Tεύχος 35 - Φεβρουάριος 2014
υγεία > ψυχολογία > διατροφή
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Βρεφική φροντίδα
ΣΑΡΑΚΟΣΤΙΑΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙ
Μύθοι και αλήθειες
ΣΤΑΘΗΣ ΓΚΟΝΟΣ
Ποια είναι
η πραγµατική
σας ηλικία;
ΗΣ
ΑΚ
Σ
ΠΟ
Ν
Ι
ΤΑ
ΡΕ
ΔΩ
Ε
ΕΜ
ΑΝ
ΔΙ
ΤΥ
Κ
gr
.
ve
iti
s
po
fe
.li
w
w
w
ΤΟ
Ε
Μ
ΑΝ
ΤΗ
Ι
ΥΡ
www.lifepositive.gr
ΣΤΑΘΗΣ ΓΚΟΝΟΣ
Ποια είναι η πραγµατική
σας ηλικία;
48
6
8
12
16
Η ΦΡΟΝΤΙ∆Α
> ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΒΡΕΦΙΚ
18
25
Μαθήματα...
ύπνου!
μητρικόσ
θηλασμόσ
βρεφικό
μασάζ
δέρμα
10 συμβουλές
για γερά...
παιδιά
life positive > life positive > life positive > life positive >
life positive
43
Περιεχόμενα
42
EDITORIAL
AGENDA
ΑΠΟΡΙΕΣ
> Για τη γυναίκα & το σεξ
ΥΓΕΙΑ
> Φούσκωμα και πρήξιμο μετά το φαγητό;
Υπάρχει λύση!
∆Ρ ΣΤΑΘΗΣ ΓΚΟΝΟΣ
> Ποια είναι η πραγματική σας ηλικία;
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΒΡΕΦΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ∆Α
> 8+1 απορίες για τον μητρικό θηλασμό
> Φροντίδα για το βρεφικό δέρμα
> Βρεφικό μασάζ
> Μωρό: Μαθήματα... ύπνου!
> 10 συμβουλές για γερά... παιδιά
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
48
54
58
58
60
54
60
62
64
66
70
72
life positive > life positive > life positive > life positive > life positive
42
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
> Όταν η εικόνα σώματος γίνεται «φυλακή»...
∆ΙΑΤΡΟΦΗ
> Μύθοι & αλήθειες για το τραπέζι της Σαρακοστής
ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ
> «Ο Άλλος άνθρωπος»: Δωρεάν φαγητό για όλους
VENI, VIDI
> Booktalks: Πάμε στο Φάληρο για (βιβλίο και)
καφέ...
PET LOVE
> Ο μύθος του κυριαρχικού σκύλου
ΟΜΟΡΦΙΑ
> Beatific: Η επιστήμη συναντά την ομορφιά
ΝΕΑ
> Μικρά & πρακτικά
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΛΕΞΗ
Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ
> Βήχας, το ενοχλητικό
σύμπτωμα του χειμώνα
του
Το επόµενο τεύχος
> Life > Positive <
θα κυκλοφορήσει
στις 30 Μαρτίου
www.lifepositive.gr
>Life>Positive<
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚΔΟΣΗ
> Μ. ΠΙΤΣΙΛΙ∆ΗΣ Α.Ε.
Αγ. Νικολάου 102,
16674 Γλυφάδα
Τηλ: 210 8947002,
Fax: 210 8941551
e-mail: [email protected]
www.pitsilidis.gr
ΕΚΔΟΤΗΣ
> Μιχάλης Πιτσιλίδης
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
> Νινέττα Βατικιώτη
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
> Νεκταρία Καρακώστα
ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
> Βασιλική Κούτσικου
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
> Γιώργος Παναγόπουλος
SENIOR ART DIRECTOR
> Γρηγορία Μαυροειδάκου
ART DIRECTOR
> Μάτα Παρασύρη
ΔΗΜΟΣΙOΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
> Βιβέττα Λαϊνιώτη
> Λυδία Παπαευαγγέλου
ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ
> Σοφία Κολοβού
> Ειρήνη Πιτσιλίδη
ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ
> Σταµάτης Κωνσταντάτος
ΕΙΔIΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
> Όλγα Κοσσυβάκη
> Ορέστης Γιωτάκος, ψυχίατρος
> Γρηγόρης Λάσκαρης, φαρμακοποιός
> Θεόδωρος Ροκκάς, γαστρεντερολόγος
> Χρήστος Ντέλλος, καρδιολόγος
> Κώστας Σπίγγος, νευρολόγος
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
> istockphoto
> shutterstock images
ΕΚΤΥΠΩΣΗ -ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ:
> ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ IRIS A.E.Β.Ε.
Το >Life>Positive< είναι µηνιαίο περιοδικό και διανέµεται δωρεάν, την τελευταία Κυριακή κάθε µήνα, µε τον «Τύπο της Κυριακής»
>
editοrial
του Mιχάλη Πιτσιλίδη
[email protected]
Είσαι για μια μαγνητική;
Σ
την Ελλάδα, όσοι ασχολούμεθα με τα οικονομικά και τις πολιτικές
6
> Life > Positive <
Υγείας, πιστοποιούμε με κάθε τρόπο ότι Σύστημα Υγείας χωρίς Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) όχι μόνο δεν εξυπηρετεί τον πολίτη-καταναλωτή υπηρεσιών υγείας,
αλλά τον ταλαιπωρεί, τον ξοδεύει, σπαταλά και το ίδιο τους πόρους του, με τελικό
αποτέλεσμα δυσαρεστημένους πολίτες, τεράστια δαπάνη, χιλιάδες αχρείαστες εγχειρήσεις και μεγάλη διαφθορά. Μοιάζει, το όλο σύστημα, με τον ιδιοκτήτη τριαξονικού
φορτηγού που το χρησιμοποιεί και ως Ι.Χ., ελλείψει ιδιωτικού αυτοκινήτου!
Στην πράξη, η έλλειψη ΠΦΥ στη Ελλάδα «καλύφθηκε» από τρεις πηγές: (α) τα διαγνωστικά κέντρα, που είναι πλέον περισσότερα από τα περίπτερα, (β) από τα φαρμακεία,
που χορηγούν όλα τα φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή, κάνουν ενέσεις, παίρνουν πιέσεις κ.ο.κ και (γ) από τα νοσοκομεία, που δέχονται κάθε μέρα εκτός από τους λίγους
πραγματικά νοσούντες (όχι πάνω από 10-15% των προσερχομένων) και το σύνολο των
υποχονδριακών, αρρωστομανών, φοβισμένων, τζαμπατζήδων κ.λπ.
Καταφέραμε έτσι, μετά από δεκαετίες αδράνειας και νόμους για ΠΦΥ που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, να έχουμε τα εξής δεδομένα: 6,1 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους, έναντι 3,1 στον ΟΟΣΑ. Δηλαδή τους διπλάσιους γιατρούς απ΄ όσους χρειαζόμαστε. Αλλά
επειδή δεν οργανώσαμε ΠΦΥ, έχουμε τους λιγότερους γενικούς γιατρούς, 4.5% στο
σύνολο των γιατρών, έναντι 26% στον ΟΟΣΑ και 50% στη Γαλλία! Εξαιτίας του υπερπληθωρισμού ιατρών με ειδικότητες, κάθε χρόνο αναλογούν στην Ελλάδα 320 αξονικές τομογραφίες ανά 1000 κατοίκους, όταν στον ΟΟΣΑ είναι 132 και στη Γερμανία
49! Παγκόσμιο ρεκόρ κατέχουμε επίσης και στις μαγνητικές τομογραφίες, με 98 ανά
1000 κατοίκους ετησίως, έναντι 47 στο ΟΟΣΑ και 17 στη Γερμανία...
Τα ίδια ισχύουν και σε άλλες μοδάτες και χλιδάτες εξετάσεις, εντελώς άχρηστες στην
πλειονότητά τους, όπως οι οστικές πυκνότητες, οι μαστογραφίες, οι ψηφιακές στεφανιογραφίες, οι PET, τα μπουκέτα εξετάσεων θυρεοειδούς, τα PSA κ.ο.κ. Είναι περισσότερο από βέβαιο, επομένως, ότι θα μπορούσαμε με πολύ πολύ απλά μέσα να
μειώσουμε κατά 50-60% τις εξετάσεις που πληρώνει ο ΕΟΠΥΥ, εξοικονομώντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Πώς; Βάζοντας πολύ απλά και αποτελεσματικά
φίλτρα στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση της ΗΔΙΚΑ, όσον αφορά στο ποιοι δικαιούνται, για ποιους λόγους και πόσο συχνά να κάνουν ποιες εξετάσεις.
Αντί αυτών των απλών μέτρων, που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν αύριο το πρωί,
έχουμε παραπέμψει την όλη υπόθεση στο colpo grosso που φέρει το βαρύγδουπο
όνομα «θεραπευτικά πρωτόκολλα». Είναι σαν να έχει πάρει φωτιά το σπίτι σου κι εσύ
να επιμένεις πως πριν αρπάξουμε τους κουβάδες να σβήσουμε τη φωτιά, προηγούνται υποχρεωτικά τα ...αναλυτικά σεμινάρια πυρόσβεσης! Έτσι μαζεύονται οι γιατροί που έχουν απόλυτο συμφέρον σε φουλ εξετάσεις, φάρμακα με τη χούφτα κ.λπ.
κ.λπ. να ...βάλουν τάξη στο χάος που οι ίδιοι δημιουργούν και να εξοικονομήσουν
πόρους για τον ΕΟΠΥΥ, κόβοντάς τους από τους εαυτούς τους... Τόση αφέλεια; <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
agenda
έως 13 Απριλίου
JECT»
«PASSPORT PRO
αγµατεύεται
, το διαφορετικό πρ
ο»
λλ
«ά
το
,
νο
ξέ
Τη σχέση µας µε το
ort project».
παράσταση «Passp
το ταξίδι του µεη µουσικοθεατρική
α φωνή αφηγούνται
µι
ι
κα
ο
άσ
µπ
ό
ικ
µετανάστης και
Ένα ηλεκτρ
ταξίδι όλων µας. Ο
το
ι
λε
τέ
εν
ι
κα
η
τανάστ
η αφορµή για να
ο ταξίδι του γίνεται
αι
βί
ό
ικ
στ
κα
αγ
αν
το
και 20 διασκευµέσα από κείµενα
παρακολουθήσουµε
ά και ethnic το τασύγχρονα, δηµοτικ
τε εν δυνάµει
ασµένα τραγούδια,
είµ
άς. Γιατί όλοι ασ
εµ
ό
απ
ς
νό
θε
κα
υ
ξίδι το
ι µέσα κι έξω απ΄
οι ξένοι είµαστε κα
όλ
τί
για
,
ες
στ
νά
τα
µε
Αφρικανό µέχρι
τον Κούρδο και τον
τις πατρίδες... Από
που ξενιτεύεται
υ '22 και τον Έλληνα
τον Μικρασιάτη το
πάλι σήµερα...
Κωσταρής
ερµηνεία: Γιάννης
Τραγούδι, κείµενα,
, piano:
ps
loo
έ,
εφ
αναλογικά
Ηλεκτρικό µπάσο,
ς
Απόστολος Καλτσά
ίνη Σιόβα
ντ
λε
Βα
:
ία
εσ
, Αθήνα,
Σκηνοθ
Πηγής 86, Εξάρχεια
ου
όχ
οδ
Ζω
,
87
Zp
ύ:
Πο
logspot.com
tp://www.zita-p87.b
τηλ. 6980665404, ht
ή στις 21:00.
Πότε: Κάθε Κυριακ
θερη
Πόσο: Είσοδος ελεύ
από 6 Μαρτίου
300:
Η ΑΝΟ∆ΟΣ ΤΗΣ
ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
8
Μετά τη νίκη τους στις Θερµοπύλες, οι Πέρσες
συνεχίζουν την προέλασή τους προς τον ελληνικό νότο. O στρατηγός Θεµιστοκλής (Sullivan
Stapleton) επιχειρεί να ενώσει όλους τους Έλληνες και να εξαπολύσει µια επίθεση που πρόκειται
να αλλάξει τον ρου της περσικής εισβολής. Μόνο
που αυτή τη φορά το πεδίο της µάχης θα είναι στη
> Life > Positive <
θάλασσα. Ο Θεµιστοκλής θα βρεθεί αντιµέτωπος µε τον πολυµελή στρατό του Ξέρξη (Rodrigo
Santoro) και της Αρτεµισίας (Eva Green), της
αιµοδιψούς επικεφαλής του Περσικού Ναυτικού. Η
ταινία αναφέρεται στην τριήµερη ναυµαχία του Αρτεµισίου, η οποία έληξε µε µεγαλύτερες απώλειες
των Περσών, αλλά χωρίς καθαρό νικητή.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
agenda
έως 27 Απριλίου
«ΑΣΤΙΚΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ»
ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙ∆ΩΝ
Μια σειρά φωτογραφιών από αρχιτεκτονικές λεπτοµέρειες αθηναϊκών κτιρίων του Μοντέρνου Κινήµατος παρουσιάζεται µέχρι τις
27 Απριλίου, στο Μουσείο Ηρακλειδών, στην έκθεση της Ανθής
Ξενάκη µε τίτλο «Αστική Γεωµετρία». Κατά την τελευταία δεκαετία πριν την έκρηξη του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου, η αθηναϊκή
αρχιτεκτονική αποµακρύνεται υφολογικά από τον νεοκλασικισµό,
για να υιοθετήσει τις νεωτεριστικές τάσεις που επικρατούν στην
Ευρώπη. Οι Έλληνες αρχιτέκτονες αντλούν την έµπνευσή τους
από τις εκφράσεις της art deco. Γεωµετρικά και φυτικά µοτίβα,
σφυρήλατες σιδεριές και επιχρωµιωµένες επιφάνειες συνθέτουν
τις λεπτοµέρειες σε κάθε είσοδο κτιρίου.
Πού: Μουσείο Ηρακλειδών, Ηρακλειδών 16, Θησείο,
τηλ. 210 3461981, http://www.herakleidon-art.gr
Πότε: Παρασκευή: 13:00 - 21:00,
Σάββατο - Κυριακή: 11:00 - 19:00
Πόσο: Είσοδος ελεύθερη
έως τέλη Απρ
ιλίου
«ΑΝΤΕ ΨΥΧΟ
ΣΚΟΤΩΣΕ Μ ΥΛΑ ΜΟΥ,
Ε!»
10
> Life > Positive <
Το έργο, σε σ
κηνοθεσία Ε
λένης Γερασ
είναι η ιστορί
ιµίδου
α δύο χήρων,
που συµβιώνο ,
τις αναµνήσει
υν µε
ς τους, αλλά
ονειρεύοντα
έρωτα, ο οποί
ι τον νέο
ος όµως αργ
εί να τους χτ
πόρτα. Ο πολ
υπ
υβραβευµέν
ος Τούρκος σ ήσει την
Αζίζ Νεσίν, µ
υγγραφέας
ε το ιδιαίτερ
ο χι
την απώλεια
και τη µοναξι ούµορ του, µιλά για
ά, τη θύµηση
µνήµη, αλλά
και
κυρ
κυριαρχεί στη ίως για τη λαχτάρα του έρ τη
ν καθηµεριν
ωτα που
ότητα και τη
δύο γυναικώ
ζωή των
ν, την ώρα π
ου π
σταντινούπολ
η πλανάται ο άνω από την Κωντρ
ενός διεστρα
µµένου σεξισ όµος για την ύπαρξη
τή δολοφόνου
στραγγαλίζε
ι µοναχικές
, ο οποίος
γυναίκες.
Παίζουν: Μα
ίρη Ιγγλέση,
Γιάννη Τσιώµ
και Τζένη Οικ
ου
ον
Πότε: Κάθε Τε όµου
τάρτη και Κυρ
κάθε Παρασ
κευή και Σάβ ιακή στις 18:30,
βατο στις 21
Πού: Θέατρο
:00
«Ε
Λέσβου 8 (ύψ λεύθερη Έκφραση»,
ος Πατησίων
212), Κυψέλ
τηλ. κρατήσεω
η
ν:
Πόσο: 10 ευρώ 210-8645400
>
υγεία
91
+
Απορίες για
τη γυναίκα &
το σεξ
Η σεξουαλικότητα κάθε γυναίκας αποτελεί ένα
από τα βασικότερα στοιχεία της προσωπικότητάς
της. Για να την εκφράσει όμως, είναι σημαντικό
να είναι υγιής. Ο μαιευτήρας- χειρουργός
γυναικολόγος, κ. Παναγιώτης Χριστόπουλος,
απαντά σε όλες τις απορίες για τη σεξουαλική
υγεία της σύγχρονης γυναίκας.
12
1
Πώς θα διαφυλάξει μια γυναικα τη σεξουαλική της
υγεία;
Πρέπει, από νεαρή ηλικία, να έχει σωστή πληροφόρηση για τους
κινδύνους που πρέπει να αποφεύγει και τους τρόπους για να
προστατεύεται. Η σωστή συνεργασία με τον γυναικολόγο, που
πρέπει να χαρακτηρίζεται από εμπιστοσύνη και αλληλοσεβασμό,
είναι το «κλειδί». Ο γυναικολόγος
θα «εκπαιδεύσει» τη γυναίκα στους κανόνες σωστής
υγιεινής κατά τις ημέρες της
περιόδου και στην καθημερινότητά της, θα συμβουλέψει
τη γυναίκα για το πώς πρέπει
να προστατευτεί από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα
(ΣΜΝ), που έχουν σοβαρότατες συνέπειες, ενώ θα
> Life > Positive <
βοηθήσει τη γυναίκα να βρει τη μέθοδο αντισύλληψης που της ταιριάζει.
Σημαντικός είναι ωστόσο, και ο προληπτικός
έλεγχος των γυναικών με τεστ Παπανικολάου,
υπερηχογράφημα, μαστογραφία και άλλες
εξετάσεις, ώστε να αντιμετωπιστούν έγκαιρα
και αποτελεσματικά νοσήματα που μπορεί να
επηρεάσουν δραματικά τη σεξουαλική και τη
γενική της υγεία.
2
Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να
ξεκινήσει μία γυναίκα τη σεξουαλική
της ζωή;
Συγκεκριμένη ηλικία δεν υπάρχει. Κάθε γυναίκα,
είτε είναι έφηβη είτε σε μεγαλύτερη ηλικία, πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στο ρόλο
της, τόσο σωματικά, όσο και ψυχοσυναισθηματικά. Σημαντικό είναι η κοπέλα, πριν ξεκινήσει τη
σεξουαλική της δραστηριότητα, να έχει εφοδιαστεί με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, για
το πώς μπορεί να προστατέψει τον εαυτό της.
3
Και μέχρι ποια ηλικία μπορεί να είναι
σεξουαλικά ενεργή;
Δεν υπάρχει όριο. Όσο η γυναίκα νιώθει καλά με
το σώμα της και με τον σύντροφό της μπορεί να
έχει σεξουαλική δραστηριότητα. Πολλές φορές
μάλιστα η γυναίκα, όσο περνούν τα χρόνια,
μαθαίνει καλύτερα το σώμα της και τις επιθυμίες της και ξέρει τι ακριβώς αναζητά στο σεξ.
Προσοχή χρειάζεται σε παθολογικά προβλήματα, όπως π.χ. καρδιοπάθεια ή υπέρταση, όπου
χρήσιμη είναι η συμβουλή του γιατρού.
4
Ποια είναι τα συνηθέστερα σεξουαλικά
προβλήματα της γυναίκας;
Το πιο συχνό είναι τα ΣΜΝ, που οφείλονται σε
μικρόβια ή ιούς. Οι κοινές κολπίτιδες μπορεί
να επηρεάσουν τη σεξουαλική ευχαρίστηση
της γυναίκας, προκαλώντας ερεθισμό και πόνο
κατά την επαφή.Τα κονδυλώματα δημιουργούν
άγχος και προβλήματα στην αυτοπεποίθηση της
γυναίκας, ενώ ο ιός του έρπητα έχει δραματικές
εκδηλώσεις, που καταργούν κάθε σεξουαλική
διάθεση.
Με τη σωστή καθοδήγηση από τον γυναικολόγο,
η γυναίκα θα καταλάβει πόσο σημαντική είναι η
χρήση του προφυλακτικού σε κάθε επαφή, από
την αρχή έως το τέλος της. Επίσης, θα μάθει τα
οφέλη του εμβολιασμού κατά του ιού των κονδυλωμάτων και κατά της ηπατίτιδας.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
www.onlime.gr
¥åëïàòáóå ôá ðÞäéá óïù!
ºÀìôóå÷ äéáâáõíéóíÛîè÷ óùíðÝåóè÷
ëáé ëòÛíá áîáëïàæéóè÷ VARISAN.
¸ ïòõïóôáóÝá, è ëáõéóôéëÜ úöÜ ëáé è ðïìàöòè
âÀäéóè, ðòïëáìïàî ðÞîï, áÝóõèóè âÀòïù÷ ëáé
ðòÜêéíï óôá ëÀôö Àëòá. Ãé ëÀìôóå÷ VARISAN LUI
áðïôòÛðïùî ôè óùóóñòåùóè ôïù áÝíáôï÷ óôá ëÀôö
Àëòá, ðòïìáíâÀîïùî ôè ìåéôïùòçéëÜ áîåðÀòëåéá
ôöî æìåâñî ëáé ôè äèíéïùòçÝá ëéòóñî, ðòïóôáôåàïùî
áðÞ ôèî åíâïìÜ óôá áåòïðïòéëÀ
ôáêÝäéá ëáé êåëïùòÀúïùî ôá ðÞäéá.
¸ ëòÛíá VARISAN, áîáëïùæÝúåé
ôá ðÞäéá áðÞ ôï ðòÜêéíï, ôè
äùóæïòÝá ëáé ôïî ëîèóíÞ ðïù
ðòïëáìïàî ôá ðòïâìÜíáôá íéëòoëùëìïæïòÝá÷ ëáé ðòïóæÛòåé íÝá
áÝóõèóè øáìÀòöóè÷.
£á ôá âòåÝôå óôá æáòíáëåÝá ëáé
óôá ëáôáóôÜíáôá ïòõïðáéäéëñî.
AðïëìåéóôéëÞ÷ AîôéðòÞóöðï÷ ¶ììÀäï÷ Vican Á. °îáçîöóôÀëè÷ °E
Tèì 210 2848001-4 [email protected] www.vican.gr
>
υγεία
9+1 απορίες για τη γυναίκα & το σεξ
5
Μειωμένη επιθυμία. Πότε
εμφανίζεται και πώς αντιμετωπίζεται;
7
Συνήθως οφείλεται σε κοινωνικά/
οικογενειακά προβλήματα ή στην
εμμηνόπαυση. Κατά την περίοδο της
εμμηνόπαυσης, η γυναίκα αισθάνεται μειωμένη σεξουαλική επιθυμία,
λόγω της πτώσης των ορμονών της.
Η ξηρότητα του κόλπου μειώνει τη
διάθεση της γυναίκας για σεξουαλική
επαφή, που καθίσταται επώδυνη,
ενώ το σώμα της που αλλάζει και η
απουσία περιόδου, της δημιουργούν
ανασφάλεια σχετικά με τη γυναικεία
της φύση.
Ωστόσο, σήμερα υπάρχουν φάρμακα που αποκαθιστούν την ορμονική
ισορροπία και διορθώνουν τόσο την
ξηρότητα του κόλπου, όσο και την
πτώση της libido.
