ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ω Ν Α Ν Α ΚΟ Ι Ν Ω Σ Ε Ω Ν 114 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 Ο αριθµός στον τίτλο κάθε εργασίας, αντιστοιχεί στη σειρά µε την οποία αυτή εµφανίζεται στο πρόγραµµα του Συνεδρίου. Το όνοµα του συγγραφέα, ο οποίος θα παρουσιάσει την ανακοίO νωση, σηµειώνεται µε αστερίσκο. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 1 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 115 ∆ΙΟΓΚΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΡΩΤΙ∆ΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ. ΓΚΟΥΤΖΑΝΗΣ Λ., ΚΑΜΠΕΡΗ Α.*, ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ Α., KYALOV E. Το 3% έως 6% περίπου των διογκώσεων της κεO φαλής και του τραχήλου απαντούν στους µείζοO νες και ελάσσονες σιαλογόνους αδένες, η δε πλειO οψηφία αυτών αφορά στην παρωτίδα. Η προεγO χειρητική διάγνωση στις διογκώσεις της παρωτιO δικής χώρας θεωρείται απαραίτητη, προκειµένου να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία. Οι διογκώσεις της παρωτιδικής χώρας µπορεί να οφείλονται σε καλοήθεις και κακοήθεις όγκους, σε κυστικές εξερO γασίες, σε παθήσεις φλεγµονώδους αιτιολογίας, όπως η σιαλολιθίαση και η µη ειδική χρόνια σιαO λαδενίτιδα, καθώς επίσης σε συστηµατικά νοσήO µατα όπως το σύνδροµο Mikulicz, το σύνδροµο Sjogren κλπ. Η διαγνωστική προσπέλαση αρχίζει µε τη λήψη πλήρους ιστορικού και τη διενέργεια επιµελούς κλινικής εξέτασης και συνεχίζεται µε τον κατάλληλο απεικονιστικό έλεγχο και τις ενO δεικνυόµενες κατά περίπτωση λοιπές εργαστηO ριακές εξετάσεις. Για τον απεικονιστικό έλεγχο είO ναι πιθανόν να χρειαστούν, ανάλογα µε την περίO 2 πτωση, τόσο η πανοραµική ακτινογραφία και το υπερηχογράφηµα, όσο και περισσότερο ειδικές απεικονίσεις, όπως η αξονική και µαγνητική τοµοO γραφία, ή ακόµη πιο εξειδικευµένες, όπως η µαO γνητική αγγειογραφία και το PETOCT. Ειδική µνεία γίνεται επίσης στην αναγκαιότητα και τη σηµασία της βιοψίας δια λεπτής βελόνης (FNA), η οποία µποO ρεί να συνεισφέρει σηµαντικά στη διάγνωση. ΣυµO περασµατικά µπορεί να λεχθεί, ότι η διαγνωστική προσπέλαση και η διαφορική διάγνωση των διοO γκώσεων της παρωτιδικής χώρας είναι σύνθετες και απαιτητικές διαδικασίες, διότι η θεραπεία στην οποία πρόκειται να υποβληθεί ο ασθενής, ειδικά στις περιπτώσεις των όγκων παρωτίδας, σχετίζεO ται εκτός των άλλων και µε την ακεραιότητα του προσωπικού νεύρου. Σκοπός της παρούσας εργαO σίας είναι να παρουσιάσει τη διαγνωστική προO σέγγιση και τη διαφορική διάγνωση των διογκώO σεων της παρωτιδικής χώρας. ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΟΝΤΑΣ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. ΟΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ...ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ∆ΥΣΚΟΛΙΕΣ. ΧΑΤΖΗΗΛΙΟΥ Α.*, ΒΑΛΛΑ Ε., ΒΑΛΛΑ Κ., ∆ΗΜΗΤΡΙΑ∆ΗΣ ∆. Μέρος του έργου των οδοντιάτρων του ΕθνιO κού Συστήµατος Υγείας συνίσταται στην εφαρµοO γή προληπτικών προγραµµάτων και προγραµµάO των αγωγής υγείας στην κοινότητα. Οι δράσεις αυτές, πέραν του κοινωνικού και οικονοµικού οφέO λους που προσφέρουν µε τη βελτίωση των δειO κτών στοµατικής υγείας του πληθυσµού, συµβάλO λουν στη διαµόρφωση πεποιθήσεων, εκπαιO δεύοντας τους µελλοντικούς ενήλικες σε «συνειO δητοποιηµένους οδοντιατρικούς ασθενείς». Σκοπός της παρουσίασης είναι η αποτύπωση των πρακτιO κών δυσκολιών, τις οποίες συναντούν οι οδοντίO ατροι των Κέντρων Υγείας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Με προσέγγιση αυτοαναφοO ράς, κατόπιν «µερικά δοµηµένων συνεντεύξεων» συλλέχθηκαν δεδοµένα από οδοντιάτρους του ΕΣΥ, που υπηρετούν σε Κέντρα Υγείας της περιO φέρειας. Ως υλικό χρησιµοποιήθηκαν οι προσωπιO κές εµπειρίες των «υγειονοµικώνOπληροφορητών», νεοδιορισµένων αλλά και πολλά χρόνια υπηρεO τούντων, όπως αυτές αποκτήθηκαν κατά την άσκηO ση πρωτοβάθµιας οδοντιατρικής, εστιαζόµενες κυO ρίως στα προβλήµατα και τις δυσχέρειες που αO ντιµετωπίζουν οι οδοντίατροι στην προσπάθεια 116 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ εφαρµογής προληπτικών προγραµµάτων και προO γραµµάτων αγωγής υγείας στο σχολικό πληθυσµό ηλικίας 6O18 ετών. Το χαλαρό νοµικό πλαίσιο και η απουσία κεντρικού συντονισµού και ελέγχου, αποO τελούν τις κύριες αιτίες των δυσκολιών για τους οδοντιάτρους του ΕΣΥ, που τάσσονται στο να εκτεO λούν σωστά την αποστολή τους. Σαφής επίσηµη «εντολή» δεν υπάρχει και επιπλέον καµία ενηµέO ρωση ή καθοδήγηση δεν δίνεται από το ΥπουρO γείο Υγείας σε νεοδιοριζόµενους υγειονοµικούς περί της φύσης του έργου που καλούνται να επιO τελέσουν. Η εκπαίδευση σε θέµατα αγωγής υγείO ας και µεθόδους εφαρµογής τους, εναπόκειται αποκλειστικά «στην καλή διάθεση και ευσυνειδηO σία» των υγειονοµικών. Η ενηµέρωση των εκπαιO δευτικών είναι ελλιπής έως ανύπαρκτη, ενώ σε 3 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 πολλές περιπτώσεις το σχολείο, αντί να συνερO γάζεται, αποτελεί τροχοπέδη. Γενικότερα, η πρόO ληψη και η αγωγή υγείας στο επίπεδο του µαθητιO κού πληθυσµού αποτελούν, όπως οι ίδιοι οι υγειO ονοµικοί αναφέρουν, «προσωπικό µας θέµα και όραµα». Συµπερασµατικά, η εφαρµογή προγραµO µάτων πρόληψης και αγωγής υγείας στον πληθυO σµό είναι διαδικασία δυσχερής και επίπονη. ΑπαιO τείται ισχυρό θεσµικό πλαίσιο και συνεργασία πολO λών, ανώτερων κρατικών αλλά και τοπικών φοO ρέων, προκειµένου να διευκολυνθεί το έργο των οδοντιάτρων, καθώς το όφελος που θα προκύψει, σε κοινωνικό αλλά και οικονοµικό επίπεδο, είναι επιστηµονικά τεκµηριωµένο ως εξαιρετικά σηO µαντικό. Η Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩ∆Η ∆ΙΑΒΗΤΗ. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΙΡΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ. ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ Α., ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ Ι.*, ΖΕΡΒΟΥ)ΒΑΛΒΗ Φ. Από το Οδοντιατρικό Τµήµα Ειδική Μονάδα ΑµΕΑ του Γενικού Νοσοκοµείου «Ασκληπιείο» Βούλας. Κατά την οδοντιατρική αντιµετώπιση του διαO βητικού ασθενή εγείρονται διάφοροι προβληµαO τισµοί σχετικά µε την πρόληψη των άµεσων ή µαO κροπρόθεσµων επιπλοκών από την οδοντιατρική παρέµβαση. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να δώσει πρακτικές απαντήσεις σε καίρια σχετικά ερωO τήµατα. Πριν από κάθε ενέργεια πρέπει να γίνεται λήψη πλήρους και λεπτοµερούς ιατρικού ιστοριO κού, καθώς και εκτίµηση της φυσικής κατάστασης του ασθενή, οπότε µε βάση τη βαρύτητα της νόO σου, το βαθµό ρύθµισής της και τις πιθανές υπάρO χουσες επιπλοκές, λαµβάνεται η απόφαση εάν ο ασθενής µπορεί να αντιµετωπισθεί στο οδοντιαO τρείο ή εάν πρέπει να παραπεµφθεί στο νοσοκοO µείο. Γενικά: Ασθενείς µε ρυθµιζόµενο σακχαρώO δη διαβήτη (Σ.∆.) και χωρίς επιπλοκές, θεωρούνται χαµηλού κινδύνου και µπορούν να αντιµετωπίO ζονται στο οδοντιατρείο όλα τα οδοντιατρικά τους προβλήµατα. Ασθενείς µε µη καλά ρυθµιζόµενο Σ.∆. ή µε ρυθµιζόµενο που όµως έχει δηµιουργήO σει επιπλοκές, θεωρούνται µετρίου κινδύνου και όταν η γλυκόζη είναι <200mg/dl µπορούν να αO ντιµετωπίζονται στο οδοντιατρείο όλα τα οδοO ντιατρικά τους προβλήµατα, εκτός από τις µεγάO λες επεµβάσεις, προηγείται δε συνεννόηση µε το θεράποντα ιατρό τους. Και στις δύο ανωτέρω πεO ριπτώσεις λαµβάνονται συγκεκριµένες προφυλάO ξεις, όπως µέτρηση της γλυκόζης πριν από τη συO νεδρία, κανονική λήψη των γευµάτων και της αO ντιδιαβητικής αγωγής, πραγµατοποίηση µικρής διάρκειας, ανώδυνων και πρωινών συνεδριών, µέO ριµνα για τη µείωση του άγχους, µέριµνα για τη µετεγχειρητική αναλγησία, χορήγηση αντιβίωσης για τις αιµατηρές πράξεις, ιδιαίτερα στους ασθεO νείς µετρίου κινδύνου, κ.ά. Ασθενείς µε µη ρυθµιO ζόµενο διαβήτη και µε επιπλοκές θεωρούνται υψηO λού κινδύνου και πρέπει να αντιµετωπίζονται στο νοσοκοµείο. Συµπερασµατικά, η αντιµετώπιση µεO γάλου µέρους των διαβητικών ασθενών µπορεί να γίνει µε ασφάλεια στο οδοντιατρείο, µε την τήO ρηση συγκεκριµένων κανόνων, και µόνο σε οριO σµένες περιπτώσεις υψηλού κινδύνου απαιτείται αντιµετώπιση σε νοσοκοµειακό περιβάλλον. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 4 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 117 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΑ. Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ. ΤΡΙΚΑΛΙΩΤΟΥ Α.*, ΣΕΛΗΝΙ∆ΟΥ Α. Η εφαρµογή προγραµµάτων προληπτικής οδοO ντιατρικής στο σχολικό περιβάλλον, αποτελεί βαO σική δράση των υπηρεσιών υγείας της Νοµαρχίας Πειραιά, για την προαγωγή της στοµατικής υγείας του παιδικού πληθυσµού της περιοχής. Η επιτυχία τους εξαρτάται, εκτός των άλλων, και από την αποτελεσµατική συνεργασία των φορέων που εO µπλέκονται στην υλοποίησή τους. Η παρούσα ερO γασία έχει σκοπό να περιγράψει τις δράσεις ενός τέτοιου προγράµµατος και να αναδείξει τη σηµαO σία και το ρόλο των διατοµεακών συνεργασιών στην εφαρµογή του. Τη σχολική χρονιά 2009O2010 έγιναν επισκέψεις σε 24 δηµοτικά σχολεία και 19 νηπιαγωγεία της περιοχής του Πειραιά (συνολικός αριθµός µαθητών: 4200). Κατά τη διάρκεια των επιO σκέψεων πραγµατοποιήθηκε αγωγή στοµατικής υγείας µε τη χρήση βιωµατικών µεθόδων και διεO ξήχθη οδοντοστοµατολογικός έλεγχος σε ειδικά διαµορφωµένη κινητή µονάδα, από οδοντιάτρους της Νοµαρχίας Πειραιά και εθελοντές οδοντιάO τρους από τον Οδοντιατρικό Σύλλογο Πειραιά. 5 Πραγµατοποιήθηκε οδοντιατρική εξέταση σε 2885 µαθητές (68,8%). Σε ό,τι αφορά στη συνεργασία µε τον Οδοντιατρικό Σύλλογο Πειραιά, υπήρξε στήριO ξη του προγράµµατος µε κάποιους εθελοντές, οι οποίοι έδειξαν ενθουσιασµό και υπευθυνότητα στο έργο τους και βοήθησαν σηµαντικά στην υλοO ποίησή του. Επισηµαίνεται ότι για πρώτη φορά συµO µετείχαν και επισκέπτριες υγείας, που έκαναν πραO κτική άσκηση στη ∆ιεύθυνση ∆ηµόσιας Υγείας, και αξίζει να σηµειωθεί ότι η συµβολή τους ήταν σηO µαντική, καθώς πρόκειται για άτοµα που έχουν λάO βει την απαιτούµενη για το σκοπό αυτό εκπαίO δευση (αγωγή υγείας). Συµπερασµατικά, τα προO γράµµατα προληπτικής οδοντιατρικής στα σχοO λεία, αποτελούν ένα πεδίο συνεργασίας διαφοO ρετικών φορέων, µε στόχο τη βελτίωση της στοO µατικής αλλά και της γενικής υγείας των παιδιών. Η καταγραφή των δυσκολιών και η αξιολόγηση των αποτελεσµάτων από την υλοποίησή τους, είO ναι απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχηµένη εφαρO µογή µελλοντικών προγραµµάτων πρόληψης. Η Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α. ΣΚΕΨΕΙΣ ) ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. ∆ΗΜΗΤΡΙΑ∆ΗΣ ∆.*, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙ∆ΗΣ Ρ. Οι απαιτητικές συνθήκες οικονοµικής και κοιO νωνικής αβεβαιότητας, που φαίνεται ότι επικραO τούν στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία έτη, δεν θα µπορούσαν παρά να επηρεάσουν το χώO ρο της οδοντιατρικής περίθαλψης και µάλιστα εξίO σου χρήστες και πάροχους των υπηρεσιών υγείας. Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να παρουσιάσει τα χαρακτηριστικά του Συστήµατος Οδοντιατρικής Φροντίδας (ΣΟΦ) στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας τα λειτουργικά στοιχεία και τις προβληµατικές όψεις, έτσι ώστε να αποτελέσουν την αφετηρία γόνιµου διαλόγου για τη βελτιστοποίηση της παO ρούσας κατάστασης. Η αναδροµή, σε βάθος χρόO νου δεκαπενταετίας, σε επιστηµονικές εργασίες, πορίσµατα επιτροπών, συµπεράσµατα επιστηµοO νικών συνόδων αλλά και σε δηµοσιεύµατα του ΤύO που, ήταν η µέθοδος που ακολουθήθηκε για τη συλλογή δεδοµένων σχετικών µε τα χαρακτηριO στικά και τις ιδιαιτερότητες του ΣΟΦ στην ΕλλάO δα, τόσο για τον ιδιωτικό όσο και για το δηµόσιο τοµέα. Οι πρώτες διαπιστώσεις αφορούν στην έλO λειψη εθνικής πολιτικής για τη στοµατική υγεία και 118 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ την αδράνεια στον τοµέα της προαγωγής της υγείO ας. Τα βασικά ζητήµατα που αναδύονται είναι η χρηµατοδότηση των υπηρεσιών υγείας, η αξιολόO γηση των παρεχόµενων υπηρεσιών και η έλλειψη διασύνδεσης µεταξύ πρωτοβάθµιας και δευτεροO βάθµιας οδοντιατρικής περίθαλψης. Τα παραπάνω, σε συνδυασµό µε την οικονοµική συγκυρία και τις επερχόµενες αλλαγές στο σύστηµα υγείας, αποO τελούν µία δυσάρεστη προοπτική για τους πολίO 6 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 τες της χώρας και τους επαγγελµατίες της στοO µατικής υγείας ειδικότερα. Συµπερασµατικά, η έναρO ξη διαλόγου για τον προσδιορισµό προτεραιοτήO των, την οργάνωση και τη χρηµατοδότηση των υπηρεσιών οδοντιατρικής φροντίδας κρίνεται αναO γκαία, προκειµένου να προστατευθεί η στοµατική υγεία του ελληνικού πληθυσµού και να αξιοποιO ηθεί το οδοντιατρικό δυναµικό της χώρας. Η Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΥΠΕΡΤΑΣΗ. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΙΡΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ. ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ Α., ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ Ι.*, ΖΕΡΒΟΥ)ΒΑΛΒΗ Φ. Από το Οδοντιατρικό Τµήµα Ειδική Μονάδα ΑµΕΑ του Γενικού Νοσοκοµείου «Ασκληπιείο» Βούλας. Κατά την οδοντιατρική αντιµετώπιση του υπερO τασικού ασθενή αναφύονται διάφοροι προβληO µατισµοί σχετικά µε την πρόληψη των επιπλοκών από την οδοντιατρική παρέµβαση. Σκοπός της ερO γασίας αυτής είναι να δώσει πρακτικές απαντήO σεις σε καίρια σχετικά ερωτήµατα. Η λήψη λεπτοO µερούς ιατρικού ιστορικού, η µέτρηση της αρτηO ριακής πίεσης (ΑΠ) σε κάθε νέο ασθενή, η µέτρηO ση της ΑΠ σε κάθε επανεξεταζόµενο τουλάχιστον µία φορά το χρόνο, στους δε διαγνωσµένους υπερO τασικούς η µέτρηση της ΑΠ πριν από κάθε επεµO βατική πράξη, διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στον εντοπισµό των αδιάγνωστων ή αρρύθµιστων περιπτώσεων. Η οδοντιατρική αντιµετώπιση των υπερτασικών γίνεται µε βάση το στάδιο της υπέρO τασης. Υπερτασικός σταδίου 1 θεωρείται εκείνος που η συστολική πίεση (ΣΠ) είναι 140O159 mm Hg και/ή η διαστολική (∆Π) 90O99 mm Hg, σταδίου 2 όταν η ΣΠ είναι 160O179 mm Hg και/ή η ∆Π 100O 109 mm Hg και σταδίου 3 όταν η ΣΠ είναι ≥180 mm Hg και η ∆Π ≥120 mm Hg. Στο οδοντιατρείο µπορούν να πραγµατοποιηθούν στους υπερτασιO κούς σταδίου 1 όλες οι οδοντιατρικές πράξεις, ενώ στους σταδίου 2 µόνο η επείγουσα ή η συντηρηO τική προγραµµατισµένη θεραπεία, κατόπιν συO νεννόησης µε το θεράποντα ιατρό τους. Και στις δύο ανωτέρω περιπτώσεις λαµβάνονται συγκεO κριµένες προφυλάξεις, όπως κανονική λήψη των αντιυπερτασικών, µέτρηση της ΑΠ πριν από τη συO νεδρία, πραγµατοποίηση σύντοµων και ανώδυO νων συνεδριών, µέριµνα για τη µείωση του άγO χους, πρόληψη ενδαγγειακής έγχυσης του τοπιO κού αναισθητικού, ατραυµατική επέµβαση και συρO ραφή, αποφυγή ορθοστατικής υπότασης, µέριµνα για µετεγχειρητική αναλγησία κ.ά. Στους υπερταO σικούς σταδίου 3 παρέχεται µόνο επείγουσα φροO ντίδα στο Νοσοκοµείο. Συµπερασµατικά, ο ρόλος του οδοντιάτρου είναι σηµαντικός στην ανίχνευO ση αδιάγνωστων ή αρρύθµιστων υπερτασικών, η δε οδοντιατρική αντιµετώπιση µεγάλου µέρους των υπερτασικών µπορεί να γίνει µε ασφάλεια στο οδοντιατρείο µε την τήρηση των ενδεδειγµένων κανόνων και µόνο σε ορισµένες περιπτώσεις υψηO λού κινδύνου απαιτείται αντιµετώπιση σε νοσοO κοµειακό περιβάλλον. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 7 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 119 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ∆ΟΜΗΣ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΤΩΝ ΓΝΑΘΩΝ, ΩΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ. ΣΙΣΚΑ I.*, ΓΚΡΙΤΖΑΛΗΣ Π. Από την Κλινική της ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Συστηµατικές νόσοι, όπως νόσοι του µεταβοO λισµού, νόσοι του αίµατος ή του ενδοκρινικού συO στήµατος κ.ά. είναι δυνατόν να επηρεάσουν τη δοµή και τη λειτουργικότητα του οστού των γνάO θων. Ακτινογραφικά η επίδραση αυτή εµφανίζεO ται κυρίως ως γενικευµένη αραίωση (διαύγαση), η οποία οφείλεται στην αποδόµηση του οστού, λόO γω διαταραχών στα επίπεδα του ασβεστίου, του φωσφόρου ή της αλκαλικής φωσφατάσης, ή σπαO νιότερα ως γενικευµένη σκλήρυνση (σκίαση). ΣυO γκεκριµένα η ακτινογραφική απεικόνιση αποκαO λύπτει: (α) αλλαγή µεγέθους, αριθµού και προσαO νατολισµού των µυελικών χώρων, (β) αλλαγή πάO χους και πυκνότητας οστικών δοκίδων και (γ) απώO λεια της lamina dura, εδάφους ιγµορείου άντρου κ.ά. Η µεσογειακή αναιµία ή θαλασσαιµία ή νόσος του Cooley’s, είναι κληρονοµική νόσος και είναι πιο διαδεδοµένη στην περιοχή της Μεσογείου. Η βασική της ανωµαλία συνίσταται στην αναστολή 8 της σύνθεσης της β πολυπεπτιδικής αλυσίδας της αιµοσφαιρίνης, µε αποτέλεσµα τη σοβαρή έλλειO ψη της Hb Α από τα ερυθρά αιµοσφαίρια. Η ακτιO νογραφική εικόνα δείχνει µεγέθυνση του κρανίου εξαιτίας αύξησης του εύρους της διπλόης. ΠαραO τηρείται επίσης αύξηση του µεγέθους των γνάO θων και του ζυγωµατικού οστού, ενώ οι παραρριO νικοί κόλποι µικραίνουν σε διαστάσεις. Οι ρίζες των δοντιών είναι µικρότερες σε µέγεθος και εµφανίO ζουν εικόνα καρφιού. Παρατηρείται λέπτυνση της lamina dura, και γενικά µία ακτινοδιαυγαστική ειO κόνα των γνάθων µε εσωτερική δοµή κερήθρας. Σκοπός αυτής της ανακοίνωσης είναι, µε αφορµή την παρουσίαση µίας περίπτωσης ασθενούς µε µεO σογειακή αναιµία, να γίνει αναφορά στα ακτινοO γραφικά ευρήµατα των γνάθων σε ασθενείς µε γενικά νοσήµατα, τα οποία προκαλούν αυτές τις αλλαγές στη δοµή των οστών των γνάθων. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΥΠΟ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. ΒΑΓΙΑ Π.*, ΣΠΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ∆., ΤΣΙΟΥΡΗ Ε., ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ Ο., ΓΚΟΥΤΖΑΝΗΣ Λ. Όταν ασθενείς που λαµβάνουν αντιπηκτικά πρόκειται να υποβληθούν σε κάποια επεµβατική οδοντιατρική πράξη που αναµένεται να προκαλέO σει αιµορραγία, προκύπτει το ερώτηµα εάν πρέπει να συνεχιστεί, να τροποποιηθεί ή να διακοπεί η αντιπηκτική αγωγή. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ιαO τρός καλείται να αξιολογήσει την αιµοστατική ικαO νότητα του ασθενούς, σε περίπτωση που η αντιO πηκτική αγωγή συνεχιστεί, έναντι του κινδύνου πρόκλησης θροµβοεµβολής, σε περίπτωση που αυO τή τροποποιηθεί ή διακοπεί. Στόχος αυτής της ερO γασίας είναι να αξιολογηθούν οι παραπάνω κίνO δυνοι στον οδοντιατρικό ασθενή µε βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία και να προταθούν σύγO χρονα πρωτόκολλα αντιµετώπισής του. Η βιβλιοO γραφία που χρησιµοποιήθηκε είναι από τη µηχανή αναζήτησης του PubMed και του Google, µε όρους αναζήτησης “discontinuing anticoangulant treatment for dental operations”, “antithromboO tic therapy”, “antiplatelet treatment”, “aspirin”, “warfarin”, “bridging anticoagulation” και “oral anticoagulant”. Από την ανάλυση των παραπάνω 120 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ άρθρων, προκύπτει ότι οι περισσότεροι συγγραO φείς συµφωνούν πως όταν αναµένεται περιοριO σµένης έκτασης αιµορραγία και οι προεγχειρητιO κές τιµές του INR είναι <2,5, ο ασθενής είναι δυνατό να αντιµετωπιστεί στο οδοντιατρείο χωρίς να µεO ταβληθεί η αντιπηκτική του αγωγή, αρκεί να εφαρO µοσθούν τα κατάλληλα µέτρα για τοπική αιµόO σταση. Αντίθετα, σε ασθενείς που έχουν επιπλέO ον επιβαρυντικούς παράγοντες αιµορραγίας (ανεO 9 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ξέλεγκτη υπέρταση, αλκοολισµός, θροµβοκυτοO πενία, αιµοφιλία ή άλλες νόσους του αίµατος, άλO λα φάρµακα που αλληλεπιδρούν) θα πρέπει να γίO νεται η αξιολογήση του κινδύνου µε το θεράποO ντα ιατρό και να αντιµετωπίζονται σε νοσοκοµειO ακό περιβάλλον, ακόµη και για µικρές οδοντιατριO κές επεµβάσεις, ώστε να ελέγχονται οι τιµές του INR. Η διακοπή της αντιπηκτικής αγωγής είναι εξαιO ρετικά ριψοκίνδυνη και παρωχηµένη. ∆ΙΦΩΣΦΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΑ. ΑΚΤΥΠΗ)ΜΠΑΜΠΟΥΡΑΝΟΥ Α.*, ΠΟΝΤΙΚΟΠΟΥΛΟΥ Ε., ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Π. Τα διφωσφονικά φάρµακα χρησιµοποιούνται ευρέως στη θεραπευτική αντιµετώπιση των νόO σων των οστών. Πιο συγκεκριµένα, αποτελούν φάρµακα εκλογής για ασθενείς που πάσχουν από οστεοπόρωση, οστεοπενία, νόσο του Paget ή ατεO λή οστεογενεσία, καθώς και σε ασθενείς µε πολO λαπλό µυέλωµα ή καρκίνο του µαστού, προστάO τη, νεφρού και πνεύµονα, όταν υπάρχουν οστικές µεταστάσεις. Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηO ρηθεί ως ανεπιθύµητη ενέργεια της λήψης διφωO σφονικών, η εµφάνιση οστεονέκρωσης των γνάO θων µετά από τραυµατισµό, χρόνια φλεγµονή ή χειρουργικές επεµβάσεις στην περιοχή. Η χειO ρουργική τοποθέτηση εµφυτευµάτων αποτελεί σήµερα µία συνηθισµένη πρακτική για την αποκαO τάσταση της ολικής ή µερικής νωδότητας. Σκοπός της εργασίας είναι να παρουσιάσει τις σύγχρονες απόψεις σχετικά µε τη δυνατότητα τοποθέτησης εµφυτευµάτων σε ασθενείς που λαµβάνουν διO φωσφονικά, τόσο σε σχέση µε την πιθανότητα πρόκλησης οστεονέκρωσης όσο και µε την επιO τυχία της οστεοενσωµάτωσης. Από τη µελέτη της προσιτής βιβλιογραφίας, διαπιστώνεται ότι η τοO ποθέτηση εµφυτευµάτων σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία µε ενδοφλέβια χορήγηση διφωσφονικών, είναι παρακινδυνευµένη, τόσο λόO γω αυξηµένου κινδύνου πρόκλησης οστεονέO κρωσης, όσο και ανεπιτυχούς οστεοενσωµάτωO σης. Αντίθετα, οι περισσότερες έρευνες καταλήO γουν στο συµπέρασµα ότι, όταν η χορήγηση των διφωσφονικών γίνεται από το στόµα, η τοποθέO τηση εµφυτευµάτων είναι δυνατή υπό προποO θέσεις. Ιδιαίτερη κατηγορία ενδιαµέσου κινδύνου αποτελούν οι ασθενείς που ταυτόχρονα µε τα από του στόµατος διφωσφονικά, λαµβάνουν κορτικοO στεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρµακα. Στην παρουσίαση θα συζητηθούν οι δυνατότητες και οι προποθέσεις επιτυχούς τοποθέτησης εµφυτευO µάτων και στις τρεις κατηγορίες ασθενών. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 10 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 121 ΟΣΤΕΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΩΝ ΑΠΟ ΛΗΨΗ ∆ΙΦΩΣΦΟΝΙΚΩΝ. ΟΡΦΑΝΟΥ Χ., ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΥ Χ.*, ΠΑΡΧΑ Ε., ΠΟΛΥΖΩΙ∆ΟΥ Β., ΤΖΕΡΜΠΟΣ Φ. Τα τελευταία χρόνια η χρήση των διφωσφονιO κών είναι ευρεία στη θεραπευτική των νόσων των οστών. Χορηγούνται κυρίως για την αντιµετώπιO ση της οστεοπόρωσης, της νόσου Paget, του πολO λαπλού µυελώµατος και για πρόληψη µεταστάσεO ων σε ογκολογικούς ασθενείς. Έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλουν την οστική απορρόφηση, επηρεάO ζουν την αγγειογένεση και απορρυθµίζουν την ισορροπία οστεοβλαστών και οστεοκλαστών, µηO χανισµοί που οδηγούν στην παθογένεση οστεοO νέκρωσης των γνάθων. Σύµφωνα µε την ΑµεριO κανική Εταιρεία Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, η συµπτωµατολογία και η κλινική ειO κόνα κατηγοριοποιείται σε στάδια, τα οποία καO θοδηγούν την απόφαση για αντιµετώπιση των ασθενών αυτών. Οι πρακτικές αντιµετώπισης είO ναι: διατήρηση καλής στοµατικής υγιεινής, χρήση αντιµικροβιακών διαλυµάτων, χορήγηση αντιβιοO 11 τικών και αναλγητικών φαρµάκων και χειρουργιO κός καθαρισµός κυρίως στο στάδιο 3 και κατά πεO ρίπτωση. Παρ’ όλα αυτά, στην αντιµετώπιση λαµO βάνεται υπόψη ο τρόπος χορήγησης του φαρµάO κου (ενδοφλεβίως ή per os), η διάρκεια της θεραO πείας και εάν υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοO ντες (κάπνισµα, διαβήτης κ.ά.). Για την πρόληψη της οστεονέκρωσης σε ασθενείς που λαµβάνουν διφωσφονικά, ζωτικής σηµασίας είναι να πραγµαO τοποιούνται όλες οι απαραίτητες οδοντιατρικές πράξεις πριν την έναρξη της λήψης του φαρµάO κου, καθώς και να τηρούνται οι κατευθυντήριες οδηγίες σε περιπτώσεις χειρουργικών επεµβάσεO ων (π.χ. τοποθέτηση εµφυτευµάτων ή αναγκαίες εξαγωγές). Σκοπός της παρούσας παρουσίασης είO ναι η ανάλυση της επαγόµενης από διφωσφονικά οστεονέκρωσης των γνάθων, κυρίως σε ότι αφοO ρά στην πρόληψη και αντιµετώπισή της. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΩΝ. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ή ∆ΟΚΙΜΕΣ; ΒΥΘΟΥΛΚΑ ∆.*, ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Ι., ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ Χ., ΣΤΕΡΓΙΩΤΗ Λ., ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Π. Τα οδοντικά εµφυτεύµατα αποτελούν µία βιώO σιµη εναλλακτική θεραπεία για την αποκατάσταO ση νωδών περιοχών µε προβλέψιµα και υψηλά ποO σοστά επιτυχίας σε κλινικό επίπεδο. Η επιτυχία αυO τή µπορεί να αποδοθεί εν µέρει και στη ραγδαία εξέO λιξη των επιφανειών των εµφυτευµάτων τα τεO λευταία χρόνια, καθώς πιστεύεται ότι η ποιότητα της επιφάνειάς τους είναι ένας από τους παράO γοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην οστεO οενσωµάτωση. Σκοπός της παρουσίασης είναι η ανασκόπηση της προσιτής βιβλιογραφίας σχετικά µε τις µεταβολές στην επιφάνεια των εµφυτευO µάτων και το ρόλο τους στην επιτυχή οστεοενO σωµάτωση. Η πρώτη επιφάνεια που παρουσιάστηO κε από τον Brånemark, είναι η σχετικά λεία, µηχαO νικώς επεξεργασµένη ή τορνευτή επιφάνεια. Στη συνέχεια φάνηκε ότι τα εµφυτεύµατα αδρής επιO φάνειας παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά επιO τυχίας σε σχέση µε τα λεία σε in vitro και in vivo έρευνες. Έχουν πραγµατοποιηθεί πολυάριθµες προσπάθειες τροποποίησης της χηµικής σύσταO σης και αδρότητας της επιφάνειας του εµφυτεύO µατος, ώστε να προαχθεί η οστεογένεση από την αύξηση της οστεοβλαστικής µεταβολικής δραO στηριότητας και κυτταρικής προσκόλλησης. ΠαO ραδείγµατα επιφανειών που έχουν εφαρµοστεί 122 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ είναι αδρές επιφάνειες µε επεξεργασία πλάσµαO τος Τι, µε επικάλυψη υδροξυαπατίτη ΗΑ ή άλλες κεραµικές επιστρώσεις, αµµοβοληµένες, αδροO ποιηµένες µε οξύ ή συνδυασµός τους, τροποποιO ηµένες µε ανοδική οξείδωση ή µε φθόριο, επιφάO νειες µε βιολογικές επικαλύψεις κ.ά. Τέλος, η σύγO 12 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 χρονη έρευνα οδεύει προς την κατεύθυνση της διαµόρφωσης βιοµιµητικών επιφανειών, που θα επιταχύνουν την οστεοενσωµάτωση και θα επιO τρέπουν την ολοκλήρωση της προσθετικής αποO κατάστασης σε µικρότερο χρονικό διάστηµα. Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΣΤΕΟΕΝΣΩΜΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΘΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΙ∆ΗΣ Β. Τα τελευταία χρόνια και όσο η χρήση των οστεO οενσωµατούµενων εµφυτευµάτων γίνεται όλο και πιο συχνή προκειµένου να αποκατασταθούν νωδές περιοχές των γνάθων, προκύπτουν καιO νούριες προκλήσεις για τους κλινικούς οδοντιάO τρους. Μία από αυτές είναι και η αποκατάσταση της αισθητικής ζώνης µε τη χρήση εµφυτευµάτων. Ως αισθητική ζώνη ορίζεται η περιοχή της άνω γνάO θου, που περιλαµβάνει τα δόντια αλλά και τους περιοδοντικούς ιστούς, όταν ο ασθενής χαµογεO λά. Αυτή µπορεί να ποικίλει τόσο σε εύρος όσο και σε ύψος, ανάλογα µε τη γραµµή γέλωτος (υψηλή, µέση και χαµηλή). Σκοπός αυτής της παρουσίασης είναι να διερευνηθεί εάν η χρήση των οδοντικών εµφυτευµάτων στην πρόσθια περιοχή της άνω γνάθου αποτελεί µία προβλέψιµη βιολογικά αλλά και αισθητικά λύση γα την αποκατάσταση νωδών περιοχών της ζώνης αυτής. Παρουσιάζεται περίO πτωση, στην οποία η ασθενής προσήλθε µε έO ντονο αισθητικό πρόβληµα στην περιοχή των 11 και 21. Μετά από κλινικό και ακτινογραφικό έλεγO χο διαπιστώθηκε βαριά περιοδοντική βλάβη των δοντιών αυτών και αποφασίσθηκε έτσι η εξαγωO γή τους. Στη φάση των εξαγωγών τοποθετήθηO καν οστικά µοσχεύµατα τύπου DFDBA καθώς και αποροφήσιµες µεµβράνες κολλαγόνου, ακολουO θώντας την τεχνική double layer (διπλής στρώO σης), προκειµένου να αποκατασταθεί το οστικό έλλειµµα αλλά και να αυξηθεί ο όγκος της ακροO λοφίας. Σε δεύτερο χρόνο, στη θέση των απολεO σθέντων δοντιών τοποθετήθηκαν δύο οστεοενO σωµατούµενα εµφυτεύµατα, ακολουθώντας όλους τους κανόνες, προκειµένου να αποκατασταθεί επιO τυχώς η νωδή περιοχή. Μετά το πέρας της περιόO δου οστεοενσωµάτωσης, αποφασίστηκε η αποO κάλυψη των εµφυτευµάτων να γίνει µε την τεO χνική Palacci, προκειµένου να δοθεί φυσικότερο προφίλ στις παρακείµενες των εµφυτευµάτων θηO λές. Το αποτέλεσµα τόσο σε αισθητικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο κρίθηκε ικανοποιητικό, µετά και από την τελική αποκατάσταση µε συγκολούO µενες µεταλλοκεραµικές στεφάνες. ΣυµπερασµαO τικά µπορεί να λεχθεί, ότι η αποκατάσταση της αιO σθητικής ζώνης µε τη χρήση εµφυτευµάτων αποO τελεί µία πρόκληση για το σύγχρονο κλινικό οδοO ντίατρο. Μπορεί όµως να είναι µία προβλέψιµη διαO δικασία, εάν και εφόσον ακολουθηθούν όλοι οι απαραίτητοι και βιβλιογραφικά τεκµηριωµένοι καO νόνες από όλους τους συµµετέχοντες. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 13 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 123 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΡΟΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΝΩ∆ΗΣ ΟΠΙΣΘΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Μ.*, ΜΠΟΥΝΤΑΝΙΩΤΗΣ Φ.Χ., ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ Μ., ΠΡΙΓΚΟΣ Α.Χ., ΤΖΕΡΜΠΟΣ Φ. Η έντονη απορρόφηση της ακρολοφίας της άνω γνάθου, σε συνδυασµό µε την κατάδυση του ιγO µορείου, αποτελούν ένα σηµαντικό ανατοµικό πεO ριορισµό στο φάσµα των θεραπευτικών επιλογών στην αποκατάσταση της νωδότητας στην οπίσθια περιοχή. Επιλογές για την αποκατάσταση µε ακίO νητες εργασίες σε τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν η χειρουργική ανύψωση του ιγµορείου άντρου, τα εµφυτεύµατα ζυγωµατικού και τα εµφυτεύµατα πτερυγοειδούς. Η ανύψωση του ιγµορείου περιO λαµβάνει τη µετατόπιση της µεµβράνης του, τη δηµιουργία χώρου και την πλήρωση του χώρου αυτού µε διαφόρων ειδών οστικά µοσχεύµατα ή υποκατάστατα του οστού. Η τεχνική µπορεί να διαφέρει ως προς την προσπέλαση και ως προς το είδος του υλικού που χρησιµοποιείται ως µόσχευO µα. Τα ζυγωµατικά εµφυτεύµατα και τα εµφυτεύO 14 µατα πτερυγοειδούς τοποθετούνται στο ζυγωO µατικό οστό και την πτερυγοειδή απόφυση του σφηνοειδούς οστού αντίστοιχα, δια µέσου της άνω γνάθου, παρακάµπτοντας έτσι το ιγµόρειο, αλλά και το χαµηλής ποιότητας πορώδες οστό της περιοχής. Σκοπός της ανακοίνωσης είναι η παρουO σίαση των τριών αυτών τεχνικών, η µεταξύ τους σύγκριση και η δόµηση ενός πρωτοκόλλου για την επιλογή της εκάστοτε τεχνικής. Για το σκοπό αυO τό έγινε αναζήτηση πρόσφατης (των τελευταίων 10 ετών) βιβλιογραφίας στις βάσεις δεδοµένων των www.pubmed.gov και www.cochrane.org. Οι λέξειςOκλειδιά που χρησιµοποιήθηκαν ήταν: rehabilitation endentulous maxillar, sinus lift, sinus graft, sinus augmentation, zygomatic implants, pterygoid implants. ΣΠΑΝΙΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΡΡΙΝΙΩΝ ΚΟΛΠΩΝ. ΜΕΓΑΣ Β.