iSTA NBUL TicARET ODASı
YAYıN
ORTALAMA KAR HADLERİ
VE
ASGARİ GAYRİSAFİ
HASıLAT ESASı
T.
ıı.
Açık l ama
i 988- 1990
Yı ll arına Aiı
iSTA NBUL
'.
i')' isbelier
NO: 1990 - 3
iSTANBUL TicARET ODASı
YAYıN
ORTALAMA KAR HADLERİ
VE
ASGARİ GAYRİSAFİ
HASıLAT ESASı
I. Açıklama
IL 1988-1990 Y ıllanna Ait Nisbetler
iSTANBUL
NO: 1990 - 3
GREN
ReklamcıIıklFoıogrqfçlllk
Ha:zMdar. Menderes Cad. No:2512
Tel: 556 04 43
Bakırköy-ISTANBUL
ÖNSÖZ
Gelir Vergisi Sistemi içinde geniş bir mükellef zümresi için uygulanmakta olan ortalama Kar Hadleri üyelerimizin büyük bölümünü ilgilendiren bir husustur.
Ortalama Kar Hadleri uygulaması, 1982 yılı sonunda Gelir Ver~Jisi
Kanunu'nda değişiklikler yapmak üzere çıkarılan 2361 sayılı Kanunla,
Asgari Gayrisafi Hasılat esası ile birleştirilmiş ve bazı mükellefler bu
son esasa göre vergilendirmeye tabi tutulmuştur. Bu sebeple açıkla
ma kısmının lI'nci bölümünde Ortalama Kar Haddine tabi mükelleflerle bu mükellefiyetin konusunu teşkil eden "Perakende Satış" kavramı
üzerinde durulmuş, IV'ncü Bölümde ise Asgari Gayrisafi Hasılat esası
uygulanacak mükellefler sayılmıştır.
sap
III ve IV'ncü bölümlerde çeşitli basit rakamı i örneklerle vergi heşekline açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
istanbul ili dahilindeki tüccarlara 1988-1990 devresinde uygulanmak üzere 28.12.1989 tarihli Resmi Gazetede ilan edilen Ortalama
Kar Hadleri ekli cetvelde verilmektedir.
Ortalama Kar Hadleri ve Asgari Gayrisafi Hasılat Esası hakkında
bilgi vermeyi amaçlayan bu yayınımızın, üyelerimize ve ilgililere yararlı olmasını dileriz.
Genel Sekreter
Prof. Dr. ismail Özaslan
ORTALAMA KAR HADDI ve ASGARI GAYRiSAFi HASıLAT
ESASı HAKKINDA AÇiKLAMA
GIRIş:
Perakende satış yapan ticaret erbabı ve perakende satış yapan
ile; otel, gazino, bar, lokanta, birahane, pastahane V.s. gibi
dinlence ve eğlence yerleri işletenlerin ve her türlü taşıma işleri ile uğ
raşanların, kazançlarının denetiminin güçlüğü karşısında benimsenmiş ve uzunca bir süredir uygulanmakta olan Ortalama Kar Hadleri ve
Asgari Gayrisafi Hasılat müessesesi bir vergi güvenlik tedbiridir.
imalatçılar
Gelir Vergisi Kanunu'nun 111 inci maddesi ile 1950 yılından bu
yana sadece Ortalama Kar Hadleri olarak tatbik edilen bu sisteme,
2361 sayılı kanunla Asgari Gayrisafi Hasılat Esası eklenmiş ve hizmet işletmeleri ve taşıma işleri yapanların beyan ettikleri gayrisafi kazanç ve hasılatların vergi inceleme elemanlarınca saptanan asgari
gayrisafi hasılatlarla karşılaştırılması esası getirilmiştir.
Ortalama Kar Hadleri ve Asgari Gayrisafi
iki bölüm halinde açıklanmaya çalışılacaktır.
Hasılat esası, aşağıda
i - ORTALAMA KAR HADLERI
Bilindiği gibi, memleketimizde 1950'den bu yana Gelir Vergisi sistemi uygulanmaktadır. Gelir Vergisi ise, beyana dayanır. Yani, bir mükellef, sene sonunda Maliye'ye elde ettiği geliri beyan eder ve Maliye
de mükellefin beyan ettiği bu miktar üzerinden vergi tarh ve tahsil
eder. Zarar beyan edenlerin tabiatiyle vergi vermesi söz konusu olamaz.
Maliye, vergiyi, mükellefin beyanına dayanarak tarh ve tahsil
ederken, haklı olarak bu beyanın doğruluk derecesini de kontrol
etmek ister. Sözü geçen kontrol çeşitli şekillerde olur. Bunlardan bir
tanesi de "oto-kontrol" dur. Oto-kontrol Gelir Vergisinin yapısı gereği
kendiliğinden işleyen bir kontrol şeklini ifade eder. Şöyle ki; bir toptancı, ithalatçıdan 1.000.000.-TL lık mal alsa, bunu mutlaka defterine
kaydeder. Çünkü toptancı için bir ödeme, yani bir harcama söz konusudur.
Bu durumda, bir gelir elde eden ithalatçı, aldığı 1.000.000.- lirayı
kaydetmese dahi, toptaneının kayıtlarını inceleyerek kendisini kontrol
ve durumu tesbit etmek kabil olur. işte buna Maliye dilinde oto-kontrol
denir.
Ancak, bu oto-kontrol perakende ticarette uygulanamaz. Çünkü,
bir tuhafiyeciden bir gömlek satın alan tüketici genellikle tacir olmadığından bunu muhasebesine inceleyerek ettirmesi düşünülemez. Bu
suretle de, harcama yapanın durumunu inceleyerek, gelir elde edeni
kontrol etmek imkanı ortadan kalkmış olur. işte bu alandaki boşluğu
doldurmak için Gelir Vergisi Kanunu'nun uygulamaya başlandığı 1950
yılından bu yana uygulanan bir sistem vardır. Bu sistemin adına ORTALAMA KAR HADLERi denilmektedir.
Sözü geçen sistem, sınırlı bir mükellef zümresini ilgilendirdiği için
başlangıçta pek dikkati çekmemiştir. Ancak, 8 Temmuz 1964 tarihli
Resmi Gazetede yayınlanan 484 ve 485 sayılı kanunların getirdiği
yeni hükümler ile konu birdenbire büyük bir önem kazanmış ve geniş
bir mükellef zümresini ilgilendirir hale gelmiştir.
11- ORTALAMA KA.R HADLERI KiMLERi iLGiLENDiRMEKTEDiR?
Ortalama Kar Hadleri ile ilgili bulunan mükellefler şunlardır:
Kısmen veya tamamen perakende satış yapan
ticaret erbabı ile imalatçı:
Bu kategoriye giren mükellefleri şöylece açıklayabiliriz:
a - Doğrudan doğruya perakende ticaret yapanlar.
b - Toptancı olduğu halde, (miktar ne olursa olsun) aynı zamanda
perakende olarak da mal satanlar,
c - ithal ettiği malların bir kısmını (miktar ne olursa olsun) veya tamamını perakende satanlar.
d - imal ettiği malların bir kısmını (miktar ne olursa olsun) veya tamamını perakende satanlar.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, Ortalarna Kar Hadlerinin
kapsamına sadece perakende satışların girmekte oluşudur. Yani bir
ithalatçı ithal ettiği, bir imalatçı da imal ettiği malın tamamını toptancı
ya satarsa bu ithalatçı veya imalatçının Ortalama Kar Hadleri ile bir ilgisi olmayacaktır. Fakat aynı ithalatçı veya imalatçı örneğin bir yılda
ithal veya imal ettiği 1000 adet radyonun 970 tanesini toptan, 30 tane-
sini de perakende olarak satarsa, sadece perakende olarak sattığı 30
radyo için Ortalama Kar Haddine tabi olacaktır.
Bu konuda sonuç olarak denilebilir ki, yalnızca ithalat veya imalat
ile uğraşanlar Ortalama Kar Hadleri ile ilgili değildirler. Ancak ithal
veya imal ettikleri malın tamamını veya bir kısmını (miktar ne olursa
olsun) perakende olarak satanlar Ortalama Kar Haddine tabi olacaktır.
hem toptan ve hem de perakende satış yapan ticaret
ortalama kar hadlerinin kolayca uygulanabilmesi için perakende satışların hesabını ayrı tutmaları uygun olacaktır.
Bu
şekilde
erbabının,
PERAKENDE SATIŞ NE DEMEKTiR?
