Σοφοκλή Απ. Μητρούσια : Θε ατογραφία 121 31ο

 121 31ο ΚΕΙΜΕΝΟ
Λυσίασ, Ὑπὲρ Ἐρατοσθένουσ φόνου ἀπολογία 4748
Ἐγὼ µὲν οὖν, ὦ ἄνδρεσ, οὐκ ἰδίαν ὑπὲρ ἐµαυτοῦ νοµίζω ταύτην γενέσθαι
τὴν τιµωρίαν, ἀλλ' ὑπὲρ τῆσ πόλεωσ ἁπάσησ· οἱ γὰρ τὰ τοιαῦτα πράττοντεσ,
ὁρῶντεσ, οἷα τὰ ἆθλα πρόκειται τῶν τοιούτων ἁµαρτηµάτων, ἧττον εἰσ τοὺσ
ἄλλουσ ἐξαµαρτήσονται, ἐὰν καὶ ὑµᾶσ ὁρῶσι τὴν αὐτὴν γνώµην ἔχοντασ. εἰ δὲ
µή, πολὺ κάλλιον τοὺσ µὲν κειµένουσ νόµουσ ἐξαλεῖψαι, ἑτέρουσ δὲ θεῖναι,
οἵτινεσ τοὺσ µὲν φυλάττοντασ τὰσ ἑαυτῶν γυναῖκασ ταῖσ ἐσχάταισ ζηµίαισ ζη
µιώσουσι, τοῖσ δὲ βουλοµένοισ εἰσ αὐτὰσ ἁµαρτάνειν πολλὴν ἄδειαν ποιήσουσι.
ἆθλον, τὸ = ανταµοιβή, βραβείο
ἁµάρτηµα, τὸ = σφάλµα, λάθοσ, ηθικό παράπτωµα
ἄδειαν ποιῶ τινι = παρέχω αφοβία απέναντι στον νόµο – ελευθερία – νοµική
κάλυψη προστασία.
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία
122 1. Να µεταφράσετε το κείµενο.
Μονάδεσ 20
2α. Να κλίνετε τη συνεκφορά «ὑπὲρ ἐµαυτοῦ νοµίζω τὴν τιµωρίαν», µεταφέ
ροντασ το ρήµα στην οριστική του µέλλοντα και την αντωνυµία στο θηλυκό
γένοσ σε όλα τα πρόσωπα και στουσ δύο αριθµούσ. (Μονάδεσ 2)
2β. Να γράψετε τουσ ζητούµενουσ γραµµατικούσ τύπουσ του κειµένου:
πολύ: τη δοτική ενικού του ουδετέρου και την αιτιατική ενικού του αρσενικού
ἰδίαν: τα παραθετικά στον ίδιο τύπο
κάλλιον: την ενική αιτιατική του αρσενικού και την αιτιατική πληθυντικού του
ουδετέρου στον συγκρ. βαθµό
ὑµᾶσ: τη δοτική ενικού και πληθυντικού του γ΄ προσώπου
πρόκειται: το γ΄ ενικό πρόσωπο τησ ευκτικήσ και το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο
τησ προστακτικήσ του ίδιου χρόνου
ἐξαλεῖψαι: το β΄ ενικό πρόσωπο τησ οριστικήσ και τησ προστακτικήσ του παθη
τικού β΄ αορίστου
φυλάττοντασ: το γ΄ ενικό πρόσωπο τησ ευκτικήσ και το απαρέµφατο του ενερ
γητικού αορίστου
ζηµιώσουσι: το γ΄ ενικό πρόσωπο τησ υποτακτικήσ του ενεργητικού ενεστώτα
και το β΄ ενικό πρόσωπο τησ οριστικήσ του µέσου ενεστώτα. (Μονάδεσ 8)
Μονάδεσ 10
3. Να αναγνωρίσετε τη συντακτική λειτουργία των επόµενων λέξεων του κει
µένου και να αναφέρετε τον όρο που καθεµία προσδιορίζει: ἁπάσησ,
ἁµαρτηµάτων, ἔχοντασ, θεῖναι, ζηµίαισ.
