αποκοµιδής.
Τα «πράσινα» υφάσµατα έχουν πολλά οφέλη για τον χρήστη:
-∆ιευκολύνουν τη δερµατική αναπνοή
-∆εν προκαλούν κνησµούς και αλλεργίες.
-Mας προστατεύουν από τους µύκητες και την ακτινοβολία.
-Νιώθουµε όλα τα οφέλη της ίνας (π.χ. την απαλότητα του βαµβακιού).
-Είναι θερµορυθµιστικά, δηλαδή µας κρατάνε ζεστούς τον χειµώνα και δροσερούς το
καλοκαίρι.
-Απορροφούν τον ιδρώτα
-Αισθητικά είναι πιο µαλακά γιατί δεν έχουν χλωριωθεί.
80
80
Γιατί προτιµώνται όµως τα συγκεκριµένα υλικά;
Η τάση αυτή έκανε την πρώτη της δειλή εµφάνιση και έρχεται να
εγκατασταθεί
για
µπαµπού, καλαµπόκι,
τα
καλά
ξύλο,
στα
ακόµα
ράφια
και
των
καταστηµάτων.
Ίνες
γάλα,
συναγωνίζονται
τις
από
µέχρι
τώρα συµβατικές και γνωστές σε όλους µας ίνες από τα παράγωγα του πετρελαίου
και του βαµβακιού (όχι του βιολογικού), οι οποίες είναι εξίσου φυσικές αλλά
επιβαρύνουν το περιβάλλον λόγω της υπερβολικής κατανάλωσης νερού για το
πότισµα του βαµβακιού και τη χρήση παρασιτοκτόνων για την προστασία του.
Για το λόγο αυτό πολλές εταιρείες υφασµάτων και ρούχων στράφηκαν προς
πιο οικολογικές λύσεις, υιοθετώντας τα «πράσινα» υφάσµατα και δηµιουργώντας µία
ευρεία γκάµα ρούχων από 100% φυσικές ίνες. Οι ειδικοί, εντούτοις, τονίζουν
πως όταν µιλούν για φυσικές ίνες δεν µιλούν απαραίτητα και για βιολογικές. Αν και
είναι απολύτως φυσικές, τις περισσότερες φορές χρειάζεται να υποστούν µία χηµική
επεξεργασία, ώστε να µπορέσουν να χρησιµοποιηθούν στην ύφανση. Οι κλωστές που
δηµιουργούνται µετά την επεξεργασία αυτή είναι µεν συνθετικές αλλά εξοικονοµούν
µία τεράστια ποσότητα ενέργειας που δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητη για τον
πλανήτη µας.
81
81
Είδη οικολογικών ινών από µπαµπού
Το µπαµπού για να χρησιµοποιηθεί χρειάζεται να υποστεί µία σηµαντική
χηµική επεξεργασία, χωρίς την οποία δεν θα ήταν δυνατή η δηµιουργία ινών από το
φυτό αυτό. Από την άλλη, επειδή το µπαµπού είναι πολύ και φυτρώνει εξαιρετικά
γρήγορα. Τα ρούχα από ίνες µπαµπού είναι πάρα πολύ µαλακά και απαλά, άνετα και
ενδείκνυνται για τις ευαίσθητες επιδερµίδες.
Ίνες από σόγια:
Παράγονται από πρωτεΐνες σόγιας και είναι αρκετά σπάνιες και ακριβές. Τα
υφάσµατα από σόγια είναι εξίσου απαλά και µαλακά µε του µπαµπού, πολύ αέρινα,
κοµψά και πάρα πολύ υγιεινά, µιας και επιτρέπουν στην επιδερµίδα να αναπνέει,
κρατώντας µακριά τον ανεπιθύµητο ιδρώτα και την κακοσµία. Ούτε η σόγια
χρειάζεται πολύ νερό, δεν θέλει καθόλου λίπασµα και παρασιτοκτόνα, ενώ ελάχιστο
ρόλο παίζει το έδαφος όπου θα φυτρώσει, εποµένως µπορεί να φυτρώσει οπουδήποτε.
82
82
Στον αντίποδα, για να λάβουµε µία ικανοποιητική ποσότητα πρωτεϊνών, θα πρέπει
να τροποποιηθεί η σόγια γενετικά, κάτι που δεν είναι και τόσο οικολογικό και θα
οδηγούσε σε γενετικά τροποποιηµένα … ρούχα.
Ίνες καλαµποκιού
Φέρουν την ονοµασία Ingeo και χρειάζονται και αυτές µια χηµική
επεξεργασία, εντούτοις η επεξεργασία τους αυτή δεν ελευθερώνει παρά ελάχιστο
ποσοστό αερίου στην ατµόσφαιρα, µη επιβαρύνοντας ουσιαστικά το φαινόµενο του
θερµοκηπίου. Εξαιρετικά ανθεκτικές, οι ίνες από καλαµπόκι δηµιουργούν υφάσµατα
άνετα και
απαλά.
τροποποίηση, εκτός
∆υστυχώς,
και
αν
όπως
και
είναι
η
από
σόγια,
χρειάζεται
βιολογικό
γενετική
καλαµπόκι.
Tα ...πράσινα ρούχα είναι εδώ και δηλώνουν δυναµικά την παρουσία τους
στην αγορά της ένδυσης σε µια στιγµή που φουντώνει η διαµάχη των επιστηµόνων
για τα προβλήµατα που δηµιουργούν τα συνθετικά ρούχα τόσο στην υγεία του
83
83
ανθρώπου όσο και στο περιβάλλον. Tην ώρα που ο πλανήτης µαστίζεται από
περιβαλλοντικά προβλήµατα, ρούχα φτιαγµένα από λινάρι, ήµερη κάνναβη,
βιολογικό βαµβάκι, µπαµπού, µετάξι, σόγια και µαλλί έρχονται να βοηθήσουν στη
µείωση της µόλυνσης του πλανήτη.
Ήδη στην Eλλάδα αρχίζουν δειλά- δειλά να εµφανίζονται παντελόνια,
µπλούζες, εσώρουχα από πρώτες ύλες που προέρχονται από βιολογική γεωργία χωρίς
να έχουν υποστεί καµία χηµική επεξεργασία. Tο οικολογικό ρούχο έρχεται να
βοηθήσει το περιβάλλον αφού έχει πάρα πολύ µικρό «περιβαλλοντολογικό
αποτύπωµα». Σε όλα τα επίπεδα της επεξεργασίας του, από την καλλιέργεια µέχρι τα
φυτοφάρµακα, έχει επηρεάσει όσο το δυνατόν λιγότερο το περιβάλλον. Tα
οικολογικά υφάσµατα κατασκευάζονται από πρώτες ύλες χωρίς χηµικά και χωρίς τη
χρήση φυτοφαρµάκων.
Eπίσης
οι
οικολογικές
βρεφικές
πάνες
από
βιολογικό
βαµβάκι
είναι βιοδιασπώµενες και πολλές φορές µπορούν να επαναχρησιµοποιηθούν, σε
αντίθεση µε τις τωρινές πάνες οι οποίες κάνουν περίπου 300 χρόνια για να λιώσουν.
Tα οικολογικά ρούχα µπορούν να συντελέσουν στη µείωση της κατανάλωσης του
νερού, αφού δεν υπόκεινται σε χλωρίωση και άρα δεν ξοδεύονται εκατοντάδες
κυβικά νερού για να ξεπλυθούν. Στην πλειονότητά τους τα «συµβατικά»
ρούχα κατασκευάζονται από πλαστικές πρώτες ύλες, δηλαδή πολυεστέρα. Για την
παραγωγή του πολυεστέρα σπαταλώνται φυσικοί πόροι και καταναλώνονται µεγάλες
ποσότητες ενέργειας µε αποτέλεσµα τη µόλυνση του πλανήτη.
84
84
Η Βιοµηχανία της Μόδας
Η βιοµηχανία της µόδας είναι ένα προϊόν της σύγχρονης εποχής. Πριν από τα
µέσα του 19ου αιώνα, τα περισσότερα ρούχα ήταν από παραγγελία. Ήταν
χειροποίητα για τα άτοµα, είτε ως εγχώριας παραγωγής ή κατόπιν παραγγελίας από
µοδίστρες και ράφτες. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα-µε την άνοδο των νέων
τεχνολογιών, όπως η ραπτοµηχανή, µε την άνοδο του παγκόσµιου καπιταλισµού και
την ανάπτυξη του συστήµατος παραγωγής του εργοστασίου της, καθώς και τον
πολλαπλασιασµό των καταστηµάτων
λιανικής πώλησης, όπως
τα µεγάλα
καταστήµατα ειδών ένδυσης είχε έρθει όλο και περισσότερο για να παράγονται
µαζικά σε τυποποιηµένα µεγέθη και να πωλούνται σε σταθερές τιµές. Ωστόσο, η
απασχόληση µειώθηκε σηµαντικά η παραγωγή ολοένα και µετακινείται στο
εξωτερικό, κυρίως στην Κίνα.
85
85
Η Βιοµηχανία της Μόδας στην Ελλάδα
και η συµβολή της στην ελληνική οικονοµία και στην διεθνή προβολή
Μέχρι το 1975, ο τοµέας της ένδυσης στην Ελλάδα είναι θεµελιωµένος πάνω
σε µικρού και µεσαίου βεληνεκούς προσωπικές επιχειρήσεις µε τον επιχειρηµατία να
είναι κύριος του εαυτού του. Η προσωπική σχέση της επιχείρησης µε την πελατεία