*, ΡΙΖΟΥ ∆., ΑΡΕΤΑΙΟΥ Π., ΚΑΛΕΝΤΖΗΣ Σ., ΖΩΤΑΛΗΣ Ν. Από τη Μονάδα Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής του ΩΡΛ Τµήµατος του «ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟΥ» Γενικού Νοσοκοµείου Ν. Ιωνίας. Στην περιοχή των παραρρινίων κόλπων παO ρουσιάζονται παθολογικές καταστάσεις , οι οποίO ες απαιτούν χειρουργική παρέµβαση για τη θεραO πεία και αποκατάστασή τους, όπως λοιµώξεις, κυO στικές αλλοιώσεις, τραυµατικές κακώσεις και όO γκοι. Σκοπός της παρουσίασης αυτής είναι η αναO φορά στην αντιµετώπιση σχετικά σπάνιων χειO ρουργικών παθήσεων των ιγµορείων άντρων, των µετωπιαίων κόλπων και των ηθµοειδών κυψελών. Στα 10 έτη λειτουργίας της Μονάδας ΓναθοπροO σωπικής Χειρουργικής του ΩΡΛ Τµήµατος του ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟΥ Γενικού Νοσοκοµείου Ν. ΙωO νίας, έχουν αντιµετωπιστεί διάφορες περιπτώσεις στην περιοχή των παραρρινίων κόλπων. Από αυO τές παρουσιάζονται µερικές σπάνιες, που αφοO ρούν σε: (1) τραύµατα, όπως πλήρης καταστροφή του εδάφους του οφθαλµικού κόγχου, ρινόρροια εγκεφαλονωτιαίου υγρού µετά από κάταγµα του οπισθίου τοιχώµατος των µετωπιαίων κόλπων, (2) νεοπλάσµατα, όπως ανάστροφο θήλωµα που καO ταλάµβανε το ιγµόρειο άντρο, οστεοχονδροµύO ξωµα ιγµορείου άντρου, οστέωµα µετωπιαίου κόλO που, (3) κυστικές αλλοιώσεις, όπως βλεννοκύστη µετωπιαίου κόλπου, αδαµαντινοβλάστωµα ιγµοO 124 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ ρείου άντρου. Για την αντιµετώπιση της κάθε οµάO δας περιπτώσεων ακολουθείται ειδικό πρωτόκολO λο. Για τα ογκολογικά περιστατικά ο χρόνος ταO κτικής µετεγχειρητικής παρακολούθησης για µεν τα καλοήθη νεοπλάσµατα είναι 5 έτη, ενώ για τα κακοήθη η παρακολούθηση είναι συνεχής, τουλάO χιστον για 10 έτη. Για τις υπόλοιπες οµάδες περιO πτώσεων, η µετεγχειρητική παρακολούθηση διαρO κεί τουλάχιστον για 1 έτος. Από τη µέχρι σήµερα 15 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 µετεγχειρητική πορεία των ασθενών δεν παραO τηρήθηκε καµία υποτροπή ή άλλο ιδιαίτερο πρόO βληµα. Η κάθε περίπτωση αντιµετωπίστηκε σύµO φωνα µε τις ιδιαιτερότητες που εµφάνιζε. Ο σωστός προεγχειρητικός έλεγχος, ο προγραµµατισµός, η σωστή χειρουργική τεχνική και η τακτική παραO κολούθηση αποτελούν τους βασικούς παράγοO ντες επιτυχούς πορείας του κάθε ασθενούς ξεO χωριστά. ΝΕΥΡΕΙΛΗΜΜΩΜΑ ΤΟΥ ΑΝΩ ΧΕΙΛΟΥΣ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ. ΤΣΕΚΕΡΗ Ε.*, ΤΑΜΠΟΥΡΗΣ Α., ΒΑΣΙΛΑΣ Α. Το νευρειλήµµωµα ή σβάννωµα είναι ένας καO λοήθης όγκος µε εξωδερµική προέλευση, που αναO πτύσσεται από τα κύτταρα του Schwann. ΕµφανίO ζεται στο περιφερικό νευρικό σύστηµα, σε οποιO οδήποτε σηµείο του σώµατος, όπου οι νευρώνες και οι άξονές τους καλύπτονται από το αντίστοιO χο έλυτρο. Είναι ένας σχετικά σπάνιος όγκος των µαλακών ιστών της κεφαλής και του τραχήλου, ενώ όσον αφορά στη στοµατική κοιλότητα, η συO χνότερη θέση εντόπισής του είναι η γλώσσα. ΑκοO λουθούν η υπερώα, το έδαφος του στόµατος, η παO ρειά, η περιοχή των φατνιακών αποφύσεων και σπανιότερα το άνω και κάτω χείλος. Προσβάλλει εξίσου και τα δύο φύλα, µε συχνότερη ηλικία εµO φάνισης µεταξύ 20 και 40 ετών. Η θεραπεία του συνίσταται στη συντηρητική εκτοµή του νεοπλάO σµατος, ενώ ιστολογικά διακρίνονται δύο τύποι, 16 ο Antoni A και ο Antoni B. Στις περισσότερες πεO ριπτώσεις η ιστολογική διάγνωση τεκµηριώνεται µε την αναλυτική ανοσοSστοχηµική διερεύνηση του όγκου. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η περιγραφή µίας περίπτωσης νευρειληµµώµατος O σβαννώµατος µε σχετικά σπάνια εντόπιση στην περιοχή του άνω χείλους. Παρουσιάζεται το ιαO τρικό ιστορικό του ασθενούς, η κλινική εµφάνιση του όγκου, η διαφορική διάγνωση καθώς επίσης και η χειρουργική τεχνική εκτοµής του. Συζητείται η ιστολογική εικόνα του νεοπλάσµατος που περιO λαµβάνει και ανοσοSστοχηµική ανάλυση, διαδικαO σία απαραίτητη για την πλήρη τεκµηρίωσή του. Ο ασθενής, τρία χρόνια µετά τη χειρουργική αφαίO ρεση της βλάβης, είναι ελεύθερος υποτροπής, χωO ρίς αντικειµενική ή υποκειµενική συµπτωµατολοO γία. ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ. ΤΕΝΤΟΛΟΥΡΗ Ε.*, ΤΖΑΝΑΚΑΚΗ Μ., ΤΟΜΑΡΑ Κ., ΤΣΑΤΣΑΝΗ Κ., ΘΕΟΛΟΓΗ)ΛΥΓΙ∆ΑΚΗ Ν. Από την Κλινική της Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής της Οδο ντιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Στην καθηµερινή οδοντιατρική πράξη ο οδοO ντίατρος ασχολείται µε µία περιορισµένης έκταO σης περιοχή, τη στοµατική κοιλότητα. Το στόµα όµως δεν λειτουργεί ως µεµονωµένη οντότητα, ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ καθώς συνδέεται άρρηκτα µε τα διάφορα συστήO µατα του οργανισµού και τη γενική υγεία του ατόO µου. Γιαυτό το λόγο, ο οδοντίατρος πριν προβεί σε οποιαδήποτε χειρουργική ενέργεια οφείλει να έχει τις απαραίτητες γνώσεις για να προσεγγίσει σωστά τους ασθενείς του, αλλά και να αντιµετωO πίσει άµεσα µία κατάσταση ανάγκης. Μία κατηγοO ρία ασθενών που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής είO ναι άτοµα µε βεβαρηµένη γενική υγεία, οι οποίοι άλλοτε είναι γνώστες της πάθησής τους και άλO λοτε όχι. Τα σοβαρότερα και συχνότερα απαντώO µενα νοσήµατα είναι καρδιαγγειακής, ενδοκρινοO λογικής και αναπνευστικής αιτιολογίας, όπως υπέρO ταση και υπόταση, σακχαρώδης διαβήτης και άσθµα αντίστοιχα, καθώς και ποικίλης άλλης αιτιολογίας ασθένειες ή καταστάσεις. Από την άλλη πλευρά, µία κατάσταση ανάγκης µπορεί να προκύψει διεγO 17 125 χειρητικά και µπορεί να κυµανθεί από µία απλή λιO ποθυµική κρίση έως και ένα εξαιρετικά επικίνδυνο για τη ζωή του ασθενούς αλλεργικό σοκ. Ωστόσο, επιπλοκές µπορεί να προκύψουν και µετεγχειρηO τικά, όπως µία απλή αιµορραγία έως και ένα ιδιαίO τερα επώδυνο ξηρό φατνίο. Σκοπός της παρούO σας ανακοίνωσης είναι η ανασκόπηση της σύγO χρονης βιβλιογραφίας σχετικά µε την αντιµετώO πιση των επιπλοκών στη χειρουργική στόµατος. Συζητούνται αφ’ ενός οι µέθοδοι πρόληψης των πιθανών επιπλοκών στους ειδικούς ασθενείς και αφ’ ετέρου οι τρόποι αντιµετώπισής τους. Στόχος είναι να µπορεί ο οδοντίατρος να αναγνωρίσει έναν ειδικό ασθενή, µέσω της σωστής λήψης ιαO τρικού ιστορικού, και να λάβει προληπτικά µέτρα, προφυλάσσοντάς τον κατά τη διάρκεια αλλά και µετά τη χειρουργική οδοντιατρική πράξη. ΣΙΑΛΟΡΡΟΙΑ. ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΙΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Π.*, ΚΑΡΥΑΜΠΑ)ΣΤΥΛΟΓΙΑΝΝΗ Ε. Από την Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Η σιαλόρροια αποτελεί παθολογική κατάσταO ση, η οποία χαρακτηρίζεται από υπερβολική ροή σάλιου. Οφείλεται είτε στην υπερπαραγωγή σάλιO ου, είτε σε ατελή κατάποση λόγω κακής κινητικής του µυοσκελετικού συστήµατος της τραχηλοO προσωπικής χώρας. Συστηµατικά νοσήµατα (εO γκεφαλική παράλυση, νόσος Parkinson, νόσος Alzheimer, επιληψία, καρκίνος του οισοφάγου και του στοµάχου), τραύµατα, χειρουργικές επεµβάσεις ή συγγενείς δυσπλασίες στη στοµατοφαρυγγική περιοχή, επώδυνες αλλοιώσεις στη στοµατική κοιO λότητα, η λήψη φαρµάκων και η εγκυµοσύνη, είO ναι κάποια από τα αίτια που προκαλούν σιαλόρO ροια. Αναφέρεται επίσης και η ψυχογενής σιαλόρO ροια, συνήθως σε αγχωτικά άτοµα τα οποία έχουν µία ψευδή εντύπωση συνεχούς υπερπαραγωγής σάλιου, καθώς και η ιδιοπαθής παροξυσµική σιαO λόρροια αγνώστου αιτιολογίας, που χαρακτηρίO ζεται από επεισόδια αυξηµένης παραγωγής σάλιO ου βραχείας διάρκειας. Η αποµόνωση, ο κοινωνικός αποκλεισµός και η διαταραχή των διαπροσωπικών σχέσεων, αποτελούν τις σηµαντικότερες ψυχοO κοινωνικές συνέπειες που βιώνουν οι ασθενείς µε σιαλόρροια. Επιπλέον, η δυσκολία στην οµιλία, η αδυναµία εφαρµογής καλής στοµατικής υγιεινής, η δυσοσµία και η ανάπτυξη περιστοµατικών φλεγO µονών, δυσχεραίνουν ακόµη περισσότερο την καO θηµερινότητα των ασθενών αυτών και των οικείων τους. Το πρώτο µέληµα του ασθενούς µε σιαλόρO ροια είναι να συµβουλευτεί τον οδοντίατρο ή ειO δικό στοµατολόγο, που θα διερευνήσει και θα προσO διορίσει την αιτία της σιαλόρροιας. Αρκετές περιO πτώσεις σιαλόρροιας είναι εφήµερες και υποχωO ρούν χωρίς θεραπεία. Σε περιπτώσεις όµως όπου υποκρύπτεται συστηµατική νόσος ή τοπικό νόσηO µα στο στόµα, η αντιµετώπιση του πρωτοπαθούς προβλήµατος βελτιώνει ή και αποκαθιστά πλήρως τη σιαλόρροια. Σε συνεχή και µεγάλη σιαλόρροια εφαρµόζονται ποικίλες συντηρητικές µέθοδοι αO ντιµετώπισης, όπως κινησιοθεραπεία, λογοθεραO πεία, τροποποίηση συµπεριφοράς µε βιοανάδραO ση, χρήση λειτουργικών συσκευών, ακτινοθεραO πεία, βελονισµός της γλώσσας, καθώς και χορήO γηση φαρµάκων, που προκαλούν µείωση της παO ραγωγής του σάλιου. Σε σοβαρές και επίµονες πεO ριπτώσεις έχουν εφαρµοσθεί διάφορες χειρουρO 126 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ γικές επεµβάσεις (εκτοµή της χορδής του τυµπάO νου και του τυµπανικού πλέγµατος και επεµβάσεις στους σιαλογόνους αδένες και τους εκφορητικούς τους πόρους), που στοχεύουν είτε στη µείωση της παραγωγής σάλιου είτε σε βελτίωση του νευροO µυκού ελέγχου. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας όσον αφοO ρά στα αίτια της σιαλόρροιας, στις µεθόδους εκτίO 18 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 µησης του βαθµού και της συχνότητάς της, καθώς και στις επιπτώσεις που η σιαλόρροια έχει στην ψυχική και σωµατική υγεία των ασθενών. ΕπιπλέO ον, θα περιγραφούν οι διάφορες µέθοδοι αντιµεO τώπισης του προβλήµατος, οι ενδείξεις, τα πλεοO νεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα εφαρµογής της εκάστοτε µεθόδου. ∆ΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΟΥ. ΑΛΕΞΙΟΥ Σ.*, ΜΕΓΑΣ Β., ΠΟΛΑΤΟΥ Α., ΖΑΝΑΚΗΣ Σ., ΖΩΤΑΛΗΣ Ν. Από τη Μονάδα Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής του ΩΡΛ Τµήµατος του «ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟΥ» Γενικού Νοσοκοµείου Ν. Ιωνίας. Στο δέρµα της κεφαλής και του προσώπου είO ναι δυνατόν να εµφανιστούν διάφορες αλλοιO ώσεις τόσο πρωτογενείς, όπως κηλίδες, φυσαλίδες, φλύκταινες, ποµφόλυγες, όζοι, όγκοι, όσο και δευO τερογενείς, όπως διαβρώσεις, εξελκώσεις, ουλές, εφελκίδες κ.ά. Σκοπός της παρούσας εργασίας είO ναι η αναφορά στις πιο συχνές δερµατικές αλλοιO ώσεις της περιοχής κεφαλής και προσώπου και στη θεραπευτική τους αντιµετώπιση. Οι καταστάσεις που έχουν ανάγκη άµεσης και αποτελεσµατικής παρέµβασης στις περιοχές αυτές, είναι οι διάφορες κακοήθεις βλάβες, όπως τα βασικοκυτταρικά και ακανθοκυτταρικά καρκινώµατα. Επίσης, συγγενείς βλάβες, όπως τα αιµαγγειώµατα, χρήζουν µεγάO λης προσοχής, λόγω της µεγάλης αγγειοβρίθειας και του κινδύνου έντονης αιµορραγίας που αυτά εµφανίζουν κατά τους διαγνωστικούς και χειO ρουργικούς χειρισµούς που θα γίνουν σε αυτά προκειµένου να αφαιρεθούν. Στα 10 έτη λειτουρO γίας της Μονάδας Γναθοπροσωπικής ΧειρουργιO κής του ΩΡΛ Τµήµατος του ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟΥ Γενικού Νοσοκοµείου Ν. Ιωνίας, έχουν αντιµετωO πιστεί περίπου 150 περιπτώσεις µε διάφορες δερO µατικές αλλοιώσεις στο τριχωτό της κεφαλής και το πρόσωπο. Παρουσιάζεται η θεραπευτική αντιO µετώπιση επιλεγµένων χαρακτηριστικών βλαβών, όπως καρκινώµατα, αιµαγγειώµατα, µελαγχρωO µατικοί σπίλοι, σµηγµατογόνες και άλλες κύστεις του δέρµατος κ.ά. Το αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσµα υπήρξε πολύ ικανοποιητικό στην πλειO ονότητα των περιπτώσεων. Αυτός εξάλλου είναι και ο κύριος λόγος προσέλευσης των ασθενών, εκτός βέβαια των περιπτώσεων κακοήθων βλαO βών, στις οποίες προέχει η αντιµετώπιση της νόO σου, ενώ το αισθητικό αποτέλεσµα είναι δευτεO ρεύων παράγοντας. Συµπερασµατικά, κάθε δερO µατική αλλοίωση της κεφαλής και του προσώπου χρήζει καταρχήν σωστής κλινικής διάγνωσης και αποτελεσµατικής αφαίρεσης, διότι στις περισσόO τερες περιπτώσεις οι βλάβες αυτές δεν µπορούν να υποβληθούν σε βιοψία και επίσης δεν µπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα κακοήθειας. Για τους λόγους αυτούς, η εµπειρία του επεµβαίνοντος είO ναι καθοριστική για το τελικό θεραπευτικό αποτέO λεσµα. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 19 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 127 ΝΕΥΡΟAΝΩΜΑΤΩΣΗ ΤΥΠΟΥ Ι Ή ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ Von RECKLINGHAUSEN. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΜΕ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑΤΟΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗ Μ.*, ΒΟΓΙΑΤΖΗ Θ., ∆ΟΝΤΑ Α., ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ Κ. Η νευρονωµάτωση είναι µία σχετικά συνήθης κληρονοµική νόσος, µεταδίδεται µε τον αυτοσωO µικό επικρατούντα τύπο και εµφανίζεται µία περίO πτωση ανά 3000 γεννήσεις. Έχουν αναγνωριστεί διεθνώς τουλάχιστον 8 µορφές της νόσου, όµως η πιο συνηθισµένη είναι η µορφή τύπου Ι και το υπεύθυνο γονίδιο έχει χαρτογραφηθεί στο χρωO µόσωµα 17. Κύρια σηµεία της νόσου είναι: µελαγO χρωµατικές κηλίδες, νευρονώµατα, όγκοι των πεO ριφερικών νεύρων, κώφωση από την εµπλοκή του ακουστικού νεύρου κ.ά. Η νόσος επίσης µπορεί να εµφανίζει σκελετικές και στοµατικές εκδηλώσεις, όπως αυξηµένη οστική πυκνότητα των οστών του προσώπου και των µακρών οστών, σκελετική ασυµO µετρία, νευρονώµατα στη στοµατική κοιλότητα, µεγέθυνση τρηµάτων, εµφάνιση διακλαδώσεων του γναθιαίου πόρου κ.ά. Σκοπός της εργασίας αυO τής είναι η παρουσίαση περίπτωσης άρρενος ασθεO 20 νούς 62 ετών, ο οποίος προσήλθε στην Κλινική ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ για οδοντιατρική περίθαλψη. Στο ιατρικό ιστορικό ανέφερε ότι έπασχε από νευροO νωµάτωση. Η κλινική και ακτινογραφική εξέταση αποκάλυψαν ασυµµετρία προσώπου, οπίσθια σταυO ροειδή σύγκλειση, διφυή γναθιαίο πόρο, ευµεγέO θη γενειακά και γναθιαία τρήµατα, ασυµµετρία κονO δύλων κ.ά. Στο οδοντιατρικό ιστορικό ανέφερε αφαίρεση ογκιδίων από τη δεξιά παρειά προ ετών. Στον ασθενή καταγράφηκαν τα οδοντιατρικά προO βλήµατα και καταρτίστηκε το σχέδιο θεραπείας. Συµπερασµατικά, ο σύγχρονος οδοντίατρος θα πρέπει να αναγνωρίζει τις στοµατοπροσωπικές εκO δηλώσεις των συστηµατικών νόσων και να ακοO λουθεί τις αρχές της διαγνωστικής µεθοδολογίας, προκειµένου να παρέχει στους ασθενείς την καO λύτερη δυνατή οδοντιατρική φροντίδα. Η ΑΠΟΦΛΟΙΩΤΙΚΗ ΟΥΛΙΤΙ∆Α ΩΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ∆ΕΡΜΑΤΟΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΠΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ. ΑΡΓΥΡΗΣ Π.