Μονάδεσ 5
4. Επιλέξτε όποιον συνδυασµό προτιµάτε από την επόµενη οµάδα ερωτήσεων,
αρκεί να αθροίζονται πέντε µονάδεσ.
4α. «οἱ γὰρ τὰ τοιαῦτα …. ἐξαµαρτήσονται»: α) αφού αναγνωρίσετε το είδοσ
και τη συντακτική λειτουργία των µετοχών, να τισ αναλύσετε σε αντίστοιχεσ
προτάσεισ, β) να αναγνωρίσετε πλήρωσ συντακτικά τη δευτερεύουσα πρόταση
(είδοσ, λειτουργία, εισαγωγή, εκφορά, αιτιολόγηση). (Μονάδεσ 4)
4β. Αφού αναγνωρίσετε πλήρωσ συντακτικά την πρόταση «ἐὰν καὶ ὑµᾶσ ὁρῶσι
τὴν αὐτὴν γνώµην ἔχοντασ.», να τη συµπτύξετε σε αντίστοιχη µετοχή. (Μονά
δεσ 2)
4γ. Να τρέψετε σε πλάγιο λόγο την περίοδο «οἱ γὰρ …. ἔχοντασ.», εξαρτώντασ
την από τη φράση «ὁ Εὐφίλητοσ ἔλεγεν τοὺσ δικαστάσ». (Μονάδεσ 3)
4δ. Να τρέψετε σε ευθύ λόγο την περίοδο «πολὺ κάλλιον τοὺσ µὲν κειµένουσ
νόµουσ ἐξαλεῖψαι, ἑτέρουσ δὲ θεῖναι». (Μονάδεσ 2)
4ε. Να επαναδιατυπώσετε σε παθητική σύνταξη την περίοδο «οἵτινεσ τοὺσ µὲν
φυλάττοντασ …. ποιήσουσι.». (Μονάδα 1)
Μονάδεσ 5
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΙ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία
123 Απαντήσεισ 31ου κειµένου (Λυσίασ, Ὑπὲρ Ἐρατοσθένουσ φόνου ἀπολογία 47
48)
1.
Εγώ λοιπόν, κύριοι δικαστέσ, πιστεύω ότι αυτή η τιµωρία δεν ήταν προ
σωπική υπόθεση για µένα, αλλά υπόθεση που αφορούσε ολόκληρη την πόλη·
διότι, όσοι προβαίνουν σε τέτοιεσ πράξεισ, αν βλέπουν τι λογήσ ανταµοιβή προ
βλέπεται για τα τέτοιασ σοβαρότητασ ηθικά παραπτώµατα, θα παρεκτραπούν
λιγότερο σε βάροσ των άλλων, µε την προUπόθεση βέβαια ότι βλέπουν και εσάσ
να έχετε την ίδια γνώµη. ∆ιαφορετικά, είναι πολύ καλύτερα να καταργήσετε
τουσ υφιστάµενουσ νόµουσ και να θεσπίσετε άλλουσ, προκειµένου αυτοί αφενόσ
να επιβάλουν τισ αυστηρότερεσ ποινέσ σε όσουσ θα προστατεύσουν τισ συζύ
γουσ τουσ και αφετέρου θα παράσχουν µεγάλη νοµική προστασία σε όσουσ θέ
λουν να διαπράξουν ηθικό ατόπηµα σε βάροσ των γυναικών.
2α.
ὑπὲρ ἐµαυτῆσ νοµιῶ τὴν τιµωρίαν
ὑπὲρ σεαυτῆσ – σαυτῆσ νοµιεῖσ τὴν τιµωρίαν
ὑπὲρ ἑαυτῆσ – αὑτῆσ νοµιεῖ τὴν τιµωρίαν
ὑπὲρ ἡµῶν αὐτῶν νοµιοῦµεν τὴν τιµωρίαν
ὑπὲρ ὑµῶν αὐτῶν νοµιεῖτε τὴν τιµωρίαν
ὑπὲρ ἑαυτῶν – αὑτῶν –σφῶν αὐτῶν νοµιοῦσιν τὴν τιµωρίαν.