Δεν ταιριάζει η ίδια μέθοδος αντισύλληψης σε μια γυναίκα με μόνιμη
σχέση και σε μια με συχνή εναλλαγή
ερωτικών συντρόφων. Δεν μπορεί
να χρησιμοποιούν την ίδια μέθοδο
μια φοιτήτρια που σπουδάζει σε
άλλη πόλη και έχει ερωτικές επαφές
κάθε δύο μήνες, με μια γυναίκα που
έχει καθημερινά ερωτικές επαφές.
Δεν είναι κατάλληλη η ίδια μέθοδος
αντισύλληψης για μια γυναίκα π.χ.
με σακχαρώδη διαβήτη ή διαταραχές στην πήξη του αίματος, με μια
απόλυτα υγιή. Κάθε γυναίκα πρέπει
να επιλέγει, μαζί με τον γυναικολόγο
της, τη μέθοδο που ταιριάζει περισσότερο στις δικές της ανάγκες και
ιδιαιτερότητες.
Δυστυχώς, στη χώρα μας το ποσοστό των γυναικών που χρησιμοποιεί
αποτελεσματικά μια αντισυλληπτική
μέθοδο είναι πολύ χαμηλό, λόγω
κακής ενημέρωσης και εφαρμογής
και κακής συμμόρφωσης.
6
Ποια συμπτώματα θα πρέπει
να την οδηγήσουν άμεσα
στον γιατρό;
14
• Ο ερεθισμός, η αυξημένη παραγωγή κολπικών υγρών, η δυσοσμία των
γεννητικών οργάνων, η «φαγούρα»,
ο πόνος κατά την επαφή κ.λπ., τα
συχνότερα δηλαδή συμπτώματα της
μικροβιακής κολπίτιδας. Οι κολπίτιδες που παραμένουν αδιάγνωστες
ή αθεράπευτες επί μακρόν, μπορεί
να επιτρέψουν σε κάποια μικρόβια
να προχωρήσουν από τον κόλπο στο
εσωτερικό της μήτρας και να φτάσουν στις σάλπιγγες, προκαλώντας
φλεγμονή και απόφραξή τους. Η
κατάσταση αυτή είναι μια από τις
συχνότερες αιτίες υπογονιμότητας.
• Κάθε δυσμορφία των έξω γεννητικών οργάνων που παραξενεύει τη γυναίκα: π.χ. μικρές φυσαλίδες με υγρό
(μπορεί να οφείλονται στον ιό του
έρπητα) ή μικρά και σκληρά μορφώματα, που μοιάζουν με «σπυράκια»
ή «ελιές» στο χρώμα του δέρματος
(μπορεί να είναι κονδυλώματα).
• Kάθε αιμορραγία ή πόνος στα γεννητικά όργανα ή χαμηλά στην κοιλιά.
> Life > Positive <
Αντισύλληψη: Πώς θα
επιλέξει η γυναίκα τη
μέθοδο που της ταιριάζει;
8
Σεξουαλική λειτουργία. Τι
σχέση έχει με την εικόνα
σώματος της γυναίκας;
Οι γυναίκες που δεν αισθάνονται
καλά με το σώμα τους, συχνά αντιμετωπίζουν με αρνητισμό ή επιφυλακτικότητα την ερωτική επαφή. Η σκέψη
ότι θα μείνουν χωρίς ρούχα απέναντι
στον σύντροφό τους, τούς δημιουργεί
άγχος. Πολλά είναι τα παραδείγματα
γυναικών που, π.χ. λόγω αυξημένου
σωματικού βάρους έχουν ερωτικές
επαφές στο σκοτάδι...
i
9
Το σεξ επιτρέπεται στην
εγκυμοσύνη;
Παλαιότερα πιστεύαμε ότι η σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια της
εγκυμοσύνης μπορεί να βλάψει τη
γυναίκα και το έμβρυο. Σήμερα, έχει
αποδειχθεί ότι η σεξουαλική επαφή
κατά τη διάρκεια της κύησης δεν
προκαλεί κανένα πρόβλημα. Σε συνεννόηση πάντα με τον γυναικολόγο
και αν δεν υπάρχει πρόβλημα στην
εγκυμοσύνη, το ζευγάρι μπορεί να
συνεχίσει να απολαμβάνει τον έρωτα και κατά τη διάρκεια της κύησης.
Πολλοί μάλιστα αναφέρουν ότι η σεξουαλική επαφή είναι πιο απολαυστική αυτούς τους 9 μήνες, καθώς
τα αυξημένα υγρά της εγκυμοσύνης
λιπαίνουν καλύτερα τον κόλπο, η
libido της γυναίκας είναι αυξημένη
και οι μαστοί της μεγαλώνουν.
10
Η υπογονιμότητα ενός
ζευγαριού επηρεάζει τη
σεξουαλική του ζωή;
Ναι, όταν η επίμονη αναζήτηση
της εγκυμοσύνης καταστρέφει
τον αυθορμητισμό της ερωτικής
πράξης. Ο προγραμματισμός των
ερωτικών επαφών με βάση τις
γόνιμες ημέρες, η συνεχής αναζήτηση των αιτιών της υπογονιμότητας, οι πολλαπλές εξετάσεις και ο
φόβος της αποτυχίας γεμίζουν με
άγχος το ζευγάρι και μειώνουν τη
σεξουαλική του διάθεση. Η σωστή
συνεργασία με τον γυναικολόγο,
που με γρήγορες και απλές εξετάσεις θα δώσει απαντήσεις και
λύση στο πρόβλημα, είναι πολύ
σημαντική. <
Παναγιώτης Χριστόπουλος MD, MSc, PhD, IFEPAG
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Ειδικός Γυναικολόγος Παίδων - Εφήβων
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Αθήνα: Μουσών 1 (Λ. Κηφισίας & Κατεχάκη), τηλ. 2106919219
Γλυφάδα: Κύπρου 61 (πλατεία Εσπερίδων), τηλ. 2109680885
Τρίπολη: Ισαάκ & Σολομού 18 (πλ. Πετρινού), τηλ. 2710222225
e-mail: [email protected]
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
υγεία
>
του ∆ρ Στάθη Σκληρού, MD, Δρα Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου
Κρήτης, Δ/ντή Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής, Προέδρου Ελληνικής
Εταιρείας Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Φούσκωμα και πρήξιμο μετά
το φαγητό; Υπάρχει λύση!
Το φούσκωμα στην κοιλιά είναι μια δυσάρεστη κατάσταση, που πολλές
φορές έχει να κάνει με την ποιότητα, την ποσότητα, τις συνήθειες
κατανάλωσης της τροφής μας και, φυσικά, την κατάσταση του
οργανισμού και του πεπτικού συστήματος.
Τ
ο φούσκωμα συνοδεύεται συχνά από κοιλιακό πόνο,
16
ο οποίος άλλες φορές είναι ήπιας μορφής και άλλες φορές αφόρητος και
ξαφνικός. Άλλα κοινά συμπτώματα είναι οι καούρες, τα αέρια, το αίσθημα
βάρους, οι ερυγές, η ναυτία, η δυσκοιλιότητα κ.ά.
Τα βότανα, το περπάτημα μετά το φαγητό, το αργό μάσημα, το άφθονο
νερό, η αποφυγή του καπνίσματος μπορεί να μας βοηθήσουν να μειώσουμε
τα συμπτώματα αυτής της πολύ δυσάρεστης κατάστασης.
Αποφύγετε τροφές που φουσκώνουν, όπως τα όσπρια, τις αγκινάρες, τα
λαχανάκια Βρυξελών, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα ανθρακούχα ποτά,
την μπίρα, τα υποκατάστατα ζάχαρης, το γάλα, το μαλακό τυρί, τα παγωτά
κ.λπ. Όμως θυμηθείτε: Μην τις καταργήσετε εντελώς! Ορισμένες από
αυτές τις τροφές είναι πολύ θρεπτικές και απαραίτητες για την καλή
λειτουργία του οργανισμού μας. Μειώστε το αλάτι και τρώτε μικρά
και συχνά γεύματα.
Κάποιες φορές, που η δυσφορία και ο πόνος είναι αφόρητος,
πολλοί στρέφονται σε φάρμακα, όπως τα αντιόξινα. Τα αντιόξινα, που περιέχουν υδροξείδιο του αργιλίου και υδροξείδιο
μαγνησίου, εμποδίζουν και καθυστερούν την πέψη, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να παραμένει για περισσότερο διάστημα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνιστάται να χρησιμοποιούνται
σκευάσματα που περιέχουν αποκλειστικά και μόνο σιμεθικόνη, όπως το Dulcogas. To Dulcogas με σιμεθικόνη χρησιμοποιείται ευρέως για την αντιμετώπιση του φουσκώματος σε
πολλές χώρες, καθώς έχει άριστο προφίλ ασφάλειας. Δρα
φυσικά και γρήγορα (σε λιγότερο από 15 λεπτά) και δεν
απορροφάται από τον οργανισμό. Γι’ αυτό είναι κατάλληλο για όλες τις πληθυσμιακές ομάδες από 6 ετών και άνω
(ακόμη και για εγκύους, στη γαλουχία, για διαβητικούς). Το
Dulcogas μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί με άριστα αποτελέσματα από όσους πάσχουν από δυσκοιλιότητα, ΣΕΕ και από όσους
κάνουν χρήση υπακτικών και σπασμολυτικών.
Το Dulcogas, της οικογένειας Dulcolax, προσφέρει γρήγορη ανακούφιση από το φούσκωμα μετά το φαγητό, διατίθεται στα φαρμακεία και
συνιστάται από την Εταιρεία Ιατρικών Σπουδών. <
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
συνέντευξη
>της Νεκταρίας Καρακώστα
ΣΤΑΘΗΣ ΓΚΟΝΟΣ
Ποια είναι η πραγµατική
σας ηλικία;
Ξεχάστε την ηλικία που λέει η ταυτότητά σας. «Είμαι όσο φαίνομαι» λένε
μερικοί, «όσο αισθάνομαι» υπερθεματίζουν κάποιοι άλλοι. Τώρα πια, ένα
τεστ, μια απλή εξέταση αίματος, μπορεί να απαντήσει με αντικειμενικό τρόπο
στο ερώτημα «Ποια είναι η πραγματική μου ηλικία;». Για το συγκεκριμένο
τεστ, προϊόν έρευνας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), που
εφαρμόζεται σε ιδιωτικά κέντρα αντιγήρανσης, μας μιλά ο διευθυντής του
Εργαστηρίου Μοριακής & Κυτταρικής Γήρανσης και διευθυντής ερευνών του
ΕΙΕ, Δρ Στάθης Γκόνος. Σύμφωνα με τον κ. Γκόνο, το μυστικό της νεότητας
κρύβεται στον τρόπο ζωής μας και ...στην ελληνική φύση!
Π
οια είναι η πραγματική μας ηλικία;
Τι δείκτες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
για να την προσδιορίσουμε;
Η γήρανση είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία.
Κάθε άνθρωπος γερνάει με διαφορετικούς ρυθμούς,
ενώ ακόμη και τα επιμέρους κύτταρα κάθε ανθρώπου γερνάνε με διαφορετικό ρυθμό. Για να την
προσδιορίσουμε λοιπόν:
Α) Αναλύουμε το μήκος των τελομερών. Tα τελομερή
είναι επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες DNA στα
άκρα των χρωμοσωμάτων μας, που μειώνονται με
την ηλικία. Θεωρούνται το «βιολογικό ρολόι» του
οργανισμού μας.
Β) Προσδιορίζουμε την ποσότητα των οξειδωμένων
πρωτεϊνών στο αίμα μας. Πρόκειται για «κατεστραμμένες πρωτεΐνες», που συσσωρεύονται κατά τη
γήρανση και είναι ιδιαίτερα τοξικές.
Γ) Προσδιορίζουμε την ποσότητα του πρωτεοσώματος. Είναι ο μηχανισμός με τον οποίο ο οργανισμός
μας αποβάλλει τις κατεστραμμένες πρωτεΐνες που
αναφέραμε παραπάνω. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός, όσο ο οργανισμός γερνάει, υπολειτουργεί.
Μακροχρόνιες μελέτες στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
έχουν δείξει, ωστόσο, ότι η ενεργοποίηση του πρωτεοσώματος, μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά
την κυτταρική γήρανση. Δεν είναι τυχαίο που κοινό
χαρακτηριστικό μεταξύ των υγιών αιωνόβιων είναι το
λειτουργικό τους πρωτεόσωμα.
Δ) Προσδιορίζουμε τα επίπεδα της Απολιποπρωτεΐνης J (ApoJ). Η ApoJ αποτελεί δείκτη χρόνιου κυτταρικού stress και διάφορων νοσημάτων που σχετίζονται
με τη γήρανση.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα μετά την
εξέταση;
Η εξατομικευμένη παρακολούθηση- σκοπός δεν είναι να πούμε σε κάποιον πόσο χρονών είναι, σκοπός
είναι να εντοπίσουμε σε ποιους τομείς πάει καλά και
σε ποιους όχι.
Το ΕΙΕ έλαβε μέρος σε ένα μεγάλο ευρωπαϊκό έργο,
μαζί με άλλα 25 ερευνητικά εργαστήρια από όλη
την Ευρώπη, το οποίο μελέτησε 47 διαφορετικούς
δείκτες γήρανσης σε μερικές χιλιάδες Ευρωπαίους,
μεταξύ των οποίων και Έλληνες. Στόχος μας ήταν να
> Life > Positive <
βρούμε ποιοι από αυτούς τους δείκτες είναι φερέγγυοι δείκτες γήρανσης και ποιοι επιμέρους δείκτες
σχετίζονται με τον τρόπο ζωής.
Το εργαστήριό μας πραγματοποίησε λοιπόν μία
μικρής κλίμακας μελέτη, στους δείκτες γήρανσης
που προανέφερα: τα τελομερή και την τελομεράση,
το πρωτεόσωμα, τον μηχανισμό που απομακρύνει
κατεστραμμένες πρωτεΐνες, την ποσότητα των κατεστραμμένων πρωτεϊνών και το ΑpoJ.
Τι καταφέραμε; Να μπορούμε να προσδιορίσουμε, με
λίγα ml αίματος από τον ενδιαφερόμενο, την πραγματική του ηλικία και το πώς λειτουργούν οι επιμέρους
δείκτες του. Επιδίωξή μας είναι η ανάπτυξη θεραπευτικών προσεγγίσεων για τη διόρθωσή τους. Aν δούμε π.χ.
ότι πρωτεόσωμα του ενδιαφερόμενου δεν λειτουργεί
καλά, θα του χορηγήσουμε ενεργοποιητή του πρωτεοσώματος. Έχουμε παραδείγματα ανθρώπων όπου τα
τελομερή δουλεύουν άψογα, αλλά το πρωτεόσωμα δεν
δουλεύει, ή το αντίστροφο.
Θα πρέπει ωστόσο να διευκρινήσουμε, ότι όταν
λέμε θεραπευτικές προσεγγίσεις, δεν εννοούμε
φάρμακα. Δίνουμε έμφαση περισσότερο σε φυσικά προϊόντα. Ήδη «τρέχει» στο εργαστήριο ένα
πρότζεκτ, όπου προσπαθούμε να ταυτοποιήσουμε
φυσικά προϊόντα, ικανά να βελτιώσουν τους δείκτες
που προαναφέραμε.
Τα φυσικά προϊόντα, πέραν του ότι είναι «επίκαιρα»,
δεν έχουν παρενέργειες. Αν δηλαδή βρούμε π.χ. μια
ουσία από την κάππαρη, που περιλαμβάνεται στη
διατροφή μας, η ουσία αυτή θα έχει πολύ λιγότερες
παρενέργειες σε σχέση με κάτι που θα φτιάξουμε
χημικά, στο εργαστήριο.
Υπάρχει λόγος που δίνουμε έμφαση στα φυτικά
προϊόντα. Ας μην ξεχνάμε ότι τα φυτά ζουν σε πολύ
πιο αντίξοες καθημερινές συνθήκες από εμάς τους
ανθρώπους -είναι διαρκώς εκτεθειμένα στις περιβαλλοντικές συνθήκες. Το φυτικό βασίλειο, επομένως, έχει αναπτύξει ένα πολύ καλύτερο αμυντικό
οπλοστάσιο από το ζωικό.
Βέβαια, πολύ σημαντικός είναι και ο τρόπος ζωής.
Η Λιζ Μπλακμπερν, που πήρε το Νόμπελ για την
ανακάλυψη των τελομερών, εφαρμόζει πρωτόκολλα
για τα τελομερή, που συνδυάζουν άσκηση, διατροφή
και σκευάσματα.
19
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
συνέντευξη
∆ρ Στάθης Γκόνος
Μιλήστε μας για το πρωτεόσωμα. Πάνω σε
αυτήν την ανακάλυψη, μια ελληνική εταιρεία ανέπτυξε μία ολόκληρη σειρά καλλυντικών...
Φανταστείτε το πρωτεόσωμα σαν ένα βαρέλι με τρύπα
από πάνω και από κάτω, στο οποίο μπαίνει η κατεστραμμένη πρωτεΐνη και τελικά απελευθερώνονται
αμινοξέα. Είναι στην ουσία ένας «απορριμματοφάγος»,
στον οποίο μπαίνουν οι κακές πρωτεΐνες και βγαίνει
πρώτη ύλη για να φτιάξουμε καλές πρωτεΐνες.
Αυτό το «βαρέλι» απαρτίζεται από 28 γονίδια, ενώ
έχουμε βρει στο εργαστήριο ότι κάποια από αυτά τα
γονίδια, υπολειτουργούν με τη γήρανση, παράγοντας μικρότερη ποσότητα του ενζύμου.
Πώς μπορούμε να το ενεργοποιήσουμε;
Μπορούμε να «βομβαρδίσουμε» το κύτταρο με ουσίες που θα ενεργοποιήσουν το ελαττωματικό
μονοπάτι, ώστε να
αποκαταστήσουμε τη
λειτουργία του και να
έχουμε περισσότερα
και πιο λειτουργικά
πρωτεοσώματα.
Επειδή ωστόσο η
συσσώρευση κατεστραμμένων πρωτεϊνών σχετίζεται, όχι μόνο με τη γήρανση, αλλά και με
ασθένειες της τρίτης ηλικίας, όπως π.χ. τη νόσο του
Alzheimer, η ενεργοποίηση του πρωτεοσώματος,
πέραν της ευζωίας και μακροημέρευσης, ενδέχεται να μπορεί να μας προστατέψει και από τέτοιες
ασθένειες.
Αναζητούμε τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να
ενεργοποιήσουμε το πρωτεόσωμα, κάνουμε μελέτες
σε πληθυσμούς για να βρούμε ακριβώς τι σημαίνει
γήρανση, στον καθένα εξ ημών. Και μέσα από αυτά
τα δεδομένα, να προβούμε κατ’ αναλογία, σε εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
κά μέχρι τα 45-50 μας χρόνια, όσο δηλαδή είμαστε
αναπαραγωγικά γόνιμοι, οι μηχανισμοί άμυνας κάθε
ατόμου παραμένουν ενεργοί. Γιατί η αποστολή του
οργανισμού είναι να μην παράσχει ελαττωματικό
γενετικό υλικό στους απογόνους του.
Όταν παύει όμως η αναπαραγωγική περίοδος, ο οργανισμός αφήνεται στην τύχη του και η δυνατότητα
μεταστροφής των βλαβών, ελαττούται.
Άρα, μέχρι τα 50 πρέπει να προσέχει κανείς τον
εαυτό του και να κάνει μια καλή ζωή, με τη δυναμική
παρέμβαση να εντείνεται στο δεύτερο μισό της ζωής
μας.
Από ποια ηλικία μπορεί να κάνει κανείς το
τεστ;
Εγώ θα έλεγα από οποιαδήποτε ηλικία. Καλό είναι
να γνωρίζει κανείς την ταχύτητα του βιολογικού του
ρολογιού, όχι τόσο υπό
την έννοια της παρέμβασης, αλλά για να ξέρει
κατά πόσο η καθημερινότητά του είναι υγιής
ή όχι. Είναι λοιπόν ένα
πολύ καλό τεστ για να
δει τι επιπτώσεις έχει
στην υγεία του ο τρόπος
με τον οποίο ζει.
Το ζητούµενο της αντιγήρανσης
σε όλα τα ερευνητικά
εργαστήρια, είναι να
προσθέσουµε υγεία στα χρόνια
που θα ζήσουµε
20
Η κερσετίνη είναι μια ουσία που ενεργοποιεί
το πρωτεόσωμα. Αυτήν μπορούμε να τη
λάβουμε και σε μορφή συμπληρώματος;
Ναι, φυσικά. Θα πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε ότι
η κερσετίνη «δουλεύει» περισσότερο, έχει δηλαδή
πιο θεαματικά αποτελέσματα στις μεγαλύτερες
ηλικίες, εκεί δηλαδή όπου υπάρχει η μεγαλύτερη
συσσώρευση κατεστραμμένων πρωτεΐνών. Ουσιαστι-
> Life > Positive <
Ποιες συνήθειες μας γερνάνε;
Πρώτα από όλα το στρες- πάσης φύσεως. Σημαντικό
ρόλο παίζει και η διατροφή- είναι κάτι που μας συνοδεύει σε όλη μας τη ζωή. Παράγοντες-κλειδιά είναι
επίσης η σωματική άσκηση, ο καλός ύπνος, η αποφυγή του καπνίσματος και των καταχρήσεων. Θα έλεγα
ότι αν τα κάνει κανείς όλα αυτά, δεν είναι απαραίτητο μέχρι τα 45 του να παίρνει συμπληρώματα ή οτιδήποτε άλλο, εκτός αν πάσχει από κάποια πάθηση.
Από την άλλη πλευρά, θεωρώ πολύ σημαντικό το να
αισθάνεται κανείς ότι δημιουργεί, να αισθάνεται ότι
είναι κοινωνικά χρήσιμος, να κάνει μία δουλειά που
του αρέσει, να έχει καλές σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω του. Αυτό το κομμάτι, το οποίο αγκαλιάζει
την ψυχολογία μας έχει πολύ μεγάλη σημασία.
∆υστυχώς όμως, σήμερα με την ανεργία
και το γεγονός ότι κάποιος αν μείνει χωρίς
δουλειά στην ηλικία των 40-45, δύσκολα θα
βρει άλλη, αυτό δεν είναι εφικτό...
Πρόκειται για έναν τεράστιο επιβαρυντικό παράγο-
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
Μέχρι να βρεθεί το φάρμακο
που θα μας κρατάει για πάντα νέους…
…καταφέραμε να αυξήσουμε
το όριο ζωής κατά 12 ολόκληρα χρόνια!
Οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα επενδύουν διαρκώς στην ανάπτυξη και διάθεση
νέων, αποτελεσματικότερων και ασφαλέστερων φαρμάκων και θεραπειών. Με καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες,
κατάφεραν να αυξηθεί κατά 12 χρόνια ο μέσος όρος ζωής αλλά και να βελτιωθεί η ποιότητά της. Με καθημερινή
προσπάθεια συμβάλλουν στην προστασία του πολυτιμότερου αγαθού όλων μας, της υγείας, αλλά και στο δικαίωμα της
πρόσβασης των ασθενών στα κατάλληλα φάρμακα και θεραπείες που χρειάζονται.
Ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος εκπροσωπεί έναν από τους πιο καινοτόμους,
παραγωγικούς και εξωστρεφείς κλάδους της εθνικής μας οικονομίας. Αντιπροσωπεύει το 90% της
αγοράς φαρμάκου που δραστηριοποιείται στη χώρα μας. Οι 69 ελληνικές και πολυεθνικές εταιρείες
– μέλη του, επενδύουν διαρκώς στη δημιουργία αποτελεσματικών φαρμάκων και θεραπειών, για να
διασφαλίσουν το δικαίωμα όλων στην υγεία και μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
www.sfee.gr
Λ. Κηφισίας 280 & Αγρινίου 3, 152 32, Χαλάνδρι, Αθήνα, Τηλ: 210 68 91 101, Fax: 210 68 91 060
>
συνέντευξη
∆ρ Στάθης Γκόνος
>
ντα. Δεκάδες μελέτες έχουν δείξει πώς πέφτει
ο οργανισμός του ανθρώπου που βγαίνει στη
σύνταξη. Είναι σημαντικό να είναι κάποιος κοινωνικά απαραίτητος, όχι απλά χρήσιμος. Όχι
να πάρεις το εγγονάκι σου και να το πας βόλτα,
επειδή δεν έχεις τι να κάνεις. Αλλά το να ξέρεις
ότι κάποιο μέρος της κοινωνίας σε χρειάζεται
για να κάνεις κάτι. Να αισθάνεσαι ότι συμμετέχεις στην κοινωνία. Σημαντικό είναι επίσης να
παραμένει κανείς ερωτεύσιμος. Δεν πρέπει να
το αφήνουμε στην άκρη, είναι βασικό ένστικτο.
22
Υπάρχουν διαφορές στη γήρανση των
ανθρώπων που ζουν στις πόλεις και
εκείνων που ζουν στην ύπαιθρο;
Μελέτη που κάναμε προ ετών στην Ελλάδα,
έδειξε ότι έχουμε αυξημένα ποσοστά μακροβιότητας στις ορεινές επαρχιακές περιοχές. Κι
αυτό είναι εντυπωσιακό, σε μια Ελλάδα που
δεν διαθέτει επαρκή υγειονομική περίθαλψη
στην ύπαιθρο.
Προφανώς, η καθημερινότητα των ανθρώπων
της υπαίθρου είναι πιο κοντά στα φυσιολογικά
πρότυπα της ζωής του ανθρώπου. Θα πρέπει
να σημειώσουμε το εξής: η ζωή στις πόλεις
είναι κάτι πολύ πρόσφατο στην ιστορία των ανθρώπων. Γιατί μας αρέσει το πράσινο και το γαλάζιο; Γιατί είναι τα χρώματα που οι άνθρωποι
έχουν συνηθίσει να βλέπουν επί χιλιετίες. Γιατί
ένα κτίριο δεν μας αρέσει; Γιατί είναι μια πολύ
πρόσφατη εικόνα στην ιστορική μας μνήμη.
> Life > Positive <
WHO IS WHO
Ο ∆ρ. Στάθης Γκόνος γεννήθηκε στην Αθήνα το
1963. Είναι πτυχιούχος Φαρµακευτικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, ∆ιδάκτωρ Βιοχηµείας του
Πανεπιστηµίου Γλασκώβης και Docent Βιοϊατρικής
του Πανεπιστηµίου Όρεµπρο (Σουηδία). ∆ιετέλεσε
Ερευνητής στο Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Ludwig του
Λονδίνου και από το 2002 είναι ∆ιευθυντής Ερευνών
στο Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών/Ι.Β.Φ.Χ.Β. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του εστιάζουν στα γενετικά και
περιβαλλοντικά αίτια της γήρανσης και της µακροβιότητας στον άνθρωπο και επιχορηγούνται κυρίως
από ανταγωνιστικά προγράµµατα της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, µε συνολικές χρηµατοδοτήσεις άνω των
6.000.000 ευρώ. Ο ∆ρ. Γκόνος έχει δηµοσιεύσει 90
ερευνητικές εργασίες σε διακεκριµένες διεθνείς
επιστηµονικές επιθεωρήσεις. Είναι συγγραφέας
µονογραφών, κάτοχος 2 παγκοσµίων ∆ιπλωµάτων
Ευρεσιτεχνίας από τα οποία έχουν προκύψει και
κυκλοφορούν στην παγκόσµια αγορά καινοτόµα
αντιγηραντικά προϊόντα. Έχει προσκληθεί να δώσει
διαλέξεις σε 77 διεθνή επιστηµονικά συνέδρια,
συνδιοργανώνει από το 1999 τα EMBO/FEBS ετήσια
συνέδρια «Μοριακής Βιολογίας» στις Σπέτσες, µε
τη συµµετοχή πολλών κατόχων Νόµπελ και έχει
διοργανώσει το 2ο Ευρωπαϊκό και το 12ο Παγκόσµιο
Συνέδριο «Βιοϊατρικής Γήρανσης».
∆ιατέλεσε «Εµπειρογνώµων» της Ε.Ε. στη «Μελέτη
της ανάπτυξης του ανθρώπου και της διαδικασίας
της γήρανσης» και Αναπληρωτής Εθνικός Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην Ε.Ε. στη «Γονιδιωµατική
και Βιοτεχνολογία για την Υγεία». Είναι κριτής
πολλών διεθνών οργανισµών (Ευρωπαϊκή Ένωση,
UNESCO, Cancer Research Βρετανίας, Austrian
Science Fund, Medical Research Council Βρετανίας, Association for Cancer Research Ιταλίας
κ.λπ.), µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της
International Union of Biochemistry and Molecular
Biology, µέλος της επιτροπής Advanced Course της
Federation of European Biochemical Societies,
µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής
Εταιρείας Ελευθέρων Ριζών και του ∆ιοικητικού
Συµβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Βιοχηµείας
και Μοριακής Βιολογίας, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ελευθέρων Ριζών, αναπληρωτής
εκδότης της επιθεώρησης Mechanisms of Ageing
& Development και µέλος της συντακτικής επιτροπής των επιθεωρήσεων Molecular Aspects of
Medicine, Experimental Gerontology, Aging Cell,
Biogerontology και Free Radicals Research.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
συνέντευξη
∆ρ Στάθης Γκόνος
Αντιγήρανση σημαίνει διατήρηση της νεότητας ή' υγιής γήρανση;
Πρωτίστως το δεύτερο. Σημαίνει ευζωία. Αν έχουμε
ευζωία θα ζήσουμε παραπάνω. Το ζητούμενο της
αντιγήρανσης σε όλα τα ερευνητικά εργαστήρια,
είναι να προσθέσουμε υγεία στα χρόνια που θα
ζήσουμε.
Εκτός από την κερσετίνη, υπάρχουν κι άλλες
ουσίες που αναστέλλουν τη γήρανση;
Πάρα πολλές. Δεκάδες και με διαφορετικούς
μηχανισμούς η
καθεμία. Μία μεγάλη
κατηγορία είναι
η ρεσβερατρόλη
και ό,τι υπάρχει
στα σταφύλια. Μια
δεύτερη κατηγορία
είναι τα προϊόντα
από την ελιά και τα
αντιοξειδωτικά, που
απαντώνται σε πάρα
πολλά φυτά.
Η διασύνδεση των ερευνητικών ιδρυμάτων
με τον ιδιωτικό τομέα είναι χρήσιμη για
την έρευνα;
Τα περισσότερα ερευνητικά ιδρύματα στην Ελλάδα
είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, άρα ούτε
τώρα, ούτε προ κρίσης ήταν εξασφαλισμένη η χρηματοδότησή τους. Εδώ και 20 χρόνια που είμαι στην
Ελλάδα, δεν πήρα ούτε ένα ευρώ από τον κρατικό
προϋπολογισμό για να επιτελέσω έρευνα. Έπρεπε να
εξασφαλίσω χρηματοδοτήσεις από ανταγωνιστικά
προγράμματα ή από τον ιδιωτικό τομέα.
Από τις χρηματοδοτήσεις αυτές, το
ΕΙΕ παρακρατά ένα
ποσοστό 15%, για
τις ανελαστικές του
δαπάνες. Υπ’ αυτήν
την έννοια, όσες πιο
πολλές χρηματοδοτήσεις έλθουν, τόσο
το καλύτερο. Άρα,
προφανώς είναι
επιθυμητή η συνεργασία με τον ιδιωτικό
τομέα.
Η σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα είναι απαραίτητη
και για έναν ακόμη λόγο: στον τομέα της υγείας
στην Ελλάδα, υπάρχουν ελάχιστες πρωτοβουλίες, σε
επίπεδο έρευνας. Κακά τα ψέματα: το να φτιαχτεί
π.χ. ένα πρωτότυπο αντικαρκινικό φάρμακο στην
Ελλάδα δεν είναι εύκολη υπόθεση –απαιτούνται
πολλά χρόνια και κάποια εκατομμύρια ευρώ. Το να
αναπτύξεις όμως ένα φυσικό προϊόν, είτε αυτό είναι
καλλυντικό, είτε συμπλήρωμα διατροφής, απαιτεί
έναν πολύ μικρότερο προϋπολογισμό, ενώ οι πρώτες
ύλες βρίσκονται δίπλα μας.
Το κομμάτι της αντιγήρανσης επομένως, θεωρώ
ότι «προσφέρεται» για κάτι τέτοιο, ακριβώς επειδή
σχετίζεται με φυσικά προϊόντα. Θα μπορούσε να
αποτελέσει τομέα στρατηγικής ανάπτυξης.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το ηθικό κομμάτι. Η
γνώση, πέρα από το να γίνεται βιβλία και να ανακοινώνεται στα συνέδρια, είναι καλό να εφαρμόζεται.
Ωστόσο, για να γίνει αυτό, χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας από τους ερευνητές, οι οποίοι κατά τεκμήριο
είναι απομονωμένοι στα εργαστήριά τους, αλλά και
μια αντίστοιχη αλλαγή νοοτροπίας από τον ιδιωτικό
τομέα. <
Mε τον κατάλληλο τρόπο ζωής,
µπορούµε να πετύχουµε όχι µόνο
επιβράδυνση του βιολογικού
ρολογιού, αλλά ενίοτε και
αντιστροφή του βιολογικού χρόνου
Αν κάποιος ξεκινήσει να ακολουθεί ένα πιο
υγιεινό μοντέλο ζωής, στα 40, στα 45, στα
50, μπορεί να αποτρέψουμε τη φθορά που
μπορεί να έχει συντελεστεί;
Εν μέρει ναι. Αλλά εξαρτάται και με το τι έχει κάνει
έως τότε. Mε τον κατάλληλο τρόπο ζωής, μπορούμε
να πετύχουμε όχι μόνο επιβράδυνση του βιολογικού
ρολογιού, αλλά ενίοτε και αντιστροφή του βιολογικού χρόνου.
24
Η κρίση έχει επηρεάσει την έρευνα;
Λιγότερο από άλλους τομείς, υπό την έννοια ότι πάντοτε στηριζόμασταν σε ανταγωνιστικά προγράμματα. Για εμάς, ο ανταγωνισμός προς αναζήτηση πόρων
υφίστατο πάντοτε, ποτέ δεν παίρναμε χρηματοδοτήσεις χωρίς να κριθούμε.
Κάθε χώρα στον δυτικό κόσμο πρέπει να επενδύει
στα μυαλά της, πρέπει να επενδύει στην ανάπτυξη
γνώσης και τεχνολογίας. Δεν μπορεί να επενδύσει σε
αγαθά που άλλες χώρες προσφέρουν πολύ φθηνότερα- εκτός αν πρόκειται για εξειδικευμένα προϊόντα.
Πρέπει να ξεφύγουμε από αυτή τη νοοτροπία και
να καταλάβουμε ότι πρέπει να γίνουμε μια κοινωνία
γνώσης.
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
> ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΒΡΕΦΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ∆Α
Μαθήματα...
ύπνου!
μητρικόσ
θηλασμόσ
βρεφικό
μασάζ
βρεφικό
δέρμα
10 συμβουλές
για γερά...
παιδιά
>
αφιέρωμα: βρεφική φροντίδα
1
8+1
ΑΠΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ
ΜΗΤΡΙΚΟ
ΘΗΛΑΣΜΟ
Πόσο πρέπει να θηλάζει
ένα βρέφος; Τι κάνει
αναντικατάστατο το
μητρικό γάλα; Ποια
είναι προβλήματα
παρουσιάζονται συνήθως
κατά το θηλασμό
και πώς μπορούν να
αντιμετωπιστούν;
Στις γραμμές που
ακολουθούν, απαντώνται
οι κυριότερες απορίες
των γυναικών γύρω από
τον θηλασμό.
1
Τι σημαίνει αποκλειστικός μητρικός
θηλασμός;
Σημαίνει το βρέφος να μην πίνει τίποτα άλλο εκτός
από μητρικό γάλα, τους πρώτους 6 μήνες της ζωής
του. Ο μητρικός θηλασμός είναι σημαντικό να συνεχίζεται και μετά την προσθήκη των στερεών τροφών,
τουλάχιστον μέχρι τον 1ο χρόνο της ζωής του παιδιού.
O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά μητρικό
θηλασμό έως την ηλικία των δύο ετών, οπότε υπάρχει ταχεία αύξηση του εγκεφάλου. Έχει βρεθεί ότι τα
παιδιά που θήλασαν τουλάχιστον για 8 μήνες, έχουν
10 μονάδες υψηλότερο IQ, σε σχέση με εκείνα που
δεν θήλασαν.
2
Τι κάνει πολύτιμο το μητρικό γάλα;
Το γάλα κάθε θηλαστικού περιέχει σε περίσσεια
το συστατικό που έχει ανάγκη το κύριο όργανο επιβίωσής του. Όργανο επιβίωσης του ανθρώπου είναι
ο εγκέφαλός του. Το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα
απαραίτητα συστατικά (αμινοξέα, λιπαρά οξέα) για
την ταχεία ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού.
3
Ποια είναι τα οφέλη του θηλασμού για το
βρέφος;
Θηλάζοντας το μωρό, είναι σαν να του γίνονται
μικροί εμβολιασμοί. Το μητρικό γάλα έχει τη σωστή
αναλογία θρεπτικών συστατικών και επιπλέον αντισώματα από τη μητέρα, που προστατεύουν το παιδί.
4
Τι ποσοστό των Ελληνίδων θηλάζουν
αποκλειστικά;
Πανελλαδική έρευνα από το Ινστιτούτο Υγείας του
Παιδιού, σε δείγμα 1.800 γυναικών, έδειξε ότι το ποσοστό αποκλειστικού μητρικού θηλασμού το πρώτο
6μηνο της ζωής του βρέφους είναι 0,9% και το ποσοστό μικτού θηλασμού (συνδυασμός θηλασμού με
ξένο γάλα) 22%. Ένα χρόνο μετά τον τοκετό όμως,
ο μικτός θηλασμός πέφτει στο 6%. Κι όλα αυτά, ενώ
στη χώρα μας έχουμε το πιο υψηλό ποσοστό έναρξης του θηλασμού: 87,5%. Το 87,5% των γυναικών
δηλαδή, όταν μπαίνουν στο μαιευτήριο για να γεννήσουν δηλώνουν ότι θα θηλάσουν το μωρό τους. Λίγες
> Life > Positive <
όμως είναι εκείνες που τελικά το καταφέρνουν, λόγω
λανθασμένης καθοδήγησης, ανεπαρκούς ενημέρωσης και υποστήριξης κ.ο.κ.
5
Πώς θα αποφύγει μια μητέρα τις λάθος
συμβουλές; Τι μπορεί να κάνει μια
γυναίκα για να πετύχει ο θηλασμός;
Να είναι ενημερωμένη όταν φτάνει στο μαιευτήριο.
Είναι επίσης σημαντικό να βρίσκεται συνέχεια στο
ίδιο δωμάτιο με το βρέφος, ώστε να το θηλάζει
όποτε αυτό θέλει. Το να αποχωρίζεται το μωρό τη
μητέρα του, είναι παρωχημένο και λάθος.
Πολύ κρίσιμο είναι και το διάστημα που ακολουθεί
την έξοδο από το μαιευτήριο, όπου η γυναίκα χρειάζεται υποστήριξη και ενθάρρυνση για τη συνέχιση
του θηλασμού.
Για να συνεχιστεί ο θηλασμός, είναι σημαντικό να
μην δοθεί στο μωρό μπιμπερό και πιπίλα τις πρώτες
40 μέρες της ζωής, γιατί του προκαλείται σύγχυση
(φαινόμενο nipple confusion= μπέρδεμα θηλής).
6
Ποια προβλήματα μπορούν να
παρουσιαστούν κατά το θηλασμό;
Όποιο πρόβλημα και να προκύψει πρέπει να επιλύεται με γνώμονα τη διατήρηση του θηλασμού. Συχνά
συμβαίνει η μητέρα να έχει πολύ γάλα, με αποτέλεσμα να πάθει μαστίτιδα (πρέπει, μετά το πέρας
του θηλασμού, να βγάζει με θήλαστρο το γάλα που
περισσεύει) ή να έχει λίγο γάλα και να μην χορταίνει
το μωρό (πρέπει να βάζει συχνά το μωρό να θηλάζει
και όχι να συμπληρώνει με ξένο γάλα).
Όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χορηγούνται αναστολείς γαλουχίας. Ακόμη κι αν θέλει η
γυναίκα να διακόψει το θηλασμό, μπορεί να το κάνει
με φυσικό τρόπο, χωρίς φάρμακα.
Μια γυναίκα πρέπει να δώσει χρόνο σε αυτήν την
ανεπανάληπτη περίοδο της ζωής της. Το πρώτο
εξάμηνο της ζωής, το βρέφος είναι ψυχολογικά
«συγκύτιο» με τη μητέρα του- πρέπει να βρίσκεται
στην αγκαλιά της.
Ωστόσο, μια γυναίκα που θέλει να θηλάσει το παιδί
της, αλλά πρέπει να φύγει από το σπίτι στον 4ο μήνα
27
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
αφιέρωμα: βρεφική φροντίδα
8+1 απορίες για τον µητρικό θηλασµό
για να δουλέψει, μπορεί να έχει φτιάξει τη δική της,
ατομική τράπεζα γάλακτος. Να φυλάσσει δηλαδή
γάλα στον καταψύκτη, σε πλαστικά δοχεία. Μπορούν
να διατηρηθούν τέσσερις μήνες στην κατάψυξη και
αποψύχονται με τρεχούμενο νερό.
7
Πότε ένα βρέφος δεν μπορεί να θηλάσει;
Δεν υπάρχουν αντενδείξεις στον θηλασμό, παρά
μόνο σε νοσήματα όπως στο ΑΙDS και στη μεγάλη
προωρότητα, όπου το βρέφος δεν μπορεί να κάνει
θηλαστικές κινήσεις.
8
Υπάρχει «όριο» στο πόσο μπορεί να
θηλάσει μια γυναίκα;
28
Αν αποφασίσετε να θηλάσετε και στην πορεία
νιώθετε πως θέλετε να παρατείνετε το θηλασμό του
μωρού (ή του νηπίου σας), μη νιώθετε πως υπερβαίνετε κάποιο όριο.
Από την άλλη πλευρά, αν δεν καταφέρετε να θηλάσετε, δεν θα πρέπει να νιώθετε τύψεις και ενοχές.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που, μητέρες που δεν
κατάφεραν να θηλάσουν βίωσαν το γεγονός αυτό ως
αποτυχία. Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι.
Μια μητέρα που δεν καταφέρνει να θηλάσει το παιδί
της, δεν έχει κανέναν λόγο να ανησυχεί με την προοπτική της χρήσης του βρεφικού γάλακτος. Κι αυτό,
γιατί η εξέλιξη της έρευνας έχει βοηθήσει σημαντικά
στο να μπορεί ένα βρέφος σήμερα να λάβει όλα τα
απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη,
ακόμη και από το «ξένο γάλα».
Επειδή όμως η επιλογή ανάμεσα στα διαθέσιμα
σκευάσματα, μοιάζει με... σπαζοκεφαλιά, πολύτιμος
βοηθός της μητέρας σε αυτήν την προσπάθεια είναι
ο παιδίατρος -είναι ο πλέον κατάλληλος να την καθοδηγήσει στην αγορά του κατάλληλου για το βρέφος
γάλακτος.
9
Αν μια γυναίκα δώσει «ξένο» γάλα στο
μωρό της, τι πρέπει να προσέξει;
• Να πλένει διεξοδικά τα χέρια της πριν ξεκινήσει
την παρασκευή του γάλακτος.
• Να βράζει τουλάχιστον για 10’ το νερό που θα χρησιμοποιήσει στην προετοιμασία του γάλακτος, ώστε
να είναι στείρο μικροβίων.
• Tο μπιμπερό και όλα τα σκεύη που έρχονται σε
επαφή με το γάλα να είναι αποστειρωμένα, τουλάχιστον το πρώτο τρίμηνο.
• Να προετοιμάζει το γάλα σύμφωνα με τις οδηγίες
και να μην χρησιμοποιεί περισσότερο ή λιγότερο
> Life > Positive <
νερό από αυτό που αναφέρει η συσκευασία. Αν
προστεθεί λιγότερο νερό, το γάλα θα είναι πιο πυκνό
και δύσπεπτο και μπορεί να επηρεάσει τη νεφρική
λειτουργία του βρέφους, ενώ με περισσότερο νερό,
το γάλα θα είναι αραιό και φτωχότερο σε θρεπτικά
συστατικά.
• Να μην χρησιμοποιεί καυτό νερό στην προετοιμασία του γάλακτος, γιατί μετουσιώνονται η βιταμίνη C
που περιέχει το γάλα και οι πρωτεΐνες του.
• Να μην προσθέτει ζάχαρη ή μέλι στο γάλα του
μωρού.
• Να ελέγχει τη θηλή του μπουκαλιού. Η θηλή θα
πρέπει να αφήνει το γάλα να τρέχει μόλις αναστρέψουμε το μπουκάλι σε συνεχή ροή και μετά σταγόνα-σταγόνα.
• Να δοκιμάζει τη θερμοκρασία του γάλακτος, ρίχνοντας μερικές σταγόνες στο χέρι της.
• Να μην ταΐζει το μωρό ξαπλωμένο, γιατί προκαλούνται ωτίτιδες.
• Να περισσεύουν τουλάχιστον 20cc γάλα στο μπουκάλι μετά από κάθε τάισμα. Έτσι, το μωρό τρώει όσο
θέλει (όχι όσο του δίνεται) και δεν καταπίνει αέρα,
καθώς τα 20 επιπλέον cc καλύπτουν τη θηλή.
• Το γάλα που περίσσεψε μπορεί να παραμείνει 1-1,5
ώρα σε θερμοκρασία δωματίου- μετά πρέπει να
πεταχτεί. ΔΕΝ ΞΑΝΑΖΕΣΤΑΙΝΕΤΑΙ.
• Αν θέλει να προετοιμάσει γάλα για μετέπειτα
χρήση, να το φυλάσσει στο ψυγείο, αμέσως μετά την
προετοιμασία του, σε θερμοκρασία 5οC. Το γάλα θα
πρέπει να απορρίπτεται 24 ώρες μετά την παρασκευή του.