Bu kategoride sözü edilen perakende satıştan maksat nedir?
Kanun (193 sayılı Kanun, Madde. 111) perakende satışı şöyle tanım
lamaktadır.
"Perakende satıştan maksat, satışı yapılan madde veya malzemenin aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışında
kilere satılmasıdır.»
Kanun koyucunun bu tanımdaki maksadını, <<tekrar satmak üzere
satın alanlar dışındakilere» veya kısaca «tüketiciye» yapılan satışlar
şeklinde de ifade edebiliriz. Şöyle ki:
Satışı yapılan madde aynen veya işlendikten sonra tekrar satılı
yorsa, bu bir perakende satış değildir. Fakat aynı mal bir gerçek veya
tüzel kişi tarafından tekrar satılmamak üzere ve kendi ihtiyacı için
alınmışsa bu bir perakende satıştır. Uygulamada, faturalı satışlar
"toptan», faturasız satışlar da "perakende» satış sayılmakta ve beyannameler bu esasa göre doldurulmaktadır. Her yapılan faturalı
satış, toptan satış demek değildir. Örneğin bir kimse kendisi ve ailesinin kullanacağı giyim eşyalarını satın alırken fatura. talep edebilir. Bu
mallar tekrar satılmak için satın alınmadığından, faturalı dahi olsa,
toptan sayılmaz. Bu tarz faturalı satışların da perakende satış olarak
nazara alınması gerekir.
11l- ORTALAMA KAR HADLERi, KiMLER TARAFINDAN VE NASIL
TESBiT EDiLMEKTEDiR?
Ortalama Kar Hadleri, şehrimiz Defterdarının veya tevkil edeceği
bir Maliye Memuru'nun başkanlığında Gelir Müdürü ve Vergi Dairesi
Müdürü olmak üzere üç memur üye ile Ticaret Odası'ndan seçilen 2
üyenin iştirakiyle kurulan 5 kişilik bir Özel Komisyon tarafından tesbit
edilmektedir. Bu komisyon sadece merkez ilçelerinde bulunan tacirIere ait oranları tespit etmektedir.
Özel Komisyon tarafından tespit edilen oranlar evvelce Maliye ve
Gümrük Bakanlığının onayı ile yürürlüğe girmekte idi. Ancak, 1964 yı
lından itibaren, özel Komisyonların tesbit ettiği oranlar, Maliye ve
Gümrük Bakanlığındaki 5 kişilik bir Merkez Komisyonu tarafından incelenmekte ve onaylanmaktadır.
Özel Komisyon, gerek mal çeşitleri, gerekse iş kollarına ait orantespiti esnasında, gerektiğinde ilgili meslek mensuplarından
veya Odamız Meslek Komitelerinden görüş almaktadır.
ların
Özel Komisyonlar tarafından tesbit edilen oranlar, perakende satılan malın maliyet bedeline uygulanarak, gayrisafi kar bulunur. Gayrisafi kardan genel giderler indirildikten sonra kalan miktar net karı
veya zararı gösterir.
Konuyu bir örnekle
açıklayalım:
Perakende satış yapan bir tuhafiyecinin bir yıl zarfında sattığı
malların maliyetinin tutarı 100.000.-TL'sldır. Tuhafiye için tesbit olunan ortalama kar haddini de % 20 olarak kabul edersek, söz konusu
tuhafiyecinin yıllık gayrisafi kazancının :
100.000 x %20 = 20.000.-TL
olması gerekecektir.
Genel giderler bu gayrisafi karın dışındadır. Yani, elde ettiği bu
20.000 liralık gayrisafi kara mukabil o tuhafiyecinin eğer 25.000.- liralık bir genel gideri varsa, bu takdirde örneğimizdeki tacirin hesap vaziyeti şu şekilde görünecektir:
Gayri safi kar
20.000.-
Genel giderler
25.000.- (-)
Yani o tacir 5.000.- lira zarar etmiş olacaktır.
Acaba burada sözü edilen maliyet bedeli, hangi
5.000.-TL
unsurları
kapsa-
maktadır.
Maliye ve Gümrük Bakanlığınca hazırlanan Ortalama Kar Hadleri
göre, maliyet bedeli tabirinin kapsamına giren unsurlar
Yönetmeliğine
şunlardır.
1)
Doğrudan doğruya
perakende
satıŞ
yapanlarda
maliyet bedeli :
ithalatçı, imalatçı veya toptaneıdan aldığı malları satan, bildiğimiz
tipik perakendecide maliyet bedeli; satın alınan malın faturada yazılı
alış bedeli, alış komisyonları, sigorta ve ambalaj masrafları gibi malın
tedarikiyle ilgili giderlerden oluşmaktadır.
2) ithal ettiği malı perakende satanlarda maliyet bedeli:
Yukarıda (1) numaralı bentte yazılanlara gümrük resmi gibi ithalat
dolayısıyle yapılan giderlerin de ilave edilmesiyle bulunan bedeldir.
3) imal ettiği malı perakende satanlarda maliyet bedeli :
imale sarfedilen hammaddelerin bedeli, işçi ücretleri, amortismanlar vesaire gibi genel imal giderleriyle piyasaya ambalajlı olarak
sevkedilen maddelerde ambalaj giderlerinden oluşur.
Satışları tümüyle perakende olan ticaret erbabı ile imalatçılarda
satılan mal maliyeti aşağıdaki şekilde kolayca hesaplanabilir.
Dönem başında var olan mala, mal alışları ile dönem içindeki alış
ve imalat giderleri eklenir, dönem sonunda mevcut mal bundan düşü
lür. (Dönem sonundaki mal mevcudunun değerlenmesinde, bunlara
alış ve imal giderlerinden pay verilmesi unutulmamalıdır.) Geriye
kalan tutar, perakende satılan malın maliyet bedelidir. Buna, sapta-
nan Ortalama Kar Haddi uygulanarak gayrisafi kar hesaplanır. Hesaplanan bu gayrisafi kar, mükellefin defterlerinde görülen gayrisafi
kardan düşükse ve bu düşüklük nedeni mükellefçe haklı nedenlere
dayanılarak açıklanamıyorsa aradaki farka ait vergi, Vergi Dairesince
mükelleften istenir.
Vergı Idaresince haklı görOlebilecek dOşOklOk sebepleri:
Mükelleflerce beyanlarındaki düşüklüğün açıklanması amacıyla
verilen cevapların ve ibraz olunan belgelerin hangi halde kabul edilip;
hangi halde reddedileceği hususunun kesin olarak, önceden belirlenmesi güçtür. Red veya kabulün; düşüklüğü doğuran olaya, faaliyetin
yapılış tarzına ve mükelleflerin iş ve çalışma durumlarına göre incelenip değerlendirilmesi lazımdır.
Bununla beraber, düşüklük sebeplerinin açık ve seçik olarak bilinhallerde mükelleflerden tamamlayıcı açıklama istenilmesine
lüzum görülmeyeceği gibi, açıklamanın geçerli belgelere dayandırıldı
ğı hallerde de başkaca incelemeye gerek gösterilmeden beyanın olduğu gibi kabul edilmesi gerekir.
diği
Konunun iyice anlaşılabilmesi için aşağıda bazı örnekler verilmiştir:
- Tekele tabi madeler (ıspirto, ispirtolu içkiler. tütün, çay) ile damga pulu, Milli Piyango bileti, akaryakıt (motorin. gazyağı, benzin), şe
ker, kibrit, kahve gibi maddelerin kar hadleri, ilgili resmi makam ve
mercilerce; beldenin bir kısım zaruri ihtiyaçlarına (ekmek, et gibi) ait
azamı satış fiyatları da belediyelerce tayin ve tahdit olunmaktadır.
Bu türlü malların satışı ile uğraşanlar için Ortalama Kar Haddi
cetvellerinde daha yüksek kar oranı tanınmış olsa dahi, özel komisyonun fiyat sınırlandırmalarını gözönünde bulundurarak, sözü edilen
maddelerin satış hasılatına Ortalama Kar Hadlerini değil, kendilerine
mahsus kar hadlerini uygulamaları; şayet bu kar hadleri Ortalama Kar
Haddinden daha yüksek ise.bu takdirde de Ortalama Kar Haddini tatbik yoluna gitmeleri gerekir.
- Kamu idare kurumlarına ve bunlara bağlı kuruluşlara karşı mal
teslimini taahhüt etmiş olan mükelleflerin bu işlerden sağladıkları kaza.nç, Ortalama Kar Hadlerine göre tesbit edilen gayrisafi kazancın altında ise, düşüklük sebebi açıklanmış sayılmalıdır.