2β.
πολύ: πολλῷ, πολὺν
ἰδίαν: ἰδιαιτέραν ἰδιωτέραν, ἰδιαιτάτην ἰδιωτάτην
κάλλιον: καλλίονα – καλλίω, καλλίονα – καλλίω
ὑµᾶσ: οἷ οἱ, σφίσι(ν)
πρόκειται: προκέοιτο, προκέωνται
ἐξαλεῖψαι: ἐξηλίφησ, ἐξαλίφηθι
φυλάττοντασ: φυλάξαι – φυλάξειε(ν), φυλάξαι
ζηµιώσουσι: ζηµιοῖ, ζηµιοῖ.
3.
ἁπάσησ: οµοιόπτωτοσ, κατηγορηµατικόσ προσδιορισµόσ στο «τῆσ πόλεωσ»
ἁµαρτηµάτων: ετερόπτωτοσ προσδιορισµόσ, γενική τησ αιτίασ στο «τὰ ἆθλα»
ἔχοντασ: εξαρτώµενη από το αισθήσεωσ σηµαντικό ρήµα «ὁρῶσι» κατηγορηµα
τική, αναφερόµενη στο αντικείµενο «ὑµᾶσ»
θεῖναι: τελικό απαρέµφατο, υποκείµενο στην απρόσωπη έκφραση «κάλλιον
(ενν.: ἐστὶ)»
ζηµίαισ: επιρρηµατικόσ προσδιορισµόσ, δοτική του µέσου στο «ζηµιώσουσι».
4α.
• Αναγνώριση µετοχών
οἱ πράττοντεσ: έναρθρη επιθετική µετοχή, ωσ υποκείµενο του
«ἐξαµαρτήσονται».
Ανάλυσή τησ σε αναφορική πρόταση
οὗτοι γάρ, οἳ τοιαῦτα πράττουσιν.
ὁρῶντεσ: επιρρηµατική υποθετική µετοχή, συνηµµένη στο υποκείµενο «οἱ
πράττοντεσ», ωσ επιρρηµατικόσ προσδιορισµόσ τησ υπόθεσησ στο
«ἐξαµαρτήσονται», που αποτελεί και την απόδοση.
Ανάλυσή τησ σε υποθετική πρόταση
υπόθεση: ἐὰν ὁρῶσιν οἷα τὰ ἆθλα πρόκειται τῶν τοιούτων ἁµαρτηµάτων,
απόδοση: ἧττον εἰσ τοὺσ ἄλλουσ ἐξαµαρτήσονται.
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία
124 Ο σχηµατιζόµενοσ υποθετικόσ λόγοσ δηλώνει το προσδοκώµενο.
• Αναγνώριση τησ δευτερεύουσασ πρότασησ
οἱ γὰρ τὰ τοιαῦτα πράττοντεσ, ὁρῶντεσ, οἷα τὰ ἆθλα πρόκειται τῶν τοιούτων
ἁµαρτηµάτων, ἧττον εἰσ τοὺσ ἄλλουσ ἐξαµαρτήσονται: δευτερεύουσα, ονοµα
τική, πλάγια ερωτηµατική πρόταση µερικήσ άγνοιασ, αντικείµενο του
«ὁρῶντεσ».
Εισάγεται µε την αναφορική αντωνυµία «οἷα», γιατί εκφράζει µερική ά
γνοια, και εκφέρεται µε οριστική ενεστώτα (µε σηµασία παρακειµένου), γιατί
εκφράζει το πραγµατικό στο παρόν.
4β.