*, ΓΚΙΛΑΣ Χ., ΓΙΑΒΗ Γ., ΠΙΠΕΡΗ Ε., ΧΡΥΣΟΜΑΛΗ Ε., ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ Α. Από το Εργαστήριο Στοµατολογίας του Τοµέα Χειρουργικής και Παθολογίας Στό µατος της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Η αποφλοιωτική ουλίτιδα, όρος που περιγράO φει την εντοπισµένη ή διάχυτη ερυθρότητα σε ελεύθερα ή/και προσπεφυκότα ούλα µε αποκόλO ληση του υπερκείµενου επιθηλίου, αποτελεί συO χνή κλινική εκδήλωση ποικίλων δερµατοβλεννοO γόνιων νοσηµάτων, µεταξύ αυτών του οµαλού λειχήνα, του πεµφιγοειδούς και της πέµφιγας. ΠαO θογενετικά, αντίθετα µε άλλες φλεγµονώδεις νόO σους των ούλων, η αποφλοιωτική ουλίτιδα δεν συσχετίζεται µε εναπόθεση τοπικού µικροβιακού παράγοντα. Σκοπός της ανακοίνωσης είναι η παO ρουσίαση της κλινικής εικόνας, της διαγνωστικής προσέγγισης και του θεραπευτικού σχήµατος 7 περιπτώσεων αποφλοιωτικής ουλίτιδας. Οι 5 από τις 7 περιπτώσεις αφορούσαν σε γυναίκες, η µέO ση ηλικία των οποίων ήταν 59,2 έτη (εύρος ηλιO κίας 49O67 έτη) και οι υπόλοιπες δύο περιπτώσεις αφορούσαν σε άνδρες 61 και 69 ετών αντίστοιO χα. Οι ασθενείς ανέφεραν συµπτωµατολογία πόO νου ή/και αιµορραγίας των ούλων, τα οποία παO ρουσίαζαν έντονη διάχυτη ή κατά τόπους ερυO θρότητα, συνοδευόµενη από εικόνα αποφλοίωσης, 128 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ συχνότερα στην προστοµιακή περιοχή της άνω ή/και κάτω γνάθου. Κατά την ενδοστοµατική κλιO νική εξέταση, εκτός από τις βλάβες των ούλων, παρατηρήθηκαν σε τρεις περιπτώσεις συρρέουO σες βλατίδες στις παρειές µε συνύπαρξη λευκών γραµµώσεων ή µη αποκολλόµενων λευκών πλαO κών, ενώ σε τρεις ασθενείς διαπιστώθηκαν επιO πρόσθετα και πολλαπλές διαβρωτικές ή/και ελO κωτικές βλάβες στο στοµατικό βλεννογόνο µε εO ντόπιση τις παρειές, τη γλώσσα και την υπερώα. Σε µία µόνο περίπτωση αποφλοιωτικής ουλίτιδας, ο ασθενής δεν εµφάνιζε άλλες ενδοστοµατικές βλάβες. Η διάγνωση τέθηκε µετά τη λήψη διαO γνωστικής βιοψίας για ιστολογική εξέταση και άµεO σο ανοσοφθορισµό. Από τις 7 περιπτώσεις αποO φλοιωτικής ουλίτιδας, οι 5 συνιστούσαν εκδήλωO 21 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ση οµαλού λειχήνα, µία ουλωτικού πεµφιγοειδούς και µία κοινής πέµφιγας. Σε όλες τις περιπτώσεις ο στοµατικός βλεννογόνος αποτελούσε την πρώO τη εκδήλωση των παραπάνω δερµατοβλεννογόO νιων νοσηµάτων. Η θεραπευτική αντιµετώπιση συO νίστατο στην εφαρµογή είτε τοπικής είτε συστηO µατικής χορήγησης κορτικοστεροειδών, ή/και σε συνδυασµό µε ανοσοκατασταλτικά φάρµακα, επιO δεικνύοντας ποικίλου βαθµού ανταπόκριση στο χορηγούµενο θεραπευτικό σχήµα. ΣυµπερασµατιO κά, η αποτελεσµατική αντιµετώπιση της αποφλοιO ωτικής ουλίτιδας προποθέτει τη διάγνωση του υποκείµενου νοσήµατος, η οποία επιτυγχάνεται από τη συσχέτιση των κλινικών σηµείων µε τα ευO ρήµατα των παρακλινικών εξετάσεων. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΚΥΣΤΗΣ ΣΕ ∆ΥΟ ΧΡΟΝΟΥΣ. ΖΟΥΜΠΟΣ ∆.*, ΜΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Ι. Στις γνάθους διάφοροι παράγοντες ευνοούν την ανάπτυξη κυστικών εξεργασιών µε πολύ µεO γαλύτερη συχνότητα εν συγκρίσει µε τα άλλα οστά. Αδιαµφισβήτητα, η καλύτερη µέθοδος για την αντιµετώπιση των κύστεων των γνάθων είO ναι η εκπυρήνισή τους και η συρραφή του τραύO µατος για επούλωση κατά πρώτο σκοπό. ΥπάρO χουν όµως περιπτώσεις, στις οποίες η εκπυρήνιση µίας κύστεως, λόγω θέσης ή και µεγέθους, µπορεί να προκαλέσει βλάβες σε ανατοµικά µόρια, απώO λεια δοντιών, διαταραχή της ζωτικότητάς τους ή ακόµη και κάταγµα. Επιπρόσθετα, η εκπυρήνιση µίας κύστεως σε µία δυσπρόσιτη περιοχή, µπορεί να αποτελέσει µία δύσκολη τεχνικά χειρουργική επέµβαση. Σε αυτές τις περιπτώσεις µία εναλλαO κτική λύση είναι η µαρσιποποίηση της κύστης, µόO νη της ή σε συνδυασµό µε εκπυρήνιση σε δεύτεO ρο χρόνο. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η πεO ριγραφή µίας περίπτωσης µεγάλης κύστης της κάO τω γνάθου σε έναν άνδρα 62 ετών, που αντιµεO τωπίστηκε µε τη µέθοδο της µαρσιποποίησης, η οποία οδήγησε στην προοδευτική αποσυµπίεση της κυστικής κοιλότητας. Χρησιµοποιήθηκε η εν λόγω τεχνική, λόγω του αυξηµένου κινδύνου καO τάγµατος της κάτω γνάθου, αλλά και του κινδύO νου απώλειας της ζωτικότητας του πολφού του 46. Επίσης, περιγράφονται τα κριτήρια που θα οδηO γήσουν ένα χειρουργό στην αντιµετώπιση µίας κυστικής εξεργασίας σε δύο χρόνους. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των κύστεων επιβάλλεται, προκειµένου να προληφθούν η αύξηση του µεγέO θους τους καθώς και αρκετές πιθανές επιπλοκές. Η απόφαση για την επιλογή της κατάλληλης χειO ρουργικής τεχνικής πρέπει να λαµβάνεται µετά από προσεκτική εκτίµηση όλων των παραµέτρων που προκύπτουν από τις διάφορες απεικονιστικές και κλινικές εξετάσεις, έχοντας ως βασική αρχή την προστασία γειτονικών της κύστης ανατοµιO κών µορίων και την αποφυγή δηµιουργίας λειO τουργικών προβληµάτων. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 22 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 129 ΣΤΟΜΑΤΙΤΙ∆Α ΕΞ ΕΠΑΦΗΣ ΑΠΟ ΚΑΝΕΛΛΑ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ∆ΥΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Ε.*, ΑΧΤΑΡΗ Μ. Η στοµατίτιδα εξ επαφής από κανέλλα (cinnaO mon contact stomatitis) είναι µία συχνή και παO ραγνωρισµένη πάθηση του στοµατικού βλεννοO γόνου. Παρουσιάζεται κλινικά µε τη µορφή λευO κών βλαβών, µεικτών λευκών και ερυθρών βλαO βών που προσοµοιάζουν λειχηνοειδή αντίδραση, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις µπορεί να εµφανιστεί και µε τη µορφή διαβρώσεων. Οι ασθενείς παραO πονούνται για καύσο, ερεθισµό και σπανιότερα πόνο. Η αιτία είναι η αλλεργική αντίδραση του βλεννογόνου στην κινναµική αλδεmδη, το αιθέO ριο έλαιο που περιέχεται σε τσίχλες και καραµέλες µε γεύση κανέλλας. Η διαφορική διάγνωση περιO λαµβάνει µία µεγάλη οµάδα από νοσήµατα, όπως λειχηνοειδή αντίδραση, ερυθηµατώδη λύκο, φαρO µακευτική στοµατίτιδα, λευκοπλακία και τριχωτή λευκοπλακία. Η διάγνωση είναι κατά κανόνα εύO κολη από την κλινική εξέταση και το ιστορικό, αρO κεί ο ιατρός να είναι ενηµερωµένος για τη νόσο. Η δε εξαφάνιση των συµπτωµάτων λίγες ηµέρες µετά τη διακοπή χρήσης σκευασµάτων που πεO ριέχουν κινναµική αλδεmδη, είναι σχεδόν παθοO γνωµονική της νόσου. Σε περίπτωση που ο ιατρός, όπως συχνά συµβαίνει, αγνοεί τη στοµατίτιδα εξ επαφής από κανέλλα ως νοσολογική οντότητα, ο 23 ασθενής µπορεί να υποβληθεί στην ταλαιπωρία και το κόστος σειράς εξετάσεων, όπως βιοψία και ορολογικές εξετάσεις και να µην έχει ποτέ σαφή διάγνωση και να βρίσκεται σε διαρκή αγωνία. ΣκοO πός της παρουσίασης είναι η ευαισθητοποίηση των κλινικών οδοντιάτρων και ιατρών για τη νοσολοO γική αυτή οντότητα, που αν και απλή, συχνά οδηO γεί σε διαγνωστική πλάνη. Θα παρουσιαστούν δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις (ιστορικό και κλινιO κή εικόνα) ασθενών (άνδρας 55 ετών και γυναίκα 22 ετών) µε στοµατίτιδα εξ επαφής από κανέλλα (από το στοµατολογικό ιατρείο της µίας εκ των συγγραφέων O ΕΑΓ) και θα γίνει συζήτηση της διαO φορικής διάγνωσης ανά περίπτωση. Επίσης, θα γίO νει βιβλιογραφική ανασκόπηση της εξ επαφής στοO µατίτιδας από κανέλλα µε τη χρήση της βάσης δεO δοµένων Pubmed, και παρουσίαση των κύριων χαO ρακτηριστικών της νόσου. Συµπερασµατικά, η βιO βλιογραφία περιλαµβάνει περιορισµένο αριθµό αναφορών σχετικά µε την εξ επαφής στοµατίτιδα από κανέλλα. Η γνώση της νοσολογικής αυτής οO ντότητας είναι σηµαντική, ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη ταλαιπωρία των ασθενών για µία τόσο απλή νοσολογική οντότητα. ΠΛΑΓΙΑ ΠΕΡΙΟ∆ΟΝΤΙΚΗ ΚΥΣΤΗ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ. ΓΚΙΛΑΣ X.*, ΛΟΥΠΑΣΗΣ M., ΤΟΣΙΟΣ K. Η πλάγια περιοδοντική κύστη είναι µία σπάνια αναπτυξιακή οδοντογενής κύστη, η οποία εµφαO νίζεται κατά µήκος του πλάγιου τοιχώµατος της ρίζας των δοντιών, συνηθέστερα των κάτω προO γοµφίων. Αποτελεί µόλις το 2% όλων των αληθών κύστεων των γνάθων, αλλά είναι κλινικά σηµαO ντική, καθώς πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από συχνότερες οντότητες, είτε µε διαφορετική βιοO λογική συµπεριφορά όπως η οδοντογενής κεραO τινοκύστη, είτε µε διαφορετική θεραπευτική αO ντιµετώπιση όπως η πλαγιορριζική κύστη. Σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση µίας περίπτωσης πλάγιας περιοδοντικής κύστης, η οποία εκδηλώO θηκε µε την εικόνα οδοντοφατνιακού αποστήµαO 130 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ τος. Άνδρας 67 ετών προσήλθε παραπονούµενος για διόγκωση αντίστοιχα µε κυνόδοντα της κάτω γνάθου, ο οποίος ήταν και στήριγµα εκτεταµένης ακίνητης προσθετικής αποκατάστασης. ΑκτινοO γραφικά υπήρχε διαύγαση περιφερικά της ρίζας του 44, συµβατή µε εικόνα οδοντοφατνιακού αποO στήµατος, αλλά στη θέση που αντιστοιχούσε στη βλάβη εντοπίστηκε δεύτερη διαύγαση µε σαφή όρια. Μετά από χειρουργική αφαίρεση και ιστοπαO 24 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 θολογική εξέταση της βλάβης, δόθηκε η τελική διάγνωση της πλάγιας περιοδοντικής κύστης. ΕίO ναι χρήσιµο ο κλινικός οδοντίατρος να είναι γνώO στης της οντότητας αυτής, ώστε να αποφευχθούν διαγνωστικά λάθη και µη αναγκαίες θεραπείες, όπως η ενδοδοντική θεραπεία ή η λήψη αντιβιοO τικών, καθώς τα παρακείµενα δόντια έχουν ζωO ντανό πολφό και συνήθως διατηρούνται ανέπαO φα µετά την αφαίρεση της βλάβης. ΣΙΑΛΕΝ∆ΟΣΚΟΠΗΣΗ. ΜΙΑ ΝΕΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΜΕΙΖΟΝΩΝ ΣΙΕΛΟΓΟΝΩΝ Α∆ΕΝΩΝ. ΦΑΚΛΑΡΗΣ Ι., ΧΡΙΣΤΟΛΟΥΚΑΣ Ν.* Από το Οδοντιατρικό Ακτινοδιαγνωστικό Τµήµα του 251 Γενικού Νοσοκοµείου Αεροπορίας. Η ενδοσκόπηση των µειζόνων σιελογόνων αδέO νων αποδίδει µία ακριβή και καθαρή εικόνα όλου του πόρου του υπό εξέταση αδένα µε τη µικρόO τερη δυνατή ταλαιπωρία του ασθενή, η οποία εάν απαιτηθεί µπορεί να γίνει και επεµβατική την ίδια στιγµή. Τα αποφρακτικά φαινόµενα λοιπόν, όπως σιαλόλιθοι, βλεννώδεις πλάκες, στενώσεις, µποO ρούν να αντιµετωπιστούν µε τη χρήση του σιαO λενδοσκοπίου. Στην εργασία περιγράφεται ο τύO πος του ενδοσκοπίου που χρησιµοποιήθηκε, τόO σο για τη διαγνωστική όσο και για την επεµβατιO κή σιαλενδοσκόπηση, και παράλληλα αναφέροO νται οι θεραπευτικές µέθοδοι που χρησιµοποιO ήθηκαν. Τα αποφρακτικά φαινόµενα που παρατηO ρήθηκαν ταξινοµούνται ως βλεννώδεις πλάκες και 25 σιαλόλιθοι. Η διαγνωστική σιαλενδοσκόπηση εφαρO µόστηκε σε όλους τους υπό εξέταση αδένες µε 100% επιτυχία. Η επεµβατική σιαλενδοσκόπηση εφαρµόστηκε σε 37 αδένες (2 παρωτίδες και 35 υπογνάθιους) µε 95% επιτυχία. Συµπερασµατικά, η σιαλενδοσκόπηση είναι µία νέα πολλά υποσχόµεO νη τεχνική, που ανοίγει νέους ορίζοντες στην παO θολογία των πόρων των σιαλογόνων αδένων. Έχει το πλεονέκτηµα της πλήρους εξερεύνησης του παροχετευτικού δικτύου του αδένα, πρωτευόO ντων, δευτερευόντων, ακόµα και τριτευόντων διαO κλαδώσεων αυτού, µειώνοντας έτσι την ανάγκη για τη χειρουργική του εξαίρεση, καθώς και για ακτινολογική του διερεύνηση, προστατεύοντας τον ασθενή από περιττή ακτινοβολία. ΜΗ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΠΕ∆ΟΥ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 185 ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΕΝ∆ΟΦΛΕΒΙΑ ∆ΙΦΩΣΦΟΝΙΚΑ. ΜΕΛΕΑ Π.*, ΜΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Ι., ΚΡΑΝΙΑΣ ∆. Τα τελευταία χρόνια, η χρήση των ενδοφλεO βίως χορηγούµενων διφωσφονικών φαρµάκων είO ναι πολύ µεγάλη στη θεραπευτική των νόσων των οστών, µε εξαιρετικά αποτελέσµατα, για την αO ντιµετώπιση της υπερασβεστιαιµίας που προκαO λείται από κακοήθη νόσο, των οστεολυτικών βλαO βών που προκαλούν οι µεταστάσεις συµπαγών όO γκων O όπως µαστού, προστάτη, πνεύµονα O και ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ του πολλαπλού µυελώµατος. Η χρήση τους έχει σαν αποτέλεσµα τον έλεγχο του οστικού πόνου, τη στατιστικά σηµαντική µείωση των επιπλοκών από το σκελετό και συµβάλλει στον περιορισµό της ακτινοβολίας και της χηµειοθεραπείας. ΩστόO σο, παρά τα θεραπευτικά τους οφέλη, τα διφωO σφονικά φάρµακα εµφανίζουν και ανεπιθύµητες ενέργειες. Μία εξ αυτών, που χρήζει προσοχής και απασχολεί τα τελευταία χρόνια την οδοντιατριO κή και ιατρική επιστηµονική κοινότητα, είναι η οστεO ονέκρωση που προκαλείται στις γνάθους. Σκοπός της ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση επιδηµιολοO γικής έρευνας, η οποία επιδιώκει την καταγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης της στοµατικής υγείας ογκολογικών ασθενών που λαµβάνουν ενO δοφλεβίως διφωσφονικά φάρµακα, µε την εφαρO µογή τριών επιδηµιολογικών δεικτών: του απλοO ποιηµένου δείκτη στοµατικής υγιεινής (OHI’s), του δείκτη περιοδοντικών αναγκών της κοινότητας (CPITN) και του δείκτη καταγραφής τερηδόνας της µύλης (DMFTODMFS). Το δείγµα της έρευνας είναι 26 131 185 ογκολογικοί ασθενείς που λαµβάνουν ενδοO φλέβια διφωσφονικά και συγκεκριµένα ζολεδροO νικό οξύ (Ζometa), ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, εθνικότητας, κοινωνικοοικονοµικού ή µορφωτικού επιπέδου, είδος και στάδιο καρκίνου, καθώς και ασθενείς που έχουν λάβει στο παρελθόν ενδοO φλέβια διφωσφονικά και πλέον έχει διακοπεί η χοO ρήγησή τους, λόγω εµφάνισης οστεονέκρωσης. Η εξέταση των ατόµων έγινε µε τη βοήθεια επίπεδου κατόπτρου και ειδικής περιοδοντικής µήλης του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (ΠΟΥ). Για την αποO φυγή µετάδοσης µολυσµατικών νόσων ελήφθηO σαν όλα τα απαραίτητα µέτρα ασηψίας και αντιO σηψίας, όπως αποστειρωµένα εργαλεία, γάντια µίας χρήσης και µάσκα για κάθε εξεταζόµενο. Από τη µελέτη προέκυψαν στατιστικώς σηµαντικές διαO φορές όσον αφορά στην περιοδοντική κατάσταO ση, στην τερηδονογόνο δράση και στις συνήθειO ες στοµατικής υγιεινής, συγκριτικά µε την ηλικία, το µορφωτικό επίπεδο, το εάν έχουν ήδη εγκαO τεστηµένη οστεονέκρωση ή όχι. ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΑ ΖΙΡΚΟΝΙΑΣ. ΜΥΘΟΣ Ή ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ; ΑΝ∆ΡΕΙΩΤΕΛΛΗ Μ. Η ζιρκονία (ZrO2) είναι ένα κεραµικό υλικό µε εξέχουσες µηχανικές και φυσικές ιδιότητες. Οι εφαρµογές της στην Οδοντιατρική επεκτείνονται στην κατασκευή ενδορριζικών αξόνων, στεφανών και γεφυρών, διαβλεννογόνιων επιεµφυτευµατιO κών στηριγµάτων και πολύ πρόσφατα και στην καO τασκευή οδοντικών εµφυτευµάτων για την αποO κατάσταση της αισθητικής ζώνης. Σκοπός της παO ρούσης εργασίας είναι να παρουσιαστούν τα συO στήµατα των εµφυτευµάτων ζιρκονίας που κυO κλοφορούν σήµερα, οι ενδείξεις και τα πλεονεO κτήµατα από τη χρήση τους, καθώς και το ερευO νητικό υπόβαθρο για τη χρήση του κεραµικού αυO τού υλικού στην κατασκευή οδοντικών εµφυτευO µάτων. Τέλος, θα γίνει παρουσίαση κλινικής περίO πτωσης τοποθέτησης µονήρους εµφυτεύµατος ζιρκονίας. Πραγµατοποιήθηκε αναζήτηση της βιO βλιογραφίας για ανεύρεση κλινικών µελετών πάO νω σε εµφυτεύµατα ζιρκονίας. Επίσης, αναζητήO θηκαν έρευνες σχετικές µε τη βιολογική συµπεριO φορά και τη σταθερότητα των εµφυτευµάτων αυO τών. Από τη µελέτη προέκυψε ότι in vitro έρευνες έχουν δείξει ότι εµφυτεύµατα ζιρκονίας δείχνουν καλή αντοχή στη θραύση µετά από 1,2 και 5 εκαO τοµµύρια κύκλους φόρτισης, που προσοµοιάζουν µε 5 και 10 χρόνια µασητικών δυνάµεων αντίO στοιχα. Πειράµατα σε ζώα έχουν επίσης δώσει υποO σχόµενα αποτελέσµατα σχετικά µε τη βιοσυµβαO τότητα και δυνατότητα οστεοενσωµάτωσης των εµφυτευµάτων ζιρκονίας. Τα πρώτα κλινικά αποO τελέσµατα όσον αφορά στα εµφυτεύµατα ζιρκοO νίας είναι ενθαρρυντικά. Παρόλα αυτά, όπως συµO βαίνει µε κάθε νέο σύστηµα εµφυτευµάτων, σωO στά σχεδιασµένες µακροχρόνιες κλινικές προO οπτικές µελέτες είναι απαραίτητες, προτού τα εµO φυτεύµατα αυτά µπορούν να προταθούν εναλO λακτικά των εµφυτευµάτων τιτανίου για κλινική χρήση ρουτίνας. 