ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ Διοικητικό Συμβούλιο 2011 – 2012 Μαρία Κραμβιά Καπαρδή Πρόεδρος TRANSPARENCY CYPRUS 9 Δεκεμβρίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ηλίας Στεφάνου Γραμματέας Δημήτρης Γεωργιάδης Ταμίας Mέλη Βαρβάρα Πετροπούλου Λιλήκα Νικόλας Νικολαΐδης Φειδίας Πηλείδης Μιχάλης Σαρρής Μάριος Σκανδάλης Έλενα Τάνου Αντρέας Χρυσάφης Board of Directors 2011 – 2012 Maria Krambia Kapardi Chair Elias Stephanou Secretary Demetris Georgiades Treasurer Members Andreas Chrysafis Barbara Petropoulou - Lilikas Nicolas Nicolaides Phidias Pilides Michalis Sarris Marios Skandalis Elena Tanou Εκδήλωση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς και παρουσίαση των πορισμάτων της 2ης έρευνας της "Διαφάνειας Κύπρος" για τις αντιλήψεις Κύπριων πολιτών αναφορικά με την διαφθορά. Τα αναλυτικά αποτελέσματα της έρευνας εξακρίβωσης των αντιλήψεων της κυπριακής κοινωνίας σε σχέση με τη διαφθορά παρουσιαστήκαν σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο κτήριο της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου στις 9 Δεκεμβρίου 2011 και ώρα 17.30 με αφορμή την «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς». Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών μετά από πρόταση της «Διεθνούς Διαφάνειας», της μοναδικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης με στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς, καθιέρωσε με ομόφωνη απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, την 9η Δεκεμβρίου, ως «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς». Η εκδήλωση οργανώθηκε από τη Διαφάνεια Κύπρος, και το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη Κύπρο. Εκτός από την παρουσίαση των αποτελεσμάτων στόχος της εκδήλωσης ήταν η ενημέρωση της κοινής γνώμης για τα τρέχοντα θέματα σε σχέση με τη διαφθορά τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο με στόχο την περαιτέρω ευαισθητοποίηση και κατανόηση των συνεπειών που η διαφθορά έχει την σημερινή εποχή. Την εκδήλωση παρακολούθησαν τόσο επαγγελματίες όπως λογιστές, νομικοί, ερευνητές, δημοσιογράφοι όσο πλήθος κόσμου. Εισηγήσεις στην εκδήλωση έκαναν εκτός από την Καθ. Μαρία Κραμβιά- Καπαρδή η οποία παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας, ο επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη Κύπρο, Τάσσος Γεωργίου, η Susan Delja εκ μέρους της Αμερικανικής πρεσβείας στη Κύπρο, και ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Κυπριακού Οργανισμού Κέντρων Νεότητας, Νικόλας Νικολαΐδης. Η «Διαφάνεια Κύπρος» (ΔΚ) είναι ένας μη κυβερνητικός οργανισμός με διεθνή χαρακτήρα, οποίος συνεργάζεται με τον διεθνή Οργανισμό «Διεθνής Διαφάνεια, ΔΔ» που έχει την έδρα του στο Βερολίνο της Γερμανίας,. Η ΔΚ ακολουθεί και εφαρμόζει την γενική πολιτική και στρατηγική της «Διεθνούς Διαφάνειας», ως καθορίζεται από τα ιδρυτικά της έγραφα. Σε μία προσπάθεια εξακρίβωσης των αντιλήψεων της κυπριακής κοινωνίας σε σχέση με τη διαφθορά, 1521 Κύπριοι πολίτες συμμετείχαν μεταξύ των μηνών Σεπτέμβριου 2011 και Οκτώβριου 2011 στη 2η έρευνα για το επίπεδο της διαφθοράς στη Κύπρο. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την οργάνωση "Διαφάνεια Κύπρος" με την συμβολή των φοιτητών του μαθήματος "Επιχειρηματική Ηθική" του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Διαφθορά είναι όταν ένα άτομο ή μια ομάδα είναι ένοχη διαφθοράς, εάν αποδέχεται χρήματα ή άλλη αξία για να πράξει κάτι που η ίδια έχει την υποχρέωση να πράξει ούτως ή άλλως, ή να εξασκήσει τη διακριτική της ευχέρεια για ανάρμοστο λόγο ή όπου παραβιάζεται η αρχή της ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ Τ.Θ. 50329, 3603 Λεμεσός, Κύπρος T. +357 25002428 | F. +357 25002663 | K. +357 99578488 Email: [email protected] | www.transparencycyprus.org TRANSPARENCY CYPRUS P.O. Box 50329, 3603 Lemesos, Cyprus T. +357 25002428 | F. +357 25002663 | K. +357 99578488 Email: [email protected] | www.transparencycyprus.org ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ TRANSPARENCY CYPRUS ισότητας (όμοια αντιμετώπιση, όμοιας κατάστασης και ανόμοια αντιμετώπιση ανόμοια κατάσταση). Η Διαφθορά μπορεί να χωριστεί σε τέσσερεις κατηγορίες: σύγκρουση συμφερόντων, δωροδοκία, παράνομα φιλοδωρήματα και ο οικονομικός εκβιασμός. Στην έρευνα συμμετείχαν 52% γυναίκες και 48% άντρες, κάλυψε ηλικιακές ομάδες από 18 ετών μέχρι συνταξιούχους από τους οποίους 51% εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα, 16% στο δημόσιο, 24% δεν εργάζονται, ενώ 9% εργάζονται σε ημικρατικούς οργανισμούς. Τέλος, 34% είναι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης, 37% τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και 29% κάτοχοι μεταπτυχιακού πανεπιστημιακού τίτλου. Φέτος σε σχέση με το δείγμα της πρώτης έρευνας η οποία πραγματοποιήθηκε το 2010 υπάρχουν λιγότεροι δημόσιοι υπάλληλοι, περισσότερες γυναίκες και είναι το επίπεδο μόρφωσης είναι ανώτερο. Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι η διαφθορά στην Κύπρο θεωρείται από την μεγάλη πλειοψηφία των συμμετασχόντων (86%) ως ένα σοβαρότατο πρόβλημα και ότι παράλληλα θα αυξηθεί λόγο της οικονομικής κρίσης (79%). Η πλειοψηφία (93%) των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η δωροδοκία ή/και η κατάχρηση εξουσίας για προσωπικό όφελος υπάρχει και είναι διαδομένη περισσότερο στους πολιτικούς σε εθνικό επίπεδο, σε δεύτερο επίπεδο στους κρατικούς λειτουργούς που αναθέτουν δημόσιες προσφορές (92%) και τρίτο στην αστυνομία (90%). η Στην περσινή 1 έρευνα ήταν η ίδια τριάδα αλλά σε διαφορετική σειρά. Δες σχεδιάγραμμα 1 Σχεδιάγραμμα 1 Κατηγορίες όπου η δωροδοκία (παροχή και λήψη) ή/και η κατάχρηση εξουσίας για προσωπικό Ποσοστό ερωτηθέντων όφελος, υπάρχει και είναι διαδεδομένη στην Κύπρο. 