Rekabetin etkisi ile ticari malda veya taşıma işlerinde, mal ve hizmetin benzerlerinden daha düşük fiyatla satıldığı veya yerine getirildiği önesürüldüğü hallerde bu iddialar, fatura ve diğer belgelerle, belgelenebilirse kabul edilmelidir.
- Ticari faaliyetlerin çeşitli sebeplerle bir takvim yılından az sürdüğü ve bu yüzden kazançta düşüklük meydana geldiğinin önesürülmesi halinde, bu iddia, belgelenmek kaydiyle, dikkate alınmalıdır.
Taşıma işlerinde faaliyetin bir takvim yılından daha az bir müddetle devam etmesi halinde işletme giderleri arasında yer alan amortismanın çalışılan süreye göre hesaplanarak, giderler arasına sadece
bu suretle bulunan miktarın katılması icabeder.
- Mal üzerine iş yapanlar da kazanç tesbit edilirken, fire ve malın
fiyattan düşmesi gibi hususlara dayanarak olarak mükelleflerce yapı
lan açıklamaların gözden uzak tutulmamasılazımdır.
- Öz sermayesinden ziyade Milli bankaların kendisine açtığı krediler ile iş gören ve bu sebeple faiz ödeyen ve borçlarını zamanında
ödemek amacıyla mallarını benzerlerine göre daha düşük fiyatıa
satan ve bu halleri özel komisyanca bilinen veya açıklama sırasında
belgelendiren mükelleflerin bu durumları nazara alınmalıdır.
Mükellef
açıklamalarının
kabul edilebilir gôrülmemesi:
düşüklüğün nedenleri hak.kında
vergi idaresince kabuledilebilir görülmeyerek
reddolunmuş ise, Ortalama Kar Haddi esasını tatbik suretiyle bulunmuş olan farkın tamamı; açıklama kısmen veya tamamen reddelimiş
ise, bu kısma ait fark vergi tarhına esas tutulur.
Mükelleflerin
kazançlarındaki
yaptıkları açıklamalar,
Ortalama KAr Haddi esasının
uygulanmasına
ait örnekler:
A) Mal üzerine perakende satış yapılması:
Örnek - 1) A adındaki bir mükellefin perakende olarak, manifatura ticaret yaptığını, işletme defteri tuttuğunu, manifaturacılık için bu
yerde tesbit olunan ortalama kar oranının %10 olduğunu kabul edelim.
Bu şahsın beyanname yaprağında gösterdiği bilgilere göre ticari
durumu şöyledir:
Lira
Hesap dönemi başın
daki mal mevcudunun
maliyet değeri
Hesap dönemi içinde
100.000
Lira
Hesap dönemi
içinde elde edilen
gelir
1.400.000
satın alınan malın
maliyet değeri
1.300.000
Hesap dönemi içinde
yapılan toplam
90.000
giderler
Toplam 1.490.000
Fark (Kar)
30.000
Genel Toplam 1.520.000
Maliyet bedelinin
Hesap dönemi
sonundaki mal
mevcudunun maliyet
değeri
Toplam
Fark (Zarar)
1.520.000
Genel Toplam
1.520.000
hesabı:
lira
100.000
Senebaşı mevcudu
1.300.000 (+) Sene içindeki alışlar
1.400.000
120.000
1.280.000
Toplam
(-) Sene sonu mevcudu
Satılan malın
120.000
maliyet bedeli
Ortalama Kar Haddinin uygulanması suretiyle gayrisafi kazancın
tesbiti:
1.280000 x 1O
= 128.000 lira (gayrisafi kazanç)
100
Mükelefin gösterdiği gayrisafi kazanç:
Kar
30.000
Genel Giderler
+ 90.000
=
120.000 lira (gayrisafi kazanç)
Ortalama Kar Haddine göre hesaplanan gayrisafi kazanç ile mükellefin beyanına göre hesaplanan gayrisafi kazanç arasındaki fark:
128.000 - 120.000 = 8.000
liradır.
8.000 lira, 10.000 liradan az olduğundan mükellef
lama Kar Haddi yoluyla bir vergi tarh olunmayacaktır.
hakkında
Orta-
Örnek - 2) B adındaki bir şahsın bakkallık yaptığı, bu iş için o
yer-de % 10 Ortalama Kar Haddi tesbit edildiğini düşünelim.
Bu mükellef beyannamesinde, sene içinde satın aldığı mal bedeli
olarak 1.300.000 lira, genel gider olarak 50.000 lira, safi kar olarak da
30.000 lira göstermiştir.
Örnekde, sene başı ve sene sonu mal mevcudu olmadığından
maliyet bedeli yıl içinde satın alınan mal bedeli olan 1.300.000 liradır.
1.300.000 lira maliyet bedeline % 10 Ortalama Kar Haddi uygulanarak gayrisafi kazanç bulunur:
1.300.000 x 10
= 130.000 lira
100
Mükellefin
gösterdiği
gayrisafi kazanç:
Kar
Genel Giderler
30.000 + 50.000
= 80.000 liradır.
Gayrisafi kazançlar arasındaki fark:
130.000 - 80.000 = 50.000 liradır.
Bu fark 10.000 liradan fazla olduğundan mükelleften açıklama istenir. Mükellef, yukarıdaki kısımlarda belirtildiği şekilde düşüklük sebeplerini açıklayamazsa fark üzerinden adına ikmalen ve cezasız
vergi tarh olunur.
Mükellef adına yapılacak ikmal tarhiyatı ödeviinin beyannamesinde bildirdiği 30.000 lira karın Ortalama Kar Haddi yoluyla tespit olunan 50.000 lira ile toplanmasını ve toplam (80.000) lira üzerinden
vergi tarholunmasını, tarholunan vergiden evvelce mükellefin beyanı
na dayanılarak hesaplanan verginin indirilmesini ve kalanının kendisinden aranmasını ifade eder.
B) Mal üzerine
kısmen
perakende ve
kısmen
toptan
satış
ya-
pılması:
Örnek - 1) Halıcılık yapan bir şahsın;
Lira
1.000.000, takvim yılı başındaki mal mevcudu
3.000.000, takvim yılı içindeki alışları
200.000, genel giderleri
3.500.900, yıl içindeki satışı
1.000.000, yıl sonu mal mevcudu,
olsun. Bu mükellefin yıl içindeki 3.500.000 liralık satışlarının 500.000
lirasının perakende, 3.000.000 liralık kısmının toptan satış olduğunu
ve halıcılıkta perakende satışlar için bu yerde tesbit olunan Ortalama
Kar Haddinin % 10 olduğunu farzedelim.
Mükellefin açıklaması sırasında perakende sattığını bildirdiği halı
maliyet bedelinin 480.000 lira olarak açıklandığını ve bunun idarece kabul edildiğini farzedelim.
ların
10
elde
Bu durumda örnekteki şahsın perakende olarak sattığı halılardan
ettiği gayrisafi kazanç:
500.000
- 480.000
20.000
liradır
Ortalama Kar Haddine göre hesaplanacak gayrisafi kazanç:
480.000 x 10
=
48.000 liradır.
100
Aradaki 48.000 - 20.000 = 28.000 lira fark mükellef adına ikmalen
tarh edilecek kazanç kısmını ifade eder. Beyan edilen gayrisafi kazancın Ortalama Kar Hadlerine göre hesaplanan gayrisafi kazançtan düşük
olmasının sebebi açıklanabildiği takdirde böyle bir verginin aran mayacağı tabiidir.
Örnek * 2) imalat işi ile uğraşan bir mükellefin durumu şöyledir:
Bu gruba giren mükelleflerde satılan malın maliyet bedeli Vergi
Usul Kanununun 275'nci maddesine göre tesbit olunur. Aşağıdaki
örnek bu madde hükmü de gözönünde bulundurularak düzenlenmiş
tir.
Mamul devri ............ .
150.000
Ham madde devri.. ... .
180.000
Ham madde alışı. ...... . 1.200.000
Ücretler .................. .
500.000
işletme Giderleri ...... .
300.000
70.000
Genel Giderler ......... .
Safi Kar ................... . 160.000
Perakende Satış ....... 2.350.000
Mamul devri .............. 210.000
Toplam 2.560.000
Toplam 2.560.000
11
Satılan
mallann maliyet bedelinin
hesaplanması:
Mamul devri .............. 150.000
Ham madde devri ...... 180.000
Ham madde alışı ........ 1.200.000
Ücretler ....................