αποτελεί αντιπροσωπευτικό στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας πάνω στο οποίο
βασίζεται η εύρυθµη λειτουργία της πόλης.
Η έκταση του εµπορικού κέντρου κάθε µεγάλης πόλης δηλώνει το βιοτικό
επίπεδο, οι βιτρίνες των καταστηµάτων αντανακλούν τον τρόπο ζωής της, ενώ η
µόδα, αποκαλύπτει την προσωπικότητα της τοπικής κοινωνίας.
Στην µεταπολεµική Αθήνα η µπουτίκ παρέχει εξειδικευµένα ρούχα εισαγωγής
πέριξ της Πλατείας Κολωνακίου. Η κυρίως αγορά βρίσκεται στην οδό Σταδίου
(Athenee
και
Τσιτσόπουλοι,
Βαρδας)
Λαµπρόπουλοι Κατρανζος. ∆ηµιουργείται
και
στα
πολυκαταστήµατα
Μινιον,
ένα ζωντανό κέντρο ευρωπαϊκών
προδιαγραφών, πόλος έλξης όπου οι αγορές συνδυάζονται µε αναψυχή (καφε,
κινηµατογράφοι, θέατρα). Τα πλέον οικονοµικά ρούχα βρίσκονται εντός του
λεγοµένου σήµερα ιστορικού κέντρου Αιόλου-Αγιου Μάρκου- µαζί µε την
υποστηρικτική αγορά- υφάσµατα. Το ύφασµα είναι η βιοµηχανική διάσταση του
συγκεκριµένου τοµέα, ατµοµηχανή της ελληνικής οικονοµίας, που απασχολεί
χιλιάδες εργαζόµενους.
Η µόδα είναι Γαλλοκεντρική. Η Αθήνα βιώνει µια έξαρση καλών ραφτάδων
όπου πρωτοστατούν Κωνσταντινουπολίτες και Αιγυπτιώτες γαλλοµαθείς ράφτες
(φραγκοραφτάδες). Η υψηλή µόδα παράγεται µέσα από ‘ατελιέ’,
χώρους
επηρεασµένους από τους παρισινούς οίκους µόδας µέσα σε πολυτελή διαµερίσµατα
µε µεγάλους χώρους υποδοχής που χρησιµοποιούνται και σαν χώροι επίδειξης.
Αστέρες του θεάτρου και του κινηµατογράφου όπως ο Γιάννης Γκιωνάκης και η
Αλίκη Βουγιουκλάκη προωθούν την Αθηναϊκή µόδα.
Η δεκαετία του ’70 χαρακτηρίζεται από τη δηµιουργία µιας νέας τεράστιας
αγοράς η οποία πρέπει να εξυπηρετηθεί µε χαµηλότερο δυνατόν κόστος
προσφέροντας το υψηλότερο επίπεδο αισθητικής. Για να µπορέσουν οι δηµιουργοί να
86
86
ανταπεξέλθουν σε αυτή τη ζήτηση εξαπλώνονται στο prêt a porter µε την υψηλή
ραπτική ως prestige.
Η νέα αυτή αγορά απαιτεί επί πλέον χώρους παρουσίασης. ∆ηµιουργούνται
οι
πεζόδροµοι
που
προσφέρουν
έναν
νέο
τρόπο
αγοράς
αρχικά
στην
οδό Βουκουρεστίου και κατόπιν στις Ερµού, Τσακάλωφ και Μηλιώνη. Το κέντρο
βάρους µετατοπίζεται στον άξονα Σύνταγµα-Κολωνάκι. Σηµαντικό ότι η ανάγκη
νέων καταστηµάτων δηµιουργεί πολεοδοµικές παρεµβολές στον αστικό ιστό, εφόσον
το εµπορικό κέντρο εισβάλλει σε κατοικηµένες περιοχές. Παράλληλα εξωτερικοί
τοίχοι αφαιρούνται στις προσόψεις κτηρίων για τη δηµιουργία βιτρινών εκτοξεύοντας
την αξία ισογείων διαµερισµάτων στα ύψη.
Σε αντιδιαστολή αυτής της επέκτασης παρατηρούµε µια συρρίκνωση της
εµπορικής δραστηριότητας στην περιοχή Σταδίου-Οµόνοια. Σηµατοδοτείται µε τα
πολυκαταστήµατα Μινιόν και Κατράντζος που πέφτουν θύµατα εµπρησµού το 1979
και 1980.
Για να ανταποκριθούν σε αυτή τη νέα κλίµακα και να µπορέσουν να
κερδοφορήσουν οι επιχειρήσεις υιοθετούν µια διαφορετικού τύπου στρατηγική
προβολή µε κύριο το λεγόµενο marketing.
Επιστρατεύονται πωλητές, διαφηµιστικές εταιρείες, µοντέλα, φωτογράφοι,
µακιγιέρ, κοµµωτές, στυλίστες περιοδικά, τηλεοπτικά σποτ. Μια αλυσίδα, ένας
ατελείωτος κόσµος που ανάγει τον κλάδο σε βιοµηχανία.
Στο εξωτερικό, οι δηµιουργοί µόδας πλαισιώνονται µε την υποστήριξη
πολυεθνικών
εταιρειών
και
εργοστασίων
παραγωγής.
Στην
Ελλάδα
της
Μεταπολίτευσης δεν υπάρχει καµιά υποδοµή στήριξης του κλάδου, και οι πολιτικοί
προσεγγίζουν τη µόδα για να αντλήσουν λίγο από τη λάµψη της. Με τα υφιστάµενα
εργοστάσια πλέον κλειστά οι δηµιουργοί προσανατολίζονται σε φτηνότερες χώρες
παραγωγής όπως η Τουρκία.
Το 2003 δηµιουργείται ο Πανελλήνιος Σύλλογος Σχεδιαστών Μόδας µε στόχο
την προσέγγιση δηµιουργών και βιοµηχάνων. Παρ ότι ο στόχος δεν επιτυγχάνεται,
γεννιέται το fashion week: ένα φεστιβάλ στο Ζάππειο που δίνει την ευκαιρία στους
87
87
δηµιουργούς να λάβουν µέρος σε επιδείξεις παρουσία του διεθνούς τύπου, θέτοντας
την ελληνική µόδα και την Αθήνα στο διεθνή στίβο και καταφέρνοντας να ανοίξουν
τα φτερά τους λίγοι δυστυχώς δηµιουργοί στο εξωτερικό. Η µετατόπιση των
επιδείξεων από τον ∆ήµο Αθηναίων στον εναλλακτικό χώρο της Τεχνόπολης αφαιρεί
την αίγλη του fashion week και ακυρώνει τον λόγο ύπαρξης του συλλόγου.
Παρ όλα αυτά οι τράπεζες συνεχίζουν να ενθαρρύνουν τον δανεισµό σε µια
κίνηση αλόγιστης επέκτασης. Παράλληλα το κράτος επιτρέπει την ανεξέλεγκτη
εισροή κινέζικων προϊόντων σκοτώνοντας κατ αυτόν τον τρόπο τους δηµιουργούς
του και δίνοντας την χαριστική βολή στον χώρο της µόδας.
Μια βόλτα στο Κέντρο της Αθήνας αρκεί να αποκαρδιώσει και τον πιο
αισιόδοξο. Οι άδειες βιτρίνες και η συσσωρευµένη σκόνη δηλώνουν την εγκατάλειψη
και την απαξίωση. Μια πόλη πλέον εχθρική όπου επιβάλλεται ένας κεντρικός
σχεδιασµός εµψύχωσης του κόσµου µε τη µόδα να πρωτοστατεί σε αυτό.
http://news247.gr/eidiseis/gnomes/
88
88
Έλληνες & Ελληνίδες Σχεδιαστές
Billy Bo
Το πραγµατικό του όνοµα ήταν Βασίλης Κουρκουµέλης. Γεννήθηκε στον
Πειραιά και συγκεκριµένα στην συνοικία Καµίνια το 1954. Η γνωριµία του µε το
γνωστό σχεδιαστή ρούχων Μάκη Τσέλιο, το 1971 έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην πορεία
της καριέρας του. Οι δυο τους είχαν τεράστια αγάπη για τη µόδα. Ο Βασίλης
συγκεκριµένα σπούδασε σχέδιο µόδας και υψηλή ραπτική στις σχολές Βακαλό και
Βελουδάκη. Η αγάπη τους αυτή έγινε πράξη στις 28 Ιανουαρίου του 1974 όταν οι δυο
τους άνοιξαν το πρώτο τους κατάστηµα ρούχων στο Κολωνάκι, στην οδό Σόλωνος. Ο
κοσµικός κύκλος της Αθήνας ντυνόταν µόνο µε δηµιουργίες του Billy Bo.
Ακολούθησαν και άλλα καταστήµατα σε διάφορα µέρη, ένα από αυτά µάλιστα ήταν
στη Νέα Υόρκη. Το 1981 σχεδίασε τις στολές των αεροσυνοδών της Ολυµπιακής
Αεροπορίας . Το τραγικό τέλος του ήρθε στις 13 Ιουνίου του 1987. Το άστρο ενός
κορυφαίου Έλληνα σχεδιαστή έσβησε, αφήνοντας πίσω του ένα σπουδαίο έργο στο
χώρο της µόδας.
http://www.jenny.gr/billy-bo-o-ellinas-sxediastis-me-ti-siglonistiki-istoria/,
Μιχάλης Ασλάνης
Ο Μιχάλης Ασλάνης κατάγεται από την Μικρά Ασία. Από την ταλαντούχα
γενιά της σχολής ΒΑΚΑΛΟ, σπούδασε διακόσµηση, γραφικές τέχνες, ιστορία τέχνης
µε σπουδαίους καθηγητές τους ζωγράφους Τέτση, Μοσχίδη, Γούναρη, Πρέκα,
Βακαλό. Συγχρόνως το 1974 µε τις σπουδές του ξεκίνησε την καριέρα του τελείως
αυτοδηµιούργητος. Οι δηµιουργίες του πόζαραν σε όλα σχεδόν τα εξώφυλλα των