100% 80% 60% 40% 20% 0% 93% 90% 92% 90% 87% 83% 88% 80% 88% 81% 92% 90% 82% 82% 80% 77% 74% 71% 86% 79% Επιθεωρ Κρατικοί λειτουργ Πολιτικοί σε εθνικό επίπεδο οί που αναθέτο υν δημόσιες προσφορ ές Κρατικοί λειτουργ οί που εκδίδουν πολεοδο μικές Οι Επαρχιακ ή Αυτοδιοί κηση άνθρωπο Τοπική ι που Αυτοδιοί εργάζοντ κηση αι στην Αστυνομί άδειες α 83% 82% Οι ητές 79% 76% Άτομα οικοδομ που ών, εκδίδουν ποιότητα επαγγελ ς ματικές τροφίμω άδειες Οι Δικαστές 71% 69% Οι άνθρωπο ι που Οι άνθρωπο ι που άνθρωπο εργάζοντ εργάζοντ ι που εργάζοντ αι στις εργάζοντ αι σε αι σε ιδιωτικές ι που ι που 67% Οι άνθρωπο άνθρωπο (υγείας, 72% αι στις εργάζοντ υπηρεσίε υπηρεσίε αι στα ς ς ιδιωτικές υπηρεσίε Τελωνεία Δημόσια Δημόσια υπηρεσίε ν, ς Υγείας ς υγειονο… (π.χ.… Εκπαίδ… ς ς Υγείας Εκπαίδευ σης 2010 90% 90% 87% 88% 88% 92% 82% 82% 74% 86% 83% 79% 72% 67% 2011 93% 92% 83% 80% 81% 90% 80% 77% 71% 79% 82% 76% 71% 69% η Αναφορικά με το τι θεωρούν ότι η διαφθορά διαφαίνεται ότι στην 2 έρευνα συγκριτικά με την πρώτη, το κοινό είναι πιο ευαισθητοποιημένο (δες σχεδιάγραμμα 2). Συγκεκριμένα στην πρώτη έρευνα, σχεδόν 4 στους 10 δεν θεωρούσαν διαφθορά την ανταμοιβή με ποσό χρημάτων ή άλλο αντάλλαγμα για απόκτηση πτυχίου ή άλλου ακαδημαϊκού προσόντος ή απόκτηση άδειας οδήγησης ενώ φέτος είναι 1 στους 10. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ 2 TRANSPARENCY CYPRUS ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ TRANSPARENCY CYPRUS Σχεδιάγραμμα 2 Ποσοστό ερωτηθέντων Πράξεις που θεωρούνται ως διαφθορά (2010 και 2011) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 84% 88% 89% 86% 76% 76% 70% 59% 55% Ανταμοιβή με ποσό χρημάτων ή άλλο αντάλλαγμα στην πολεοδομία για διευκολύνσεις στην έκδοση αδειών 2010 2011 55% 58% 63% 55% 50% 54% 43% Χρησιμοποίησ η «μέσου» για πρόσληψη σε ιδιωτική εταιρεία Ανταμοιβή με ποσό χρημάτων ή άλλο αντάλλαγμα για μεσολάβηση ή διευκόλυνση ή ανάθεση ενός έργου ή μιας υπηρεσίας σε τρίτους. Χρησιμοποίησ η «μέσου» για μετάθεση ή/και ευνοϊκή τοποθέτηση στο στρατό 63% 50% 43% 54% 76% 59% 76% 70% Ανταμοιβή με ποσό χρημάτων ή άλλο αντάλλαγμα για απόκτηση άδειας οδήγησης Ανταμοιβή με ποσό χρημάτων ή άλλο αντάλλαγμα για μείωση ή διαγραφή χρέους στην υπηρεσία του φόρου εισοδήματος Ανταμοιβή με ποσό χρημάτων ή άλλο αντάλλαγμα για απόκτηση πτυχίου ή άλλου ακαδημαϊκού προσόντος/τίτ λου Την χρησιμοποίησ η «μέσου» για πρόσληψη στο δημόσιο 55% 55% 58% 55% 84% 88% 86% 89% Με βάση την έρευνα, γενεσιουργοί παράγοντες για την διαφθορά θεωρούνται: η ατιμωρησία για την διαφθορά (84%), η ελάχιστη προσπάθεια από τους πολιτικούς (κυβέρνηση και κοινοβούλιο) για την καταπολέμηση της διαφθοράς (84%), η αναξιοκρατία και το ρουσφέτι που χαρακτηρίζει τους διορισμούς στην δημόσια υπηρεσία (82%) και η αποδοχή ότι η διαφθορά είναι μέρος της καθημερινής μας ζωής (81%). Όσο