500.000
işletme Giderleri ........ 300.000
Toplam
Ertesi
2.$30.000
yıla
Satılan
mamul devri
210.000
malın maliyeti .. 2.120.000
Bu maddeye ait imalatçı Ortalama Kar Haddi nisbetinin % 13 oldukabul edilirse, bu nisbetin satılan malın maliyetine uygulanması halinde, ortalama gayrisafi kazanç (2.120.000 x 0,13 = 275.600) olarak
belirmektedir.
Mükellefin bildirdiği gayrisafi kazanç miktarı ise 230.000 liradan
ibaret bulunmaktadır.
ğu
Safi kar ....................... 160.000 .
Genel gider ................. 70.000
Toplamı
230.000
Bu duruma göre, mükellefin bildirdiği gayrisafi kazanç, Ortalama
Kar Haddinin perakende satışlarına uygulanması sonunda bulunan
gayrisafi kazanca göre, (275.600 - 230.000 = 45.600) lira düşüklük
göstermektedir.
Bu durumda Vergi Dairesi, mükeileti, bu düşüklüğün sebebini
davet edecektir.
açıklamaya
Varsayalım ki, mükellef, defterlerinde ücret olarakgösterdiği
500.000 liradan ayda 25.000 lira, yılda 300.000 lira genel giderler
arasında yer alması gereken muhasiplik ücretini yanlışlıkla ücretlere dahil ettiğini bildirir ve ispat ederse, gayrisafi kazancındaki düşüklüğü ispat etmiş sayılır ve hakkında herhangi bir tarhiyat yapılmaz.
12
Bu durumda sözü edilen 300.000 lira genel gider olup, dolayısıyla
beyan olunan gayrisafi kazanca gireceğinden satılan malın maliyeti
1.820.000 ve buna ortalama kar nisbeti uygulamasiyle bulunan gayrisafi kazanç 236.600 lira. mükellefin beyan ettiği gayrisafi kazanç ise
230.000 lira olacaktır.
Ortalama Kar Haddi uygulamasiyle bulunan 236.600 lira gayrisafi
kazançla. mükellefin bildirdiği gayrisafi kazanç 230.000 lira arasındaki
fark 10.000 liranın altında bulunduğundan, mükellefe bu esasa göre
herhangi bir işlem yapılmayacağı·tabiidir.
LV
M
ASGARi GAYRiSAFi HASıLAT ESASı
Asgari gayrisafi hasılat esası; otel, motel, tatil köyü, pansiyon, bar
pavyon, dansing, gazino, lokanta, kahvehane, kır bahçesi, plaj, hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik salonları. tamirhaneler ve
benzeri hizmet işletmesi sahipleriyle. her türlü taşıma işleriyle uğraşan
lardan Maliye ve Gümrük Bakanlığınca uygun görülen iş kolları veya
meslek gruplarına uygulanmaktadır.
Bu gibi işyeri sahiplerinin gösterdikleri gayrisafi hasılat. Vergi Usul
Kanunu'nun 72'nci maddesinde yazılı Takdir Komisyonlarınca, her tak:vim yılı için saptanan asgari gayrisafi hasılata göre düşük bulunduğu
takdirde, asgari gayrisafi hasılat vergi tarhiyatına esas alımr.
Yukarıda sayılan işletmeleri işleten mükellefler daha önce Ortalama
Kar Hadlerine tabi tutulmakta idiler. Ortalama Kar Haddi de bunların
işletme giderlerine tatbik ediliyordu. Asgari gayrisafi hasılat esası adı
altında getirilen yeni düzenlernede ise, işletmelerin hangi giderlerinin
işletme gideri olup olmadığı hususu önemini kaybetmiştir. Zira uygulanmakta olan bu otokontrol düzeninde yukarıda sayılı hizmet
işletmeleri ve taşıma işleriyle uğraşanların, tüm hasılatları ve tüm giderleri gözönüne alınmaktadır. Şöyle ki;
Her mükellef için, inceleme elemanlarınca, yıl içinde yapılan tesbitler esas alınarak saptanacak olan gayrisafi hasılat, mükellefçe
gösterilen gayrisafi hasılattan yüksekse, mükellefin beyan ettiği gayrisafi hasılatı yerine. asgari gayrisafi hasılat esas alınır. Bundan mükel- :
lefin işletmeyle ilgili beJgelenen her türlü işletme giderleri ve genel gi-
13
derleri düşülür ve safi kazanç
hesaplanır.
Asgari gayrisafi hasılata göre bulunan safi kazanç ile mükellefin beyan ettiği safi kazanç arasındaki fark üzerinden mükellef adına ikmalen
vergi tarh edilir.
Bu aşamada, safi kazancın giderlerin %20'sinden fazla olması halinde salınan ek vergi ile ilgili olarak Vergi Dairesinin mükelleften herhangi bir açıklama istemesi sözkonusu değildir. Burada esas, asgari
gayrisafi hasılat ile belgelenen tüm işletme giderleri ve genel giderler
toplamı arasındaki farkın gerçek safi kazanç sayılması ve onun vergisinin ödenmesidir.
Ancak, bu safi kazanç miktarının, işletmenin beyan edilen ve belgelenen giderler toplamının %20 sinden de az olmaması gerekmektedir. Yukarıda belirtilen tarzda asgari gayrisafi hasılat esas alınmak suretile hesaplanan safi kazanç işletmenin giderler toplamının % 20 sinden
az olduğu takdirde ve bu noksanlık mükelleflerce haklı sebeplerle izah
edilemediği takdirde; giderler toplamının %20 si safi kazanç sayılacak
ve bununla, beyan edilen safi kazanç arasındaki fark üzerinden mükellef adına ikmalen tarhiyat yapılacaktır.
Bu anlatılanları birer ömekle açıklayalım:
Örnek - 1)
Mükellefin beyan ettiği gayrisafi hasılat 900.000 TL., belgelenen
giderler toplamı ise 700.000 TL dir. Bu durumda (900.000.-700.000
=200.000 TL) safi kazanç beyan edilmiş ve vergisi ödenmiştir.
Vergi idaresi bu mükellefleri 1 milyon lira asgari gayrisafi hasılat
elde etmesi gerekenler grubuna dahil etmiştir.
Bu durumda;
Asgari gayrisafi hasılat
Tevsik edilen toplam giderler (-)
1.000.000 TL
700.000 TL
Hesaplanan safi kazanç
Beyan edilen safi kazanç (-)
300.000 TL
200.000 TL
ikmalen tarha konu kazanç farkı
100.000 TL
14
Hesaplanan safi kazanç 300.000 TL giderlerin %20 tutarı olan
(700.000 x %20) 140.000 TL dan fazladır. Bu nedenle 100.000 TL
üzerinden mükellef adına ikmalen vergi tarhedilecek ve bu tarhiyat
sırasında mükelleften karın düşüklüğü konusunda herhangi bir açıkla
ma istenmeyecektir.
Örnek - 2)
Mükellefin gösterdiği gayrisafi kazanç 800.000 TL, belgelenen
toplam giderleri de 750.000 liradır. Bu durumda mükellef (800.000 750.000) 50.000 TL safi kazanç beyan etmiş ve vergisini ödemiştir.
Vergi idaresi mükeileti 850.000 TL asgari gayrisafi hasılat elde etmesi
gerekenler grubuna dahil etmiştir.
Buna göre;
Asgari gayrisafi hasılat
Belgelenen giderler (-)
Hesaplanan safi kazanç
Beyan edilen safi kazanç (-)
850.000 TL
750.000 TL
100.000 TL
50.000 TL
ikmalen tarha konu kazanç farkı 50.000 TL
Bu safhada mükellefe kar düşüklüğünün nedenleri ile ilgili herhangi bir soru sorulmayacak ve açıklama istenmiyecektir. Ancak bu safhada hesaplanan safi kazanç, giderlerin % 20 si ile mukayese edilecektir.
Belgelenen giderlerin % 20'si (750.000x%20)
150.000 TL
1 inci safhada hesaplanan safi kazanç
(-) 100.000 TL
2. inci safhada ikmalen tarha konu olabilecek ilave
50.000 TL
kazanç farkı
Bu safhada mükellef açıklamaya davet edilerek, safi kazancının giderlerinin % 20'sinden düşük olmasının sebepleri sorulacaktır.
Mükellef düşüklüğü haklı nedenlerle açıklayabilirse, 2 inci safhada hesaplanan 50.000 TL kazanç farkı üzerinden tarhiyat yapılmayacak, sadece 1 inci safhada hesaplanan 50.000 TL lık kazanç farkı üzerinden
tarhiyat yapılacaktır.