132 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ 27 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΩΝ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΙΝΗΤΗ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ. ΦΙΛΙΠΠΑΤΟΣ Γ.*, ΚΡΕΜΜΥ∆ΑΣ Μ., ΤΡΙΠΟ∆ΑΚΗΣ Α. Κατά την τελευταία δεκαετία η εικονική πραγO µατικότητα εφαρµόζεται στην εκπαίδευση πολO λών γνωστικών αντικειµένων, µεταξύ των οποίO ων και η ακίνητη προσθετική. Οι προσοµοιωτές ειO κονικής πραγµατικότητας προσφέρουν έναν ασφαO λή και οικονοµικό τρόπο κατανόησης του εκπαιO δευτικού αντικειµένου. Οι εκπαιδευόµενοι φοιτηO τές εξασκούνται σε τέτοιο προσοµοιωτή κατά την προκλινική φάση της εκπαίδευσής τους. Στην παO ρούσα εργασία παρουσιάζονται προσοµοιωτές ειO κονικής πραγµατικότητας µε πρόπλασµα, το οποίο αποτελείται από ένα ανδρείκελο µε κεφαλή, τοO ποθετηµένο σε µία µονάδα που µοιάζει πολύ µε οδοντιατρική έδρα. Οι εκπαιδευόµενοι φοιτητές καλούνται να εξασκήσουν τις ψυχοκινητικές τους δεξιότητες και να αξιολογηθούν πάνω σε αυτές. Το ενδιαφέρον αξιολόγησης στράφηκε στα εξής θέO µατα: (1) στη συχνότητα ανάγκης του φοιτητή για συµµετοχή του βοηθού στην κλινική άσκηση και 28 στην ενδιάµεση αξιολόγηση της προόδου του φοιO τητή, (2) στην άποψη του φοιτητή για το θετικό ή αρνητικό ρόλο που παίζει η κλινική προσοµοίωση στην άσκησή του, (3) στη συζήτηση ή όχι των γνώO σεων του φοιτητή και στην καλύτερη κατανόηση του µαθήµατος και (4) στην καλύτερη προετοιµαO σία του, ώστε να µπορεί να φτιάξει ένα ολοκληO ρωµένο σχέδιο θεραπείας. Σε δείγµα 130 φοιτηO τών που ασκήθηκαν στο Εργαστήριο Κλινικής ΠροO σοµοίωσης της Οδοντιατρικής Σχολής του ΠανεO πιστηµίου Αθηνών, δόθηκε ερωτηµατολόγιο και αναλύθηκε η κριτική τους στάση και άποψη στα δεδοµένα της άσκησής τους. Τα αποτελέσµατα αναλύονται στατιστικά µε σκοπό τη διατύπωση προτάσεων, έτσι ώστε οι προσοµοιωτές εικονικής πραγµατικότητας να χρησιµοποιηθούν εκτενέO στερα σαν εξαιρετικά αξιόπιστο εκπαιδευτικό ερO γαλείο. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ∆ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ. ΦΙΛΙΠΠΑΤΟΣ Γ., KΡΕΜΜΥ∆ΑΣ Μ.*, ΒΛΑΣΣΗ Σ. Από το Εργαστήριο Ακίνητης Προσθετικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών. Το πρόβληµα της προσθετικής αποκατάστασης είναι σύνθετο και η ιδιαιτερότητα που έχει, µοιάζει µε αυτή των δακτυλικών αποτυπωµάτων. Γίνεται δε ακόµα πιο περίπλοκο, καθώς υπεισέρχονται παO ράγοντες γενικής υγείας, ψυχικής υγείας, κοινωO νικοί και επαγγελµατικοί. Ενώ παλαιότερα οι καρO τεσιανοί στοχαστές έριχναν το βάρος τους στην ανάλυση των στοιχείων που συνθέτουν ένα πρόO βληµα, συχνά σε βάρος της σφαιρικής του αντιO µετώπισης, σήµερα έχει παρατηρηθεί στροφή σε µία συνολική εξέταση των προβληµάτων, σε µία «ολιστική» θεώρηση. Εφαρµόζοντας την παραπάO νω φιλοσοφία στην αποκατάσταση της ισορροO πίας και αρµονίας του στοµατογναθικού συστήO µατος, καλείται ο οδοντίατρος, πέρα από την αναO πλήρωση των δοντιών που λείπουν, να συµβάλει στην προστασία και διατήρηση των φυσικών δοO ντιών και στη διατήρηση της υγείας του στόµατος γενικότερα. Αναλύεται η έννοια της orality και δίO νεται ιδιαίτερη έµφαση στις ενήλικες λειτουργίες του στόµατος. Η στοµατικότητα είναι η ενότητα οργανικών, πνευµατικών και συναισθηµατικών εO ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ µπειριών του µικρού παιδιού και η έκφρασή της στην ενήλικη ζωή. Η στοµατικότητα εµφανίζεται στην ψυχαναλυτική θεωρία σαν: (1) το πρώτο στάO διο ψυχοσυναισθηµατικής ανάπτυξης, (2) το πρώιO µο πεδίο οργάνωσης του «εγώ», (3) αποτύπωµα στην ενήλικη προσωπικότητα. Η στοµατική κοιλόO τητα αποτελεί: (1) πεδίο πρώιµης εµπειρίας, (2) πεO δίο κοινωνικοποίησης, (3) πεδίο αντιληπτικής ικαO νότητας, (4) πεδίο µνήµης. «Ενήλικες» λειτουργίες του στόµατος, µε ιδιαίτερη σηµασία στην αίσθηση της ατοµικής ταυτότητας, αποτελούν: (1) η διάO σπαση της αίσθησης της «ακεραιότητας» µέσα από τα συναισθήµατα που γεννά η απώλεια της φυσιO κής οδοντοφυSας και (2) ο ρόλος του στόµατος στην εκφορά του λόγου. Η ανατροπή του παραO πάνω status αποτελεί αιτία στρες σε πολλές πεO ριπτώσεις. Το στρες αναφέρεται σε απαιτήσεις και γεγονότα που γίνονται αντιληπτά σαν απειλή της φυσικής ή ψυχικής ευηµερίας του ατόµου. Αιτίες στρες µπορεί να είναι: (1) τραυµατικά γεγονότα, (2) ανεξέλεγκτα γεγονότα, (3) γεγονότα στο όριο των δυνατοτήτων του ατόµου, (4) αποτέλεσµα εσωτερικών συγκρούσεων. Το άγχος αποτελεί την πιο κοινή αντίδραση στο στρες, και είναι το δυO σάρεστο εκείνο συναίσθηµα που αναφέρεται σαν «ανησυχία», «νοιάξιµο» και « φόβος». Σε οργανικό 29 133 επίπεδο, η αντίδραση του οργανισµού σαν απόO κριση στο στρες αποτελείται από τρεις φάσεις: (1) συναγερµός, (2) αντίσταση, (3) εξουθένωση. Όλοι οι οδοντιατρικοί ασθενείς που εµφανίζουν συO µπεριφορά άγχους ή φοβίας προσδιορίζουν την αρχή του φόβου τους σε κάποια παλαιότερη φάO ση της ζωής τους και τον συνδέουν µε κάποια τραυµατική οδοντιατρική επίσκεψη. Ειδικά σε ασθεO νείς µε οδοντιατρική φοβία, ο φόβος τους είναι διάχυτος και συνδέεται µε απειλές και κινδύνους τελείως ασύµβατους µε το συγκεκριµένο οδοO ντιατρικό πλαίσιο. Ο φοβικός ασθενής δεν µπορεί να εξηγήσει τις αντιδράσεις του και δεν µπορεί να έχει αποτελεσµατική λογική επεξεργασία των αO ντιδράσεων αυτών. Αναλύεται η δυναµική της σχέO σης οδοντιάτρου O ασθενή και παρουσιάζονται τα µοντέλα της σχέσης αυτής. Επίσης, προσδιορίζεO ται η σχέση γιατρού O ασθενή σαν σχέση αλληO λεπίδρασης προσωπικοτήτων. Προτείνονται τρόO ποι παραγωγής συµπεριφοράς, προστασίας και φροντίδας του ασθενή. Έτσι δηµιουργείται ένα προσωπικό ιστορικό µέσα από την επικοινωνία γιαO τρού O ασθενή και ορίζονται οι προποθέσεις ενός ουσιαστικού διαλόγου. Τέλος, προσδιορίζεται η συO νωµοσία της µη λεκτικής επικοινωνίας στη διαχείO ριση του προσθετικού ασθενή. ΜΥΟΕΠΙΘΗΛΙΩΜΑ ΕΛΑΣΣΟΝΩΝ ΣΙΑΛΟΓΟΝΩΝ Α∆ΕΝΩΝ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ. ΑΡΓΥΡΗΣ Π.*, ΜΕΡΚΟΥΡΕΑ Σ., ΤΟΣΙΟΣ Κ., ΤΖΕΡΜΠΟΣ Φ., ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ Α. Από το Εργαστήριο Στοµατολογίας και την Κλινική Στοµατικής και Γναθοπρο σωπικής Χειρουργικής του Τοµέα Παθολογίας και Χειρουργικής Στόµατος της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Το µυοεπιθηλίωµα αποτελεί το 2% επί του συO νόλου των καλοήθων όγκων των µειζόνων και ελασσόνων σιαλογόνων αδένων. Προσβάλλει ασθενείς µεγάλου ηλικιακού εύρους (9 έως 95 έτη, Μ.Ο. 47 έτη), δίχως εµφανή προτίµηση φύλου. ΕνO δοστοµατικά, εµφανίζεται κυρίως στην υπερώα (35%) ως καλά περιγεγραµµένη, χρόνια, ασυO µπτωµατική διόγκωση. Η κλινική εικόνα δεν είναι παθογνωµονική, συνεπώς η βιοψία είναι απαραίO τητη για την τελική διάγνωση. Σκοπός της εργαO σίας είναι η παρουσίαση περίπτωσης µυοεπιθηO λιώµατος σε ελάσσονες σιαλογόνους αδένες της υπερώας. Γυναίκα 55 ετών προσήλθε για αξιολόO γηση ασυµπτωµατικής διόγκωσης της υπερώας, διάρκειας «αρκετών» µηνών. Το ιατρικό ιστορικό ήταν ελεύθερο, ενώ η κλινική εξέταση αποκάλυO ψε καλά περιγεγραµµένη διόγκωση, καλυπτόµεO νη από βλεννογόνο φυσιολογικής χροιάς, ανώO δυνη στην ψηλάφηση, διαστάσεων περίπου 1,5x1,5 εκ. Η µερική βιοψία έδειξε καλοήθη όγκο των σιεO λογόνων αδένων, οπότε ακολούθησε ολική εξαίO ρεση της βλάβης. Τα νεοπλασµατικά κύτταρα εµO φάνιζαν επιθηλιοειδή, πλασµατοκυτοειδή ή/και ατρακτόµορφο φαινότυπο, δίχως πλειοµορφισµό 134 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ ή πυρηνική ατυπία, και απουσία µιτωτικών διαιρέO σεων. Το στρώµα αποτελούνταν από πυκνό ινώO δη συνδετικό ιστό µε µέτριου βαθµού, µικτού τύO που φλεγµονώδη διήθηση και πολυάριθµες εστίες διάµεσης αιµορραγίας και νέκρωσης. Η τελική διάO 30 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 γνωση ήταν µυοεπιθηλίωµα. Συµπερασµατικά, το µυοεπιθηλίωµα των σιαλογόνων αδένων συνιστά σπάνιο καλόηθες νεόπλασµα, µε τη χειρουργική αφαίρεση να παραµένει η θεραπεία εκλογής και τα ποσοστά υποτροπής να διατηρούνται χαµηλά. ∆ΥΟ ΙΣΤΙΚΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ (MEDPOR, PERMACOL). ΜΕΓΑΣ Β.*, ΖΑΝΑΚΗΣ Σ., ΓΚΑΒΑΚΟΣ Κ., ΑΡΕΤΑΙΟΥ Π., ΖΩΤΑΛΗΣ Ν. Από τη Μονάδα Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής του ΩΡΛ Τµήµατος του «ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟΥ» Γενικού Νοσοκοµείου Ν. Ιωνίας. Πολλά εµφυτευµατικά υλικά έχουν χρησιµοO ποιηθεί για την αποκατάσταση αισθητικών προO βληµάτων του σπλαχνικού κρανίου. ∆ύο από αυO τά τα υλικά, που έχουν εφαρµοστεί σε ευρεία κλίO µακα, µε σταθερά αποτελέσµατα και ελάχιστες επιπλοκές στη χειρουργική του προσώπου, είναι το πορώδες πολυαιθυλένιο (Medpor) και το ακυτO ταρικό χοίρειο κολλαγόνο (Permacol). Σκοπός της παρουσίασης αυτής είναι η αναφορά στην εµπειO ρία των συγγραφέων από τη χρήση αυτών των υλικών, αναφορικά µε την αποτελεσµατικότητα, τις πιθανές επιπλοκές και την τεχνική χρήσης τους για την αποκατάσταση τόσο των σκληρών όσο και των µαλθακών ιστών του προσώπου. Κατά τη δεκαετή λειτουργία της Μονάδας ΓναθοπροO σωπικής Χειρουργικής του ΩΡΛ Τµήµατος του ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟΥ Γενικού Νοσοκοµείου Ν. ΙωO νίας, το Medpor έχει τοποθετηθεί σε 28 ασθενείς, 15 άνδρες και 13 γυναίκες. Το Permacol έχει τοO ποθετηθεί σε 10 ασθενείς, 4 άνδρες και 6 γυναίO κες, ενώ σε άλλη οµάδα ασθενών έχουν τοποθεO 31 τηθεί και τα δύο είδη µοσχευµάτων για την καλύO τερη αισθητική αποκατάσταση του περιγράµµαO τος του προσώπου. Οι προσπελάσεις ήταν και ενO δοστοµατικές και εξωστοµατικές. Το Medpor µόO νο σε µία περίπτωση χρειάστηκε να αφαιρεθεί από τη γωνία της κάτω γνάθου όπου είχε τοποθετηO θεί, λόγω λοίµωξης η οποία προκλήθηκε από την αποκάλυψη του υλικού. Σε άλλες δύο περιπτώσεις αποκατάστασης µε Medpor, στις οποίες είχε τοO ποθετηθεί για αύξηση του όγκου των ζυγωµατιO κών αποφύσεων, τα υλικά αντικαταστάθηκαν και τοποθετήθηκαν µεγαλύτερα. Αναφορικά µε το Permacol, σε µία περίπτωση, λόγω έλλειψης προO σοχής της ασθενούς, το υλικό αφαιρέθηκε από την άνω φατνιακή ακρολοφία, όπου είχε τοποθεO τηθεί για εκβάθυνση αυτής. Συµπερασµατικά, για την επιτυχία της εφαρµογής των αλλοµοσχευO µάτων πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά οι καO νόνες της χειρουργικής αντιµετώπισης και οι προO διαγραφές που προβλέπονται για το κάθε υλικό ξεχωριστά. ΧΕΙΡΟΥΓΙΚΗ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΘΡΟΜΒΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Π.*, ΚΑΡΥΑΜΠΑ)ΣΤΥΛΟΓΙΑΝΝΗ Ε. Από την Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Η ιδιοπαθής θροµβοκυττάρωση ή θροµβοκυτO ταραιµία είναι ένα σχετικά σπάνιο µυελοπερO πλαστικό σύνδροµο, που χαρακτηρίζεται από υπερO παραγωγή των µεγακαρυοκυττάρων του µυελού ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ και αύξηση του αριθµού των αιµοπεταλίων στην πεO ριφέρεια. Τα αιµοπετάλια παρουσιάζουν µεγάλο µέγεθος, µορφολογική ετερογένεια και λειτουρO γικές διαταραχές. Στην τυπική της µορφή, η νόO σος προκύπτει από µία κλωνική διαταραχή των διαφοροποιηµένων αιµοποιητικών προγονικών κυττάρων, αλλά στις οικογενείς περιπτώσεις η υπερπλασία των µεγακαρυοκυττάρων είναι πολυO κλωνική και οφείλεται σε υπερπαραγωγή θροµO βοποιητίνης λόγω γενετικής βλάβης. Υπεύθυνη για τη νόσο θεωρείται η γονιδιακή µετάλλαξη JAK2 V617F. Κλινικώς, υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος θροµβώσεων, συνήθως µικρών αγγείων, και αιO µορραγικών εκδηλώσεων που οφείλονται στην ποιοτική µειονεξία των αιµοπεταλίων. Τα θροµβωO τικά επεισόδια αποτελούν τον κυριότερο παράO γοντα νοσηρότητας και θνητότητας. Ωστόσο, η πρόγνωση είναι συνήθως πολύ καλή. Η θεραπεία αποσκοπεί στην ελάττωση του αριθµού των αιO µοπεταλίων και στον έλεγχο των θροµβοαιµορO ραγικών επιπλοκών. Τα νεότερα κυτταροστατικά φάρµακα, όπως η αναγρελίδη, η υδροξυουρία και η αOιντερφερόνη ελέγχουν αποτελεσµατικά τη νόσο, ενώ για την πρόληψη των θροµβωτικών επεισοδίων χορηγείται ασπιρίνη, η οποία παρεO µποδίζει τη συσσώρευση αιµοπεταλίων και τη δηO µιουργία θρόµβου. Η αντιαιµοπεταλιακή θεραπεία που λαµβάνουν οι ασθενείς αυτοί, σε συνδυασµό µε την αιµορραγική διάθεση που µπορεί να παO 32 135 ρουσιάζουν ως αποτέλεσµα της νόσου, προβληO µατίζουν κατά την αντιµετώπισή τους στα πλαίO σια µίας επέµβασης χειρουργικής στόµατος. Ο οδοντίατρος έρχεται αντιµέτωπος µε την πιθαO νότητα µίας διεγχειρητικής ή µετεγχειρητικής αιO µορραγίας σε περίπτωση µη διακοπής της αγωγής, αλλά και µε τον κίνδυνο θροµβοεµβολικής νόσου επί τροποποίησης της αντιαιµοπεταλιακής αγωO γής. Βασικός άξονας θεραπευτικής προσέγγισης είναι η κάθε περίπτωση να µελετάται ξεχωριστά, πάντοτε σε συνεργασία µε το θεράποντα αιµαO τολόγο, και διάφορες παράµετροι που αφορούν στον ασθενή και το είδος του χειρουργείου να λαµβάνονται υπόψη. Θα πρέπει ωστόσο να τονιO στεί, πως η σηµασία της θρόµβωσης από άποψη νοσηρότητας και θνητότητας είναι πολύ µεγαλύO τερη από αυτήν της αιµορραγικής διάθεσης, τουO λάχιστον όσον αφορά σε επεµβάσεις χειρουργιO κής στόµατος ελάχιστα κακωτικές, στις οποίες µία πιθανή αιµορραγία µπορεί να ελεγχθεί µε τη χρήO ση τοπικών αιµοστατικών µέσων. Σκοπός της παO ρούσας εργασίας είναι ο καθορισµός των µέτρων που οφείλει να λάβει ο οδοντίατρος για την εφαρO µογή χειρουργικής στόµατος σε ασθενείς µε ιδιοO παθή θροµβοκυττάρωση, καθώς και η ανασκόπηO ση της σύγχρονης βιβλιογραφίας σχετικά µε τις επικρατούσες απόψεις για την προεγχειρητική και µετεγχειρητική διακοπή της αντιαιµοπεταλιακής αγωγής των ασθενών αυτών. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ. ΚΙΟΣΠΕΣ Π.