αφορά την ευθύνη για την καταπολέμηση/αποτροπή της διαφθοράς, 84% πιστεύει ότι είναι ευθύνη της κυβέρνησης, 81% όλων των πολιτικών κομμάτων και βουλευτών, 80% της αστυνομίας. Η διαφθορά στην κοινωνία θεωρείται παγκόσμια και ιδιαίτερα στη Ευρωπαϊκή Ένωση ένα πολύ σοβαρό φαινόμενο. Στη Κύπρο, παρόλο που έχουν ληφθεί μερικά νομοθετικά και άλλα μέτρα, η γάγγραινα της διαφθοράς συνεχίζει να μαστίζει την πολιτική ζωή, τον δημόσιο τομέα αλλά και τον ιδιωτικό. Το πολυδιάστατο κόστος της διαφοράς επηρεάζει αρνητικά και βλάπτει όλους τους πολίτες με επίκεντρο τους κοινωνικά ασθενέστερους, αυξάνει την φτώχια και διευρύνει τις ανισότητες.        Mειώνει τον ανταγωνισμό και την αποτελεσματικότητα Μειώνει τα επίπεδα των επενδύσεων Μειώνει τα δημόσια έσοδα για βασικά αγαθά και υπηρεσίες Αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες Μειώνει τα επίπεδα ανάπτυξης Μειώνει τα επίπεδα απασχόλησης του ιδιωτικού τομέα Επιδεινώνει την φτώχεια και την ανισότητα ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ 3 TRANSPARENCY CYPRUS ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ   TRANSPARENCY CYPRUS Μειώνει την παραγωγικότητα και αποθαρρύνει την καινοτομία Συμβάλει στην αύξηση δεικτών εγκληματικότητας Η θέση της Κύπρου στον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς 2011 της Διεθνής Διαφάνειας ήταν 30η από 28η που ήταν το 2010. Αποστολή της «Διαφάνεια Κύπρος» είναι να συνεισφέρει στην ενδυνάμωση της κοινωνίας και να βελτιώσει την ποιότητα της δημόσιας και ιδιωτικής διακυβέρνησης στην Κύπρο, προωθώντας την διαφάνεια, την ακεραιότητα καθώς και την ανάληψη ευθύνης. Μερικές από τις προτεραιότητες είναι η αύξηση της αντίληψης του κοινού για τις επιπτώσεις της διαφοράς, και η ενδυνάμωση καθώς και η ενθάρρυνση των πολιτών στο να συμμετέχουν στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Η Διαφάνεια Κύπρος έχει προτείνει κάποια αρχικά μέτρα κατά της διαφθοράς, όπως :    Να εφαρμοστεί ορθά μια νομοθεσία Πόθεν Έσχες και να υπάρχει πλήρες διαφάνεια Να δημιουργηθεί μια αρχή κατά της διαφθοράς (Independent commission against corruption) όπως έχουν πολλές χώρες Η θεσμοθετηθεί νομοθεσία για προστασίας του πληροφοριοδότη όπως πρότεινε και η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και μερικά χρόνια. Η ΔΚ δεν διερευνά υποθέσεις διαφθοράς αλλά καταγράφει διάφορες υποθέσεις, όπου χρειάζεται ενημερώνει την Διεθνής Διαφάνεια και όταν λάβει παράπονα ή καταγγελίες διαφθοράς τα προωθεί στα αρμόδια κρατικά σώματα όπως Αστυνομία, Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας, Υπουργείο Εσωτερικών κλπ. Περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες για την δράση του οργανισμού μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της «Διαφάνεια Κύπρος» www.transparencycyprus.org ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΥΠΡΟΣ 4 TRANSPARENCY CYPRUS