• Αναγνώριση δευτερεύουσασ πρότασησ
ἐὰν καὶ ὑµᾶσ ὁρῶσι τὴν αὐτὴν γνώµην ἔχοντασ: δευτερεύουσα, επιρρηµατική,
υποθετική πρόταση (ο σύνδεσµοσ «καὶ» που ακολουθεί το «ἐὰν» είναι προσθε
τικόσ), ωσ επιρρηµατικόσ προσδιορισµόσ τησ υπόθεσησ στο «ἐξαµαρτήσονται»,
µε το οποίο σχηµατίζει υποθετικό λόγο του προσδοκωµένου.
• Σύµπτυξη τησ υποθετικήσ πρότασησ σε υποθετική µετοχή
καὶ ὑµᾶσ ὁρῶντεσ τὴν αὐτὴν γνώµην ἔχοντασ.
4γ.
• Περίοδοσ για εξάρτηση
οἱ γὰρ τὰ τοιαῦτα πράττοντεσ, ὁρῶντεσ, οἷα τὰ ἆθλα πρόκειται τῶν τοιούτων
ἁµαρτηµάτων, ἧττον εἰσ τοὺσ ἄλλουσ ἐξαµαρτήσονται, ἐὰν καὶ ὑµᾶσ ὁρῶσι
τὴν αὐτὴν γνώµην ἔχοντασ.
• Τροπή τησ σε πλάγιο λόγο
α΄ µορφή, ειδικό απαρέµφατο
ὁ Εὐφίλητοσ ἔλεγεν τοὺσ δικαστὰσ τοὺσ τὰ τοιαῦτα πράττοντασ, ὁρῶντασ, οἷα
τὰ ἆθλα προκέοιτο προκέοιντο τῶν τοιούτων ἁµαρτηµάτων, ἧττον εἰσ τοὺσ
ἄλλουσ ἐξαµαρτήσεσθαι, εἰ καὶ σφᾶσ – τούτουσ αὐτοὺσ ὁρῷεν τὴν αὐτὴν γνώ
µην ἔχοντασ.
β΄ µορφή, ειδική πρόταση
ὁ Εὐφίλητοσ ἔλεγεν τοὺσ δικαστὰσ ὅτι οἱ τὰ τοιαῦτα πράττοντεσ, ὁρῶντεσ, οἷα
τὰ ἆθλα προκέοιτο προκέοιντο τῶν τοιούτων ἁµαρτηµάτων, ἧττον εἰσ τοὺσ
ἄλλουσ ἐξαµαρτήσοιντο, εἰ καὶ σφᾶσ – τούτουσ αὐτοὺσ ἐκείνουσ ὁρῷεν τὴν
αὐτὴν γνώµην ἔχοντασ.
4δ.
• Πρόταση πλαγίου λόγου (τελικό απαρέµφατο)
πολὺ κάλλιον τοὺσ µὲν κειµένουσ νόµουσ ἐξαλεῖψαι, ἑτέρουσ δὲ θεῖναι.
• Τροπή του πλαγίου λόγου σε ευθύ (πρόταση επιθυµίασ)
τοὺσ µὲν κειµένουσ νόµουσ ἐξαλείψατε ἐξαλείψητε, ἑτέρουσ δὲ θέτε – θῆτε.
4ε.
• Προτάσεισ ενεργητικήσ σύνταξησ
οἵτινεσ τοὺσ µὲν φυλάττοντασ τὰσ ἑαυτῶν γυναῖκασ ταῖσ ἐσχάταισ ζηµίαισ ζη
µιώσουσι, τοῖσ δὲ βουλοµένοισ εἰσ αὐτὰσ ἁµαρτάνειν πολλὴν ἄδειαν ποιή
σουσι.
• Τροπή τησ ενεργητικήσ σύνταξησ σε παθητική
ὑφ’ ὧν οἱ µὲν φυλάττοντεσ τὰσ ἑαυτῶν γυναῖκασ ταῖσ ἐσχάταισ ζηµίαισ ζηµιω
θήσονται, τοῖσ δὲ βουλοµένοισ εἰσ αὐτὰσ ἁµαρτάνειν πολλὴ ἄδεια ποιηθήσει –
ποιηθήσεται.
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία