Μ.Μ.Ε.
ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Ή
ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ
ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ;
Β΄ τάξη – 3ο Γελ. Χαλανδρίου, σχ. έτος 2012 – 1013
2ο τετράµηνο
Υπεύθυνη καθηγήτρια
κ. Σπανού ΠΕ10.01
[1]
Β΄ ΤΑΞΗ – 3ο ΓΕΛ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ - ΣΧ. ΕΤΟΣ 2012 – 2013
Β΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
EIΣΑΓΩΓH – ΟΡΙΣΜΟΣ - ΜΟΡΦΕΣ ………………………………………………………………. σελ. 4 – 7
ΕΞΕΛΙΞΗ - ΕΙΔΗ Μ.Μ.Ε. ..…………………………………………………………………………….. σελ. 8 - 23
Μ.Μ.Ε. – ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ………………………………………………………..………………. σελ. 25 - 26
Μ.Μ.Ε. – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ……………………………………………………………………………….. σελ. 27 - 28
ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ………………………………………………………………………………………………. σελ. 28 - 31
ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ……………………………………………………………………………….. σελ. 31 - 36
ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ …………………………………………………………………………………………..… σελ. 37 - 38
Μ.Μ.Ε. – ΘΕΤΙΚΑ - ΑΡΝΗΤΙΚΑ ………………………………………………………………………. σελ. 40 - 42
FACEBOOK – ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ – ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ …………………………………. σελ. 43 - 48
CYBERBULLING …………………………………………………………………………………………..…. σελ. 48 - 53
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ………………………………………………………………….……… σελ. 55
ΑΚΡΙΤΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ – ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ……………………………………… σελ. 56
ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ……………………………………………. σελ. 57 - 60
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ Μ.Μ.Ε. …………………………………………………………. σελ. 60 - 62
ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ………………………………………………….… σελ. 63 - 64
ΕΠΙΛΟΓΟΣ …………………………………………………………………………………………………….. σελ. 65
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ …………………………………………………………………………………………….… σελ. 66
ΤΕΧΝΗΜΑ ……………………………………………………………………………………………………… σελ. 67
ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ …………………………………………………………………………………………… σελ. 68 - 71
ΑΦΙΣΕΣ ………………………………………………………………………………………………………….. σελ. 72 - 75
[2]
3ο Λύκειο Χαλανδρίου
2012 - 2013
Ερευνητική εργασία: M.M.E.
Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Επικοινωνία
Εξέλιξη – είδη - μορφές
Ομάδα εργασίας
Μαγκανάρη Μαρκέλλα
Μαντάς Ηλίας
Μπεμπεδέλης Ιγνάτιος
Μπισκίνη Ιωάννα
[3]
Σελιμάι Μαρίνα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το αντικείμενο που θα αναλύσουμε στην εργασία μας είναι τα ΜΜΕ .
Θα σταθούμε στα είδη και την ιστορία τους, την λειτουργία και τα χαρακτηριστικά τους.
Υπάρχουν πολλά θετικά αλλά και αρνητικά αναφορικά με τα ΜΜΕ στην ζωή μας.
- Από την άμεση και γρήγορη ενημέρωση, στην έλλειψη αντικειμενικότητας, αυτής.
- Από την διασκέδαση και ψυχαγωγία μέσω των ΜΜΕ, στην επιφανειακή φύση τους.
- Από την πνευματική ανύψωση, στην χειραγώγηση και την προπαγάνδα.
- Από την άμεση επικοινωνία μέσω Η/Υ (π.χ. Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο, Facebook κλπ), στο cyberbullying.
Έτσι, για την σωστή λειτουργία των ΜΜΕ υπάρχει ανάγκη ενός κώδικα δεοντολογίας, όσο αυτό είναι δυνατόν,
καθώς και μια ανεξάρτητη Αρχή που θα τον εφαρμόζει, όπως πολύ καλά υπάρχει το ΕΣΡ, που είναι υπεύθυνο
για τέτοια ζητήματα.
Τέλος, τα ΜΜΕ προωθούν και τον τομέα της διαφήμισης, ο οποίος έχει και θετικό, αλλά και αρνητικό
χαρακτήρα. Όλα τα παραπάνω θα αναφερθούν λεπτομερειακά παρακάτω. Ξεκινάμε;
Ορισμός ΜΜΕ
Ως Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ή Επικοινωνίας (ΜΜΕ) εννοούνται όλα τα διαθέσιμα μέσα με τα οποία
μπορεί να ενημερωθεί για προηγούμενα και τρέχοντα συμβάντα ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων.
Μ.Μ.Ε. θεωρούνται τα βιβλία, ο τύπος (εφημερίδες και περιοδικά), ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο,
η τηλεόραση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, γενικά ό,τι συμβάλλει στη διακίνηση ιδεών και πληροφοριών
και απευθύνεται στο ευρύ κοινό.
Τα ΜΜΕ χωρίζονται σε:
• Ασύγχρονα μέσα, όπως είναι ο τύπος και το Διαδίκτυο, καθώς η πληροφορία τους μεταδίδεται σε
διαφορετικές χρονικές στιγμές για κάθε διακριτό χρήστη.
• Σύγχρονα μέσα, όπως είναι το ραδιόφωνο και η τηλεόραση, καθώς όλοι οι χρήστες λαμβάνουν την
πληροφορία συγχρόνως.
Μορφές Επικοινωνίας
Επικοινωνία είναι η διαδικασία αποστολής ενός μηνύματος από έναν πομπό σε ένα δέκτη,
χρησιμοποιώντας έναν κώδικα επικοινωνίας. Επιπρόσθετα ο πομπός μπορεί ταυτόχρονα να είναι και
δέκτης, αφού ταυτόχρονα και στέλνει και λαμβάνει μηνύματα, όπως επίσης και ο δέκτης είναι ταυτόχρονα
και πομπός. Ως εκ τούτου το νόημα δημιουργείται και από τους δύο.
Υπάρχουν τρεις κύριες μορφές επικοινωνίας:
• Η λεκτική
• Η νοηματική
[4]
• Η γραπτή
Επικοινωνία είναι η ανταλλαγή υλικών και πνευματικών αγαθών μεταξύ δύο ή περισσότερων προσώπων.
Η επικοινωνία είναι η διαδικασία με την οποία ένας πομπός Α (άνθρωπος ή ομάδα) μεταβιβάζει
πληροφορίες, σκέψεις, ιδέες ή συναισθήματα σε ένα δέκτη Β (άνθρωπος ή ομάδα) με στόχο να ενεργήσει
πάνω του με τρόπο ώστε να προκαλέσει σε αυτόν την εμφάνιση ιδεών, πράξεων ή συναισθημάτων και σε
τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του.
Η επικοινωνία είναι μια διαδικασία συναλλαγής μηνυμάτων. Δεν είναι απαραίτητα επικοινωνία μεταξύ
ανθρώπινων όντων, αλλά κάθε οργανισμού ή μηχανής που είναι σε θέση να λάβει και να στείλει μηνύματα
ή σήματα.
Η επικοινωνία μπορεί να είναι:
• Αυθόρμητη και φυσική.
• Προσχεδιασμένη, προσεκτικά και συνειδητά κωδικοποιημένη.
Άλλες μορφές επικοινωνίας:
• Η νοηματική
• Το σύστημα Braille
• Κώδικας Morse
Επικοινωνία με τον Η/Υ:
• Δακτυλογράφηση
• Εμφάνιση σε οθόνη
• Εκτύπωση
Σημειώστε ότι η επικοινωνία διαφέρει από την ενημέρωση.
Στην ενημέρωση υπάρχει μονόδρομη ροή μεταβίβασης πληροφοριών από τον πομπό στον δέκτη.
Στην επικοινωνία, όμως, λειτουργούν και μηχανισμοί ανατροφοδότησης: ο δέκτης δηλαδή έχει τη
δυνατότητα να ελέγξει, να επηρεάσει τη δράση του πομπού όπως για παράδειγμα είναι η συμμετοχή
ακροατών σε ραδιοφωνικές εκπομπές, η ανάγνωση επιστολών του αναγνωστικού κοινού κτλ.
Αυτό γίνεται ιδιαιτέρως αντιληπτό στα νέα μέσα επικοινωνίας που είναι διαδραστικά, όπως π.χ. το
διαδίκτυο.
Πριν αναφερθούμε διεξοδικά στα διάφορα είδη των Μ.Μ.Ε., ας ρίξουμε μια ματιά στο παρακάτω άρθρο.
[5]
Tο πρώτο γραπτό κείμενο στην Ευρώπη - Το 1998 ο καθηγητής κ. Γ. Χουρμουζιάδης δήλωσε πως είναι αδύνατη
η δημοσίευση του κειμένου. Είναι εμφανές πως η όποια επίσημη δημοσίευσή της θα ανέτρεπε όλο το ιστορικό
σκηνικό περί ανακάλυψης της γραφής, της αποτύπωσης της έναρθρης φωνής του ανθρώπου με γράμματα (και
όχι με ιδεογράμματα) και μάλιστα στο γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας, στο γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης.
Θα ανατρέπονταν δηλαδή η θεωρία πως οι Έλληνες έλαβαν και αυτοί, το φως εξ ανατολάς (από βαβυλώνιους,
σουμέριους, φοίνικες κλπ. !!) και θα έπρεπε να καλύψουν το μεγάλο κενό των τεσσάρων χιλιάδων χρόνων,
όταν δηλαδή, οι ανατολικοί λαοί εκφράζονταν με ιδεογράμματα, οι Έλληνες έγραφαν με συλλαβές όπως σήμερα.
Είναι καταφανές ότι αυτό δηλώνει πρώιμο στάδιο σκέψης και πολιτισμού.
Σύμφωνα με τη σημερινή θεωρία - που διδάσκεται στα ελληνικά σχολεία - οι Έλληνες έμαθαν γραφή περί
το 800 π.Χ. από τους Φοίνικες. Εκείνο που δεν μπορούν να μας εξηγήσουν πως είναι δυνατόν η ελληνική
γλώσσα να έχει 800.000 λήμματα, πρώτη γλώσσα στον πλανήτη, όταν η αμέσως επόμενη
έχει 250.000 λήμματα.
Πως είναι δυνατόν να γράφηκαν τα Ομηρικά έπη περί το 800 π.Χ. όταν δηλαδή έμαθαν να γράφουν
οι Έλληνες; Παρουσιάστηκαν ξαφνικά οι αρχαίοι Έλληνες στο ιστορικό προσκήνιο τον 8ο αιώνα π.Χ.,
με γλώσσα εκατοντάδων χιλιάδων λημμάτων, που για να δημιουργηθεί απαιτείται γλωσσική προϊστορία
τουλάχιστον 10.000 ετών (σύμφωνα με επίσημη αμερικανική γλωσσολογική έκθεση).
Η αγγλική γλώσσα είναι 1.600 ετών και έχει 48% ελληνικές λέξεις με σύνολο λημμάτων 240.000.
Η γερμανική είναι 1.700 ετών και έχει 250.000 λήμματα με ελληνικές λέξεις 46%.
Η ομηρική γλώσσα τι ηλικία έχει; Έμαθαν να γράφουν οι Έλληνες από τους ανατολικούς λαούς και ξαφνικά
έγραψαν τα ομηρικά έπη που έχουν ιστορικό βάθος τριών χιλιάδων ετών;
Τι είναι αυτό που προβληματίζει τους ιστορικούς; Μήπως γιατί δεν χάθηκαν στη σκόνη της ιστορίας
και οι Έλληνες όπως οι Χαναναίοι, οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Φοίνικες κλπ.
Τι γράφει το δημοσίευμα πριν δεκαπέντε χρόνια :
[6]
Το παλιότερο οργανωμένο γραπτό κείμενο που βρέθηκε στη γη της Ευρώπης και χρονολογείται πριν από
7.254 χρόνια (!) από σήμερα αποκαλύφθηκε στη λίμνη της Καστοριάς.
Είναι μια ξύλινη πινακίδα με άγνωστο μήνυμα χαραγμένο από ένα νεολιθικό ψαρά ή έμπορο λιμνιαίου
λιμνια
προϊστορικού οικισμού στο Δισπηλιό Καστοριάς,γραμμένο δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τα γραπτά
ευρήματα των Σουμερίων και τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν από τις κρητο
κρητο-μυκηναϊκές
μυκηναϊκές πήλινες πινακίδες
της γραμμικής γραφής.
Τη συγκλονιστική ανακοίνωση έκανε σ
στη διάρκεια του αρχαιολογικού
ρχαιολογικού συνεδρίου για το ανασκαφικό έργο
στη Βόρεια Ελλάδα ο καθηγητής της Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ κ. Γιώργος Χουρμουζιάδης, που
αποκάλυψε το ντοκουμέντο στη
τη διάρκεια ανασκαφικής έρευνας
έρευνας.
Η ξύλινη πινακίδα με την επιγραφή χρονολογήθηκε επακριβώς με τη μέθοδο του άνθρακα - 14 στον
«Δημόκριτο» στο 5260 (!) π.Χ., δηλαδή στο τέλος της μέσης νεολιθικής περιόδου.
Ο κ. Χουρμουζιάδης με επιστημονικά επιχειρήματα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα χαράγματα της
επιγραφής, που είναι
ναι οργανωμένα σε στίχους, δεν πρέπει να είναι διακοσμητικά, αλλά «γράμματα»
που μπορούν να ενταχθούν στο σύστημα της παλαιοευρωπαϊκής.
[7]
Η εξέλιξη της επικοινωνίας παρουσιάζει τα εξής στάδια:
α) Στην αρχαιότητα ήταν κατά κύριο λόγο διαπροσωπική και προφορική. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν υλικά
για να γράφουν (πέτρα στην αρχή, πάπυρο και περγαμηνή στη συνέχεια), που δύσκολα μπορούσαν να τα
επεξεργασθούν και ήταν ακριβά και σπάνια.
β) Το χαρτί ως κύρια και φτηνή γραφική ύλη αντικατέστησε σταδιακά την περγαμηνή στην Ευρώπη κατά την
περίοδο 1200-1400 μ.Χ. Η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο (Gutenberg) στα μέσα του
15ου αιώνα αποτέλεσε σταθμό στην εξέλιξη της γραπτής επικοινωνίας. Η τυπογραφία εξασφάλισε τη
γρήγορη και σίγουρη διάδοση των ιδεών.
γ) Η βιομηχανική επανάσταση και η δημιουργία της καπιταλιστικής κοινωνίας επέφεραν ραγδαίες εξελίξεις
και στην επικοινωνία που έγινε μαζική. H μεταβίβαση μηνυμάτων και πληροφοριών απευθύνεται πλέον σε
απεριόριστο (και απροσδιόριστο) αριθμό ανθρώπων, σε ευρύ, όπως λέμε, κοινό.
δ) Στη σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία της ψηφιακής τεχνολογίας υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης
σε τεράστιο αριθμό πληροφοριών με μεγάλη ταχύτητα. Η ψηφιακή τεχνολογία είναι καθοριστική για την
ανάπτυξη της σύγχρονης επικοινωνίας
Είδη ΜΜΕ
Τύπος
Ο Τύπος διαχωρίζεται πλέον σε ηλεκτρονικό και παραδοσιακό. Ηλεκτρονικός Τύπος είναι η τηλεόραση, οι
ιστοσελίδες (web pages) κλπ. Παραδοσιακός Τύπος είναι οι εφημερίδες, τα περιοδικά κλπ. Κάπου ανάμεσα
είναι και το ραδιόφωνο.
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί εκδοτικοί οίκοι και παράγονται πάρα πολλά περιοδικά αναλογικά με τον
πληθυσμό.
Η επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων χρησιμοποιώντας την γραφή γίνεται εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια.
Η ιστορία του τύπου
Η εφημερίδα έχει διατηρηθεί στο πέρασμα των χρόνων και αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα από τα
σημαντικότερα μέσα ενημέρωσης , παρόλο τον ανταγωνισμό που δέχεται τα τελευταία χρόνια από τα
ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και το ιντερνέτ.
[8]
Οι πρώτες προσπάθειες στο χώρο της εφημερίδας γίνονται στην αρχαιότητα. Για το λόγο αυτό πατέρας της
δημοσιογραφίας θεωρείτε από πολλούς ο Ηρόδοτος.
Οι πρώτες εφημερίδες παρόλο αυτά, συναντώνται στα χρόνια του Μέγα Αλέξανδρου και η θεματολογία τους
περιοριζόταν σε θέματα που αφορούσαν γεγονότα της εκστρατείας. Παράλληλα , μερικά χρόνια μετά ,
συναντούμε και στη Ρώμη μια δικιά της εφημερίδα. Η acta diurna όπως ονομαζόταν δημιουργήθηκε στα χρόνια
του Ιουλίου Καίσαρα εξυπηρετώντας την ενημέρωση των πολιτών για τα κοινά και τα τεκταινόμενα στην
αυτοκρατορία. έκδοση της σταμάτησε στα χρόνια του ρωμαίου αυτοκράτορα Σεβήρου. Πέρα από ένα είδος
επίσημης εφημερίδας που υπήρχε στο βυζάντιο για αιώνες δεν υπήρχε ίχνος δημοσιογραφίας.
Στις αρχές του μεσαίωνα , οι τρόποι πληροφόρησης ήταν τα χρονικά, τα οποία τα δημιουργούσαν μοναστήρια
ή μεμονωμένα άτομα, οι κήρυκες που διάβαζαν επίσημες διαταγές και ειδήσεις και στο τέλος οι κληρικοί, οι
οποίοι γύριζαν από πόλη σε πόλη μεταδίδοντας νέα από τον κόσμο. Μεταξύ του 13ου και 14ου αιώνα ένας
σημαντικός τρόπος πληροφόρησης ήταν τα γράμματα των εμπόρων τα οποία εκτός από εμπορικές υποθέσεις
περιείχαν και πολιτικά γεγονότα, τα οποία επηρέαζαν τις συναλλαγές.
Κατά τον 15ο αιώνα συντελείται η μεγαλύτερη επανάσταση στο χώρο της εφημερίδας αφού έχουμε την
εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο πράγμα που συντέλεσε στη ραγδαία ανάπτυξη της
εφημερίδας από εκεί και ύστερα. Επιπλέον όμως την περίοδο εκείνη έχουμε και τη αναγκαιότητα για ένα μέσο
ενημέρωσης για τα τεκταινόμενα του κόσμου μιας και είχαμε μια γενικότερη ανάπτυξη σε διαφόρους τομείς
(παιδείας συναλλαγών συγκοινωνίας κ.α.).
Οι πρώτες εφημερίδες της νεώτερης ιστορίας εκδόθηκαν στη Δυτική Ευρώπη περί τα τέλη του 17 αιώνα.
Μερικές, όπως ο βρετανικός observer, κυκλοφορούν ακόμα. Έτσι έχουμε την ομαλή ανάπτυξη της εφημερίδας
μέχρι τις μέρες μας, περνώντας ορισμένες <<κρίσεις >> την περίοδο της εφεύρεσης του ραδιοφώνου και στη
συνέχεια της τηλεόρασης, περιόδους που πολλοί αμφισβήτησαν την βιωσιμότητα της εφημερίδας τα επόμενα
χρόνια . Στην εποχή μας συναντάται ο μεγαλύτερος κίνδυνος έκλειψης της εφημερίδας στη διάρκεια της ζωής
της και για αυτό ευθύνεται το ιντερνέτ. Ήδη οι αναγνώστες των ηλεκτρονικών εφημερίδων έχουν ξεπεράσει
το αριθμό αυτών εντύπων. Παρόλα αυτά υπάρχει και η άποψη ότι η ηλεκτρονική μορφή της εφημερίδας
αποτελεί μια εξέλιξη της που θα τη βελτιώσει ακόμα περισσότερο.
[9]
Τηλέφωνο
Το τηλέφωνο είναι μία συσκευή συνδιάλεξης η οποία μεταφέρει τον ήχο μέσω ηλεκτρικών σημάτων.
Συγκεκριμένα πρόκειται για συσκευή που μετασχηματίζει τις ηλεκτρικές ταλαντώσεις σε ηχητικές.
Η συσκευή αυτή αποτελείται από πομπό και δέκτη και συνδέεται με καλώδιο με το τηλεφωνικό κέντρο. Ο
πομπός έχει μέσα σ' ένα σωλήνα μια μετάλλινη πλάκα μπροστά σε ηλεκτρομαγνήτη. Μόλις ακουστεί η φωνή
μας επάνω στην πλάκα, αυτή αρχίζει να κάνει παλμικές κινήσεις ισχυρές ή αδύνατες, ανάλογα με τον τόνο
που έχει η φωνή μας, που επηρεάζουν τον ηλεκτρομαγνήτη. Με τη βοήθεια του ηλεκτρικού ρεύματος, τα
ηχητικά κύματα περνούν από το καλώδιο και φτάνουν στο δέκτη που έχει κι αυτός έναν
ηλεκτρομαγνήτη μ' ένα διάφραγμα μπροστά του. Το διάφραγμα του δέκτη με τη σειρά του αρχίζει να έχει
παλμικές κινήσεις από τα ηχητικά κύματα του πομπού που μεταδίδει ο ηλεκτρομαγνήτης.
Μ' αυτόν τον τρόπο η ανθρώπινη ομιλία ξανακούγεται στο ακουστικό με την αναπαραγωγή των ήχων.
Ο πομπός και ο δέκτης ενός τηλεφώνου είναι τοποθετημένοι σ' ένα όργανο που λέγεται ακουστικό.
Εφεύρεση και Εξέλιξη / Τελειοποίηση
Πολλοί ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να κατασκευάσουν ένα μηχάνημα που θα μπορούσε να μεταβιβάσει
τον ήχο διαμέσου του ηλεκτρισμού. Αυτό το κατάφερε ο Αμερικανός φυσικός Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ το
1876. Η συσκευή που χρησιμοποιήθηκε περιελάμβανε μια ελαστική μεμβράνη από σίδηρο, η οποία
βρισκόταν μπροστά από σιδηρομαγνητικό πυρήνα, περιτυλιγμένο με μονωμένο αγωγό. Μια γραμμή από
δυο καλώδια συνέδεε τη συσκευή αυτή με μια άλλη παρόμοια. Και οι δυο συσκευές
[10]
χρησιμοποιήθηκαν ως δέκτες και ως πομποί. Στη συσκευή του Μπελ η φωνή έπεφτε πάνω στη μεμβράνη και
την έκανε να πάλλεται. Η συσκευή αυτή χρησίμευε μόνο για ομιλίες σε κοντινή απόσταση.
Μετά την εφεύρεση όμως του μικροφώνου από τον Αμερικανό Χίγκς το 1877, το τηλέφωνο άρχισε να
εξελίσσεται και να χρησιμοποιείται για τη σύνδεση μακρινών αποστάσεων. Το μικρόφωνο αυτό
περιλάμβανε μικρή ράβδο από άνθρακα η οποία περιβαλλόταν από δυο στρώματα άνθρακα. Στην αρχή
μικρόφωνο και ακουστικό ήταν τοποθετημένα μαζί. Το τηλέφωνο πέρασε διάφορες εξελίξεις για να φτάσει
στη σημερινή του μορφή.
Στα χειροκίνητα τηλεφωνικά κέντρα ο συνδρομητής για να καλέσει το κέντρο 'έστρέφε μια μαγνητοηλεκτρική
μηχανή που είχε το τηλέφωνό του. και η τηλεφωνήτρια ρωτούσε τον συνδρομητή με ποιον αριθμό θέλει να
μιλήσει. Στα ημιαυτόματα τηλεφωνικά κέντρα ο συνδρομητής συνδέεται με το κέντρο αμέσως μόλις σηκώσει
το ακουστικό.
Τα αυτόματα τέλος τηλεφωνικά κέντρα είναι η πιο εξελιγμένη μορφή που χρησιμοποιείται σήμερα σ' όλο
τον κόσμο. Ο συνδρομητής, χωρίς να έχει καμιά επαφή με το κέντρο, μπορεί να μιλήσει απευθείας με τον
αριθμό που ζητάει.
Κινητό τηλέφωνο
Κινητό τηλέφωνο ή απλά κινητό, ονομάζεται κατά κύριο λόγο το τηλέφωνο που δεν εξαρτάται από φυσική
καλωδιακή σύνδεση με δίκτυο παροχέα τηλεφωνίας και δεν εξαρτάται από κάποια τοπική ασύρματη
συσκευή εκπομπής ραδιοφωνικού σήματος χαμηλής συχνότητας. Τα κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούν
τεχνολογία κυψελών (cells) και εκπέμπουν σε υψηλές συχνότητες. Η κινητή τηλεφωνία (ΚΤ) αποτελεί μία
από τις εφαρμογές των κινητών επικοινωνιών. Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούνται κυρίως από ένα
μικρόφωνο το οποίο παίζει και τον ρόλο του ακουστικού. Από μία οθόνη μικρών διαστάσεων, από το
πληκτρολόγιο το οποίο περιλαμβάνει τα πλήκτρα με τους αριθμούς αλλά και άλλα πλήκτρα τα οποία
προσφέρουν ορισμένες πρόσθετες δυνατότητες. Τέλος διαθέτει μία κεραία που στέλνει και δέχεται με τη
βοήθεια ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων τα σήματα που θέλει να μεταδώσει κανείς. Τα σήματα μετατρέπονται
σε φωνή μέσω του μικροφώνου καθώς και το αντίθετο (φωνή σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα). Πάντα η
κεραία του κινητού τηλεφώνου εξαρτάται από άλλες κεραίες (των εταιρειών) για να λειτουργήσουν και
μεταβιβάσουν τα σήματα. Διαφορετικά είναι άχρηστα διότι συμπεριφέρεται σαν να είναι κλειστό.
[11]
Η κινητή τηλεφωνία είναι η δυνατότητα επικοινωνίας (φωνή, κείμενο, δεδομένα) μέσω της ασύρματης
μετάδοσης ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων επιτρέποντας την επικοινωνία εν κινήσει χωρίς περιορισμούς
και καλώδια και ανεξάρτητα από τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες μιας περιοχής.
Η δυνατότητα αυτή δημιουργείται από την εγκατάσταση ενός ασύρματου δικτύου κινητής τηλεφωνίας,
το οποίο αποτελείται από τους σταθμούς βάσης (κεραίες και μικροκυματικά κάτοπτρα), τα κινητά τηλέφωνα
και τα ψηφιακά τηλεφωνικά κέντρα. Το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας χρησιμοποιεί τους σταθμούς βάσης για
την παροχή τηλεπικοινωνιακής κάλυψης στους χώρους που βρισκόμαστε.
Κάθε φορά που κάνουμε μια κλήση από το κινητό μας τηλέφωνο, αυτό στέλνει και λαμβάνει ηλεκτρομαγνητικά
σήματα προς και από τον πλησιέστερο σταθμό βάσης. Ο σταθμός βάσης στη συνέχεια μεταβιβάζει την
πληροφορία, ενσύρματα ή ασύρματα, στα τηλεφωνικά κέντρα, με αποτέλεσμα να μπορούμε να
επικοινωνήσουμε με εκείνον που θέλουμε.
Η περιπέτεια της κινητής τηλεφωνίας ξεκίνησε αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις πρώτες
προσπάθειες των Σουηδών, Φιλανδών και Αμερικανών. 'Ομως, ως ληξιαρχική πράξη γέννησής της θεωρείται
η 3η Απριλίου 1973. 'Ηταν ένα μουντό ανοιξιάτικο πρωινό στη Νέα Υόρκη. O δόκτωρ Μάρτιν Κούπερ της