15
Mükellef kA-r düşüklüğünü haklı nedenlerle açıklayamazsa 1 inci
safhada hesaplanan safi kazanç farkına, 2 inci safhada hesaplanan kazanç farkı da eklenecek ve (50.000 + 50.000 =) 100.000 TL kazanç
farkı üzerinden ikmalen vergi tarhedilecektir.
Asgari gayrisafi hasılat esasına göre tarhiyat yapılabilmesi için hesaplanan kazanç farklarının Ortalama KA-r Hadleri esasında olduğu gibi
10.000 TL nın üzerinde olması gerekir. Farklılık 10.000 TL dan az ise
herhangi bir tarhiyat yapılmayacaktır.
V - ODAMIZ MENSUPLARıNıN DIKKAT ETMELERI
GEREKEN HUSUSLAR :
Ortalama KA-r Hadleri önceden hem Resmi Gazete'de yayınlan
makta hem de Vergi Dairelerinde ilan edilmektedir. Bu durumda mükellef beyannamesini verirken kendisi için tayin olunan Ortalama KA-r
Haddini önceden biliyor demektir. Bu kitapçığın sonuna da,
28.12.1989 tarihli Resmi Gazete'de ilan edilmiş olan 1988-1990 takvim yıllarında istanbul (Merkez) ilindeki tüccarlar için uygulanacak olan
«Ortalama KA-r Hadleri)~ konulmuş bulunmaktadır.
Bu izahat muvacehesinde, şayet mükellefin gösterdiği gayrisafi
kA-r, işbu yazımızın başından itibaren açıkladığımız esaslara göre bulunacak gayrisafi kA-rdan düşük ise, bu takdirde, mükellefin" düşüklük
sebeplerini {haklı sebepler} bildiren bir yazıyı da beyannamesine ekli
olarak vermesi lazımdır. Yani, bir mükellefin beyan ettiği gayrisafi kA-r
50.000 TL'sl ise, buna mukabil Özel Komisyon tarafından tesbit edilen
nisbete göre. bunun 75.000 TL olması gerekiyorsa, mükellefin aradaki farkın ne gibi haklı sebeplerden doğduğunu yazılı olarak beyan namesiyle birlikte ifade etmek hakkı vardır.
Şayet
mükellef bu yazılı
izahatı vermemişse,
durum ne olacaktır?
Bu takdirde, örneğimizdeki mükellef Vergi Dairesi tarafından
lamada bulunmaya davet edilecektir.
açık
Mükelleflerin yapacakları açıklamalar ve sunacakları belgeler Vergi
Dairesi Müdürü veya vergi inceleme elemanlarınca incelenecektir.
16
Mükellefin açıklaması kabul edilirse, vergi kendisinin beyan
miktar üzerinden tarh edilecektir.
ettiği
Şayet, açıklaması kabul edilmezse, (kısmen veya tamamen)
10.000 liraya kadar olan matrah farkları için hiçbir işlem yapılmayacak,
10.000 liradan yukarı matrah farkları için ise, ikmalen vergi tarh edilecektir.
Ortalama Kar Hadleri ve Asgari Gayrisafi Hasılat Esası uygulamasın
da, Vergi idaresinin zamanaşımı süresi içinde mükelleften açıklama isteyebilmesi mümkün hale getirilmiştir.
Diğer taraftan cezasız tarhiyata da son verilmiş bulunmaktadır. Ceza uygulaması Vergi Usul Kanunundaki genel Vergi Cezaları hükümlerine tabi olacaktır.
Odamız, yukarıda belirtildiği
üzere oto-kontrol zaruretiyle vergi
olan Ortalama Kar Hadleri ve Asgari Gayrisafi Hası
lat müessesesinin perakende ticaretle uğraşanlar ile eğlence ve istirahat yeri işletenler ve taşıma işleriyle iştigal edenler hakkında adil ve
gerçek esaslar çerçevesinde uygulanması için gerekli bütün gayreti
sarfetmektedir. Bu maksatla, gerek meslek mensuplarının fikirlerinden
ve gerekse mali konularda yetki ve uzmanlık sahibi elemanların bilgilerinden faydalanılmakta; neticede mükellef ve Maliye'ye ait hakların aynı
titizlikle korunmasına gayret edilmektedir.
mevzuatımıza girmiş
17
193 SAYILI GELiR VERGiSi KANUNU'NUN ORTALAMA
KAR HADDi VE ASGARi GAYRiSAFi HASıLAT ESASı ILE
iLGiLi MADDESi
Ortalama KAr Haddi ve
Asgarı
Gayrisafi
Hasılat Esası
Madde 111 - Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret
erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayrisafi kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tesbit olunan Ortalama Kar Hadlerinin perakende satılan
emtianın maliyet bedeline uygulanması suretiyle bulunacak miktarlara
göre düşük olduğu takdirde beyan edilen gayrisafi kazançlar yerine,
bu suretle bulunan miktarlar ikmalen vergi tarhına esas alınır. Perakende satıştan maksat; satışı yapılan madde veya malzemenin aynen
veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışındakiler satılmasıdır.
Otel, motel, tatilköyü, pansiyon, bar, pavyon, dansing, gazino, 10kanta, kahvehane, kırbahçesi, plaj, hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik salonları, tamirhaneler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinin ve her nevi taşıma işiyle uğraşanların gösterdikleri gayrisafi
hasılat, inceleme elemanlarınca yıl içinde yapılan tespitler esas alınarak
hesaplanacak asgari gayrisafi hasılata göre düşük olduğu takdirde,
beyan olunan gayrisafi hasılat yerine, bu suretle tesbit edilecek asgari
gayrisafi hasılat vergi tarhı na esas tutulur. Şu kadar ki, bu suretle bulunacak safi kazanç, mükelleflerce tevsik edilen mutad giderler toplamının %20'sinden düşük olduğu takdirde, vergi tarhına esas alınacak
miktar, bu giderler toplamının % 20'sidir.
Bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için tesbitolunacak farkın
on bin lirayı aşması ve tesbit edilen bu farklılık nedeniyle mükelleften
izahat talep edilmesine rağmen, mükellefin süresi içinde izahat vermemiş olması veya verdiği izahatın yeterli görülmemesişarttır.
18
Maliye ve Gümrük Bakanlığından:
Aşağıdaki illerde faaliyette bulunan Tacirlerin 1988-1989 ve 1990 takvim yılları
kazançlarına
uygulanmak üzere, özel komisyonlarca takdirolunan ve «Ortalama Kar
Hadleri Merkez Komisyonu» tarafından incelenerek kesin miktarları tayin edilen ortalama kar hadleri aşağıda gösterilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 465 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile değişik
43 üncü maddesi uyarınca ilan olunur.
Adana
Ankara
Antalya
istanbul
ızmir
Kayseri
Kocaeli
Konya
Malatya
Manisa
Sakarya
Samsun
Trabzon
(Merkez)
Aydın
Balıkesir
Bursa
Denizli
Eskişehir
Gaziantep
içel
(Merkez)
O. SINIF.: YiYECEK, iÇECEK, KEYiF v.b. iHTiyAÇ MADDELERi
Grp. ~~
Alım
imalat
Ithalat Satım
(%)
00
0000
0001
0002
0003
0004
BAKKALLAR GRUBU (Bakkaliye ve kantariye em- tiası ile tekel maddeleri, şeker, gaz, ekmek, alkollü
ve alkolsüz içkiler ve benzeri ihtiyaç maddelerini
memzucen satanlar.)
Bakkaliye ve kantariye emtiası
17
. Tekel maddeleri (Resmi Kuruluşlarca tespit edilen
kar oranları uygulanacaktır.)
Tekel dışı alkollü içkiler
28
Toz ve kesme şeker (Resmi Kuruluşlarca tespit edilen kar oranları uygulanacaktır.)
Memba suyu, gazoz, kola v.b. içilecek maddeler
25
Margarin (Varsa Resmi Kuruluşlarca veya amillerince
tespit edilen kar oranları uygulanacaktır.)
NOT: Bakkallarda satılan gaz, ekmek, züccaciye,
tuhafiye hırdavatı, v.b. ilgili gruplarında
(%)
-
(%)
-
12
12
32
20
ro
20
21
11
13
gösterilmiştir.
01
010
011
ET, SAKATAT. KÜMES VE AV HAYVANLARı GRUBU
(Birlikte satanlar için herbir emtia grubuna ait nispetler uygulanacaktır.)
Kasaplar (Imalat sOlunu satın aldıkları veya besIedikleri canlı hayvanları kesim ameliyesine tabi tutup
et ve sakatat haline getirerek perakende satan kasaplar hakkında uygulanacaktır.)
Sakatat
19
16
Alım
imalat
Grp. Böl. Poz.
--ö12013
014
015
02
(%)
Canlı
hayvan
Tavukçular (Canlı ve kesilmiş kümes ve av hayvanları satanlar.)
Yumurta
Pastırma, Salam, Sucu k, Sosis v.b.
ithalat satım
(%)
(%)
--ar-1'3
18
14
z7
22
SU ÜRONLERi GRUBU
oa:>
Balıkçılar
021
Su ürünleri mamülleri (Tuzlama, kurutma, tütsüleme,
konserve v.b. yollarla imal edilen su ürünlerL)
03
z7
MEYVE VE SEBZECILER GRUBU
(3)
031
032
cm
04
Meyve
Kavun, Karpuz
Sebze
Taze mantar
25
25
25
22
18
18
18
18
18
HUBUBAT, BAKLivAT VE HER NEVi UN VE UN
MAMULLERi GRUBU
040
Zahiredler
0400 Uncular (Çuvalla veya açık un satanlar.) (Değirmen
ve un fabrikalarınn perakende satışları için imalat
sütunu kullanılacaktır.)
0401 Hayvan yemi (Ot, saman dahil)
0402 Sun'i ve vitaminli yemler {Varsa Resmi Kuruluşlarca
veya amillerince tespit edilen kar oranı uygulanacaktır.}
0403 Bulgur
041
EKMEK (Varsa Resmi Kuruluşlarca veya amillerince
tespit edilen kar oranı uygulanacaktır.)
00
~~
043 .
7
12
13
10
11
2)
13
16
12
13
8
m
15
15
z7
22
2)
25
2)
Nişasta
ŞEKER, PASTA VE MEŞRUBAT GRUBU
05
(0)
051
052
053
06
Şekerciler (Şeker, şekerleme,
çikolata, helva, reçeı,
pasta v.b. maddeler.)
0500 Tahin, tahin helvası, pekmez ve ağda
0501 GHkoz
Pastacılar (Salonlu pastaneler hariç)
0510 Şerbet, dondurma, boza, şifa V.b. (Salonu olanlar
~~
Tatlı ve börek v.b. (Salonu olanlar hariç)
Yufka, kadayıl güllaç
MEZECILER VE BOFELER GRUBU
000
061
Maze (Şarküteri) (Meze, hazır yemek v.b. satanlar)
B ü f e i e r
20
17
12
ro
25
22
ro
ro
ro
Alım
Imalat
~~~
062
063
064
005
~
Sandaviç, tost (Hamburger v.b.) (Salon lu olanlar
hariç)
Meyve suyu (Tabii ve taze)
Damga pulu, kıymetli kağıt (Maliye ve GOmrOk bakanlığınca verilen kar oranı uygulanacaktır.)
Posta pulu (PTT Idaresince verilen kar oranı uygu-
ithalat
(%)
~
SıUn
(%)
zl
~
lanacaktır.)
(xl6
Piyango bileti (Milli Piyango Idaresince verilen kar
oranı uygulanacaktır.)
NOT: Mezeeiler ve bütelerde satılan tekel maddeleri,
tekel dışı alkollü içikiler vasair gıda maddeleri
ile bOfelerde satılan gazete, mecrnua, pul, milli
piyango bileti v.b. bu bölümde gösterilen nis
pete değil ilgili bölOmlerde gösterilen nispetlere
tabidir.
071
KURU KAHVE VE KURUYEMiş GRUBU
Kuru Kahve (Varsa Resmi Kuruluşlarca veya am iIIerince tespit edilen kar oranı uygulanacaktır.)
Hazır kahve (Instant Coffee)
072
KuruYemiş
07
070
0720 Lebiebi
08
12
25
25
10
18
25
al
al
18
001
SOT VE SOTTEN MAMUL MADDELER GRUBU
SOt, yağ, yoğurt, ayran v.b
Peynir (Her nev 'i)
23
al
090
DIGER YIYECEK, IÇECEK VE iHTIYAÇ
MADDELERi GRUBU
Zeytin
17
12
001
Zeytinyağı, ayçiçekyağı, pamukyağı, susamyağı,
15
10
25
(0)
09
haşhaşyağı, mısırözü yağı, v.b. likit nebati yağlar
(Varsa Resmi Kuruluşlarca veya amillerince tespit
edilen kar oranı uygulanacaktır.)
002
Turşular
003
094
005
Aktarlar
Buz
Sabun (Her nev'i)
Tuzoolar
006
25
22
25
17
15
21
25
25
22
18
15
17
al
22
12
12
Alım
imalat
1004
1.SINIF: GiVECEK, TAKILACAK sOS VE
ZiVNET EŞVASI
TUHAFiYE, KONFEKSiYON, PARFÜMERi, FOS
BIJUTERi GRUBU
Tuhafiyeciler (Kadın, erkek çamaşırı; trikotaj, çorap,
gömlek; çanta, şemsiye, şapka, kravat v.b. aksesuar eşyası, tuhafiye hırdavatını memzucen alıp satanlar.)
Kadın çamışı (Korse, sOtyen dahil)
Trikotaj
Çorap
Gömlek, pijama, kravat, mendil (Ismarlamacılar için
131 inci bölüme bak.)
Şapka (Fötr, kumaş ve hasır şapka)
1005
Şapkacılar (Kadın)
Grp. Böl. Poz.
----10
100
1000
1001
1002
1003
101
102
1020
1021
1022
100
104
105
1050
(%)
(%)
::s
28
2.)
:n
2.)
::s
::s
28
28
2.)
::s
::s
28
28
2.)
:ı:i
38
2.)
24
24
:n
Şemsiye
::s
28
Levazımatçılar
a3
22
1010 Terzi levazımatı
1011 Kadın diklş levazımatı
1012
1013
(%)
-----
3)
1006 Kasket, apolet, kokart,
1007 Tuhafiye hırdavatı
1008
ithalat sabm
nişan
2.)
2.)
2.)
2.)
2.)
22
18
(DOğme,
toka, dantel, belIastiği, fermuar v.b. satanlar.) (DOğme basma ve çorap
çekme dahil)
Ibrişimciler (Kazzazlar dahil)
ÖrgO yünü satanlar (Naylon v.b. örgü iplikleri dahil)
Konfeksiyon ve hazır elbise (Kadın, erkek ve çocuk
konfeksiyonu için herbir emtia grubuna ait nispetler
uygulanacaktı r.)
Erkek konfeksiyonu
Kadın konfeksiyonu
Çocuk konfeksiyonu
Bebek ve çocuk eşyası
FOS bijüteri (Taklit ziynet eşyası)
ParfOmeri (ıtriyat)
Kolonya
::s
.()
::s
::s
35
zl
zl
3J
3J
2.)
~
35
35
38
40
35
23
25
25
3)
:ı:i
.()
:ı:i
2.)
2.)
19
~
zl
2.)
25
DOKUMA MAMÜLLERi GRUBU
11
110
Manifaturacılar
16
1100 Parça ve kilo ile kumaş satanlar
111
112
113
Kumaşçılar (TOccar terzilerin kumaş satışları dahil)
Havlucular (Havlu v.b. hamam eşyası satanlar.)
Beyazeılar (Çarşaf, peçete, örtü v.b. satanlar.)
22
25
a:ı
23
~
16
16
16
18
Alım
imalat
Grp. BöL. Poz.
--114 - -
(%)
(%)
(%)
Mefruşat (Perdelik, döşemelik kumaş, perderayı v.b. - - - - - -
aksesuar dahil)
Yervesoframuşambaları
115
116
117
TülbentçUer
120
Ayakkabıcılar (Hazır
Çadır imalatçıları
AYAKKABı
12
VE
KADıN çANTASı
erkek,
GRUBU
ve çocuk ayak-
25
15
2J
16
35
18
11
15
12
22
kadın
kabıları)
123
(Ismarlama ayakkabı yapanlar)
Lastik. plastik. hasır. keten v.b. maddelerden
yapılmış her çeşit ayakkabı, terlik patik ve kavafiye
Kadın çantacıları (Deri, süet sun'i deri, plastik, hasır
124
Ayakkabı levazımatı
121
122
ith'alat Satım
Kunduracılar
~~
35
32
22
25
22
35
2J
14
DiKiş GRUBU
13
130
Terzi
(Kumaşı işyeri tarafından
temin edilen)
için 111 inci bölüme bak.)
