LECTIO SEPTIMA ET TRICESIMA XXXVII Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΩΝ ΕΜΦΥΛΙΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ 3ο ΓΕΛ Ηλιούπολης ΜΑΘΗΜΑ 37 Η κατάρα των εµφύλιων πολέµων In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus. Equidem, ut veni ad urbem, non destisi omnia et sentire et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent; sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius. Omnia sunt misera in bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria: ea victores ferociores impotentioresque reddit, ut, etiamsi natura tales non sint, necessitate esse cogantur. Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor obsequatur iis, quorum auxilio victoria parta sit. Σε τέτοιο σηµείο έχουν οδηγηθεί τα πράγµατα, ώστε, αν δεν βοηθήσει κάποιος θεός ή κάποιο τυχαίο περιστατικό, δεν θα µπορέσουµε να σωθούµε. Εγώ βέβαια, µόλις ήρθα στην πόλη (στη Ρώµη), δεν έπαψα και να πιστεύω και να λέω και να πράττω όλα όσα στόχευαν στην οµόνοια· όµως τόσο µεγάλη µανία τους είχε καταλάβει όλους, ώστε να επιθυµούν να πολεµούν, µολονότι εγώ φώναζα ότι τίποτε δεν είναι πιο αξιοθρήνητο από τον εµφύλιο πόλεµο. Στους εµφύλιους πολέµους όλα είναι αξιοθρήνητα, αλλά τίποτε δεν είναι πιο αξιοθρήνητο από την ίδια τη νίκη: αυτή κάνει τους νικητές αγριότερους και πιο αχαλίνωτους (από ό,τι συνήθως), ώστε, ακόµη κι αν δεν είναι τέτοιοι από τη φύση τους, να εξαναγκάζονται από τα πράγµατα (να πιέζονται από την ανάγκη) να γίνουν. Πράγµατι, (Γιατί), η έκβαση των εµφύλιων πολέµων είναι πάντα τέτοια, ώστε να γίνονται όχι µόνο αυτά που θέλει ο νικητής, αλλά (ώστε) ακόµη να κάνει ο νικητής το χατίρι αυτών, µε τη βοήθεια των οποίων κερδήθηκε η νίκη. 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 2 ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ κλίση Β΄ κλίση concordia-ae (θ.) locus-i (α.) (πληθυντικός: loca –orum =τόποι ) victoria-ae (θ.) deus, dei (α.) natura-ae (θ.) bellum, belli (ου.) Γ΄ κλίση urbs, urbis (γεν πληθ: urbium) (θ.) furor, furoris (α.) auxilium, auxilii (i) (ου.) (πληθ: auxilia= επικουρικό στράτευµα) ∆΄ κλίση casus, casus (α.) (δοτ. ενικ: casui/ casu) exitus, exitus (α.) (δοτ. ενικ: exitui/ exitu) victor, victoris (α.) necessitas, necessitatis (θ.) (γεν. πληθ.necessitatum) Ε΄κλίση res, rei (θ.) (τα dies και res έχουν όλες τις πτώσεις του πληθυντικού) ΕΠΙΘΕΤΑ - ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ∆ευτερόκλιτα Τριτόκλιτα salvus-a-um omnis, omnis, omne miser, misera, miserum/miserior, miserior, miserius/miserrimus-a-um (επίρρηµα: misere/miserius/miserrime) civilis, civilis, civile/(civilior, civilior, civilius/civilissimus-a-um) (επίρρηµα: civiliter) ferox, ferox, ferox/ferocior, ferocior, ferocius/ferocissimus-a-um (επίρρηµα:ferociter) impotens, impotens, impotens/impotentior, impotentior impotentius/impotentissimus-a-um (επίρρηµα:impotenter) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική) qui, qua/quae, quod(αόρ. επιθετική) aliqui, aliqua, aliquod(αόρ. επιθετική) qui, quae, quod (αναφορική) ego (προσωπική) nemo, nemo, nihil (nil)(αόρ. ουσιαστική talis, talis, tale (δεικτική) tantus, tanta, tantum (δεικτική) ipse, ipsa, ipsum (οριστική) 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 3 ΡΗΜΑΤΑ Α΄ συζυγία clamo-avi-atum-are pugno-avi-atum-are Β΄συζυγία pertineo, pertinui, pertentum, pertinere Γ΄ συζυγία deduco, deduxi, deductum,deducere (β΄ενικό προστ. ενεστώτα → deduc) deducor, deductus sum, deduci desisto, destiti, desistere (de+ sisto) invado, invasi, invasum, invadere dico, dixi, dictum, dicere (β΄ενικό προστ. ενεστώτα → dic) facio, feci, factum, facere (β΄ενικό προστ. ενεστώτα → fac) cupio, cupivi (cupii), cupitum, cupere (ρήµα σε –io) reddo, reddidi, redditum , reddere cogo, coegi, coactum, cogere cogor, coactus sum, cogi obsequor, obsecutus sum, obsequi αποθ. (σουπίνο →obsecutum obsecutu) pario, peperi, partum, parere (ρήµα σε –io, µετ. µέλ →pariturus-a-um, σουπίνο →partum, partu) parior, partus sum, pari ∆΄συζυγία subvenio, subveni, subventum, subvenire venio, veni, ventum, venire sentio, sensi, sensum, sentire Ανώµαλα ρήµατα nequeo, nequivi/nequii, nequire sum, fui, esse fio, factus sum, fieri (παθητικό του facio) volo, volui, velle (µετοχή ενεστώτα: αντί του volens λέγεται συνήθως cupiens 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 4 1) Κλίση αντωνυµιών ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ nom. nemo (nemo ) nihil (nil) nulli (nullae) nullae res gen. nullius (nullius) nullius rei nullorum (nullarum nullarum rerum dat. nemini (nemini) nulli rei nullis (nullis) nullis rebus accus neminem (neminem) nihil (nil) nullos (nullas) nullas res voc abl. nullo (nulla) nulla re nullis (nullis) nullis rebus nom. gen. dat. accus voc abl. qui cuius cui quem quo ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ qua/quae quod cuius cuius cui cui quam quod qua ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ qui quae qua(συνήθως)/quae quorum quarum quorum quibus quibus quibus quos quas qua/quae quo ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ nom. aliqui aliqua aliquod gen. alicuius alicuius alicuius dat. alicui alicui alicui accus aliquem aliquam aliquod voc abl. aliquo aliqua aliquo quibus quibus quibus ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ aliqui aliquae aliquorum aliquarum aliquibus aliquibus aliquos aliquas ΑΡΙΘΜΟΣ aliqua/(aliquae) aliquorum aliquibus aliqua/(aliquae) aliquibus aliquibus 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ aliquibus Σελίδα 5 2) To ρήµα nequeo ΟΡΙΣΤΙΚΗ Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείµενος nequeo nequibam (nequibo) nequivi (nequis) nequit nequibat (nequimus) nequitis nequeunt nequibant Ενεστώτας nequeam nequeas nequeat (nequeamus) nequeatis nequeant nequisti nequivit/(-iit) (nequibunt) Παρατατικός (nequirem) (nequires) (nequiret) (nequiremus) (nequirent) nequiverunt Υπερσυντέλικος Συντ. µέλ. nequivero/ (-iero) nequiverat/(-ierat) nequiverit nequiverant/ (-ierant) ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ Παρακείµενος nequiverim Υπερσυντέλικος nequiverit/(-ierit) nequivisset/(-isset) nequiverint/(-ierint) nequivissent/(-issent) Απαρέµφατο ενεστώτα: nequire Μετοχή ενεστώτα: nequiens (γεν. εν. nequeuntis) Απαρέµφατο παρακειµένου: nequivisse/nequisse 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 6 ∆ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ¾ Πρόταση: ut salvi esse nequeamus o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, συµπερασµατική πρόταση. Προεξαγγέλλεται στο λόγο από την αντωνυµία eum (in eum locum) o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον συµπερασµατικό σύνδεσµο ut, επειδή είναι καταφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική (δυνητική), όπως όλες οι συµπερασµατικές, επειδή το αποτέλεσµα στη λατινική γλώσσα θεωρείται πάντα µία υποκειµενική κατάσταση o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική ενεστώτα (nequeamus), επειδή εξαρτάται από ρήµα αρκτικού χρόνου (deducta est) → παρακείµενος µε σηµασία ενεστώτα). Έχουµε ιδιόµορφη ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµό της κύριας πρότασης µε τη δευτερεύουσα πρόταση. Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του συµπεράσµατος στο περιεχόµενο της κύριας µε ρήµα το deducta est. ¾ Πρόταση: ut pugnare cuperent o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, συµπερασµατική πρόταση.Προεξαγγέλλεται στο λόγο από τη δεικτική αντω νυµία tantus. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον συµπερασµατικό σύνδεσµο ut, επειδή είναι καταφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική(δυνητική), όπως όλες οι συµπερασµατικές, επειδή το αποτέλεσµα στη λατινική γλώσσα θεωρείται πάντα µία υποκειµενική κατάσταση o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική παρατατικού (cuperent), επειδή εξαρτάται από ρήµα ιστορικού χρόνου (invaserat) → υπεσυντέλικος). Έχουµε ιδιόµορφη ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµό της κύριας πρότασης µε τη δευτερεύουσα πρόταση. Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του συµπεράσµατος στο περιεχόµενο της κύριας µε ρήµα το invaserat). ¾ Πρόταση:ut necessitate esse cogantur o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, συµπερασµατική πρόταση.Προεξαγγέλλεται στο λόγο από τη δεικτική αντω νυµία tales. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον συµπερασµατικό σύνδεσµο ut, επειδή είναι καταφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική(δυνητική), όπως όλες οι συµπερασµατικές, επειδή το αποτέλεσµα στη λατινική γλώσσα θεωρείται πάντα µία υποκειµενική κατάσταση o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική ενεστώτα (cogantur), επειδή εξαρτάται από ρήµα αρκτικού χρόνου (reddit → ενεστώτας). Έχουµε ιδιόµορφη ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµό της κύριας πρότασης µε τη δευτερεύουσα πρόταση. Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του συµπεράσµατος στο περιεχόµενο της κύριας µε ρήµα το reddit. ¾ Πρόταση:ut non solum ea fiant o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, συµπερασµατική πρόταση. Προεξαγγέλλεται στο λόγο από τη δεικτική αντωνυµία tales. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον συµπερασµατικό σύνδεσµο ut, επειδή είναι καταφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική(δυνητική), όπως όλες οι συµπερασµατικές, επειδή το αποτέλεσµα στη λατινική γλώσσα θεωρείται πάντα µία υποκειµενική κατάσταση 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 7 o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική ενεστώτα (fiant), επειδή εξαρτάται από ρήµα αρκτικού χρόνου (sunt → ενεστώτας). Έχουµε ιδιόµορφη ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµό της κύριας πρότασης µε τη δευτερεύουσα πρόταση. Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του συµπεράσµατος στο περιεχόµενο της κύριας µε ρήµα το sunt. ¾ Πρόταση:ut προηγούµενη) victor obsequatur iis (συνδέεται αντιθετικά (sed etiam) µε την ¾ Πρόταση: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, υποθετική πρόταση. o Πώς εισάγεται και γιατί: Εισάγεται µε τον υποθετικό σύνδεσµο nisi, επειδή είναι αποφατική. o Πώς εκφέρεται και γιατί: Εκφέρεται µε υποτακτική παρακειµένου (subvenerit).H υποτακτική δικαιολογείται λόγω εξαρτηµένου υποθετικού λόγου, ενώ η υποτακτική παρακειµένου µε εξάρτηση από αρκτικό χρόνο - το deducta est είναι παρακείµενος µε σηµασία ενεστώτα - δηλώνει προτερόχρονο στο παρόν. Σχηµατίζεται εξαρτηµένος από το deducta est υποθετικός λόγος, α΄είδους, της ανοικτής υπόθεσης στο µέλλον. Στην απόδοση, την δευτερεύουσα συµπερασµατική πρόταση, υπάρχει, υποτακτική ενεστώτα (nequeamus). Ο ανεξάρτητος υποθετικός λόγος θα έχει τη µορφή: Υπόθεση: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit → οριστική συντελεσµένου µέλλοντα Απόδοση: salvi esse nequimus → οριστική ενεστώτα, αφού το ελλειπτικό ρήµα nequeo δεν σχηµατίζει οριστική µέλλοντα. ¾ Πρόταση:ut veni ad urbem o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, χρονική πρόταση. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον χρονικό σύνδεσµο ut. Εκφέρεται µε οριστική, επειδή το γεγονός εδώ ενδιαφέρει µόνο από καθαρά χρονική άποψη. Σε σχέση µε την προσδιοριζόµενη κύρια πρόταση η οριστική παρακειµένου εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του χρόνου στο περιεχόµενο της χρονικής µε ρήµα το destiti. ¾ Πρόταση: quae ad concordiam pertinerent ∆ευτερεύουσα αναφορική, προσδιοριστική στο omnia. Εισάγεται µε την αναφορική αντωνυµία quae και εκφέρεται µε υποτακτική (δυνητική), επειδή δηλώνει κάτι το δυνατό ή ενδεχόµενο. Εκφέρεται µε υποτακτική παρατατικού (pertinerent), επειδή εξαρτάται από ρήµα ιστορικού χρόνου: τα απαρέµφατα ενεστώτα θεωρούνται ιστορικοί χρόνοι, επειδή εξαρτώνται από τον ιστορικό χρόνο destiti →παρακείµενος µε σηµασία αορίστου. Σύµφωνα µε τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν. Πρόταση:etsi ego clamabam o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, εναντιωµατική πρόταση. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον εναντιωµατικό σύνδεσµo etsi. Εκφέρεται µε οριστική, επειδή εκφράζει µία πραγµατική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόµενο της κύριας πρότασης µε ρήµα το invaserat. H οριστική παρατατικού δικαιολογείται, αφού η πρόταση αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει το σύγχρονο. ¾ 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 8 ¾ Πρόταση: etiamsi natura tales non sint o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, παραχωρητική πρόταση. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον παραχωρητικό σύνδεσµo etiamsi. Εκφέρεται µε υποτακτική, επειδή εκφράζει µία υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούµε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόµενο της προσδιοριζόµενης πρότασης µε ρήµα το cogantur. o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική ενεστώτα (sint), επειδή εξαρτάται από ρήµα αρκτικού χρόνου (cogantur) → ενεστώτας) και σύµφωνα µε τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων εκφράζει το σύγχρονο στο παρόν. ¾ Πρόταση:quae velit victor ∆ευτερεύουσα αναφορική, προσδιοριστική στο ea(κρίσεως). Εισάγεται µε την αναφορική αντωνυµία quae και εκφέρεται µε υποτακτική λόγω έλξης από την υποτακτική της συµπερασµατικής (fiant). Εκφέρεται συγκεκριµένα µε υποτακτική ενεστώτα (velit), επειδή εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fiant) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. ¾ Πρόταση:quorum quxilio victoria parta sit. ∆ευτερεύουσα αναφορική, προσδιοριστική στο iis (κρίσεως). Εισάγεται µε την αναφορική αντωνυµία quorum και εκφέρεται µε υποτακτική λόγω έλξης από την υποτακτική της συµπερασµατικής (obsequatur). Εκφέρεται συγκεκριµένα µε υποτακτική παρακειµένου (parta sit), επειδή εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (obsequatur) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν. 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 9 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1) α) Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για τα ουσιαστικά και τις συνεκφορές. eum locum: ίδια πτώση στον άλλο αριθµό ……………… qui deus:δοτική πληθυντικού ………......... aliqui casus: αιτιατική ενικού και πληθ. …………………………………….. omnia: ίδια πτώση στον άλλο αριθµό ……………………………………. omnes: ίδια πτώση στον άλλο αριθµό ……………………………………. tantus furor: αφαιρετική ενικού .......................................... bello civili: ίδια πτώση στον άλλο αριθµό και γενική ενικού ……………………………............................................................................. bellis civilibus: ίδια πτώση στον άλλο αριθµό και γενική πληθυντικού ………………………………………………………………………………………………. victores ferociores αφαιρετική ενικού και γενική πληθυντικού ……………………………………………………………………………………………… victores impotentiores: αφαιρετική ενικού και γενική πληθυντικού ………………………………………………………………………………………………. auxilio:γενική ενικού και πληθυντικού…………………………....................... β) Να κλίνετε τους τύπους σε ενικό και πληθυντικό: casus aliqui, bello civili, misera (στο θετικό και συγκριτικό βαθµό στο γένος που βρίσκεται), victores ferociores (στο συγκριτικό βαθµό), exitus tales. γ) Να τοποθετήσετε τους τύπους στη σωστή στήλη και να συµπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα. (Οι βαθµοί των επιθέτων να γραφούν στην ίδια πτώση.) Θετικός βαθµός misera miserius miser: επίρρηµα ferociores ferox: επίρρηµα impotentiores impotens: επίρρηµα Συγκριτικός βαθµός miseriora Υπερθετικός βαθµός 2) Να µελετήσετε από τη ΓΛΓ (σελ. 40-48) το κεφάλαιο των αντωνυµιών και να συµπληρώσετε τον πίνακα. Αντωνυµία την ίδια πτώση στον γενική ενικού αφαιρετική αιτιατική ενικού άλλο αριθµό και στα τρία στο ίδιο ενικού στο ίδιο στο ίδιο γένος γένη γένος/πρόσωπο γένος qui aliqui quae tantus ego nihil ipsa 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 10 ea tales quae(velit) iis quorum 3) α) Nα δηλώσετε τη συζυγία των παρακάτω ρηµάτων, να τα τοποθετήσετε στους πίνακες και να συµπληρώσετε τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής (Να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείµενο): cogantur, velit, fiant, parta sit. praes. imperf. fut. perf. plusq. fut.ex. β) Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους στη φωνή που αυτοί βρίσκονται. (Να ληφθεί υπ’ όψιν το γένος και ο αριθµός του υποκειµένου.) deducta est: όλα τα πρόσωπα προστακτικής ενεστώτα σε ενεργητική και µέση φωνή ............................................................................................................................. nequeamus : το απαρέµφατο και τη µετοχή του ίδιου χρόνου ...................................................................................................................... invaserat: το απαρέµφατο του µέλλοντα και του παρακειµένου ...................................................................................................................... reddit: το γ΄πληθυντικό της οριστικής ενεστώτα, µέλλοντα και παρακειµένου ............................................................................................................................. cogantur: τη γενική του γερουνδίου και το γερουνδιακό ............................................................................................... fiant: το ίδιο πρόσωπο στην οριστική όλων των χρόνων – το απαρέµφατο του µέλλοντα και το γερουνδιακό. .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... fiant: το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική όλων των χρόνων στην ενεργητική φωνή. .......................................................................................................................... cuperent: το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική όλων των χρόνων – τη µετοχή του ενεστώτα ...................................................................................................................... velit: το ίδιο πρόσωπο στην οριστική των άλλων χρόνων – το απαρέµφατο ενεστώτα και παρακειµένου, τη µετοχή του ενεστώτα ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. parta sit: τον ίδιο τύπο στην ενεργητική και παθητική περιφραστική συζυγία. ……………………………………………………………………………………………………… ............................................................................................................................. obsequatur: τους τύπους που διατηρεί από την ενεργητική φωνή ............................................................................................................................. 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 11 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1) ¾ α) Να αναγνωρίσετε πλήρως τις παρακάτω συµπερασµατικές προτάσεις. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito. ¾ Propter servi scelus et audaciam tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi. β) Να αντικαταστήσετε το ρήµα sunt στην τελευταία περίοδο του κειµένου µε το ρήµα erant και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές στις δευτερεύουσες προτάσεις. 9 Bellorum enim civilium exitus tales erant semper, ut non solum ea fierent, quae vellet victor, sed etiam ut victor obsequeretur iis, quorum auxilio victoria parta esset. ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2) Πώς εκφέρεται ο β΄όρος σύγκρισης στη λατινική γλώσσα; Να εκφράσετε διαφορετικά το β΄όρο σύγκρισης στις παρακάτω προτάσεις . ¾ ¾ Sed nihil est miserius quam ipsa victoria →Sed nihil est miserius ipsa victoria etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius → etsi ego clamabam nihil esse quam bellum civile miserius ΜΕΤΟΧΕΣ: ΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΙΚΗ 3) Να µετατρέψετε τις προτάσεις µε την έντονη γραφή σε µετοχές. 9 non destiti omnia, quae ad concordiam pertinerent → non destiti omnia, ad concordiam pertinentia 9 etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius → me clamante nihil esse bello civili miserius ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ → ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ 4) Να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Πώς εκφέρεται το ποιητικό αίτιο σε κάθε πρόταση; Γιατί; Sed tantus furor omnes invaserat ………………………………………………………………………………………. Ea victores ferociores impotentioresque reddit …………………………………………………………………………………... 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 12 ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ → ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ 5) Να µεταφέρετε στον ευθύ λόγο. etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius. 9 “Nihil est bello civili miserius.” ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ → ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ 6) α) Να µεταφέρετε τις παρακάτω προτάσεις στον πλάγιο λόγο. 9 Omnia sunt misera in bellis civilibus. Cicero scribit omnia esse misera in bellis civilibus. Nihil miserius est quam ipsa victoria. Cicero scribit.......................................................................................... Tantus furor omnes invaserat. Cicero scribit............................................................................................ In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus 9 Cicero scribit in eum locum rem deductam esse, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeant β) Να µεταφέρετε τις παρακάτω περιόδους στον πλάγιο λόγο. Tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent. Cicero dixit....................................................................................... Equidem, ut veni ad urbem, non destiti omnia et sentire et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent. 9 Cicero dixit se, ut venisset ad urbem, non destitisse omnia et sentire et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent. Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor. 9 Cicero dixit bellorum civilium exitus tales esse semper, ut non solum ea fierent, quae vellet victor. ΕΚΦΟΡΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ quorum auxilio victoria parta sit → per quos victoria parta sit Ονοµατεπώνυµο: ....................................................................................................... 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 13 ΟΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ 9 ut ignoraretur a marito. (23) 9 ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi. (28) 9 ut salvi esse nequeamus (37) 9 ut pugnare cuperent (37) 9 ut necessitate esse cogantur (37) 9 ut non solum ea fiant (37) 9 ut victor obsequatur iis (37) 9 ut primum exsulem deinde hostem te viderem (43) 2. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ 9 ut communem utilitatem nostrae anteponamus (46) 9 ut laudandus is sit. (46) 3.ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 9 qui aut ea non videant (42) 9 qui aut ea dissimulent (42) 9 qui non videat coniurationem esse factam (42) 9 qui non fateatur (coniurationem esse factam) (42) 3ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 14