«Μοτορόλα» περπατώντας σε ένα δρόμο της αμερικάνικης μεγαλούπολης ήξερε ότι έγγραφε ιστορία.
Στα δυο του χέρια κρατούσε μια συσκευή που έμοιαζε με φορητό ασύρματο. Είχε ύψος 25 εκατοστά και
βάρος 900 γραμμάρια. 'Ηταν το πρώτο σύγχρονο κινητό τηλέφωνο με τον κωδικό MotοrοlaDynaTAC.
Σχημάτισε τον αριθμό του βασικού ανταγωνιστή του, Τζόελ ' Ενγκελ, που δούλευε για λογαριασμό της Βell Labs.
«Γειά σου Τζο, σου μιλάω από ένα αληθινό κινητό τηλέφωνο» του είπε.
Το έτος 1978, η Bell πήρε τη ρεβάνς όταν κατασκεύασε το πρώτο δοκιμαστικό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας,
που ήταν αναγκαίο για την εξέλιξη και την εμπορική εκμετάλλευση του κινητού.
Τα πρώτο αυτοματοποιημένο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας λειτούργησε στις αρχές της δεκαετίας του '80 τη
Σκανδιναβία. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 τα κινητά τηλέφωνα ήταν ογκώδη για να μεταφέρονται
στην τσέπη κι έτσι ήταν εγκατεστημένα κυρίως σε αυτοκίνητα. Το πρώτο κινητό που έλαβε άδεια έγκρισης
ήταν το μοντέλο της «Μοτορόλα» DynaTAC8000X. Υπήρξε η ναυαρχίδα των λεγόμενων κινητών πρώτης
γενιάς (1G).
Στην αρχή της δεκαετίας του '90 άρχισε η απογείωση των κινητών τηλεφώνων, με την ψηφιοποίηση δικτύων
(GSM) και συσκευών. Τα κινητά έγιναν μικρότερα (100-200 γραμμάρια), χωρούσαν στην παλάμη και
έμπαιναν έστω και με δυσκολία στην τσέπη του χρήστη τους. Περάσαμε έτσι στα κινητά της δεύτερης γενιάς
(2G), που παρείχαν και άλλες ευκολίες, όπως την αποστολή σύντομων γραπτών μηνυμάτων (SMS) και τη λήψη
φωτογραφιών.
Στις αρχές του 21oυ αιώνα ήλθαν τα κινητά τρίτης γενιάς (3G), με τις απεριόριστες δυνατότητες των
πολυμέσων. Σήμερα, η διείσδυση του κινητού τηλεφώνου στον πλανήτη ξεπερνά το 30%, με αλματώδη άνοδο
στις φτωχές χώρες του πλανήτη και κυρίως στην Αφρική. Η φιλανδική εταιρεία Nοkia, με μερίδιο αγοράς 36%,
κατέχει την πρώτη θέση στις πωλήσεις κινητών τηλεφώνων παγκοσμίως. Στην Ελλάδα η κινητή τηλεφωνία
έκανε την εμφάνισή της το 1992. Οι πρώτες άδειες δόθηκαν στην Ελλάδα στις εταιρίες Panafon (σήμερα
Vodafon) και Tele (κατόπιν Tim και σήμεραWind). Η ΤΙΜ ξεκίνησε την εμπορική της εκμετάλλευση στις 29
Ioυνίου 1993 και η Panafοn την 1η Ιουλίου του ίδιου χρόνου. Η Cosmote κινητή τηλεφωνία τον Ιανουάριο
του έτους 1998.
[12]
Tους πρώτους μήνες του 1993 τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούσαν μόνο στην Αττική και τα νησιά του
Σαρωνικού. To κόστος ήταν απαγορευτικό για τους πολλούς.
Οι συσκευές στοίχιζαν από 700-1400 ευρώ, το τέλος ενεργοποίησης 85 ευρώ και τo μηvιαίο τέλος 40 ευρώ.
Ετσι τις πρώτες ημέρες του Iουλίου 1993 μόνο 1.000 ήταν οι συνδρομητές της κινητής τηλεφωνίας.
Οι εκτιμήσεις των «ειδικών» έκαναν λόγο για 200.000 συνδρομητές μέσα σε μια δεκαετία. Απέτυχαν
παταγωδώς στις προβλέψεις τους. Δεκατρία χρόνια μετά δηλαδή το Δεκέμβριο του 2006 λειτουργούσαν
στη χώρα μας 13.551.000 συσκευές που καλύπτουν τo 120,5 % του ελληνικού πληθυσμού, γεγονός που
κατατάσσει τηv Ελλάδα στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε αναλογία πληθυσμού και κινητών τηλεφώνων.
Όπως διαφαίνεται από τα παραπάνω χωρίς καμία αμφιβολία το κινητό τηλέφωνο αποτελεί πλέον στην εποχή
μας το σημαντικότερο και χρησιμότερο εργαλείο στην καθημερινή ζωή του κάθε έλληνα, οποιουδήποτε
φύλλου, οποιασδήποτε ηλικίας στην οποία περιλαμβάνεται δυστυχώς και η παιδική και εφηβική ηλικία ,
οποιασδήποτε κοινωνικής θέσης, και οποιασδήποτε οικονομικής κατάστασης. Το κινητό τηλέφωνο άγνωστο
πριν από δύο δεκαετίες είναι σήμερα είδος πρώτης ανάγκης. Κανείς δεν μπορεί να θυμηθεί πώς ήταν η ζωή
του πριν από αυτό ούτε να φανταστεί πώς θα ήταν η ζωή του χωρίς αυτό. Η καθημερινότητά μας
διευκολύνθηκε. Οι κοινωνικές σχέσεις απλοποιήθηκαν αφού με ένα μήνυμα στέλνουμε ευχές,, πληροφορίες,
τραγούδια ακόμη και φωτογραφίες. Η επαγγελματική μας ζωή βελτιώθηκε αφού μπορούμε να
επικοινωνήσουμε με τους συναδέρφους μας,, τους συνεργάτες μας, τους πελάτες μας οπουδήποτε και αν
βρισκόμαστε, να συνδεόμαστε με το διαδίκτυο, να αποθηκεύουμε πληροφορίες και γενικά να
χρησιμοποιούμε το τηλέφωνο ως ένα κινητό γραφείο. Ο χρόνος διεκπεραίωσης διάφορων χρονοβόρων
εργασιών ελαχιστοποιήθηκε. Εργασίες για τις οποίες θα έπρεπε να μετακινηθούμε ή να ψάξουμε για σταθερό
τηλέφωνο κοινού για να εξυπηρετηθούμε, τις ολοκληρώνουμε με ένα τηλέφωνο. Οι εμπορικές συναλλαγές
έχουν δευκολυνθεί εξαιρετικά. Και το σπουδαιότερο με το σύστημα της περιαγωγής (roaming)
οι επιχειρηματίες μπορούν να είναι σε διαρκή επικοινωνία με την έδρα τους σε οποιοδήποτε μέρος του
κόσμου κι αν βρίσκονται. Εκτός από τα παραπάνω βέβαια είναι αυταπόδεικτο ότι τα κινητά μπορούν να
σώσουν ζωές σε έκτακτες περιστάσεις και σε στιγμές κινδύνου. Στο μεταξύ το κόστος επικοινωνίας έχει γενικά
μειωθεί ενώ η ταχύτητα μετάδοσης των πληροφοριών έχει αυξηθεί. Ένα πολύ σημαντικό σημείο σχετικό με
την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών είναι ότι έχουν καταργηθεί προγενέστερες μορφές επικοινωνίας όπως το
τηλεγράφημα και το τέλεφαξ, έχει επίσης μειωθεί η αλληλογραφία. Βέβαια στην εξέλιξη της κινητής
τηλεφωνίας και στην υιοθέτησή της από το ευρύ κοινό συνετέλεσε πολύ και η προβολή του κινητού
τηλεφώνου και η διαφήμισή του μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης που στην εποχή μας είναι πολύ
εξελιγμένα.
[13]
Τηλεόραση
Η τηλεόραση είναι ένα σύστημα τηλεπικοινωνίας που χρησιμεύει στη μετάδοση και λήψη κινούμενων
εικόνων και ήχου εξ αποστάσεως. Aποτελεί το κυριότερο και δημοφιλέστερο Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας
και η χρήση της είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο.
Ο όρος καλύπτει ολόκληρο το φάσμα των τεχνικών χαρακτηριστικών και των δραστηριοτήτων που αφορούν
τα τηλεοπτικά προγράμματα, καθώς και τη μετάδοσή τους.
Συνήθως, λέγοντας "τηλεόραση" εννοούμε τη συσκευή, δηλαδή τον δέκτη, ο οποίος λαμβάνει το
(τηλεοπτικό) σήμα που εκπέμπουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί σε συγκεκριμένες συχνότητες (ή αλλιώς κανάλια)
με την οθόνη που απεικονίζει το αποτέλεσμα της εκπομπής (μετατροπή του σήματος σε εικόνα και ήχο).
Ο τηλεοπτικός δέκτης λαμβάνει το τηλεοπτικό σήμα είτε ασύρματα είτε ενσύρματα. Η ασύρματη λήψη
γίνεται με δύο τρόπους: Ο ένας τρόπος είναι η λήψη με κεραία στραμμένη σε κάποιο επίγειο σταθμό
εκπομπής (που βρίσκεται στην κορυφή κάποιου βουνού). Ο δεύτερος τρόπος είναι η λήψη από δορυφόρο
μέσω δορυφορικής κεραίας (πιάτο) και ειδικού δέκτη. Στην ενσύρματη λήψη έχουμε την καλωδιακή
τηλεόραση και τη λήψη μέσω δικτύου (IPTV). Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη της ευρυζωνικής δικτύωσης
(καθώς και οι νέες τεχνικές συμπίεσης τηλεοπτικού σήματος) κατέστησε ικανή τη μετάδοση τηλεοπτικού
προγράμματος μέσω Διαδικτύου. Πρόσφατα έχει ξεκινήσει και η μετάδοση τηλεοπτικού σήματος μέσω
δικτύου κινητής τηλεφωνίας (Mobile TV).
[14]
Αρχικά, το τηλεοπτικό σήμα ήταν ασπρόμαυρο. Αργότερα επιχειρήθηκε η μετάδοση έγχρωμου σήματος.
Τέθηκε ως απαραίτητη προϋπόθεση η συμβατότητα μεταξύ ασπρόμαυρων και έγχρωμων εκπομπών. Ο
έγχρωμος τηλεοπτικός δέκτης θα έπρεπε να λειτουργεί τόσο με έγχρωμες όσο και με ασπρόμαυρες
εκπομπές σημάτων. Επίσης, ο ασπρόμαυρος δέκτης θα έπρεπε να μπορεί να λάβει ένα έγχρωμο σήμα (το
οποίο, φυσικά, θα προέβαλλε ασπρόμαυρο).
Αναπτύχθηκαν τα παρακάτω αναλογικά πρότυπα έγχρωμης εικόνας:
•PL (Phase Alternating Line): Γερμανικής προέλευσης με πρώτη εκπομπή το 1967
•SECAM (Sequentiel Couleur a memoire): Γαλλικής προέλευσης με πρώτη εκπομπή το 1956, και
•NTSC (National Television System Committee): Αμερικανικής προέλευσης με πρώτη εκπομπή το 1953
Τα πρότυπα PAL και NTSC μοιάζουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Το πρότυπο PAL αποτελεί μια βελτίωση του
NTSC. Το σύστημα PAL PLUS προτάθηκε ως αντικαταστάτης του PAL.
Η κυριότερη καινοτομία του είναι η εκπομπή σημάτων ευρείας εικόνας (wide screen), π.χ. με λόγο 16:9.
Το σύστημα αυτό, αν και σημαντικά εξελιγμένο, θεωρείται ήδη ξεπερασμένο γιατί είναι αναλογικό.
Σε αυτά τα πρότυπα η έγχρωμη εικόνα αποτελείται από δύο σήματα: την ασπρόμαυρη εικόνα, η οποία
ονομάζεται σήμα φωτεινότητας (αγγλικός όρος: luminance) και συμβολίζεται ως Y, και το χρώμα, το οποίο
ονομάζεται σήμα χρωμικότητας (αγγλικός όρος: chrominance) και συμβολίζεται ως C.
Για την ψηφιακή τηλεόραση επίσης υπάρχουν διάφορες συλλογές προτύπων και μεμονωμένα πρότυπα:
DVB, ATSC, ISDB, DTMB,DMB.
Μέχρι πρότινως, το ελληνικό επίγειο σύστημα μετάδοσης ήταν αποκλειστικά αναλογικό.
[15]
Στην Ελλάδα, ενώ επίσημα η χώρα είναι καταχωρημένη διεθνώς ότι χρησιμοποιεί το σύστημα SECAM, όλοι
οι τηλεοπτικοί σταθμοί εκπέμπουν με το σύστημα PAL.
Επίσης υπάρχουν ψηφιακές πλατφόρμες δορυφορικής εκπομπής. Η ιδιωτική εταιρεία Multichoice Ελλάδος
παρέχει το πακέτο συνδρομητικής τηλεόρασης NOVA. Εκπέμπει δικά της κανάλια καθώς και τα αναλογικά
πανελλαδικής εμβέλειας (κρατικά και ιδιωτικά). Η Alpha Digital, μια δεύτερη απόπειρα ψηφιακής,
δορυφορικής συνδρομητικής τηλεόρασης κατέληξε σε αποτυχία. O OTE έχει μια δορυφορική, ψηφιακή
πλατφόρμα στο δορυφόρο Hellas Sat 2. Χρησιμοποιεί μια δορυφορική συχνότητα και εκπέμπει ελεύθερα
ελληνικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά κανάλια.
Μια οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει τον τερματισμό των αναλογικών επίγειων εκπομπών μέχρι το
2012. Από την 1η Ιανουαρίου 2013, οι επίγειες εκπομπές θα πρέπει να είναι μόνο ψηφιακές. Το σύστημα
μετάδοσης που έχει επιλεγεί είναι το DVB-T. Η κατανομής της ευθύνης για την μετάβαση, σε επίπεδο
σταθμών, γίνεται διακριτά μεταξύ των κρατικών και των ιδιωτικών, ενώ η υλοποίηση πραγματοποιείται με
την μεταξύ τους συνεργασία. Για τους κρατικούς σταθμούς την υλοποίηση έχει αναλάβει η ΕΡΤ. Η digea είναι
η εταιρεία που έχει συσταθεί κατόπιν συμφωνίας των ιδιωτικών σταθμών
πανελλαδικής εμβέλειας (ALPHA, ALTER,ΑΝΤΕΝΝΑ, Μακεδονία TV, MEGA, ΣΚΑΪ, Star Channel) και εκ μέρους
τους πραγματοποιεί την ψηφιακή μετάβαση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2012. Οι περιφερειακοί σταθμοί έχουν
συστήσει επίσης δικές τους εταιρείες.
Το σύστημα της καλωδιακής τηλεόρασης στην Ελλάδα λειτουργεί σε περιορισμένη κλίμακα.
Ραδιόφωνο
Πριν από χρόνια, το 1895, ο πατέρας του ραδιοφώνου Γουλιέλμος Μαρκόνι κατόρθωσε να μεταδώσει
ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων. Οι επιτυχίες του Μαρκόνι και άλλων ερευνητών όπως
του Ρέτζιναλντ Φέσεντεν (Reginald Fessenden) και του Λη ντε Φόρεστ (Lee de Forest) αποτελούν την απαρχή
της ανάπτυξης της ραδιοφωνίας.
Η ραδιοφωνία, η οποία συνίσταται στη μετάδοση ομιλιών, μουσικής και λόγου σε μεγάλες αποστάσεις
χωρίς τη μεσολάβηση αγωγών, αλλά με ηλεκτρομαγνητικά κύματα, και στη λήψη τους από ειδικούς δέκτες,
αποτελεί πρακτική εφαρμογή της εφεύρεσης των ηλεκτρονικών λυχνιών. Άρχισε να αναπτύσσεται τη
δεκαετία του 1910 στις ΗΠΑ.
[16]
Γύρω στα 1873 ο Μάξγουελ πρότεινε την θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού, σύμφωνα με την οποία ένα
ηλεκτρομαγνητικό κύμα μπορεί να μεταδοθεί χωρίς να μεσολαβεί κάποιο φυσικό μέσο. Το 1883 ο Χερτς
(Hertz) επαλήθευσε τη θεωρία του Μάξγουελ για τον ηλεκτρομαγνητισμό και ανακάλυψε τα ραδιοκύματα.
Γύρω στα 1897, ο Μαρκόνι επαληθεύει τα πειράματα του Χερτς και καταφέρνει να στείλει ασύρματο σήμα
σε απόσταση 3 km. Με τη συσκευή αυτή ο Ιταλός Μαρκόνι πηγαίνει στην Αγγλία - που ήταν η μεγαλύτερη
ναυτική δύναμη της εποχής - και ιδρύει την εταιρεία 'Marconi Wireless telegraph', η οποία προσφέρει
υπηρεσίες στη ναυσιπλοΐα. Τα ραδιοκύματά του δεν μετέδιδαν φωνή αλλά σήματα Μορς. Ήταν τα
Χριστούγεννα του 1906 στην Νέα Υόρκη όταν ο Φάσεντεν μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική
μέσω ραδιοκυμάτων. Αργότερα ήρθε ο ντε Φορέ για να εφεύρει την ηλεκτρονική λυχνία, η οποία ήταν η
μόνη "μορφή" ραδιοφώνου για τα επόμενα 50-60 χρόνια. Μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο το ραδιόφωνο
είναι ένα μέσο χρησιμοποιούμενο σε ερασιτεχνική βάση και δεν είναι καθόλου ανεπτυγμένο ούτε
διαδεδομένο.
Σταθμός στην ιστορία του ραδιοφώνου αποτελεί η έμπνευση ενός Αμερικανού, του Φρανκ Κόνραντ (Frank
Conrad), ο οποίος εργαζόταν ως μηχανικός και ερασιτεχνικά ασχολείτο με το ραδιόφωνο και τον αθλητισμό.
Ο Κόνραντ τυχαία "βγήκε στον αέρα" με το ραδιόφωνο για να μεταδώσει τα αποτελέσματα των αγώνων.
Απέκτησε φανατικό κοινό. Ήταν τότε που μεταδόθηκε και η πρώτη ραδιοφωνική διαφήμιση, ενός
καταστήματος στη γειτονιά του Κόνραντ. Την εκπομπή του Κόνραντ, που ουσιαστικά θεωρείται ο πατέρας
του ραδιοφώνου, πήρε η εταιρεία Westinghouse, την υποστήριξε τεχνικά και την επαύξησε.
Στις 20 Νοεμβρίου 1920 λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που λειτουργεί ακόμη
και σήμερα. Το 1926 εμφανίζεται στην αγορά ραδιοφωνικός δέκτης αρκετά εύχρηστος, ποιοτικός και
φθηνός. Από τότε το ραδιόφωνο κατακτά πολύ ευρύ κοινό. Στην πορεία εμφανίζεται και η σύσταση σχετικής
νομοθεσίας για την οργάνωση τόσο των σταθμών όσο και των συχνοτήτων εκπομπής. Η εδραίωση, όμως,
του ραδιοφώνου έρχεται μετά το 1930. Σε αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά
οργανωμένο δίκτυο σταθμών (κρατικών και ιδιωτικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Κατά τη
διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου το ραδιόφωνο και ο Τύπος γίνονται δύο μέσα ανταγωνιστικά μεταξύ
τους, γιατί το ραδιόφωνο αποκτά μεγάλο ειδησεογραφικό περιεχόμενο. Η λήξη του Μεγάλου Πολέμου
φέρνει το ραδιόφωνο στην αρχική του ιδιότητα και γίνεται ξανά ένα μέσο κυρίως ψυχαγωγικό. Στα τέλη της
δεκαετίας του '40 με αρχές της δεκαετίας του '50 το ραδιόφωνο αποκτά ένα νέο ανταγωνιστή, την
τηλεόραση η οποία έχει στα χέρια της ένα πολύ δυνατό όπλο έναντι του ραδιοφώνου, την εικόνα. Η
ακροαματικότητα του ραδιοφώνου πέφτει κατακόρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί
ψάχνουν λύσεις. Η λύση έρχεται το '50-'60 και την εμφάνιση της δημοφιλέστατης μουσικής Rock 'n Roll. Η
κρίση ξεπερνιέται και το ραδιόφωνο καθιερώνεται ως αποκλειστικά ψυχαγωγικό-μουσικό μέσο.
Τη δεκαετία του '60 αμφισβητείται στην Ευρώπη το κρατικό ραδιόφωνο, γιατί δεν μετέδιδε Ροκ μουσική και
απορρίπτεται από τη νεολαία της εποχής.
Εμφανίζεται η Πειρατική Ραδιοφωνία με πρωτοπόρο το Radio Caroline στην Αγγλία, το οποίο εκπέμπει από
ένα μικρό πλοίο έξω από τα χωρικά ύδατα της Αγγλίας και μεταδίδει μόνο Rock. Η ακροαματικότητά του
[17]
είναι τόσο υψηλή, που απειλεί το BBC. Ακολουθεί ευρεία διάδοση αυτού του τύπου ραδιοφωνίας σε όλη την
Ευρώπη.
Μετά από αυτό ακολουθεί η απορρύθμιση (Deregulation) της δεκαετίας του '70 και ουσιαστικά το
ραδιόφωνο εισέρχεται στην τελευταία φάση της ωριμότητάς του. Τις λυχνίες αντικαθιστούν τα μικρά
τρανζίστορ. Το ραδιόφωνο και το κασετόφωνο συνδυάζονται σε μια συσκευή. Η ράδιο-μετάδοση
εμφανίζεται την περίοδο 1921-1922 σχεδόν συγχρόνως σε όλα τα βιομηχανικά κράτη. Γεννιέται από τις
αλλαγές της τεχνολογίας των ραδιοεπικοινωνιών και από την ανάγκη των μεγάλων εταιρειών
ραδιοηλεκτρικού υλικού, που αύξησαν κατακόρυφα την παραγωγή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου, να
ανοιχτούν προς την ιδιωτική αγορά, ακόμη και αν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ομίλους, στις ΗΠΑ
κυρίως, αντιλαμβάνονται με καθυστέρηση την σημασία της ράδιο-μετάδοσης. Στις αρχές του 1920 η μη
επαγγελματική χρήση της ασύρματης επικοινωνίας περιορίζεται σε μερικούς ερασιτέχνες, που επικοινωνούν
μεταξύ τους στα στενά περιθώρια που τους επιτρέπουν οι στρατιωτικές αρχές, οι οποίες δεν δείχνουν να
ανησυχούν από την ανάπτυξη ενός μη ελεγχόμενου συστήματος διαπροσωπικής
επικοινωνίας, ενώ παράλληλα ενθουσιάζονται με την νέα τεχνική, καλλιεργώντας έτσι μια θετική εικόνα του
νέου μέσου. Λίγο πριν από τον πόλεμο, η ραδιοεπικοινωνία στρέφεται προς το μοντέλο της ράδιομετάδοσης. Πριν από το 1914 δημιουργούνται σε όλες τις χώρες πειραματικές ραδιοφωνικές εκπομπές. Στις
ΗΠΑ φοιτητές αρχίζουν να μεταδίδουν δελτία ειδήσεων και μουσικά προγράμματα. Στο Βέλγιο
αναμεταδίδουν μια συναυλία κλασικής μουσικής. Ο εφευρέτης Λι Ντε Φορέ, προσεγγίζοντας ένα
βιομηχανικό σχέδιο, το οποίο δεν θα καταφέρει όμως να φέρει σε πέρας μόνος του, οργανώνει το 1908 τη
μετάδοση μιας συναυλίας από τον Πύργο του Άιφελ και, το 1910, την αναμετάδοση μιας παράστασης με τον
Καρούζο από τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης. Αλλά ο Λι ντε Φορέ παραγκωνίζεται από τις μεγάλες
αμερικανικές βιομηχανικές εταιρείες, που δεν θέλουν να τον ανταμείψουν για τις ευρεσιτεχνίες του, με
αποτέλεσμα αυτοί οι πειραματισμοί να μην έχουν συνέχεια. Στη Γαλλία οι μόνες τακτικές εκπομπές είναι η
ενημέρωση για την ώρα, που από το 1910 μεταδίδεται δύο φορές την ημέρα από τον Πύργο του Άιφελ, τα
δελτία καιρού και το χρηματιστήριο. Όλες αυτές οι εκπομπές διακόπτονται, όμως, κατά τη διάρκεια του
πολέμου από τις στρατιωτικές αρχές.
Το συμβατικό ραδιόφωνο περιλαμβάνει δύο κατηγορίες τρόπου μετάδοσης τα AM (διαμόρφωση κατά
πλάτος) και τα FM (διαμόρφωση κατά συχνότητα). Στις συχνότητες αυτές χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα
μήκη κύματος ανάλογα με το σκοπό (π.χ. οι κοινοί ραδιοσταθμοί εκπέμπουν στις συχνότητες FM 88-108).
Άλλες συχνότητες χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς όπως π.χ. από την Αστυνομία και την
Πυροσβεστική Υπηρεσία. Εκτός από το συμβατικό ραδιόφωνο υπάρχει και το ραδιόφωνο του Διαδικτύου,
που εκπέμπει "stream audio" (δηλαδή επιφορτώνεται το αρχείο σε πραγματικό χρόνο, ο ήχος φορτώνεται
εκείνη την στιγμή που παίζει) και, τέλος, το Podcasting που εκπέμπει μαγνητοφωνημένα από ειδικούς
δέκτες, αποτελεί πρακτική εφαρμογή της εφεύρεσης των ηλεκτρονικών λυχνιών. Άρχισε να αναπτύσσεται τη
δεκαετία του 1910 στις ΗΠΑ.
[18]
To ραδιόφωνο είναι η συσκευή που λειτουργεί ως "ραδιοδέκτης - μετατροπέας" όπου λαμβάνοντας τις
ραδιοφωνικές εκπομπές των ραδιοφωνικών σταθμών τις μετατρέπει σε ήχο. Τα ραδιοφωνικά κύματα
εκπέμπονται από τον πομπό και φτάνουν στον δέκτη (δηλαδή το ραδιόφωνο). Τα κύματα αυτά
αποκωδικοποιούνται από τη συσκευή και μετατρέπονται σε ηλεκτρικό ρεύμα και στην συνέχεια σε ήχο, που
είναι και το τελικό αποτέλεσμα του ραδιοφώνου. Ραδιοφωνία, επίσης, θεωρείται και όλη η διαδικασία
εκπομπής και λήψης ραδιοκυμάτων.
Είδη Ραδιοφώνου:
• Το αναλογικό ή συμβατικό ραδιόφωνο... Εδώ ο τρόπος διαμόρφωσης του σήματος έχει ως αποτέλεσμα το
διαχωρισμό των συχνοτήτων για χρήση από τα AM και τα FM, ενώ ανάλογα με το σκοπό ορίζονται
συγκεκριμένες περιοχές συχνοτήτων (π.χ. τα εμπορικά ραδιόφωνα στην Ευρώπη και την Αμερική εκπέμπουν
στις συχνότητες FM 87.5-108). Άλλες περιοχές συχνοτήτων χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένους σκοπούς
όπως π.χ. από την Αστυνομία και την Πυροσβεστική.
• Το ραδιόφωνο με υπο-φέρον (subcarrier) αποτελεί εξειδικευμένη χρήση της τεχνολογίας των
ραδιοκυμάτων διαμόρφωσης κατά συχνότητα (FM), κυρίως στις ΗΠΑ, όπου με ειδικούς δέκτες είναι δυνατή
η λήψη περισσότερων του ενός σταθμών στην ίδια συχνότητα.
• Το ψηφιακό ραδιόφωνο αποτελεί νεότερο τεχνολογικά επίτευγμα, με διάφορες τεχνολογίες που
βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της δοκιμής ή της αρχικής εφαρμογής. Μεταξύ αυτών των τεχνολογιών, το
DAB, το οποίο λειτουργεί στην περιοχή πολύ υψηλών συχνοτήτων (VHF) και διαθέτει πολλών ειδών
πρόσθετες διαδραστικές υπηρεσίες είναι αρκετά διαδεδομένο στην Βρετανία και την Ιρλανδία,
αλλά αναπτύσσεται αργά λόγω του υψηλού κόστους των δεκτών. Παράλληλα υπάρχουν και άλλα πρότυπα,
όπως το DRM, ένα ανοιχτό πρότυπο για τη διαμόρφωση κατά πλάτος (ΑΜ) και τις μπάντες μεσαίων και
βραχέων.
• Το δορυφορικό ραδιόφωνο, το οποίο χρησιμοποιεί κανάλια στα πλαίσια του προτύπου της δορυφορικής
ψηφιακής τηλεόρασης DVB, ούτως ώστε να μεταδίδεται μόνον ήχος.
• Το Διαδικτυακό ραδιόφωνο (ραδιόφωνο του Διαδικτύου, που εκπέμπει αρχεία ροής (δηλαδή
επιφορτώνεται το αρχείο σε πραγματικό χρόνο, ο ήχος φορτώνεται εκείνη την στιγμή που παίζει) και