τότε ελληνικών περιοδικών και κέρδισαν τις καλύτερες κριτικές χάρη στις
πετυχηµένες και πολύ έθνικ επιρροές του. Έκτοτε η δουλειά του έχει παρουσιαστεί σε
ατοµικές ή οµαδικές επιδείξεις µαζί µε σηµαντικούς ξένους σχεδιαστές στο Παρίσι,
στο Μονακό, στην Μόσχα, στην Κωνσταντινούπολη, στην Κύπρο, στο Μιλάνο, στην
Ρώµη, στο Μπάρι, στον Καναδά. Σχεδίασε τα ρούχα για τους υπαλλήλους του Αττικό
Μετρό και του αερολιµένα Ελευθέριος Βενιζέλος. Εκτός από ρούχα, ο σχεδιαστής
συνεργάζεται µε µεγάλες εξαγωγικές µονάδες που πωλούν στην ελληνική και ξένη
89
89
αγορά είδη σπιτιού, αξεσουάρ µπάνιου, οµπρέλες, εσώρουχα, αντρικά και παιδικά
ρούχα µε την υπογραφή του. Έχει την φήµη του εθνικού µας σχεδιαστή.
Makis Tselios
Ο Μάκης Τσέλιος είναι σχεδιαστής µόδας. Γεννηµένος στην Ιθάκη, φεύγει
από
το
νησί
του
για
να
µεγαλώσει
στον
Πειραιά.
Σε ηλικία 25 ετών αποφασίζει να ασχοληθεί µε την µόδα, θέτοντας τα θεµέλια µιας
λαµπερής καριέρας. Οι συλλογές του καλύπτουν όλες τις ανάγκες της σύγχρονης
γυναίκας, ενώ οι ξένοι τολµούν να τον χαρακτηρίσουν ως τον ελληνικό Valentino.
Σήµερα ο Μάκης Τσέλιος συνεργάζεται µε µεγάλες βιοµηχανίες και δηµιουργεί
µοναδικές σειρές προϊόντων, από ρούχα και αξεσουάρ για άνδρες και γυναίκες µέχρι
λευκά είδη για το σπίτι. Ξενοδοχειακές, αεροπορικές και ναυτιλιακές επιχειρήσεις
του έχουν αναθέσει επίσης το σχεδιασµό και την δηµιουργία στολών για το
προσωπικό τους, ενώ στο ατελιέ του δηµιουργεί την συλλογή του υψηλής ραπτικής
και νυφικών MAKIS TSELIOS Haute Couture.
http://www.ishow.gr,
Λουκία
Η Λουκία γεννήθηκε στη Σάµο. Σπούδασε διακόσµηση εσωτερικών χώρων
αλλά οι πειραµατισµοί της γρήγορα την οδήγησαν στη φυσική κλίση της : στο
σχεδιασµό του ενδύµατος. Το πρώτο της patchwork το έκανε 9 ετών!
Για σαράντα χρόνια από τη µόνιµη βάση της στην Κανάρη 24, επί της
Πλατείας Κολωνακίου, δεν έχει σταµατήσει να δηµιουργεί ενδύµατα που δεν
υπάγονται αποκλειστικά στους αυστηρούς «κανόνες» της Υψηλής Ραπτικής, αλλά
συνδυάζουν µε έναν ελεύθερο ευφάνταστο τρόπο επιρροές από όλες τις τέχνες. Πηγή
έµπνευσής της είναι το θέατρο, η ποίηση, ο κινηµατογράφος, η µουσική, η
ζωγραφική.
Η Λουκία είναι η µοναδική σχεδιάστρια που έχει αφιερώσει ολόκληρες
συλλογές της σε ταινία του Φελίνι (E la nave va), στη Μπίλι Χολιντέι, στη Μπγιορκ
και στον Κλίµτ. Είναι επίσης η µοναδική Ελληνίδα σχεδιάστρια που τα Harrods
90
90
αφιέρωσαν
σε
δουλειά
της
µία
βιτρίνα
τους.
Η εγγενής πολυπρισµατικότητα και υπαινικτική θεατρικότητα των ρούχων της
την οδήγησε στην ενδυµατολογία του θεάτρου νωρίς, µε κοµβικό σηµείο εκκίνησης
την αλησµόνητη συνεργασία της µε τη Μελίνα Μερκούρη στο «Γλυκό Πουλί της
Νιότης», σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασέν. Ακολούθησαν συνεργασίες της µε το Θέατρο
Κάτια ∆ανδουλάκη και το «Αττις» του διεθνούς Ελληνα σκηνοθέτη Θεόδωρου
Τερζόπουλου, σε έργα των Τένεσι Ουίλιαµς, Χάρολντ Πίντερ, Χάινερ Μίλερ,
Μολιέρου. Εχει δυο φορές τιµηθεί µε βραβείο κοστουµιού στο θεσµό των θεατρικών
βραβείων
του
«Αθηνοράµατος».
Η Λουκία έχει µετακαλέσει το Μαύρο Θέατρο της Πράγας. Οι καλλιτέχνες
έπαιζαν δίπλα στα ρούχα. Οι παρουσιάσεις των συλλογών της δεν γίνονται τυχαία σε
θέατρα.
Μοιάζει
να
είναι
ο
φυσικός
χώρος
τους.
Η Λουκία συνθέτει διαχρονικά ενδύµατα, µε αναγνωρίσιµη ταυτότητα. Ο τρόπος που
χρησιµοποιεί τα φίνα υλικά της διαπερνά το χρόνο. Η αδιαφιλονίκητη µεγάλη κυρία
της ελληνικής µόδας έχει πραγµατοποιήσει επιδείξεις από το Τόκιο µέχρι το Τελ
Αβίβ.
http://loukia.gr,
Βασίλης Ζούλιας
Ο Βασίλης Ζούλιας ασχολείται µε το χώρο της µόδας τουλάχιστον 25 χρόνια
τότε. Ξεκίνησε την καριέρα του σε πολύ νεαρή ηλικία ως συντάκτης µόδας σε πολλά
περιοδικά όπως Γυναίκα, Ελληνικό Vogue, Votre Beaute. Το 2003 δηµιουργεί τη
δική του εταιρεία δηµιουργώντας τσάντες και παπούτσια. Το 2007, παρουσίασε το
πρώτο του prêt a porter σόου και έκτοτε παρουσιάζει τις δηµιουργίες του δύο φορές
το χρόνο. ∆ιατηρεί δικό του οίκο µόδας. Το στυλ του επηρεάζεται από τον
κινηµατογράφο, µε εµµονές σε συγκεκριµένες φιγούρες γυναικών, όπως αυτές που
ισορροπούν σε τακούνια µε λεπτή µέση ή από ταινίες, στον ιταλικό νεορεαλισµό,
στον παλαιό ελληνικό κινηµατογράφο, σε όλες τις σταρ που έχουν αφήσει στο στυλ
τη σφραγίδα τους.
www.vassiliszoulias.com,
91
91
Paris Valtadoros
Ο Πάρις Βαλταδώρος γεννήθηκε και µεγάλωσε σε δωµάτια πληµµυρισµένα
από χρώµατα και µυρωδιές υφασµάτων και κλωστών, στο ατελιέ και τα καταστήµατα
γυναικείων ενδυµάτων που είχε η µητέρα του. Αν κι αρχικά οι σπουδές του ήταν
προσανατολισµένες στις οικονοµικές επιστήµες, δεν άργησε να στραφεί οριστικά στη
µεγάλη του αγάπη: το σχέδιο µόδας. Τα πρώτα χρόνια της πορείας του, ο Πάρις
διετέλεσε υπεύθυνος αγορών σε γνωστή αλυσίδα ενδυµάτων. Παράλληλα,
ασχολήθηκε ως στυλίστας στην κρατική τηλεόραση και ως σύµβουλος µόδας σε
γυναικείο περιοδικό.
Μετά την απόκτηση του δικού του καταστήµατος στη Νάξο, ένοιωσε την
ανάγκη να µάθει όλα τα µυστικά του σχεδίου µόδας, ώστε να µπορέσει να εκφραστεί
µέσα από τις προσωπικές του δουλειές. Έτσι, φοίτησε στο τµήµα Fashion Designers
του ΑΚΤΟ, όπου και αρίστευσε. Με το άνοιγµα του ατελιέ του στο Κολωνάκι
πραγµατοποίησε ένα από τα µεγάλα του όνειρα. Οι τολµηρές γραµµές του
συνδυάζουν την αυστηρότητα των γεωµετρικών σχηµάτων µε τον αισθησιασµό των
απαλών καµπύλων και οι δηµιουργίες του µοιάζουν βγαλµένες από µεταµοντέρνο
παραµύθι.
http://onlinestores.gr/article/%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE
%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%87%CE%B5%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CF
%89%CE%BD-14%CE%B7%CF%82%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7%
CF%83-%CE%B5/
NIKOS – TAKIS
H Nikos-Takis Haute Couture, µε 48 χρόνια επιτυχηµένης πορείας στο
Ελληνικό και ∆ιεθνές στερέωµα της µόδας, έχει την αίσθηση της δηµιουργίας και
προσαρµόζει την το ιδιαίτερο ύφος του, στις σηµερινές προσταγές της µόδας,
92
92
εφαρµόζοντας της επιτυχηµένη συνταγή: Υψηλή ποιότητα στα υφάσµατα, Άψογη
ραφή, Τέλεια Εφαρµογή. ∆ιεθνή περιοδικά µόδας και εφηµερίδες όπως, New York
Times, Vogue, L `Officiel και άλλα, έχουν προβεί σε σηµαντικές αναφορές και έχουν
παρουσιάσει δηµιουργίες των σχεδιαστών στα εξώφυλλα τους.
Αναζητώντας νέες δηµιουργικές πνοές, οι σχεδιαστές της Nikos-Takis Haute
Couture δηµιούργησαν το µοναδικό Fashion Hotel στη Ρόδο, την Επαγγελµατική
Σχολή και το Πρακτορείο Μοντέλων στο Περιστέρι, τη συλλογή των βαπτιστικών
Baby Bloom, τη σειρά εσωρούχων Nikos-Takis Lingerie, την ολοκληρωµένη
συλλογή για τον άνδρα, ενώ ετοιµάζουν νέες συνεργασίες στο χώρο των
υποδηµάτων, των αθλητικών ειδών, των επίπλων, των Λευκών Ειδών, της
αρωµατοποιίας και των καλλυντικών.
Σήλια Κριθαριώτη
Η Σήλια Κριθαριώτη είναι µία πρωτοποριακή σχεδιάστρια και ιδιοκτήτρια του
παλαιότερου ελληνικού οίκου µόδας , που ιδρύθηκε το 1906.
Οι δηµιουργίες της αποτελούν ένα ιδανικό συνδυασµό της θηλυκότητας , φινέτσας
και της κοµψότητας . Συνδυάζοντας τα καλύτερα ποιοτικά υφάσµατα και υλικά µε το
όραµά της , η Σήλια Κριθαριώτη καταφέρνει να κάνει κάθε γυναίκα να αισθάνεται
µοναδική , γοητευτική και κοµψή , ενώ αναδεικνύει το γυναικείο σώµα .
Η εκτεταµένη , λεπτοµερής δουλειά του κάθε φορέµατος , είτε πρόκειται για ένα
φόρεµα της δεκαετίας του '50, είτε για ένα ροµαντικό σύνολο µε δαντέλα και
µουσελίνα , αναγνωρίζεται µε την πρώτη µατιά.
Η Σήλια Κριθαριώτη επιλέχτηκε για να σχεδιάσει τις στολές της " Olympic Air
" , καθώς και τα κοστούµια για την παραγωγή της Ελληνική Εθνική Λυρική Σκηνή
στο έργο " Ρωµαίος και Ιουλιέτα " . Έχει ντύσει την ελίτ των ισχυρών γυναικών και
των ευρωπαϊκών προσωπικοτήτων , και έχει αποσπάσει βραβεία για το έργο της και
τη συµβολή της στη βιοµηχανία .
Οι δηµιουργίες Σήλια Κριθαριώτη Haute Couture, έχουν επιδειχθεί τόσο στην
Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό µε παγκόσµιας κλάσης κορυφαία µοντέλα όπως
93
93
Natalia Vodianova , Naomi Campbell , Iman , Giselle Bundchen , Leticia Casta ,
Claudia Schiffer , Elle MacPherson και Karolina Kurkova .
http://www.celiakritharioti.gr/site/about-celia/,
DELIGHT
Οι σχεδιάστριες µόδας κάτω από το brand DELIGHT, ∆άφνη Ηλιάκη και Εύη
Ρέτζιου, δηµιούργησαν την πρώτη συλλογή τους για το φθινόπωρο/χειµώνα
2009/2010, µόλις αποφοίτησαν από την σχόλη σχεδίου µόδας τον Ιούνιο του 2008.
Για τις δυο τους έχουν προηγηθεί σπουδές marketing και λογιστικής αντίστοιχα.
Παρουσίασαν τις δουλειές τους ξεχωριστά στο Create Europe: Fashion Academy
Award, στην ελληνική εβδοµάδα µόδας, τον Μάρτιο του 2008. Η συνεργασία τους
ξεκίνησε όταν συνειδητοποίησαν ότι είχαν παρόµοια προσέγγιση στη µόδα:
εννοιολογικά projects, γεωµετρικές φόρµες, την αναζήτηση ασυνήθιστων υλικών και
µια χιουµοριστική µατιά στη µόδα. Παρουσίασαν την πρώτη τους γραµµή,
φθινόπωρο/χειµώνας 2009/2010, στην ελληνική εβδοµάδα µόδας τον Μάρτιο του
2009. Έκτοτε παρουσιάζουν κάθε σεζόν τις συλλογές τους στην Ελληνική Εβδοµάδα
Mόδας. Τον Απρίλιο του 2010 παρουσίασαν την συλλογή F/W 2010 στη Cluj Napoca
Fashion Week της Ρουµανίας. Τον Οκτώβριο του 2010 έγινε αποδεκτή η πρόταση
τους και σχεδίασαν τις στολές και τα διακριτικά του προσωπικού για τη Στέγη
Γραµµάτων & Τεχνών του Ιδρύµατος Ωνάση. Επίσης κέρδισαν το 1o Bραβείο της πιο
εµπορικής συλλογής, καλοκαίρι 2011, στο παγκόσµιο διαγωνισµό της ∆ιεθνούς
Οµοσπονδίας
Ενδύµατος,
(IAF,
International
Apparel
Federation)
που
πραγµατοποιείται κάθε χρόνο, και ο οποίος φέτος έγινε στο Hong Kong, (5 – 7/10
2010). Tα ρούχα τους διατίθενται στην Αθήνα, Μόσχα και Βερολίνο.
94
94
Ελληνίδες σχεδιάστριες που έχουν ως πηγή έµπνευσης την αρχαία Ελλάδα
Χριστίνα Μαρτίνη
H Χριστίνα Μαρτίνη, µετά από πολύχρονη εµπειρία στους οίκους Louis
Vuitton και Balenciaga επέστρεψε στη γενέτειρα της, την Κέρκυρα για να σχεδιάσει
τα παπούτσια που λατρεύουν η Gwyneth Paltrow, η Elle Macpherson και η Madonna.
Μπορεί να είναι δύσκολο να µπεις σε 130 καταστήµατα 27 χωρών όπως η Colette
αλλά και το net-a-porter.com όµως η Χριστίνα αποδεικνύει µε το ταλέντο της ότι
µπορείς να το πετύχεις, ακόµα και όταν η έδρα σου είναι ένα νησί του Ιονίου. Όταν
δούλευε στο Παρίσι έβλεπε τα ψηλοτάκουνα που σχεδίαζε να φιγουράρουν στα
µεγαλύτερα editorials και στα πιο σηµαντικά εξώφυλλα. Η επιστροφή στην Ελλάδα
όµως την ώθησε να ξεκινήσει τη δική της συλλογή µε σκοπό να δώσει µια µυθική
διάσταση στη σύγχρονη γυναίκα.
Μαρία Στρατάκη
Η Μαρία Στρατάκη, από τη Λιβάδα Μυλοποτάµου Νοµού Ρεθύµνης, ή αλλιώς το νέο
αίµα στον χώρο της µόδας, µε τη διαφορά ότι, οι δικές της εµπνεύσεις προέρχονται
καθαρά από τον χώρο του αρχαιοελληνικού, και δη του Μινωικού πολιτισµού, τον
οποίον λατρεύει και του είναι εντελώς αφοσιωµένη.
∆ήµητρα Κολοτούρα και η Mareva Grabowski
Οι εµπνεύστριες της εταιρίας Zeus and Dione που µεταµορφώνουν το
αρχαιοελληνικό στυλ σε µια σύγχρονη µινιµαλιστική πρόταση µόδας
‘Άρχισαν να ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα. Μπορεί η ελληνική υφαντουργία να έχει
τελειώσει εδώ και καιρό, όµως ήθελαν να συνεργαστούν µε τους εναποµείναντες
δίνοντας πνοή στη δουλειά τους. Εντόπισαν συνεργάτες από την Κρήτη, όπου τα
υφαντά φτιάχνονται από το µηδέν, διάλεξαν κεντήµατα από όλη την Ελλάδα και
φυσικά για το µετάξι στραφήκαµε στους παραγωγούς στο Σουφλί. Τα ασηµικά του –
τα οποία είναι ένα πολύ ανταγωνιστικό ελληνικό προϊόν– τα προµηθεύονται από
95
95
τεχνίτες από όλη την Ελλάδα: το Μέτσοβο, τα Γιάννενα κ.ά. Το δέρµα προσπαθούν
όσο το δυνατόν περισσότερο να προέρχεται από ελληνικά βυρσοδεψεία.
Eleni kyriacou
Η αρχαία Ελληνική µυθολογία είναι γεµάτη αφηγήσεις θρυλικής οµορφιάς,
θηλυκότητας και χάρης. Η σχεδιάστρια µόδας Ελένη Κυριάκου αντλεί έµπνευση από
τον µύθο των Πλειάδων για τη συλλογή της Άνοιξη-Καλοκαίρι 2013. Κόρες του
Άτλαντα, ο οποίος στηρίζει τον κόσµο στις πλάτες του, οι επτά Πλειάδες ήταν νύµφες
ανεπανάληπτης οµορφιάς. Ζούσαν στα δάση, όπως όλες οι νύµφες, όµως χάρη στην
ακτινοβόλο λάµψη τους, έγιναν αστερισµός και λάµπουν το φως τους στη Γη κάθε
βράδυ, από τα µεσάνυχτα µέχρι την αυγή.
Η Ελένη Κυριάκου είναι σχεδιάστρια γυναικείων ενδυµάτων πολυτελείας, µε
έδρα το Λονδίνο. Κατέχει BSc στην Αρχιτεκτονική από το The Bartlett του UCL και
σπούδασε σχέδιο υφασµάτων στο Central Saint Martins, από όπου κέρδισε βραβείο
για το καλύτερο οικολογικό σχέδιο στο Μάστερ της. Εργάστηκε για τους Alexander
McQueen και Emilio de la Morena, πριν εγκαινιάσει τη δική της εταιρεία µόδας το
2011.
http://www.joywood.gr/2012/10/23/%CE%B5leni-kyriacou%CF%80%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CF%82%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82%CE%BC%CF%8D%CE%B8%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%B1/
96
96
Έλληνες σχεδιαστές του εξωτερικού
Στον χώρο της µόδας υπάρχουν εκατοµµύρια designers που µπορούν να
ξεχωρίσουν το δευτερόλεπτο. Ωστόσο, είναι κάποιοι σχεδιαστές που τραβάνε τα
βλέµµατα παγκοσµίως και δεν περιορίζονται στην εκάστοτε εγχώρια αγορά.
Κάπως έτσι οι, Caroline de Souza,Peace & Chaos, Madame Shou Shou και Spanaki
κατάφεραν όχι µόνο να βγουν από τα σύνορα της Ελλάδας, αλλά να µπουν και µε
δική τους boutique σε ένα από τα µεγαλύτερα e-shops παγκοσµίως. Το ASOS.
ΜADAME SHOU SHOU
Το brand ξεκίνησε από την Ελίνα Κορδαλή, και κατάφερε µέσα σε ένα µικρό
χρονικό διάστηµα να γίνει super popular σε Ιταλία, Κύπρο και Ελλάδα. Τα ρούχα
Madame Shou Shou έκαναν την πρώτη τους εµφάνιση τον Απρίλιο του 2011, ενώ
φέτος δεν σταµατήσαµε να βλέπουµε τα περίφηµα µαγιό µε τον φιόγκο στην παραλία
CAROLINE DE SOUZA
Το συγκεκριµένο brand δεν χρειάζεται πολλά λόγια. Πρόκειται για ρούχα που
αφορούν σε ανθρώπους που ζουν για την µόδα. Η Βραζιλιανο-Ελληνίδα Caroline de
Souza, βρίσκεται µια στην Ελλάδα, µια στην Βραζιλία και τα ρούχα της σίγουρα θα
σου αρέσουν αφού ακολουθούν τις τάσεις τις µόδας, αλλά έχουν και το προσωπικό
στοιχείο της σχεδιάστριας
PEACE & CHAOS
Οι Peace and Chaos αγαπάνε την γραφιστική και την µόδα και αυτό βγαίνει
προς τα έξω. ∆ηµιουργούν µυστικιστικά και σουρεαλιστικά σχέδια ενώ κάθε ρούχο
τους το επεξεργάζονται µε διαφορετικό τρόπο, έτσι ώστε το αποτέλεσµα να είναι
µοναδικό. Όπως λένε και οι ίδιοι τα ρούχα τους είναι φτιαγµένα µε έµπνευση, πάθος
και αγάπη
97
97
SPANAKI
Ας ξεκινήσουµε µε το όνοµα. Πόσο πιο KOOL από το να χρησιµοποιήσει
κανείς µια τόσο εύκολη ελληνική λέξη για να ονοµάσει κάτι τελείως άσχετο όπως
είναι µια σειρά από µοναδικές τσάντες και κοσµήµατα. Ή µήπως δεν είναι τελείως
άσχετο; Τα Spanaki designs είναι φτιαγµένα από eco-friendly υλικά ή από
αντικείµενα που δεν είχαν καµία αξία. Το αποτέλεσµα απλά τα σπάει!
SΟPHIA KOKOSALAKI
Η Σοφία Κοκοσαλάκη είναι σχεδιάστρια ρούχων υψηλής ραπτικής.
Γεννήθηκε και µεγάλωσε στην Αθήνα ενώ ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Tα ρούχα
της χαρακτηρίζονται από το διεθνή κυρίως τύπο ως βαθιά επηρεασµένα από τον
αρχαίο ελληνικό πολιτισµό σε συνδυασµό µε σύγχρονη στοιχεία αλλά ταυτόχρονα
διατηρούν ένα διαχρονικό και κλασσικό στιλ. Τα υλικά που χρησιµοποιεί είναι
υψηλής ποιότητας υφάσµατα και δέρµατα, τα οποία συνήθως ράβονται χειρωνακτικά.
ΜΑΙΡΗ ΚΑΤΡΑΝΤΖΟΥ
Είναι η πιο πετυχηµένη Ελληνίδα σχεδιάστρια µόδας της γενιάς της.
∆ηµιουργίες της έχουν φορέσει επώνυµες και καθηµερινές γυναίκες όλων των
ηλικιών, σε όλα τα µήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Από την Έµµα Γουότσον και την
Φέργκι των Black Eyed Peas, µέχρι την Κίρα Νάιτλι και τις Σάρα Τζέσικα Πάρκερ
και Κλόντια Σίφερ.
Η επίδειξη της κολεξιόν της για την Άνοιξη του 2014 στην Εβδοµάδα Μόδας
του Λονδίνου, πριν από λίγες ηµέρες, συγκέντρωσε διθυραµβικές κριτικές. Την
επόµενη της επίδειξης κάποιοι θα έπαιρναν άδεια από τον εαυτό τους για να
ξεκουραστούν. Αυτή βρέθηκε στο κεντρικό κατάστηµα της Apple στην Regents str.
98
98
του Λονδίνου για να συζητήσει δηµόσια µε την Κινβέρα Μπαλφούρ. Ο λόγος για την
30χρονη Μαίρη Κατράντζου, την εγγονή του ιδρυτή των «Κατράντζος Σπορ», Νίκου
Κατράντζου, η αλλιώς την «βασίλισσα των prints» όπως την χαρακτήρισαν στο
ολοσέλιδο τους αφιέρωµα οι New York Times.
http://www.fortunegreece.com/article/meri-katrantzou-milai-gia-tin-chameni-geniaton-ellinon-30ridon/,
99
99
Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΗΣ ΜΟ∆ΑΣ
Η σκοτεινή πλευρά του µόντελινγκ
Οι αποκαλύψεις του BBC για τον λαµπερό κόσµο της µόδας
Οι αποκαλύψεις του βρετανικού τηλεοπτικού σταθµού BBC για τη διαφθορά
στον χώρο της µόδας έσπειραν ρίγη πανικού στον χώρο του µόντελινγκ σε όλο τον
κόσµο, αφού στις αποκαλύψεις αυτές εµπλέκεται ένα από τα µεγαλύτερα πρακτορεία,
το Ελίτ, ανάµεσα στα µοντέλα του οποίου συγκαταλέγονται και µερικά από τα πλέον
ηχηρά ονόµατα αυτού του εφήµερου κόσµου, όπως η Λίντα Εβαντζελίστα, η Ναόµι
Κάµπελ και η Σίντι Κρόφορντ.
Σύµφωνα µε το ρεπορτάζ του BBC, ο λαµπερός κόσµος της µόδας και του
µόντελινγκ κρύβει αρκετές σκοτεινές πλευρές, τις οποίες όλοι γνωρίζουν, συζητούν ή
100
100
ψιθυρίζουν, αλλά για πρώτη φορά καταγράφονται µε κάµερα. Στο τηλεοπτικό
πρόγραµµα του καναλιού µε τίτλο «MacIntyre Undercover» οι δηµοσιογράφοι Λιζ
Μπρίνκγουορθ που υποδυόταν το µοντέλο και Ντόναλντ Μακ Ιντάιρ ο οποίος
έκανε τον φωτογράφο µόδας κατάφεραν να καταγράψουν µε κρυφές κάµερες υψηλά
ιστάµενα στελέχη του πρακτορείου Ελίτ να σχολιάζουν µε υπερηφάνεια τις
σεξουαλικές επιδόσεις τους µε ανήλικα µοντέλα, να παραδέχονται ότι εξωθούν νεαρά
κορίτσια στην πορνεία και να κάνουν ρατσιστικά σχόλια.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι αποκαλύψεις αυτές δεν αποτελούν παρά την
κορυφή του παγόβουνου σε έναν κόσµο όπου βασιλεύουν η µαταιοδοξία, η ψεύτικη
λάµψη, τα γκρεµισµένα όνειρα και η φιλοδοξία νεαρών κοριτσιών και αγοριών να
επιτύχουν και να ξεχωρίσουν µέσα στον ανελέητο ανταγωνισµό του επόµενου
όµορφου προσώπου. Πρόκειται για έναν κόσµο µέσα στον οποίο η επιβίωση είναι
πολλές φορές θέµα όχι ικανοτήτων αλλά τύχης.
Τα ναρκωτικά και η πορνεία στον χώρο του µόντελινγκ, τουλάχιστον στο
εξωτερικό, είναι µια παλιά ιστορία η οποία ξανάρχεται κατά καιρούς στη
δηµοσιότητα για να ξεχαστεί σε λίγο στον κάλαθο των χθεσινών ειδήσεων. Πριν από
λίγο καιρό είχε ξεσπάσει «σάλος» µετά τον θάνατο του Ντέιβιντ Σορέντι, του
18χρονου αδελφού του φωτογράφου µόδας Μάριο Σορέντι, από υπερβολική δόση
ηρωίνης και τις αποκαλύψεις ότι η κοπέλα του, το µοντέλο Τζέιµι Κινγκ, έκανε και
αυτή χρήση ηρωίνης.
Όταν το πρακτορείο της απέλυσε την Κινγκ µετά τις αποκαλύψεις αυτές,
πολλοί έσπευσαν να επισηµάνουν την υποκρισία στην κίνηση αυτή τη στιγµή που το
17χρονο µοντέλο το µόνο που έκανε ήταν να ακολουθήσει πιστά τις επιταγές της
µόδας που εκείνο τον καιρό προωθούσε το heroin chic, ένα λουκ που ήθελε τα
µοντέλα να µοιάζουν µε θύµατα της ηρωίνης. Στη συνέχεια ήρθαν να ρίξουν λάδι
στην ίδια φωτιά οι πληροφορίες περί εγκλεισµού της Κέιτ Μος, ενός από τα πλέον
επιτυχηµένα µοντέλα όλων των εποχών, σε κλινική αποτοξίνωσης.
http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=116718
101
101
ΣΚΑΝ∆ΑΛΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΜΟ∆ΑΣ
Μπορεί όλα αυτά να είναι συνηθισµένο φαινόµενο στο εξωτερικό, τι
συµβαίνει όµως στην Ελλάδα; Πώς αντιµετωπίζουν οι άνθρωποι του χώρου τις
αποκαλύψεις αυτές;«Είναι πολύ θλιβερό αυτό που συµβαίνει γιατί εδώ και χρόνια
κάνουµε έναν πολύ σκληρό αγώνα να δώσουµε µία άλλη εικόνα στο µόντελινγκ από
αυτή που βλέπουµε τις τελευταίες ηµέρες στον Τύπο.
Έχουµε µία σταθερή τακτική να αντιµετωπίζουµε το µόντελινγκ όσο πιο
επαγγελµατικά γίνεται. Το γεγονός ότι σε αυτή την ιστορία εµπλέκεται το γραφείο
Elite ήταν µια πολύ δυσάρεστη έκπληξη για µας γιατί πρόκειται για ένα από τα
µεγαλύτερα γραφεία στον κόσµο. Πάντως θα ήθελα να επισηµάνω ότι οι
δηµοσιογράφοι του BBC χρειάστηκαν έναν ολόκληρο χρόνο για να ανακαλύψουν ένα
σκάνδαλο, γεγονός που µας κάνει να ελπίζουµε ότι αυτό που κατέγραψαν ήταν η
εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
Το Elite είναι ένας κολοσσός στον χώρο µας, δεν νοµίζω ότι το έχουν
σύστηµα να εξωθούν τα παιδιά τους στην πορνεία και στα ναρκωτικά. Εξάλλου µην
ξεχνάτε ότι τα µοντέλα έχουν ένα σκληρό ωράριο,π ρέπει να είναι ευπαρουσίαστα,
ευδιάθετα, συνεπείς επαγγελµατίες.
∆εν µπορείς να είσαι µέσα στα ναρκωτικά και
να συνεχίσεις για πολύ να είσαι επιτυχηµένο µοντέλο»επισηµαίνει η κυρία Α.∆έλιου,
ιδιοκτήτρια του πρακτορείου µοντέλων Agency.
Η κυρία ∆έλιου υπήρξε για χρόνια µοντέλο και στη συνέχεια ασχολήθηκε µε
το µανατζάρισα άλλων µοντέλων. Είναι ένας από τους ανθρώπους που γνωρίζουν
καλά όχι µόνο τις λαµπερές αλλά και τις σκοτεινές πλευρές του χώρου. Παραδέχεται
ότι το µόντελινγκ είναι ένα επάγγελµα που έλκει πολλών ειδών ανθρώπους.«Αλλά το
να γενικεύουµε και να λέµε ότι το µόντελινγκ ταυτίζεται µε την πορνεία δεν είναι
αντικειµενικό. Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι πρόκειται για νέες κοπέλες και δεν
µπορείς να ελέγχεις την προσωπική τους ζωή. Είναι ελεύθεροι επαγγελµατίες. Αν µία
κοπέλα θέλει να κινείται, δεν µπορείς να της το απαγορέψεις»λέει.
Όσο για τα ναρκωτικά επισηµαίνει ότι υπάρχουν παντού.«∆εν θα έλεγα ότι
είναι ζήτηµα χώρου αλλά ζήτηµα προσωπικότητας. Σύµφωνοι, κάποια παιδιά στο
µόντελινγκ µπορεί και να καταλήξουν στα ναρκωτικά, αλλά αυτό θα µπορούσε να
τους συµβεί και στο σχολείο».
102
102
«Είναι γελοίο όλο αυτό το ζήτηµα µε τις φοβερές αποκαλύψεις του BBC που δεν
κάνουν τίποτε άλλο από το να κοµίζουν γλαύκανες Αθήνας.
Η µόδα είναι ένας χώρος που έχει να κάνει µε οµορφιά, νιάτα και επιθυµία
και πολλά από αυτά τα παιδιά που συµµετέχουν σε αυτό το πανηγύρι διασκεδάζουν
µε σεξ και ναρκωτικά. Είναι αυτονόητο και πιστεύω ότι όλο αυτό το κυνήγι
µαγισσών γίνεται από ανθρώπους που δεν έχουν ευχαριστηθεί τίποτε στη ζωή
τους»αναφέρει χαρακτηριστικά ο υπεύθυνος µόδας σε µεγάλο lifestyle περιοδικό και
συνεχίζει:«Στην Ελλάδα γίνονται ακριβώς τα ίδια µε αυτά που γίνονται στο
εξωτερικό, µόνο που εδώ η ποιότητα των ναρκωτικών είναι χειρότερη και τα βρίσκεις
δυσκολότερα .∆ηλαδή, είναι απλά θέµα διαδικαστικό».
103
103
Μοντέλα στην πορνεία
Όσο για την πορνεία υπάρχουν πολλοί που αναφέρουν το παράδειγµα
γνωστών µοντέλων στην Ελλάδα που, εκτός από το µόντελινγκ, επιδίδονται και στο
αρχαιότερο επάγγελµα του κόσµου. Επισηµαίνουν ότι ανάµεσα σε αυτά
περιλαµβάνονται κορίτσια που ξεκίνησαν την καριέρα τους από την τρυφερή ηλικία
των 14 ετών και τα οποία µε τη βοήθεια των ατζέντηδων και πολλές φορές µε τη
σύµφωνη γνώµη των κηδεµόνων τους κάνουν καριέρα και ως πόρνες πολυτελείας.
«Στην Ελλάδα όµως αυτό το φαινόµενο δεν είναι διαδεδοµένο. Η αλήθεια
είναι ότι στο εξωτερικό είναι πιο σκληρά τα πράγµατα. Η συνεχής απόρριψη και η
µοναξιά µπορεί να οδηγήσουν κάποια κορίτσια να πάρουν θολές αποφάσεις. Πάντως
εγώ που συνεργάζοµαι µε το πρακτορείο Ελίτ για δύο χρόνια οφείλω να οµολογήσω
ότι ουδέποτε είχα µία πρόταση που να αντιβαίνει προς τις αρχές µου» λέει η κυρία
Έφη Σπύρου, πρώην Μις Κύπρος, η οποία τον τελευταίο καιρό κάνει καριέρα στο
εξωτερικό.
«Μέσα σε αυτό τον χώρο κυκλοφορούν πολλά όµορφα κορίτσια και πιθανόν
κάποια από αυτά να αποφασίσουν να κοιµηθούν µε τον ατζέντη τους ή τον διευθυντή
του πρακτορείου προκειµένου να προωθήσουν την καριέρα τους. Αλλά αυτό
επαφίεται στην ελεύθερη επιλογή των κοριτσιών αυτών. Όσο για τη χώρα µας, η
έκταση του φαινοµένου είναι σαφώς πιο περιορισµένη, αφού είναι µία αγορά µικρή
και κλειστή, στην οποία τα πάντα αποκαλύπτονται πιο εύκολα» αναφέρει ο
κ. Γ. Κουτούλιας, ιδιοκτήτης του πρακτορείου Πλάνετ και πρώην πρόεδρος του
σωµατείου των µοντέλων, το οποίο δεν υφίσταται πλέον.
http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=116718
http://www.openscience.gr/el/news/%CE%B7%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE
%BA%CE%AE-%CE%BC%CF%8C%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%AC%CF%84%CE%B9%CF%82%CF%80%CE%B1%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%AD%CE%BB%CE%B5%CF
%82
104
104
www.ecodesigner.com, http://readingandwritingtexts.pbworks.com,
http://ellinasasfalistis.blogspot.gr/2013/11/4_27.html
105
105
ΜΟ∆Α ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΚΑΝ∆ΑΛΑ
Η µόδα σε κρίση ή η κρίση γίνεται της µόδας;
Ότι η οικονοµική κρίση έχει χτυπήσει και τους µεγάλους οίκους µόδας δεν
είναι κάτι καινούργιο. Πρόσφατα µιλούσαµε για τις χιλιάδες απολύσεις στις οποίες
έχουν προχωρήσει κορυφαίοι οίκοι µόδας και οµορφιάς όπως η Chanel, τα Marks and
Spencer, τα Woolworths, και στις οικονοµικές δυσκολίες που αντιµετωπίζουν η Estee
Lauder, αλλά και τα Benetton, ειδικά µετά τον πόλεµο στη Γάζα.
Ενώ η ιταλική ιδιοκτήτρια εταιρία ειδών µόδας IT Holding SpA ανακοίνωσε
πριν λίγες µέρες ότι υποβάλλει αίτηση για προστασία εν όψει χρεοκοπίας σε ένα από
τα τµήµατά της, καθώς η βιοµηχανία πολυτελών αγαθών έχει χτυπηθεί από την
παγκόσµια πιστωτική κρίση και την µειωµένη ζήτηση. Στο τµήµα αυτό,
συγκεκριµένα, εντάσσονται οίκοι όπως ο Gianfranco Ferre –γνωστός για τα
κοστούµια και τις τουαλέτες του, καθώς και άλλοι οίκοι όπως οι Roberto Cavalli,
Versace, C’N’C Costume National και John Galliano, στους οποίους η IT Holdings
αδυνατεί να αποπληρώσει τις δανειακές υποχρεώσεις της και τα δικαιώµατα στους
σχεδιαστές τους.
Τα χρέη της IT αποτελούν αυτήν την στιγµή εµβληµατικό παράδειγµα του τι
συµβαίνει στην βιοµηχανία πολυτελών ειδών γενικότερα. Γιατί µπορεί οι φίρµες
επώνυµων σχεδιαστών να εκτίναξαν τα κέρδη τους τα τελευταία χρόνια, πουλώντας
σαν τρελές πανάκριβες τσάντες, παπούτσια, γυαλιά ηλίου και ρούχα, αλλά ειδικά
στην ευρωπαϊκή αγορά, ο ρυθµός αυτός ανάπτυξης έχει πέσει δραµατικά. Ένα ακόµα
106
106
παράδειγµα αποτελεί και ο ιταλικός οίκος κοσµηµάτων Bulgari, που ανακοίνωσε πως
οι ετήσιες πωλήσεις του το 2008 έπεσαν από 1.09 δις ευρώ σε 1.08 δις ευρώ, ενώ
µείωση 7% είχαν από τον περασµένο Οκτώβρη έως τον ∆εκέµβρη και τα κέρδη της
Cie.Financière Richemont SA, στην οποία ανήκει η γαλλική Cartier καθώς και
διάφορες ελβετικές φίρµες όπως η Jaeger-Le Coultre.
Ακόµα χειρότεροι είναι οι οιωνοί που προκύπτων σύµφωνα µε έρευνα της
Bernstein Research, η οποία προβλέπει πως µέσα στο 2009 η αγορά πολυτελών ειδών
θα αντιµετωπίσει µείωση των κερδών της έως και 10%.
Back to Black
Τι µπορεί να σηµαίνει αυτό στην πράξη; Και πώς θα καταφέρουν οι
συγκεκριµένοι, αλλά και άλλοι µικρότεροι οίκοι να ανταπεξέλθουν της οικονοµικής
καταστροφής; Μία από τις πρώτες κινήσεις που ήδη φάνηκαν να λαµβάνουν χώρα,
είναι η µείωση των πολυδάπανων ντεφιλέ. Αυτό, άλλωστε, έγινε ιδιαίτερα εµφανές
στην τελευταία Εβδοµάδα Μόδας του Μιλάνου, οι κολεξιόν της οποίας είχαν σίγουρα
στοιχεία από το κλίµα απαισιοδοξίας που πληµµυρίζει τον τελευταίο καιρό τα
«χρυσά» σχεδιαστήρια: Μινιµαλισµός, άνεση και το λεγόµενο recession (υποχώρηση
από τα κραυγαλέα και φανταχτερά και επιστροφή στο διαχρονικά κλασικό).
Αντίστοιχα, back to black θα µπορούσε να τιτλοφορείται και η Εβδοµάδα
Μόδας στο Παρίσι, αφού οι περισσότεροι σχεδιαστές όπως η Miuccia Prada και οι
οίκοι Givenchy και Boss, διάλεξαν το µαύρο ως κυρίαρχο χρώµα στις κολεξιόν τους
για τον χειµώνα σπρώχνοντας στο πολύ πίσω µέρος της γκαρνταρόµπας τους
οτιδήποτε φανταχτερό.
Ενώ δεν είναι λίγοι και αυτοί που, εξίσου αισιόδοξα, βλέπουν την τρέχουσα
κατάσταση ως µία πηγή έµπνευσης και ευκαιρία για ανακατάταξη των
προτεραιοτήτων στον κόσµο της µόδας. «Το χρώµα είναι ζωτικό σε περιόδους
κρίσης» είπε πρόσφατα η σχεδιάστρια για το ανδρικό τµήµα των Hermes Veronique
Nichanian. «Τα πράγµατα δεν θα γίνουν καλύτερα αν όλοι ντύνονται στα µαύρα
ή στα γκρι. Η οµορφιά θα σώσει τον κόσµο». Ενώ ο Franck Boclet, στυλίστας του
οίκου Ungaro προσθέτει «Σε εποχές κρίσης είναι που προκύπτουν οι πιο άγριες ιδέες.
Τώρα πρέπει να φανούµε πιο δηµιουργικοί από ποτέ».
107
107
Τι να περιµένουµε λοιπόν;
Είτε µε χρώµα ή χωρίς, η ερχόµενη Άνοιξη αλλά και ο Χειµώνας, αναµένεται
-ενδυµατολογικά τουλάχιστον- να διατηρήσουν ένα πολύ πιο κλασικό ύφος από
άλλες χρονιές. Οι ανέκαθεν ριζοσπαστικοί σε θέµατα τάσεων οίκοι, µάλιστα,
αρνούµενοι ίσως να χαρακτηριστούν συντηρητικοί, πρόκειται να στραφούν στην
δεκαετία του ‘60 και του ’70, δίνοντας σε όσους από εµάς έτσι κι αλλιώς δεν θα
µπορούσαµε να αποκτήσουµε τις δηµιουργίες τους, την εναλλακτική να ξεθάψουµε
από
τα
πατάρια
τα
παντελόνια-καµπάνες
της
µαµάς
µας.
Επιχειρηµατικά µιλώντας, το private labeling έχει σίγουρα εδραιωθεί σε πολλά
εµπορικά πολυκαταστήµατα -του εξωτερικού τουλάχιστον- τα οποία πλέον
δηµιουργούν, πωλούν και προωθούν τα δικά τους ρούχα, αντί να περιµένουν κέρδη
από τα πανάκριβα προϊόντα των οίκων που φιλοξενούνται σε αυτά. Μην σας φανεί,
λοιπόν, απίθανο αν το Attica ή το Golden Hall, παραδείγµατος χάριν, λανσάρει στο
µέλλον την δική του σειρά προϊόντων, η οποία σχεδιαστικά και ποιοτικά τουλάχιστον
δεν θα διαφέρει σχεδόν καθόλου από τα προϊόντα των οίκων Burberry και Missoni
που
φιλοξενεί,
αλλά
θα
είναι
πολύ
φθηνότερη.
Τέλος, και σ’αυτό συµφωνούν όλοι, η µεγαλύτερη αλλαγή που πρόκειται να
γίνει εµφανής στο µέλλον είναι το τέλος της εποχής του γκλάµουρ. Η έµφαση στην
λάµψη και την χλιδή δείχνει να στρέφεται σιγά-σιγά στην οµορφιά του κλασικού και
του λιτού ίσως και του µίνιµαλ -του πιο ρεαλιστικού και ανθρώπινου δηλαδή. Τώρα
κατά πόσο κάτι τέτοιο θα µεταφραστεί και σε πιο «µίνιµαλ» και ρεαλιστικές τιµές,
µένει να φανεί. Γιατί διαφορετικά, όσο έντονη κι αν αποδειχθεί η αλλαγή αυτή, για
τους περισσότερους από εµάς θα αποτελέσει ένα ακόµα άπιαστο trend.
http://www.in2life.gr/everyday/modernlife/article/163487/h-moda-se-krish-h-h-krishginetai-ths-modas.html,
108
108
ΜΟ∆Α ΚΑΙ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ
Ξεφυλλίζοντας διάφορα περιοδικά το µάτι
πέφτει σε αποσκελετωµένα
µοντέλα. Άραγε τα ίδια τα µοντέλα έχουν καταλάβει ότι είναι άρρωστα;
∆υστυχώς η απάντηση είναι όχι… Η µανία που έχει καταντήσει µόδα, επηρεάζει
χιλιάδες κοριτσάκια στην τρυφερή περίοδο της εφηβείας τους που πρότυπά τους είναι
αυτά τα µοντέλα και όνειρό τους είναι να αποκτήσουν αυτό το σώµα που στα µάτια
τους φαντάζει ιδανικό και τέλειο… όταν όµως φτάνουν στο σηµείο να διαγράφονται
τα κόκαλά τους µόνο τέλειο δεν είναι.
Σύµφωνα µε µελέτες 40% των κοριτσιών ηλικίας 13-21 ετών πάσχουν από
νευρική ανορεξία. Νευρική ανορεξία είναι η αρρώστια που χτυπά την πόρτα σε
κοπέλες που προσπαθούν να χάσουν µανιωδώς κιλά σε σηµείο να µην τρώνε τίποτα
µε αποτέλεσµα ο οργανισµός να µη δέχεται και την ελάχιστη ποσότητα τροφής. Οι
γυναίκες που πάσχουν από ανορεξία χαίρονται που χάνουν συνέχεια κιλά γιατί έτσι
νιώθουν πιο όµορφες και πιο ελκυστικές µε αποτέλεσµα όταν πια φτάνουν να
ζυγίζουν λίγα κιλά να µην καταλαβαίνουν ότι έχουν πρόβληµα… Οι λόγοι που
οδηγούν τα άτοµα αυτά σε αυτήν την κατάσταση είναι πολλοί. Ανασφάλεια για την
εξωτερική εµφάνιση, πικρόχολα σχόλια για τα κιλά τους, η µόδα του πολύ λεπτού
µοντέλου, η ικανότητα να αρνηθούν στην πείνα καθώς και τα νέα πρότυπα που
πλασάρουν τα σύγχρονα µέσα (internet κλπ) είναι µερικοί από αυτούς.
Το πιο δύσκολο όµως είναι να παραδεχτεί το άτοµο ότι πάσχει από νευρική
ανορεξία. Οι κοπέλες για να µπορέσουν να συνειδητοποιήσουν το πρόβληµά τους
χρειάζονται τις συµβουλές και την υποστήριξη των κοντινών τους προσώπων. Η
109
109
οικογένεια και οι φίλοι είναι αυτοί που µπορούν καλύτερα σιγά σιγά και µε σωστές
κινήσεις να τους βγάλουν από αυτό το αδιέξοδο.
Όταν το στάδιο είναι αρκετά προχωρηµένο, η ιατρική παρακολούθηση και η
νοσηλεία είναι απαραίτητη. Υπάρχουν και ειδικά κέντρα φροντίδας ατόµων που
πάσχουν από νευρική ανορεξία. Ωστόσο πολλοί διάσηµοι είναι αυτοί που έχουν
εξοµολογηθεί ότι είχαν νευρική ανορεξία και υγιείς πλέον βοηθούν εθελοντικά τα
κέντρα αυτά.
Η έγκυρη διάγνωση µπορεί να αποδειχτεί σωτήρια. ∆υστυχώς µικρό ποσοστό
των περιπτώσεων όταν η κατάσταση είναι αρκετά προχωρηµένη καταλήγει σε θάνατο
καθώς τα περισσότερα ζωτικά όργανα έχουν ατροφήσει. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις
όπως η κατάθλιψη είναι πολύ πιθανές και εµφανίζονται στα περισσότερα άτοµα που
πάσχουν από νευρική ανορεξία.
Πρέπει επιτέλους να σταµατήσουµε να βλέπουµε την τροφή σαν εχθρό γιατί
αν δεν τρεφόµαστε σωστά τα αποτελέσµατα θα είναι βλαβερά για την υγεία µας.
Μπορεί να µην έχουν όλες οι γυναίκες το σώµα που έχουν οι σταρ του Hollywood
και τα µοντέλα αλλά το µόνο σίγουρο είναι ότι όλες έχουν µια ξεχωριστή και
πανέµορφη προσωπικότητα που δεν χρειάζεται να κοιτάξεις στον καθρέφτη για να
την προσέξεις…
http://seven-us.blogspot.gr/2011/04/blog-post_14.html,
110
110
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
«Αυτό είναι της µόδας» , µία έκφραση που ακούγεται πολύ συχνά όταν
θέλουµε να δείξουµε ότι µία τάση έχει υιοθετηθεί από ένα µεγάλο ποσοστό του
κοινωνικού συνόλου. Αν και οι τάσεις αυτές µπορούν να αφορούν διαφόρους τοµείς
από τη µουσική µέχρι και τη διακόσµηση του σπιτιού, έχουµε συνηθίσει να
εστιάζουµε στον ενδυµατολογικό τοµέα και σ’ αυτόν της υπόδησης.
Επαγγέλµατα όπως η µοδίστρα και ο τσαγκάρης γνώρισαν µέρες λαµπρές, οδηγώντας
τη µόδα της εποχής τους, πριν εµφανιστούν οι πρώτες µικρές βιοτεχνίες παραγωγής
φασόν (ίδιων) ρούχων.
Κατόπιν η έλευση των πολυκαταστηµάτων κυρίως στις µεγάλες πόλεις φέρνει
έναν άλλο αέρα στη µόδα αφού οι επιχειρήσεις αυτές εισάγουν ρούχα και παπούτσια
από το εξωτερικό, προσφέροντας στους Έλληνες τη δυνατότητα να προσεγγίσουν
την υπόλοιπη Ευρώπη.
Την εποχή εκείνη ξεκινούν στην Ελλάδα ανοίγοντας ένα άλλο µεγάλο
κεφάλαιο στη µόδα οι πρώτοι Έλληνες σχεδιαστές. Πολλοί απ’ αυτούς ταλαντούχοι
άνθρωποι µε πάθος για το σχέδιο κυρίως όσον αφορά τα γυναικεία ρούχα,
συµβάλλουν µε τον τρόπο τους στην οικονοµία και την προβολή της Ελλάδας µέσα
από τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αλλά και
µέσα από τον κόσµο που απασχολούν στις επιχειρήσεις τους. ∆υστυχώς αρκετές από
τις επιχειρήσεις αυτές όπως αποδείχθηκε στα τωρινά χρόνια της οικονοµικής κρίσης
δεν είχαν στηθεί βάσει ενός σωστού προγραµµατισµού, µε αποτέλεσµα να
καταρρεύσουν, θάβοντας στα συντρίµµια τους τόσο τους δηµιουργούς τους όσο και
τις ζωές εκατοντάδων ανθρώπων που δούλευαν σ’αυτές.
Φυσικά δεν µπορούµε να αρνηθούµε ότι υπάρχουν σχεδιαστές που δούλεψαν
και δουλεύουν οργανωµένα όχι µόνο διατηρώντας τις επιχειρήσεις τους ανθηρές αλλά
και υιοθετώντας νέες τάσεις όπως αυτή των «πράσινων» ρούχων, δηλαδή των ρούχων
που παράγονται από ίνες που δεν είναι συνθετικές αλλά προέρχονται από φυτά όπως
µπαµπού και καλαµπόκι. Επίσης πολλοί αξιοποιώντας τις υπηρεσίες του διαδικτύου
στράφηκαν στο ηλεκτρονικό εµπόριο, προβάλλοντας και πουλώντας τις δηµιουργίες
τους σε πολύ περισσότερο κόσµο και σε κάποιες περιπτώσεις και σε καλύτερες τιµές.
Η µόδα και η βιοµηχανία πίσω από αυτή δεν µπορούµε να αρνηθούµε ότι
συνέβαλλε στη οικονοµία της χώρας. Παράλληλα όµως µέσα στους κόλπους της
αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται παρασιτικά φαινόµενα όπως αυτά της πορνείας και
111
111
της χρήσης ναρκωτικών. Νέοι άνθρωποι που ασχολούνται µε το µόντελινγκ, συνήθως
άτοµα που ακόµη δεν έχουν τελειώσει ούτε το σχολείο, γοητευµένα από τον
φανταχτερό τρόπο ζωής (υψηλές αµοιβές, ταξίδια, φώτα, θαυµασµός) πέφτουν
θύµατα κυκλωµάτων που τα ωθούν στην πορνεία και τα ναρκωτικά, κάνοντας τους
τελικά όµηρους του ίδιου τους του ονείρου τους που σταδιακά µετατρέπεται σε
εφιάλτη.
Η µόδα και η ακραία προβολή των ανθρώπων που την υπηρετούν συνέβαλλε
αποφασιστικά στην υιοθέτηση µόλις λίγα χρόνια πριν ενός υπερφίαλου και ανούσιου
και τελικά επίπλαστου προτύπου ζωής, που αναλώνονταν σε ακριβά ρούχα, σπίτια,
αυτοκίνητα και ξέφρενα πάρτι.
Η ίδια αυτή βιοµηχανία οδηγεί νεαρές κοπέλες σε βέβαιο θάνατο, ζητώντας από
αυτές να κατεβάσουν τα κιλά τους ώστε να αποκτήσουν τις ιδανικές αναλογίες µίας
σανίδας. Καταπληκτικά ρούχα πάνω σε σκελετωµένους ανθρώπους που ζουν και
κινούνται µε ψυχοφάρµακα και µισό µήλο.
Ας κρατήσουµε τη θετική πλευρά της µόδας αυτή των σχεδιαστών που πέρα
από δηµιουργίες που θα φορεθούν µόνο από λίγους, συµβάλλουν για παράδειγµα
µέσα από το σχεδιασµό των κουστουµιών µίας παράστασης.
112
112
http://www.pemptousia.ru/2013/11/%D0%BF%D1%83%D1%82%D1%8C-%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B1%D1%8F/
113
113

κάνοντας κλικ εδώ - KRITONOY UNITY CENTER

"Ενεργός Ευρωπαϊκή Μνήμη" Η Δολοφονία της

ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ - Scientology Volunteer Ministers

Nέος γύρος απεργιών - Opti

kοινωνικο μυθιστορημα

Türkçe ve Yunanca Ortak Kelimeler, Terimler ve Atasözleri

Σχεδιασμός και υλοποίηση νέων υπηρεσιών στην

Κάντε κλίκ στην παραπάνω εικόνα και κατεβάστε δωρεάν το νέο μας

«Aν δεν ανοίξετε τα μάτια σας για να δείτε, στο τέλος θα τα κλείσετε για

Τεύχος 130

Φύλλο#256 10/01/2015 - Attikipress.gr |Ηλεκτρονική ενημέρωση

Ανήλικοι µε εισαγγελική εντολή

Φύλλο 1416/18.9.2014

Ο μεγαλύτερος ιδιωτικός Τραπεζικός όμιλος

PDF - Asfalistiko marketing