*, ΤΖΕΡΜΠΟΣ Φ. Οι αρρυθµίες είναι από τις καρδιαγγειακές παO θήσεις που τα τελευταία χρόνια προσβάλλουν όλο και περισσότερους ανθρώπους. Οφείλονται σε διαO ταραχές στην παραγωγή ή στην αγωγή των ηλεO κτρικών ερεθισµάτων που υπό φυσιολογικές συνO θήκες οδηγούν στον κατά φύση καρδιακό ρυθµό. Εξέχουσα θέση µεταξύ των αρρυθµιών κατέχει η κολπική µαρµαρυγή, η οποία και συναντάται σε σχετικά µεγάλο τµήµα του πληθυσµού και µάλιO στα και σε νεαρά άτοµα. Η ιατρική τους αντιµεO τώπιση είναι ενίοτε πολύπλοκη και ο οδοντίατρος οφείλει να είναι ενηµερωµένος όχι µόνον για την αιτιοπαθογένεια των αρρυθµιών και για τις βασιO κές θεραπευτικές επιλογές που ακολουθούν δια βίου οι πάσχοντες ασθενείς, αλλά κυρίως και για το πώς η εκάστοτε θεραπεία επηρεάζει ή τροποO ποιεί την οδοντιατρική θεραπεία. Οι κύριοι άξονες θεραπευτικής αντιµετώπισης των αρρυθµιών είO ναι η φαρµακευτική αγωγή, η εµφύτευση βηµατοO δότη ή απινιδωτή και η κατάλυση των πνευµονικών φλεβών µε καθετήρα. Τα βασικότερα σηµεία στα οποία θα πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή του ο οδοντίατρος, αφορούν στη φαρµακευτική θεO ραπεία µε αντιπηκτική αγωγή που λαµβάνουν πολO 136 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ λοί ασθενείς µε αρρυθµίες, ενώ πρόκειται να υποO βληθούν σε κάποια χειρουργική επέµβαση και στην ιδιαίτερη αντιµετώπιση που χρειάζονται ασθενείς µε εµφυτευµένους βηµατοδότες ή απινιδωτές, κυO 33 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ρίως όταν αυτοί είναι παλαιοί. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να παρουσιάσει ένα πρωτόκολλο αντιµετώπισης του οδοντιατρικού ασθενούς µε αρρυθµίες. Η ΕΓΚΥΟΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΕΙΟ. ΑΧΤΑΡΗ Μ.*, ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Ε. Η καλή στοµατική υγεία στη διάρκεια της εO γκυµοσύνης είναι σηµαντική για την υγεία της µηO τέρας και του εµβρύου. Η εµπειρία όµως, αποκαO λύπτει ότι πολλές γυναίκες δεν επισκέπτονται τον οδοντίατρο κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης τους, ακόµη και εάν χρήζουν έκτακτης αντιµετώO πισης, λόγω φόβου αποβολής ή βλαπτικής επίO δρασης των οδοντιατρικών εργασιών στο έµβρυο. Οι οδοντίατροι τείνουν να καθυστερούν αναγκαίες οδοντιατρικές εργασίες, φοβούµενοι µήπως βλάO βες που τυχόν εµφανίσει το έµβρυο µελλοντικά αποδοθούν σε οδοντιατρικές εργασίες στη διάρO κεια της εγκυµοσύνης. Για τον ίδιο λόγο, συχνά και οι γυναικολόγοι είναι επιφυλακτικοί στο να δώO σουν τη συγκατάθεσή τους στη διενέργεια οδοO ντιατρικών πράξεων. Η παρούσα εργασία έχει στόO χο να ερευνήσει τη διεθνή βιβλιογραφία µε σκοO πό να παρουσιάσει τις ασφαλείς για την έγκυο και το έµβρυο οδοντιατρικές εργασίες, αλλά και τα φάρµακα που ενδείκνυνται για χορήγηση στη διάρO κεια της εγκυµοσύνης, µε βάση τις αρχές της τεκO µηριωµένης ιατρικής (evidence based medicine). Έγινε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας µέσω των βάσεων δεδοµένων PubMed, ISI Web of Science, Scopus και από τις οδηγίες της Αµερικανικής ΟδοO ντιατρικής Οµοσπονδίας, µε λέξεις O κλειδιά: (("dental clinics"[MeSH Terms] OR ("dental"[All Fields] AND "clinics"[All Fields]) OR "dental clinics"[All Fields] OR "dental"[All Fields]) AND ("therapy"[Subheading] OR "therapy"[All Fields] OR "treatment"[All Fields] OR "therapeutics"[MeSH Terms] OR "therapeutics"[All Fields])) AND ("pregnancy"[MeSH Terms] OR "pregnancy"[All Fields]) και όρια τις δηµοσιεύσεις της τελευταίας πενταετίας και την αγγλική γλώσO σα. Συνολικά ανεβρέθηκαν 272 άρθρα, από τα οποία επιλέχθηκαν τελικά 52, τα οποία ήταν πιο σχετικά µε την αναζήτηση και στα οποία υπήρχε πρόσβαση µέσω των ελληνικών βιβλιοθηκών. ΓεO νικά, οι περισσότεροι συγγραφείς συµφωνούν ότι η διενέργεια οδοντιατρικών εργασιών όχι µόνο δεν προκαλεί πρόβληµα, αλλά αντίθετα προάγει την υγεία της εγκύου και του εµβρύου. Προσοχή χρειάζεται στη λήψη ακτινογραφιών και στην τοO ποθέτηση και αποµάκρυνση εµφράξεων αµαλγάO µατος. Η οδοντιατρική αναισθησία γίνεται µε ασφάO λεια µε χρήση αναρρόφησης και η συνταγογράO φηση αναλγητικών (αποφυγή στα µη στεροειδή αντιφλεγµονώδη στο πρώτο τρίµηνο κυρίως) και αντιβιοτικών σε συνεννόηση µε το θεράποντα γυO ναικολόγο. Απαγορεύεται η χρήση στοµατοπλυO µάτων µε οινόπνευµα. Η πλειονότητα των οδοO ντιατρικών εργασιών καλό είναι να γίνει στη διάρO κεια του δεύτερου τριµήνου της κύησης. ΕντύπωO ση πάντως προκαλεί το γεγονός, ότι πολλές γυO ναίκες σε εύπορες περιοχές της Αµερικής (Ν. ΥόρO κη, Καλιφόρνια) δεν έχουν ικανοποιητική περίO θαλψη στη διάρκεια της εγκυµοσύνης. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 34 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 137 ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΓΜΟΡΕΙΟΥ ΑΝΤΡΟΥ. ∆ΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ Γ., ΙΩΣΗΦΙ∆Η Μ.*, ΤΡΙΚΙΛΗ Ε., ΚΟΛΟΜΒΟΣ Ν. Από την κλινική της Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής της Οδο ντιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Ιγµορίτιδα είναι η οξεία ή χρόνια φλεγµονή του γναθιαίου κόλπου, που µπορεί να οφείλεται σε βαO κτηριακά, µυκητιασικά ή ιογενή αίτια. Συνήθως είO ναι ρινογενής και σπανιότερα οδοντογενούς αιO τιολογίας. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η περιγραφή της κλινικής εικόνας των φλεγµονωO δών νόσων οδοντογενούς προέλευσης που επιO νέµουν το ιγµόρειο άντρο, της αιτιολογίας τους, της διαγνωστικής προσέγγισης, της θεραπευτικής αντιµετώπισης, καθώς επίσης και της πρόληψής τους. Για το σκοπό αυτό έγινε ανασκόπηση της ελληνικής και διεθνούς βιβλιογραφίας, από την οποία προέκυψε ότι οι οδοντογενείς ιγµορίτιδες αντιπροσωπεύουν το 10% έως 15% όλων των φλεγµονών του γναθιαίου κόλπου. Συνηθέστερη αιτία είναι η απώθηση ρίζας ή δοντιού στο ιγµόO ρειο άντρο και η επέκταση µολυσµένων οδοντοO γενών κύστεων προς αυτό. Κλινικά σηµεία και συO µπτώµατα αποτελούν η κεφαλαλγία, η ζάλη, η ριO 35 νική συµφόρηση και οι παχύρρευστες εκκρίσεις, το αίσθηµα τάσεως προσώπου, πυρετός και η καO κοδιαθεσία. Επίσης, παρατηρείται ιδιαίτερη ευαιO σθησία κατά την επίκρουση των οπισθίων δοντιών της άνω γνάθου, ερυθρότητα και οίδηµα του στοO µατικού βλεννογόνου, καθώς επίσης και διάχυτος πόνος, εντοπιζόµενος ή ανακλώµενος στην παO ρειά. Η διαγνωστική προσέγγιση επιτυγχάνεται µε τη λήψη ιστορικού, λεπτοµερή κλινική εξέταση, καθώς και µε απεικονιστικό έλεγχο. Η θεραπεία πεO ριλαµβάνει φαρµακευτική αγωγή, χειρουργική επέµO βαση ή ακόµα και συνδυασµό τους. ΣυµπερασµαO τικά, η ιγµορίτιδα είναι µία νόσος η οποία απαιτεί άµεση θεραπευτική αντιµετώπιση προκείµενου να µην υπάρξουν περαιτέρω επιπλοκές, ενώ αντίO στοιχα, ο οδοντίατρος οφείλει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και µε υψηλό δείκτη υποψίας για την αποφυγή επιπλοκών που σχετίζονται µε το ιγµόO ρειο. ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΝΙΚΕΛΙΟΥ ΤΙΤΑΝΙΟΥ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Ή ΥΒΡΙ∆ΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ; ∆ΕΧΟΥΝΙΩΤΗΣ Γ.*, ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ Μ. Ο σύγχρονος οδοντίατρος έχει στη διάθεσή του µία πληθώρα ενδοδοντικών εργαλείων, προO κειµένου να ολοκληρώσει γρήγορα και σωστά το στάδιο της χηµικοµηχανικής επεξεργασίας. Εκτός των κλασικών εργαλείων χειρός από ανοξείδωτο χάλυβα, σήµερα είναι ευρέως διαδεδοµένα τα πεO ριστρεφόµενα εργαλεία νικελίου τιτανίου (ΝiOTi). Τα εργαλεία αυτά χρησιµοποιούνται κυρίως µε την τεχνική crownOdown, βασική αρχή της οποίας είO ναι το περιστρεφόµενο εργαλείο NiOTi να παραO σκευάζει αρχικά το αυχενικό τριτηµόριο του ριζιO κού σωλήνα, στη συνέχεια το µέσο και στο τέλος το ακρορριζικό τριτηµόριο. Η φιλοσοφία της είναι δηλαδή, εκ διαµέτρου αντίθετη µε αυτήν της stepO back τεχνικής που χρησιµοποιούν τα εργαλεία χειO ρός ανοξείδωτου χάλυβα. Οι εταιρείες που καταO σκευάζουν και προωθούν διάφορα συστήµατα πεO ριστρεφόµενων εργαλείων NiOTi προτείνουν συO γκεκριµένα πρωτόκολλα εφαρµογής τους. Αυτά έχουν να κάνουν κυρίως µε την αλληλουχία των εργαλείων που προωθούνται στο ριζικό σωλήνα και δευτερευόντως µε τον αριθµό των περιστροO 138 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ φών και τη ροπή στρέψης τους. Η ανατοµία του ριζικού σωλήνα είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη µε την ύπαρξη κεκαµµένων ριζικών σωλήνων, αναστοO µώσεων και ακρορριζικών δέλτα. Όλες αυτές οι ανατοµικές διαφοροποιήσεις καθιστούν πολλές φορές δύσκολη ή και αδύνατη την πιστή τήρηση των κανόνων του πρωτοκόλλου ενός συστήµαO τος περιστρεφόµενων εργαλείων NiOTi, γεγονός που οδηγεί σε σύγχυση και προβληµατισµό τον κλινικό οδοντίατρο. Η καλύτερη προσέγγιση αυO τών των περιπτώσεων είναι ο συνδυασµός δύο ή 36 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 και περισσότερων διαφορετικών συστηµάτων ερO γαλείων (υβριδική τεχνική), προκειµένου να αποO κοµισθούν τα µέγιστα οφέλη από όλα τα συστήO µατα και να γίνει µία άρτια παρασκευή, ακόµη και ενός ιδιαίτερα πολύπλοκου ριζικού σωλήνα. ΣκοO πός της εργασίας είναι να αναλύσει και να συγκρίO νει τα πλεονεκτήµατα των πρωτοκόλλων εφαρO µογής των περιστρεφόµενων εργαλείων NiOTi µε εκείνα των υβριδικών τεχνικών και να παρουσιάσει χαρακτηριστικά κλινικά παραδείγµατα. ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ ΕΜΦΡΑΞΗ. ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ. ΑΛΕΒΙΖΟΥ Ε., ΒΑΜΒΑΚΟΥΣΗ Κ., ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ∆Η Α., ΛΥΜΠΙΤΑΚΗ Ε.*, ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Π. Η έµφραξη του συστήµατος των ριζικών σωO λήνων αποτελεί ίσως το σηµαντικότερο στάδιο της ενδοδοντικής θεραπείας. Στόχος της είναι ο αποκλεισµός της επικοινωνίας του µε τους περιαO κρορριζικούς ιστούς, δίνοντας έτσι σε αυτούς τη δυνατότητα επούλωσης. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η σωστή θεραπευτική αντιµετώπιση µίας πεO ριακρορριζικής αλλοίωσης περιλαµβάνει τη χειO ρουργική παρέµβαση και την ακρορριζεκτοµή. Σε περιπτώσεις που η ερµητική έµφραξη των ριζικών σωλήνων πριν ή κατά την ακρορριζεκτοµή δεν επιτυγχάνεται µε την ενδοδοντική θεραπεία, τη λύση µπορεί να δώσει η ανάστροφη έµφραξη. Η σηµασία της ανάστροφης έµφραξης κατά την ακρορριζεκτοµή αποτελεί ακόµη και σήµερα πεδίο αντιπαράθεσης. Κάποιοι προτείνουν σε κάθε πεO ρίπτωση να γίνεται ανάστροφη έµφραξη του ριζιO κού σωλήνα, ενώ άλλοι πάλι θεωρούν ότι πρόκειO ται για πλεονασµό και όχι αναγκαιότητα, εφόσον έχει προηγηθεί µία ικανοποιητική έµφραξή του. Το ιδανικό υλικό ανάστροφης έµφραξης θα πρέπει να είναι βιοσυµβατό και να διαθέτει αντίσταση στη µικροδιείσδυση, σταθερότητα διαστάσεων, καθώς και ικανότητα προαγωγής της αναγέννησης του περιρριζίου. Τα κυριότερα υλικά που έχουν κατά καιρούς χρησιµοποιηθεί είναι το αµάλγαµα, η υαO λοονοµερής κονία, το IRM και ρητινώδη σκευάO σµατα και πιο πρόσφατα η κονία superOΕΒΑ και το ΜΤΑ (mineral trioxide aggregate). Μία σειρά από φορείς και µικροεργαλεία βοηθούν στο δύσκολο έργο της µεταφοράς, τοποθέτησης και συµπύO κνωσης των υλικών εντός της παρασκευασµένης κοιλότητας. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να εξετάσει την αναγκαιότητα της ανάστροφης έµO φραξης µέσα από την ανασκόπηση της βιβλιοO γραφίας. Επιπλέον, θα γίνει αναφορά στα υλικά και µέσα που έχει ο οδοντίατρος στη διάθεσή του, προκειµένου να επιτύχει το µέγιστο δυνατό θεO ραπευτικό αποτέλεσµα. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 38 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 139 ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ∆ΕΡΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΜΕ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑΤΙΚΟ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟ. ΚΛΙΝΙΚΟΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 255 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ. ΑΡΓΥΡΗΣ Π.*, ΓΙΑΒΗ Γ., ΓΚΙΛΑΣ Χ., ΠΙΠΕΡΗ Ε., ΧΡΥΣΟΜΑΛΗ Ε., ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ Α. Από το Εργαστήριο Στοµατολογίας του Τοµέα Χειρουργικής και Παθολογίας Στόµατος της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Τα αυτοάνοσης αιτιολογίας δερµατοβλεννοO γόνια νοσήµατα συνιστούν µία ιδιαίτερη οµάδα νοσηµάτων του δέρµατος και των βλεννογόνων µε ποικίλες κλινικές εκδηλώσεις και ετερογένεια, τόσο ως προς τη βαρύτητα όσο και ως προς την πρόγνωση. Στα νοσήµατα αυτά συµπεριλαµβάO νονται η πέµφιγα, το πεµφιγοειδές και ο ερυθηO µατώδης λύκος. Η στοµατική κοιλότητα µπορεί να αποτελέσει την πρωταρχική εστία εκδήλωσης αυO τών των νοσηµάτων, καθιστώντας σηµαντική την ανάγκη της πρώιµης διάγνωσης, είτε, εναλλακτιO κά, να προσβληθεί δευτερογενώς επί εδάφους προπαρχουσών δερµατικών βλαβών. Σκοπός της εργασίας ήταν η µελέτη της σχετικής συχνότητας αυτής της κατηγορίας νοσηµάτων µε βάση το δεO δοµένα του αρχείου του Εργαστηρίου ΣτοµατοO λογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του ΠανεπιστηO µίου Αθηνών. Μελετήθηκαν διεξοδικά τα ηλεO κτρονικά αρχεία του Εργαστηρίου Στοµατολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου ΑθηO νών κατά τα έτη 1970O2010 και όλες οι περιπτώO σεις µε ιστολογική διάγνωση πέµφιγας, πεµφιγοO ειδούς των βλεννογόνων ή δισκοειδούς ερυθηO µατώδους λύκου, ανασύρθηκαν, επαναξιολογήO θηκαν και ταξινοµήθηκαν, µαζί µε πληροφορίες που αφορούσαν στο φύλο, την ηλικία των ασθεO νών και την κλινική εντόπιση των βλαβών. Από το σύνολο 27.228 περιπτώσεων, 131 (0,5%) είχαν διαO γνωσθεί ως πεµφιγοειδές των βλεννογόνων, 110 (0,4%) ως πέµφιγα και µόλις 14 (0,05%) ως δισκοειO δής ερυθηµατώδης λύκος. Για το πεµφιγοειδές των βλεννογόνων, ο µέσος όρος ηλικίας ανεβρέθηκε 58,8 έτη (ηλικιακό εύρος 8 έως 93 έτη) και η αναO λογία γυναικών:ανδρών ήταν περίπου 4,2:1. ΑντίO στοιχα, για τις περιπτώσεις της πέµφιγας, Μ.Ο. ηλιO κίας 48,2 έτη (5 έως 83 έτη), αναλογία γυναιO κών:ανδρών ίση µε 2,3:1, ενώ για τις περιπτώσεις δισκοειδούς ερυθηµατώδους λύκου Μ.Ο. ηλικίας 42 έτη (24 έως 70 έτη) και αναλογία γυναιO κών:ανδρών ίση µε 6:1. Κλινικά, µε εξαίρεση το διO σκοειδή ερυθηµατώδη λύκο, όπου οι βλάβες εO ντοπίζονταν κυρίως στον παρειακό βλεννογόνο, στην πέµφιγα και το πεµφιγοειδές των βλεννοO γόνων η προσβολή των ούλων µε τη µορφή της αποφλοιωτικής ουλίτιδας ήταν το κύριο εύρηµα. Συµπερασµατικά, στην παρούσα κλινικοστατιστιO κή µελέτη το πεµφιγοειδούς των βλεννογόνων αποτελεί το συχνότερο χρόνιο αυτοάνοσο δερO µατοβλεννογόνιο νόσηµα στη στοµατική κοιλόO τητα, µε δεύτερο σε συχνότητα εµφάνισης νόO σηµα την πέµφιγα. Επιπλέον, ο γυναικείος πληθυO σµός προσβάλλεται συχνότερα από τον ανδρικό, σε αναλογία που ποικίλλει ανάλογα µε τη νόσο. Προκύπτει, λοιπόν, η ανάγκη συνεργασίας µεταξύ των διαφόρων ιατρικών ειδικοτήτων για την έO γκαιρη διάγνωση και ορθή αντιµετώπιση αυτών των ιδιαίτερων περιπτώσεων. 140 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ 39 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΒΛΕΝΝΩ∆ΕΙΣ ΚΥΣΤΕΙΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ. ΚΛΙΝΙΚΟΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ. ΒΑΣΙΛΑΣ Α., ΤΑΜΠΟΥΡΗΣ Α.*, ΤΣΕΚΕΡΗ Ε. Από το Γναθοχειρουργικό Τµήµα του Ν.Μ.Υ. Αθηνών. Οι βλεννώδεις κύστεις αποτελούν ογκόµορO φους κυστικούς σχηµατισµούς των µαλακών ιστών της στοµατικής κοιλότητας. Είναι σχετικά συχνές βλάβες και εµφανίζονται συνήθως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες µε ίση περίπου συχνότητα όσον αφορά στα δύο φύλα. Ανάλογα µε την αιτιολογία τους διακρίνονται δύο ιστολογικοί τύποι: Ι. από τραυµατισµό, που οφείλονται σε συλλογή βλέννας εντός των παρακείµενων ιστών, εξαιτίας κάκωσης και ρήξης του εκφορητικού πόρου ή των αδενοO κυψέλων ενός ελάσσονα σιελογόνου αδένα και ΙΙ. από κατακράτηση, που προκαλούνται από έκπτυO ξη µερικώς αποφραγµένων πόρων και παρουσιάO ζουν επιθηλιακή επένδυση. Συνηθέστερα εντοπίO ζονται στο κάτω χείλος και ακολουθούν κατά σειO ρά συχνότητας η παρειά, το έδαφος του στόµαO τος, η υπερώα και η γλώσσα. Εµφανίζονται σαν ασυµπτωµατικές διογκώσεις ποικίλου µεγέθους, σύστασης και χρώµατος, ανάλογα µε το βάθος στο οποίο εδράζονται και συχνά ρήγνυνται. Η θεO ραπεία εκλογής τους είναι η εκπυρήνισή τους, µαO 40 ζί µε τον υπεύθυνο και τους παρακείµενους ελάσO σονες σιελογόνους αδένες. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση σειράς ασθενών που αντιµετωπίστηκαν την τελευταία δεκαπενταετία στο Γναθοχειρουργικό Τµήµα του Ν.Μ.Υ. Αθηνών µε βλεννώδεις κύστεις. Γίνεται µία κλινικοστατιστική ταξινόµηση, επισηµαίνεται η µεγάλη ποικιλοµορφία των βλαβών αυτών, ενώ δίδεται έµφαση στα διαO φοροδιαγνωστικά προβλήµατα που ανακύπτουν σε ορισµένες περιπτώσεις, καθώς και στο θέµα της υποτροπής. Υλικό της µελέτης αποτέλεσαν 86 ασθενείς που αντιµετωπίστηκαν κατά τη δεκαO πενταετία 1996O2010 κατά κύριο λόγο χειρουρO γικά, και παρακολουθήθηκαν µετεγχειρητικά για άλλοτε άλλο χρονικό διάστηµα. ∆ιαφαίνεται ότι η σωστή εγχειρητική τεχνική που οδηγεί στην πλήO ρη εκπυρήνιση των βλαβών αυτών και των παραO κείµενων ελασσόνων σιελογόνων αδένων, σεβόO µενη βασικά ανατοµικά στοιχεία, έχει ικανοποιO ητικά µετεγχειρητικά αποτελέσµατα και προφυO λάσσει τους ασθενείς από τυχόν υποτροπές. ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΒΛΕΝΝΩ∆ΕΙΣ ΚΥΣΤΕΙΣ ΤΟΥ ΙΓΜΟΡΕΙΟΥ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ. ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ Φ., ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Π., ΒΛΑΣΤΟΣ Κ.* Από την Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Με τον όρο «βλεννώδεις κύστεις του ιγµορείO ου» περιγράφεται µία οµάδα καλοήθων εξεργαO σιών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από το σχηµατιO σµό στο ιγµόρειο κοιλότητας που περιέχει βλενO νώδες υλικό. Οι βλεννώδεις κύστεις του ιγµορείO ου περιλαµβάνουν τις βλεννοκήλες, τις κύστεις από κατακράτηση και τις µετεγχειρητικές κύστεις της άνω γνάθου, οι οποίες είναι αληθείς κύστεις πεO ριβαλλόµενες από επιθηλιακό τοίχωµα, καθώς και τις ψευδοκύστεις. Η βλεννοκήλη του ιγµορείου αποτελεί σπάνια οντότητα. Είναι αποτέλεσµα βλενO νωδών εκκρίσεων του αναπνευστικού επιθηλίου στον κόλπο λόγω απόφραξης του παροχετευτιO κού τρήµατος, οφειλόµενη σε υποτροπιάζουσες κολπίτιδες, τραυµατισµό ή κάταγµα. Η βλεννοκήO λη αυξάνεται προοδευτικά, προκαλώντας διάταO ση και οστεόλυση των τοιχωµάτων του κόλπου. Ο ασθενής ενδέχεται να παραπονείται για απόO ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ φραξη της σύστοιχης ρινικής θαλάµης, δακρύρO ροια, διόγκωση της σύστοιχης υποφθάλµιας πεO ριοχής και παρεκτόπιση του ρινικού διαφράγµαO τος. Ενίοτε η βλάβη επεκτείνεται προς τη στοµαO τική κοιλότητα µε αποτέλεσµα διόγκωση της υπεO ρώας και της φατνιακής απόφυσης. Η τυπική ακτιO νολογική απεικόνιση της βλεννοκήλης είναι η παO ρουσία ακτινοσκιερότητας του συνόλου του κόλO που. Σε αρχικά στάδια είναι δύσκολη η ακτινολοO γική διαφοροδιάγνωση από άλλες βλάβες. Η αξοO νική ακτινογραφία συνήθως αποκαλύπτει την παO ρουσία οµοιογενούς µάζας, η οποία περιβάλλεται από κάψα και εµφανίζει περιφερική πρόσληψη σκιαO γραφικού υλικού. Η κύστη από κατακράτηση οφείO λεται σε ολική ή µερική απόφραξη οροβλεννώO δους αδένα του ιγµορείου. Σε αντίθεση µε τη βλενO νοκήλη, που περιβάλλεται από το επιθήλιο του τοιO χώµατος του ιγµορείου, η κύστη από κατακράτηO ση περιβάλλεται από το επιθήλιο του τοιχώµατος του αδένα. Η ψευδοκύστη είναι βλάβη φλεγµοO νώδους αιτιολογίας και σχηµατίζεται στο έδαφος του ιγµορείου από τη συγκέντρωση εξιδρώµατος µεταξύ του βλεννογόνου και του οστού. Η κύστη από κατακράτηση και η ψευδοκύστη αποτελούν συχνά ευρήµατα στις πανοραµικές ακτινογραφίες. Στην πλειονότητά τους είναι ασυµπτωµατικές, ενώ σε ορισµένες περιπτώσεις συνοδεύονται από ευαιO σθησία στην ουλοπαρειακή αύλακα ή, σπανιότεO ρα, από κλυδάζουσα διόγκωση. Ακτινογραφικώς, 41 141 εµφανίζονται ως καλά περιγεγραµµένες ακτινοO σκιερές βλάβες µε θολωτό σχήµα ή σχήµα «τρούO λου», σε αντίθεση µε τη βλεννοκήλη που εµφανίO ζει σφαιρική απεικόνιση. Η µετεγχειρητική κύστη της άνω γνάθου ή κροσσωτή χειρουργική κύστη εµφανίζεται συνήθως πολλά χρόνια µετά από χειO ρουργική επεµβάση στο ιγµόρειο, όπως CaldwellO Luc, ακρορριζεκτοµή, ανόρθωση ιγµορείου και οστεοτοµία µέσου προσώπου ή µετά από βλάβη στο έδαφος του ιγµορείου, όπως η προκαλούµεO νη από κακωτικές εξαγωγές. Η βλάβη αυτή θεωO ρείται σπάνια στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. ΕκδηλώO νεται ως διόγκωση της άνω γνάθου που συνοO δεύεται από µη ειδικό πόνο ή «ενόχληση». ΑκτιO νογραφικώς εµφανίζεται ως καλά περιγεγραµµέO νη, µονόχωρη ή πολύχωρη διαύγαση, περιβαλλόO µενη από ακτινοσκιερό όριο. Η κύστη µπορεί να βρίσκεται σε απόσταση από το ιγµόρειο ή να καO ταλαµβάνει µέρος του ή και όλο το ιγµόρειο. ΣκοO πός της παρούσας εργασίας είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά µε την αιτιοπαθογένεια, την κλινική και ιστολογική εικόνα, τα ακτινογραO φικά ευρήµατα και τη χειρουργική αντιµετώπιση των ανωτέρω βλαβών, καθώς και η παρουσίαση περιπτώσεων βλεννωδών κύστεων του ιγµορείO ου. Υλικό για την εργασία αποτελούν πανοραµιO κές ακτινογραφίες ασθενών που προσήλθαν στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών και σε ιδιωτικά οδοντιατρεία. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ ΜΕ ΟΣΤΙΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ. ΑΓΓΕΛΑΡΑ Κ.*, ΓΑΡΕ∆ΑΚΗ Σ., ∆Ε∆Ε Μ., ΣΙΣΚΑ Ε., ΘΕΟΛΟΓΗ)ΛΥΓΙ∆ΑΚΗ Ν. Από την Κλινική της Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής της Οδο ντιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Τα οστεοενσωµατούµενα οδοντικά εµφυτεύO µατα, που χρησιµοποιούνται ευρέως τις τελευO ταίες δεκαετίες, αποτελούν ιδανική επιλογή αποO κατάστασης σε περιπτώσεις απώλειας δοντιών, αντικαθιστώντας πολλές φορές τις κλασικές µεO θόδους της προσθετικής. Σηµαντικό πρόβληµα στην εφαρµογή των εµφυτευµάτων αποτελεί η έλλειψη επαρκούς οστού για την τοποθέτησή τους. Οστικό έλλειµµα στις γνάθους προκύπτει «φυσιοO λογικά» λόγω απορρόφησής τους µετά την απώO λεια των δοντιών, αλλά µπορεί να προκληθεί και µετά από τραύµα ή µετά την αφαίρεση όγκου της γνάθου. Ειδικά στην άνω γνάθο, το οστικό υπόO στρωµα, µετά την απώλεια των δοντιών κυρίως, µπορεί να µειωθεί πολύ, λόγω και της παρουσίας του ιγµορείου και της ρινικής κοιλότητας. Η αύξηO ση των διαστάσεων της ατροφικής άνω γνάθου, προκειµένου να τοποθετηθούν εµφυτεύµατα, επιO τυγχάνεται µε τη χρήση οστικών µοσχευµάτων, που εφαρµόζονται στην περιοχή του ελλείµµατος 142 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ µε διάφορες τεχνικές. Συνηθέστερα χρησιµοποιO ούνται αυτοµοσχεύµατα µόνο, ή σε συνδυασµό µε ετεροµοσχεύµατα. Η επιλογή του µοσχεύµαO τος, η δότρια θέση και η χειρουργική τεχνική για την εφαρµογή του, επιλέγονται ανάλογα µε τις ανάγκες της λήπτριας θέσης, ώστε να επιτευχθεί 42 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 η επιθυµητή αύξηση του οστού της περιοχής. ΣκοO πός της εργασίας είναι η βιβλιογραφική ανασκόO πηση των τεχνικών που χρησιµοποιούνται σήµεO ρα για την αύξηση της ατροφικής άνω γνάθου και τη δηµιουργία οστικού υπόβαθρου κατάλληλου για την τοποθέτηση εµφυτευµάτων. ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΟΥ. ΚΡΑΝΙΤΗ Ν.*, ΠΑΡΑΡΑ Ε., ΚΑΡΥΑΜΠΑ)ΣΤΥΛΟΓΙΑΝΝΗ Ε. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα στοµατικού βλεννογόνου αποτελεί νόσο µε σηµαντικά ποσοO στά θνησιµότητας, που φθάνουν έως και 50%, εάν κατά τη διάγνωση διαπιστωθεί µεταστατική τραO χηλική λεµφαδενίτιδα. Επιπρόσθετα, τόσο η χειO ρουργική αντιµετώπιση όσο και η ακτινοβολία ή η χηµειοθεραπεία προκαλούν σηµαντική επιδείνωO ση της ποιότητας ζωής. Σηµαντική διαφοροποίηση σε σχέση µε τις προηγούµενες δεκαετίες αποτεO λεί η αυξανόµενη επίπτωση της νόσου σε άτοµα νεότερα των 40 ετών, που αντανακλά τη µεγαO λύτερη επίδραση στο ενεργό τµήµα του κοινωνιO κού συνόλου. Σήµερα, η πρόληψη της νόσου πεO ριορίζεται στην αποφυγή αιτιολογικών παραγόO ντων, όπως κάπνισµα ή αλκοόλ, καθώς και σε έO γκαιρη διάγνωση και αντιµετώπιση προκαρκινικών βλαβών από οδοντιάτρους και ιατρούς άλλων ειO δικοτήτων. Γενικά όµως, το ποσοστό διάγνωσης σε ασθενείς που είναι ήδη σε προχωρηµένο στάO διο νόσου παραµένει υψηλό. Σύµφωνα µε επιδηO µιολογικές έρευνες, η υψηλή πρόσληψη φρούτων 43 και λαχανικών µπορεί να δράσει προστατευτικά σε σχέση µε την εµφάνιση διαφόρων νεοπλασιών, συµπεριλαµβανοµένου και του καρκίνου στοµατιO κής κοιλότητας. Πιο συγκεκριµένα, ιχνοστοιχεία ή βιταµίνες που περιέχονται σε συγκεκριµένες τροO φές έχουν σηµαντικό αντιοξειδωτικό ρόλο και µποO ρούν να προστατεύσουν τα κύτταρα από µεταλO λάξεις που οδηγούν σε καρκινογένεση. Με βάση τα παραπάνω, η επιστηµονική κοινότητα, παράλO ληλα µε την αυξηµένη ευαισθησία στους περιοδιO κούς ελέγχους της στοµατικής κοιλότητας, δραO στηριοποιείται σήµερα και στην ενηµέρωση του κοινού. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να προO βάλλει το ρόλο του οδοντιάτρου, ο οποίος οφείO λει να παραµένει ενηµερωµένος σχετικά µε τα νεO ότερα δεδοµένα πρόληψης, διάγνωσης και πρόO γνωσης του καρκίνου της στοµατικής κοιλότητας. Ταυτόχρονα, ο ρόλος του µπορεί να διευρυνθεί, ενηµερώνοντας και «εκπαιδεύοντας» το κοινό για την αποφυγή συγκεκριµένων τροφών και την αυO ξηµένη κατανάλωση άλλων. ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΜΑΛΑΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ. ΚΛΙΝΙΚΟΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ. ΒΑΣΙΛΑΣ Α., ΤΣΕΚΕΡΗ Ε.*, ΤΑΜΠΟΥΡΗΣ Α. Από το Γναθοχειρουργικό Τµήµα του Ν.Μ.Υ. Αθηνών. Οι καλοήθεις όγκοι των µαλακών ιστών της στοO µατικής κοιλότητας αποτελούν µία ανοµοιογενή οµάδα κλινικών οντοτήτων, ορισµένες από τις οποίες είναι αληθή νεοπλάσµατα, ενώ άλλες είναι αµαρτώµατα ή ογκόµορφες αντιδραστικές ή δυO σπλαστικές εξεργασίες. Το γεγονός της αποκλειO ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ στικής εντόπισης στη µικρή αυτή κοιλότητα του ανθρωπίνου σώµατος πολλαπλών οργάνων και ιστών διαφορετικής εµβρυολογικής και ιστογενεO τικής προέλευσης, αυξάνει την ανοµοιογένειά τους και οδηγεί σε µία ποικιλία όγκων µε ιδιαίτερους χαO ρακτήρες που παίζουν σηµαντικό ρόλο τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία τους. Το ιστοριO κό, η ενδελεχής αξιολόγηση της κλινικής εικόνας, τα εργαστηριακά ευρήµατα και ο ακτινολογικός έλεγχος, όπου κρίνεται αναγκαίος, συµβάλλουν στη διάγνωση, που τελικά τίθεται µε την ιστολοO γική εξέταση. Παρά ταύτα, η διαφορική διάγνωση είναι µερικές φορές εξαιρετικά δυσχερής, κρίνεO ται όµως απαραίτητη για το σχεδιασµό της θεραO πευτικής προσέγγισης που κατά κανόνα είναι η χειρουργική αφαίρεσή τους. Σκοπός της παρούO σας εργασίας είναι η παρουσίαση σειράς ασθενών που αντιµετωπίστηκαν την τελευταία δεκαπεO νταετία στο Γναθοχειρουργικό Τµήµα του Ν.Μ.Υ. 44 143 Αθηνών µε καλοήθεις ογκόµορφες αλλοιώσεις στη στοµατική κοιλότητα. Αναδεικνύεται η µεγάλη ποιO κιλοµορφία των βλαβών αυτών, γίνεται µία κλινιO κοστατιστική ταξινόµησή τους και συζητείται ο προβληµατισµός που ανακύπτει όσον αφορά στη διαφορική διάγνωση και τη θεραπεία τους. Υλικό της µελέτης αποτέλεσαν 1118 ασθενείς που αO ντιµετωπίστηκαν κατά τη δεκαπενταετία 1996O 2010 κατά κύριο λόγο χειρουργικά και παρακοO λουθήθηκαν µετεγχειρητικά για άλλοτε άλλο χροO νικό διάστηµα. Γίνεται εµφανές ότι η µεγάλη διαO βάθµιση της βιολογικής συµπεριφοράς των όγκων αυτών απαιτεί σωστό σχεδιασµό του θεραπευτιO κού πρωτοκόλλου προκειµένου να αφαιρείται το νεόπλασµα στο σύνολό του, να µην θίγονται βαO σικά ανατοµικά στοιχεία και να επιτυγχάνεται το βέλτιστο µετεγχειρητικό λειτουργικό και αισθητιO κό αποτέλεσµα προς όφελος του ασθενούς. ∆ΥΟ ΠΡΩΤΟΠΑΘΗ ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΣΤΟΝ Ι∆ΙΟ ΑΣΘΕΝΗ. Η ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ ΠΕ∆ΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΓΚΙΛΑΣ Χ.*, ΤΟΣΙΟΣ Κ., ΧΟΥΠΗΣ Κ., ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ Α. Από το Εργαστήριο Στοµατολογίας και την Κλινική Στοµατικής και Γναθοπρο σωπικής Χειρουργικής της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Το 8% έως 21% των ασθενών µε ακανθοκυτταO ρικό καρκίνωµα στόµατος αναπτύσσουν δεύτερο πρωτοπαθή όγκο στο πεπτικό ή το αναπνευστικό σύστηµα, συγχρόνως ή στα επόµενα 5 έτη από τη διάγνωση. Συχνότερα οι δεύτεροι πρωτοπαθείς όγκοι εντοπίζονται στο στόµα και σε έδαφος προO καρκινικών βλαβών, µε αποτέλεσµα δυσµενέστεO ρη πρόγνωση και δυσχέρεια στην αντιµετώπιση λόγω έλλειψης κατάλληλων θεραπευτικών πρωO τοκόλλων. Παθογενετικά, το φαινόµενο αυτό εξηO γείται µε τη θεωρία της καρκινογένεσης πεδίου, σύµφωνα µε την οποία η επίδραση καρκινογόνων παραγόντων, όπως ο καπνός και το αλκοόλ, οδηO γούν στην ανάπτυξη και επέκταση µονοκλωνικών πληθυσµών γενετικά τροποποιηµένων επιθηλιαO κών κυττάρων που εκτοπίζουν το φυσιολογικό επιθήλιο του στόµατος. Σκοπός της εργασίας είO ναι η παρουσίαση περίπτωσης ασθενούς, η οποία εµφάνισε δύο πρωτοπαθή ακανθοκυτταρικά καρO κινώµατα στο στοµατικό βλεννογόνο. Γυναίκα 60 ετών, βαριά καπνίστρια, εξετάστηκε για ήπιο πόO νο στην περιοχή της σκληρής υπερώας, κάτω από ολική οδοντοστοιχία. Κλινικά, και µετά την αφαίO ρεση της οδοντοστοιχίας, διαπιστώθηκε εκτεταO µένη εξωφυτική θηλωµατώδης διόγκωση στο δεO ξιό ηµιµόριο της σκληρής υπερώας, καθώς και ανO θοκραµβοειδές ογκίδιο στο σύστοιχο πλάγιο χείO λος της γλώσσας. Και οι δύο βλάβες σχετίζονταν µε εκτεταµένες λευκοπλακίες. Η ιστοπαθολογική οδήγησε στη διάγνωση δύο ανεξάρτητων ακανO θοκυτταρικών καρκινωµάτων καλής διαφοροποίO ησης. Η περίπτωση αυτή καταδεικνύει ότι το δυO ναµικό κακοήθους εξαλλαγής µεγάλων τµηµάτων στοµατικού επιθηλίου, σύµφωνα µε τη θεωρία της καρκινογένεσης πεδίου, µπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλαπλών ταυτόχρονων ή ετερόχροO νων πρωτοπαθών καρκινωµάτων. Γι’ αυτό επιβάλO λεται η προσεκτική κλινική και απεικονιστική διεO ρεύνηση ασθενών µε καρκίνο του στόµατος, η συO νεχής παρακολούθησή τους µετεγχειρητικά και η πλήρης διακοπή της κατάχρησης καπνού και αλO κοόλ. 144 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ 45 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΣΧΙΣΤΙΩΝ. ΧΑΤΖΗ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ Κ.