• Να σταματά η χρήση του μπιμπερό τον 1ο χρόνο της
ζωής του παιδιού. <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
αφιέρωμα: βρεφική φροντίδα
2
ΒΡΕΦΙΚΟ
∆ΕΡΜΑ
Το παιδικό δέρμα είναι πολύτιμο και ευαίσθητο, για αυτό
είναι σημαντικό να το φροντίζουμε σωστά. Ποια είναι τα
συνηθέστερα προβλήματα που μπορεί να εμφανίσει το
δέρμα του μωρού σας; Πώς θα τα αποφύγετε και πώς θα
τα αντιμετωπίσετε, αν εμφανιστούν;
T
o δέρμα ενός μωρού, τον πρώτο χρόνο
της ζωής του, είναι πολύ λεπτό και δυσκολεύεται να
ανταποκριθεί στις αλλαγές της θερμοκρασίας και σε
άλλους κοινούς παράγοντες, όπως η τριβή, τα μικρόβια, κ.ά. Είναι ένα ζωτικό όργανο του σώματος, όμως
βρίσκεται ακόμη σε ανώριμη κατάσταση: δεν έχει
αποκτήσει όλα τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες που
έχει το δέρμα του ενηλίκου. Χρειάζεται
2 με 3 χρόνια μέχρι να διαμορφωθεί πλήρως και να
είναι απόλυτα λειτουργικό. Μέχρι τότε, αυτό που σίγουρα χρειάζεται είναι προσοχή, συστηματικό καθαρισμό,
ενυδάτωση και φροντίδα.
Προβλήματα στο βρεφικό δέρμα
Ποια είναι όμως τα πιο συχνά προβλήματα που μπορεί
να εμφανίσει το δερματάκι του;
• συγκάματα: Συνήθως εμφανίζονται στην περιοχή που
καλύπτεται από την πάνα, είτε λόγω σφιχτής εφαρμογής της πάνας, είτε επειδή το μωρό έμεινε για πολλή
ώρα λερωμένο. Για να το αντιμετωπίσετε, προσπαθήστε να αφήνετε το μωρό όσο το δυνατόν περισσότερο
χωρίς πάνα. Πλύνετε προσεκτικά την περιοχή με σκέτο
νερό, στεγνώστε πολύ προσεκτικά, ακόμη και στις
πτυχώσεις του δέρματος και ανάμεσα στα πόδια και
εφαρμόστε κάποια ειδική κρέμα για συγκάματα (με
βάση το οξείδιο του ψευδαργύρου- συμβάλλει στη
γρήγορη επούλωση των ερεθισμών του δέρματος και
το προστατεύει).
• ατοπικό έκζεμα: Είναι πολύ συνηθισμένο σε παιδιά
με οικογενειακό ιστορικό άσθματος, αλλεργιών ή
ατοπικής δερματίτιδας. Είναι μια πάθηση του δέρματος που εμφανίζεται κυρίως στη βρεφική ηλικία και
χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Τα σημάδια
παρουσιάζονται συνήθως στο πρόσωπο του μωρού,
αλλά μπορεί να εμφανιστούν και στο στήθος, στα χέρια
ή πίσω από τα γόνατα.
Η ειδική περιποίηση (καθαρισμός και ενυδάτωση) είναι
αναγκαία για κάθε περιοχή του δέρματος του μωρού
σας- ατοπικό έκζεμα δεν υπάρχει μόνο στα σημεία όπου
εμφανίζονται τα συμπτώματα, αλλά σε όλο το δέρμα.
> Life > Positive <
Ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων θα
πρέπει να γίνει και η επιλογή του μαλακτικού, π.χ.
γαλάκτωμα (emollient) για τη βασική φροντίδα του
παιδικού δέρματος και τις πιο ήπιες περιπτώσεις ή
βάλσαμο (balm) για τις πιο σοβαρές περιπτώσεις.
Επισκεφθείτε τον γιατρό σας για να αξιολογήσει τη
βαρύτητα του εκζέματος και απομακρύνετε από το
περιβάλλον του παιδιού κάθε παράγοντα που μπορεί
να προκαλεί έξαρση των συμπτωμάτων, π.χ. χημικές
και ερεθιστικές ουσίες, ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας.
• σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: Εκδηλώνεται συνήθως με ξηροδερμία ή με λεπτή πιτυρίδα ή ακόμη
με παχιά κιτρινωπά λέπια στο τριχωτό κεφαλής και
οφείλεται στην υπερβολική έκκριση λίπους από τους
σμηγματογόνους αδένες του κεφαλιού. Το μωρό
μπορεί να έχει επίσης κοκκινίλα και μικρό ξεφλούδισμα ανάμεσα στα φρύδια, πίσω από τα αυτιά, στον
λαιμό, στις μασχάλες, στην έσω επιφάνεια των χεριών
και στην περιοχή της πάνας. Ωστόσο, δεν συντρέχει
λόγος ανησυχίας. Για να την αντιμετωπίσετε, χρησιμοποιήστε ένα λάδι που μαλακώνει και απομακρύνει
τα λέπια και μετά λούστε το μωρό με ένα απαλό,
βρεφικό σαμπουάν.
• κνίδωση: Χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία
κόκκινων ή λευκών πομφών, που παρά την ενοχλητική εικόνα, τις περισσότερες φορές υποχωρεί χωρίς
κάποια αγωγή.
31
Πότε πρέπει να ανησυχήσω;
Όταν το δέρμα του παιδιού
• αρχίσει να γίνεται άγριο και να ξεφλουδίζει
• είναι εξαιρετικά ξηρό – φαίνεται ότι το «τραβάει»,
έχει συχνά φαγούρα και κάποιες φορές εμφανίζει και
κόκκινα εξανθήματα
• εμφανίζει συχνά ξηρά, άγρια στο άγγιγμα κόκκινα
εξανθήματα σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματός
του, αλλά περισσότερο στο πρόσωπο, στις αρθρώσεις
(λαιμός, αγκώνας, πίσω από τα γόνατα) και στα άκρα
(π.χ. χέρια, αστράγαλοι).
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
αφιέρωμα: βρεφική φροντίδα
βρεφικό δέρµα
Πώς να φροντίσω σωστά το δέρμα του παιδιού μου;
32
Το μπάνιο αποτελεί την πιο σημαντική κίνηση φροντίδας του παιδικού δέρματος. Απαραίτητη είναι η
επιλογή σωστών προϊόντων, αλλά και κάποιες απλές
κινήσεις:
• Προτιμάτε το μπάνιο σε χλιαρό νερό (35oC) για
10-15 λεπτά, χωρίς τη χρήση σφουγγαριού, απαραιτήτως 1 έως το πολύ 2 φορές τη μέρα. Το ζεστό νερό
προκαλεί υπεραιμία και επιδεινώνει τυχόν δερματίτιδες.
• Χρησιμοποιήστε ειδικό καθαριστικό με pH 5.5
χωρίς σαπούνι, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του
ευαίσθητου δέρματος του παιδιού. Ξεπλένετε με
άφθονο νερό, ώστε να εξαλείψετε κάθε ίχνος του
προϊόντος.
• Προσθέστε στο νερό ειδικό λάδι μπάνιου ή αλείψτε
το αραιωμένο με νερό στο σώμα του παιδιού αμέσως
μετά το μπάνιο, χωρίς να το ξεπλύνετε.
• Σκουπίστε το απαλά με μια καθαρή πετσέτα, με
ταμποναριστές κινήσεις -χωρίς να τρίβετε το δέρμα
του μωρού.
• Εφαρμόστε το κατάλληλο ενυδατικό, μαλακτικό
γαλάκτωμα σε βρεγμένο, νωπό δέρμα και αφήστε το
για 3 λεπτά να απορροφηθεί. Ακόμη κι αν το δέρμα
του μωρού δεν εμφανίζει σημάδια ξηρότητας, η
καθημερινή ενυδάτωση είναι απαραίτητη, καθώς το
νερό «επιτίθεται» στον προστατευτικό φραγμό της
επιδερμίδας και την αφυδατώνει.
• Χρησιμοποιείτε βαμβακερά ρούχα. Τα μάλλινα, τα
νάιλον, τα συνθετικά ερεθίζουν το δέρμα του μωρού.
• Πλένετε ξεχωριστά τα ρούχα του μωρού σας στο
πλυντήριο, χωρίς να προσθέτετε μαλακτικό στο
τέλος της πλύσης.
>ΣΕ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟ ΤΟ ΠΑΙ∆ΙΚΟ ∆ΕΡΜΑ;
• σε χηµικές ερεθιστικές ουσίες, όπως τα απορρυπαντικά, τα καθαριστικά σπιτιού, τα σαπούνια
και τα αρώµατα
• σε φυσικές ερεθιστικές ουσίες, όπως τα συνθετικά ή µάλλινα ρούχα και κλινοσκεπάσµατα, ο
ιδρώτας, οι όξινες τροφές (ντοµάτα, πορτοκάλι,
φράουλα)
• σε ακραίες συνθήκες θερµοκρασίας και υγρασίας του περιβάλλοντος, φυσικές ή τεχνητές
(κλιµατισµός).
Τι πρέπει να προσέχουμε κατά την αγορά
των παιδικών καλλυντικών;
• Επιλέξτε με ιδιαίτερη προσοχή τα προϊόντα που θα
χρησιμοποιήσετε για το μωρό σας. Πρέπει να καλύπτουν τις ιδιαίτερες ανάγκες του, να είναι υποαλλεργικά και να εγγυώνται μέγιστη ασφάλεια για το παιδί.
• Επιλέξτε αφρόλουτρο που να περιέχει ενυδατικούς
παράγοντες (π.χ. αμυγδαλέλαιο).
• Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
τα βρεφικά προϊόντα περιποίησης δεν πρέπει να
περιέχουν χρώμα και άρωμα, γιατί μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση στο παιδί.
• Διαβάστε προσεκτικά την ετικέτα και αποφύγετε
εκείνα που έχουν πάρα πολλά συστατικά ή συστατικά που αρχίζουν από cloro-, bromo-, godio-.
> Life > Positive <
• Όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο, ειδικά τους πρώτους μήνες, είναι καλό να αποφύγετε τα βιολογικά
προϊόντα περιποίησης. Παρόλο που είναι ελεύθερα
συντηρητικών, αρωμάτων και άλλων χημικών ουσιών, περιέχουν πολλά φυσικά συστατικά, που είναι
δυνάμει αλλεργιογόνα.
• Μετά την ηλικία των 6 μηνών (νωρίτερα το μωρό
δεν μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο), επιλέξτε ένα
κατάλληλο για την ηλικία του αντηλιακό, με φυσικά
φίλτρα και δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30. <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
αφιέρωμα: βρεφική φροντίδα
3
Βρεφικό µασάζ
Ολοένα και περισσότερες μελέτες τα τελευταία χρόνια
δείχνουν ότι είναι σημαντικό να κάνετε μασάζ στο μωρό
σας. Τα χάδια και το μασάζ είναι ένας τρόπος να δώσετε
το μήνυμα αγάπης και τρυφερότητας στο νεογέννητο.
Η
τεχνική του μασάζ θα σας δώσει μια
εξαιρετική ευκαιρία να δεθείτε ακόμα περισσότερο
με το μωρό σας. Το βρεφικό μασάζ όχι μόνο βοηθά
το μωρό να χαλαρώσει, αλλά συμβάλλει και στην
ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη, όπως δείχνουν
τα αποτελέσματα πολλών ερευνών. Με το μασάζ
το μωρό ηρεμεί, ενώ παράλληλα αισθάνεται την
αγάπη και την απόλυτη αφοσίωση των γονιών του. Το
τρυφερό άγγιγμα απελευθερώνει ορμόνες, αυξάνει
την ανοσία και βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος. Επίσης, τα μωρά στα οποία γίνεται μασάζ είναι
πιο ήσυχα, ήρεμα, κοιμούνται καλύτερα και κλαίνε
λιγότερο.
Το βρεφικό μασάζ απευθύνεται σε βρέφη 3 έως 8
μηνών, όμως μπορεί να συνεχιστεί με τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα μέχρι και την ηλικία των τριών
ετών. Μπορεί να γίνεται ακόμη και καθημερινά, μετά
το μπάνιο του μωρού.
Βήματα
1. Για να ξεκινήσετε, επιλέξτε μία ώρα που το μωρό
είναι ξύπνιο, δεν πεινάει ή δεν έχει φάει πολύ. Μην
μπείτε στη διαδικασία αν το μωράκι μοιάζει κουρασμένο, πεινάει ή δεν νιώθει καλά. Αποφύγετε το
μασάζ όταν το μωρό έχει μόλις φάει ή αν είναι η ώρα
> Life > Positive <
του να κοιμηθεί.
2. Φροντίστε το δωμάτιο όπου θα γίνει το μασάζ να
είναι ζεστό και ήπια φωτισμένο, ώστε να ευνοηθεί η
χαλάρωση.
3. Πλύντε τα χέρια σας, βγάλτε όλα τα κοσμήματα από
τα χέρια σας και ξεκινήστε το μασάζ.
4. Χρησιμοποιήστε ένα βρεφικό λάδι, βάζοντας λίγες
σταγόνες στην παλάμη σας και τρίβοντας τες μεταξύ
τους, ώστε το λάδι να ζεσταθεί.
5. Ξεκινήστε από τα πόδια του νεογέννητου. Σε αυτήν
την περιοχή είναι πιο δεκτικά τα μωρά. Τα χάδια με
κίνηση προς τα κάτω είναι πολύ χαλαρωτικά.
6. Κάντε απαλές κινήσεις, αγγίγματα ή απαλές πιέσεις.
7. Στα μωρά αρέσει πολύ το μασάζ στα πέλματα. Λίγο
μασάζ στα πέλματα μπορεί να έχει θετική επίδραση
σε ολόκληρο το σώμα.
8. Το απαλό μασάζ στην κοιλίτσα του μωρού βοηθά
στην πέψη και τα κοιλιακά προβλήματα.
9. Το μασάζ στην πλάτη ηρεμεί, ενώ ταυτόχρονα
συμβάλλει στην ενίσχυση των μυών που στηρίζουν τη
σπονδυλική στήλη.
10. Πιάστε με τα δάχτυλά σας τα χεράκια του μωρού,
τεντώστε τα και σταυρώστε τα. Επαναλάβετε το ίδιο
αρκετές φορές. Στη συνέχεια, πιάστε τους αστραγάλους του μωρού με τα δυο σας χέρια. Σταυρώστε
τους και σπρώξτε τα γόνατα προς τα επάνω, προς την
κοιλιά. Επαναλάβετε πολλές φορές. Τα τεντώματα
διασκεδάζουν τα μωρά, ιδιαίτερα όταν συνοδεύονται
από χαρούμενες φωνές ή από ένα παιδικό τραγούδι.
11. Σταματήστε το μασάζ αν δείτε ότι το μωρό ενοχλείται.
Γιατί είναι σημαντικό;
• Βοηθά εσάς και το μωρό σας να καταλαβαίνετε ο
ένας τον άλλο καλύτερα
• Ανακουφίζει τα μωρά και μειώνει το κλάμα
• Βοηθά την πέψη και ανακουφίζει από τους κολικούς, τα αέρια και τη δυσκοιλιότητα
• Βοηθά τα μωρά να κοιμούνται πιο βαθιά και για
περισσότερη ώρα
• Ανακουφίζει από τη ρινική συμφόρηση και τη δυσφορία της οδοντοφυΐας
• Βοηθά να αναπτυχθεί ο μυϊκός τόνος, ο συντονισμός
και η ευκαμψία
• Ενισχύει την επίγνωση του σώματος
• Βελτιώνει το ανοσοποιητικό σύστημα
• Βελτιώνει την υφή του δέρματος
• Βοηθά να χαλαρώσει τόσο ο γονέας όσο και το μωρό
• Ενισχύει την αυτοπεποίθηση του γονέα για το πώς
χειρίζεται το μωρό του. <
35
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
θέμα
αφιέρωμα:
βρεφική φροντίδα
Η εικόνα ενός μωρού που κοιμάται είναι υπέροχη. Η
διαδρομή όμως έως εκεί, δεν είναι πάντα στρωμένη
με ροδοπέταλα. Στις γραμμές που ακολουθούν,
σας δίνουμε συμβουλές για να έχει (και να έχετε)
...όνειρα γλυκά!
Έ
να από τα μεγάλα
36
προβλήματα των πρώτων μηνών
στη ζωή ενός βρέφους είναι ο
ύπνος. Όχι μόνο γιατί επηρεάζει
το ίδιο, αλλά και γιατί σηκώνει
στο πόδι όλη την οικογένεια και
δεν την αφήνει να κλείσει μάτι…
Σε συνδυασμό με την πολυάσχολη και απαιτητική ζωή μας, η
έλλειψη ύπνου μπορεί να γίνει…
πραγματικός εφιάλτης!
• Φροντίστε το δωμάτιο του
παιδιού να είναι ζεστό και μην το
σκεπάζετε με κουβέρτα, καθώς
υπάρχει ο κίνδυνος πνιγμονής ή
ασφυξίας. Αν πρέπει απαραιτήτως να το σκεπάσετε, δοκιμάστε
έναν βρεφικό υπνόσακο.
• Σιγουρευτείτε ότι οι συνθήκες
στο δωμάτιό του είναι ιδανικές:
ησυχία, πολύ χαμηλός φωτισμός
και κατάλληλη θερμοκρασία
(γύρω στους 18-20°C). Τα σεντόνια και ο ρουχισμός του παιδιού
σας φροντίστε να είναι 100%
βαμβακερά. Αποφύγετε να φοράτε στο νεογέννητο νυχτικά ή
φορμάκια με κουμπιά, κορδέλες
ή γιακάδες και αφαιρέστε οτιδήποτε μπορεί να το ενοχλήσει.
Παράλληλα, αδειάστε την κούνια
απ' όλα τα παιχνίδια και τα λού-
> Life > Positive <
τρινα κουκλάκια πριν το βάλετε
για ύπνο. Όχι μόνο επειδή είναι
πιθανό να ξυπνήσουν το μωρό
σας, αλλά κυρίως γιατί είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσει ότι
άλλο το περιβάλλον για τον ύπνο
κι άλλο για το παιχνίδι.
• Η ασφαλέστερη θέση ύπνου
είναι ανάσκελα κι όχι μπρούμυτα.
• Αν και τα μωρά τελικά θα
μάθουν να κοιμούνται πιο πολλές
ώρες τη νύχτα, τα περισσότερα
νεογέννητα μπερδεύουν τη
νύχτα με τη μέρα. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το βρέφος
να διαχωρίσει τον μεσημεριανό
από τον βραδινό ύπνο με τη χρήση διαφόρων τελετουργικών. Το
βράδυ μπορεί να συνδεθεί με το
μπάνιο, το τραγούδισμα νανουρισμάτων ή το άκουσμα απαλής
μουσικής (π.χ. ήχοι τροπικού
δάσους, ήχοι μήτρας ή άλλοι ηρεμιστικοί ήχοι) και με τη συσκότιση του δωματίου. Το μπάνιο πριν
από τον ύπνο θα βοηθήσει το
μικρό σας να χαλαρώσει και να
κοιμηθεί πιο εύκολα.
• Διαβάστε του μία ιστορία,
με απαλή φωνή. Μπορείτε να
διαλέξετε ένα βιβλίο που αρέσει
σε εσάς.
• Τα νυχτερινά γεύματα θα πρέπει να διαφέρουν από αυτά στη
διάρκεια της ημέρας. Οι γονείς
θα πρέπει να κάνουν πιο κοινωνικά τα γεύματα του μωρού στη
διάρκεια της ημέρας, με παιχνίδια, γέλια και αλληλεπίδραση.
Αντιθέτως, τα νυχτερινά γεύματα
θα πρέπει να είναι ήρεμα και να
γίνονται όταν το μωρό αρχίζει να
νυστάζει.
• Κάντε του ένα χαλαρωτικό
μασάζ πριν τον ύπνο (διαβάστε
περισσότερα στη σελ. 34 του
περιοδικού).
• Μην μιλάτε στο παιδί την ώρα
που το βάζετε για ύπνο- δεν είναι
η ώρα να το κρατήσετε σε εγρήγορση. Αφήστε το να χαλαρώσει.
• Σύντομος ύπνος στη διάρκεια
της ημέρας. Πέρα από το γεγονός ότι ένας σύντομος ύπνος του
μωρού θα επιτρέψει στη μητέρα
να ικανοποιήσει βασικές της
ανάγκες (να κάνει ένα ντους, να
πάρει ένα τηλέφωνο, ο ύπνος του
μωρού στη διάρκεια της ημέρας
είναι βασικός για την πνευματική και σωματική ανάπτυξη του
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
ΜΩΡΟ
4
Μαθήµατα...
ύπνου!
> Life > Positive <
37
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
αφιέρωμα: βρεφική φροντίδα
µαθήµατα...ύπνου!
βρέφους. Μην το εμποδίζετε λοιπόν να κοιμηθεί,
με την ελπίδα ότι θα κοιμηθεί συνεχόμενα τη νύχτα! Η λογική «όσο πιο αργά μείνει ξύπνιο το παιδί
το βράδυ, τόσο πιο πολύ θα νυστάξει» είναι μια
πολύ μεγάλη παγίδα. Γιατί όταν περάσει το χρονικό
διάστημα που αρχίζει να νυστάζει, είναι πιθανό να
ξαγρυπνήσει και να νιώθει έτοιμο για περιπέτειες
όπως πριν, με αποτέλεσμα να χρειαστεί να περάσει
κάποιο σεβαστό χρονικό διάστημα μέχρι να χαλαρώσει και να νυστάξει ξανά.
• Ο μεσημεριανός ύπνος χρειάζεται διαφορετική
ρουτίνα. Και βέβαια θα πρέπει να έχει μικρότερη
διάρκεια.
• Χρησιμοποιήστε πάνες που το κρατούν στεγνό
όλη τη νύχτα, ώστε να μην χρειαστεί να το ξυπνήσετε για να το αλλάξετε!
• Αναγνωρίστε τις κινήσεις που δείχνουν ότι κουράστηκε (τρίβει τα μάτια του, γκρινιάζει ή χασμουριέται).
• Πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι το παιδί πρέπει να
βρίσκεται στο κρεβάτι του στις 6.30-7 το απόγευμα, όμως σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αυξημένος ο κίνδυνος το παιδί που θα έχει κοιμηθεί
αρκετά, να ξυπνήσει πολύ νωρίς
το πρωί ή κατά τη διάρκεια
της νύχτας. <
38
> ∆ιάρκεια ύπνου ανά ηλικία
Νεογέννητο:
3 εβδοµάδων:
6 εβδοµάδων:
4 µηνών:
6 µηνών:
9 µηνών:
1 έτους:
18 µηνών:
2 ετών:
3 ετών:
16 έως 18 ώρες την ηµέρα
15 έως 18 ώρες την ηµέρα
15 έως 16 ώρες την ηµέρα
9 έως 12 ώρες, συν δύο ενδιάµεσοι ύπνοι (2-3 ώρες κάθε φορά)
10 έως 11 ώρες, συν δύο ενδιάµεσοι ύπνοι (2-3 ώρες κάθε φορά)
10 έως 12 ώρες, συν δύο ενδιάµεσοι ύπνοι (1-2 ώρες κάθε φορά)
10 έως 11 ώρες, συν δύο ενδιάµεσοι ύπνοι (1-2 ώρες κάθε φορά)
10 έως 12 ώρες, συν ένας ενδιάµεσος ύπνος (1-2 ώρες)
11 έως 12 ώρες, συν ένας ενδιάµεσος ύπνος (1-2 ώρες)
10 έως 11 ώρες, συν πιθανώς ένας ενδιάµεσος ύπνος (2 ώρες)
Σηµείωση: Οι παραπάνω αριθµοί είναι ενδεικτικοί! ∆εν πρέπει να ξεχνάµε ότι κάθε µωρό είναι ξεχωριστό,
έχει τις δικές του ανάγκες και τις δικές του ιδιαιτερότητες!