περιλαμβάνει και το Podcasting, που είναι η εμπορική ονομασία της μεταφόρτωσης ηχογραφημένων
εκπομπών.
Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι
πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με
ιδιωτική πρωτοβουλία από το ράδιο-ηλεκτρολόγο Χρίστο Τσιγγιρίδη το 1926 και 20 ολόκληρα χρόνια
[19]
λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπές. Ο πρώτος όμως εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός
ιδρύθηκε και λειτούργησε στην περιοχή των Αθηνών, αφού στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από
τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄, ενώ το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) που ανέλαβε την
ευθύνη λειτουργίας του σταθμού. Αμέσως μετά την απελευθέρωση άρχισαν να ιδρύονται κι άλλοι σταθμοί
σε διάφορες πόλεις της χώρας που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του Ε.Ι.Ρ., καθώς και πολλοί στρατιωτικοί
σταθμοί, υπό τη δικαιοδοσία των ενόπλων δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ). Από τα τέλη της δεκαετίας του '70, αρχικά η
μπάντα των μεσαίων και στη συνέχεια η ζώνη των FM κατακλύζεται από εκατοντάδες ερασιτέχνες (οι
επονομαζόμενοι και "πειρατές"), που εκπέμπουν πολυποίκιλα προγράμματα, αμφισβητώντας ανοιχτά το
ραδιοφωνικό μονοπώλιο της κρατικής ραδιοφωνίας. Ραδιοσταθμό κατασκεύασαν, επίσης, οι φοιτητές του
ΕΜΠ κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κατά της Χούντας το 1973.
Στα πλαίσια τη γενικής εκσυγχρονιστικής προσπάθειας και προσαρμογής των δομών στις προδιαγραφές της
Ευρωπαϊκής Κοινότητας, την τελευταία εικοσαετία μόλις, εκσυγχρονίστηκε και ο θεσμός της ραδιοφωνίας.
Με το νόμο 1730/1987 ιδρύθηκε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση,
που λειτουργεί με τη μορφή ανώνυμης εταιρίας με έδρα την Αθήνα. Με την Υπουργική απόφαση
14631/Ζ2/2691/29.5.87 καθορίστηκαν οι προϋποθέσεις και οι όροι ίδρυσης ραδιοσταθμών τοπικής ισχύος,
από Δήμους και κοινότητες. Τέλος με το προεδρικό διάταγμα 25/1988
έχουμε την "απελευθέρωση" της ιδιωτικής ραδιοφωνίας, καθώς τέθηκαν οι όροι ίδρυσης τοπικών
ραδιοφωνικών σταθμών και από φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Σήμερα η κατανομή των ραδιοφωνικών
συχνοτήτων γίνεται από το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (ΕΣΡ).
Διαδίκτυο
[20]
Το Διαδίκτυο (αγγλ. Internet) είναι παγκόσμιο σύστημα διασυνδεδεμένων δικτύων υπολογιστών, οι οποίοι
χρησιμοποιούν καθιερωμένη ομάδα πρωτοκόλλων, η οποία συχνά αποκαλείται "TCP/IP"
(αν και αυτή δεν χρησιμοποιείται από όλες τις υπηρεσίες του Διαδικτύου) για να εξυπηρετεί εκατομμύρια
χρηστών καθημερινά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οι διασυνδεδεμένοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ανά τον κόσμο, οι οποίοι βρίσκονται σε ένα κοινό δίκτυο
επικοινωνίας, ανταλλάσσουν μηνύματα (πακέτα) με τη χρήση διαφόρων πρωτοκόλλων (τυποποιημένοι
κανόνες επικοινωνίας), τα οποία υλοποιούνται σε επίπεδο υλικού και λογισμικού. Το κοινό αυτό δίκτυο
καλείται Διαδίκτυο.
Με την εμφάνιση οποιουδήποτε νέου μέσου, ο τομέας της επικοινωνίας αναμφισβήτητα επηρεάζεται.
Η επίδραση αυτή πηγάζει κυρίως από την τεχνολογία του νέου μέσου. Σε τι επίπεδο μπορεί η τεχνολογία
του διαδικτύου να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν και πληροφορούνται μαζικά οι άνθρωποι;
Υπάρχουν διαφορετικές και αντικρουόμενες προσεγγίσεις πάνω στο θέμα.
Σύμφωνα με την προσέγγιση της "ιντερνετοφιλίας" (ένα μείγμα κλασικής "πλουραλιστικής" προσέγγισης και
τεχνολογικού "ντετερμινισμού"), το Διαδίκτυο, αλλά και η ψηφιακή τεχνολογία γενικότερα, έχουν την
ικανότητα να δημιουργούν "εικονικούς χώρους", "εικονικές κοινότητες", όπου παύουν να υφίστανται οι
κοινωνικές και πολιτιστικές διαχωριστικές γραμμές που υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο και που τα
παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας αδυνατούν να ξεπεράσουν εύκολα. Η επικοινωνία μέσω του διαδικτύου
καθίσταται άμεση και αμφίδρομη.
Δίνεται η δυνατότητα σε κάθε χρήστη ηλεκτρονικού υπολογιστή συνδεδεμένου στο Διαδίκτυο, να
πληροφορηθεί αλλά και να πληροφορήσει ανταλλάσσοντας απόψεις μέσω ενός πιο συμμετοχικοί και
λιγότερο ελεγχομένου διαύλου επικοινωνίας. Οι χρήστες αποκτούν ολοένα και περισσότερο την ιδιότητα
του παγκοσμίου πολίτη.
Υπάρχει έντονη τάση, ήδη από την αρχή της εμφάνισής του διαδικτύου, να θεωρείται ένα άκρως
δημοκρατικό μέσο μαζικής επικοινωνίας, το οποίο από-διαμεσολαβεί την επικοινωνία και καθιστά
ισχυρότερο τον μέσο άνθρωπο, καθώς δίνει στον τελευταίο τη δυνατότητα πρόσβασης σε μεγάλο όγκο
πληροφοριών συγκεντρωμένων σε ένα "χώρο" και την δυνατότητα της προσωπικής επιλογής των
πληροφοριών αυτών.
Συνεπώς, η βασική θέση της προσέγγισης αυτής είναι ότι το Διαδίκτυο θα εκδημοκρατίσει την κοινωνία με
το να βελτιώσει την επικοινωνία καταργώντας την ανάγκη για διαμεσολάβηση.
Οι πρώτες απόπειρες για την δημιουργία ενός διαδικτύου ξεκίνησαν στις ΗΠΑ κατά την διάρκεια του ψυχρού
πολέμου. Η Ρωσία είχε ήδη στείλει στο διάστημα τον δορυφόρο Σπούτνικ 1 κάνοντας τους Αμερικανούς να
φοβούνται όλο και περισσότερο για την ασφάλεια της χώρας τους. Θέλοντας λοιπόν να προστατευτούν από
μια πιθανή πυρηνική επίθεση των Ρώσων δημιούργησαν την υπηρεσία προηγμένων αμυντικών ερευνών
ARPA (Advanced Research Project Agency) γνωστή ως DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency)
στις μέρες μας.
Αποστολή της συγκεκριμένης υπηρεσίας ήταν να βοηθήσει τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ να
αναπτυχθούν τεχνολογικά και να δημιουργηθεί ένα δίκτυο επικοινωνίας το οποίο θα μπορούσε να επιβιώσει
σε μια ενδεχόμενη πυρηνική επίθεση.
[21]
Το αρχικό θεωρητικό υπόβαθρο δόθηκε από τον Τζ. Λικλάιντερ (J.C.R. Licklider) που ανέφερε σε
συγγράμματά του το "γαλαξιακό δίκτυο". Η θεωρία αυτή υποστήριζε την ύπαρξη ενός δικτύου υπολογιστών
που θα ήταν συνδεδεμένοι μεταξύ τους και θα μπορούσαν να ανταλλάσσουν γρήγορα πληροφορίες και
προγράμματα. Το επόμενο θέμα που προέκυπτε ήταν ότι το δίκτυο αυτό θα έπρεπε να ήταν αποκεντρωμένο
έτσι ώστε ακόμα κι αν κάποιος κόμβος του δεχόταν επίθεση να υπήρχε δίοδος επικοινωνίας για τους
υπόλοιπους υπολογιστές. Τη λύση σε αυτό έδωσε ο Πολ Μπάραν (Paul Baran) με τον σχεδιασμό ενός
κατανεμημένου δικτύου επικοινωνίας που χρησιμοποιούσε την ψηφιακή τεχνολογία. Πολύ σημαντικό ρόλο
έπαιξε και η θεωρία ανταλλαγής πακέτων του Λέοναρντ Κλάινροκ (Leonard Kleinrock), που υποστήριζε ότι
πακέτα πληροφοριών που θα περιείχαν την προέλευση και τον προορισμό τους μπορούσαν να σταλούν από
έναν υπολογιστή σε έναν άλλο.
Στηριζόμενο λοιπόν σε αυτές τις τρεις θεωρίες δημιουργήθηκε το πρώτο είδος διαδικτύου, γνωστό ως
ARPANET. Εγκαταστάθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1969 με 4 κόμβους μέσω των οποίων
συνδέονται 4 μίνι υπολογιστές (mini cοmputers 12k): τουπανεπιστημίου της Καλιφόρνια στην Σάντα
Μπάρμπαρα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, το SRI στο Στάνφορντ και το
πανεπιστήμιο της Γιούτα. Η ταχύτητα του δικτύου έφθανε τα 50 kbps και έτσι επιτεύχθηκε η πρώτη dial up
σύνδεση μέσω γραμμών τηλεφώνου. Μέχρι το 1972 οι συνδεδεμένοι στο ARPANET υπολογιστές έχουν
φτάσει τους 23, οπότε και εφαρμόζεται για πρώτη φορά το σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου(e-mail).
Παράλληλα δημιουργήθηκαν και άλλα δίκτυα, τα οποία χρησιμοποιούσαν διαφορετικά πρωτόκολλα(όπως
το χ.25 και το UUCP) τα οποία συνδέονταν με το ARPANET. Το πρωτόκολλο που χρησιμοποιούσε το ARPANEΤ
ήταν το NCP (Network Control Protocol), το οποίο, όμως, είχε το μειονέκτημα ότι λειτουργούσε μόνο με
συγκεκριμένους τύπους υπολογιστών. Έτσι, δημιουργήθηκε η ανάγκη στις αρχές του 1970 για ένα
πρωτόκολλο που θα ένωνε όλα τα δίκτυα που είχαν δημιουργηθεί μέχρι τότε. Το 1974 λοιπόν, δημοσιεύεται
η μελέτη των Βιντ Σερφ (Vint Cerf) και Μπομπ Κάαν Bob Kahn) από την οποία προέκυψε το πρωτόκολλο TCP
(Transmission Control Protocol) που αργότερα το 1978 έγινε TCP/IP, προσετέθη δηλαδή το Internet Protocol
(IP), ώσπου το 1983 έγινε το μοναδικό πρωτόκολλο που ακολουθούσε το ARPANET.
Το 1984 υλοποιείται το πρώτο DNS (Domain Name System) σύστημα στο οποίο καταγράφονται 1000
κεντρικοί κόμβοι και οι υπολογιστές του διαδικτύου πλέον αναγνωρίζονται από διευθύνσεις
κωδικοποιημένων αριθμών.
Ένα ακόμα σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη του Διαδικτύου έκανε το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (National
Science Foundation, NSF) των ΗΠΑ, το οποίο δημιούργησε την πρώτη διαδικτυακή πανεπιστημιακή
ραχοκοκαλιά (backbone), το NSFNet, το 1986. Ακολούθησε η ενσωμάτωση άλλων σημαντικών δικτύων, όπως
το Usenet, το Fidοnet και το Bitnet.
[22]
Ο όρος Διαδίκτυο/Ίντερνετ ξεκίνησε να χρησιμοποιείται ευρέως την εποχή που συνδέθηκε το ARPANEΤ με το
ΝSFNet και Internet σήμαινε οποιοδήποτε δίκτυο χρησιμοποιούσε TCP/IP. Η μεγάλη άνθιση του Διαδικτύου
όμως, ξεκίνησε με την εφαρμογή της υπηρεσίας του Παγκόσμιου Ιστού από τον Τιμ Μπέρνερς-Λι στο
ερευνητικό ίδρυμα CERN το 1989, ο οποίος είναι στην ουσία, η "πλατφόρμα", η οποία κάνει εύκολη την
πρόσβαση στο Ίντερνετ, ακόμα και στη μορφή που είναι γνωστό σήμερα.
[23]
Λειτουργίες ΜΜΕ – 4η εξουσία - Επιρροή κοινής γνώμης
Χειραγώγηση - Παραπληροφόρηση - Προπαγάνδα
Ομάδα εργασίας
Ευαγγελάκος Κων/νος
Παπανικόλαου Νίκη
Τραντά Μαρία
Τσέινε Χαρά
Τσιτσιλιάνος Γιώργος
[24]
Μ.Μ.Ε (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης)
Τέταρτη Εξουσία
•
•
•
Ο όρος Τέταρτη Εξουσία αναφέρεται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ).
Αρχικά αναφερόταν στον Τύπο, καθώς ήταν το μόνο μέσο, αλλά στη συνέχεια με την ανάπτυξη και των
υπολοίπων (π.χ. ραδιόφωνο, τηλεόραση, Internet), χαρακτηρίζει τα ΜΜΕ γενικότερα. Ο τίτλος της Τέταρτης
Εξουσίας δίνεται με βάση τις τρεις (προηγούμενες) εξουσίες :
νομοθετική
εκτελεστική
Δικαστική
και με τη λογική ότι όλες τους υπάρχουν για τον ίδιο σκοπό, την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος.
Φιλελεύθερη Θεώρηση
Σύμφωνα με τη φιλελεύθερη προσέγγιση απ' την οποία προέρχεται και η έννοια της Τέταρτης Εξουσίας, τα
ΜΜΕ ύστερα από την απελευθέρωση και ανεξαρτητοποίησή τους από το κράτος, συνέβαλαν στην
εκδημοκράτισή του. Αυτό αιτιολογείται με κάποιες από τις λειτουργίες που πραγματοποιούν:
•
•
•
Δρουν ελεγκτικά απέναντι στο κράτος και παρακολουθούν την άσκηση των τριών εξουσιών, αποκαλύπτοντας
τυχόν καταχρήσεις και εξασφαλίζοντας τη διαφάνεια, επιτελούν δηλαδή το ρόλο "φύλακα".
Παρέχουν ενημέρωση σχετικά με δημόσια ζητήματα σε ολοένα και περισσότερες ομάδες διευρύνοντας έτσι
το πολιτικό έθνος. Καθώς αυξάνεται λοιπόν το μέγεθός του αυξάνεται και η δύναμη, δηλαδή ενισχύεται η
δημοκρατικότητά του.
Μεταφέρουν τη φωνή του λαού, ενοποιώντας όλες τις διαφορετικές απόψεις που έρχονται από τη κοινωνία
και αξίζει να ακουστούν μέσα από το κοινό πρίσμα στο οποίο αυτές συγκλίνουν. Μεταδίδουν δηλαδή τη
δημόσια ομοφωνία όπως προκύπτει μέσα από τον κοινωνικό διάλογο.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ειδικά από τα δυο τελευταία σημεία, ότι λειτουργούν ως επικοινωνιακός δίαυλος
μεταξύ των κυβερνώντων και του λαού αλλά και ανάμεσα στις ετερόκλητες ομάδες του τελευταίου. Έτσι,
υποστηρίζεται ότι τα ΜΜΕ ενισχύουν το λαό: απ' τη μια ασκώντας κριτική στην πολιτική εξουσία και
ελέγχοντάς την εξονυχιστικά κι απ' την άλλη μεταφέροντας το λαϊκό παλμό κι αντιπροσωπεύοντας την κοινή
γνώμη στην κυβέρνηση. Αυτή η μετατόπιση εξουσίας από το κράτος προς το λαό με τη μεσολάβηση των
ΜΜΕ, δίνει στα τελευταία τον τίτλο της Τέταρτης Εξουσίας. Τέταρτη Εξουσία, με την έννοια ότι ενσαρκώνουν
τη "φωνή του λαού στους διαδρόμους της εξουσίας".
Παράδειγμα της λειτουργίας των ΜΜΕ σύμφωνα με τη συγκεκριμένη θεώρηση είναι η αποκάλυψη του
σκανδάλου Γουοτεργκέϊτ όπως φαίνεται και μέσα από την ταινία "Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου" αλλά
και η αποκάλυψη της φυλάκισης αθώων ανθρώπων οι οποίοι καταδικάστηκαν για συμμετοχή στον IRA και
βόμβες κατά τη περίοδο διακυβέρνησης της Θάτσερ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέσα από τα παραπάνω
παραδείγματα υπογραμμίζεται η σημασία και εξιδανικεύεται η αποστολή της δημοσιογραφίας.
[25]
Ριζοσπαστική Θεώρηση
Η ριζοσπαστική θεώρηση αντιτίθεται στην φιλελεύθερη θεώρηση και αυτό γιατί οι εκπρόσωποί της και οι
εκπρόσωποι της πολιτικής οικονομίας των μέσων αρνούνται τη λειτουργία των ΜΜΕ ως Τέταρτης Εξουσίας.
Θεωρούν ότι τα μέσα ποτέ δεν κατάφεραν να απελευθερωθούν απ´τη δομή της εξουσίας και να
ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως αλλά ούτε και να γίνουν η φωνή της κοινωνίας.
•
•
•
Τα ΜΜΕ δεν είναι ουδέτερα εφόσον είναι μεγάλες επιχειρήσεις ή εξαρτώνται από επιχειρήσεις, υπόκεινται
σε κάποιο ιδιοκτησιακό καθεστώς και μάλιστα πολλές φορές ολιγοπωλιακό, ακόμη και μονοπωλιακό. Αυτό
εξ' ορισμού, τα κάνει φορείς ιδιωτικών (κυρίως) συμφερόντων και αλλοιώνει το ρόλο του "φύλακα" αφού
είναι μέρος αυτού που πρέπει να ελέγχουν.(π.χ. η General Electric, η Toshiba και η Fiat είναι μερικές από τις
επιχειρήσεις που έχουν εξαγοράσει ΜΜΕ)
Τα ΜΜΕ, οι ιδιοκτήτες τους και οι δημοσιογράφοι που εργάζονται σε αυτά είναι μέρος του κατεστημένου.
Δεν μπορούμε να ξεχνάμε τις πολιτικές τους δεσμεύσεις, τη δύναμη που τους ασκείται από ηγετικές ομάδες,
τη σχέση που επιδιώκουν να έχουν με την κυβέρνηση και τη νομοθεσία στην οποία υπόκεινται. Όλα αυτά
περιορίζουν την ανεξάρτητη δημοσιογραφία στα όρια του επιτρεπτού και του δυνατού έτσι όπως
καθορίζεται από το καπιταλιστικό σύστημα.
Η λογοκρισία μπορεί να μην πραγματοποιείται πια από το κράτος αλλά είναι εξίσου σκληρή. Αυτή τη φορά
έρχεται από το σύστημα της ελεύθερης αγοράς και είναι με τη μορφή της εξάρτησης από τη διαφήμιση, του
υψηλού κόστους εισαγωγής στην αγορά των περισσότερων ΜΜΕ, της συνεχούς αύξησης των ολιγοπωλίων.
Έτσι δεν ακούγονται όλες οι φωνές ίσα, αλλά αυτές που διαθέτουν το κεφάλαιο.
Αυτά είναι κάποια απ' τα σημεία της κριτικής από τη ριζοσπαστική θεώρηση που δείχνουν ότι τα ΜΜΕ μάλλον
χειραγωγούν και παράγουν την πραγματικότητα, παρά λειτουργούν ως καθρέφτης της. Έτσι, μάλλον δεν υπάρχει
Τέταρτη Εξουσία, η δύναμη του λαού μέσω των μέσων όπως υποστηρίζει η φιλελεύθερη θεώρηση, αλλά φανερώνεται
η δύναμη των μέσων, σύμφωνα με την οικονομική και πολιτιστική ελίτ που είναι στην εξουσία, πάνω στο λαό.
Η εφημερίδα El Mercurio, η οποία κάλυψε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στη Χιλή αλλά και υποστήριξε
ένθερμα τη δικτατορία του Πινοσέτ, είναι ένα παράδειγμα των όσων υποστηρίζει η ριζοσπαστική
προσέγγιση. Ακόμη η περίπτωση του Ιταλού πρωθυπουργού Μπερλουσκόνι εγείρει ανησυχίες στη σχέση της
ιδιοκτησίας των μέσων με την πολιτική εξουσία και την ανεξαρτησία του λόγου.
[26]
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Μ.Μ.Ε
Μερικές από τις σημαντικότερες λειτουργίες των Μ.Μ.Ε. είναι:
α) Η πληροφόρηση – ενημέρωση: Τα Μ.Μ.Ε. ενημερώνουν το κοινό για ό,τι συμβαίνει στην τοπική ή την
παγκόσμια κοινότητα. Τον ρόλο αυτό, βέβαια, σήμερα επιτελεί κυρίως η τηλεόραση, ο τύπος και όλο και
περισσότερο το διαδίκτυο.
β) Η ψυχαγωγία - διασκέδαση: Tα Μ.Μ.Ε. συμβάλλουν στην ψυχαγωγία και τη διασκέδαση. Σε τι διαφέρει
όμως η ψυχαγωγία από τη διασκέδαση; Η ψυχαγωγία (ετυμ. αγωγή ψυχής) βοηθά στην καλλιέργεια και την
ενίσχυση αξιών. Διαφέρει από τη διασκέδαση που αποσκοπεί απλώς στη δημιουργία ευχάριστης διάθεσης,
αναψυχής κτλ. Έτσι, για παράδειγμα η ανάγνωση ενός έργου κλασικής λογοτεχνίας προσφέρει κατά τεκμήριο
στον αναγνώστη τόσο διασκέδαση όσο και ψυχαγωγία, ενώ η ανάγνωση ενός
περιοδικού ποικίλης ύλης του προσφέρει κατά κύριο λόγο διασκέδαση.
γ) Η εκπαίδευση – επιμόρφωση: Τα Μ.Μ.Ε. έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα. Μεταδίδουν γνώσεις,
διευρύνουν τους ορίζοντες του κοινού, το βοηθούν να αποκτήσει κριτική ικανότητα, να διασταυρώσει την
αξιοπιστία των πληροφοριών που δέχεται κ.ά.
δ) Η πολιτική κοινωνικοποίηση: Τα Μ.Μ.Ε. αποτελούν σήμερα τον κύριο μηχανισμό, μέσω του οποίου
μεταφέρονται στο κοινό πληροφορίες για τα πολιτικά πράγματα. Κατά συνέπεια, καθορίζουν σε μεγάλο
βαθμό τις πολιτικές επιλογές και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. Το κοινό επηρεάζεται από τα Μ.Μ.Ε.
περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν. Για παράδειγμα η τηλεόραση παίζει μεγαλύτερο ρόλο στην ενημέρωση
των πολιτών για τις πολιτικές εξελίξεις από τη συμμετοχή τους σε πολιτικές συναντήσεις, συγκεντρώσεις κτλ.
ε) Ο έλεγχος της πολιτικής εξουσίας. Τα Μ.Μ.Ε. ασκούν μεγάλη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης,
αποτελούν επομένως παράγοντα που δεν μπορούν να αγνοούν οι κυβερνήσεις.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που τα Μ.Μ.Ε. αποκαλούνται «τέταρτη εξουσία»: αξιολογούν, κρίνουν, ελέγχουν
την άσκηση των άλλων παραδοσιακών εξουσιών (λειτουργιών) του κράτους, της νομοθετικής, της
εκτελεστικής και της δικαστικής.
Η δύναμη των ΜΜΕ
[27]
Η επίδραση των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της «κοινής γνώμης» έγινε πολύ γρήγορα γνωστή σ' αυτούς που
την είχαν ανάγκη.
Στη διάρκεια του περασμένου αιώνα τα «μεγάλα παιχνίδια» παιζόντουσαν με εργαλεία, κυρίως, τις
εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας και το ραδιόφωνο.
Όταν μπήκε στη ζωή μας η τηλεόραση, το κέντρο βάρους του ενδιαφέροντος μετατοπίστηκε. Μερικοί πίστεψαν
ότι ο τύπος έφτασε στο τέλος του. Η συνέχεια τους διέψευσε. Ο τύπος συνέχισε την πορεία του, αλλά υπέστη
κι αυτός την μεταβολή του. Σήμερα, οι εφημερίδες που παρέχουν γενική ενημέρωση, προσδοκούν να αυξήσουν
τις πωλήσεις τους με παροχές σε είδος!
Δεν είναι ανέκδοτο, είναι, δυστυχώς, πραγματικό γεγονός το να ακούς στο περίπτερο τον επίδοξο
αναγνώστη (;) να ζητά την εφημερίδα του ρωτώντας: «ποια έχει το CD με την Ντέμυ Μουρ;».
Η εισβολή της τηλεόρασης αποτέλεσε μιαν επανάσταση. Τώρα, η διείσδυση της πληροφόρησης έγινε πολύ
πιο εύκολη, πιο άμεση, πιο αποτελεσματική. Η πληροφορία, με τη μορφή εικόνας, φτάνει στον αποδέκτη
της όπου κι αν βρίσκεται. Τον βρίσκει μέσα στο σπίτι του, καθισμένο στον καναπέ ή μισοξαπλωμένο στο
κρεβάτι του. Φτάνει στον εγκέφαλό του, είτε ξέρει γράμματα, είτε όχι. Η αφομοίωση του μηνύματος
διευκολύνεται αφάνταστα. Ο συνδυασμός εικόνας και ήχου έχει αποδειχτεί ότι αποτελεί τον καλύτερο
συνδυασμό για την εμπέδωση της πληροφορίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, χρησιμοποιείται ευρύτατα
και για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Μόνο που εδώ οι σκοποί απέχουν πάρα πολύ από το να χαρακτηριστούν
εκπαιδευτικοί.
Η υψηλή αποτελεσματικότητα στη διαμόρφωση της Κοινής Γνώμης αποτέλεσε την κύρια αιτία για υψηλού
κόστους επενδύσεις στον συγκεκριμένο χώρο. Σε χρόνο ρεκόρ αναπτύχθηκαν μεγάλα δίκτυα, με δεκάδες
χιλιάδες πομπούς και αναμεταδότες, με εκατομμύρια εργαζόμενους στις κάθε μορφής θέσεις εργασίας
που δημιούργησαν οι ανάγκες παραγωγής προγραμμάτων και λειτουργίας των καναλιών. Η χρηματοδότησή
τους εξασφαλίστηκε και συνεχίζει να εξασφαλίζεται από αυτούς που θέλουν να πουλήσουν ή να ελέγξουν.
Άλλωστε, οι δύο έννοιες είναι κατ' ουσίαν απόλυτα δεμένες μεταξύ τους. Η πώληση, είτε αφορά σε υλικό
προϊόν, είτε σε άυλο, σε ιδέα, απαιτεί τον έλεγχο των «καταναλωτών-αποδεκτών» του προϊόντος.
ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ
Ας να αναφερθούμε στον Noam Chomsky, ο οποίος είναι ένας από τους μεγαλύτερους γλωσσολόγους και έχει
δημοσιεύσει μια σειρά από τρόπους με τους οποίους η κοινή γνώμη μπορεί εύκολα να διαμορφωθεί, να
αλλοιωθεί και να παραπλανηθεί από τα ΜΜΕ. Οι παρακάτω τρόποι χειραγώγησης αποδίδονται σε αυτόν αν
και ο ίδιος ποτέ δεν το παραδέχτηκε.
[28]
1. Η τεχνική της διασκέδασης
Πρωταρχικό στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου, η τεχνική της διασκέδασης συνίσταται στη στροφή της προσοχής
του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και από τις μεταλλαγές που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές και
οικονομικές ελίτ, με ένα αδιάκοπο καταιγισμό διασκεδαστικών και ασήμαντων λεπτομερειών.
Η τεχνική της διασκέδασης είναι επίσης απαραίτητη για να αποτραπεί το κοινό από το να ενδιαφερθεί για
ουσιαστικές πληροφορίες στους τομείς της επιστήμης, της οικονομίας, της Ψυχολογίας, της Νευροβιολογίας και
της Κυβερνητικής. "Κρατήστε αποπροσανατολισμένη την προσοχή του κοινού, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά
προβλήματα, αιχμαλωτισμένη σε θέματα χωρίς καμιά πραγματική σημασία.
Κρατήστε το κοινό απασχολημένο, απασχολημένο, απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται· να επιστρέφει
κανονικά στη φάρμα με τα άλλα ζώα". Απόσπασμα από το "Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους".
2 . Η τεχνική της δημιουργίας προβλημάτων, και στη συνέχεια παροχής των λύσεων
Αυτή η τεχνική ονομάζεται επίσης "πρόβλημα - αντίδραση - λύση". Πρώτα δημιουργείται ένα πρόβλημα, μια
"έκτακτη κατάσταση" για την οποία μπορείτε να προβλέψετε ότι θα προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του
κοινού, ώστε το ίδιο να ζητήσει εκείνα τα μέτρα, που εύχεστε να το κάνετε να αποδεχτεί.
Για παράδειγμα: αφήστε να κλιμακωθεί η αστική βία, ή οργανώστε αιματηρές συμπλοκές, ώστε το κοινό να
ζητήσει τη λήψη μέτρων ασφαλείας που θα περιορίζουν τις ελευθερίες του.
Ή, ακόμη: δημιουργήστε μια οικονομική κρίση για να κάνετε το κοινό να δεχτεί ως αναγκαίο κακό τον
περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποδόμηση των δημοσίων υπηρεσιών.
3. Η τεχνική της υποβάθμισης
Για να κάνει κάποιος αποδεκτό ένα απαράδεκτο μέτρο, αρκεί να το εφαρμόσει σταδιακά κατά "φθίνουσα
κλίμακα" για μια διάρκεια 10 ετών. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν ριζικά νέες κοινωνικο-οικονομικές
συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός) στις δεκαετίες του 1980 και 1990.
Μαζική ανεργία, αβεβαιότητα, "ευελιξία", μετακινήσεις, μισθοί που δεν διασφαλίζουν πια ένα αξιοπρεπές
εισόδημα· τόσες αλλαγές, που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση, αν είχαν εφαρμοστεί αιφνιδίως και βίαια.
4. Η στρατηγική της αναβολής (Σαλαμοποιήση)
Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσετε ως "οδυνηρή αλλά
αναγκαία", αποσπώντας την συναίνεση του κοινού στο παρόν, για την εφαρμογή της στο μέλλον. Είναι πάντοτε
πιο εύκολο να αποδεχτεί κάποιος αντί μιας άμεσης θυσίας μια μελλοντική. Πρώτα απ’όλα, επειδή η
προσπάθεια δεν πρέπει να καταβληθεί άμεσα.
Στη συνέχεια, επειδή το κοινό έχει πάντα την τάση να ελπίζει αφελώς ,ότι «όλα θα πάνε καλύτερα αύριο» και
[29]
ότι μπορεί, εντέλει, να αποφύγει τη θυσία που του ζήτησαν. Τέλος, μια τέτοια τεχνική αφήνει στο κοινό ένα
κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνηθίσει στην ιδέα της αλλαγής, και να την αποδεχτεί μοιρολατρικά, όταν
κριθεί ότι έφθασε το πλήρωμα του χρόνου για την τέλεσή της.
5. Η στρατηγική του να απευθύνεσαι στο κοινό σαν να είναι μωρά παιδιά
Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν έναν αφηγηματικό λόγο,
επιχειρήματα, πρόσωπα και έναν τόνο ιδιαιτέρως παιδικό, εξουθενωτικά παιδιάστικο, σαν να ήταν ο θεατής
ένα πολύ μικρό παιδί ή σαν να ήταν διανοητικώς ανάπηρος.
Όσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλεται να εξαπατηθεί ο θεατής, τόσο πιο παιδιάστικος τόνος υιοθετείται
από τον διαφημιστή.
Γιατί; "Αν ο διαφημιστής απευθυνθεί σε κάποιον σαν να ήταν παιδί δώδεκα ετών, τότε είναι πολύ πιθανόν να
εισπράξει, εξαιτίας του έμμεσου και υπαινικτικού τόνου, μιαν απάντηση ή μιαν αντίδραση τόσο απογυμνωμένη
από κριτική σκέψη, όσο η απάντηση ενός δωδεκάχρονου παιδιού". Απόσπασμα από το "Όπλα με σιγαστήρα για
ήσυχους πολέμους".
6. Η τεχνική του να απευθύνεστε στο συναίσθημα μάλλον παρά στη λογική
Η επίκληση στο συναίσθημα είναι μια κλασική τεχνική για να βραχυκυκλωθεί η ορθολογιστική ανάλυση,
επομένως η κριτική αντίληψη των ατόμων. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση του φάσματος των αισθημάτων
επιτρέπει να ανοίξετε τη θύρα του ασυνείδητου για να εμφυτεύσετε ιδέες, επιθυμίες, φόβους, παρορμήσεις ή
συμπεριφορές
7. Η τεχνική του να κρατάτε το κοινό σε άγνοια και ανοησία
Συνίσταται στο να κάνετε το κοινό να είναι ανίκανο να αντιληφθεί τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες που
χρησιμοποιείτε για την υποδούλωση του. "Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στις κατώτερες
κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι πιο φτωχή, ώστε η τάφρος της άγνοιας που χωρίζει τις κατώτερες τάξεις από
τις ανώτερες τάξεις να μη γίνεται αντιληπτή από τις κατώτερες". Απόσπασμα από το "Όπλα με σιγαστήρα για
ήσυχους πολέμους".
8. Η τεχνική του να ενθαρρύνεις το κοινό να αρέσκεται στη μετριότητα
Συνίσταται στο να παρακινείς το κοινό να βρίσκει "cool" ό,τι είναι ανόητο, φτηνιάρικο και ακαλλιέργητο.
9. Η τεχνική του να αντικαθιστάς την εξέγερση με την ενοχή
Συνίσταται στο να κάνεις ένα άτομο να πιστεύει ότι είναι το μόνο υπεύθυνο για την συμφορά του, εξαιτίας της
[30]
διανοητικής ανεπάρκειάς του, της ανεπάρκειας των ικανοτήτων του ή των προσπαθειών του.
Έτσι, αντί να εξεγείρεται εναντίον του οικονομικού συστήματος, απαξιώνει τον ίδιο τον εαυτό του και αυτοενοχοποιείται, κατάσταση που περιέχει τα σπέρματα της νευρικής κατάπτωσης, η οποία έχει μεταξύ άλλων και
το αποτέλεσμα της αποχής από οποιασδήποτε δράση. Και χωρίς τη δράση, γλιτώνετε την επανάσταση!
10. Η τεχνική του να γνωρίζεις τα άτομα καλύτερα από όσο γνωρίζουν τα ίδια τον εαυτό τους
Στη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών, οι κατακλυσμιαία πρόοδος της επιστήμης άνοιξε μια ολοένα και
πιο βαθιά τάφρο ανάμεσα στις γνώσει του ευρέως κοινού και στις γνώσεις που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι
ιθύνουσες ελίτ.
ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παίζουν σημαντικό ρόλο στις μέρες μας, γιατί μπορούν να επηρεάζουν εύκολα
την κοινή γνώμη και να την ενημερώνουν για όλες τις εξελίξεις σε διάφορους τομείς. Η σωστή ενημέρωση που
παρέχουν, αναπτύσσει την κριτική ικανότητα των ατόμων και τα βοηθούν να κατανοήσουν
σε βάθος τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα τις κοινωνίες, καθιστώντας τα ενεργά μέλη που
πασχίζουν όχι μόνο για το προσωπικό τους καλό αλλά για το συμφέρον όλων.
Δυστυχώς, τα Μ.Μ.Ε. κάποιες φορές γίνονται όργανα προβολής κάποιων συγκεκριμένων προσωπικών απόψεων
μετατρέποντας την πληροφόρηση σε παραπληροφόρηση, δηλαδή σε σκόπιμη διάδοση ψεύτικων ειδήσεων, με
στόχο την καθοδήγηση της κοινής γνώμης σε μια ορισμένη κατεύθυνση για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών
συμφερόντων.
Ορισµός παραπληροφόρησης:
Είναι η νοθευµένη, µη αληθινή πληροφόρηση του πολίτη, σε θέµατα κοινού ενδιαφέροντος.
∆εν πρόκειται για µια απλή αυθόρµητη ενέργεια επικοινωνίας µεταξύ ποµπού και δέκτη, αλλά για µια ειδικά
σχεδιασµένη µετάδοση µηνύµατος, µε σκοπό την παραποίηση της αλήθειας και την παραπλάνηση της κοινής
γνώµης.
[31]
Οι λόγοι για τους οποίους οι περισσότεροι δέκτες παρασύρονται από την παραπληροφόρηση είναι κυρίως
κοινωνικοί. Η αδιαφορία και η παθητικοποίηση του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος ζει σ’ έναν πολιτισμό
της ευκολίας, αποτελούν έναν κοινωνικό λόγο που οδηγεί στην παραπληροφόρηση, γιατί ο άνθρωπος δεν
νοιάζεται να ψάξει για να ‘βρει μια αντικειμενική πληροφόρηση αλλά δέχεται άκριτα ό,τι πληροφόρηση
του παρέχεται. Έτσι, δεν μπορεί να διακρίνει την πραγματική πληροφόρηση από την παραπληροφόρηση
και συχνά τις ταυτίζει.
Ακόμη, πρέπει να αναλογιστούμε ότι οι αυξημένες υποχρεώσεις του σύγχρονου ανθρώπου δεν του αφήνουν
τον απαραίτητο ελεύθερο χρόνο και διάθεση για ενασχόληση με τα κοινά, πόσο μάλλον τον αναγκαίο χρόνο
για να διαχωρίσει την πραγματική πληροφόρηση από την μη πραγματική. Είναι γεγονός ότι οι σύγχρονοι
ρυθμοί ζωής είναι πολύ απαιτητικοί με αποτέλεσμα το άτομο να ψάχνει να ‘βρει εύκολες και απλές λύσεις
για την ενημέρωσή του, διότι το μεγαλύτερο μέρος του μυαλού του χρησιμοποιείται για την κάλυψη των
καθημερινών υποχρεώσεών του.
Τέλος, η έλλειψη ολοκληρωμένης παιδείας αποτελεί έναν λόγο που τα άτομα παρασύρονται από την
παραπληροφόρηση, γιατί δεν μπορούν να αποτελέσουν κατάλληλους δέκτες των Μ.Μ.Ε. και μ’ αυτό τον τρόπο
υιοθετούν και δέχονται αβασάνιστα ό,τι τους παρέχεται ως πληροφόρηση. Συνεπώς, η παραπληροφόρηση
έχει αρκετές συνέπειες, που είναι επιβλαβείς, για το άτομο και την κοινωνία.
Αναλυτικά:
Αίτια παραπληροφόρησης (από Ποµπούς):
Εξυπηρέτηση κοµµατικών συµφερόντων - φιλοδοξίες πολιτικών και έλλειψη ανάλογου ήθους από µέρους
τους - στυγνός επαγγελµατισµός χωρίς συναίσθηση του λειτουργήµατος που επιτελούν.
Πολιτικός φανατισµός - κοµµατικός ρατσισµός - κοινωνικές προκαταλήψεις. Σε ολοκληρωτικά καθεστώτα,
αλλά και σε κατ` όνοµα δηµοκρατίες, η ίδια η εξουσία επιδιώκει ν` αποστρέψει το ενδιαφέρον του κοινού απ`
τα βασικά πολιτικοκοινωνικά θέµατα σε άλλες κατευθύνσεις, ώστε να µην αφυπνίζεται ο λαός.
Έτσι, πραγµατοποιείται απόκρυψη στοιχείων και παραπληροφόρηση.
Εµπορευµατοποίηση των ΜΜΕ - αναγωγή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις µε προτεραιότητα το υλικό
κέρδος και όχι την ποιότητα της πληροφόρησης. Ανώτεροι λόγοι ή λόγοι εθνικού- δηµόσιου συµφέροντος
«δικαιολογούν» την παραπληροφόρηση, προκειµένου ν` αποφευχθούν άλλες, περισσότερο αρνητικές
συνέπειες (π.χ. πρόκληση πανικού).
Κρίση αξιών - εποχή ηθικής ρευστότητας - έλλειψη ηθικών αναστολών.
Έλλειψη παιδείας, εσωτερικό κενό, ανασφάλειες, συµπλέγµατα, εγωκεντρικές τάσεις, επικράτηση ατοµικιστικού
πνεύµατος-κρίση σχέσεων-αστικοποιηµένες κοινωνίες - έλλειψη σεβασµού στο συνάνθρωπο.
[32]
Αίτια παραπληροφόρησης (από ∆έκτες):
Επικράτηση στείρας τεχνοκρατικής αντίληψης, θεοποίηση της τεχνολογίας. Στα πλαίσια της ηθικο –
πνευµατικής κρίσης που επέρχεται, παρατηρείται έλλειψη ενδιαφέροντος για πολύπλευρη
ενηµέρωση. Μην έχοντας συγκροτηµένη άποψη για τα τεκταινόµενα ο πολίτης, είναι πολύ ευκολότερο
να παραπληροφορηθεί. Στροφή στο χρήµα και την υπερκατανάλωση- αδιαφορία για τις πολιτικοκοινωνικές
εξελίξεις.
Συνθετότητα - πολυπλοκότητα σηµερινών κοινωνιών. Πολλοί και αλληλοσυγκρουόµενοι οι ρόλοι που
επιτελεί ο σύγχρονος άνθρωπος, πολλαπλά τα µηνύµατα που χρειάζεται ν` αφοµοιωθούν, γρήγοροι οι
ρυθµοί εκτύλιξης των γεγονότων - ραγδαίες οι αλλαγές, υπεραυξηµένες οι ανάγκες και οι απαιτήσεις.
Εποµένως, δεν υπάρχει ούτε ελεύθερος χρόνος αλλά ούτε διάθεση, στις περισσότερες περιπτώσεις, για
ενασχόληση του µέσου πολίτη µε τα κοινά. Είναι σαφώς ευκολότερο να διαστρεβλωθεί γι` αυτόν η
αλήθεια.
Απουσία µελέτης - παράδοση του ατόµου στην εντυπωσιακή και «εύπεπτη πληροφόρηση» που δεν απαιτεί
πνευµατική κόπωση, βαθύ προβληµατισµό και αναζήτηση της αλήθειας.
Στο πλαίσιο του σηµερινού βιοµηχανοποιηµένου τρόπου ζωής, ο άνθρωπος µετατρέπεται σε γρανάζι, της
µηχανής, εγκλωβίζεται στην ειδίκευση, συρρικνώνοντας τα υπόλοιπα ενδιαφέροντα του και η
παραπληροφόρηση είναι συχνό επακόλουθο αυτής του της µονοµέρειας.
Ιδεολογική σύγχυση της εποχής µας - κενό ιδεολογίας και απουσία νέων φιλοσοφικών συστηµάτων, νέων
κοινωνικοπολιτικών τάσεων κ.λπ. Όλα αυτά απευαισθητοποιούν το σύγχρονο πολίτη και γίνεται πιο
επιρρεπής στην παραπληροφόρηση, γιατί δεν έχει το απαιτούµενο ιδεολογικό υπόβαθρο.
Ζωτικά προβλήµατα που εξακολουθούν να υπάρχουν ακόµη και σήµερα, όπως η ανεργία, οι αδικίες,
οι ανισότητες σε συνδυασµό µε την επιτηδειότητα ορισµένων πολιτικών ηγετών, οι οποίοι διαπνεόµενοι
από ψηφοθηρικό πνεύµα τροφοδοτούν τους πολίτες-θύµατα αυτών των καταστάσεων µε φρούδες ελπίδες
ικανοποίησης των αιτηµάτων τους, παρασύρουν πολλούς στην παραπληροφόρηση. Χρησιµοποιούνται
συνήθως έντεχνοι - ύπουλοι µηχανισµοί (π.χ. ωραιοποίηση. πλύση εγκεφάλου κ.λπ.) οπότε είναι πιο εύκολο
να παρασυρθεί ο κόσµος.
[33]
Συνέπειες παραπληροφόρησης
-Οι παραπληροφορηµένοι πολίτες βλέπουν τα πράγµατα µονοδιάστατα και γίνονται θύµατα φανατισµού,
χειραγώγησης και αποπροσανατολισµού.
Στερούνται λοιπόν τη δυνατότητα να εµβαθύνουν στα πράγµατα και να διαµορφώσουν µια οργανωµένη
αντίληψη για τον κόσµο.
Περιορίζεται, η κριτική σκέψη και δεν είναι σε θέση να αµφιβάλλουν γόνιµα ή ν’ αµφισβητούν.
Οι πολίτες αυτοί ουσιαστικά δεν είναι σε θέση να ασκήσουν αποτελεσµατικό έλεγχο στους ηγέτες άρα
και να συνειδητοποιήσουν τις όποιες ατασθαλίες ή παραβιάσεις αυτών.
Την ίδια στιγµή, όταν η παραπληροφόρηση προέρχεται από φορείς της αντιπολίτευσης, τότε οι
παραπληροφορηµένοι πολίτες δεν είναι σε θέση να εκτιµήσουν το έργο των κυβερνώντων όσο σπουδαίο κι
αν είναι και συχνά τους παρεµποδίζουν ως προς την ολοκλήρωση του.
Στα δηµοκρατικά πολιτεύµατα οι πολίτες πρέπει να είναι έγκυρα και έγκαιρα πληροφορηµένοι, ώστε να
διεκδικούν τα δικαιώµατα τους εφόσον τα γνωρίζουν, να υλοποιούν τις υποχρεώσεις τους και να
συµµετέχουν αποτελεσµατικά στα κοινά.
Αντίθετα πολίτες παραπληροφορηµένοι είναι πολίτες- θύµατα του λαϊκισµού και της δηµαγωγίας, πολίτες
χωρίς ουσιαστική πολιτική γνώση, που µπορεί να γίνουν άθυρµα στα χέρια επιτήδειων πολιτικών που
προωθούν τον τυφλό κοµµατισµό σε βάρος τους.
Ακόµη και στη βία ή το έγκληµα µπορεί να καταλήξουν πολίτες λόγω της παραπληροφόρησης, γιατί καθώς
δεν έχουν σαφή αντίληψη των πραγµάτων, καταλήγουν συχνά σε ακρότητες.
Μπορεί να υποδουλωθούν ακόµη και σε ρατσιστικές αντιλήψεις, να γίνουν θύµατα του ρατσισµού και της
όποιας προπαγάνδας, να οδηγηθούν σε συγκρούσεις ακόµη και σε πολέµους, εφόσον δε γνωρίζουν την
αλήθεια και παρασύρονται.
Όταν σε µια κοινωνία ευδοκιµεί η παραπληροφόρηση, η κοινή γνώµη αποπροσανατολίζεται, η δηµοκρατία
ναρκοθετείται και περιορίζονται ο σεβασµός προς το συνάνθρωπο και η πνευµατική ελευθερία των πολιτών.
[34]
Τρόποι αντιµετώπισης
ΜΜΕ:
-Σκοπός τους πρέπει να είναι η απρόσκοπτη ενηµέρωση, ο σεβασµός στον πολίτη, η αντικειµενική
πληροφόρηση, χωρίς τάσεις υπερδιόγκωσης και εντυπωσιασµού.
Όταν οι λειτουργοί των ΜΜΕ προβούν σε αυτοανάλυση, τότε θα υλοποιηθεί ο στόχος τους και έτσι δε θα
αποτελούν πια την ίδια ιδεολογία, αλλά θα είναι ατραποί ιδεολογίας, βήµα πραγµατικής ελευθεροτυπίας, άρα
δε θα παραπληροφορούν. Χρειάζεται επίσης διάκριση είδησης -σχολίου, απαλλαγή από προκαταλήψεις και
φανατισµό, ήθος κι υπευθυνότητα απ’ τους δηµοσιογράφους και τήρηση από µέρους τους, του κώδικα
επαγγελµατικής δεοντολογίας.
Οικογένεια:
-Μετάγγιση αρχών και αξιών τέτοιων, ώστε οι νέοι να διαµορφώσουν έναν υγιή χαρακτήρα, που θα
αποτρέπει στο µέλλον κάθε φαινόµενο παραπληροφόρησης.
-Έλεγχος από τους γονείς των µηνυµάτων που δέχεται το παιδί και ουσιαστική συζήτηση, για την
αποκωδικοποίηση και επεξεργασία τους.
-Γενικότερα, αντιµετώπιση της κρίσης του οικογενειακού θεσµού µέσα από τη γόνιµη επικοινωνία.
Σχολείο:
-Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστηµα χρειάζεται αναδιάρθρωση µε προσανατολισµό ανθρωποκεντρικό.
Τη στείρα αποστήθιση και συσσώρευση γνώσεων πρέπει να διαδεχθεί η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας,
ώστε από µικρή ηλικία ο νέος να εθίζεται στον προβληµατισµό, ο οποίος συµβάλλει στην άµβλυνση της
παραπληροφόρησης. Η σχολική κοινότητα οφείλει να καλλιεργεί την κοινωνική συνείδηση έναντι του
ανταγωνισµού, που κατισχύει στις µέρες µας, µε αφετηρία το γόνιµο διάλογο διδασκόντων-διδασκοµένων.
[35]
Πολίτευµα - Κράτος:
-Μόνο σ’ ένα δηµοκρατικό πολίτευµα µπορεί να υπάρξουν ευσυνείδητοι πολίτες- επαγγελµατίες, που
θα διαπνέονται από υψηλές αρχές και θα βιώνουν το δηµοκρατικό τρόπο ζωής.
-Η πολιτεία ακλουθώντας τον κώδικα επαγγελµατικής δεοντολογίας και αποτελώντας υπερκοµµατικό όργανο
ελέγχου, είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσει τα κρούσµατα παραπληροφόρησης από τα ΜΜΕ.
-Επίσης, αναγκαία είναι η αναβάθµιση του βιοτικού επιπέδου του λαού, ώστε κάθε πολίτης να µπορεί
να προσεγγίσει πνευµατικά αγαθά µε τα οποία θα αντισταθεί σε κάθε µηχανισµό παραπληροφόρησης.
-Οι πολιτικοί, τέλος, οφείλουν να λειτουργούν ως αντιπρόσωποι του λαού και όχι ως φερέφωνα κοµµατικών
σχηµατισµών πρέπει να ασκούν το λειτούργηµα τους µε γνώµονα το κοινό καλό, γεγονός
που σηµαίνει περισσότερη αλήθεια και λιγότερο ψεύδος.
Πνευµατική ηγεσία:
-Οφείλουν να στηλιτεύουν φαινόµενα παραπληροφόρησης και να µην αποστασιοποιούνται. Κυρίως δεν
πρέπει να εξυπηρετούν συµφέροντα, είτε πρόκειται για επιστήµονες (διαφηµιστές, ιστορικοί,
κοινωνιολόγοι) είτε για καλλιτέχνες.
-Στόχος τους είναι να παρουσιάζουν το «βασιλιά γυµνό», χωρίς τάσεις ωραιοποίησης.
[36]
ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ
Ως το σύγχρονο και υπέρτατο όπλο στις μέρες μας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η προπαγάνδα η οποία
χρησιμοποιείται πλέον ευρέως, διαμορφώνοντας την κοινή γνώμη κατευθύνοντας την προς όποια πλευρά
θελήσει. Οι μέθοδοι της ποικίλλουν, και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές. Με
αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν οι προπαγανδιστές να μετατρέψουν το πλήθος σε άβουλη μάζα που θα
ικανοποιεί τα θέλω τους. Κάπως έτσι φτάσαμε να γίνουμε υπερκαταναλωτικοί και να αγνοούμε τις
πραγματικές αξίες της ζωής και της επιβίωσης μας ως ανθρώπινο είδος!
Ο όρος της «προπαγάνδας» σημαίνει «διάδοση ιδεών» δηλαδή διάδοση μηχανισμού σκέψεως με στόχο
κάποιο αποτέλεσμα (καλό ή κακό).
Μία ιδέα δια μέσου των μαζών μπορεί να μετατραπεί σε ολόκληρο κίνημα και έπειτα σε πραγματικότητα, και
αυτό προσπαθούν να περάσουν οι διάφοροι προπαγανδιστές για να επιτύχουν τους σκοπούς τους.
Καλλιεργούν μία αυταπάτη με σκοπό να πάρει «σάρκα και οστά» χρησιμοποιώντας το συναίσθημα.
Αφαιρούν την λογική από το άτομο ή τη μάζα και βάσει του συναισθήματος περνούν εσφαλμένες ιδέες στο
υποσυνείδητο, τις περισσότερες φορές χρησιμοποιούν γι αυτό το σκοπό σύμβολα τα οποία είναι απλά και
κατανοητά, έτσι όταν τα βλέπει η μάζα δίχως να σκεφτεί να τα συνδέει με μία συγκεκριμένη κατάσταση.
Τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται η «φαιά προπαγάνδα» έναντι της «λευκής» (αυτής που φαίνεται)
ή της «μαύρης» (της ψεύτικης).
Η «φαιά προπαγάνδα» είναι ανυπόγραφη, ανώνυμη και διεξάγεται με φήμες και διαδόσεις, γι αυτό και
ονομάζεται «προπαγάνδα του ψιθύρου».
Η τάση της διάδοσης να μεγαλοποιεί τα πράγματα χρησιμοποιήθηκε από τον Τζέκις Χαν, ο οποίος
χρησιμοποιούσε τον ψίθυρο για να μεγαλοποιήσει την εικόνα του στους αντιπάλους του, άφηναν έναν
αιχμάλωτο να δραπετεύσει με σκοπό να διαδώσει τις υπερβολές που άκουγε !!!
Ο Γκαίμπελς έκανε μελέτες σε αυτή την τεχνική, διέδιδε μία φήμη και μετά διαπίστωνε πόσο καιρό έκανε
να διαδοθεί σε ολόκληρη τη χώρα. Μάλιστα ο Χίμλερ είχε πει για τον Γκαίμπελς «Δώστε σ’ αυτόν τον
άνθρωπο ένα μικρόφωνο ή έναν καλό στυλογράφο και θα κάνει τους Εβραίους να αυτοκτονήσουν από
ενοχές».
Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα δρούσαν με αυτόν τον τρόπο για να γίνουν επιθυμητά στο κοινό και έπειτα
εύκολα να τους επιβληθούν με το ζόρι.
Βέβαια η προπαγάνδα είχε παρελθόν και πριν τον προηγούμενο αιώνα.
Στην αρχαία Ελλάδα οι δημαγωγείς προσπαθούσαν να περάσουν τις απόψεις τους δια μέσω της πειθούς,
όπως και στην αρχαία Ρώμη και στο Βυζάντιο κυριαρχούσε η θρησκευτική προπαγάνδα.
[37]
Στις μέρες μας η προπαγάνδα σημαίνει ολόκληρη επιστήμη.
Έχει πάρει τρομακτικές διαστάσεις μέσω της τηλεόρασης (κυρίως), του κινηματογράφου, της μουσικής, των
κινουμένων σχεδίων και παιχνιδιών, του Χόλυγουντ κτλ.
Πλέον η προπαγάνδα είναι παντού, σε κάθε σελίδα περιοδικού που διαβάζουμε και σε κάθε διαφήμιση που
προβάλλεται.
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εύκολα εξαλειφθεί οι ηθικές αξίες των ανθρώπων και έχει γίνει μία μεταστροφή
στον υλισμό και στην διαφθορά, παράλληλα η ιστορία έχει παρερμηνευτεί μέσα από ταινίες του Χόλυγουντ.
Το ίντερνετ ως το μέσο που χρησιμοποιείται περισσότερο πλέον, δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί αλλά είναι πολύ
εύκολο να «γεμίσει» με άχρηστες πληροφορίες έτσι ώστε να μπερδέψει το χρήστη για το ποιο είναι το σωστό
και ποιο το λάθος. Και μην ξεχνάμε ότι περιέχει τόσα δισεκατομμύρια πληροφορίες που είναι αδύνατον σε
όλη μας την ζωή να καταφέρουμε να διαβάσουμε έστω ένα ποσοστό από αυτές.
Με την «βοήθεια» της προπαγάνδας γίνονται πιστευτές από το κοινό οι ψευδείς ή οι ημι-ψευδείς
ειδήσεις……… !!!!
[38]
Μ.Μ.Ε. :
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ - ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
FACEBOOK - CYBERBULLYING
Ομάδα εργασίας
Γιαννακού Καλλιόπη
Δαπόντε Ναταλία
Κασαρά Αναστασία
Παπαγεωργίου Ανδρέας
[39]
ΜΜΕ : Θετικά και αρνητικά
Μέσα από την εξέλιξη της τεχνολογίας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τελειοποιήθηκαν . Είναι γνωστό πλέον
ότι περάσαμε σε μια νέα φάση της ζωής και της λειτουργίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα.
Παρόλο που οι προοπτικές είναι μεγάλες, εγκυμονούν τεράστιοι κίνδυνοι, αν δεν αντιμετωπιστούν και
ρυθμιστούν με σοβαρό και οργανωμένο τρόπο. Καθημερινά γίνεται προσπάθεια ώστε τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης να επιφέρουν όλο και περισσότερο θετικές επιδράσεις στην κοινωνία μας.
Φυσικά είναι απαραίτητες κάποιες βασικές προϋποθέσεις όπως για παράδειγμα να προσεγγίζονται με
σεβασμό προς το κοινό, με τιμιότητα και χωρίς ανήθικους υπαινιγμούς. Στη συνέχεια για τη σωστή λειτουργία
των μέσων μαζικής ενημέρωσης χρειάζεται να υπάρχει δημοκρατικό πολίτευμα. Αυτό θα οδηγήσει στην
ελευθερία έκφρασης και στην ελευθεροτυπία. Βέβαια απαιτείται και έλεγχος των παρεκτροπών τους από τις
αρχές της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Ακόμα πρέπει να υπάρχει υπευθυνότητα των λειτουργών του τύπου
ως προς τη σωστή μόρφωση, τη μετριοπάθεια, τη σύνεση, την ηθική συνείδηση, τη φιλαλήθεια, την ειλικρίνεια,
το θάρρος, την αντικειμενικότητα και τον σεβασμό προς το κοινό. Ωστόσο για την καλύτερη λειτουργία τους
απαιτείται η δυσπιστία του κοινού προς κάθε εντυπωσιακή είδηση, κριτικός έλεγχος και προσπάθεια για
διασταύρωση των πηγών ενημέρωσης και επαλήθευσης των πηγών. Λειτουργούν όμως εποικοδομητικά για την
προαγωγή του κοινωνικού συνόλου, μόνο όταν οι άνθρωπο που τα ελέγχουν συνειδητοποιούν την τεράστια
ευθύνη τους και μέσα από αυτά υπηρετούν την ελευθερία, τον ανθρωπισμό και τον πολιτισμό.
Έτσι, διερευνώντας το ζήτημα, θα παρατηρήσουμε πως οι θετικές επιδράσεις είναι πολλές,
οι εξής παρακάτω:
• Επεκτείνουν το πολιτικό κριτήριο του λαού, διαμορφώνοντας έτσι το πολιτικό
ήθος, καθώς ενημερώνουν
τους πολίτες για τους νόμους και γνωστοποιούν τις θέσεις των κομμάτων. Έχει την δυνατότητα να
συγχρονιστεί με τις κοινωνικές-πολιτικές συνθήκες.
• Ενισχύουν την εθνική συνείδηση και συνεισφέρουν στη διατήρηση των παραδόσεων.
• Διευκολύνουν τη λειτουργία του κράτους και ευνοούν την πολυφωνία και το διάλογο.
• Ασκούν δημόσιο έλεγχο. Συντελούν δηλαδή στην κατοχύρωση των ελευθεριών του λαού,
αποδοκιμάζοντας την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ενώ προβάλλουν τις προσπάθειες,
που γίνονται για την επίλυση αυτών των προβλημάτων.
• Αποκαλύπτουν αδικίες και εγκλήματα.
[40]
• Προβάλουν τα αγαθά και συντελούν στην κατανάλωση τους
• Δημοσιεύουν στατιστικές, προκηρύξεις διαγωνισμών
• Προωθούν τον τουρισμό, συμβάλλουν στο συντονισμό και στην αναζωογόνηση των οικονομικών
δραστηριοτήτων με αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη.
•
Εκτός από αυτά, ευαισθητοποιούν την κοινή γνώμη πάνω σε φλέγοντα σύγχρονα προβλήματα, όπως
είναι το πρόβλημα της ειρήνης, του αφοπλισμού, η μόλυνση του περιβάλλοντος και η εξαθλίωση των
φτωχών χωρών.
• Φέρνουν σε επαφή τους λαούς και έτσι το άτομο γνωρίζει τα ήθη, έθιμα και τον πολιτισμό των άλλων
λαών καθώς, δημιουργούνται φιλίες, συνεργασίες και κλίμα αλληλεγγύης.
• Προβάλλουν τις αρετές σπουδαίων προσωπικοτήτων.
• Συγκινούν τα ανθρωπιστικά αισθήματα των ανθρώπων, τους προτρέπουν σε έργα αγάπης και
ανθρωπισμού.
• Γίνονται πηγή πολύπλευρης γνώσης, πληροφοριών και νέων επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων
και δεδομένων, πράγμα που βοηθά τον άνθρωπο στην προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα.
Οι θετικές επιδράσεις των μέσων μαζικής ενημέρωσης ασκούνται, όταν γίνεται με σεβασμό προς το κοινό,
με τιμιότητα, χωρίς υπερβολές και ανήθικους υπαινιγμούς. Όπως όμως η σελήνη έχει μια φωτεινή και μια
σκοτεινή πλευρά, έτσι και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν πολλές σκοτεινές πτυχές. Πράγματι, όταν τα
μέσα μαζικής ενημέρωσης δεσμεύονται από πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες, καταλήγουμε στις παρακάτω:
Αρνητικές επιδράσεις:
•
Παρέχουν μονόπλευρη ενημέρωση.
•
Εξυπηρετούν την προπαγάνδα ορισμένων κοινωνικών τάξεων.
[41]
•
Υποβάλλουν ιδέες στο λαό και έτσι τον παρασύρουν σε πολλά λάθη.
•
Οδηγούνται στην σκανδαλοθηρία.
•
Χρησιμοποιώντας χυδαιολογίες διασαλεύουν την ηθική βάση της κοινωνίας.
•
Καλλιεργούν το φανατισμός και την εμπάθεια ανάμεσα στο λαό.
•
Υποδαυλίζουν τα λαϊκά πάθη.
•
Αναμοχλεύουν το παρελθόν και διχάζουν το λαό, με αποτέλεσμα τη χαλάρωση της εθνικής συνείδησης.
•
Διαβρώνουν την πολιτική συνείδηση των πολιτών.
•
Αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη, διαστρεβλώνοντας την αλήθεια.
•
Ωστόσο με την πληθώρα των διαφημίσεων καλλιεργούν τον καταναλωτισμό.
•
Τροφοδοτούν την ξενομανία.
•
Τυποποιούν τη ζωή με την προβολή διαφόρων τρόπων ομιλίας και γενικότερης συμπεριφοράς.
•
Αποξενώνουν τις οικογενειακές σχέσεις, στερώντας το διάλογο και την επικοινωνία των μελών της
οικογένειας, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζουν σοβαρά μερικές φορές την ομαλή λειτουργία της.
•
Αποχαυνώνουν και μετατρέπουν τους τηλεθεατές σε παθητικούς δέκτες.
•
Εκπέμπουν μια δόση ακτινοβολίας που είναι επικίνδυνη για την υγεία των ματιών του ανθρώπου.
•
Δείχνουν μερικές σειρές που διαταράσσουν τον ψυχικό κόσμο , λόγω σκηνών βίας κ.ά. που χρησιμοποιούν
για να κερδίσουν περισσότερα χρήματα.
•
Επίσης πολλές οι εκπομπές που προβάλλονται αποτελούν αρνητικά πρότυπα για τα παιδιά και τους νέους
που τις παρακολουθούν.
[42]
Facebook
Ο κίνδυνος παραμονεύει παντού και συνήθως σε ανύποπτες στιγμές! Ο μεγαλύτερος όμως, έγκειται στο
διαδίκτυο! Το Facebook συγκεκριμένα, παρόλο που αρχικά σκοπός δημιουργίας του ήταν η γνωριμία και
επαφή με άτομα από όλο τον κόσμο καθώς και η διασκέδαση, τον τελευταίο καιρό χρησιμοποιείται ως
μέσο απάτης και διαφόρων άλλων κακών. Αρχικά, κύρια θύματα εξαπάτησης είναι τα μικρά παιδιά
καθώς και αθώες, ανύποπτες κοπέλες. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη και ανικανότητα εξακρίβωσης
στοιχείων του συνομιλητή εφόσον υπάρχει η δυνατότητα να γίνεται οποιοσδήποτε χρήστης,
χρησιμοποιώντας ακόμα και «ψεύτικα» προσωπικά στοιχεία. Κάποιοι από αυτούς , κάνοντας κατάχρηση
της δυνατότητας αυτής, πλησιάζουν άλλα άτομα με δήθεν κίνητρο την γνωριμία (και στην συνέχεια την
άμεση επαφή) με αποτέλεσμα κάποια από τα άτομα-θύματα να βρίσκονται βιασμένα, ακόμα και σε
ακραίες περιπτώσεις, δολοφονημένα. Επιπλέον, παρέες εφήβων και νέων, διασκεδάζουν εξαπατώντας
άτομα που έχουν φίλους, μέσω «ψεύτικων» προφίλ που χουν δημιουργήσει.
Ένα επίσης σημαντικό μείον της χρήσης του Facebook είναι πως οι χρήστες αφιερώνουν αρκετές ώρες
μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή τους και έτσι δεν αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους αφού
δεν ενασχολούνται με κάτι δημιουργικό. Επίσης, εξαιτίας αυτού, έχει χαθεί η άμεση επαφή των ατόμων
μεταξύ τους, κρύβονται πίσω από μια οθόνη νιώθοντας έντονα τα συναισθήματα φόβου και απόρριψης!
Αυξάνεται με αυτό τον τρόπο όλο και περισσότερο η αποξένωση και η απομόνωση των ατόμων-χρηστών
στον ίδιο τους τον εαυτό. Παραμελούν έτσι την προσωπική τους ζωή και εν τέλει χάνουν τον εαυτό
τους, εφόσον γίνονται πιο εσωστρεφείς, ανασφαλείς.
Κύριο αρνητικό είναι πως κάθε χρήστης-φίλος στο Facebook έχει δυνατότητα πρόσβασης στις
φωτογραφίες των άλλων. Έχουν σημειωθεί πολλές περιπτώσεις που διάφορες φωτογραφίες
(αποκαλυπτικές και μη) χρησιμοποιούνται από άλλους ως υλικό πορνογραφίας ή απλά κοινωνικής
διαφθοράς!
Το Facebook επίσης, σε μεγάλο ή μικρό βαθμό, είναι εθιστικό. Μεγαλύτερα ποσοστά εθισμού σε αυτό
εντοπίζονται κυρίως σε νεαρές ηλικίες καθώς και σε διάφορους εργαζόμενους. Σερφάροντας με τις ώρες
είτε παίζοντας παιχνίδια, ιδιαίτερα εν ώρα μαθήματος ή εργασίας αντίστοιχα, έχει σημειωθεί πως
υπάρχει μειωμένη απόδοση και αποτελεσματικότητα!
Ένα ακόμα αρνητικό στοιχείο είναι πως αυξάνεται η περιέργεια των ανθρώπων καθώς ασχολούνται με τις
ώρες και μαθαίνουν οποιαδήποτε λεπτομέρεια σχετική με την προσωπική ζωή των άλλων χρηστών.
Κάποιοι μάλιστα έχουν «βυθιστεί» στον εικονικό κόσμο του Facebook, κάτι που τους καθησυχάζει και
τους δίνει την πεποίθηση πως το ίδιο συμβαίνει και στην πραγματική ζωή. Όμως τα πράγματα είναι
ακόμα πιο δύσκολα γι αυτούς όταν αποφασίζουν να έρθουν σε επαφή με την πραγματικότητα και τον
κοινωνικό περίγυρο.
[43]
Πλεονεκτήματα του facebook
Το Facebook έχει συμβάλλει θετικά στην ζωή του ανθρώπου! Τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί
ομάδες χρηστών μέσω του διαδικτύου με συγκεκριμένους στόχους! Κοινός στόχος όλων όμως είναι η
γνωριμία και η επαφή ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα, απόψεις καθώς και ιδέες. Άνθρωποι από όλο τον
κόσμο έρχονται σε επαφή με άλλους χρήστες, μαθαίνουν για την ζωή τους, γίνονται φίλοι(στο διαδίκτυο)
όμως μπορούν να αναπτυχθούν και φιλίες στην πραγματικότητα (εκτός διαδικτύου), εφόσον βρίσκουν
πολλά κοινά ενδιαφέροντα. Βρίσκουν παλιούς φίλους, γνωστούς από τα μαθητικά και φοιτητικά χρόνια.
Επιπλέον, το Facebook μπορεί να λειτουργήσει θετικά ακόμα και στην κινητοποίηση και ενεργή
συμμετοχή των πολιτών, οι οποίοι αρχικά έχουν ενταχθεί σε δικτυακές ομάδες για να υποστηρίξουν τα
μέλη-οργανωτές στον κάθε στόχο τους.
Οι χρήστες επίσης έχουν την δυνατότητα ενημέρωσης σχετικά με πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις
που λαμβάνουν χώρα σε διάφορα μέρη εντός η εκτός της περιοχής τους και μπορούν να παρευρεθούν!
Το Facebook έχει προσφέρει βοήθεια ακόμα και στις αρχές. Μέσω αυτού έχουν εξιχνιαστεί διάφορες
υποθέσεις, βρέθηκαν άνθρωποι που κρύβονταν από τις αρχές καθώς τα στοιχεία κάθε χρήστη είναι
εμφανή και προσβάσιμα σε αυτές. Αυτό στοχεύει στην ομαλή λειτουργία του διαδικτύου και την
αποφυγή δικτυακής βίας(εκβιασμός, εξαπάτηση κλπ.). Κάποια σώματα ασφαλείας έχουν δικαιώματα
παρακολούθησης ακόμα και στην προσωπική συνομιλία χρηστών μεταξύ τους για τυχόν παρανομίες από
διάφορους επιτήδειους.
Ένας επιπλέον λόγος που το Facebook έχει φανεί χρήσιμο είναι πώς γίνονται χρήστες ακόμα και πολιτικά
πρόσωπα προκειμένου να δημοσιεύσουν ιδέες και απόψεις και να τα «πασάρουν» στον κόσμο. Χρήστες
είναι επίσης καλλιτεχνικά πρόσωπα ,τα οποία αναζητούν περισσότερους θαυμαστές όπως και μέσα να
αναδείξουν τον τρόπο ζωής τους.
Ένα παραπάνω πλεονέκτημα είναι το γεγονός πως βοηθά τους ανθρώπους που δεν είναι ιδιαίτερα
κοινωνικοί. Μπορούν έτσι να αποβάλλουν το φόβο, τη ντροπή, το άγχος και να έχουν μεγαλύτερη
αυτοπεποίθηση στην γνωριμία τους με άλλους ανθρώπους, κυρίως διότι είναι απρόσωπο και η κατάσταση
είναι πιο « χαλαρή» αφού δεν υπάρχει άμεση επαφή. Βοηθά στην κοινωνικοποίηση τους, ανοίγονται
ευκολότερα και αναδεικνύουν στοιχεία του χαρακτήρα τους. Ωστόσο, δεν είναι τυχαίο
που οι περισσότεροι χρήστες είναι έφηβοι και νέοι. Το γεγονός αυτό στηρίζεται στο ότι βρίσκονται
στην φάση αυτή της ζωής τους που αναζητούν οποιονδήποτε εύκολο κατά προτίμηση τρόπο επικοινωνίας
και προσέγγισης άλλων ανθρώπων. Δημιουργούν τις πρώτες τους φιλίες, τα πρώτα
τους φλέρτ, καθώς επίσης είναι και ένας τρόπος ψυχαγωγίας.
Τέλος, το Facebook αποτελεί μέσο διασκέδασης και ψυχαγωγίας καθώς οι χρήστες ανταλλάσουν απόψεις
μεταξύ τους, μαθαίνουν για τις διάφορες κοινωνικές-πολιτιστικές εκδηλώσεις, βλέπουν φωτογραφίες που
έχουν δημοσιευτεί. Διαθέτει παιχνίδια που μπορούν να περνούν ευχάριστα και δημιουργικά το χρόνο
τους άτομα κάθε ηλικίας, κυρίως δωρεάν. Έχουν τους δικτυακούς τους φίλους, περνούν ώρες
[44]
διασκεδάζοντας και έτσι γίνονται πιο εύθυμοι και πολλές φορές ξεχνιούνται και από το άγχος της
καθημερινότητας.
Μειονεκτήματα του facebook
Το facebook, αν και αρκετά δυνατό, έχει και αρκετά µειονεκτήµατα. Το ιδιαίτερο που έχει, είναι
το πόσο έξυπνα το χρησιµοποιούµε.
Όσο λιγότερο έξυπνα το χειριζόµαστε, τόσο περισσότερα τα µειονεκτήµατα.
1) Facebook και χάσιµο χρόνου
Όπως και κάθε κοινότητα θέλει να σε κρατήσει µέσα της όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται,
έτσι και το facebook, έχει πολύ µεγάλη γκάµα από "άχρηστα" πράγµατα να ασχοληθείς, ακόµα
και από τα βασικά (χτίσιµο του προφίλ), τα οποία είναι πολύ "πιασάρικα" και πολύ χρονοβόρα.
Επίσης σου δίνει τις δηµόσιες σχέσεις στο πιάτο, όπου αναπτύσσεις φιλίες, συναισθήµατα,
παρακολουθείς τις ζωές των άλλων, κλπ που σου αναλώνουν χρόνο σε "ψεύτικα" - "φιαχτά"
δεδοµένα και στην πραγµατικότητα, αναλώνεις χρόνο σε "άγνωστα" άτοµα.
Έτσι, έµµεσα σε "ρουφάει" τον ελεύθερο χρόνο και όσο περισσότερους φίλους αποκτάς, τόσο
χειρότερα τα πράγµατα.
Αν παρατηρήσετε, ότι υπάρχει στο facebook, έχει σαν σκοπό να σε τραβήξει πολύ χρόνο να
ασχοληθείς µαζί του.
Συµπέρασµα: χάνουµε µεγάλο µέρος του ελεύθερου χρόνου µας σε µία ψευδαίσθηση, χάνοντας την
ουσία: να ζήσουµε αληθινά.
Να βγούµε έξω ξεκούραστοι, να κάνουµε χαβαλέ, να φλερτάρουµε, να βελτιωθούµε, να περάσουµε
καλά, να κερδίσουµε αληθινούς φίλους.
[45]
2) Facebook και εξάρτηση
Πολλοί λένε "σιγά µωρέ, για πλάκα το έχω 5-10 λεπτά την ηµέρα ασχολούµαι". Είναι όµως όντως
έτσι;
Σε κάποιες φάσεις ναι. Αν όµως το χρησιµοποιήσουν "πιο σωστά" και µάθουν διάφορα πραγµατάκια
ακόµα, τότε το σκηνικό αλλάζει, χωρίς να το καταλάβουν.
Κάνεις τόσο κόπο να χτίσεις ένα καλό προφίλ, να βρεις τόσους φίλους και να ξεκινήσεις πάρε-δώσε
µε αυτούς.
Εθίζεσαι και προσπαθείς να κάνεις ακόµα περισσότερα, να γίνεις πιο "ουάου".
Πολλοί το κάνουν κοµµάτι της ζωής τους και ζούνε µε αυτό. Επίσης φτάνουν σε σηµείο, να
προσπαθούν να κάνουν πράγµατα στη ζωή µόνο και µόνο για να αποθανατίσουν µια τέτοια στιγµή
σε µια φωτογραφία, µε µόνο σκοπό να την ανεβάσουν στο facebook (υπερβολικό παράδειγµα αλλά
µε µεγάλη δόση αλήθειας...)
Η εξάρτηση φτάνει σε βαθµό να θέλουν να δείξουν στους άλλους ότι "περνάνε καλά", χωρίς να τους
νοιάζει αν όντως πέρασαν καλά.
Φυσικά κανείς δεν πρόκειται να παραδεχτεί τέτοιο πράγµα. Λίγο πολύ όµως, όλοι το έχουµε µέσα
µας...
[46]
3) Facebook και προσωπικά δεδομένα
Προβάλλουμε διάφορα πράγματα και φωτογραφίες για τον εαυτό μας που φαντάζουν ακίνδυνα.
Στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου έτσι!
Για να μην το αναλύσω περαιτέρω, θα σας φέρω 2 παραδείγματα και θα καταλάβετε:
α) Ψάχνετε να βρείτε μια δουλειά και είστε υποψήφιος για μια δουλειά σε πολυεθνική, με γραβάτες και
κοστούμια.
Μπορεί να ακολουθείτε μία γραμμή στην προσωπική σας ζωή, που δεν ταιριάζει με τη θέση.
Είστε όμως ικανός για τη θέση, και η προσωπική σας ζωή, ξέρετε ότι δεν πρόκειται να επηρεάσει την
επαγγελματική σας.
Όμως αυτό δεν το γνωρίζει ο μελλοντικός σας εργοδότης, που θα σας βρει στο facebook...
β) Ψήνεται το πράγμα για να δημιουργήσετε μια σχέση. Όμως το άτομο που "ψήνετε", μπορεί να βρει
υλικό σας στο facebook και να παρεξηγήσει διάφορα πράγματα... ο νοών νοείτω.
Σε γενικές γραμμές...
Πιστεύω πως το facebook έκανε τόσο μεγάλη επιτυχία και χτύπησε χρυσή φλέβα, γιατί πέτυχε διάνα
αυτά που ο κόσμος θα ήθελε...
Τι θέλει ο κόσμος (και ας μην το παραδεχόμαστε);
1) αυταπάτη ότι έχει ένα σωρό καλούς φίλους (όσο καλύτερη η αυταπάτη, τόσο πιο θετική η
ψυχολογία μας)
2) να μπορεί να δείχνεται ότι είναι ο σούπερ cool τύπος
3) παρόλη την "αποτυχημένη" εξωτερική του εμφάνιση, να παρουσιάζεται σαν μοντέλο
4) να μπορεί να επικοινωνήσει με άλλα top μοντέλα, με δυνατό του όπλο, την εμφάνιση και το
προφίλ του, που τα έκανε όπως θα ήθελε να ήταν στην πραγματικότητα
5) να μπορεί να "σκαλίσει" προσωπικά δεδομένα άλλων ατόμων
6) να πάρει "τροφή" για κουτσομπολιό
Σε γενικές γραμμές, το facebook δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό. Σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος που το
χρησιμοποιούμε.
Το δυσάρεστο είναι ότι μας απομακρύνει ακόμα περισσότερο από την πραγματική ζωή και μας απομονώνει,
χειρότερα και πιο ύπουλα από την τηλεόραση.
[47]
Αυτό μεγαλώνει αλυσιδωτά κοινωνικά προβλήματα και στην ουσία υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής μας.
Απομονώνει τους ανθρώπους, "σπάει" τις κοινωνικές ομάδες και καταλύει την ανάγκη συμβίωσης του ατόμου με
άλλα άτομα.
Αυτό δεν συμβαίνει φυσικά σε όλους. Ίσως σε μια μικρή μερίδα. Όμως αυτή η μικρή μερίδα επηρεάζει και τη ζωή
των υπολοίπων, που δεν έχουν μπει ΑΚΟΜΑ στο τρυπάκι ....
Τι είναι ο παραδοσιακός εκφοβισμός (Bullying);
Ο εκφοβισμός είναι μία επιθετική συμπεριφορά με πρόθεση να βλάψει ένας πιο δυνατός κάποιον πιο
αδύναμο, μπορεί να περιλαμβάνει σωματική αλλά και ψυχολογική βία για παράδειγμα: «αν είσαι φίλος
με αυτόν κανείς από εμάς δεν θα σου ξαναμιλήσει». Η πιο συνήθης μορφή εκφοβισμού τόσο για αγόρια
όσο και για κορίτσια είναι η λεκτική, με τη χρήση υποκοριστικών ή με παρατσούκλια που σχετίζονται με
την εμφάνιση ή τον τρόπο που μιλάει κάποιος.
Οι συνέπειες του εκφοβισμού κατά πρόσωπο φαίνεται να είναι τα υψηλά επίπεδα κατάθλιψης, άγχους
και ψυχοσωματικών συμπτωμάτων στα θύματα καθώς και το γεγονός ότι οι μαθητές που έχουν
εκφοβιστεί γίνονται λιγότερο αποτελεσματικοί κοινωνικά και έχουν περισσότερες δυσκολίες στις
διαπροσωπικές σχέσεις όπως επίσης χαμηλότερες ακαδημαϊκές ικανότητες και απουσιάζουν
περισσότερο από το σχολείο.
Πώς εκδηλώνεται:
Περιστατικά παρενόχλησης μεταξύ παιδιών και εφήβων μπορούν να συμβούν με πολύ διαφορετικές
μορφές. Δεν εκδηλώνεται μόνο μέσω καυγάδων και επιθετικότητας, αλλά και μέσω διαφορετικών τύπων
εκφοβισμού που αφήνουν το θύμα εκτεθειμένο. Αυτοί μπορεί να είναι:
-
Λεκτικοί εκφοβισμοί (προσβολές, βρισιές, διάδοση φημών…)
Ψυχολογικοί εκφοβισμοί (απειλές με σκοπό την πρόκληση φόβου στο θύμα, την απόσπαση
χρημάτων και άλλων αντικειμένων ή απλά τον εξαναγκασμό του θύματος να κάνει πράγματα που
θέλει)
Κοινωνική απομόνωση, είτε με την αποτροπή της συμμετοχής του ατόμου σε ορισμένες
δραστηριότητες είτε με αγνόηση της παρουσίας του. [48]
δεν
- Σωματική επιθετικότητα (καυγάδες και ξύλο) καταστροφή προσωπικών αντικειμένων και μικροκλοπές
Τι είναι ο Εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου (Cyber bullying);
ullying);
Ο εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου είναι οποιαδήποτε πράξη εκφοβισμού, επιθετικότητας,
παρενόχλησης, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που θεσπίζεται και πραγματοποιείται μέσω
της χρήσης των ψηφιακών συσκευών επικοινωνίας, συγκεκριμένα του Διαδικτύου και των κινητών
τηλεφώνων και η οποία επαναλαμβάνεται ανά τακτά ή άτακτα χρονικά διαστήματα.
Ο όρος cyberbullying δημιουργήθηκε από τον Καναδό Bill Belsey και έχει τις ρίζες του στον παραδοσιακό
σωματικό ή ψυχολογικό εκφοβισμό όπου ο στόχος του επιτιθέμεν
επιτιθέμενου
ου είναι να προκαλέσει ζημιά ή να
βλάψει το θύμα του.
Τι περιλαμβάνει ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου;
•
•
•
•
Πειράγματα με στόχο τη διασκέδαση
Διάδοση άσχημων-προσβλητικών φημών on
on-line
Αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων (υβριστικά
(υβριστικά-προσβλητικά)
Παρενόχληση
[49]
•
Δυσφήμηση σε τρίτους (άλλους πλέον του θύματος) με δημοσιοποίηση προσωπικών βίντεο ή
φωτογραφιών χωρίς τη συγκατάθεση του ατόμου, μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μηνυμάτων
μέσω κινητού, φωτογραφίες και βίντεο στο διαδίκτυο, ιστοσελίδες, blogs, chatrooms κ.ά.
Ο εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου μπορεί να είναι άμεσος ή έμμεσος εμπλέκοντας και άλλα άτομα που
ενδεχομένως να μην γνωρίζουν καν το θύμα.
Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τον εκφοβισμό μέσω του Διαδικτύου είναι το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο
(Electronic Mail), τα Γραπτά Μηνύματα (Text Messaging), οι Ιστότοποι Κοινωνικού Δικτύου (Social
Networking Sites), τα Μέρη Συζητήσεως στο Διαδίκτυο (Chat Rooms), τα Blogs, τα Web Sites, ακόμα και τα
διαδικτυακά παιχνίδια (Internet Gaming).
Γιατί ο οποιοσδήποτε μπορεί να εκφοβίζει μέσω του Διαδικτύου;
Δυστυχώς, αν και υπάρχουν αρκετές υποθέσεις σχετικά με τους «εκφοβιστές στο διαδίκτυο» στην
πραγματικότητα γνωρίζουμε πολύ λίγα σχετικά με τα χαρακτηριστικά των ατόμων αυτών και των κινήτρων
τους. Πολλοί παράγοντες μπορεί να ωθήσουν ένα άτομο σε τέτοιες συμπεριφορές: η βαρεμάρα, η ανάγκη για
επιβολή δύναμης, ο θυμός, η αντεκδίκηση για το ότι κανείς εκφοβίστηκε, η ανάγκη για προσοχή. Ένας άλλος
εξίσου σημαντικός λόγος ενδέχεται να είναι ότι ο εκφοβισμός στο διαδίκτυο είναι πιο ασφαλής από ότι ο
παραδοσιακός εκφοβισμός γιατί είναι ανώνυμος και υπάρχουν μικρότερες πιθανότητες να πιαστεί ο θύτης.
Τέλος κίνητρο μπορεί να αποτελεί απλά η ευχαρίστηση να προκαλεί κανείς πόνο.
Τι μπορoύν να κάνουν οι γονείς;
Η επικοινωνία με το παιδί είναι το κλειδί. Είναι σημαντικό οι γονείς να ακούσουν προσεχτικά τι λέει το παιδί
για τις online εμπειρίες του και να εξοικειωθούν και οι ίδιοι με το διαδίκτυο, καθώς αποτελεί αναπόσπαστο
πλέον κομμάτι της ζωής μας, αλλά και να επισκεφτούν τις ιστοσελίδες που το παιδί τους επισκέπτεται. Η
δαιμονοποίηση του διαδικτύου σίγουρα δεν ωφελεί κανέναν και ας μην ξεχνάμε ότι είναι ένα πολύ σημαντικό
εργαλείο της τεχνολογίας που ήρθε και θα μείνει στη ζωή μας. Η εμπιστοσύνη του παιδιού σας στη
κατανόηση που θα λάβει από εσάς, χωρίς πανικούς και συναισθηματικές εξάρσεις, είναι η εγγύηση ότι θα
σας πλησιάσει με οτιδήποτε το απασχολεί και το επιβαρύνει συναισθηματικά.
Ποια στοιχεία θα πρέπει να ανησυχούν τους γονείς;
Δεν υπάρχουν κάποια «συμπτώματα» μοναδικά για την περίπτωση εκφοβισμού από το Διαδίκτυο. Ο ρόλος
του γονιού δεν είναι να παρακολουθεί ως «ντεντέκτιβ» τη συμπεριφορά του παιδιού του αλλά να είναι
διαθέσιμος για τα προβλήματα του. Ο γονιός μπορεί να μην έχει το επίπεδο τεχνολογικής επάρκειας και
δεξιότητας του παιδιού του. Αρκεί όμως να μπορεί να αντιληφθεί ότι υπάρχει ένα πρόβλημα με επίπτωση στα
συναισθήματα του (άγχος, θλίψη, φόβος) και να το πλησιάσει ώστε να μάθει τι συμβαίνει. Μην υποτιμάτε το
πρόβλημα σκεφτόμενοι ότι είναι κάτι περιορισμένο σε έναν «ψεύτικο κόσμο» – αυτός είναι ένα μέρος της
πραγματικότητας της νέας γενιάς και ότι συμβαίνει εκεί έχει άμεσες συνέπειες στην αυτοεκτίμηση των
παιδιών μας.
[50]
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς εάν το παιδί τους πέσει θύμα εκφοβισμού μέσω του
διαδικτύου;
Σε περίπτωση που το παιδί πέσει θύμα εκφοβισμού μέσω του διαδικτύου, οι γονείς μπορούν να προβούν σε
μία σειρά ενεργειών:
Είναι πολύ σημαντικό να έχουν ενημερώσει τα παιδιά εκ των προτέρων ότι εάν δεχτούν απειλητικά ή
προσβλητικά μηνύματα να τα αποθηκεύσουν και όχι να τα διαγράψουν, να κρατήσουν δηλαδή όλα τα
αποδειχτικά στοιχεία. Επιπλέον μπορούν οι γονείς να μάθουν στα παιδιά ότι πρέπει ακόμα και να
εκτυπώσουν τα απειλητικά μηνύματα που ενδεχομένως λάβουν και βεβαίως να τους τα δείξουν.
Σε περιπτώσεις όπου τα μηνύματα επιμένουν και προέρχονται από άγνωστο αποστολέα, οι γονείς μπορούν να
ζητήσουν βοήθεια από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και να πάρουν πληροφορίες από την Ασφαλή
Πλοήγηση στο Διαδίκτυο.
Πολύ συχνά αρκετοί γονείς ως απάντηση σε ένα περιστατικό εκφοβισμού απαγορεύουν στα παιδιά τους να
επισκέπτονται διάφορα sites, κάνοντας αυτό, ενδεχομένως να προφυλάσσουν τα παιδιά από κάποια
ενοχλητικά μηνύματα, ωστόσο τα κρατούν μακριά από την εξέλιξη της τεχνολογίας και την προσωπική τους
ανάπτυξη.
Σε περιπτώσεις που ένας «διαδικτυακός φίλος» του παιδιού στέλνει μηνύματα προσβλητικά ή με βρισιές
μπορεί εύκολα να «αποκλειστεί» από το mail του παιδιού.
Συχνά επίσης, ενδέχεται ο θύτης να είναι κάποιος γνωστός του θύματος, σε αυτή την περίπτωση είναι
σημαντικό να ενημερωθούν οι γονείς του παιδιού για την συμπεριφορά του ή ακόμα και το σχολείο
του
εάν πηγαίνουν τα παιδιά στο ίδιο σχολείο. Με βασικό σκοπό να νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια το θύμα και να
ελεγχθεί και να περιοριστεί ο θύτης. Εάν το θύμα συνεχίζει να εμφανίζεται αγχωμένο, αποσυρμένο,
φοβισμένο είναι σημαντικό οι γονείς να ζητήσουν βοήθεια από ψυχολόγο ειδικό σε τέτοιου είδους θέματα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ένα παράδειγμα που απασχόλησε την ΔΗΕ (Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος):
"Σε "καλό" σχολείο της Αθήνας, η πρώτη μαθήτρια του σχολείου, ηλικίας περίπου 16 ετών και σημαιοφόρος,
υπέστη νευρικό κλονισμό και προχώρησε σε απόπειρες αυτοκτονίας.
Η αιτία ήταν η διαδικτυακή επίθεση που δέχτηκε από ένα προφίλ ψεύτικο το οποίο εμφανιζόταν να ήταν
δικό της, να ανήκε σε αυτήν. Η μαθήτρια, επειδή ήταν και πρώτη, κουβεντιαζόταν σε όλο το σχολικό
περιβάλλον με αποτέλεσμα να μην αντέξει την πίεση και να κάνει δύο απόπειρες.
Η ΔΗΕ προχώρησε σε έρευνα πολλών ημερών, περίπου 25, για να καταλήξει στον ένοχο αλλά και για να
μείνουν εμβρόντητοι οι αστυνομικοί όταν ανακάλυψαν πως ο ένοχος ήταν ο δεύτερος μαθητής στο σχολείο
ο οποίος τη ζήλευε και ήθελε την πρωτιά!".
[51]
Επίσης, δύο ειδήσεις από τον Καναδά είναι συγκλονιστικές:
Η 15χρονη μαθήτρια από τον Καναδά δεν άντεξε την πίεση - Η Amanda Todd, μια έφηβη από το
Βανκούβερ που δημοσιοποίησε τον περασμένο μήνα την ιστορία της στο YouTube, βρέθηκε νεκρή το
βράδυ της Τετάρτης. Οι αρχές πιστεύουν ότι διέπραξε αυτοκτονία, γράφει η Huffington Post. Στο βίντεο η
Amanda αφηγείται την ιστορία της: μια ιστορία επίμονου bullying, τόσο online όσο και εκτός δικτύου.
«Στην 7η τάξη», ξεκινάει «ξεκίνησα να μιλάω με κόσμο μέσω web cam.” Κάποια στιγμή ένας άγνωστος την
έπεισε να εμφανιστεί γυμνή στην κάμερα. Ένα χρόνο αργότερα, ένας άνδρας επικοινώνησε μαζί της στο
Facebook, απειλώντας την ότι θα δημοσιεύσει μια τόπλες φωτογραφίας της. Ο ξένος γνώριζε τα πάντα γι
'αυτήν: τη διεύθυνσή της, το σχολείο, τους φίλους, τους συγγενείς, καθώς και τα ονόματα των μελών της
οικογένειάς της. Σύντομα η γυμνή φωτογραφία της είχε διαβιβαστεί "σε όλους."
Η Amanda έπαθε αγχώδη διαταραχή και κατάθλιψη που οδήγησαν σε ένα μονοπάτι από ναρκωτικά και
αλκοόλ. Άλλαξε σχολείο και βρήκε νέους φίλους, όμως ο άγνωστος άντρας την εντόπισε ξανά και έκανε νέα
επίθεση. Άλλαξε ξανά σχολείο, ακόμα και πόλη, αλλά οι επιθέσεις συνεχίστηκαν και εκτός διαδικτύου.
Ξυλοκοπήθηκε από συμμαθήτριές της και έκανε απόπειρα αυτοκτονίας.
Δυστυχώς τελικά τα κατάφερε... !!!!
Συγκλονισμένη είναι η κοινή γνώμη στον Καναδά από την αυτοκτονία μίας 17χρονης κοπέλας που έπεσε
θύμα ομαδικού βιασμού από συμμαθητές της. Η ζωής της άλλαξε από τη μία στιγμή στην άλλη μετά το βιασμό.
Από μία καλή μαθήτρια έγινε μία κυκλοθυμική , απρόβλεπτη έφηβη. Η Ρέτα Πάρσονς βρέθηκε κρεμασμένη στο
μπάνιο του σπιτιού της.
Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο και διατηρούνταν στη ζωή με μηχανική υποστήριξη και τέσσερις μέρες αργότερα,
οι γονείς της πήραν την απόφαση να κλείσουν τα μηχανήματα. Σύμφωνα με την οικογένεια της Ρέντα, η κόρη τους
έθεσε τέρμα στη ζωή της μετά το βιασμό που υπέστη από 4 αγόρια σε ηλικία 15 ετών και την κυκλοφορία μιας
φωτογραφίας. Η εικόνα είχε τραβηχτεί τη στιγμή του βιασμού γεγονός που έφερε σε δεινή θέση την άτυχη
κοπέλα. Στα τέσσερα αγόρια δεν απαγγέλθηκαν κατηγορίες, καθώς η έρευνα που διατάχθηκε δεν οδήγησε στη
συγκέντρωση επαρκών στοιχείων. Επιπλέον, οι συγγενείς δήλωσαν ότι παρόλο που είδαν την επίμαχη
φωτογραφία δεν μπορούσαν να διαπιστώσουν ποιος την είχε τραβήξει ώστε να τιμωρηθεί.
«Πήγε με φίλο της σε ένα άλλο σπίτι. Σε αυτό βιάστηκε από 4 αγόρια. Ένα από αυτά πήρε μια φωτογραφία από τη
στιγμή του βιασμού και σκέφτηκε πως θα ήταν αστείο να τη μοιραστεί με κάθε έναν στο σχολείο της Ρέτα και την
τοπική κοινωνία, όπου γρήγορα εξαπλώθηκε», περιγράφει η μητέρα στη σελίδα που δημιουργήθηκε στο
Facebook, στη μνήμη της κοπέλας.
Ο βιασμός από μαθητές του ίδιου σχολείου, οδήγησε γρήγορα στην απομόνωση της από τη σχολική κοινότητα.
Φίλοι, μαθητές αλλά και άγνωστοι την κορόιδευαν, περιγράφει η μητέρα. «Της έστελναν μηνύματα συνεχώς
ρωτώντας την “Πότε θα κάνουμε σεξ;»”. Οι κοπέλες της έγραφαν “Είσαι πόρνη”. Δεν την άφηναν ποτέ ήσυχη.
Έπρεπε να εγκαταλείψει την κοινότητα. Οι φίλοι της στράφηκαν εναντίον της. Την παρενοχλούσαν. Δεν
σταματούσε ποτέ».
Τελικά οι γονείς πήραν την απόφαση να μετακομίσουν στο Halifax προκειμένου η Ρέτα να ξεφύγει από την
κατάσταση που είχε δημιουργηθεί. Έκανε καινούργιους φίλους και ξεκίνησε να λαμβάνει ειδική φροντίδα, που
φάνηκε να τη βοηθάει. Ωστόσο, δεν θα κατάφερνε να απαλλαγεί από κάποια ξεσπάσματα και κυκλοθυμική
συμπεριφορά…… !!!!!
[52]
Η διαφορά του διαδικτυακού εκφοβισμό με την σεξουαλικής παρενόχληση.
Η online αποπλάνηση είναι η προετοιμασία για τη ψυχολογική εκμετάλλευση ενός παιδιού, με σκοπό τη
σεξουαλική εκμετάλλευσης μέσω της τεχνολογίας. Το πρώτο βήμα για την αποπλάνηση, είναι να κερδηθεί η
εμπιστοσύνη του ανήλικου με τον παιδόφιλο, να παρουσιάζει τις πράξεις του ως ευεργετικές για τον ανήλικο.
Αυτό μπορεί να συμβεί στο πλαίσιο ιδιωτικής διαδικτυακής συνομιλίας, ή ακόμα και μέσω των forum των
μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, ο παιδόφιλος, μπορεί να έχει μια θέση στην ιστοσελίδα, που να του
δίνει ευκολότερα τη δυνατότητα να διαμορφώσει κάποιου είδους σχέση με τον ανήλικο. Σκοπός αυτών των
επαφών, είναι ο καθορισμός μια συνάντησης με τον ανήλικο, ή ακόμα και ο καταναγκασμός του ανήλικου,
έτσι ώστε λα ληφθεί πορνογραφικό υλικό. Η αποπλάνηση, μπορεί να είναι το αποτέλεσμα ψυχολογικής
βλάβης εξαιτίας της ψυχολογικής πίεσης που χρησιμοποιεί ο παιδόφιλος. Στην περίπτωση αποπλάνησης
απαιτείται άμεση δράση, στην οποία μπορεί να χρειαστεί η παρέμβαση της αστυνομίας, η παρακίνηση του
παιδιού να αναφέρει το έγκλημα, ενώ απαιτείται και η συνεργασία με την οικογένεια του θύματος.
Έτσι βλέπουμε πως τα ΜΜΕ δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά.
Το μόνο που έχει σημασία είναι πως τα χειριζόμαστε εμείς!!!
[53]
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ -
Ε.Σ.Η.Ε.Α. -
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ - Ε .Σ.Ρ.
Ομάδα εργασίας
Αναστασίου Αποστόλης
Κασαπάκης Γιώργης
Μαυρογένης Διονύσης
Πακουλιέρης Θανάσης
[54]
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ
Η διαφήμιση ορίζεται σαν η γνωστοποίηση στο κοινό, με διάφορα μέσα (π.χ. έντυπα, ραδιόφωνο, τηλεόραση)
και χαρακτηρίζει θετικά ένα προϊόν με σκοπό την αύξηση των πωλήσεών του.
Αρχικά, αναπτύχθηκε σαν φαινόμενο συνδεδεμένο στενά με την οικονομική ζωή των επιχειρήσεων. Σήμερα
έχει φθάσει στο σημείο, χωρίς να χάσει τον οικονομικό της χαρακτήρα και παράλληλα μ’ αυτόν, να επιτελεί
πρόσθετες ουσιαστικές λειτουργίες, έμμεσα αλλά αποτελεσματικά.
Η διάδοση της διαφήμισης στη σημερινή της έκταση συνδέεται με την ανάπτυξη των μονοπωλιακών και
ολιγοπωλιακών εταιρειών στις καπιταλιστικές οικονομίες της Δύσης. Με τη διαφήμιση επιδιώκεται η
διατήρηση της πελατείας ή η αύξηση της σε βάρος των ανταγωνιστών ή η απόκτηση νέας πελατείας. Έτσι, με
τη διαφήμιση μία εταιρία επιτυγχάνει τον κύριο αντικειμενικό της σκοπό ο οποίος είναι η μεγιστοποίηση του
κέρδους. Πέραν όμως από την οικονομική της σημασία για την ατομική επιχείρηση, με την διαφήμιση
επιτελούνται δύο πρόσθετες λειτουργίες εξαιρετικής σπουδαιότητας για την διατήρηση του καπιταλισμού
στην τωρινή του μορφή.
• Η πρώτη τέτοια λειτουργία είναι η συστηματική παρουσίαση και προβολή προτύπων κατανάλωσης και
τελικά προτύπων ζωής και αξιών τέτοιων που να μεταβάλλουν τον κοινό πολίτη σε εύκολο θύμα της
απληστίας του κεφαλαίου. Βέβαια, κάθε κοινωνία και κάθε εποχή έχει το δικό της πρότυπο κατανάλωσης και
ζωής που είναι αποτέλεσμα της οικονομικής και κοινωνικής της εξέλιξης. Το ζήτημα επομένως δεν είναι ότι ο
μονοπωλιακός καπιταλισμός δημιουργεί και προβάλλει ένα δικό του τρόπο ζωής και ένα δικό του σύστημα
αξιών. Το ζήτημα είναι ότι το προβαλλόμενο πρότυπο ζωής και οι προβαλλόμενες αξίες είναι υποταγμένα
στην επιδίωξη του μέγιστου κέρδους και στη συσσώρευση του κεφαλαίου.
• Η δεύτερη λειτουργία της διαφήμισης είναι πιο έμμεση αλλά και πιο επικίνδυνη απ’ αυτήν που αναφέραμε
πιο πάνω. Αυτή είναι ο εθισμός των μαζών στο να δέχονται και τελικά να υπακούουν στα μηνύματα της
διαφήμισης. Όταν οι μάζες εθίζονται στο να υπακούουν σε διαφημιστικά μηνύματα, τότε είναι ευκολότερο να
υπακούσουν και σε μηνύματα πολιτικού ή ιδεολογικού χαρακτήρα. Μ' αυτό τον τρόπο εκείνοι που ελέγχουν
τα μέσα μαζικής «ενημέρωσης» αποκτούν μια τρομακτική δύναμη να επιβάλλουν ιδεολογίες και ηγέτες που
διαιωνίζουν το status quo σύμφωνα με τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Πρόκειται συνεπώς για μια
διαδικασία μέσα από την οποία οι μάζες έντεχνα απογυμνώνονται από το αναφαίρετο δικαίωμα και
πρωταρχικό καθήκον τους να αποφασίζουν για τις τύχες τους. Πρόκειται για ένα καλοστημένο μηχανισμό
προβολής ατόμων και ιδεών που μέλλουν να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.
Πρόκειται για την πιο ανώδυνη αλλά και πιο απάνθρωπη χειραγώγηση των μαζών.
[55]
ΑΚΡΙΤΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ – ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ
Ο υπερκαταναλωτισμός είναι η τάση που χαρακτηρίζει τους πολίτες μιας καταναλωτικής κοινωνίας
για υπερβολική κατανάλωση αγαθών.
Το γεγονός ότι ένας άνθρωπος επιδίδεται κατά καιρούς σε υπερκατανάλωση αγαθών ως «θεραπεία»
για την ήπια μελαγχολία ή την πλήξη, μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση. Η υπερκατανάλωση αγαθών
ως εξάρτηση έχει να κάνει με την αγορά πολύ περισσότερων προϊόντων από όσα χρειάζεται κανείς,
χωρίς να μπορεί να διατηρηθεί ο έλεγχος, και ειδικά όταν τα εν λόγω προϊόντα δεν χρησιμοποιούνται από
τον άνθρωπο μετά την αγορά.
Την τελευταία εικοσαετία ο καπιταλιστικός Αμερικανικός τρόπος, κατά τον οποίο οι πολίτες
δούλευαν με σκοπό την απόκτηση καταναλωτικών αγαθών, που στην ουσία τους ήταν άχρηστα, έκανε
αισθητή την εμφάνισή του στην καθημερινότητα και επηρέασε την στάση ζωής Ελλήνων και Ελληνίδων
κυρίως. Η απόκτηση όλο και περισσότερων αγαθών είχε γίνει ο στόχος και το άγχος του μέσου πολίτη.
Αποτέλεσμα αυτών ήταν να χάσει την ταυτότητα του, το νόημα της ύπαρξης του και να οδηγηθεί στην
ψυχική αλλοτρίωση. Ξέχασε ποιες είναι οι πραγματικές του ανάγκες και πίστεψε τα όμορφα λόγια των
διαφημιστών που του δημιούργησαν ψεύτικες ανάγκες. Πρώτη αιτία λοιπόν κοινωνιολογικά του
υπερβολικού καταναλωτισμού, θεωρείται το καπιταλιστικό σύστημα και τα κατάλοιπα του.
Όταν η διαφήμιση δεν επιτελεί ορθά τον προορισμό της, και αντί να ενημερώνει, παραπλανά και
αποπροσανατολίζει, έχει αρνητικές επιδράσεις. Πολλαπλασιάζει τις ανάγκες του ατόμου και δημιουργεί
τάσεις «υπερκαταναλωτισμού». Η πληθώρα μηνυμάτων και ελκυστικών σλόγκαν που προβάλλονται, σε
συνδυασμό με τον εξωραϊσμό των προϊόντων δημιουργούν ψεύτικες επιθυμίες στον ακροατή και τον
ωθούν στην κατανάλωση προϊόντων που δεν έχει πραγματικά ανάγκη. Διεγείροντας την αγοραστική και
καταναλωτική επιθυμία, οδηγεί στη χωρίς μέτρο αγορά περιττών υλικών αγαθών. Επομένως, ο άνθρωπος
γίνεται εξαρτημένος από τις αγορές, ξοδεύοντας χρήματα και πολύτιμο χρόνο, γεμίζοντας τη ζωή του με
περιττά πράγματα.
[56]
Ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ
Η μόνη απάντηση σε διάφορα φαινόμενα που παρουσιάζονται ως προς τις υπερβάσεις εκ μέρους
δημοσιογράφων είναι η απλή ανάγνωση του Κώδικα Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ, ο οποίος ψηφίστηκε
το 1998 και συνοψίζει τους κανόνες των συναλλακτικών υποχρεώσεων του τύπου.
ΠΡΟΟΙΜΙΟ
Ο Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Κοινωνικής Ευθύνης των δημοσιογράφων- μελών της Ε.Σ.Η.Ε.Α. έχει
στόχο:
- Να επαναβεβαιώσει και διασφαλίσει τον κοινωνικό ρόλο του δημοσιογράφου στις νέες συνθήκες, που
διαμορφώνουν ο γιγαντισμός, το ολιγοπώλιο στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, η αυξημένη εμβέλεια και επιρροή
των Μ.Μ.Ε. και η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας.
- Να αποθαρρύνει και να αντιστέκεται σε κάθε απόπειρα κρατικού ή άλλου επηρεασμού με τον
αυτοκαθορισμό κανόνων υπεύθυνης επαγγελματικής λειτουργίας.
- Να κατοχυρώσει την ελευθερία της πληροφόρησης και της έκφρασης, την αυτονομία και αξιοπρέπεια
του δημοσιογράφου και να θωρακίσει την ελευθεροτυπία έπ’ αγαθώ της δημοκρατίας και της κοινωνίας.
Προς το σκοπό αυτό, οι δημοσιογράφοι αυτοδεσμεύονται να εφαρμόσουν και να περιφρουρήσουν τις
ακόλουθες θεμελιώδεις αρχές:
Άρθρο 1
Το δικαίωμα του ανθρώπου και του πολίτη να πληροφορεί και να πληροφορείται ελεύθερα είναι αναφαίρετο.
Η πληροφόρηση είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα ή μέσο προπαγάνδας. Ο δημοσιογράφος
δικαιούται και οφείλει:
α. Να θεωρεί πρώτιστο καθήκον του προς την κοινωνία και τον εαυτό του τη δημοσιοποίηση όλης της
αλήθειας.
β. Να θεωρεί προσβολή για την κοινωνία και πράξη μειωτική για τον εαυτό του τη διαστρέβλωση, την
απόκρυψη, την αλλοίωση ή την πλαστογράφηση των πραγματικών περιστατικών.
γ. Να σέβεται και να τηρεί το διακριτό της είδησης, του σχολίου και του διαφημιστικού μηνύματος, την
αναγκαία αντιστοιχία τίτλου και κειμένου και την ακριβή χρησιμοποίηση φωτογραφιών, εικόνων, γραφικών
απεικονίσεων ή άλλων παραστάσεων.
δ. Να μεταδίδει την πληροφορία και την είδηση ανεπηρέαστα από τις προσωπικές πολιτικές, κοινωνικές,
θρησκευτικές, φυλετικές και πολιτισμικές απόψεις ή πεποιθήσεις του.
ε. Να ερευνά προκαταβολικά, με αίσθημα ευθύνης και με επίγνωση των συνεπειών, την ακρίβεια της
πληροφορίας ή της είδησης που πρόκειται να μεταδώσει.
στ. Να επανορθώνει χωρίς χρονοτριβή, με ανάλογη παρουσίαση και ενδεδειγμένο τονισμό, ανακριβείς
πληροφορίες και ψευδείς ισχυρισμούς, που προσβάλλουν την τιμή και την υπόληψη του ανθρώπου και του
πολίτη και να δημοσιεύει ή να μεταδίδει την αντίθετη άποψη, χωρίς, αναγκαστικά, ανταπάντηση, η οποία
θα τον έθετε σε προνομιακή θέση έναντι του θιγομένου.
Άρθρο 2
Η δημοσιογραφία, ως επάγγελμα, αλλά και κοινωνικό λειτούργημα, συνεπάγεται δικαιώματα, καθήκοντα και
υποχρεώσεις. Ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει:
α. Να αντιμετωπίζει ισότιμα τους πολίτες, χωρίς διακρίσεις εθνικής καταγωγής, φύλου, φυλής, θρησκείας,
πολιτικών φρονημάτων, οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης.
[57]
β. Να σέβεται την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ανθρώπου
και του πολίτη. Μόνο όταν το επιτάσσει το δικαίωμα της πληροφόρησης μπορεί να χρησιμοποιεί, πάντοτε
με τρόπο υπεύθυνο, στοιχεία από την ιδιωτική ζωή προσώπων που ασκούν δημόσιο λειτούργημα ή έχουν
στην κοινωνία ιδιαίτερη θέση και ισχύ και υπόκεινται στον κοινωνικό έλεγχο.
γ. Να σέβεται το τεκμήριο της αθωότητας και να μην προεξοφλεί τις δικαστικές αποφάσεις.
δ. Να σέβεται την κατοχυρωμένη με διεθνείς συμβάσεις προστασία των ανηλίκων και των προσώπων με
ειδικές ανάγκες και με σοβαρά προβλήματα υγείας.
ε. Να αντιμετωπίζει με διακριτικότητα και ευαισθησία τους πολίτες, όταν αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση
πένθους, ψυχικού κλονισμού και οδύνης, καθώς και αυτούς που έχουν εμφανές ψυχικό πρόβλημα,
αποφεύγοντας να προβάλει την ιδιαιτερότητά τους.
στ. Να μην αποκαλύπτει, άμεσα ή έμμεσα, την ταυτότητα των θυμάτων βιασμού, τα οποία επέζησαν της
εγκληματικής πράξης.
ζ. Να ελέγχει και να τεκμηριώνει τις πληροφορίες, που αναφέρονται στον ευαίσθητο τομέα της υγείας, όπου
η παραπλανητική πληροφόρηση και η εντυπωσιακή προβολή μπορούν να προκαλέσουν αδικαιολόγητη
αναστάτωση στην κοινή γνώμη.
η. Να συλλέγει και να διασταυρώνει τις πληροφορίες του και να εξασφαλίζει την τεκμηρίωσή τους (έγγραφα,
φωτογραφίες, κασέτες, τηλεοπτικές εικόνες) με δημοσιογραφικά θεμιτές μεθόδους, γνωστοποιώντας πάντοτε
τη δημοσιογραφική του ιδιότητα.
θ. Να τηρεί το επαγγελματικό απόρρητο ως προς την πηγή των πληροφοριών που εξασφάλισε υπό εχεμύθεια.
ι. Να σέβεται τους κανόνες της εμπιστευτικής πληροφόρησης (off the record) εφ’ όσον ανέλαβε αυτή τη
δέσμευση.
Άρθρο 3
Η ισηγορία και η πολυφωνία, οξυγόνο της δημοκρατίας, αναιρούνται σε συνθήκες κρατικού μονοπωλιακού
ελέγχου των Μ.Μ.Ε. και υπονομεύονται με τη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας τους σε γιγαντιαίες
κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν την κοινή γνώμη σαν καταναλωτή και προσπαθούν να
χειραγωγήσουν το φρόνημα, τις συνήθειες και την εν γένει συμπεριφορά της.Γι' αυτό ο δημοσιογράφος
δικαιούται και οφείλει:
α. Να υπερασπίζεται σθεναρά το δημοκρατικό πολίτευμα, που διασφαλίζει την ελευθεροτυπία και την
απρόσκοπτη άσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος.
β. Να αποκρούει και να καταγγέλλει τις εκδηλώσεις κρατικού αυταρχισμού και τις αυθαιρεσίες των
ιδιοκτητών των Μ.Μ.Ε. και ιδιαίτερα των ολιγοπωλίων.
γ. Να υπερασπίζεται τη δημοσιογραφική ανεξαρτησία στον εργασιακό χώρο του και να αρνείται την εκτέλεση
έργου, που έρχεται σε σύγκρουση με τις αρχές της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
δ. Να μη δέχεται τη σύνταξη είδησης, σχολίου ή άρθρου και την παραγωγή εκπομπής κατά τις υποδείξεις των
προϊσταμένων ή του εργοδότη του, αν το περιεχόμενό τους δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και να
καταγγέλλει τις εν αγνοία του παραποιήσεις και διαστρεβλώσεις του δημοσιογραφικού του προϊόντος.
Άρθρο 4
Η υπερπροσφορά εργασίας στο χώρο της δημοσιογραφίας επιτείνει τις προϋποθέσεις για την εκδήλωση
φαινομένων εκμετάλλευσης, όπως είναι: η άμισθη ή η συμβολικώς αμειβόμενη εργασία, η καταστρατήγηση
συμβατικών υποχρεώσεων και κανόνων δεοντολογίας κ.λπ.. Γι' αυτό ο δημοσιογράφος δικαιούται και
οφείλει:
α. Να στηρίζει και να ενισχύει τις δραστηριότητες της συνδικαλιστικής του οργάνωσης, που αποσκοπούν στη
βελτίωση των όρων αμοιβής και απασχόλησης στα Μ.Μ.Ε..
β. Να αποκρούει στο χώρο εργασίας του κάθε απόπειρα περιστολής των εργασιακών δικαιωμάτων του
ή παραβίασης των κανόνων δεοντολογίας.
[58]
γ. Να μην ασκεί και να μη δέχεται οποιαδήποτε μορφή διακρίσεων, που σχετίζονται με το φύλο ή την
επαγγελματική ηλικία των συναδέλφων του.
Άρθρο 5
Η διαφάνεια στις οικονομικές σχέσεις αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της αξιοπιστίας, του κύρους και της
επαγγελματικής αξιοπρέπειας του δημοσιογράφου, ο οποίος οφείλει:
α. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται αμοιβή για δημοσιογραφική εργασία από απόρρητα κονδύλια
κρατικών υπηρεσιών και δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών.
β. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται αργομισθία ή έπ’ αμοιβή θέση συναφή με την ειδικότητά του σε
Γραφεία Τύπου, δημόσιες υπηρεσίες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις, που θέτει εν αμφιβόλω την επαγγελματική
αυτονομία και ανεξαρτησία του.
γ. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται τη διαφημιστική χρήση του ονόματος, της φωνής και της εικόνας του,
παρά μόνο για κοινωφελείς σκοπούς.
δ. Να μη μεταδίδει και να μην αξιοποιεί ιδιοτελώς αποκλειστικές πληροφορίες που επηρεάζουν την πορεία
του Χρηματιστηρίου Αξιών και την αγορά.
ε. Να μην επιδιώκει και να μη δέχεται οποιεσδήποτε παροχές σε χρήμα και είδος, που θίγουν την αξιοπιστία
και την αξιοπρέπειά του και επηρεάζουν την ανεξαρτησία και την αμεροληψία του.
Άρθρο 6
Η συναδελφική αλληλεγγύη και ο αλληλοσεβασμός των δημοσιογράφων συμβάλλουν θετικά στις συλλογικές
επαγγελματικές επιδιώξεις και στην κοινωνική εικόνα του δημοσιογραφικού επαγγέλματος. Γι' αυτό ο
δημοσιογράφος οφείλει:
α. Να σέβεται την προσωπικότητα των συναδέλφων του. Να μην εκτοξεύει εναντίον τους ασύστατες
κατηγορίες και να αποφεύγει τις προσωπικές αντεγκλήσεις, δημόσια και στους χώρους εργασίας.
β. Να θεωρεί σοβαρότατη αντιεπαγγελματική πράξη κάθε λογοκλοπή.
γ. Να μην οικειοποιείται την εργασία συναδέλφων του. Να αναφέρει πάντοτε το όνομα του συντάκτη, του
οποίου χρησιμοποιεί κείμενα ή αποσπάσματα κειμένων.
Να μνημονεύει την πηγή των πληροφοριών, που έχουν ήδη δημοσιευθεί ή μεταδοθεί.
Άρθρο 7
Ο γιγαντισμός των Μ.Μ.Ε. και η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας αύξησαν σημαντικά τον παιδευτικό και
πολιτισμικό ρόλο του ηλεκτρονικού και του γραπτού Τύπου. Με τις πρόσθετες ευθύνες του στις νέες
συνθήκες, ο δημοσιογράφος οφείλει:
α. Να συμβάλλει στην αναβάθμιση του δημοσιογραφικού λόγου, αποφεύγοντας γραμματικές, συντακτικές
και λεκτικές κακοποιήσεις.
β. Να αποφεύγει τη χυδαιογραφία, τη χυδαιολογία και τη γλωσσική βαρβαρότητα, τηρώντας, ακόμη και στη
σάτιρα και τη γελοιογραφία, τους κανόνες της επαγγελματικής ηθικής και της κοινωνικής ευθύνης.
γ. Να προστατεύει την ελληνική γλώσσα από την κατάχρηση ξένων λέξεων και όρων.
δ. Να συμβάλλει δημιουργικά στην προστασία της εθνικής μας παράδοσης και τη διασφάλιση της
πολιτισμικής μας κληρονομιάς.
Άρθρο 8
Οι υποχρεώσεις των δημοσιογράφων, που απορρέουν από αυτόν τον Κώδικα, δεν συνιστούν περιορισμό της
ελευθερίας της έκφρασης. Οι παραβάσεις των υποχρεώσεων αυτών ελέγχονται από τα δύο Πειθαρχικά
Συμβούλια, συνερχόμενα σε κοινή συνεδρίαση, μέχρις ότου τροποποιηθεί το Καταστατικό, που θα επιλύσει
θεσμικά το θέμα του Εποπτικού Οργάνου του Κώδικα.
H παραβίαση των διατάξεων αυτού του Κώδικα, εκτός από τις περιπτώσεις που τιμωρούνται αυτοτελώς από
το δίκαιο (παραβίαση ιδιωτικής ζωής, δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας κλπ.) συνιστούν πειθαρχικά
παραπτώματα που επισύρουν σχετικές κυρώσεις.
[59]
Συνταγματική Κατοχύρωση
Το Σύνταγμα κατοχυρώνει τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και μέλους του κοινωνικού συνόλου.
Θέτει το νομικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο πρέπει να κινούνται όλα τα όργανα της πολιτείας στις σχέσεις τους
με τους πολίτες. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική
άσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών. Αλλά και στις μεταξύ των πολιτών σχέσεις πρέπει να γίνονται σεβαστά
τα συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα.
Τι προβλέπει το ελληνικό αναθεωρημένο Σύνταγμα για το δικαίωμα στην πληροφόρηση περιορισμοί:
άρθρο 5A:
1. Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι
δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους
εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων.
2. Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις
πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους
αποτελεί υποχρέωση του Κράτους, τηρουμένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9Α και 19.
άρθρο 14 :
1. Kαθένας μπoρεί να εκφράζει και να διαδίδει πρoφoρικά, γραπτά και δια τoυ τύπoυ τoυς στoχασμoύς τoυ
τηρώντας τoυς νόμoυς τoυ Kράτoυς.
2. O τύπoς είναι ελεύθερoς.
H λoγoκρισία και κάθε άλλo πρoληπτικό μέτρo απαγoρεύoνται.
3. H κατάσχεση εφημερίδων και άλλων εντύπων, είτε πριν από την κυκλoφoρία είτε ύστερα από αυτή,
απαγoρεύεται.
Kατ' εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, με παραγγελία τoυ εισαγγελέα, μετά την κυκλoφoρία:α) για
πρoσβoλή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας,β) για πρoσβoλή τoυ πρoσώπoυ τoυ
Πρoέδρoυ της Δημoκρατίας,γ) για δημoσίευμα πoυ απoκαλύπτει πληρoφoρίες για τη σύνθεση, τoν
εξoπλισμό και τη διάταξη των ενόπλων δυνάμεων ή την oχύρωση της Xώρας ή πoυ έχει σκoπό τη βίαιη
[60]
ανατρoπή τoυ πoλιτεύματoς ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότητας τoυ Kράτoυς,δ) για άσεμνα
δημoσιεύματα πoυ πρoσβάλλoυν oλoφάνερα τη δημόσια αιδώ, στις περιπτώσεις πoυ oρίζει o νόμoς.
4. Σ' όλες τις περιπτώσεις της πρoηγoύμενης παραγράφoυ o εισαγγελέας, μέσα σε είκoσι τέσσερις ώρες από
την κατάσχεση, oφείλει να υπoβάλει την υπόθεση στo δικαστικό συμβoύλιo, και αυτό, μέσα σε άλλες είκoσι
τέσσερις ώρες, oφείλει να απoφασίσει για τη διατήρηση ή την άρση της κατάσχεσης, διαφoρετικά η
κατάσχεση αίρεται αυτoδικαίως.
Tα ένδικα μέσα της έφεσης και της αναίρεσης επιτρέπoνται στoν εκδότη της εφημερίδας ή άλλoυ εντύπoυ
πoυ κατασχέθηκε και στoν εισαγγελέα.
5. Καθένας ο οποίος θίγεται από ανακριβές δημοσίευμα ή εκπομπή έχει δικαίωμα απάντησης, το δε μέσο
ενημέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέωση πλήρους και άμεσης επανόρθωσης.
Καθένας ο οποίος θίγεται από υβριστικό ή δυσφημιστικό δημοσίευμα ή εκπομπή έχει, επίσης, δικαίωμα
απάντησης, το δε μέσο ενημέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέωση άμεσης δημοσίευσης ή μετάδοσης της
απάντησης.
Νόμος ορίζει τον τρόπο με τον οποίο ασκείται το δικαίωμα απάντησης και διασφαλίζεται η πλήρης και άμεση
επανόρθωση ή η δημοσίευση και μετάδοση της απάντησης.
6. To δικαστήριo, ύστερα από τρεις τoυλάχιστoν καταδίκες μέσα σε μία πενταετία για διάπραξη των
εγκλημάτων πoυ πρoβλέπoνται στην παράγραφo 3, διατάσσει την oριστική ή πρoσωρινή παύση της έκδoσης
τoυ εντύπoυ και, σε βαριές περιπτώσεις, την απαγόρευση της άσκησης τoυ δημoσιoγραφικoύ επαγγέλματoς
από τo πρόσωπo πoυ καταδικάστηκε, όπως νόμoς oρίζει.
H παύση ή η απαγόρευση αρχίζoυν αφότoυ η καταδικαστική απόφαση γίνει αμετάκλητη.
7. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την αστική και ποινική ευθύνη του τύπου και των άλλων μέσων ενημέρωσης και
με την ταχεία εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων.
8. Nόμoς oρίζει τις πρoϋπoθέσεις και τα πρoσόντα για την άσκηση τoυ δημoσιoγραφικoύ επαγγέλματoς.
9. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η οικονομική κατάσταση και τα μέσα χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης
πρέπει να γίνονται γνωστά, όπως νόμος ορίζει.
Νόμος προβλέπει τα μέτρα και τους περιορισμούς που είναι αναγκαίοι για την πλήρη διασφάλιση της
διαφάνειας και της πολυφωνίας στην ενημέρωση.
Απαγορεύεται η συγκέντρωση του ελέγχου περισσότερων μέσων ενημέρωσης της αυτής ή άλλης μορφής.
Απαγορεύεται ειδικότερα η συγκέντρωση περισσότερων του ενός ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης της
αυτής μορφής, όπως νόμος ορίζει.
Η ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού μετόχου ή του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης
μέσων ενημέρωσης είναι ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού μετόχου ή
του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης που αναλαμβάνει έναντι του Δημοσίου ή νομικού προσώπου του
ευρύτερου δημόσιου τομέα την εκτέλεση έργων ή προμηθειών ή την παροχή υπηρεσιών.
Η απαγόρευση του προηγούμενου εδαφίου καταλαμβάνει και κάθε είδους παρένθετα πρόσωπα, όπως
συζύγους, συγγενείς, οικονομικά εξαρτημένα άτομα ή εταιρείες.
Νόμος ορίζει τις ειδικότερες ρυθμίσεις, τις κυρώσεις που μπορεί να φθάνουν μέχρι την ανάκληση της άδειας
ραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού σταθμού και μέχρι την απαγόρευση σύναψης ή την ακύρωση της σχετικής
σύμβασης, καθώς και τους τρόπους ελέγχου και τις εγγυήσεις αποτροπής των καταστρατηγήσεων των
προηγούμενων εδαφίων.
[61]
Άρθρο 15:
1. Οι προστατευτικές για τον τύπο διατάξεις του προηγούμενου άρθρου δεν εφαρμόζονται στον
κινηματογράφο, τη φωνογραφία, τη ραδιοφωνία, την τηλεόραση και κάθε άλλο παρεμφερές μέσο
μετάδοσης λόγου ή παράστασης.
2. Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και η επιβολή
διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου
Ραδιοτηλεόρασης που είναι ανεξάρτητη αρχή, όπως νόμος ορίζει. Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους, που
λαμβάνει τη μορφή του καθεστώτος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με
ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης, την
εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της
ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας
του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την
υποχρεωτική και δωρεάν μετάδοση των εργασιών της Βουλής και των επιτροπών της, καθώς και
προεκλογικών μηνυμάτων των κομμάτων από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα.
άρθρο 19 :
1. Το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο
τρόπο είναι απόλυτα απαραβίαστο. Νόμος ορίζει τις εγγυήσεις υπό τις οποίες η δικαστική αρχή δεν
δεσμεύεται από το απόρρητο για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών
εγκλημάτων.
2. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες ανεξάρτητης αρχής
που διασφαλίζει το απόρρητο της παρ.1.
3. Απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών μέσων που έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση του άρθρου αυτού
και των άρθρων 9 και 9Α.
[62]
Ε .Σ.Ρ.
Ιστορικό Νομοθετικό πλαίσιο
Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, καλούμενο Ε-Σου-Ρου, εκ του αρκτικόλεξου ΕΣΡ, ιδρύθηκε
το 1989 και εδρεύει στην Αθήνα. Ο σκοπός του ήταν να επιβλέπει τον ραδιοτηλεοπτικό τομέα και να
λειτουργεί ως σύνδεσμος ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους δημοσιογράφους. Στην πραγματικότητα το
Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης παρέμεινε παθητικό ή θα μπορούσαμε να πούμε πως ήταν τελείως
απών από όλα τα δημοσιογραφικά ζητήματα που τείθονταν στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά κατά τη διάρκεια
της λειτουργίας του το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης παρήγαγε τέσσερις κώδικες για τους όρους
λειτουργίας των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών στην Ελλάδα: έναν για την διαφήμιση, έναν κώδικα
δεοντολογίας δημοσιογράφων έναν για τα προγράμματα που επιτρέπεται να παρουσιάζονται και έναν για την
κατανομή των συχνοτήτων και τους όρους τεχνικής χρήσης τους από τους αδειούχους σταθμούς.
Δραστηριοποιήθηκε πιο έντονα το 1995-1996 επιβάλλοντας πρόστιμα σε μερικούς σταθμούς, τα οποία δεν
έγιναν όμως δεκτά από τον τότε αρμόδιο υπουργό.
Ο νόμος κατοχυρώνει και αναγνωρίζει την προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των μελών του
Συμβουλίου. Αναθέτει παράλληλα στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ.2
του Συντάγματος τον άμεσο κρατικό έλεγχο της ραδιοτηλεόρασης και σειρά κανονιστικών, αποφασιστικών
και δικαστικών αρμοδιοτήτων κεντρικής σημασίας για τη δημόσια και ιδιωτική ραδιοτηλεόραση.
Ο ρόλος του ΕΣΡ υποβαθμίστηκε το 1993 και ιδίως το 1995 από το νομοθέτη στο επίπεδο μιας λίγο πολύ
συνηθισμένης διοικητικής επιτροπής και συγκεντρώθηκαν οι ουσιώδεις αποφασιστικές αρμοδιότητες στον
Υπουργό Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Το 1998 και ιδίως το 2000 επιχειρήθηκε να αναβαθμιστεί
το ΕΣΡ.
Αρμοδιότητες
Το ΕΣΡ είχε ως πρωταρχικό σκοπό την εξασφάλιση της ελευθερίας και της πολυφωνίας. Επιπλέον βασική
αρμοδιότητα του Συμβουλίου είναι η τήρηση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, η παρακολούθηση των
προγραμμάτων, ο έλεγχος τήρησης των διατάξεων των κανονισμών και η προαγωγή της ποιότητας των
ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων. Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης επεξεργάζεται αποφάσεις,
ελέγχει ώστε να τηρούνται οι αρχές προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων αλλά και καταχωρεί
πληροφορίες σχετικά με τη συγκρότηση επιτροπών των τηλεοπτικών και των ραδιοφωνικών σταθμών.
Όλα τα παραπάνω έχουν αμφισβητηθεί από πολλούς καθώς θεωρούν ότι το ΕΣΡ αντί να λειτουργεί σαν
μεσολαβητής ανάμεσα στο κράτος, τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα και την κοινωνία, έχει ως αυτοσκοπό του την
επιβολή προστίμων. Θεωρείται ότι ο αρχικός σκοπός της λειτουργίας του ήταν να δρα ως ομάδα μαζί με τα
μέσα ώστε να διαμορφώνει ένα πρόγραμμα κατάλληλο για το κοινό και να παρεμποδίζει την υπερβολική
ανάμιξη της κυβέρνησης στην ελευθερία του τύπου, κάτι το οποίο απέχει πολύ από τη σημερινή
πραγματικότητα.
Οργανωτική Δομή
Το ΕΣΡ αποτελείται από εννέα μέλη από τα οποία ένας ορίζεται ως πρόεδρος και ένας ως αντιπρόεδρος. Τα
μέλη του συμβουλίου εκλέγονται ύστερα από εισήγηση του προέδρου της Βουλής και επιλέγονται από τη
[63]
διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής εφόσον υπάρχει πλειοψηφία τουλάχιστον τεσσάρων πέμπτων. Τα μέλη
του ΕΣΡ είναι πρόσωπα που χαρακτηρίζονται από επαγγελματική εμπειρία (συχνά δημοσιογραφική),
επιστημονική κατάρτιση και προσφορά τους στο δημόσιο βίο καθώς και σε άλλους τομείς που σχετίζονται με το
περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων της αρχής. Η θητεία των μελών του συμβουλίου είναι τετραετής και
ανανεώνεται κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια της λειτουργίας του. Αυτό δεν ισχύει για τον
Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο οι οποίοι διορίζονται για πλήρη θητεία. Τα μέλη του ΕΣΡ δεν μπορούν να
επιλέγονται για περισσότερες από δύο θητείες και σε περίπτωση θανάτου ή παραίτησης ενός από αυτών, νέο
μέλος επιλέγεται και το αντικαθιστά.
Για όλους τους παραπάνω λόγους το θέμα της εκλογής των μελών του ΕΣΡ αποτελεί ένα πρόσφορο έδαφος για
διαμάχες, καθώς πολλοί θεωρούν ότι οι υποψήφιοι επιλέγονται σύμφωνα με το που είναι πολιτικά
προσκείμενοι. Μετά την αναθεώρηση τα μέλη του συμβουλίου εκλέγονται ως εξής: τέσσερα από τα μέλη
εκλέγονται από το κυβερνών κόμμα, τέσσερα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και ο πρόεδρος της
επιτροπής από την Εθνοσυνέλευση, δίνοντας στην κυβέρνηση την σημαντικότερη ψήφο.
[64]
΄΄ ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ ΄΄
ΕΚΘΕΣΗ ΜΑΘΗΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ :
« Θεέ μου, απόψε σου ζητάω κάτι που το θέλω πάρα πολύ.
Θέλω να με κάνεις τηλεόραση!
Θέλω να πάρω τη θέση της τηλεόρασης που είναι στο σπίτι μου...
Να έχω τον δικό μου χώρο. Να έχω την οικογένειά μου γύρω από εμένα. Να με παίρνουν στα σοβαρά όταν
μιλάω.
Θέλω να είμαι το κέντρο της προσοχής και να με ακούνε οι άλλοι χωρίς διακοπές και ερωτήσεις.
Θέλω να έχω την ίδια φροντίδα που έχει η τηλεόραση όταν δεν λειτουργεί.
Όταν είμαι τηλεόραση, θα έχω την παρέα του πατέρα μου όταν έρχεται σπίτι από τη δουλειά, ακόμα κι αν
είναι κουρασμένος.
Και θέλω τη μαμά μου, να με θέλει όταν είναι λυπημένη και στενοχωρημένη, αντί να με αγνοεί.
Θέλω τ΄ αδέλφια μου να μαλώνουν για το ποιος θα περνάει ώρες μαζί μου.
Θέλω να νοιώθω ότι η οικογένειά μου αφήνει τα πάντα στην άκρη, πότε - πότε, μόνο για να περάσει λίγο
χρόνο με μένα.
Και το τελευταίο, κάνε με έτσι ώστε να τους κάνω όλους ευτυχισμένους και χαρούμενους.
Θεέ μου, δε ζητάω πολλά. Θέλω μόνο να γίνω σαν μια τηλεόραση! ».
Τη δασκάλα που την διάβασε (καθώς βαθμολογούσε) την έκανε να κλάψει.
Ο σύζυγός της που μόλις είχε μπει στο σπίτι, τη ρώτησε: «τι συμβαίνει;»
Αυτή του απάντησε: «Διάβασε αυτή την έκθεση, την έχει γράψει ένας μαθητής μου».
Ο σύζυγος είπε: « Το καημένο το παιδί. Τι αδιάφοροι γονείς είναι αυτοί! »
Τότε αυτή τον κοίταξε και είπε:
« Αυτή η έκθεση είναι του γιου μας!...... ».
[65]
Βιβλιογραφία:
www.hasiad.gr (Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής του εθισμού στο Διαδίκτυο)
www.saferinternet.gr (Κόμβος Ασφαλούς Διαδικτύου)
http://www.campuscy.com/easyconsole.cfm/id/930
http://coolweb.gr/meionektimata-facebook/
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
εφημερίδα “Αργολική Ανάπτυξη” Αρ. Φ. 606
http://alexandrospapanis.blogspot.com/2009/09/
Σχολικό βιβλίο- Β΄ τάξη, ΄΄ Πολιτική και Δίκαιο ΄΄
http://datalabs.edu.gr/Forum/default.aspx?g=posts&m=34
http://www.tvlandgr.com/2010/07/facebook.html
http://aristotelionews.blogspot.gr/2011/04/blog-post.html
http://egpaid.blogspot.com/2009/04/blog-post_2195.htm!
http://www.facebook.com/TaChaibania
file:///F:/project/mme/
http://news247.gr/eidiseis/koinonia/cyber_bullying
http://www.lifo.gr/now/digital-life/17679
http://www.protothema.gr/world/article/?aid=270907
http://tpelab2011-15.wikispaces.com/
http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/article-5a/
http://7gym-kater.pie.sch.gr/kinito.htm
[66]
[67]
[68]
[69]
[70]
[71]
[72]
[73]
[74]
[75]