Gömlekçiler (Ismarlama gömlek, pijama yapanlar)
lşletmeci ve yağlıkçılar (Piko, plise, sırma, klaptan
v.b. işler dahil)
Yorgancılar (Yatak, minder v.b. dahil)
1330 Pamuk
1331 Yün, yapağı, tiftik
DiGER GiYiM EşYASı GRUBU
Kürkçüler (Sun'i kürkler hariç.)
Sun'i kürkler
Deri elbiseciler
Eski elbiseciler (Kullanılmış giyim eşyası)
Keçe ve kevelci eşyası
(Kumaş satışları
131
132
133
14
140
141
142
143
144
2.SINIF: EV
20
34
3)
3)
25
3)
2J
10
10
38
30
30
25
25
2J
15
15
z1
EşYASı
EV VE MUTFAK CiHAZ VE ALETLERi GRUBU
radyo, OtO dikiş makinası gibi elektro mekanik, elektro-termik, elektronik.
mekanik cihaz ve aletler ile her nev'i gaz sobası,
lüks kömOr sobası, gaz ocağı gibi eşyayı memzucerı
satanlar.)
Televizyon
(Buzdolabı. çamaşır makinası,
200
21
CAM, PORSELEN KRisTAL, PLASTiK SERAMiK
EŞYALAR iLE HER NEV'i MUTFAK EŞYASı GRUBU
23
2J
2J
22
22
10
5
Alım
imalat Ithalat
Grp. BöL. Poz.
a)Cam
b) Kristal
2101 Abarjurcular
Alüminyum mutfak eşyası
211
Plastik eşya (Oyuncaklar için 533 üneü bölOme
212
bak.)
Seramik eşya
213
Bakır, çelik vesair madeni ev ve mutfak eşyası
214
Porselen ve ev mutfak eşyası
215
2100 Avizeler
2al
221
222
223
224
225
MOBiLYA, HALI, KiliM, KARYOLA,
ÇOCUK ARABALARı GRUBU
Mobilyaedar
25
26
27
270
271
272
(%)
(%)
25
3i
25
m
al
5)
25
3)
3)
23
3)
18
23
23
23
3)
3)
19
18
18
25
3)
3)
2200 Döşemeciler
2201 Mobilya marangozlan
Halıellar (Halı, battaniye ve kilimi birlikte satanlar için
herbir emtia grubuna ait nispetler uygulanacaktır.)
2210 Halı (EI dokuması)
2211 Her nev'i makina halıları
2212 Her nev 'i elyaflı yer döşemeleri (Halııar ve yolluklar)
2213 Kilim
2214 Sattaniye
Çocuk arabaları
Karyola, somya
PVC esaslı süngerler
PVC esaslı deriler
KULLANILMIŞ ,EV EşYASı
DiGER EV EŞYASı GRUBU
Çömlekçiler (Topraktan testi, vazo, saksı v,b.)
Hasır, süpürge, kıtık v.b.
Her nev'i tahtadan ev ve kullanma eşyası (Elbise
askısı, OtO tahtası, tel dolap, ekmek tahtası, nalın,
kundura ve şapka kalıpları, fıÇI v.b.)
24
3)
SOMYA,
MADENI MOBiLYA VE BORO EŞYASı
HASIR EV EŞYASı (Hasırdan koltuk, masa, sandalye v.b.)
SARACIYE (Deri, kösele, sun'i deri ve plastikıen her
türlü bavuL, çanta, kemer v.b.) (Kadın çantaları için
123 Oncü bölüm uygulanacaktır.)
23
24
(%)
.,-arar
-"210- ZOcca.ciye ve billuriye
22
saım
24-
al
:rı
:rı
22
al
al
23
23
25
25
15
15
3)
25
25
14
10
10
16
16
17
16
10
10
23
17
25
3)
25
3)
al
15
17
al
12
15
al
15
Alım
imalat
Grp. Böl. Poz.
-m--
274
Satım
---(%)
Tahtadan yapılmış ambalaj sandığı ve kutusu
(Bu bölOm, 553 nolu bölOme alınmıştır.)
Çuı, çaput, paçavra V.b.
ithalat
(%)
(%)
12
3.SINIF : iNŞAAT MALZEMESi
30
~
3000
3)1
ro2
31
310
311
32
320
321
322
323
324
325
326
327
33
3ro
331
3310
3311
3312
3313
3314
3315
3316
3317
3318
3319
3320
KERESTE, KONTRPLAK, SUNi TAHTA, KAPLAMA
LEVHA V.B, GRUBU
Keresteeiler
ıskarta kereste
Formika, sun'i tahta, parke, duralit v.b.
Doğramacılar (Kapı, pencere)
CAM (Kapı, pencere, vitrin camları ve ısı camlar)
Seralarda kullanılan camlar
Cam tamircileri (Cam tamiri, resim camı ve
çerçeveleri, ayna v.b. yapanlar.)
iNŞAAT DEMiRi, BORU, SAC V.B. GRUBU
Inşaat demiri
Demir, kurşun ve galvanizli boru
Siyah saclar (D.K.P. Saclar)
Galvanizli saclar
Paslanmaz saclar
Kurşun ve kurşun levha
Kaynak elektrodu
Karpit
ÇiMENTO, NALBURlvE, iNŞAAT HIRDAVATI,
BOVA, SIHHI TESiSAT MALZEMESI GRUBU
Çimento (Varsa Resmi Kuruluşlarca veya amillerince
tespit edilen kAr oranı uygulanacaktır.)
Nalburiye eşyası
Kimyevi boyalar
Anilin boyalar
Tuğla, kiremit
Asbes, selOloz ve çimento esaslı çatı ve cephe kaplama malzemesi
Plastik inşaat malzemesi
Tecrit maddeleri (Zift, katran, katranh muşamba v.b.)
Stropar ve cam elyafı
Duvar kağıdı
Briket, kOnk mozayik lavabo, hela taşı v.b.
Kireç
Tozkireç (Paketlenmiş) ve alÇı
25
15
9
10
3)
9
3)
25
25
25
25
17
15
3)
5
5
5
6
6
5
15
15
al
al
7
5
3
25
.3)
3)
al
3)
16
12
12
18
7
15
7
15
15
10
al
3)
3)
25
15
3)
3)
3)
15
10
12
12
Alım
imalat
~
Grp. BöL. Poz.
-
-
332f'
3322
3323
3324
3325
3326
3327
3328
3329
3330
3331
34
EI aletleri (Keser, balta, bıçak, kazma, kürek, balyoz, cıvata ve somun açmakta kullanılan anahtarlar,
tomavidalar, penseler, zımpara taşı ve kağıtları v.b.)
Somun, cıvata, üstOpO
Inşaat hırdavatı (Havagazı ve su tesisatı malzemesi)·
Fayans
Renkli ve dekorlu fayanslar
Inşaatta kullanılan seramikler
PVC esaslı yer döşemeleri
Kaloriler radyatörü
Kalorifer kazanları
Akaryakıt ve su tankları v.b. (Binalarda kullanılanlar
dahil)
Sıhhi tesisat malzemesi (Emaye veya fayans lavabo, kOvet, şofben, sifon, termosifon v.b.)
TESisATÇILAR (Havagazı, su, kalorifer ve elektrik
tesisatçıları)
35
36
300
37
371
372
373
ithalat Satım
(%)
(%)
25
25
2J
6
7
9
8
15
2J
16
2J
15
2J
8
2J
5
6
8
7
4
8
25
8
3)
KUM, ÇAKıL, TAŞ (Imalat sOlunu istihraç edip satanlara, alım-satım sütunu ocakeıdan alıp naklini yapmak suretiyle satanlara uygulanacaktır.)
MERMERCilER (Mermerden ve taştan mezar taŞı,
lavabo, hela taŞı v.b. yapanlar.)
Mermer levha
BiNA ENKAZI
17
12
25
2J
2J
15
a:ı
Inşaat gÖZlÜğÜ
25
Panjur (Her nev'i)
Karo mozayik merdiven
22
2J
16
22
4.SINIF : (ELEKTRiKLi VE ELEKTRiKSiZ) MOTOR VE
MAKiNALAR, TARIM VE TAŞıMA ARAÇLARı VE MALZEMELERi iLE
MADENi EŞYA
TAŞıMA VE TARIM ARAÇ, MAKiNA VE
40
400
MALZEMELERI GRUBU
Otomobil, otobüs, kamyon, traktör, motosiklet,
bisiklet v.b.