*, ΣΟΦΙΑΝΟΣ Γ., ΧΑΝ∆ΡΑΣ Ν., ΧΑΝΤΖΑΡΑΣ Β., ΘΕΟΛΟΓΗ)ΛΥΓΙ∆ΑΚΗ Ν. Από την Κλινική της Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής της Οδο ντιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Οι σχιστίες προκαλούνται από την αποτυχία συO νένωσης των αποφύσεων από τις οποίες, κατά την εµβρυκή ζωή, µεταξύ 6ης και 12ης εµβρυκής εβδοµάδας, σχηµατίζεται το πρόσωπο και το στοO µατογναθικό σύµπλεγµα του ανθρώπου. Η συO χνότητά τους είναι 0,6 έως 1,6 στις 1000 γεννήO σεις. Οι σχιστίες µπορεί να είναι µονόπλευρες ή αµφοτερόπλευρες, να είναι τέλειες ή ατελείς και να αφορούν µόνο σε µαλακούς ή και σε σκληρούς ιστούς. Ταξινοµούνται ανάλογα µε τη βαρύτητά τους και εντοπίζονται στο άνω χείλος, την άνω γνάθο και την υπερώα, σκληρή και µαλακή. Τα προO βλήµατα που δηµιουργούν, αφορούν στην αισθηO τική του προσώπου, τη λειτουργικότητα του χείO λους, του οδοντικού φραγµού και όλης της στοO µατικής κοιλότητας, την οµιλία, την ακοή αλλά και την ψυχική υγεία. Η θεραπευτική αντιµετώπιση αρO χίζει µε τη γέννηση του βρέφους, εξαρτάται από τη βαρύτητα της σχιστίας, διαρκεί µέχρι την τελιO 46 κή αποκατάσταση και παρέχεται από οµάδα ειδιO κών. Ο στοµατικός και γναθοπροσωπικός χειO ρουργός, σύµφωνα µε τα σύγχρονα πρωτόκολλα, αναλαµβάνει τη χειρουργική συνένωση των µαO λακών µορίων (άνω χείλος, µαλακή υπερώα) µέO χρι την ηλικία των 18 O 24 µηνών και την αποκαO τάσταση σε δεύτερο χρόνο της οστικής συνέχειO ας της άνω γνάθου και της υπερώας µε αυτοµόO σχευµα. Ο αριθµός των απαιτούµενων επεµβάσεO ων εξαρτάται από τη βαρύτητα της σχιστίας. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον στρέφεται στην εµβρυκή χειρουργική και στη γονιδιακή παρεµβοO λή, η οποία φαίνεται ότι θα προλαµβάνει τη συγO γενή εκδήλωση των σχιστιών, αλλά και άλλων ανωµαλιών της διάπλασης. Σκοπός της βιβλιογραO φικής αυτής ανασκόπησης είναι η αναλυτική περιO γραφή των σχιστιών, καθώς και των µεθόδων χειO ρουργικής αποκατάστασής τους σε κάθε περίO πτωση. ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΡΙΖΑΣ. ΕΝ∆Ο∆ΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ, ΟΡΘΟ∆ΟΝΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. ΒΛΑΒΑΚΗΣ Ε.*, ΖΑΜΠΕΛΗ Μ.Ε. Το οδοντικό τραύµα είναι ένα επείγον περιO στατικό, το οποίο ο κλινικός οδοντίατρος καλείται να αντιµετωπίσει. Αποτελεί το 0,5% έως 7% από όλα τα τραύµατα που απαντώνται στη στοµατοO προσωπική περιοχή µεταξύ 10 και 20 ετών. Το οριO ζόντιο κάταγµα ρίζας αποτελεί µία υποκατηγορία οδοντικού τραύµατος που περιλαµβάνει κάταγµαO διαχωρισµό πολφού, οδοντίνης και οστεSνης. Ο ρόλος του οδοντιάτρου έγκειται στο να παράσχει τις πρώτες βοήθειες, να διαγνώσει τη βλάβη και να αξιολογήσει την πρόγνωση, µε σκοπό τη δροO µολόγηση ενός άρτιου σχεδίου θεραπείας. Λόγω της φύσης του προβλήµατος, το πρωτόκολλο αO ντιµετώπισης συνεχώς αναδιαµορφώνεται. Η αρO χή αντιµετώπισης ενός δοντιού µε οριζόντιο κάO ταγµα ρίζας στηρίζεται στην αντίληψη ότι το ακρορριζικό τµήµα θεωρείται ζωντανό και ανεO ξάρτητο, ενώ το µυλικό κοµµάτι αντιµετωπίζεται ως δόντι µε αδιάπλαστο ακρορρίζιο. Η πρόγνωση εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, την απόO ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ σταση των κατεαγότων τµηµάτων, τη µετατόπιO ση του µυλικού τµήµατος κ.ά. Η παρουσίαση περιO λαµβάνει αναλυτική επεξήγηση των παραπάνω, µε ιδιαίτερη έµφαση στο θεραπευτικό πρωτόκολO λο, τα είδη επούλωσης και την πρόγνωση, ενώ πλαισιώνεται µε την παρουσίαση δύο ορθοδοντιO κών περιστατικών µε ακίνητους ορθοδοντικούς µηχανισµούς: το πρώτο αναφέρεται σε περίπτωO ση αδιάγνωστου κατάγµατος στον 21 που αντιO µετωπίστηκε ως τοµέας µε µικρότερη ρίζα (που 47 145 εκτείνεται ως το χείλος του κατάγµατος), το δεύO τερο αναφέρεται σε περίπτωση αγκυλωµένων 11, 21, µετά από αντίστοιχο τραύµα, που χρειάστηκε να εξαχθούν. Η αποκατάσταση του φραγµού έγιO νε µε µετακίνηση των πλαγίων στη θέση των κεO ντρικών, των κυνοδόντων στη θέση των πλαγίων κοκ. Το οριζόντιο κάταγµα ρίζας δεν απαιτεί πάO ντα ενδοδοντική θεραπεία, αλλά χρήζει ιδιαίτεO ρης προσοχής από ενδοδοντική, προσθετική, µέO χρι και ορθοδοντική σκοπιά. ΟΡΘΟ∆ΟΝΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΟ. ΖΑΜΠΕΛΗ Μ.Ε. Οι ασθενείς που επισκέπτονται το γενικό οδοντίατρο καλύπτουν όλο το φάσµα των ηλιO κιών. Ο κλινικός οδοντίατρος είναι υπεύθυνος να αναγνωρίσει, να διαγνώσει και, κατά περίO πτωση, να αντιµετωπίσει προβλήµατα που προO κύπτουν κατά τη διάρκεια του µεικτού αλλά και του µόνιµου φραγµού σε παιδιά, είτε πρόκειO ται για νόσο των σκληρών ιστών, είτε για ανωO µαλίες στην εξέλιξη της οδοντοφυSας και της σύγκλεισης. Όσον αφορά στα ορθοδοντικά προβλήµατα, ο γενικός οδοντίατρος πρέπει να αναγνωρίζει: O τη δεύτερη γοµφιακή τάξη, πότε είναι κατάλO ληλη χρονική στιγµή να χρησιµοποιηθεί εξωO στοµατικό, πότε ως εναλλακτική θεραπεία προO τείνεται λειτουργικό µηχάνηµα τύπου ενεργοO ποιητή. O τις επιπτώσεις µίας στοµατικής έξης, όπως ο θηO λασµός δακτύλου, σε προχωρηµένη ηλικία. O πότε υπάρχει ένδειξη έκτοπης ανατολής κυO νοδόντων, µε τι κλινική εικόνα συνοδεύεται, ποιος είναι ο κίνδυνος αυτής, πότε εξάγονται τα νεογιλά για να διευκολύνουν την ανατολή των µονίµων. O την πρόωρη επαφή που οδηγεί σε πλαγιολίO σθηση ή προολίσθηση της κάτω γνάθου και την επίπτωση που µπορεί να έχει στην αύξηση όλου του κρανιοπροσωπικού συµπλέγµατος. O την έκτοπη ανατολή των πρώτων µονίµων γοµO φίων της άνω γνάθου ή των δεύτερων µονίO µων γοµφίων της κάτω γνάθου, τα οφέλη της έγκαιρης διάγνωσης και τους τρόπους αντιµεO τώπισης. O τι επιπτώσεις µπορεί να έχει η εξαγωγή µονίO µων δοντιών σε µικρή ηλικία, στην ανάπτυξη της οδοντοφυSας και τη διαµόρφωση της σύO γκλεισης. O πώς η ορθοδοντική µπορεί να λειτουργήσει επιO κουρικά στην αντιµετώπιση άλλων προβληµάO των, όπως οι υφιζήσεις, η αγένεση πλαγίων τοO µέων της άνω γνάθου κ.ά. O τις νέες µεθόδους ορθοδοντικής θεραπείας µε «αόρατους» µηχανισµούς. Η ορθοδοντική είναι µία ειδικότητα της οδοO ντιατρικής που βοηθά στην επίλυση οδοντιατριO κών προβληµάτων και γι’ αυτό το λόγο πρέπει να είναι κατανοητή και αποδεκτή από το θεράποντα οδοντίατρο. 146 48ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ 48 ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΙ ΚΥΝΟ∆ΟΝΤΕΣ. ΜΙΑ ΣΥΝΕΧΗΣ ΠΡΟΚΛΗΣΗ. ΤΑΜΠΟΥΡΗΣ Α.*, ΒΑΣΙΛΑΣ Α., ΤΣΕΚΕΡΗ Ε. Από το Γναθοχειρουργικό Τµήµα του Ν.Μ.Υ. Αθηνών. Η παρουσία του κυνόδοντα στον οδοντικό φραγµό της άνω και κάτω γνάθου είναι εξαιρετιO κής σηµασίας τόσο από λειτουργική όσο και από αισθητική άποψη. Λειτουργικά αποτελεί τον ακροO γωνιαίο λίθο στον έλεγχο και την κατανοµή των δυνάµεων της σύγκλεισης κατά τις λειτουργικές κιO νήσεις της κάτω γνάθου. Αισθητικά η σηµασία του δεν περιορίζεται µόνο στη δυναµική παρουσία της µύλης του στη γωνία του οδοντικού τόξου, αλλά το κυνοδοντικό έπαρµα που δηµιουργεί η ρίζα του αποτελεί καθοριστικό ανατοµικό στοιχείο του προO σώπου µε άµεσες αισθητικές επιπτώσεις στην υποO στήριξη των µαλακών µορίων. Εποµένως, η αναO τολή και η παρουσία του εγκλείστου κυνόδοντα αποτελεί παρακαταθήκη που πρέπει να αξιοποιείO ται µε τη διαµόρφωση του κατάλληλου σχεδίου θεραπείας για κάθε ασθενή. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να συµβάλλει στην καταγραφή και την αναλυτική µελέτη των προβληµάτων που αναO κύπτουν κατά την επιτυχηµένη ή αποτυχηµένη 49 προσπάθεια κατευθυνόµενης ανατολής µε ορθοO δοντική έλξη εγκλείστων κυνοδόντων άνω και κάO τω γνάθου. Το υλικό αποτέλεσαν 122 ασθενείς που αντιµετωπίστηκαν στο Γναθοχειρουργικό ΤµήO µα του Ν.Μ.Υ. Αθηνών κατά τη δεκαπενταετία 1996O 2010. Το θεραπευτικό πρωτόκολλο περιελάµβανε την προεγχειρητική εντόπιση του εγκλείστου κυO νόδοντα, τη χειρουργική αποκάλυψή του και την κατευθυνόµενη ανατολή µε «ανοικτή» ή «κλειστή» µέθοδο και ορθοδοντική έλξη, πάντα σε συνερO γασία µε συναδέλφους ορθοδοντικούς. ΣκιαγραO φώντας τα συµπεράσµατα, η πρόγνωση της καO τευθυνόµενης ανατολής των εγκλείστων κυνοO δόντων εξαρτάται από την εντόπιση του δοντιO ού, την απόσταση της µύλης από το µασητικό επίO πεδο, την εγγύς παρεκτόπισή του, την αξονική κλίση του, το βαθµό εγκλωβισµού από τις ρίζες των παρακειµένων τοµέων, τη µορφολογία της ρίO ζας, αλλά και από την ηλικία και τη συνεργασία του ασθενούς. ΕΓΚΑΙΡΗ ΚΑΙ ∆ΙΑΦΟΡΙΚΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΗ ΟΡΘΟ∆ΟΝΤΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΙΙΙης ΤΑΞΗΣ. ΣΥΡΡΑΚΟΥ K.Π.*, ΤΣΟΛΑΚΗΣ Α.Ι. Τα ορθοδοντικά προβλήµατα της ΙΙΙης τάξης εµO φανίζονται µε τους ακόλουθους τέσσερις κλινιO κούς τύπους: (1) ψευδοOΙΙΙη τάξη, (2) ανεπαρκής διάπλαση του µέσου προσώπου, (3) πραγµατικός προγναθισµός της κάτω γνάθου, καθώς και (4) συνO δυασµός του προγναθισµού της κάτω γνάθου και της ανεπαρκούς διάπλασης του µέσου προσώπου. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά µε τη σηµασία της έO γκαιρης και διαφορικής διάγνωσης ορθοδοντικών προβληµάτων ΙΙΙης τάξης, καθώς και της έγκαιρης θεραπείας τους. Παρουσιάζονται επίσης αντιπροO σωπευτικές κλινικές περιπτώσεις από κάθε κλινιO κό τύπο της ΙΙΙης τάξης κατά Angle. Τα οδοντικά και σκελετικά χαρακτηριστικά των ορθοδοντικών προO βληµάτων ΙΙΙης τάξης ποικίλουν αναλόγως της αιO τιολογίας τους. Περιβαλλοντικές επιδράσεις (στοO µατικές έξεις, λειτουργικές σταυροειδείς συγκλείO σεις, στοµατική αναπνοή), γενετική προδιάθεση, αλλά και ο συνδυασµός τους, έχουν ενοχοποιηθεί ως αιτιολογικοί παράγοντες. Η επιλογή της καO τάλληλης θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο της ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ ΙΙΙης τάξης και εµπεριέχει εξισορρόπηση µε εκλεκτικό τροχισµό πρόωρων επαφών, ακρυλικό επικλινές επίπεδο, επιγναθίδα, κινητές συσκευές της άνω γνάθου, λειτουργικές συσκευές, ορθοπεδικές µάO σκες για την καθοδήγηση της ανάπτυξης της άνω γνάθου, ακίνητοι ορθοδοντικοί µηχανισµοί ή και συνδυασµός των προηγούµενων. Η αποκατάσταO ση της φυσιολογικής σύγκλεισης και λειτουργίας θεωρείται η πιο σηµαντική θεραπευτική προσέγO 50 147 γιση, ώστε να αποφευχθεί η υπερβολική ανάπτυO ξη της κάτω γνάθου ή να ελεγχθεί η ανεπαρκής ανάπτυξη της άνω γνάθου. Η θεραπεία των ορO θοδοντικών προβληµάτων ΙΙΙης τάξης θα πρέπει να ξεκινά τουλάχιστον από την πρώιµη µικτή οδοO ντοφυSα. Το τελικό θεραπευτικό αποτέλεσµα εξαρO τάται από τη διαφορική διάγνωση, τη σωστή, έO γκαιρη πρόγνωση, καθώς και από την εφαρµογή του κατάλληλου θεραπευτικού σχήµατος. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΓΝΑΘΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ Α.*, ΜΠΟΥΡΑΖΑΝΗ Μ., ΚΟΛΟΜΒΟΣ Ν. Από την κλινική της Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής της Οδο ντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ. Ορθογναθική χειρουργική είναι ο τοµέας της Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής που ασχολείται µε τη διόρθωση των σκελετικών ανωµαλιών του κρανιοπροσωπικού συµπλέγµατος. Μέχρι τώρα η µελέτη αυτών των περιπτώσεων βασιζόταν στην ανάλυση συµβατικών ακτινογραφιών, αξονικών τοµογραφιών και εκµαγείων µελέτης. Σκοπός αυO τής της εργασίας είναι να ερευνηθεί και να αξιοO λογηθεί η συµβολή των σύγχρονων τεχνολογιO κών µέσων στην εξέλιξη της ορθογναθικής χειO ρουργικής. Έγινε ανασκόπηση της διεθνούς βιO βλιογραφίας που αφορά στη συµβολή των µεθόO δων αυτών στις επεµβάσεις ορθογναθικής χειO ρουργικής. Από τα αποτελέσµατα προκύπτει ότι, τρισδιάστατες απεικονιστικές τεχνικές παρέχουν εκτεταµένες δυνατότητες για λεπτοµερή και ακριO βή ανάλυση του κρανιοπροσωπικού συµπλέγµαO τος και την προεγχειρητική εξοµοίωση σε βιοO µοντέλα ασθενών που χρήζουν ορθογναθικών επεµβάσεων. Κατά αυτόν τον τρόπο οι νέες τεO χνικές συµβάλλουν στην ορθή διάγνωση και τη δυνατότητα λεπτοµερούς προεγχειρητικής αξιοO λόγησης του θεραπευτικού αποτελέσµατος. Οι τεO χνικές αυτές είναι η τρισδιάστατη κεφαλοµετρική ακτινογραφία, η σάρωση µε ακτίνες laser και η αυ τόµατη υπέρυθρη φωτογραµµετρία. Ακόµη πιο προηγµένες τεχνικές είναι η τρισδιάστατη εξέτα ση υπερήχων, η τρισδιάστατη µαγνητική και αξο νική τοµογραφία, η αξονική τοµογραφία κωνικής δέσµης και η στερεολιθογραφία βιοµοντέλου. Ως τεχνικές του µέλλοντος, οι οποίες έχουν αρχίσει ήδη να βρίσκουν κλινική εφαρµογή, αναφέρονται η οπτική ανάλυση τεσσάρων διαστάσεων (τρεις διαστάσεις και ο χρόνος), η καθοδήγηση υποβοη θούµενη από ηλεκτρονικό υπολογιστή, η τηλεC ατρική και η ροµποτική χειρουργική. Ο συνδυασµός των προηγµένων απεικονιστικών τεχνικών βοηO θά τον επεµβαίνοντα στην όσο το δυνατόν πιο πλήρη προεγχειρητική εκτίµηση και απόδοση του τελικού αποτελέσµατος στις επεµβάσεις ορθοO γναθικής χειρουργικής. Παρόλη όµως τη βοήθεια, αλλά και τις προοπτικές που προσφέρουν, η τρισO διάστατη απεικόνιση υπολείπεται, γιατί οι τεχνιO κές υστερούν σε ακρίβεια και εγκυρότητα των αποτελεσµάτων που παρέχουν. ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2011,68 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 149 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ Α Αγγελάρα Κ. 41 ΑκτύπηOΜπαµπουράνου Α. 9 Αλεβίζου Ε. 36 Αλεξίου Σ. 18 Ανδρειωτέλλη Μ. 26 Αργύρης Π. 20, 29, 38 Αρεταίου Π. 14, 30 Αχτάρη Μ. 22, 33 Β Βάγια Π. Βαλλά Ε. Βαλλά Κ. Βαµβακούση Κ. Βασίλας Α. Βλαβάκης Ε. Βλάσση Σ. Βλαστός Κ. Βογιατζή Θ. Βυθούλκα ∆. 8 2 2 36 15, 39, 43, 48 46 28 40 19 11 Γ Γαρεδάκη Σ. 41 Γεωργακοπούλου Ε. 22, 33 Γεωργοπούλου Μ. 35 Γιαβή Γ. 20, 38 Γκαβάκος Κ. 30 Γκίλας Χ. 20, 23, 38, 44 Γκουτζάνης Λ. 1, 8 Γκρίτζαλης Π. 7 ∆ ∆έδε Μ. ∆ερµιτζάκης Γ. ∆εχουνιώτης Γ. ∆ηµητριάδης ∆. ∆ηµητρίου Α. ∆οντά Α. Ζ Ζαµπέλη Μ.Ε. Ζανάκης Σ. ΖερβούOΒάλβη Φ. Ζούµπος ∆. Ζώταλης Ν. 41 34 35 2, 5 3, 6 19 46, 47 18, 30 3, 6 21 14, 18, 30 Θ ΘεολόγηOΛυγιδάκη Ν. 16, 41, 45 Ι Ιωσηφίδη Μ. 34 Κ Καλέντζης Σ. 14 Καµπέρη Α. 1 Καραγιάννη Κ. 19 ΚαρυαµπάOΣτυλογιάννη Ε. 17, 31, 42 Κιοσπές Π. 32 Κολόµβος Ν. 34, 50 Κουτσούκος Ι. 3, 6 Κρανιάς ∆. 25 Κρανίτη Ν. 42 Κρεµµύδας Μ. 27, 28 Κyalov E. 1 Κωνσταντάρας Α. 1 Κωνσταντινίδης Ρ. 5 Λ Λαµπρινούδη Α. Λουπάσης M. Λυµπιτάκη Ε. 36 23 36 Μ Μακρυγιαννάκης Μ. 13 Μέγας Β. 14, 18, 30 Μελακόπουλος Ι. 21, 25 Μελέα Π. 25 Μερκουρέα Σ. 29 Μπουντανιώτης Φ.Χ. 13 Μπουραζάνη Μ. 50 Ν Νικολάκης Μ. 13 Ο Ορφανού Χ. 10 Π Παπαγιάννης Α. Παπαδοπούλου Χ. Παπανικολάου Π. Παραρά Ε. Πάρχα Ε. Πιπέρη Ε. Πολάτου Α. Πολυζωίδου Β. Ποντικοπούλου Ε. Πουλόπουλος Γ. 50 10 17, 31, 40 42 10 20, 38 18 10 9 9 Πρίγκος Α.Χ. 13 Ρ Ρίζου ∆. 14 Σ Σεληνίδου Α. 4 Σίσκα I. 7 Σίσκα Ε. 41 Σκλαβενίτη Μ. 19 Σκλαβούνου Α. 20, 29, 38, 44 Σοφιανός Γ. 45 Σπαγόπουλος ∆. 8 Σταυρόπουλος Ι. 11 Σταυροπούλου Χ. 11 Στεργιώτη Λ. 11 Συρράκου K.Π. 49 Τ Ταµπούρης Α. Τεντολούρη Ε. Τζανακάκη Μ. Τζέρµπος Φ. Τοµαρά Κ. Τόσιος K. Τρικαλιώτου Α. Τρικίλη Ε. Τριποδάκης Α. Τσατσάνη Κ. Τσέκερη Ε. Τσιούρη Ε. Τσολάκης Α.Ι. 15, 39, 43, 48 16 16 10, 13, 29, 32 16 23, 29, 44 4 34 27 16 15, 39, 43, 48 8 49 Φ Φάκλαρης Ι. Φιλιππάτος Γ. Φραγκίσκος Φ. 24 27, 28 40 Χ Χανδράς Ν. Χαντζαράς Β. Χαραλαµπάκης Ο. Χαραλαµπίδης Β. Χατζηδηµητρίου Κ. Χατζηηλιού Α. Χούπης Κ. Χριστολουκάς Ν. Χριστόπουλος Π. Χρυσοµάλη Ε 45 45 8 12 45 2 44 24 9, 11, 36 20, 38