To Ι-D του Raf SimonS

Οι μαθητές, η διεύθυνση και το προσωπικό σας

Ασφαλής χρήση του διαδικτύου (κείμενο)

Αναγνώριση

εκδοση 5 φεβρουαριου 2014

ΑΔΑ: ΒΙΥΗ469Η2Ξ-Μ1Ξ

teyχος 9 - Ελπίδα για το Παιδί

ελληνικη ∆ημοκρατια υπουργειο πολιτισμου και αθλητισμου γενικη ∆ιε

Ψωριασική Αρθρίτιδα - Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα

Αθηναϊκή επιτύμβια βάση αγάλματος Κούρου με ανάγλυφες

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΛΕΓΟΥΝ ΟΙ

Δεν πρέπει να λείψει κανείς!

οριακη μεταιχμιακη διαταραχη της προσωπικοτητας

Φυσική της Α΄Γυμνασίου

τ. ε. ι. καβαλας σχολη τεχνολογικων εφαρμογων τμημα - e

8. foucault.μ1. 8ο κεφ.pm

Ο μεγαλύτερος ιδιωτικός Τραπεζικός όμιλος

ΕΔΩ - ΠΕΤ-ΟΤΕ

Κατεβάστε το σχετικό αρχείo προκήρυξης του διαγωνισμού.

Αρχείο Εργασίας

ΤΕΤΑΡΤΗ 31-12-14

Η εργασία