Program terapeutyczno-wspierający dla osób doświadczających przemocy w rodzinie "Człowiek jest wspaniałą istotą nie z powodu dóbr, które posiada, ale jego czynów. Nie ważne jest to co się ma, ale czym się dzieli z innymi." - Jan Paweł II Limanowa 2015 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Spis treści Wstęp ………………………………………………………………………………………….3 1. Założenia programu terapeutyczno-wspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie……………………………………………………………………………….3 1.1.Cele programu terapeutyczno-wspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie…………………………………………………………………………....4 1.2.Oczekiwane rezultaty programu terapeutyczno-wspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie…………………………………….……...4 2. Diagnoza zjawiska przemocy na terenie Powiatu Limanowskiego……………………6 3. Realizacja zadań w ramach programu…………………………………………………10 3.1. Psychoedukacja……………………………………………………………………10 3.2. Edukacja prawna…………………………………………………………………...11 3.3. Praca socjalna ……………………………………………………………………..12 3.4.Grupa wsparcia …………………………………………………………………….13 3.5. Reintegracja zawodowa……………………………………………………………16 3.6.Współpraca instytucjonalna (Zespoły Interdyscyplinarne, Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych)………………………………………………………...17 4. Źródła finansowania……………………………………………………………………17 Spis tabel ……………………………………………………………………………………..18 2 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Wstęp Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej realizując szereg zadań o charakterze profilaktyczno-edukacyjnym w ramach „Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy oraz promującego prawidłowe metody wychowawcze w rodzinach zagrożonych przemocą Powiatu Limanowskiego na lata 20142019” przyjętego uchwałą XXIX/306/14 Rady Powiatu Limanowskiego z dnia 26 lutego 2014 roku, podejmując działania w oparciu o zapisy ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 ze zm.), a także otwierając się na potrzeby osób doświadczających przemocy w rodzinie proponuje do realizacji program terapeutyczno-wspierający. Niniejsza inicjatywa znajduje uzasadnienie w przeprowadzonej diagnozie problemów społecznych na terenie Powiatu Limanowskiego oraz w potrzebach sygnalizowanych przez miejskie i gminne ośrodki pomocy społecznej. Z myślą o osobach uwikłanych w przemoc domową wskazuje się na konieczność podjęcia działań, których celem będzie zapewnienie specjalistycznego wsparcia osobom doznającym przemocy w rodzinie. Jednocześnie ów program jest zwróceniem uwagi na problem przemocy, konsekwencje jakie ze sobą niesie dla zdrowia i życia człowieka, a także dla jego funkcjonowania w sieci relacji społecznych. 1. Założenia programu terapeutyczno-wspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie Program terapeutyczno-wspierający dla osób doświadczających przemocy w rodzinie wskazuje na konieczność podjęcia działań edukacyjnych skierowanych do ofiar przemocy mających na celu wskazanie właściwych sposobów reagowania w sytuacji doznawania przemocy ze wskazaniem na przysługujące prawa i działania, które mogą podejmować poszczególne instytucje wspierające osoby w procesie radzenia sobie z kryzysem oraz w wychodzeniu z przemocy. Podkreśla się, iż każdy człowiek ma niezaprzeczalne i niepodlegające dyskusji prawo do godnego życia w poczuciu bezpieczeństwa. Przemoc 3 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE domowa godzi wyżej wymienione podstawowe prawa człowieka, nie znajduje usprawiedliwienia i jest przede wszystkim przestępstwem i złamaniem litery prawa. Wymaga podjęcia stanowczych, ukierunkowanych działań w celu zahamowania jej występowania i rozwoju. 1.1. Cele programu terapeutyczno-wspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie Nadrzędnym celem programu terapeutyczno-wspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie jest przeciwdziałanie przemocy w rodzinie poprzez m.in. objęcie profesjonalną i specjalistyczną pomocą osoby uwikłane w przemoc zarówno dotknięte przemocą jak i będące świadkami przemocy domowej. Ponadto psychoedukacja i działania wspierające pozwalające na wzmocnienie właściwych postaw osób uwikłanych w przemoc w trakcie wychodzenia z destrukcyjnych, opartych na przemocy relacjach oraz praca nad odzyskiwaniem wewnętrznej równowagi emocjonalno-wolicjonalnej, kontroli nad swoim życiem, a także wsparcie w przezwyciężaniu poczucia wstydu i winy u osób doświadczających przemocy stanowią myśl przewodnią programu. Co więcej konieczne jest wzbudzenie w osobach uwikłanych w przemoc poczucia bezpieczeństwa, akceptacji i przynależności, spowodowanie wzrostu poczucia własnej wartości i sprawstwa, zapobiegającemu negatywnym zjawiskom społecznym w tym wiktymizacji i poczuciu wyobcowania poprzez organizowane w ramach programu terapeutyczno-wspierającego spotkań grupy wsparcia dla ofiar przemocy domowej. 1.2. Oczekiwane rezultaty wdrożenia i realizacji programu terapeutycznowspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie 4 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Program terapeutyczno-wspierający dla osób doświadczających przemocy w rodzinie pozwoli na osiągnięcie założeń programowych poprzez realizację zadań w szczególności psychoedukacji, edukacji prawnej obejmującej wiedzę z zakresu szeroko rozumianego prawa i postępowania sądowego wobec osób stosujących przemoc, procedur interwencyjnych i działań podejmowanych przez Policję, kuratorów sądowych i inne instytucje w tym Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Przedstawione w powyżej cele programu terapeutyczno-wspierającego zostaną osiągnięte poprzez realizację zadań zebranych w tabeli nr 1. Tabela nr 1. Zadania w oparciu o które zrealizowane będą cele programu terapeutycznowspierającego osoby doświadczające przemocy w rodzinie Lp. 1. Realizowane zadania Psychoedukacja 2. Edukacja prawna Rodzaj prowadzonych zajęć Prowadzący Wskaźniki  Zajęcia prowadzone w formie psycholog warsztatów poruszających tematykę pedagog komunikacji społecznej, asertywności, zwiększenia samooceny poczucia własnej wartości oraz radzenia sobie ze stresem.  Cykliczne zajęcia grupowe oraz indywidualne.  Spotkania z radcą prawnym prowadzone radca prawny w formie cyklu wykładów poświęconych podejmowaniu prawnych działań mających na celu rozwiązanie trudnych sytuacji przemocy w rodzinie.  Indywidualne porady prawne, dyżury radcy prawnego.  liczba godzin przeprowadzonych warsztatów  Spotkania z funkcjonariuszem Policji z Wydziału ds. Prewencji Komendy Powiatowej Policji w Limanowej – działalność Policji i podejmowanie interwencji w sytuacjach przemocy w rodzinie.  Spotkania z kuratorem zawodowym z Wydziału Karnego i Wydziały funkcjonariusz KPP  liczba godzin przeprowadzonych spotkań kurator zawodowy  liczba godzin przeprowadzonych  liczba godzin przeprowadzonych spotkań  liczba osób korzystających z porad 5 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE 3. Praca socjalna 4. Grupa wsparcia 5. Reintegracja i aktywizacja zawodowa 6. Współpraca instytucjonalna (Zespoły Interdyscyplinarne, Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego w Limanowej – przeprowadzenie dozorów, egzekwowanie postanowień Sądowych skierowanych do sprawców przemocy, zagadnienia procedury sądowej, rola kuratora zawodowego.  Wsparcie pracownika socjalnego w podejmowanych działaniach przez osoby doświadczające przemocy w rodzinie.  Spotkania samopomocowej grupy wsparcia. Sądu Rejonowego w Limanowej, psycholog, pracownik socjalny,  liczba osób korzystających z pomocy  liczba osób uczęszczających na grupę wsparcia  Warsztaty aktywnego poszukiwania pracy prowadzone przez doradcę zawodowego dla osób bezrobotnych.  Wspieranie w podejmowaniu aktywności zawodowej np. w poszukiwaniu ogłoszeń w sprawie pracy poprzez kontakty z Powiatowym Urzędem Pracy w Limanowej.  Spotkania z członkiem Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych poświęcone tematyce współistnienia przemocy domowej wraz z uzależnieniem od alkoholu. doradca zawodowy, pedagog  liczba godzin przeprowadzonych zajęć pracownik socjalny spotkań  liczba osób korzystających z porad Członek GKRPA  liczba godzin przeprowadzonych spotkań Źródło: opracowanie własne 2. Diagnoza zjawiska przemocy na terenie Powiatu Limanowskiego Z przeprowadzonej w styczniu 2015 roku przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej diagnozy problemów społecznych na terenie Powiatu Limanowskiego, w tym zjawiska przemocy domowej wynika, iż problem przemocy domowej jest wciąż na wysokim poziomie. Ośrodki pomocy społecznej z terenu Powiatu Limanowskiego zostały poproszone o uszeregowanie w kolejności od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza najczęściej a 5 najrzadziej) różnych 6 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE rodzajów przemocy i tym samym wskazanie tych, które najczęściej spotykają osoby poszukujące wsparcia w niniejszych instytucjach. Niniejsze dane przedstawia tabela nr 2. Tabela nr 2. Formy przemocy zaobserwowane przez ośrodki pomocy społecznej z terenu Powiatu Limanowskiego Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Nazwa ośrodka pomocy społecznej GOPS LIMANOWA GOPS SŁOPNICE GOPS ŁUKOWICA GOPS NIEDŹWIEDŹ GOPS JODŁOWNIK GOPS LASKOWA GOPS TYMBARK GOPS MSZANA DOLNA MOPS LIMANOWA MOPS MSZANA DOLNA GOPS DOBRA GOPS KAMIENICA Przemoc fizyczna Przemoc psychiczna (emocjonalna) Przemoc seksualna Przemoc ekonomiczna Zaniedbanie 3 1 5 2 4 4 1 5 2 3 1 2 5 3 4 2 1 5 4 3 1 2 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 3 4 1 2 5 3 4 1 2 5 3 4 4 1 5 3 2 2 1 5 3 4 4 1 5 2 3 Źródło: „Diagnoza problemów społecznych obecnych na terenie Powiatu Limanowskiego” str. 28opracowanie własne Z danych zawartych w powyższej tabeli nr 2 wynika, iż najczęstszą formą przemocy, dotyczącą klientów pomocy społecznej jest przemoc psychiczna (emocjonalna), następnie przemoc fizyczna, w dalszej kolejności przemoc ekonomiczna i zaniedbanie. Najrzadziej zgłaszaną formą przemocy przez osoby poszukujące wsparcia w ośrodkach pomocy społecznej jest przemoc seksualna. Dokonując głębszej analizy zjawiska przemocy warto zwrócić uwagę na czynniki sprzyjające występowaniu zjawiska przemocy lub zwiększające ryzyko występowania omawianego zjawiska. Ośrodki pomocy społecznej poproszono o uszeregowanie w kolejności 1-6 (gdzie 1 oznacza najczęściej a 6 najrzadziej) rodzaj zjawiska z którym najczęściej zadaniem ośrodków jest powiązana przemoc. Dane te ujęto w tabeli nr 3. 7 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Tabela nr 3. Zjawiska powiązane z przemocą Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Nazwa ośrodka pomocy społecznej GOPS LIMANOWA GOPS SŁOPNICE GOPS ŁUKOWICA GOPS NIEDŹWIEDŹ GOPS JODŁOWNIK GOPS LASKOWA GOPS TYMBARK GOPS MSZANA DOLNA MOPS LIMANOWA MOPS MSZANA DOLNA GOPS DOBRA GOPS KAMIENICA Bezrobocie Alkoholizm Choroba psychiczna Izolacja społeczna Narkotyki „Przemoc z pokolenia na pokolenie” 3 1 2 5 6 4 3 1 2 5 6 4 2 1 3 4 6 5 6 1 3 2 5 4 1 2 5 4 6 3 4 1 2 5 6 3 2 1 3 4 5 6 1 2 4 3 2 1 4 3 6 5 2 1 4 5 6 3 4 1 2 5 3 2 1 4 5 Nie dotyczy 6 3 Źródło: „Diagnoza problemów społecznych obecnych na terenie Powiatu Limanowskiego” str. 29opracowanie własne Dane przedstawione w tabeli nr 3 wskazują, iż najczęstszym czynnikiem idącym w parze ze zjawiskiem przemocy jest w opinii ośrodków pomocy społecznej alkoholizm oraz choroba psychiczna. Kolejnym czynnikiem sprzyjającym występowaniu aktów przemoc jest bezrobocie, tzw. „przemoc z pokolenia na pokolenie” oraz izolacja społeczna. Zażywanie narkotyków najrzadziej współwystępuje ze zjawiskiem przemocy w opinii ośrodków pomocy społecznej. Dokonana powyżej analiza danych skłania do zwrócenia uwagi na działania, które w najskuteczniejszy sposób mogłyby wesprzeć osoby podejrzane o doświadczanie przemocy domowej. Ośrodki pomocy społecznej wskazały na konkretne działania, które ich zdaniem przyniosłyby ich pracy lepsze efekty. Poniższa tabela nr 4 zawiera informacje przedstawiające zainteresowanie ośrodków pomocy różnymi formami wsparcia zarówno dla ofiar jak i sprawców przemocy w rodzinie. 8 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Tabela nr 4. Najskuteczniejsze działania wobec ofiar przemocy podejmowane przez ośrodki pomocy społecznej Lp. Nazwa ośrodka Pomocy społecznej Umożliwienie uczestnictwa w grupach wsparcia osobom doznającym przemocy Organizowanie ogólnodostępnych akcji społecznych Leczenie uzależnień u sprawców przemocy Podejmowanie działań w kierunku izolowania ofiar przemocy od osób stosujących przemoc Inne ( jakie?) 1 Umożliwienie uczestnictwa w programach korekcyjnoedukacyjnych osobom stosującym przemoc 1 1. GOPS LIMANOWA 0 1 1 0 2. 3. GOPS SŁOPNICE 1 0 0 1 1 0 GOPS ŁUKOWICA 1 1 0 1 0 0 4. GOPS NIEDŹWIEDŹ 0 0 1 1 1 5. 0 0 1 1 1 6. GOPS JODŁOWNIK GOPS LASKOWA 1 1 1 1 0 0 7. GOPS TYMBARK 1 1 0 1 1 0 8. GOPS MSZANA DOLNA 1 1 0 1 0 9. MOPS LIMANOWA MOPS MSZANA DOLNA 0 0 0 1 1 1-sądowe zobowiązanie sprawców do uczestnictwa w programach 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 12 GOPS DOBRA GOPS KAMIENICA 1 0 0 1 1 13. RAZEM 8 5 3 12 9 10. 11. 1- aktywizacja społecznozawodowa osób doznających przemocy, zwiększenie ofert pracy dla tych osób 0 1- wsparcie psychologicz ne 1- roboty publiczne 1-podejmowanie działań w kierunku izolowania sprawców przemocy 5 Źródło: „Diagnoza problemów społecznych obecnych na terenie Powiatu Limanowskiego” str. 30opracowanie własne Interpretacja danych zawartych w powyższej tabeli nr 4 wskazuje, iż 12 ośrodków pomocy społecznej było najbardziej zainteresowanych leczeniem uzależnień u sprawców przemocy domowej, kolejno 9 ośrodków pomocy społecznej z chęcią poparłoby inicjatywę działającą w kierunku izolowania ofiar przemocy od osób stosujących przemoc. 8 ośrodków 9 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE pomocy społecznej popiera działalność polegającą na umożliwieniu uczestnictwa w grupach wsparcia osobom doznającym przemocy w rodzinie. Umożliwienie uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych osobom stosującym przemoc poparło 5 ośrodków pomocy społecznej. 5 instytucji wskazało również na ważność innych inicjatyw, w tym Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Niedźwiedziu w postaci aktywizacji społecznozawodowej osób doznających przemocy, zwiększenie ofert pracy dla tych osób. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mszanie Dolnej wskazał na ważność sądowego zobowiązania sprawców do uczestnictwa w programach jako skutecznego narzędzia ich dyscyplinowania. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mszanie Dolej zwrócił uwagę na konieczność okazania wsparcia psychologicznego w pracy z ofiarami i sprawcami przemocy w rodzinie. Roboty publiczne to w opinii Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej jedno z potrzebnych rozwiązań w pracy z osobami podejrzanymi o stosowanie przemocy w rodzinie. Zdaniem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kamienicy podejmowanie działań w kierunku izolowania sprawców przemocy w znacznej mierze zwiększy szanse na zmniejszenie negatywnych skutków i eskalacji przemocy. 3 ośrodki pomocy społecznej popierały organizowanie ogólnodostępnych akcji społecznych w walce ze zjawiskiem przemocy. 3. Realizacja zadań w ramach programu terapeutyczno-wspierającego dla osób doświadczających przemocy w rodzinie 3.1. Psychoedukacja Otoczenie osób doznających przemocy w rodzinie wsparciem psychologicznym jest niezbędną formą pomocy, którą w pierwszej kolejności winny otrzymać osoby pozostające w kryzysie spowodowanym negatywnymi doświadczeniami powstałymi w wyniku przemocy i zachowań agresywnych. Bycie ofiarą czy świadkiem przemocy w rodzinie jest 10 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE traumatycznym przeżyciem i wiąże się z przeżywaniem silnych, negatywnych emocji, w tym lęku, psychicznego cierpienia, poczucia winy, wstydu i zagrożenia. Stąd bardzo ważne jest wsparcie psychologiczne i towarzyszenie osobom doświadczającym przemocy w ich poczynaniach na drodze do zmiany życia. Droga ta jest trudna i wymaga zaangażowania, podejmowania trudnych decyzji z uwzględnieniem ich konsekwencji w celu powstrzymania przemocy. Ambiwalencja uczuć, zmienność zachowań jest związana z poszczególnymi fazami cyklu przemocy. Stąd ważne jest prowadzenie zajęć psychoedukacyjnych dla osób doznających przemocy domowej celem zwiększenia świadomości oraz wiedzy o mechanizmach towarzyszących przemocy. 3.2. Edukacja prawna Profesjonalna pomoc prawna ma duże znaczenie w trakcie podejmowania interwencji kryzysowej wobec ofiar przemocy i osób pokrzywdzonych przestępstwem. Stanowi niezbędną formę wsparcia umożliwiającą zarówno instytucjom udzielającym pomocy jak i osobom doświadczających przemocy podjęcie konkretnych działań i stanowczych kroków, zapewniających bezpieczeństwo i ochronę praw poszkodowanym. Pozwala na uregulowanie istotnych kwestii prawnych zmierzających do poprawy trudnej sytuacji, w której znajdują się osoby uwikłane w przemoc. W ramach konsultacji prawnych osoba doświadczająca przemocy uzyska pomoc w przygotowaniu stosownej dokumentacji, przykładowo: wniosku o powołanie pełnomocnika z urzędu, zwolnienie z kosztów sądowych, zabezpieczenie roszczenia dochodzonego, przymusowe leczenie osób uzależnionych od alkoholu oraz wsparcie prawne w sprawach o eksmisję osoby nadużywającej alkoholu i stosującej przemoc (pozew o eksmisję), precyzowanie roszczeń w sprawach rozwodowych (pozew rozwodowy), prowadzenie spraw o ograniczenie władzy rodzicielskiej osobie stosującej przemoc, prowadzenie spraw dotyczących ponoszenia kosztów utrzymania rodziny (pozwy o alimenty), gróźb karalnych, przygotowanie pozwów o znęcanie psychiczne i fizyczne, zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. 11 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Wyżej wymienione usługi prawne świadczone były również w ramach szerokiego katalogu pomocy prawnej skierowanej do osób doświadczających przemocy w rodzinie od kilku lat, stąd poradnictwo prawne w postaci wykładów informacyjno-edukacyjnych oraz indywidualnych konsultacji stanowi nieodzowny element programu terapeutyczno- wspierającego skierowanego do osób uwikłanych w przemoc w rodzinie. 3.3. Praca socjalna Praca socjalna stanowi ważny aspekt pomocy udzielanej zarówno ofiarom jak i sprawcom przemocy. Wywiad środowiskowy będący rezultatem pracy socjalnej pozwala na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie poprzez interwencję i ingerencję w życie wewnętrzne rodziny. Zwłaszcza wówczas gdy, pracownik socjalny jako pierwszy udziela wsparcia ofierze przemocy. Podejmując wraz z nią kroki w celu zabezpieczenia niezbędnych potrzeb w tym dobra jej i innych członków rodziny, funkcjonowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Ponadto motywuje do zmiany w różnych sferach życia. Praca socjalna umożliwia stworzenie planu bezpieczeństwa pozwalającego na przyjęcie właściwej postawy wobec sprawcy przemocy domowej. Ponadto sprzyja wzmacnianiu więzi rodzinnych wśród poszczególnych członków rodziny borykających się z problemem przemocy. Ma bardzo duże znaczenie dla zapobiegania powstawania warunków sprzyjających rozprzestrzenianiu się zjawiska przemocy w rodzinie poprzez poszukiwanie rozwiązań, walkę z ubóstwem, bezrobociem czy alkoholizmem. Udzielanie pomocy w rozwiązywaniu trudności osób doświadczających przemocy pozwala im w pewnym stopniu odzyskać siłę do zmiany swojej sytuacji życiowej i rodzi chęć do samodzielnego stawienia czoła problemom będącym przyczyną trudnej sytuacji życiowej. 12 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE 3.4. Grupa wsparcia Istotą spotkań organizowanych w ramach grupy wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie będzie zapewnienie bezpieczeństwa i akceptacji, przeciwdziałanie wyizolowaniu i swoistemu poczuciu osamotnienia osób doznających różnych form przemocy ze strony osoby bliskiej. Spotkania te mają również służyć informowaniu o możliwościach skorzystania z pomocy w innej formie tj. wizyta u specjalisty, pomoc prawna. Dzięki niniejszym spotkaniom osoby doznające przemocy będą mogły lepiej poznać siebie, nabrać pewności siebie, nie tylko stanowczo się sprzeciwić stosowanej przemocy lecz zadbać o ochronę swoich praw i dóbr podejmując działania mające na celu dokonanie przełomu i zmiany w życiu. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej wystosowało do gminnych i miejskich ośrodków pomocy społecznej pismo z prośbą o podanie liczby osób będących ofiarami przemocy w rodzinie lub co do których istniało podejrzenie, że jest wobec nich stosowana przemoc, a które wyrażały chęć uczestnictwa w grupie wsparcia. Otrzymane informacje zostały zebrane w poniższym zestawieniu tabelarycznym. Tabela nr 5. Zestawienie liczbowe osób chętnych do udziału w grupie wsparcia dla ofiar przemocy z poszczególnych ośrodków pomocy społecznej z terenu Powiatu Limanowskiego Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Nazwa Ośrodka Pomocy Społecznej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Limanowej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mszanie Dolnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Dobrej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Tymbarku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Niedźwiedziu Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Laskowej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Słopnicach Liczba osób chętnych do udziału w grupach wsparcia dla ofiar przemocy 0 3 5 0 4 5 1 13 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE 8. 9. 10. 11. 12. 13. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kamienicy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jodłowniku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łukowicy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Limanowej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mszanie Dolnej Razem Brak danych 8 Brak danych 8-10 1 35-37 Źródło: opracowanie własne Dokonując analizy danych zawartych w powyższej tabeli nr 5 stwierdza się, iż 10 spośród 12 ośrodków pomocy społecznej odpowiedziało pisemnie na wystosowaną prośbę i udzieliło informacji dotyczących liczby osób zgłaszających chęć udziału w zaproponowanej ośrodkom formie wsparcia tj. udziału w grupie wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kamienicy oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łukowicy nie wskazał nikogo chętnego do skorzystania z tej formy pomocy. Najwięcej osób zainteresowanych uczestnictwem w grupie wsparcia dla ofiar przemocy zadeklarował Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Limanowej w liczbie od 8-10 osób, kolejno Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jodłowniku w liczbie 8 oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Laskowej wraz z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Dobrej w liczbie 5 osób. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Niedźwiedziu wskazał 4 osoby chętne do udziału w w/w grupie wsparcia, następnie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mszanie Dolnej zadeklarował udział 3 osób, a Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Słopnicach wraz z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Mszanie Dolnej poinformował o jednej osobie zainteresowanej uczestnictwem w zaproponowanej formie wsparcia. Powiatowe Centrum Pomoc Rodzinie w Limanowej na podstawie danych zebranych z ośrodków pomocy społecznej oraz w oparciu o wzajemną współpracę, planuje w II kwartale 2015r. utworzenie grupy wsparcia dla osób doświadczających przemocy w rodzinie. Grupa ta będzie grupą otwartą. Spotkania będą się odbywały systematycznie 1-2 w miesiącu. Na niniejszych spotkaniach omawiane zostaną tematy zgodne z oczekiwaniami 14 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE osób biorących udział w grupie wsparcia. W spotkaniu weźmie udział psycholog zatrudniony w PCPR w Limanowej. Charakter działań podejmowanych przez grupę wsparcia: Członkiem grupy i uczestnikiem odbywających się spotkań, może być każdy kto doświadcza przemocy. Grupa będzie miała charakter otwarty, osoby chętne do udziału w spotkaniu będą mogły przeczytać o kolejnych terminach spotkań na stronie internetowej Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej tj. www.pcpr-limanowa.pl. Ośrodki pomocy społecznej z terenu Powiatu Limanowskiego oraz inne instytucje działające na rzecz zapobiegania przemocy w rodzinie będą poproszone o rozpowszechniani i bieżące informowanie o prowadzonej przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej działalności. Uczestnictwo w spotkaniach będzie dobrowolne. Miejsce spotkań grupy wsparcia: Budynek Starostwa Powiatowego w Limanowej, ul. Józefa Marka 9, 34-600 Limanowa. Terminy i częstotliwości spotkań grupy wsparcia: Terminy spotkań będą ustalane na każdym spotkaniu z uwzględnieniem potrzeb i możliwości osób chętnych do udziału w grupie, zwłaszcza osób mających trudności z dojazdem do miejsca spotkań. Zadania realizowane w ramach działania grupy wsparcia: 1. Zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa, akceptacji i zrozumienia. 2. Wsparcie emocjonalne i odbudowa zaufania oraz wzrost sił wewnętrznych do walki z poczuciem bezradności. 3. Przezwyciężanie poczucia winy i wstydu. 4. Odbudowa, wzmacnianie poczucia własnej wartości i szacunku do własnej osoby. 5. Przezwyciężanie poczucia wyobcowania, walka z osamotnieniem. 6. Wzbudzenie w sobie motywacji i podjęcie działań prowadzących do rozwiązania problemu. 7. Odzyskanie kontroli nad swoim życiem i kształtowanie poczucie sprawstwa. 15 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE 8. Praca w oparciu o „tu i teraz” spostrzeganie własnych potrzeb w tym dbania o siebie. 9. Zaspokajanie potrzeby przynależności poprzez nawiązanie relacji w grupie. 10. Budowanie systemu wsparcia poprzez pozyskiwanie niezbędnych dających oparcie informacji. 11. Dzielenie się doświadczeniem i wzajemna pomoc w przezwyciężaniu trudności. 12. Nadzieja jako narzędzie dające siłę i wiarę w możliwość zmiany sytuacji. 13. Praca w oparciu o „wgląd” w osobiste przeżycia. 14. Wskazywanie na działanie mechanizmów towarzyszących zjawisku przemocy. 15. Wskazywanie na podstawie własnych doświadczeń i zakończonych sukcesem, różnych sposobów wyjścia z trudnej sytuacji- praca na pozytywnych wzmocnieniach. 16. Redukcja napięcia i nauka sposobów radzenia sobie ze stresem i negatywnymi emocjami. 17. Nauka zachowań asertywnych i komunikowania swoich potrzeb. 18. Komunikacja interpersonalna rola i znaczenie w codziennym życiu. 19. Omówienie i podjęcie skutecznych działań w walce z mechanizmami niszczącymi samoocenę. 20. Rola samorealizacji i jej wpływ na jakość życia. 3.5. Reintegracja i aktywizacja zawodowa Reintegracja zawodowa stanowi koleją formę wsparcia skierowanego do osób doświadczających przemocy ze strony najbliższych, pozwalającą na wieloaspektowe podejście do problemu. Wspomaganie aktywizacji zawodowej wzmacnia poczucie sprawstwa i prowadzi do odzyskania kontroli na życiem. Umożliwia także poszukiwanie i podejmowanie pracy zarobkowej dającej niezależność finansową i ekonomiczną osobom uwikłanym w przemoc. Co może być momentem przełomowym w uwalnianiu się od toksycznych relacji przemocowych. Zależność finansowa od sprawcy przemocy stanowi często jeden z głównych argumentów, który decyduje o pozostawaniu w destrukcyjnych związkach. Stąd pomoc 16 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE w uzyskaniu swobody finansowej jest ważnym elementem wspierającym i umożliwiającym zmianę życia osoby doświadczającej przemocy domowej. 3.6. Współpraca instytucjonalna (Zespoły Interdyscyplinarne, Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) W działaniach mających na celu przeciwdziałanie występowania zjawiska przemocy domowej, a także w podejmowanych inicjatywach na rzecz osób doświadczających przemocy ważną rolę odgrywa współpraca instytucjonalna. Działalność Zespołów Interdyscyplinarnych, grup roboczych cechuje wieloaspektowe podejście do problematyki zjawiska przemocy. Stwierdzenie to dotyczy także działań podejmowanych wobec sprawców, osób będących ofiarami i świadkami przemocy. Problem przemocy wiąże się niejednokrotnie z uzależnieniem sprawcy od alkoholu stąd konieczne jest zastosowanie leczenia odwykowego sprawcy przemocy w rodzinie a następnie jego udział w programie korekcyjno-edukacyjnym. Faktem jest, iż opieką należy także otoczyć osoby doświadczające przemocy, które dzięki uzyskanemu w poszczególnych instytucjach wsparciu w formie specjalistycznej pomocy psychologicznej i prawnej mogą podnieść się, odzyskać wewnętrzny spokój, równowagę, poczucie kontroli nad swoim życiem i przede wszystkim siłę do wyjścia z kryzysu. 4. Źródła finansowania Program terapeutyczno-wspierający dla osób doświadczających przemocy w rodzinie finansowany będzie z budżetu Starostwa Powiatowego, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej oraz innych instytucji działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 17 PROGRAM TERAPEUTYCZNO-WSPIERAJĄCY DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Spis tabel Tabela nr 1. Zadania w oparciu o które zrealizowane będą cele programu terapeutycznowspierającego osoby doświadczające przemocy w rodzinie…………………..5 Tabela nr 2. Formy przemocy zaobserwowane przez ośrodki pomocy społecznej z terenu Powiatu Limanowskiego……………………………………………………….7 Tabela nr 3. Zjawiska powiązane z przemocą…………………………………………….…8 Tabela nr 4. Najskuteczniejsze działania wobec ofiar przemocy podejmowane przez ośrodki pomocy społecznej.…………………………………………………………….9 Tabela nr 5. Zestawienie liczbowe osób chętnych do udziału w grupie wsparcia dla ofiar przemocy z poszczególnych ośrodków pomocy społecznej z terenu Powiatu Limanowskiego……………………………………………………………….13 18