1 ΠΑΙΔΕΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ: Ορίζεται το ιδανικό που στοχεύει στην πνευματική και ηθική ολοκλήρωση του ανθρώπου. Θεωρείται επίσης η μόρφωση και η ευρύτερη καλλιέργεια του ανθρώπου. Πρόκειται για το σύνολο των διαδικασιών με τις οποίες επιτυγχάνεται η πνευματική, ηθική και κοινωνική ολοκλήρωση του ατόμου. Επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Πρόκειται για «το κληροδοτούμενο από γενιά σε γενιά κεφάλαιο των πνευματικών αγαθών που σχηματίζεται μέσα από την ιστορία με το συλλογικό και ατομικό μόχθο του ανθρώπου» Ε. Παπανούτσος. «Είναι η πνευματική και ηθική αγωγή των νέων. Η διάπλαση των διανοητικών δυνάμεων και του χαρακτήρα, ιδιαίτερα με την παροχή συστηματικής μόρφωσης στα σχολεία και στα υπόλοιπα εκπαιδευτικά ιδρύματα.» Λεξικό κοινωνικών Επιστημών UNESCO. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Πολλοί, ωστόσο, υποτιμούν την έννοια της παιδείας, επειδή δεν είναι άμεσα ορατά τα πρακτικά και οικονομικά οφέλη της. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ: Η λέξη προέρχεται από το ρήμα παιδεύω που σημαίνει: αναλαμβάνω την αγωγή των παιδιών , παιδαγωγώ, μορφώνω, διδάσκω. ΣΥΝΩΝΥΜΑ: παίδευση, εκπαίδευση, μόρφωση, μάθηση, καλλιέργεια. ΑΝΤΩΝΥΜΑ: αμάθεια, απαιδευσία, αγραμματοσύνη,  ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Είναι η θεσμοθετημένη από το κράτος λειτουργία που έχει ως στόχο την παροχή συγκεκριμένων γνώσεων και την ανάπτυξη των διανοητικών και σωματικών δεξιοτήτων του ανθρώπου σε διάφορα ιδρύματα (σχολείο, πανεπιστήμιο, τεχνικές σχολές κ.ά). Η εκπαίδευση έχει συγκεκριμένο χαρακτήρα και περιορίζεται χρονικά και τοπικά, καθώς παρέχει επιλεγμένη και ιεραρχημένη γνώση σε καθορισμένο χρόνο, διαθέτει ειδικευμένο προσωπικό και στηρίζεται σε αποτελεσματικές μεθόδους διαπαιδαγώγησης, γι’ αυτό αποτελεί το δυναμικότερο φορέα της παιδείας (  η παιδεία επεκτείνεται σε όλα τα ηλικιακά στάδια - είναι ευρύτερη έννοια). ΕΙΔΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Α) ανάλογα με το φορέα: 1. Ιδιωτική 2. Δημόσια Β) ανάλογα με το επίπεδο: 1. Στοιχειώδης ή κατώτερη ή πρωτοβάθμια (δημοτικό) 2. Μέση ή δευτεροβάθμια (γυμνάσιο- λύκειο) 3. Τριτοβάθμια: α) ανώτερη (τεχνολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα - Τ.Ε.Ι.) - β) ανώτατη(πανεπιστήμιο και πολυτεχνείο – Α.Ε.Ι.)   ΑΓΩΓΗ: περιορίζεται στο ρόλο της διαπαιδαγώγησης ΜΟΡΦΩΣΗ: είναι αποτέλεσμα αγωγής και παιδείας. Στην καθημερινή ζωή, ο όρος ταυτίζεται με τη ΓΝΩΣΗ. ΕΙΔΗ ΜΟΡΦΩΣΗΣ: 1. Γενική = πνευματική καλλιέργεια και 2. Ειδική = επαγγελματική, κατάρτιση σε κάποιον τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. 1 2  ΓΝΩΣΕΙΣ: συντελεστές της μόρφωσης και όχι η ίδια η μόρφωση.  ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ: Πρόκειται για ένα πρότυπο παιδείας που στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου (πνευματική, ηθική, ψυχική) μέσω των ανθρώπινων αξιών (ελευθερία, αξιοπρέπεια, ανθρωπιά, μέτρο, δημοκρατία, δικαιοσύνη και ελευθερία). Η παιδεία αυτή που αποσκοπεί στην ηθικοπνευματική τελείωση του ανθρώπου, στο "κατ' αρετήν ζην", δεν περιορίζεται στην παροχή στείρων γνώσεων. Κυρίαρχη θέση μέσα σ' αυτή κατέχει ο άνθρωπος. ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ:Η παιδεία που αποσκοπεί στην αξιοποίηση των δημιουργικών και παραγωγικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, καθώς και στην εξειδίκευσή του με σκοπό να ενταχθεί επιτυχώς στην παραγωγική διαδικασία.  ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ-ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Α. ΑΜΕΣΟΙ 1. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Είναι ο πρώτος χώρος μορφωτικής κοινότητας, στον οποίο διαμορφώνεται η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του ανθρώπου. Μέσω της οικογένειας το παιδί αναπτύσσει τις δεξιότητες του, διοχετεύεται με τις πρώτες γνώσεις και πραγματοποιείται η πρώτη κοινωνικοποίηση. 2. ΣΧΟΛΕΙΟ. Είναι ο πιο οργανωμένος παράγοντας συστηματικής αγωγής και μόρφωσης. Όλες τις ενέργειες του σχολείου τις κατευθύνει η επιστήμη η παιδαγωγική, ο προγραμματισμός για την πραγματοποίηση των σκοπών που επιδιώκουν η αγωγή και η μόρφωση μαζί. 3. ΘΡΗΣΚΕΙΑ-ΕΚΚΛΗΣΙΑ. Η χριστιανική εκκλησία έπαιξε βασικό ρόλο στην αγωγή των νέων και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας τους. 4. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Η κοινωνία αποτελεί σημαντικό χώρο πνευματικής καλλιέργειας και εμπειριών. Μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον τα παιδιά και οι νέοι, καθώς και ενήλικες ανταλλάσουν ιδέες και απόψεις με συνομηλίκους, που επιδρούν στο χαρακτήρα και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας. 5. ΠΟΛΙΤΕΙΑ. Το κράτος και η πολιτεία με την οργάνωση και τους νόμους, καθώς και την υλικοτεχνική υποδομή της παιδείας ασκεί επίδραση και συμβάλλει στη διάδοση της παιδείας. Β. ΕΜΜΕΣΟΙ 1. ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ. Τα Μ.Μ.Ε ενημερώνουν καθημερινά τον άνθρωπο, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ενώ παράλληλα διευρύνουν τους ορίζοντες των νέων, αφού του επιτρέπουν να παρακολουθεί αντικειμενικά και να κρίνει κάθε μορφή ενημέρωσης. 2. ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΚΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ. 3. ΟΜΑΔΕΣ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΩΝ. 4. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ-ΤΕΧΝΕΣ. Ο άνθρωπος μέσα από τις τέχνες και τον πολιτισμό ενισχύει την πολιτισμική ταυτότητα του, ενώ γνωρίζει και άλλους παγκόσμιους πολιτισμούς. 5. Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ. 2 3 ΑΞΙΑ-ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / ΣΤΟΧΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 1. Στοχεύει στην καλλιέργεια του ανθρώπου. Η παιδεία εξασφαλίζει την διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων, την ανάπτυξη των νοητικών δυνατοτήτων (κρίση, αντίληψη, λογική, προβληματισμός, ευρηματικότητα, επινοητικότητα) με την παροχή γνώσεων και τη διαμόρφωση μιας σφαιρικής και ολοκληρωμένης εικόνας του κόσμου. Επιπλέον, συμβάλλει στη διαμόρφωση συνειδητοποιημένων και κριτικά σκεπτόμενων ανθρώπων, ικανών να αποφεύγουν τη μονομέρεια, να αντιστέκονται στον δογματισμό, τις στερεότυπες αντιλήψεις και την προκατάληψη. Τέλος, καλλιεργεί τη φιλομάθεια και το ερευνητικό πνεύμα των νέων, ώστε να κατανοούν την ανάγκη της δια βίου παιδείας. 2. Ολοκληρώνει την ηθική υπόσταση του ατόμου /ηθικοποιεί το άτομο. Επιδιώκει τη διαμόρφωση αξιών και την απόκτηση ιδανικών, ενώ προβάλλει ηθικά πρότυπα, διαμορφώνοντας ηθική συνείδηση και ορθά κριτήρια στον άνθρωπο, ώστε να διακρίνει το δίκαιο από το άδικο και να οδηγείται στην αυτοβελτίωση βιώνοντας τις ανθρώπινες αξίες. Με την εσωτερίκευση ενός κώδικα ηθικής ευνοείται η ειρηνική συμβίωση και ο περιορισμός των φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (εγκληματικότητα, τοξικομανία, βία) (βλ. 4). {Στο βαθμό που η παιδεία εμπνέεται από τα ανθρωπιστικά ιδανικά, μεταβιβάζει στο νέο τις αξίες της ισότητας, του αλληλοσεβασμού, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ειρήνης, της δικαιοσύνης}. 3. Η παιδεία ενδυναμώνει τον εσωτερικό/συναισθηματικό κόσμο του ατόμου, ώστε να διαθέτει ψυχική-εσωτερική ισορροπία  ικανότητα στην αντιμετώπιση προβλημάτων/αντιξοοτήτων/δυσχερειών/δυσκολιών της ζωήςψυχραιμία, αυτοέλεγχο  αυτοσυγκράτηση, χαλιναγώγηση κατώτερων ενστίκτων-παρορμήσεων  επιβολή λογικής, τήρηση μέτρου. 4. Ενισχύει την κοινωνικότητα του ατόμου. Το σχολείο - και γενικότερα η παιδεία - προετοιμάζει το άτομο για τη δημιουργική ένταξή του στο σύνολο, ενώ ευνοεί την προσαρμογή του νέου ανθρώπου σε ένα σύνολο αρχών και αξιών, που συνοδεύει την κοινωνική ζωή. Επιτυγχάνεται η ομαλή κοινωνικοποίηση των νέων - μεταλαμπάδευση των αρχών της συλλογικότητας, ανάπτυξη συλλογικής συνείδησης - συναίσθησης όχι μόνο των δικαιωμάτων, αλλά και των υποχρεώσεών τους - συνεργασίας, καλλιέργεια του διαλόγου  περιορισμός ατομικισμού. Το σχολείο είναι μετά την οικογένεια - ο δεύτερος φορέας κοινωνικοποίησης. Μέσα απ' τη διαδικασία της εκπαίδευσης ο νέος προετοιμάζεται για να ενταχθεί στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική ζωή, συντελώντας στην πρόοδο του συνόλου (χρήσιμο μέλος κοινωνίας). 5. Αναπτύσσει την πολιτική συνείδηση και τη δημοκρατική συμπεριφορά. Ενισχύει την επαφή με τους πολιτικούς θεσμούς και τις αξίες, καθώς επίσης καλλιεργεί τη δημοκρατική συνείδηση/το δημοκρατικό φρόνημα (και μέσω του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων), την αποστροφή προς κάθε μορφή ολοκληρωτισμού, την αποφυγή του φανατισμού, το ενδιαφέρον για τα κοινά, τη συνείδηση ενεργού πολίτη. Επιτυγχάνεται δηλαδή η πολιτική διαπαιδαγώγηση των νέων, ώστε να ενταχθούν στην κοινωνία ως πολίτες με δημοκρατικό ήθος, ελεύθεροι, υπεύθυνοι και κυρίως ενεργοί. 6. Φέρνει σε επαφή τον άνθρωπο με επιτεύγματα του εθνικού και παγκόσμιου πολιτισμού /Καλλιέργεια εθνικής αυτοσυνειδησίας. 3 4 Εξοικειώνει τους νέους με τις διάφορες μορφές του πολιτισμού (παράδοση, μνημεία, τέχνη, πολιτισμό, γλώσσα), ενισχύει την πολιτιστική ταυτότητα και καλλιεργεί το οικουμενικό πνεύμα, μέσω της γνωριμίας διαφορετικών πολιτισμών (διαπολιτισμική επικοινωνία). Με την παιδεία το άτομο αντιστέκεται στην προγονοπληξία, χωρίς να απαρνιέται την παράδοση. 7. Προετοιμάζει τους νέους για την επαγγελματική σταδιοδρομία. Εφοδιάζει τον νέο με την απαραίτητη τεχνογνωσία και εμπειρία, προκειμένου να αντεπεξέλθει στον αυξημένο επιστημονικό και επαγγελματικό ανταγωνισμό της εποχής μας. Εξασφαλίζει την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων μέσα από τη σωστή καθοδήγηση, ώστε να επιλέγονται επαγγέλματα που δεν έχουν κορεστεί. (κ.α.) 8. Ολοκλήρωση προσωπικότητας - αυτοκαθορισμός – ευδαιμονία. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ    Αδυναμία να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις της εποχής μας. 1. Ανεπαρκής υλικοτεχνική υποδομή. 2. Ελλιπής επιμόρφωση ή εξειδίκευση των εκπαιδευτικών. 3. Αδυναμία χρήσης των δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία. Αναντιστοιχία της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας. 1. Έλλειψη οργανωμένου επαγγελματικού προσανατολισμού και έγκυρης ενημέρωσης για τις προοπτικές των επαγγελμάτων. 2. Μαζικός προσανατολισμός των νέων στα Α.Ε.Ι με αποτέλεσμα το πλήθος ανέργων πτυχιούχων. 3. Υποβάθμιση των πτυχίων. Εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας του εκπαιδευτικού συστήματος. 1. Βαθμοθηρική αντιμετώπιση της γνώσης/βαθμοθηρικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης και καλλιέργεια ανταγωνισμού = απουσία ευγενούς άμιλλας. 2. Μονοδιάστατος χαρακτήρας της σύγχρονης εκπαίδευσης, μηχανική και στείρα αποστήθιση έτοιμων γνώσεων και απουσία καλλιέργειας της κριτικής σκέψης και των ηθικοπνευματικών αξιών. 3. Μετατροπή του σχολείου σε διαρκές εξεταστικό κέντρο. 4. Μεταλλαγή - υποβάθμιση του Λυκείου σε προθάλαμο για την ανώτερη - ανώτατη εκπαίδευση - «προπύλαιο των ανώτατων ιδρυμάτων». ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής και χρήση νέων σύγχρονων εποπτικών μέσων με απεριόριστες δυνατότητες μάθησης. Εξοικείωση των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες. Με την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας η εκπαιδευτική διαδικασία θα γίνει πιο ελκυστική. II. ΕΝΕΡΓΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού όχι ως απλού μεταδότη γνώσεων αλλά ως συντονιστή της μαθησιακής διαδικασίας, που συνοικοδομεί με τους μαθητές τη νέα γνώση. Ουσιαστικότερη προσέγγιση των μαθητών από τους εκπαιδευτικούς, ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ τους, μέσω του διαλόγου. Ενθάρρυνση των μαθητών και επιβράβευση. Έμφαση 4 5 III. IV. V. VI. στις αρχές της βιωματικής μάθησης και όχι στην απομνημόνευση έτοιμων γνώσεων. ΣΥΝΔΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Δημιουργία νέων ειδικοτήτων που θα ανταποκριθούν στα δεδομένα της αγοράς εργασίας. Ενίσχυση του φορέα του επαγγελματικού προσανατολισμού. Έτσι οι μαθητές θα μάθουν να επιλέγουν επαγγέλματα που δεν είναι κορεσμένα και η ανεργία θα αποφευχθεί. Αποσύνδεση του σχολείου από την βαθμοθηρική αντιμετώπιση της γνώσης και το αγχωτικό πνεύμα των εξετάσεων, που επιβάλλουν τη στείρα απομνημόνευση. Έτσι το σχολείο αναδεικνύεται ως χώρος δημιουργικότητας και ανάπτυξης της δημιουργικότητας. Καταπολέμηση παθητικής μάθησης, με την ανάθεση εργασιών που απαιτούν την κινητοποίηση των μαθητών συλλέγοντας πληροφορίες και εκτός σχολικού βιβλίου. Παροχή ανθρωπιστικής παιδείας. Όχι μόνο στείρες γνώσεις αλλά ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των νέων, ώστε να ευαισθητοποιούνται σε κοινωνικά προβλήματα και να αναπτύσσουν δημοκρατικά ιδεώδη, οικολογική συνείδηση και να πολιτικοποιούνται. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ          Η έρευνα δεν προωθείται στο βαθμό που θα έπρεπε. Δεν παράγεται επιστήμη και τεχνολογία αλλά πολλές φορές μένει σε θεωρητικό επίπεδο. Η πολιτεία δεν χρηματοδοτεί στο βαθμό χρειάζεται διάφορα ερευνητικά προγράμματα. Έλλειψη συγγραμμάτων σε κάποιες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες. Τα συγγράμματα των φοιτητών είναι πολλές φορές παλαιά, πρόχειρα ή πολύ ακριβά. Δεν υπάρχουν σε κάποιες περιπτώσεις κατάλληλοι χώροι για τη διδασκαλία μαθημάτων και πειραμάτων, γι αυτό και πολλές σχολές συστεγάζονται. Η νοοτροπία του «ωχαδερφισμού» (απάθεια, χαλάρωση, αδιαφορία, προέρχεται απ τη φράση ‘ωχ αδερφέ’) απ τη μεριά των φοιτητών με αποτέλεσμα να απέχουν από τη διδασκαλία και να αλλοιώνουν την σχέση τους με τους πανεπιστημιακούς δασκάλους. «Αυτοί που δίνουν καλή εκπαίδευση στα παιδιά, πρέπει να τιμώνται περισσότερο από εκείνους που τα γέννησαν, γιατί οι γονείς τους έδωσαν μόνο τη ζωή, οι παιδαγωγοί όμως την ικανότητα να ζουν καλά» Αριστοτέλης Η εκπαίδευση είναι δύναμη που γιατρεύει την ψυχή» - Πλάτων. «Παιδεία είναι αυτό που μένει όταν ξεχαστούν αυτά που έμαθες στο σχολείο» - Αϊνστάιν 5 6 Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα προωθεί την κριτική σκέψη του μαθητή; Όπως λειτουργεί το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, δεν προωθεί την κριτική σκέψη, για τους εξής λόγους: 1. Επιβάλλει το καθεστώς του μοναδικού βιβλίου για κάθε γνωστικό αντικείμενο (για κάθε μάθημα), και δεν προτείνει βιβλιογραφία ούτε παραπέμπει σε άλλες πηγές, τις οποίες ο μαθητής θα μπορούσε να διασταυρώσει και να αποκτήσει προσωπική άποψη, κατόπιν κριτικής επιλογής των χρήσιμων πληροφοριών. Άρα, αποτρέπει από την έρευνα και παρέχει έτοιμες, τυποποιημένες γνώσεις, που παθητικοποιούν το πνεύμα. 2. Προωθεί τη στείρα αποστήθιση που δεν ασκεί τις νοητικές δυνάμεις πλην της ικανότητας απομνημόνευσης. 3. Οι διδάσκοντες αποθαρρύνουν πολλές φορές το διάλογο και τη διατύπωση αμφιβολιών, γιατί αισθάνονται ότι αμφισβητείται η προσωπικότητά τους, αν ο μαθητής διαφωνήσει μαζί τους σε κάποιο ζήτημα ή ασκήσει κριτική και θίγονται προσωπικά. Άρα, οι μαθητές δέχονται παθητικά τις παρεχόμενες γνώσεις, δεν τις ελέγχουν, δεν τις αξιολογούν, δεν τις επεξεργάζονται κριτικά, απλά τις αναπαράγουν μηχανικά, για να μην διακινδυνεύσουν το βαθμό τους (δεδομένου του κλίματος βαθμοθηρίας που επικρατεί). 4. Το σχολείο έχει χάσει τον αυτόνομο εκπαιδευτικό του ρόλο. Αυτό σημαίνει ότι δεν αποτελεί το χώρο απ’ όπου ο μαθητής θα αντλήσει /αποκομίσει γνώσεις, θα καλλιεργήσει τις νοητικές του δυνάμεις και θα διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες. Αντίθετα, δυστυχώς, λειτουργεί ως προθάλαμος, για την εισαγωγή των νέων στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Άρα, δεν ενδιαφέρονται να μάθουν, αλλά να εξασφαλίσουν βαθμό για την επιτυχία στις Πανελλαδικές εξετάσεις. Έτσι δίνουν βαρύτητα μόνο στα μαθήματα στα οποία εξετάζονται σε πανελλαδικό επίπεδο και αδιαφορούν για τα υπόλοιπα γνωστικά αντικείμενα. Ο βαθμός αδιαφορίας για τη γνώση και την όξυνση της κρίσης τους φαίνεται από τα κρούσματα απόπειρας εξαγοράς βαθμών μέσω «εμπορικών» συναλλαγών με τους καθηγητές τους, οι οποίες παίρνουν τη μορφή παράδοσης ιδιαίτερων μαθημάτων μέσα στα πλαίσια του σχολείου. Προϋποθέσεις για να ασκεί το σχολείο την κριτική σκέψη και τη δημιουργική ικανότητα – ο ρόλος του δασκάλου: 1. Να αποκατασταθεί ο αυτόνομος εκπαιδευτικός ρόλος του σχολείου, ώστε αυτό να αποδεσμευτεί από τη διαδικασία εισαγωγής των μαθητών σε ΑΕΙ - ΤΕΙ. Σκοπός του είναι:  η μετάδοση γνώσεων,  η καλλιέργεια των νοητικών δυνάμεων και των δεξιοτήτων των νέων,  η διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων τους,  η ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους,  η ομαλή κοινωνικοποίηση,  η καλλιέργεια δημοκρατικών φρονημάτων,  η απόκτηση εθνικής αυτοσυνειδησίας,  η ηθικοποίηση και  η τελειοποίησή τους, ώστε να καταστούν όντα αυτοκαθοριζόμενα και χρήσιμοι πολίτες για την κοινωνία. Άρα, δεν θα πρέπει να απομακρύνεται και να αποπροσανατολίζεται από τους σκοπούς αυτούς. Μόνο έτσι θα κατορθώσει να διαμορφώσει άτομα με αναπτυγμένη κριτική ικανότητα και δημιουργική διάθεση. 6 7 2. Να αναιρεθεί το καθεστώς του μοναδικού βιβλίου και να αποφεύγεται η στείρα αποστήθιση. Αντίθετα να ενθαρρυνθεί ο διάλογος και η έρευνα, ώστε ο μαθητής να μάθει να αυτενεργεί, να σκέφτεται και να ελέγχει την ορθότητα των παρεχόμενων γνώσεων. 3. Ο ρόλος του δασκάλου να είναι καθοδηγητικός και να στοχεύει στην καλλιέργεια της κριτικής αντίληψης του νέου και στη διαμόρφωση ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Αν κάποτε ο γονιός και ο δάσκαλος αποτελούσαν για τους νέους πηγή γνώσης και άντλησης πληροφοριών, σήμερα αυτός ο ρόλος τους έχει περιοριστεί, δεδομένου του καταιγισμού πληροφοριών που δέχονται οι νέοι από τις όλο και αυξανόμενες πηγές (ΜΜΕ, διαδίκτυο). Συνεπώς, στόχος του δασκάλου θα πρέπει να είναι να διδάξει στους νέους πώς να διαχειριστούν σωστά και να αξιολογήσουν τα μηνύματα που δέχονται. ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΙΣΤΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΠΙΟ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΑΡΑ ΠΟΤΕ: Α) ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ 1. Ανάγκη για εκπαιδευμένο προσωπικό, που θα στελεχώσει επάξια τους παραγωγικούς τομείς-απαίτηση που προκύπτει λόγω της εξέλιξης του πολιτισμού (τεχνολογία- επιστήμη). 2. Ύπαρξη προσόντων για επαγγελματική αποκατάσταση, λόγω του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας, των απαιτήσεων των εργοδοτών και της εξέλιξης του πολιτισμού. Β) ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ 1. Κρίση πολιτισμού. Επικρατεί αλλοτρίωση, αποπροσανατολισμός του ανθρώπου από την ουσία της ζωής, υπερκαταναλωτισμός- θεοποίηση του χρήματος και των υλικών αγαθών, παραγκωνισμός πνευματικών αναγκών, ιδεολογική σύγχυση, χειραγώγηση, ποδηγέτηση, ετεροκαθορισμός, έλλειψη προτύπων, κρίσηεμπορευματοποίηση- αποπροσωποποίηση των ανθρώπινων σχέσεων, ωφελιμισμός, ιδιοτέλεια, χρησιμοθηρία, αθέμιτος ανταγωνισμός, κερδοσκοπία, εκμετάλλευση ανθρώπου από το συνάνθρωπο, αποθηρίωση, κρίση θεσμών, παραδόσεων, ηθικών αξιών/έκλυση - εκφυλισμός των ηθών/ανηθικότητα/ηθική διαφθορά /εκμαυλισμός /αμοραλισμός. Με τη βοήθεια της παιδείας είναι πιθανό ο άνθρωπος να αναπτύξει μηχανισμούς αντίστασης στα φαινόμενα αυτά. 7 8 8