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
αφιέρωμα: βρεφική φροντίδα
5
10 συµβουλέσ
για γερά...
παιδιά
«Μεγαλώνω σωστά το παιδί μου»; Πρόκειται για την
μεγαλύτερη αγωνία που διακατέχει κάθε γονιό. Η
Παρασκευή Καρανίκα, Παιδογαστρεντερολόγος, Ειδική
Σύμβουλος του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών και του
Διαβαλκανικού Κέντρου Θεσσαλονίκης παρουσιάζει 10
σημαντικές κινήσεις, με τις οποίες θα ενισχύσετε την
άμυνα του παιδιού σας.
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
Ό
πως φαίνεται και στις γραμμές που
ακολουθούν, ο δρόμος για να μεγαλώσει ένα παιδί
σωστά και με υγεία περνά –κυρίως- μέσα από το
...πιάτο του!
1. Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους. Τα παχύσαρκα και τα λιποβαρή νήπια έχουν μειωμένη άμυνα
έναντι των λοιμώξεων. Ο παιδίατρος θα υποδείξει
ποιο είναι το σωστό βάρος του παιδιού ανάλογα με
την ηλικία του, βάσει των καμπυλών ανάπτυξης του
Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Δείκτη
Μάζας Σώματος (BMI).
2. Περιορισμός της κατανάλωσης απλών σακχάρων,
όπως η γλυκόζη, η φρουκτόζη ή η ζάχαρη, που
βρίσκονται στα γλυκά, στα παγωτά, στις καραμέλες,
στα αναψυκτικά, στους συμπυκνωμένους χυμούς
κ.λπ., γιατί η δράση τους (ιδίως κατά τη διάρκεια
μίας ίωσης) είναι αρνητική για την καλή λειτουργία
του ανοσοποιητικού συστήματος.
Συστήνονται σύνθετοι υδατάνθρακες, όπως άμυλο
και φυτικές ίνες που βρίσκονται σε δημητριακά, καστανό ρύζι, ζυμαρικά, ψωμί ολικής αλέσεως, όσπρια,
φρούτα, λαχανικά και φυσικός χυμός μέχρι 180 ml /
ημέρα.
3. Εισαγωγή πρεβιοτικών στη διατροφή. Κύριες
πηγές πρεβιοτικών είναι ο ηλίανθος, τα ραδίκια, τα
σπαράγγια και τα κρεμμύδια. Συστήνεται η συνέχιση
του μητρικού θηλασμού ή η καθημερινή χορήγηση
500 ml νηπιακού γάλακτος με πρεβιοτικό μίγμα
GOS:FOS (9:1). Έχει αποδειχθεί από μελέτες πως τα
πρεβιοτικά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης λοιμώξεων και αλλεργιών.
4. Εισαγωγή πρoβιοτικών στη διατροφή. Μελέτες
έδειξαν ότι τα προβιοτικά μειώνουν τον κίνδυνο
εμφάνισης λοιμώξεων του γαστρεντερικού συστήματος. Βρίσκονται σε γιαούρτια και γάλατα εγκεκριμένα για νήπια. Συστήνεται η κατανάλωση 1 νηπιακού
γιαουρτιού κάθε μέρα.
5. Κατανάλωση τροφών με ω-3 λιπαρά οξέα (LCPs).
Έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και βρίσκονται στα
λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σκουμπρί, τσιπούρα,
σαρδέλα), στον λιναρόσπορο, στους ξηρούς καρπούς, στο σογιέλαιο και στο λινέλαιο. Συστήνεται η
κατανάλωση λιπαρών ψαριών 2 φορές / εβδομάδα.
6. Κατανάλωση τροφών με αντιοξειδωτικά, όπως
βιταμίνες και ψευδάργυρος. Η βιταμίνη C συνδέεται
με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης λοιμώξεων και
βρίσκεται σε εσπεριδοειδή, στο ακτινίδιο, στη φράουλα, στο ροδάκινο, στο σταφύλι, στο μπρόκολο,
> Life > Positive <
στην πιπεριά, στο σπανάκι, στο κουνουπίδι και στην
ντομάτα. Η βιταμίνη Α συμβάλλει στην άμυνα του
αναπνευστικού και βρίσκεται στα ψάρια, στο γάλα,
στο συκώτι, στο καρότο, στο αχλάδι, στο σπανάκι και
στο λάχανο. Η βιταμίνη Ε προστατεύει τον οργανισμό
από τη δράση των ελεύθερων ριζών και βρίσκεται
στα φυτικά έλαια (π.χ. ελαιόλαδο) και στους ξηρούς
καρπούς (π.χ. αμύγδαλα, φουντούκια, καρύδια).
Ο ψευδάργυρος συμβάλλει στην παραγωγή των
λευκών αιμοσφαιρίων και βρίσκεται στα θαλασσινά,
στα ψάρια, στο συκώτι, στο κρέας, στο αυγό, στα μανιτάρια, στο σύκο. Συστήνονται 2 μερίδες φρούτων
και 1 μερίδα λαχανικών ανά ημέρα, 1 μερίδα κόκκινο
κρέας και 2 μερίδες ψάρι ανά εβδομάδα.
7. Επαρκής πρόσληψη σιδήρου μετά το 1ο έτος. Η
έλλειψή του προκαλεί κούραση, αναιμία, μειωμένη
απόδοση και ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος. Βρίσκεται στο κρέας, στα θαλασσινά, στους
ξηρούς καρπούς, στα αποξηραμένα φρούτα, στα
φασόλια, στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι,
μπρόκολο), στο ψωμί, στα δημητριακά εμπλουτισμένα με σίδηρο και στο γάλα με προσαρμοσμένη σύνθεση για νήπια. Το φρέσκο γάλα είναι φτωχό σε σίδηρο, σε αντίθεση με τα νηπιακά γάλατα. Συστήνεται
έλεγχος για αναιμία / έλλειψη σιδήρου στην ηλικία
των 12 μηνών και αποφυγή χορήγησης σκευασμάτων
σιδήρου, χωρίς τη συμβουλή του παιδιάτρου.
8. Καλός και επαρκής ύπνος. Η ποιότητα και η
διάρκεια του ύπνου παίζουν καθοριστικό ρόλο στην
ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού. Τα νήπια πρέπει να κοιμούνται 12-13 ώρες το 24ωρο.
9. Άσκηση και καλή φυσική κατάσταση, ώστε οι
καρδιακοί παλμοί του παιδιού να επιταχύνονται.
Συστήνεται το παιδί να ασκείται για 20-30 λεπτά,
τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα.
10. Αποφυγή της αλόγιστης χορήγησης αντιβιοτικών. Σε περίπτωση κατάχρησης αντιβιοτικών, το
νήπιο κινδυνεύει να αναπτύξει ανθεκτικά μικρόβια
και να μην μπορεί να αντιμετωπίσει κάποια βαριά
λοίμωξη στο μέλλον. Η χρήση αντιβιοτικών πρέπει να
γίνεται μόνο έπειτα από τη συμβουλή του παιδιάτρου- κι όχι επειδή το πρότεινε μία φίλη ή το σύστησε ο φαρμακοποιός.
Ο εμβολιασμός είναι η καλύτερη μέθοδος για να μάθει το σώμα του παιδιού να αμύνεται. Γι’ αυτό είναι
πολύ σημαντικό να μην παραλείπονται οι επισκέψεις
στον παιδίατρο για τις αναμνηστικές δόσεις των
εμβολίων. <
41
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
ψυχολογία
>της Νεκταρίας Καρακώστα
Όταν η εικόνα σώματος
γίνεται «φυλακή»
Σε μια κοινωνία όπου το φαίνεσθαι παίζει τον πρώτο
ρόλο, θα τολμούσαμε να πούμε ότι κάθε γυναίκα, από τη
στιγμή που γεννιέται, είναι... καταδικασμένη. Σε τι; Στο
να είναι όμορφη, να φροντίζει τον εαυτό της, να είναι
επιθυμητή. Από τα παιδικά τους χρόνια, τα κορίτσια
καλλωπίζονται, κοιτάζονται περισσότερο στον καθρέφτη
και ενδιαφέρονται για την εμφάνισή τους...
Η
42
εικόνα που έχουμε για το σώμα μας
δημιουργείται σταδιακά από τα πρώτα κιόλας χρόνια
της ζωής μας και είναι αλληλένδετη με το οικογενειακό μας περιβάλλον, αλλά και με τις κοινωνικές
αντιλήψεις σχετικά με το ιδανικό σώμα. Με λίγα
λόγια, αρχίζουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας και
το σώμα μας, αρχικά μέσα από τα μάτια των γονιών
μας και στη συνέχεια μέσα από τους φίλους ή τους
συνομηλίκους μας.
Kι αυτό είναι κάτι που μας ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή. Έτσι, οι γυναίκες (κυρίως) θεωρούν καθήκον
τους να φροντίζουν την εμφάνισή τους, στον βαθμό
που η εξωτερική τους εικόνα γίνεται πολλές φορές
...βαρόμετρο για την ψυχολογία και την αυτοπεποίθησή τους.
Ο πλαστικός χειρουργός MD CCST, κ. Απόστολος
Γαϊτάνης, λέει «ναι» στη διόρθωση των ατελειών σε
μια γυναίκα, όταν αυτές οι ατέλειες επηρεάζουν σημαντικά την ψυχολογία της. «Είναι χαρακτηριστικό το
χαμόγελο που συναντά ο πλαστικός χειρουργός στις
γυναίκες, μετά την επέμβαση κατά την οποία έχει
διορθωθεί μια μεγάλη μύτη, το μικρό στήθος ή έχουν
αντιμετωπιστεί τα ‘ψωμάκια’ από τα πόδια που τις
ενοχλούν. Άλλωστε, για να φτάσει μία γυναίκα έως
> Life > Positive <
το ιατρείο ενός πλαστικού χειρουργού,
απαιτώντας τη διόρθωσή της ατέλειας, σημαίνει
ότι η διόρθωση είναι για
αυτήν κάτι το σημαντικό»,
τονίζει. «Συχνά, η συνδρομή του πλαστικού
χειρουργού δεν είναι
μόνο αισθητική, αλλά
και ψυχολογική. Είναι
πολλές οι περιπτώσεις
εκείνες, όπου η επέμβαση διόρθωσης μιας ατέλειας βελτίωσε συνολικά
τη ζωή των ανθρώπων»,
καταλήγει ο κ. Γαΐτάνης.
Ακραίες περιπτώσεις
Υπάρχουν ωστόσο και...
ακραίες περιπτώσεις
γυναικών που ζητούν να
υποβληθούν σε πολύ μικρές διορθώσεις, μεγαλοποιώντας ...ανύ-
παρκτες σχεδόν ατέλειες. «Υπάρχουν άνθρωποι,
που μεγαλοποιούν τα ελαττώματά τους. Συνήθως
πρόκειται για άτομα με μειωμένη αυτοπεποίθηση
ή για περιπτώσεις όπου το ελάττωμα αποτέλεσε
αιτία για σχόλια ή για πειράγματα στην παιδική
τους ηλικία. Μέρος της δουλειάς ενός πλαστικού
χειρουργού είναι μέσα από ερωτήσεις να προσπαθήσει να καταλάβει ποιος είναι ο λόγος που τον
επισκέπτεται μια γυναίκα και τι ακριβώς περιμένει.
Αν δεν υπάρχει κάτι το οποίο να χρειάζεται διόρθωση, η γυναίκα ενημερώνεται ότι δεν χρειάζεται
να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση»,
προσθέτει ο κ. Γαϊτάνης.
Τι μπορεί όμως να οδηγήσει ένα άτομο να μεγαλοποιεί τις ατέλειές του σε τέτοιον βαθμό;
Πρόκειται για περιπτώσεις, όπου η διαταραχή
της αυτο-εικόνας, οδηγεί σε εμμονική σχεδόν
ενασχόληση του ατόμου με το σώμα του,
εμποδίζοντάς το να διάγει μια φυσιολογική
ζωή.
«Το άτομο με σωματόμορφη διαταραχή, έχει
μια υπερβολικά διαστρεβλωμένη άποψη για κάποια σημεία του σώματός του. Η ενασχόληση με
τα ‘υποτιθέμενα άσχημα’ σημεία είναι τέτοια, που
το άτομο περνά ώρες ολόκληρες μπροστά στον
καθρέπτη, προσπαθώντας να καλύψει επιμελώς
το ‘άσχημο’ σημείο, για να μην γίνει αντιληπτό
από τους άλλους. Η διαταραχή αυτή οδηγεί
συνήθως στην αναζήτηση επεμβατικών μέσων,
όπως η πλαστική χειρουργική, σε μια προσπάθεια
να βελτιωθούν οι ‘ατέλειες’. Τα άτομα με κακή
αυτο- εικόνα είναι επίσης επιρρεπή στην εμφάνιση κατάθλιψης και διατροφικών διαταραχών (π.χ.
νευρικής ανορεξίας, με το άτομο να διακατέχεται
από έναν συνεχή κι ακραίο φόβο ότι θα παχύνει
και να μειώνει σταδιακά την πρόσληψη τροφής σε
μια προσπάθεια να διατηρήσει χαμηλό το βάρος
του, αλλά και νευρικής βουλιμίας, όπου το άτομο
καταναλώνει υπερβολικές ποσότητες τροφής και
μετά λόγω των ενοχών που αισθάνεται, καταφεύ-
43
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
ψυχολογία
όταν η εικόνα σώµατος γίνεται «φυλακή»
γει σε π.χ. υπερβολική άσκηση, εμετό, κ.ο.κ.).
Δεν είναι σπάνιο, τα άτομα που δεν είναι ευχαριστημένα με το σώμα τους να φτάνουν στο
σημείο έως και να αποφεύγουν τις κοινωνικές
συναναστροφές, λόγω της μειονεκτικής αίσθησης που έχουν για τον εαυτό τους», τονίζει η
Ψυχολόγος, PhD, κ. Μαριέττα Ρεμούνδου.
Αφορά και τους άνδρες
Κι ενώ στο παρελθόν η κακή εικόνα σώματος
έτεινε να είναι σχεδόν αποκλειστικά... γυναικεία υπόθεση, πλέον βλέπουμε να επηρεάζει
και τους άνδρες. «Ενώ οι άνδρες ήταν στο
παρελθόν λιγότερο ευάλωτοι στην εικόνα τους,
τις τελευταίες δεκαετίες φαίνεται να δίνουν
περισσότερη έμφαση στην εμφάνισή τους και
στη σωματική τους διάπλαση. Έπαψε λοιπόν,
να αφορά αποκλειστικά μόνο τις γυναίκες και
είναι πλέον ένα θέμα που αφορά και τα δύο
φύλα», σημειώνει η διαιτολόγος- διατροφολόγος, MSc, κ. Νίνα Καρκατζούλη.
Ο τρόπος µε τον οποίο
εκφράζεται κάποιος για το σώµα
του, όπως «δεν µου «αρέσει»,
«το µισώ», «µε νευριάζει»,
«θέλω να το αλλάξω», «θα ήµουν
πιο καλά αν ήµουν πιο αδύνατος»
κ.λπ., είναι η πιο εύκολα
εντοπιζόµενη συµπεριφορά, που
δείχνει αρνητική διάθεση προς
την εικόνα σώµατός του
Πώς θα αναγνωρίσετε ότι υπάρχει πρόβλημα;
44
Η διαιτολόγος- διατροφολόγος, MSc, κ. Μαίρη
Μιχελή, απαριθμεί τους τρόπους με τους οποίους μπορεί το άτομο ή η οικογένειά του να ‘διαγνώσουν’ αν πάσχει ή όχι από διαταραγμένη
αυτό-εικόνα: «Ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται κάποιος για το σώμα του, όπως ‘δεν μου
αρέσει’, ‘το μισώ’, ‘με νευριάζει’, ‘θέλω να το
αλλάξω’, ‘θα ήμουν πιο καλά αν ήμουν πιο αδύνατος κ.λπ.’, είναι η πιο εύκολα εντοπιζόμενη
συμπεριφορά, που δείχνει ότι υπάρχει αρνητική διάθεση προς την εικόνα σώματός του.
Αυτές οι λεκτικές εκφράσεις συχνά επεκτείνονται και σε άλλες συμπεριφορές, όπως το να
μπαίνει κανείς σε διαδικασία σύγκρισης του
σώματός του με άλλους γύρω του ή να αφιερώνει πολύ χρόνο μπροστά από τον καθρέφτη,
κριτικάροντας τα σημεία που του προκαλούν
δυσφορία.
Άλλες φορές, το άτομο, λόγω της δυσαρέσκειας με το σώμα του, μπορεί να περιορίσει τις
κοινωνικές του συναναστροφές, ακόμα και τη
σεξουαλική του ζωή, ή να νιώθει πολύ άβολα
να εκθέσει το σώμα του μπροστά σε άλλους.
Ένα άτομο με κακή εικόνα σώματος συνηθίζει
τέλος να απορρίπτει κάθε είδους κομπλιμέντο
από τρίτους, θεωρώντας ότι δεν αληθεύει».
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
ψυχολογία
όταν η εικόνα σώµατος γίνεται «φυλακή»
Αγαπήστε το σώμα σας!
46
Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να προσπαθούμε να
βελτιώσουμε όχι μόνο την εξωτερική μας εικόνα, αλλά
και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας. «Η
διαμόρφωση μιας υγιούς και πιο ρεαλιστικής αντίληψης
για το σώμα, θα περιορίσει τη χρήση ακραίων διατροφικών σχημάτων, την εμμονή με το σωματικό βάρος και
τις μη υγιείς διατροφικές συμπεριφορές. Η αποδοχή του
σώματος και των ατελειών του φαίνεται να συμβάλλει
σε γρηγορότερες, ρεαλιστικότερες και καλύτερα διατηρήσιμες αλλαγές και μπορεί να αυξήσει την αυτοεκτίμηση του ατόμου», σημειώνει η Κλινική διαιτολόγος
– διατροφολόγος, MSc, κ. Βούλα Κουστουράκη, ενώ η κ.
Καρκατζούλη προσθέτει: «Για να επιτευχθεί η επιθυμητή
βελτίωση, το άτομο πρέπει να αλλάξει τον τρόπο που
σκέφτεται, αντιλαμβάνεται και αισθάνεται για το σώμα
του. Χρειάζεται να απενοχοποιήσει το μη ιδανικό σώμα
και να θέσει πιο ρεαλιστικούς στόχους».
Πότε θα πρέπει να αναζητήσει κανείς τη βοήθεια ειδικού;
Τα άτομα με διαταραγμένη εικόνα σώματος συνήθως
αναζητούν επαγγελματική βοήθεια, όταν πια η καθημερινότητά τους έχει πληγεί σημαντικά. Ρόλο-κλειδί σε
αυτό το σημείο παίζει η οικογένεια. Το οικογενειακό
περιβάλλον είναι εκείνο που άμεσα θα αναγνωρίσει την
προβληματική συμπεριφορά (π.χ. υπερβολική δίαιτα,
επίκριση, άγχος, απομόνωση) και θα πρέπει να κατευθύνει το άτομο στην αναζήτηση βοήθειας», καταλήγει η
κυρία Ρεμούνδου. <
> Life > Positive <
> ∆ΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΗΛΑ, ΑΧΛΑ∆ΙΑ
& ΜΠΑΝΑΝΕΣ!
Με στόχο να ευαισθητοποιήσει
κοινό και ειδικούς και να αναδείξει
τη σηµασία της θετικής εικόνας
σώµατος, το portal διατροφής
medNutrition «τρέχει» την καµπάνια «Ας αφήσουµε τους τύπους».
Μέσα από την αρθρογραφία και τις
δράσεις της καµπάνιας, µια οµάδα
διαιτολόγων καλλιεργεί την αποδοχή ότι ένα υγιές και όµορφο σώµα
δεν προσδιορίζεται από το µέγεθός
του και το νούµερο που φοράει ή
από το σχήµα που έχει. Η καµπάνια ξεκίνησε στη βάση ευρηµάτων
ότι σήµερα, το 43% των νεαρών
ανδρών και το 56% των γυναικών
εκφράζουν αρνητικές σκέψεις για
την εµφάνισή τους. Τα ποσοστά
αυτά είναι ακόµα υψηλότερα όταν
µιλούν για το βάρος τους (52% και
66% αντίστοιχα). Για τους περισσότερους ανθρώπους, το σώµα και το
βάρος αποτελούν πλέον µια «φυσιολογική» καθηµερινή ανησυχία.
Για να αγαπήσετε ξανά το σώµα
σας, επισκεφθείτε τη σελίδα
της καµπάνιας, στη διεύθυνση
asafisoumetoustipous.gr
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
διατροφή
>της Νεκταρίας Καρακώστα
Μύθοι & αλήθειες
για το τραπέζι
της Σαρακοστής
Φασόλια, ταραμοσαλάτα, ελιές, λαγάνα και
θαλασσινά, θα πάρουν θέση στο τραπέζι
μας την Καθαρά Δευτέρα, ενώ για πολλούς
θα αποτελέσουν τα βασικά συστατικά της
διατροφής τους για όλη τη Σαρακοστή.
Τ
α τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσό-
τερα άτομα νηστεύουν την περίοδο αυτή, παρακινούμενοι από θρησκευτικές, οικολογικές ανησυχίες
ή προβληματισμούς για την υγεία τους. Άλλοι θεωρούν τη 40ήμερη νηστεία μια καλή ευκαιρία για αποτοξίνωση ή ακόμη και δίαιτα. Πόσο ρεαλιστική είναι
η προσδοκία ότι μπορούμε νηστεύοντας να χάσουμε
βάρος; Ποιοι μπορούν να νηστέψουν και ποιοι όχι; Η
διαιτολόγος- διατροφολόγος κυρία Μαρία Ζερβού,
μας βοηθά να διαχωρίσουμε τους μύθους από τις
αλήθειες σε σχέση με τη διατροφή της Σαρακοστής.
η σαρακοστη ειναι καλη ευκαιρια για διαιτα.
Μύθος. «Αποκλείοντας μια μεγάλη κατηγορία τροφών, όπως το κρέας (κόκκινο κρέας, ψάρι, κοτόπουλο κ.ά.) και τα παράγωγά του (γαλακτοκομικά,
αλλαντικά κ.ά.), δεν εξασφαλίζεται απαραιτήτως
αρνητικό θερμιδικό ισοζύγιο, το απαραίτητο δηλαδή
> Life > Positive <
έλλειμμα ενέργειας που χρειάζεται κάποιος για να
επέλθει η απώλεια βάρους.
Κι αυτό γιατί μπορεί να προσλαμβάνει πολλές
θερμίδες από τροφές που επιτρέπονται στη νηστεία,
όπως αρτοσκευάσματα (ψωμί, κουλούρι, κριτσίνια
κ.ά.), ζυμαρικά, ρύζι, πατάτες, θαλασσινά και ξηρούς
καρπούς. Η χαμηλή πρόσληψη της «χορταστικής»
πρωτεΐνης που περιέχουν τα κρέατα, έχει σαν αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια της νηστείας να παρατηρείται δυσκολία κορεσμού.
Ανεξάρτητα από το αν νηστεύει κανείς ή όχι, ο σημαντικότερος κανόνας για να εξασφαλίσει απώλεια
βάρους, είναι το να δαπανά περισσότερες θερμίδες
από εκείνες που προσλαμβάνει.
Η νηστεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας συστήνεται περισσότερο ως μέσο για την πνευματική τελειοποίηση
του ανθρώπου, παρά ως διατροφική «αποτοξίνωση»
ή δίαιτα», τονίζει η κυρία Ζερβού.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
διατροφή
µύθοι και αλήθειες για το τραπέζι της Σαρακοστής
σίδηρο των ζωικών ιστών. Κατασταλτικό ρόλο στην
απορρόφηση του σιδήρου μπορούν να παίξουν
επίσης οι φυτικές ίνες, το ασβέστιο, η τεΐνη και
η καφεΐνη, το κακάο και διάφορα βότανα και
μπαχαρικά. Αντίστροφα, η βιταμίνη C και ορισμένα άλλα οργανικά οξέα που βρίσκονται στα
φρούτα και λαχανικά, συμβάλλουν στην αυξημένη απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό»,
σημειώνει η ειδικός.
η νηστεια
ειναι ωφελιμη για
την υγεια.
50
Αλήθεια. «Η νηστεία
μπορεί να προσφέρει
αρκετά οφέλη, καθώς
περιλαμβάνει χαμηλότερα
επίπεδα κορεσμένων λιπών
και χοληστερόλης (ζωικά λιπαρά) και περισότερες φυτικές ίνες,
καλά έλαια, μαγνήσιο, φυλλικό οξύ, αντιοξειδωτικά (π.χ. βιταμίνες C & E) και καροτενοειδή.
Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στο τμήμα Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής της Ιατρικής Σχολής
του Πανεπιστημίου της Κρήτης, από την ομάδα του
Καθηγητή Αντώνη Καφάτου, έδειξαν ότι οι ενήλικοι
που νηστεύουν παρουσιάζουν μείωση στην κακή
χοληστερόλη τους κατά τουλάχιστον 20%, ενώ
αυξάνονται τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης και
των βιταμινών.
Στην ίδια έρευνα, διαπιστώθηκε καλύτερη ρύθμιση
της γλυκόζης του αίματος, της αρτηριακής πίεσης,
βελτιωμένη εντερική λειτουργία, χαμηλότερες τιμές
ουρικού οξέος και μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης
διαφόρων μορφών καρκίνου σε εκείνους που ακολουθούσαν τη νηστεία».
εχω ελλειψη σιδηρου, αρα δεν μπορω να
νηστεψω.
Αλήθεια. «Οι ευπαθείς ομάδες, όπως οι έχοντες
διαγνωσμένη σιδηροπενική αναιμία, οι εγκυμονούσες και οι γυναίκες σε γαλουχία πρέπει να απαλλάσσονται από μακροπρόθεσμους περιορισμούς
στο φαγητό τους, όπως είναι η νηστεία. Τα φυτικά
τρόφιμα περιέχουν μόνο μη αιμικό σίδηρο, ο οποίος
απορροφάται σε μικρότερο βαθμό από τον αιμικό
> Life > Positive <
τα νηστισιμα φαγητα
ειναι πιο υγιεινα,
αρα μπορω να
τρωω οσο θελω!
Μύθος. «Ο τρόπος
που θα μαγειρευτούν (π.χ. τηγάνισμα) και το πόσο
μεγάλες μερίδες
θα καταναλωθούν,
θα καθορίσουν το
σύνολο των θερμίδων που
θα προσλάβει κάποιος μέσα
στην ημέρα. Αν μάλιστα δεν ασκείται,
οι πιθανότητες να πάρει βάρος είναι μεγαλύτερες.
Για να σας δώσω ένα παράδειγμα: Μία κουταλιά της
σούπας ελαιόλαδο αποδίδει περίπου 135 θερμίδες.
Αν λοιπόν ‘ποτίσουμε’ τη σαλάτα μας με λάδι και κάνουμε ‘βούτες’ με το ψωμί, μπορεί να ξεπεράσουμε
τις θερμίδες που θα προσλαμβάναμε καταναλώνοντας π.χ. μια μερίδα παστίτσιο».
δεν μπορω να φαω θαλασσινα γιατι εχω
χοληστερινη.
Μύθος. Η χοληστερίνη που προσλαμβάνεται από την
τροφή, επηρεάζει σε μικρό βαθμό τα επίπεδα ολικής
χοληστερίνης στο αίμα. Η ενδογενής παραγωγή
χοληστερίνης (από το ήπαρ) είναι αυτή που κυρίως
καθορίζει τις τιμές που εμφανίζονται στις αιματολογικές εξετάσεις. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι η
παρουσία των τρανς λιπαρών οξέων, που βρίσκονται
π.χ. στα τηγανητά θαλασσινά, λόγω της υψηλής
θερμικής επεξεργασίας που έχει υποστεί το ελαιόλαδο, αυξάνει την ενδογενή παραγωγή της ολικής
χοληστερίνης, ενώ μειώνει την καλή χοληστερίνη,
ενισχύοντας τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Μπορεί,
επομένως, τα θαλασσινά να έχουν υψηλή χοληστερίνη, εντούτοις αυτό που θα πρέπει να προσέξετε
πολύ είναι τον τρόπο μαγειρέματός τους!
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
διατροφή
µύθοι και αλήθειες για το τραπέζι της Σαρακοστής
δεν μπορω να μην φαω κρεας. αθλουμαι
και χρειαζομαι πρωτεΐνη.
Μύθος. Το κρέας περιέχει όντως πρωτεΐνη υψηλής
βιολογικής αξίας. Περιέχει δηλαδή όλα τα απαραίτητα για τον οργανισμό
αμινοξέα, στη σωστή
αναλογία. Η πρωτεΐνη των
οσπρίων και των δημητριακών, αντίθετα, δεν
περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Αυτό που
πρέπει να θυμάται κανείς,
είναι ότι τα αμινοξέα που
λείπουν από την πρωτεΐνη
των οσπρίων περιέχονται
στη πρωτεΐνη των δημητριακών και το αντίστροφο. Έτσι, ο συνδυασμός
οσπρίων και δημητριακών
(π.χ. φακές + ψωμί, ρεβίθια + ρύζι, φασόλια + καλαμπόκι) αυξάνει τη βιολογική αξία της πρωτεΐνης φυτικής προέλευσης και την
καθιστά ισάξια της ζωικής. Καλές πηγές πρωτεΐνης
είναι επίσης, τα θαλασσινά και οι ξηροί καρποί.
ιδιωτικό σχολείο της Θεσσαλονίκης, δεν διαπίστωσε σημαντικές διαφορές στην πρόσληψη σιδήρου,
ασβεστίου και βιταμίνης Α μεταξύ των παιδιών που
νήστευαν και εκείνων που δεν νήστευαν. Τα παιδιά
των δύο ομάδων είχαν το ίδιο ανάστημα, ενώ σημαντικό θεωρείται το εύρημα
ότι τα παιδιά που νήστευαν, είχαν 50% χαμηλότερο
ποσοστό παχυσαρκίας.
Oι ενήλικοι που νηστεύουν
παρουσιάζουν µείωση στην
κακή χοληστερόλη τους
κατά τουλάχιστον 20%, ενώ
αυξάνονται τα επίπεδα της
καλής χοληστερόλης και των
βιταµινών
τα παιδια απαγορευεται να νηστευουν.
Μύθος. Η θρησκευτική νηστεία δεν εμποδίζει την
καλή ανάπτυξη των παιδιών, ούτε μειώνει τη δραστηριότητά τους. Μελέτη της Γ' Παιδιατρικής Κλινικής
του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με
την Κλινική Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του
Πανεπιστημίου Κρήτης, που πραγματοποιήθηκε σε
δείγμα 609 παιδιών και εφήβων (5 - 15½ ετών), σε
52
η νηστεια ωφελει και
την τσεπη!
Αλήθεια. Το κόστος
αγοράς των περισσότερων
νηστίσιμων τροφών είναι
χαμηλότερο. Τα όσπρια,
για παράδειγμα, είναι
μια πολύ φθηνή επιλογή
νηστίσιμου φαγητού, σε
σύγκριση π.χ. με το κρέας,
ενώ παράλληλα είναι πολύ πλούσια σε διατροφικά
στοιχεία.
αν νηστεψω, θα εμφανισω διατροφικες
ελλειψεις!
Μύθος. Κατά την περίοδο της νηστείας, μπορεί
κάποιος να εμπλουτίσει τη διατροφή του με φυτικές
ή άλλες νηστίσιμες πηγές μετάλλων, αμβλύνοντας
την πιθανότητα εμφάνισης ελλείψεων. Για επαρκή πρόσληψη σιδήρου, καταναλώστε θαλασσινά,
όσπρια, σπανάκι, αμύγδαλα κ.ά, ενώ για να καλύψετε τις ανάγκες σας σε ασβέστιο, βάλτε στη διατροφή σας ξηρούς καρπούς, μπρόκολο, κουνουπίδι,
γάλα σόγιας και πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Για να
αναπληρώσετε την έλλειψη βιταμίνης Β12, λόγω της
αποχής από το κόκκινο κρέας, μπορείτε να δοκιμάσετε τρόφιμα όπως το τόφου, η σόγια και προϊόντα
της, το ρύζι και τα θαλασσινά. <
i Mαρία Ζερβού
Διαιτολόγος- διατροφολόγος
Σολωμού 10, Λουτράκι, Κόρινθος
κιν. 6944169732
τηλ. 2744300499
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
>της Ειρήνης Πιτσιλίδη
ακτιβισμός
Ο ΑΛΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
Δωρεάν φαγητό για όλους
Θα ξεκινήσω αναφέροντας τι δεν είναι «Ο Άλλος Άνθρωπος». Δεν είναι
φιλανθρωπικό ίδρυμα, δεν είναι Μη Κυβερνητική Οργάνωση, δεν είναι
συσσίτιο. «Ο Άλλος Άνθρωπος» είναι μια ιδέα που φέρνει όλους τους
ανθρώπους κοντά σε ένα γεύμα, κάθε μέρα.
Σ
τις 4 ∆εκεμβρίου 2011, ο Κωνσταντίνος
54
Πολυχρονόπουλος, άνεργος από καιρό, βγήκε από
το σπίτι του για μία βόλτα και ήρθε αντιμέτωπος με
ένα συμβάν που του άλλαξε τη ζωή. «Περπατούσα
κοντά σε μία λαϊκή αγορά και είδα δύο παιδιά γύρω
στα 12 να τσακώνονται δίπλα σε ένα κάδο σκουπιδιών για κάποια πράγματα που είχαν πετάξει οι
παραγωγοί».
«Δεν με σόκαρε τόσο πολύ το ότι τσακώνονταν,
όσο το ότι όλοι αδιαφορούσαν για αυτό. Τα παιδιά
αυτά τσακώνονταν γιατί πεινούσαν», συνεχίζει. Την
επόμενη μέρα, ο Κωνσταντίνος, με τη βοήθεια μιας
φίλης του, πήγε στην ίδια λαϊκή αγορά με 10 τοστ
που είχε φτιάξει, προκειμένου να τα μοιράσει σε
όποιον ήθελε. «Δεν ήλθε κανείς να πάρει τοστ. Ίσως
ο φόβος, η ντροπή ή η αξιοπρέπεια να τους εμπόδιζε. Μόλις έφαγα εγώ ένα, άρχισε αμέσως να με
πλησιάζει κόσμος. Τότε σκέφτηκα πως αυτό χρειάζεται. Να τρώμε όλοι μαζί».
Στις 6 Δεκεμβρίου 2011, έγινε το πρώτο υπαίθριο
μαγείρεμα του «Άλλου Ανθρώπου», που σήμερα
μαγειρεύει καθημερινά περισσότερες από 5.000
μερίδες τον μήνα. Τι μπορεί να τους σταματήσει;
«Μόνο οι πολύ ακραίες καιρικές συνθήκες που δεν
θα μας επιτρέψουν να ανάψουμε φωτιά κάτω απ’
> Life > Positive <
την κατσαρόλα», μας λέει η Έλενα, ένα από τα πλέον
ενεργά μέλη του «Άλλου Ανθρώπου».
Όταν ακούμε ή διαβάζουμε για δωρεάν φαγητό,
το μυαλό μας πηγαίνει σε μη έχοντες ή περιθωριοποιημένα άτομα της κοινωνίας. Σε αυτό ακριβώς το
σημείο διαφοροποιείται η ιδέα του Κωνσταντίνου.
«Ο Άλλος Άνθρωπος προσφέρει φαγητό σε κάποιους, περαστικούς ή όχι. Πιο βασικός στόχος είναι
να προσφέρει επικοινωνία σε όλους». Στα υπαίθρια
μαγειρέματα του «Άλλου Ανθρώπου» συναντώνται
άνθρωποι όλων των κοινωνικοοικονομικών τάξεων,
είτε για να βοηθήσουν στο μαγείρεμα, είτε για να
γευματίσουν. Οι μάσκες πέφτουν, ταμπέλες δεν
υπάρχουν και οι κοινωνικές ή οικονομικές διαφορές
εξαλείφονται, γύρω από μία κατσαρόλα με αχνιστό
φαΐ. «Όταν βλέπεις κάποιον πρώην παραβατικό να
συμμετέχει στο μαγείρεμα, ακολουθώντας όλους
τους κανόνες ή άστεγους να συνομιλούν και να
τρώνε με παρέα, τότε λες ναι! Μάλλον κάτι γίνεται
καλά!», λέει συγκινημένος ο Κωνσταντίνος. «Στην
κοινωνική κουζίνα του ‘Άλλου Ανθρώπου’ είναι καλεσμένοι όλοι, αρκεί να μην θεωρούν το εαυτό τους
διαφορετικό από τον διπλανό τους», συνεχίζει.
Τα υπαίθρια μαγειρέματα της κοινωνικής κουζίνας
του «Άλλου Ανθρώπου» γίνονται κάθε μέρα, από τις
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
55
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
ακτιβισμός
∆ωρεάν φαγητό για όλους
Στα υπαίθρια µαγειρέµατα
του «Άλλου Ανθρώπου», oι
µάσκες πέφτουν, ταµπέλες δεν
υπάρχουν και οι κοινωνικές
ή οικονοµικές διαφορές
εξαλείφονται, γύρω από µία
κατσαρόλα µε αχνιστό φαΐ
2 έως τις 5 μ.μ., σε διάφορες περιοχές της Αττικής.
Το εβδομαδιαίο πρόγραμμα αναρτάται κάθε Κυριακή στον ιστότοπο του «Άλλου Ανθρώπου» (http://
oallosanthropos.blogspot.gr). Υπάρχουν κάποια
σταθερά σημεία δράσης όπως, για παράδειγμα, τα
προσφυγικά Αλεξάνδρας και το Θησείο (κάθε Κυριακή), ενώ η ιδέα εξαπλώνεται. Πλέον, η Σαλαμίνα
και το Χαϊδάρι οργανώνουν την δική τους Κοινωνική
Κουζίνα. Υπάρχουν κανόνες για αυτό; «Ένας και
μοναδικός. Το φαγητό να είναι δωρεάν προς όλους
και για όλους», απαντά ο Κωνσταντίνος.
> Life > Positive <
Το όραμα, όμως, δεν σταματά εκεί. «Ο Άλλος Άνθρωπος» στηρίζει οικογένειες που έχουν αποδεδειγμένα
ανάγκη, κάποια νυχτερινά σχολεία, καθώς και περιοχές εκτός Αττικής. Επιπλέον, ετοιμάζεται πυρετωδώς
το «Σπίτι του Άλλου Ανθρώπου», στο Μεταξουργείο,
στο οποίο θα παρέχονται δωρεάν μαθήματα ξένων
γλωσσών, σεμινάρια, ψυχολογική υποστήριξη,
ένας μικρός παιδότοπος και πολλά άλλα, που θα
διευκολύνουν και θα βελτιώσουν τη ζωή πολλών
συμπολιτών μας. «Το Σπίτι είναι πολύ σημαντικό. Θα
είναι ανοικτό για όλους και προς όλους», μας λέει η
Έλενα.
Από που αντλεί τη δύναμή του ο «Άλλος Άνθρωπος»;
Από τους εθελοντές, που συνεχώς αυξάνονται και
από τη βοήθεια που προσφέρουν. Ακόμη και τα
αντικείμενα του Σπιτιού του «Άλλου Ανθρώπου»
έχουν παραχωρηθεί από φίλους και εθελοντές. «Δεν
δεχόμαστε επιδοτήσεις ή χορηγίες. Δεν διαφημίζουμε, ούτε ευχαριστούμε δημόσια. Δεν είναι αυτός ο
στόχος. Αν θέλει μια εταιρεία να βοηθήσει μπορεί να
το κάνει, αλλά δεν θα αναφερθεί κάπου. Βεβαίως,
έχουν προσφέρει βοήθεια σε προσωπικό επίπεδο
πολλοί άνθρωποι που δουλεύουν σε μεγάλες εταιρείες. Δεν μιλάμε για φιλανθρωπία, όπου κάποιος
δίνει από το περίσσευμά του, αλλά για αλληλεγγύη.
Δηλαδή να δίνεις από το υστέρημά σου». Οι ανάγκες
της ομάδας είναι συγκεκριμένες και αναρτώνται στον
ιστότοπό της. Η βοήθεια που λαμβάνει «Ο Άλλος
Άνθρωπος» βασίζεται στην πίστη για την ιδέα.
Βεβαίως, θα πρέπει να αναφερθεί πως, όπως συχνά
συμβαίνει με τον εθελοντισμό, όσοι προσφέρουν
βοήθεια, παίρνουν βοήθεια. «Άνθρωποι που ήταν
κλεισμένοι στο σπίτι ή ήταν στο περιθώριο ή αισθάνονταν πως δεν έχουν κανένα σκοπό, ήλθαν, βοήθησαν και ‘άνθισαν’. Ενισχύθηκε η αυτοπεποίθησή
τους και η αυτοεκτίμησή τους. Κάποιοι ξαναβρήκαν
δουλειά», αναφέρει η Έλενα. «Στις μέρες μας, έχουμε πολλούς λόγους να κλειστούμε στο σπίτι και στον
εαυτό μας. Ο στόχος του ‘Άλλου Ανθρώπου’ είναι
να επανασυνδέσει τους ανθρώπους. Το κοινό γεύμα
είναι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε»,
συμπληρώνει ο Κωνσταντίνος.
«Υπάρχει πια και η παγκόσμια ημέρα του ‘Αλλου
Ανθρώπου’, στις 7 Δεκεμβρίου. Διοργανώθηκαν διάφορα μαγειρέματα σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις»,
λέει με χαρά ο Κωνσταντίνος και με προκαλεί να
τον ρωτήσω ποιο είναι το όνειρό του για την ιδέα. Η
απάντηση είναι ακαριαία: «Ο Άλλος Άνθρωπος να
εξαπλωθεί σε κάθε γειτονιά. Όλοι μία παρέα. Όπως
γινόταν κάποτε...». <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
veni, vidi
της Ειρήνης Πιτσιλίδη
BOOKTALKS
Πάμε στο
Φάληρο για
(βιβλίο και)
καφέ...
Ο
58
Άγης Αθανασιάδης εργαζόταν για 20
χρόνια σε πολυεθνική εταιρεία. Η Κατερίνα Μαλακατέ είναι φαρμακοποιός. Η μεγάλη αγάπη τους είναι
το βιβλίο και μέχρι πριν από 2 μήνες την εξέφραζαν
στα blogs τους (librofilo.blogspot.gr και diavazontas.
blogspot.gr).
Από τον Δεκέμβριο του 2013 εκφράζονται και εκτός
του κυβερνοχώρου, στο BOOKTALKS. «Η ιδέα υπήρχε
αρκετά χρόνια αλλά όλο και κάπου σκόνταφτε -σε
υποκειμενικές ή αντικειμενικές δυσκολίες. Όταν
πλέον είχα απελπιστεί, μια τυχαία συζήτηση με την
(από πολλά χρόνια διαδικτυακή φίλη) Κατερίνα, και η
κοινή μας παραδοχή ότι η βιβλιοφιλία που μας διακατέχει έπρεπε κάπως να εκφραστεί, μας οδήγησε στη
δημιουργία του BOOKTALKS», μας λέει ο Άγης.
Τι είναι το BOOKTALKS; Είναι βιβλιοπωλείο ή καφέ;
Πάνω απ’ όλα, το BOOKTALKS είναι ένα βιβλιοφιλικό
στέκι, όπου το άρωμα του βιβλίου συναντά το άρωμα
του καφέ. «Η ιδέα του βιβλιοπωλείου - καφέ είναι
αρκετά συνηθισμένη στο εξωτερικό και πιστεύουμε
πως μπορεί να επιβιώσει και εδώ», εξηγεί ο Άγης.
Η επιλογή της περιοχής του Παλαιού Φαλήρου δεν
είναι τυχαία. Αγαπούν και οι δύο τα νότια προάστια,
κατοικούν σε αυτά και, όπως μας λέει ο Άγης, «από
την πλατεία Συντάγματος και προς τα νότια δεν υπάρχει ανάλογος χώρος. Είναι πιο συνηθισμένα τα συνοικιακά βιβλιοπωλεία – χαρτοπωλεία ή τα βιβλιοπωλεία αλυσίδες». Επιπλέον, το σημείο που επέλεξαν
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
στο Παλαιό Φάληρο είναι σε έναν από τους πιο παλιούς και γνωστούς
εμπορικούς δρόμους της περιοχής, που έχει ακόμη τον χαρακτήρα
της γειτονιάς και κρατά το στοιχείο της προσωπικής σχέσης με τον πελάτη. To BOOKTALKS φιλοδοξεί να προσελκύσει όλους εκείνους τους
ανθρώπους που αισθάνονται άβολα σε ενα μεγάλο αλλά απρόσωπο
βιβλιοπωλείο, αυτούς που επιθυμούν να συζητούν τις βιβλιοεπιλογές
τους, αλλά και όσους θέλουν να γνωρίσουν το βιβλίο καλύτερα. Ήδη
στους 2 πρώτους μήνες λειτουργίας του, ο κόσμος έχει αγκαλιάσει το
εγχείρημα, ενώ ο Άγης και η Κατερίνα έχουν επιβεβαιώσει αυτό που
πίστευαν και έβλεπαν από τα blogs τους: ότι το βιβλίο έχει το κοινό
του- «ένα κοινό – μπετόν που δεν πρόκειται να αντικαταστήσει το
βιβλίο με το ηλεκτρονικό βιβλίο. Μπορεί να τα προτιμά παράλληλα,
αλλά το χαρτί δεν θα το αφήσει», τονίζει ο Άγης.
Ο χώρος είναι καλαίσθητος, διόλου επιτηδευμένος και αποπνέει μία
σπιτική ατμόσφαιρα, που προκαλεί τον επισκέπτη να διαβάσει το
βιβλίο του, να πιει τον καφέ του και να συναντηθεί με καλούς φίλους
σε ένα περιβάλλον καθαρό, φωτεινό και ήσυχο, με χαμογελαστούς και
φιλόξενους οικοδεσπότες.
Στο BOOKTALKS διοργανώνονται και βιβλιοπαρουσιάσεις, ενώ πωλούνται καινούρια και μεταχειρισμένα βιβλία σε πολύ καλές τιμές. Στον
χώρο θα βρείτε μια μεγάλη γκάμα προτάσεων, με έμφαση στη λογοτεχνία -αυτό είναι το είδος που ο Άγης και η Κατερίνα γνωρίζουν καλύτερα. Επιπλέον, ο κατάλογος του καφέ έχει μεγάλη ποικιλία, ιδιαίτερα
χαμηλές τιμές και πολύ ποιοτικά προϊόντα.
Αν αγαπάτε το βιβλίο και αναζητάτε ένα βιβλιοφιλικό στέκι στα νότια
προάστια, το BOOKTALKS είναι ο χώρος σας. Ακόμη, όμως, κι αν ποτέ
έως σήμερα δεν είχατε την τύχη να μπείτε στον υπέροχο κόσμο του
βιβλίου, περάστε από το BOOKTALKS για έναν καφέ. Γιατί... πίνοντας
(καφέ, τσάι, σοκολάτα) ανοίγει η βιβλιο-όρεξη. <
59
i BOOKTALKS
Αρτέμιδος 47 & Αγίου Αλεξάνδρου 58, Παλαιό Φάληρο
Δευτέρα - Σάββατο: 9 π.μ.-10 μ.μ. Κυριακή: 12-6 μ.μ. Τηλ: 210 9802520
Email: [email protected]
www.booktalks.gr και https://www.facebook.com/booktalkscafe
> Life > Positive <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
pet love
Ο μύθος του
κυριαρχικού
σκύλου
Η έννοια της «κυριαρχίας» χρησιμοποιείται
συχνά, τόσο για να χαρακτηρίσουμε όσο και για
να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά των σκύλων.
Η θεωρία πως οι σκύλοι έχουν την τάση να
δημιουργούν αυστηρά ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ
τους, αλλά και με τους ανθρώπους με τους οποίους
συμβιώνουν, είναι ευρύτατα διαδεδομένη στις
μελέτες, αλλά και στους προτεινόμενους τρόπους
αντιμετώπισης της επιθετικότητας προς άλλα
σκυλιά και / ή ανθρώπους. Ωστόσο, στις μέρες μας
και υπό το φως νέων ευρημάτων, η θεωρία της
«κυριαρχίας» αμφισβητείται έντονα, ενώ αρκετοί
εκπαιδευτές και κτηνίατροι πλέον την αποφεύγουν.
60
Α
πό το 1940 έως το 1980,
η έρευνα για τη συμπεριφορά των
κυνοειδών αφορούσε αποκλειστικά στους λύκους υπό συνθήκες
αιχμαλωσίας. Τα κοινά ευρήματα
των διαφόρων μελετών, ήταν ότι
οι αγέλες των λύκων λειτουργούσαν υπό αυστηρή ιεραρχία.
Υπήρχε δηλαδή ένας αρχηγός (το
κυρίαρχο αρσενικό – alpha male)
και μόνο οι πολύ επιθετικοί λύκοι
μπορούσαν να αναρριχηθούν στην
> Life > Positive <
ιεραρχία. Λόγω της συγγένειας του
σκύλου με το λύκο, το μοντέλο
αυτό χρησιμοποιήθηκε για να
εξηγήσει και τη συμπεριφορά των
κατοικίδιων σκύλων. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία σκληρών,
παραδοσιακών τεχνικών εκπαίδευσης της λογικής «δείξε στον σκύλο
σου ποιος είναι ο αρχηγός…».
Ωστόσο, ο σκύλος και ο λύκος
απέχουν εξελικτικά από τον κοινό
τους πρόγονο 30.000 χρόνια.
Επομένως, αν και παρουσιάζουν
πολλά κοινά χαρακτηριστικά,
κυρίως ανατομικά, πρόκειται για
δύο ξεχωριστά είδη, με σημαντικές διαφορές στη συμπεριφορά
τους. Σε αντίθεση με τον λύκο, οι
σκύλοι οργανώνονται σε ομάδες
και με άλλα είδη (άλλα κατοικίδια
και ανθρώπους), παίζουν σε όλη
τη διάρκεια της ζωής τους και
επιλύουν απλά προβλήματα με τη
λογική. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί
πως οι σκύλοι δεν υιοθετούν τον
τρόπο κοινωνικής οργάνωσης των
λύκων. Είναι μάλλον απίθανο, ένας
σκύλος που συμβιώνει μαζί μας να
θέλει να κυριαρχήσει στην ομάδα.
Ακόμα και στην περίπτωση των
λύκων, οι νεότερες επιστημονικές
έρευνες έχουν επανατοποθετήσει
τις κοινωνικές τους δομές, σε νέες,
διαφορετικές βάσεις. Η βασική
κοινωνική μονάδα της αγέλης των
λύκων είναι το ζεύγος που αναπαράγεται, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
οικογένειας, δεν προσπαθεί να
«κυριαρχήσει» ή να γίνει αρχηγός,
αλλά να σας εκφράσει το άγχος
του και την ανασφάλειά του για
κάτι που συμβαίνει. Τέτοιες συμπεριφορές είναι συνηθισμένες και
σε σκύλους που βρίσκονται υπό
φαρμακευτική αγωγή ή πονούν.
Αυτό που οφείλετε να κάνετε ως
σωστός κηδεμόνας, είναι να διδάξετε στον σκύλο τους κανόνες που
διέπουν το περιβάλλον σας.
Πόλη=εχθρικό περιβάλλον
είναι απόγονοι αυτού του ζεύγους.
Οι αναμετρήσεις για την κυριαρχία
είναι σπάνιες. Χαρακτηριστικά,
σε μια συγκεκριμένη αγέλη δεν
παρατηρήθηκε καμιά αψιμαχία για
13 ολόκληρα χρόνια! Επομένως, τα
αρχικά συμπεράσματα αποδείχθηκαν λανθασμένα, τόσο για τους
σκύλους, όσο και για τους λύκους!
Αγελαία συμπεριφορά
Η πιο ολοκληρωμένη έρευνα σχετικά με την αγελαία συμπεριφορά
των σκύλων διεξήχθη από τον Dr.
Frank Beach (Yale, UC Berkeley) και
διήρκησε 30 έτη. Τα σημαντικότερα ευρήματα ήταν:
• Η ιεραρχία στην αγέλη υπάρχει,
αλλά διέπεται από χαλαρούς κανόνες, που τροποποιούνται ανάλογα
με την περίσταση.
• Τα νεαρά κουτάβια έχουν την
αποκαλούμενη «άδεια κουταβιού»
που τους δίνει ελευθερία στη
συμπεριφορά.
> Life > Positive <
• Η άδεια κουταβιού ανακαλείται
στον τέταρτο μήνα και τότε οι
μεγαλύτεροι σκύλοι αναλαμβάνουν τη «διαπαιδαγώγηση» του,
με διαδικασίες που θυμίζουν
τελετουργία μύησης στο κοινωνικό
σύνολο.
• Αρχηγός (alpha) είναι αυτός που
έχει τον έλεγχο των πόρων που
είναι σημαντικοί για την επιβίωση
της αγέλης. Ακόμα και μικρόσωμα
σκυλιά μπορούν να αναλάβουν
αυτόν τον ρόλο.
• Οι σκύλοι - αρχηγοί ηγούνται
καλοπροαίρετα. Έχουν αυτοπεποίθηση και δεν εμπλέκονται σε
διαμάχες.
• Όσοι σκύλοι ανέβηκαν ψηλά
στην ιεραρχία, μέσω τραμπουκισμού και βίας, έχασαν τη θέση
τους πολύ γρήγορα.
Επομένως, όταν ο σκύλος σας
γρυλλίζει, δείχνει τα δόντια του και
παρουσιάζει επιθετική συμπεριφορά σε εσάς ή άλλα μέλη της
Οι σκύλοι καλούνται να συμβιώσουν μαζί σας στις πόλεις –σε ένα
εκ των πραγμάτων, εχθρικό για
αυτούς περιβάλλον. Ως εκ τούτου,
χρειάζονται την καθοδήγησή σας
αλλά και ξεκάθαρους κανόνες για
μια αρμονική συμβίωση. Πρέπει,
επομένως, να είστε ηγέτες, όχι
σκληροί αρχηγοί. Να θυμάστε πως
στις σκυλίσιες κοινωνίες, η βία και
η επιθετικότητα είναι χαρακτηριστικά ανασφάλειας από σκύλους
με επισφαλή θέση στην αγέλη.
Ο αποδεκτός «αρχηγός» ηγείται
καλοπροαίρετα, έχει τον έλεγχο
τον πόρων και δεν χρειάζεται να
υποτάξει τα μέλη της αγέλης.
Στους δεσποζόμενους σκύλους,
σημαντικοί για τον σκύλο είστε
εσείς. Σε αντίθεση με την αρχηγία,
η ηγεσία είναι μια πολύ σοβαρή
υπόθεση και για να την κερδίσετε θα πρέπει να καλύπτετε όλες
τις ανάγκες του σκύλου σας. Το
φαγητό, η στέγη, η κτηνιατρική
φροντίδα, οι κοινωνικές σχέσεις
και, κυρίως, η ασφάλεια είναι
οι βασικότερες. Πρέπει, λοιπόν,
να επιλέξετε αν θέλετε να είστε
αρχηγός ή ηγέτης. <
61
i The Dog Company
Θετική Εκπαίδευση Σκύλων
www.thedogcompany.gr
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
ομορφιά
ΒEATIFIC
Η επιστήµη
συναντά την
οµορφιά
Mία νέα, μοναδική σειρά
δερμοκαλλυντικών, με αποτελεσματικότητα
παρόμοια με εκείνη των εξειδικευμένων
αισθητικών θεραπειών, παρουσίασε
πρόσφατα ο όμιλος ΥΓΕΙΑ. Εξαιρετικοί
αντιγηραντικοί παράγοντες, ουσιώδη
θρεπτικά συστατικά για την υγεία της
επιδερμίδας και ισχυρά στοιχεία λάμψης
συνδυάστηκαν σε καινοτομικές συνθέσεις,
που προσφέρουν υγιή, λαμπερή και
νεανική όψη.
62
> Life > Positive <
Η
Beatific περιλαμβάνει 13
καινοτόμα ιατρικά καλλυντικά, που
έρχονται να καλύψουν εξειδικευμένες
ανάγκες της επιδερμίδας του προσώπου,
αλλά και του σώματος. Το όνομα Beatific,
«μαρτυρά» και τη φιλοσοφία του brand:
αποτελεί σύνθεση των λέξεων beauty
(=ομορφιά) και scientific (=επιστημονικός), που έρχεται να δηλώσει ότι αποτελεί
την ένωση της state of the art επιστημονικής καινοτομίας και της ιατρικής εξειδίκευσης, στην υπηρεσία της ομορφιάς.
Η Beatific αποτελεί μία πλήρη σειρά
καλλυντικών, που γεννήθηκε από την
επιστημονική ομάδα του ΥΓΕΙΑ (ιατροί,
χημικοί κοσμετολόγοι και μοριακοί
βιολόγοι), αντλώντας έμπνευση από τις
μεθόδους της Αισθητικής Ιατρικής. Χρησιμοποιεί πρωτοποριακές δραστικές ουσίες,
στοχευμένης δράσης, στη μεγαλύτερη
δυνατή τους συγκέντρωση, με στόχο:
• να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της
επιδερμίδας
• να ενισχύσει τη νεανικότητα και τη
λάμψη
• να προλάβει τα σημάδια της γήρανσης.
«Σταθμό» στην ανάπτυξη της Beatific,
απoτέλεσε η ανακάλυψη του ενεργού
ρόλου της πρωτεΐνης «Προγερίνη», στη
γήρανση της επιδερμίδας και η δημιουργία, από την επιστημονική ομάδα
του Ομίλου ΥΓΕΙΑ, του συμπλέγματος
Youthgene Pro C. Συνδυάζοντας πρωτοποριακά συστατικά (Alaria SP, Υαλουρονικό
οξύ & Κεραμίδια, Βιταμίνη C, Νιασίνη) το
Youthgene ProC καταστέλλει τη δράση της
Προγερίνης και λειτουργεί ως «ασπίδα»
ενάντια στη γήρανση, αφού διασφαλίζει
την απρόσκοπτη διαδικασία ανανέωσης
της επιδερμίδας. Παράλληλα, η τεχνολογία Light Reflecting με μικροσφαιρίδα που
αντανακλούν το φως, χαρίζει φωτεινότητα, νεανικότητα και ενισχυμένη λάμψη
στην επιδερμίδα.
Με τη χρήση των προϊόντων Beatific,
η επιδερμίδα γίνεται εντυπωσιακά πιο
όμορφη, πιο λαμπερή και εμφανώς νεώτερη. <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
Tα προϊόντα
Age Defying
Η σειρά µιµείται το
Botox και έχει σαν στόχο
να γυρίσει πίσω τον
χρόνο! Τα προϊόντα της
σειράς «σβήνουν» τα
σηµάδια της γήρανσης. Τα
εξειδικευµένα προϊόντα
σώµατος επιδρούν σε
συγκεκριµένα σηµεία,
επαναφέροντας τη
σφριγηλότητα της
επιδερµίδας.
Beauty Principles
i Διατίθενται στο κατάστημα Beatific, στο ισόγειο του
νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, στις δερματολογικές κλινικές των ΥΓΕΙΑ,
ΜΗΤΕΡΑ και ΛΗΤΩ, αλλά και στο e-shop της Beatific, στη
διεύθυνση http://www.beatific.gr/el/1/eshop-e0.html
> Life > Positive <
Πρόκειται για τη
βασική φροντίδα
οµορφιάς
της µάρκας.
Περιλαµβάνει
δύο µάσκες
και γαλάκτωµα
καθαρισµού.
Βeatific Βeatific Βeatific Βeatific Βeatific Βeatific
ΤΟ BRAND ΒEATIFIC ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ. ∆ΕΝ ∆ΙΑΧΩΡΙΖΕΙ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ
ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΗΣ
ΓΥΝΑΙΚΑΣ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΒΑΣΗ
ΤΗ ∆ΡΑΣΗ ΤΟΥΣ. ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ
∆ΗΛΑ∆Η ΑΜΥΝΕΣ ΕΝΑΝΤΙ
ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΩΝ, ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΘΕ ΗΛΙΚΙΑΣ. Η ΒEATIFIC ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ 4 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΕΙΡΕΣ:
Beauty Activators
Για αντιγηραντική
δράση στο
πρόσωπο και στα
µάτια.
Supreme Care
63
Έρχεται να
αντιµετωπίσει
συγκεκριµένα
δερµατικά
προβλήµατα, όπως οι
ραγάδες, οι κηλίδες
και οι βαθιές ρυτίδες
έκφρασης. Η χρήση
τους γίνεται από
δερµατολόγους.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
μικρά & πρακτικά
Η κρίση βλάπτει σοβαρά τη στοµατική υγεία. Η στοματική υγεία
Πρόληψη
των ατυχηµάτων
µε τους «αετούς»
των Ελλήνων επιδεινώθηκε σημαντικά λόγω της οικονομικής κρίσης.
Με δεδομένο ότι η κάλυψη της οδοντιατρικής φροντίδας από
Η Καθαρά Δευτέρα είναι η
πλευράς της πολιτείας είναι ανύπαρκτη και ο οικογενειακός
μέρα που πετάμε τον χαρταετό.
προϋπολογισμός «συρρικνώνεται» διαρκώς, η επίσκεψη στον
Δυστυχώς όμως, το έθιμο αυτό
οδοντίατρο μοιάζει για τους περισσότερους Έλληνες με...
γίνεται πολύ συχνά αιτία ατυχημάτων.
πολυτέλεια. Τα ελληνικά νοικοκυριά είναι υποχρεωμένα
Για να τα αποφύγουμε, το Σωματείο
να πληρώσουν από την «τσέπη τους» όλο το κόστος για
«Αντιμετώπιση Παιδικού Τραύματος»
την οδοντιατρική τους
προειδοποιεί:
• Να πετάμε τον χαρταετό σε χώρους ανοιπερίθαλψη. Οι σχετικές
χτούς, μακριά από γκρεμούς, και ποτέ από ταμελέτες δείχνουν
ράτσες. Δυστυχώς, κάθε χρόνο τραυματίζονται
πως η τερηδόνα
σοβαρά και καμιά φορά θανατηφόρα, άτομα
συνδέεται άμεσα με
που πέφτουν από ύψος την ώρα που πετάνε τον
κοινωνικές ανισότητες,
χαρταετό.
• Να μην πετάμε το χαρταετό κοντά σε ηλεκτροπροσβάλλοντας σε
φόρα σύρματα. Σε περίπτωση που o χαρταετός
μεγαλύτερο ποσοστό τα
μπλεχτεί σε αυτά, δεν προσπαθούμε να τον
κατώτερα κοινωνικά και
ξεμπλέξουμε, καθώς υπάρχει σοβαρός κίνδυνος
οικονομικά στρώματα.
ηλεκτροπληξίας.
• Να έχουμε υπόψη μας, ότι το σκοινί του
χαρταετού μπορεί να προκαλέσει κοψίματα και
εγκαύματα από τριβή στα χέρια των παιδιών.
Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να δείξουμε στα παιδιά πώς να το κρατάνε με
προσοχή. Βοηθάει σημαντικά το να φοράνε
γάντια.
Συµφέρουσα επενδυτική επιλογή συνιστούν για το κράτος οι εξωσωµατικές,
σύμφωνα με νέα τη μελέτη «Εκτίμηση της μακροχρόνιας επίδρασης της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
στην Ελλάδα. Ανάλυση βασιζόμενη σε ένα μακροχρόνιο επενδυτικό μοντέλο», που εκπόνησαν οι κ.κ. Βασίλης
Φραγκουλάκης & Νικόλαος Μανιαδάκης, από την Εθνική
Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ). Η έρευνα έδειξε ότι ενώ το κόστος γέννησης ενός παιδιού με εξωσωματική γονιμοποίηση είναι
περίπου 17.000 ευρώ, το ποσό που τελικά αυτό το παιδί θα αποδώσει στο κράτος μόνο μέσω φόρων
ξεπερνά τα 133.000 ευρώ. Σε όλη τη
διάρκεια της ζωής αυτού του παιδιού, το
κράτος έχει ένα κέρδος 60.435 ευρώ- η εξωσωματική λοιπόν είναι μία επένδυση με απόδοση 182%!
•
Οριστικό τέλος στους βασανιστικούς και χρόνιους πόνους από τις παθήσεις του χεριού (τενοντίτιδες, επικονδυλίτιδες, αρχόµενες
αρθρίτιδες) βάζει µια νέα θεραπεία µε τοπικές ενέσεις που περιέχουν αυτόλογους παράγοντες (ένζυµα) από το αίµα του πάσχοντος!
Τα θεαµατικά αποτελέσµατα της πρωτοποριακής θεραπείας, που εφαρµόζεται πλέον και στη χώρα µας, παρουσιάστηκαν πρόσφατα σε
συνέδριο στη Θεσσαλονίκη.
Πάνω από 5 εκατοµµύρια Έλληνες (άνδρες και γυναίκες) αντιµετωπίζουν σοβαρό πρόβληµα µε τις
αιµορροΐδες, το οποίο γίνεται επώδυνο και βασανιστικό µε το πέρασµα του χρόνου, αν δεν αντιµετωπιστεί έγκαιρα! Σήµερα, ωστόσο,
µπορεί να δοθεί οριστική λύση στο πρόβληµα, αναίµακτα, άµεσα, και ανώδυνα, µε τη χρήση υπερήχων.
Σε χαµηλά επίπεδα κινήθηκε –δυστυχώς- και φέτος στη χώρα µας η κάλυψη µε το αντιγριπικό εµβόλιο, για δύο κυρίως λόγους: την έλλειψη ενηµέρωσης για τη
σηµασία του εµβολιασµού, αλλά και τη µεγάλη έλλειψη του εµβολίου από τα φαρµακεία. Η έλλειψη είχε σαν αποτέλεσµα να µην καλυφθούν
επαρκώς, ούτε καν οι οµάδες υψηλού κινδύνου (ηλικιωµένοι, καπνιστές, ασθενείς µε αναπνευστικά προβλήµατα, χρόνιοι πάσχοντες, έγκυοι
2ου και 3ου τριµήνου, νήπια, υγειονοµικοί κ.λπ.) Ένα σηµαντικό πρόγραµµα προσυµπτωµατικού ελέγχου της Οστεοαρθρίτιδας, ξεκίνησε από 2 Φεβρουαρίου, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, µέσα από το Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής. Το πρόγραµµα «τρέχει» πιλοτικά σε
20 ενορίες της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, µε στόχο να εντοπιστούν όλα τα αδιάγνωστα περιστατικά οστεοαρθρίτιδας, µεταξύ ανασφάλιστων,
απόρων και ατόµων τρίτης ηλικίας.
•
•
•
> Life > Positive <
IOYΛIOΣ
- AYΓOYΣTOΣ2014
2012 # 35
18
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ
παρουσίαση
>
COVERDERM COMPLETE CARE CC CREAMS
Τέλεια όψη στο λεπτό!
Μία νέα εποχή στην καθημερινή φροντίδα και περιποίηση εγκαινιάζει η
Coverderm, παρουσιάζοντας τις νέες, επαναστατικές κρέμες Complete
Care CC, τις πρώτες δερμοκαλλυντικές κρέμες CC που διατίθενται μέσω
φαρμακείου και τις μόνες κρέμες CC με 12 δράσεις για
ολοκληρωµένη φροντίδα της επιδερµίδας.
Π
ρόκειται για δύο, επαναστατικές, υπέρ-ενισχυμένες
κρέμες φροντίδας με χρώμα, για το πρόσωπο και τα μάτια, που σας
προσφέρουν όλα όσα μπορεί να ζητάτε από μία κρέμα ημέρας
και ένα make-up/concealer, σε ένα προϊόν!
Ιδανικές για τη σύγχρονη γυναίκα, που δεν έχει πολύ χρόνο να
αφιερώσει για τη φροντίδα της, ενώ παράλληλα οι υποχρεώσεις
της επιβάλλουν να είναι λαμπερή και περιποιημένη, οι κρέμες
Complete Care CC της Coverderm δίνουν τη λύση, με μία κίνηση!
Χάρη στα συστατικά προηγμένης τεχνολογίας που περιέχουν,
προσφέρουν 12 μοναδικές δράσεις, περισσότερες από κάθε
άλλη κρέμα CC που υπάρχει σήμερα στην αγορά.
Συγκεκριμένα, χαρίζουν:
• λάμψη και φωτεινότητα
• δράση κατά των κηλίδων
• αντιγηραντική δράση
• θρέψη
• ενυδάτωση
• απαλυντική φροντίδα
• αντηλιακή προστασία με φυσικά φίλτρα
• αντιερεθιστική δράση
• χρωματική ομοιομορφία
Επιπρόσθετα, η κρέμα προσώπου διαθέτει σμηγματο-ρυθμιστική
δράση, μειώνει την ερυθρότητα και συσφίγγει τους πόρους, ενώ η
κρέμα ματιών έχει στοχευμένη αντιρυτιδική δράση, μειώνοντας ταυτόχρονα τους μαύρους κύκλους και τις σακούλες κάτω από τα μάτια.
Είναι υποαλλεργικές, δερματολογικά ελεγμένες, με SPF 25/15 έχουν
ανάλαφρη υφή και αδιάβροχη σύνθεση, προσφέροντας ολοκληρωμένη φροντίδα και λάμψη όλη μέρα! Κατάλληλες για κάθε τύπο
δέρματος.
Απλώστε κάθε πρωί, όπως κάνατε μέχρι σήμερα με τις κρέμες
ημέρας και ματιών σας και απολαύστε μια αψεγάδιαστη, βελούδινη,
ξεκούραστη και λαμπερή όψη που διαρκεί!
> Life > Positive <
65
i Διαθέσιμες στα φαρμακεία και σε
επιλεγμένα καταστήματα καλλυντικών,
σε δύο αποχρώσεις: light beige και
soft brown.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
>
αγορά
Youth Lab
Erasure Cream
For Eyes
«Γεμιζει» τις ρυτιδες
Με στόχο να αντιστρέψει τα
σηµάδια του χρόνου και να
διατηρήσει τη νεανικότητα
του δέρµατος, η ERASURE
CREAM FOR EYES, µέλος
της «οικογένειας» YOUTH
LAB είναι µια κρέµα µε
ισχυρή και στοχευµένη
δράση κατά των ρυτίδων,
των µαύρων κύκλων και των
οιδηµάτων που µας προσθέτουν χρόνια και κάνουν
το βλέµµα µας να δείχνει
κουρασµένο. Πρόκειται για
µια πλούσια κρέµα, που
ενδυναµώνει την εύθραυστη περιοχή των µατιών,
µειώνει και βελτιώνει τις
λεπτές γραµµές και τις ρυτίδες έκφρασης, χαρίζοντας
ξεκούραστο και λαµπερό
βλέµµα. Εφαρµόστε πάνω
στο οστό της περιοχής των
µατιών, πρωί και βράδυ.
Κατάλληλη για κάθε τύπο
δέρµατος.
Solgar
Vitamin D3 1000iu
Power Health
Βιταµίνη C-1000
Η βιταµίνη D συγκεντρώνει
την προσοχή της επιστηµονικής κοινότητας για τα
πολλαπλά οφέλη της στον
ανθρώπινο οργανισµό. Θεωρείται απαραίτητη για διατήρηση υγιών οστών, µυών
και δοντιών, ενώ συµβάλλει
στην ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού
συστήµατος.
Η βιταµίνη D3 είναι µια
βιταµίνη, της οποίας η φυσική πηγή είναι ο ήλιος. Η
µειωµένη ηλιοφάνεια όµως
κατά τη διάρκεια του χειµώνα και η χρήση αντηλιακών
το καλοκαίρι, εµποδίζουν
την πρόσληψή της από τον
οργανισµό.
Η βιταµίνη D3 είναι η πιο
αφοµοιώσιµη από τον οργανισµό µορφή βιταµίνης D. Η
Solgar σας την παρέχει από
φυσικές πηγές και χωρίς
χρώµατα, αρώµατα και συντηρητικά. Στα φαρµακεία,
από την ΙSO-PLUS A.E.
Η βιταµίνη C ενισχύει την
άµυνα, προστατεύει από
ιώσεις και κρυολογήµατα,
προσφέρει ενέργεια στον
οργανισµό και αντιοξειδωτική προστασία έναντι στις
ελεύθερες ρίζες. Τα οφέλη
της είναι πολλά και σηµαντικά, γι’ αυτό και η Power
Health σας την προτείνει
µε τα… χίλια. Η Βιταµίνη
C 1000 είναι για εσάς που
χρειάζεστε περισσότερη
προστασία, ενέργεια και
δύναµη και φτάνετε τον
οργανισµό σας στα όριά του.
Είναι ιδανική για όσους και
όσες διανύετε χιλιόµετρα σε
υποχρεώσεις ή επιδίδεστε
σε βλαβερές συνήθειες,
όπως το κάπνισµα και η
κακή διατροφή.
Στα φαρµακεία, από την
Power Health.
της υγείας > Βιταμίνη C
> Ηκαιβιταμίνη
με τα… χίλια!
της καλής διάθεσης!
Bioderma
hydrabio serum
ορός
> Πραγματικός
ενυδάτωσης
Όταν το σώµα υποφέρει
από έλλειψη νερού, το
πρώτο που εµφανίζει ορατά
σηµάδια είναι το δέρµα. To
Hydrabio Sérum, από τα
εργαστήρια BIODERMA,
είναι ένας πραγµατικός ορός
ενυδάτωσης για τις ανάγκες
του ευαίσθητου, αφυδατωµένου δέρµατος.
Το Hydrabio Sérum,
χάρη στην καινοτοµία
AQUAGENIUM, ενεργοποιεί
τον φυσιολογικό και βιολογικό µηχανισµό ενυδάτωσης
του δέρµατος, αυξάνοντας,
µέσα σε 15’, το επίπεδο
ενυδάτωσής του κατά 53%!
Εµπλουτισµένο µε γλυκερίνη και υαλουρονικό οξύ,
χαρίζει άµεσα αποτέλεσµα
λάµψης και ενυδάτωσης
που διαρκεί. Με ιδιαίτερα
ευχάριστη, δροσιστική
υφή gel χαρίζει αίσθηση
φρεσκάδας και αποτελεί
άριστη βάση για µακιγιάζ.
Στα φαρµακεία, από τη
Pharmathen.
Lamberts
Βιταµίνη C-1000 mg & πολυβιταµινούχος φόρµουλα A to Ζ
> τονώστε την άμυνά σας!
Τώρα τον χειµώνα, µπορείτε να ενισχύσετε την άµυνα του οργανισµού σας µε τις νέες αναβράζουσες βιταµίνες της Lamberts: τα αναβράζοντα δισκία βιταµίνης C-1000 mg µε γεύση
πορτοκάλι και την πολυβιταµινούχο φόρµουλα A to Z, µε γεύση µάνγκο και ανανά. Η τελευταία, περιέχει όλες τις απαραίτητες βιταµίνες, µέταλλα και ιχνοστοιχεία στις ποσότητες που χρειάζεται ένας ενήλικας. Τα αναβράζοντα δισκία Lamberts διαλύονται
εύκολα στο νερό και έχουν πολύ ευχάριστη γεύση. Οι συσκευασίες περιέχουν 20
αναβράζοντα δισκία. Αποκλειστικά στα φαρµακεία, από την Green Import Ltd.
>
>
αγορά
Pasta Del Capitano
Erbe Naturali
>
Η τσίχλα που...αγαπά
τα δόντια σας
H Erbe Naturali είναι µία
οδοντότσιχλα από τη σειρά
στοµατικής υγιεινής Pasta
del Capitano. Περιέχει
φαρµακευτικά βότανα,
φθόριο και ξυλιτόλη, και
προστατεύει αποτελεσµατικά το σµάλτο των δοντιών.
Τα βότανα έχουν ευχάριστη
γεύση και προσφέρουν
στο στόµα µια έντονη
αίσθηση φρεσκάδας. Οι
οδοντότσιχλες Pasta del
Capitano δεν περιέχουν
ζάχαρη και ασπαρτάµη.
∆ιατίθενται σε 4 ακόµα
γεύσεις: MENTA DELICATA,
MENTA PIPERITA, MENTA
GLACIALE και LIME. Στα
φαρµακεία, από τη Health
Plus S.A.
Natural Organics
CO-MEL
Για ...όνειρα γλυκά
Ένα εξαιρετικό προϊόν
για την αντιµετώπιση
της αϋπνίας, χωρίς τις
παρενέργειες των υπνωτικών φαρµάκων, είναι
διαθέσιµο στα φαρµακεία.
Περιέχει µελατονίνη,
τη φυσική ορµόνη που
παράγει ο οργανισµός µας
για να διευκολύνει τον
ύπνo. Η µελατονίνη έχει
αποδεδειγµένη δράση
στην επιβράδυνση της
γήρανσης και στη µείωση
του κινδύνου ορισµένων
παθήσεων (π.χ. καρκίνου),
προσφέρει ισχυρή αντιοξειδωτική προστασία και
βοηθά στην αντιµετώπιση
του αυξηµένου στρες και
της κατάθλιψης. Η βιταµίνη Β6, εκτός από το ότι
βοηθά στην απορρόφηση
της µελατονίνης, συµβάλλει στην καλή λειτουργία
του νευρικού συστήµατος.
Κατάλληλο και για την
ανακούφιση από το jet
lag. Από την Apollonian
Nutrition Α.Ε.
Kaiser
χρειάζεται
> Ο,τι
ο λαιμός μας!
Η εταιρεία Medisei προτείνει την ολοκληρωµένη σειρά
Kaiser, για τις ανάγκες του
λαιµού µας. Η σειρά περιλαµβάνει:
• καραµέλες που µαλακώνουν το λαιµό, σε 6 υπέροχες γεύσεις: ιαπωνική
µέντα, anis (µε γέµιση από
µέλι, µάραθο και γλυκάνισο), salbei (γεµιστές µε
µέλι, φασκόµηλο και βιταµίνη C), Brust (µε βιταµίνη
C και βότανα του βουνού),
Bimenthol (µε ευκάλυπτο
και µέντα) και Multivitamin
(µε βιταµίνες B1, B2, B6, C,
E, Ca).
• σιρόπια εξαιρετικής
ποιότητας για τον ερεθισµένο λαιµό και τον βήχα,
µε βιταµίνη C, που ανακουφίζουν από τον βήχα και
το κρυολόγηµα, ενώ έχουν
αποχρεµπτικές και τονωτικές ιδιότητες.
Στα φαρµακεία, από τη
Medisei.
Vichy
My Ideal
Beauty Box
πρό> Ολοκληρωμένο
γραμμα ομορφιάς
Η VICHY, αφοσιωµένη στη
φροντίδα της επιδερµίδας,
προσφέρει το ‘MY IDEAL
BEAUTY BOX’, ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα οµορφιάς προσαρµοσµένο στις
δικές σας ανάγκες. Με την
αγορά της αγαπηµένης σας
κρέµας ηµέρας AQUALIA,
IDEALIA, LIFTACTIV ή
NEOVADIOL προσφέρεται
∆ΩΡΟ µέσα σε συλλεκτικό κουτί, ο καθαρισµός
προσώπου, η κρέµα νύχτας
και ο αντίστοιχος ορός. Και
οι εκπλήξεις δεν σταµατούν
εδώ! Αναζητήστε σε κάθε
Ideal Beauty Box τον µοναδικό κωδικό συµµετοχής
στον µεγάλο διαγωνισµό της
Vichy, για να κερδίσετε ένα
ολοκληρωµένο προσωπικό
πρόγραµµα οµορφιάς σε
κανονικό µέγεθος (περιλαµβάνει: καθαρισµό, φροντίδα
ηµέρας, φροντίδα νύχτας
και ορό).
La Roche Posay
Redermic [R]
> Φροντίδα εντατικής επανόρθωσης
Θέλοντας να εκµεταλλευτούν την αδιαµφισβήτητη δράση της ρετινόλης ενάντια στη γήρανση, και
ειδικότερα στη φωτογήρανση, τα εργαστήρια της La Roche Posay δηµιούργησαν ένα προϊόν µε
ρετινόλη, ιδανικό ακόµη και για το πιο ευαίσθητο δέρµα.
Το Redermic [R], χάρη στον αποκλειστικό συνδυασµό καθαρής ρετινόλης και ρετινόλης προοδευτικής απελευθέρωσης, εξασφαλίζει σταδιακή αποδέσµευση της βέλτιστης δόσης Ρετινόλης, για
αποτελεσµατική επανόρθωση και υψηλή ανοχή ακόµα και για το ευαίσθητο δέρµα. Η Redermic [R]
λειαίνει ακόµη και τις πιο έντονες ρυτίδες, εξοµαλύνει το ανάγλυφο της επιδερµίδας και χαρίζει
οµοιόµορφη όψη, χωρίς ερεθισµούς. Η σειρά περιλαµβάνει και κρέµα µατιών, που προσφέρει εφέ
«lifting».
>
τελευταία λέξη
> του Γρηγόρη Λάσκαρη
Ιατρική ή Μαζική Δολοφονία;
Σ
ας φαίνεται υπερβολι-
70
κός ο τίτλος, έτσι; Στο κάτω-κάτω
η Ιατρική αποτελεί το πιο διακεκριμένο σύμβολο του πανανθρώπινου
ονείρου της καθυπόταξης της
άγνοιας, της αρρώστιας και του
πρόωρου θανάτου. Και όμως, ο
τίτλος υπάρχει και δεν είναι δικός
μας. Ανήκει στο έγκυρο συντηρητικό περιοδικό Forbes, το οποίο δε
φημίζεται για τις βολές του προς το
σύγχρονο κατεστημένο.
Περιληπτικά, η ιστορία έχει ως
εξής:
• Κάθε χειρουργική επέμβαση,
όχι απαραίτητα καρδιολογική,
συνδέεται με μικρές πιθανότητες
θανάτου από καρδιαγγειακές
επιπλοκές. Ο καθηγητής Ιατρικής
του μεγάλου Ολλανδικού Πανεπιστημίου Erasmus Don Poldermans
δημοσίευσε 6 κλινικές μελέτες,
στις οποίες ισχυριζόταν ότι η
χορήγηση κάποιων φαρμάκων που
ονομάζονται β-αναστολείς πριν τις
χειρουργικές επεμβάσεις μειώνει
την πιθανότητα καρδιαγγειακού
θανάτου κατά τη διάρκεια ή μετά
την επέμβαση.
• Ο καθηγητής έγινε διάσημος,
τοποθετήθηκε πρόεδρος της Επιτροπής Ιατρικών Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας
και το 2009 εξέδωσε επίσημες
(υποχρεωτικές!) κατευθυντήριες
οδηγίες, σύμφωνα με τις οποίες
πριν οποιοδήποτε χειρουργείο
υψηλού ή ενδιάμεσου κινδύνου
οι γιατροί οφείλουν να χορηγούν
στους υπό επέμβαση ασθενείς τα
συγκεκριμένα φάρμακα.
• Δύο χρόνια μετά αποκαλύπτεται
ότι οι δημοσιεύσεις του καθηγητή
> Life > Positive <
είναι μαϊμού και βασίζονται σε
πλαστά στοιχεία. Ο Poldermans
απολύεται, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία όμως δεν αποσύρει
επειγόντως τις κατευθυντήριες
οδηγίες, από φόβο μήπως και
τρωθεί το κύρος της.
• Τον Ιούλιο του 2013 δημοσιεύεται ανεξάρτητη ανάλυση των μη
μαϊμού μελετών και αποδεικνύεται ότι η προεγχειρητική χρήση
β-αναστολέων όχι μόνο δεν μειώνει, αλλά αντιθέτως αυξάνει την
πιθανότητα θανάτου των χειρουργημένων ασθενών.
• Τον Νοέμβριο του 2013 η Ευρωπαϊκή Εταιρεία εκδίδει οδηγία, με
την οποία αντί να απαγορεύσει
την προεγχειρητική χρήση των
β-αναστολέων, απλώς επιφυλάσσεται και συνιστά σύνεση στη
χρήση τους.
• Τον Ιανουάριο του 2014, οι
Graham Cole και Darrel Francis,
πολλαπλασιάζουν το ποσοστό της
αύξησης της πιθανότητας θανάτου
από τα φάρμακα, με τον αριθμό
των πιθανών χειρουργικών επεμ-
Το συµβάν
Poldermans
συνιστά µία
κολοσσιαίων
διαστάσεων
αποτυχία της
Iατρικής και κυρίως
των θεσµών
ελέγχου της
βάσεων στις οποίες αυτά χορηγήθηκαν και καταλήγουν ότι ίσως
έχουν πεθάνει αναίτια 800.000
άνθρωποι τα τελευταία 5 χρόνια,
στην Ευρώπη και μόνο.
• Η δημοσίευσή τους αποσύρεται
από το επίσημο περιοδικό της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας
σε χρόνο ρεκόρ, με τη δικαιολογία
ότι πρέπει να ελεγχθεί επιστημονικά!
• Τη στιγμή που γράφονται αυτές
οι γραμμές, η πρώτη μεγάλη έρευνα-μαϊμού φονιάς του Poldermans
είναι ακόμα κανονικά και με το
νόμο επισήμως δημοσιευμένη και
η έρευνα-σωτήρας των Cole και
Francis ακόμα αγνοείται.
Το 800.000 είναι ένα εξωφρενικά
υψηλό νούμερο και ισοδυναμεί με
4 Συρίες. Ακόμα και το 10% αυτού
να είναι σωστό, πάλι μπορούμε να
μιλάμε για εκατόμβη. Το συμβάν
Poldermans συνιστά μία κολοσσιαίων διαστάσεων αποτυχία της
Iατρικής και κυρίως των θεσμών
ελέγχου της. Πιθανολογούμε
ότι στην Ελλάδα δεν θρηνήσαμε
πολλά θύματα, επειδή γενικώς
στη χώρα μας δεν εφαρμόζονται
ιατρικές οδηγίες και κάθε γιατρός
πράττει σύμφωνα με τη γνώμη του.
To 1975 o Ivan Illich είχε δηλώσει:
«Το ιατρικό κατεστημένο αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για
την υγεία. Το ιατρικό επάγγελμα
εξουσιάζει την Ιατρική. Το αποτέλεσμα είναι ολέθριο και έχει πάρει
διαστάσεις επιδημίας». Λοιδορήθηκε ως περιθωριακός παράφρων.
Κι όμως! Κάποιος πρέπει να μας
προστατέψει από τους προστάτες
μας. <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
>
συμβουλή του μήνα
Βήχας, το ενοχλητικό
σύμπτωμα του χειμώνα
Σ
ύμφωνα με τους
ειδικούς, o βήχας αποτελεί ένα
χρήσιμο μηχανισμό άμυνας του
αναπνευστικού συστήματος, καθώς
μας βοηθά να αποβάλλουμε μικροσωματίδια και μικροοργανισμούς
που εισέρχονται σε αυτό. Ωστόσο,
συχνά λειτουργεί ως ένα «καμπανάκι», που προειδοποιεί ότι κάτι δεν
πάει καλά στον οργανισμό.
Ανάλογα με τη χρονική του διάρκεια,
ο βήχας διακρίνεται σε οξύ (με διάρκεια μικρότερη των 3 εβδομάδων),
υποξύ όταν διαρκεί 3 έως 8 εβδομάδες και χρόνιο, όταν ξεπερνά σε
διάρκεια τις 8 εβδομάδες.
Παράλληλα, ο βήχας μπορεί να είναι ξηρός (δηλαδή να μην συνοδεύεται από φλέματα και να νιώθουμε
το λαιμό μας να γδέρνεται) ή παραγωγικός (να συνοδεύεται δηλαδή
από φλέματα).
Αντιμετώπιση
• Αν ο βήχας σας οφείλεται σε
γρίπη ή κοινό κρυολόγημα, περιοριστείτε στην κατανάλωση νερού,
χυμών και χλιαρών ροφημάτων, για
να «μαλακώσετε» τον λαιμό σας
και να διευκολύνετε την αποβολή
των τυχόν φλεμάτων. Οπλιστείτε με
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο βήχας
είναι σύμπτωμα της γρίπης και του κοινού
κρυολογήματος και συνήθως συνοδεύεται
από βουλωμένη μύτη και καταρροή.
Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που δυσκολεύει
την καθημερινότητά μας, καθώς μπορεί να
προκαλέσει πόνο στο στήθος, πονοκέφαλο ή
να δυσκολέψει τον ύπνο μας.
υπομονή μέχρι η ίωση να κάνει τον
κύκλο της.
• Μπορεί να χρειαστεί να κάνετε πλύσεις στη μύτη ή να χρησιμοποιήσετε
κάποιο ρινικό αποσυμφορητικό.
• Αποφύγετε τους κλειστούς χώρους και τον συνωστισμό.
• O γιατρός, αν το κρίνει απαραίτητο, θα σας χορηγήσει βλεννολυτικά
ή αντιβηχικά, ανάλογα με τον βήχα
που έχετε.
Το Sinecod είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό αντιβηχικό, κατάλληλο
για ξηρό βήχα κάθε αιτιολογίας,
που δρα στο κέντρο του βήχα στον
εγκέφαλο. Παρουσιάζει σπασμολυτικό αποτέλεσμα, χάρη στο οποίο
διευκολύνει την αναπνευστική
λειτουργία. Είναι κατάλληλο για
ενήλικες και παιδιά άνω των 4 ετών.
Προσοχή! Μην αρχίζετε αντιβιοτικά
χωρίς λόγο. Το συνηθέστερο αίτιο
έντονου βήχα είναι οι ιογενείς
λοιμώξεις - τα αντιβιοτικά δεν πρόκειται να σας προσφέρουν καμία
ουσιαστική βοήθεια.
Πότε πρέπει να ανησυχήσετε;
• Αν δυσκολεύεστε να πάρετε αναπνοή ή, έχετε έντονη δύσπνοια (π.χ.
δεν μπορείτε να μιλήσετε) ή η ανα-
πνοή σας είναι πολύ θορυβώδης.
• Αν ο βήχας σας διαρκεί πάνω από
3 εβδομάδες.
• Αν παρατηρήσετε κάποια αλλαγή στα χαρακτηριστικά του βήχα,
δηλαδή αν ξαφνικά έχετε φλέματα
ή βήχετε πιο συχνά.
• Αν ο βήχας συνοδεύεται από
πυρετό, δύσπνοια, πόνο στο στήθος
ή άλλα συμπτώματα.
• Αν ακούτε ένα έντονο σφύριγμα
όταν παίρνετε εισπνοή.
• Αν έχετε βήχα και κιτρινοπράσινα
φλέματα που μυρίζουν άσχημα.
• Αν έχετε βήχα που συνοδεύεται
με αιμόπτυση.
• Αν ο βήχας επιμένει, ακόμη κι
όταν τα υπόλοιπα συμπτώματα
υποχωρήσουν.
• Αν η θεραπεία που κάνετε, δεν
βελτιώνει τον βήχα.
• Αν έχετε κάποιο προϋπάρχον
νόσημα, όπως καρδιολογικό ή
πνευμονολογικό, καθώς μπορεί να
σχετίζεται με το βήχα.
• Αν ανήκετε στις λεγόμενες
ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού
(καπνιστές, καρδιοπαθείς, ηλικιωμένους, πνευμονοπαθείς) και
δεν παρατηρείτε βελτίωση, όσο
περνούν οι μέρες. <
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 # 35
GR/PHCA/0001/13
Για να νιώθουν
οι άνθρωποι
καλύτερα
και να ζουν
περισσότερο
Λ. Κηφισίας 266, 152 32 Αθήνα, Τηλ.: 210 6882100, www.glaxosmithkline.gr

ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙ

Σεπτέμβριος 2014

Φεβρουάριος 2014

Οι Επιπτώσεις της Οικονοµικής Κρίσης στην Υγεία

Τεύχος 233 - PharmaNews

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6-3-15

Πρωτοφανή κίνητρα για μεγάλες επενδύσεις

Κατεβάστε το PDF

Safer Internet Ομάδα Ρομποτικής ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ Euroscola

Τεύχος 27 Σεπτέμβρης - Νοέμβρης 2011

anaγκες αρδευσης των καλλιεργειων σε επιπεδο

ΓΛΥΚΟΖΑΜΙΝΟΓΛΥΚΑΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΟΓΛΥΚΑΝΕΣ

TPr HM