4000 Otomobil (Şu kadarki amillerince veya amillerince
tanınan yetkiye dayanılarak anabayilerce verilen
bayilik belgesi olanlarda kendilerine tanınan kar oranı
uygulanacaktı r.)
4001 OtobOs - midibOs ,minibüs ("
4002 Kamyon
(»
26
,,)
,,)
10
10
10
10
Alım
Grp. Böl. Poz.
----4öö3
401
402
403
404
405
400
407
(»
»)
Kamyonet
»)
4004 Traktör
("
4005 Römork ve treyler
4006 Oto ile çekilen tekerlekli evler
4007 Motosiklet, bisiklet
Otomobil, otobOs, midibOs, minibüs, kamyon,
traktör, motosiklet, bisiklet yedek parçaları
4010 Iş makinaları yedek parçaları
4011 Otomobil, otobOs, midibüs, minibOs, kamyon traktör,
motosiklet, bisiklet lastikleri
4012 Akümülatör
4013 Motorlu taşıtlara ait camlar ve emniyet camları
Karöseri, damper
Oto hurdacıları
Tarım makine ve aletleri (Pulluk, mibzerv.b.)
Damıtık ve asitli su
Araba ve araba levazımı
4060 Saraçlar (Koşum, terbiye, hamut)
Tarım ve taşıma araçları döşemeciliği
Imalat
ithalat
sıiım
(%)
(%)
(%)
a>
a>
a>
15
a>
----,y- 1 0
25
25
a>
10
10
10
10
a>
a>
18
18
10
10
18
25
a>
25
25
a>
a>
25
35
a>
18
a>
a>
'ZJ
10
15
10
10
15
15
15
a>
41
MOTOR, MOTOPOMP, TULUMBA V.B.
a>
a>
12
42
ELEKTROJEN GRUPLARı, ELEKTROMOTORLAR,
TRANSFO~MATÖRLER,
REGÜLATÖRLER
VE
ELEKTRIK TESisAT MALZEMELERi GRUBU
a>
a>
12
a>
a>
a>
a>
a>
a>
a>
13
10
10
14
4a>
421
422
4220
Elektrik malzemesi
Jeneratör, transformatör ve regülatörler
Brülör
Kurupil
HIRDAVAT VE MADENI EŞYA GRUBU
43
43)
Demireiler
431
Sobaeılar
432
433
434
25
(Dökme ve sae soba, soba borusu, kuzine
v.b.)
Soba malzemesi
Soğuk demir ve demir doğrama
4330 Demir mobilya ve süsleme eşyası (Demirden yapılan
bahçe balkon sandalye ve masalan, saksılar, askı,
kitaplık v.b.)
Alüminyum doğrama
27
25
25
25
15
3)
22
25
15
Alım
Imalat
Grp. Böl. Poz.
-4315-- Her çeşit madeni tel ve levha
(Kurşun boru ve levha hariç)
r"likhalat
tW
Tenekeeiler
Kantar, terazi, dirhem
438
4380 Kantar' (Büyük)
4381 Kantar (KOçük), terazi, dirhem v.b.
$
Et. pastırma ve salam kesme makinaları
Takım tezgahları ve marangoz makinalan
440
Her nev'j kasa (Kıymet muhafazasına mahsus)
441
442
Teknik hırdavat
ithalat
~ (%)
15
15
4$
:ıs
:?2
~
:ıs
~
20
~
SaIım
(%)
7
7
15 .
15
20
:ıs
20
15
15
15
15
:ıs
~
16
:ıs
~
:ıs
.~
S.SINIF : MUHTELIF IMAL VE AUM-SATIM
iŞLERi
50
MÜCEVHERAT, SAAT, GÖZLÜK, OPTIK ALET VE
CIHAZLARI GRUBU
500
501
502
GümOş eşya
20
MOcevheratçılar ve
:ıs
kuyumcular (Altın bilezik hariç)
Sarraflar (Altın ve sikke altın alım-satımı)
5020 Altın bilezik
503
Saat
5030 Saat yedek parçaları
Optik aletler, cihazlar ve malzemeleri (FotoOraf, sin504
ema, projeksiyon makinaları, mikroskop, dOrbün ve
güneş gözlükleri, fotoğraf ve sinema film ve kağıtları
v.b.)
5040 Fenni gözlOkçOler
1,50
7
20
~
3)
3)
15
18
1,50
7
18
20
:ıs
zl
zl
18
20
:ıs
TıBBi VE KiuVEVI ALETLER VE CiHAZLAR GRUBU
51
510
Eczaneler (Tıbbi müstahzar, parfümeri, babe ihtiyaç
maddeleri, spor malzemeleri, sıhhi malzemeler ve
magistral ilaçlar.)
5100 Tıbbi mOstahzarlar (Ecza depoları bu pozisyondaki
nispate tabidir.)
5101 Magistral ilaçlar
5102 Beba ihtiyaç maddeleri
Not: ParfOmeri için 105'inci, spor malzemeleri için
530 uncu bölüm (Bunlar dışında kalanlar için herbir
emtia grubu için tespit edilmiş kar oranı uygulanacaktır.)
28 .
20
20
3)
.3)
3)
20
Alım
Grp. Böl. Poz.
- - 511 - -
imalat
Ithalat
Sııım
(%)
(%)
(%)
ve cerrahi alet, cihaz ve malzemeler
~--r-ır
3)
3)
512
Ortopedi eşyası
z3
513
Veteriner ve zirai mücadele ilaçlarını memzucen
satanlar
17
22
12
5130 Zirai mücadele dışında kalan haşarat öldürücü
3)
2)
maddeler
16
3)
5131 Zirai mücadele ilaçları
15
6
5132 Sun'i gübre (Şu kadar ki, satış fiyatlarının Resmi
Kuruluşlarca tespiti halinde buna nazaran bulunacak
kar oranı uygulanacaktır.)
17
22
12
514
Deterjanlar (Temizleme tozu, çamaşır suyu ve leke
3)
temizleyici maddeler dahil)
25
16
515
Sıhhi kağıtlar (EI ve tuvalet kağıtları, peçe te ve
3:)
mendiller)
25
13
52
Tıbbi
KITAP, KIRTASIYE, BÜRO ALET VE MAKINALARı
GRUBU
53)
Kitapçılar (Kitap, dergi, gazete) (Imalat sütunu kendi
yayınlarının
perakende satışını da yapan yayın evle·
rine aittir.)
5200 Gazete, dergi model (Imalat sOtunu gazete, dergi,
model yayınlayıp bizat okuyucuya satanlar için kul·
lanılacaktiL)
521
Kırtasiyeciler (Ders araçları
5210 Zarf,
522
523
kağıt,
ve büro malzemesi dahil)
kartpostal
Kağıtçılar
Büro alet ve makinaları (574 nolu bölüme girenler
hariç)
524
Eski kitapçılar
525
Ciltçiler
526
Matbaalar (Teksir işleri dahil)
5260 Kartvizit matbaaları
527
Lastik damga, mühür, kaşe imalatçıları
528
Her çeşit klişe imali
53
27
27
3)
3)
25
25
3)
3:)
15
25
25
2)
ID
2)
11
3)
25
15
2)
25
17
z3
25
ID
EGLENCE, SPOR, TURiZM, MERAK VE SOSLEME
EMTiASI GRUBU
530
Avcılık, balıkçılık,
spor, deniz ve denizcilik alet ve
malzemeleri
5300 Avcılık malzemesi ve silah
29
2)
3)
al
35
18
15
Alım
~~~
Deniz ve denizcilik malzemeleri
Akvaryum ve süs balığı
Kuşçular (Süs kuşları, kuş kafesi ve kuş yemi)
532
Oyuncakçılar (Oyun aletleri dahil)
533
5330 Oyun kağıdı (Iskambil) (Resmi Kuruluşlarca tespit
edilen kar oranı uygulanacaktır.)
534
Antika hatıra eşyası ve pul
5301
531
Imalat
Ithalat
~
(%)
2:)
ro
18
2:)
35
40
40
ID
ffi
40
ffi
2:)
mamülleri
Müzik alet ve malzemeleri. nota
5350 Her çeşit plak, kaset ve kartOşlar
535
54
a:>
3)
5344 Trustik eşya
535
ffi
ID
ro
5341 Pul (Kolleksiyon ve hatıra pulları alım-satımı)
5342 Kehribar ve oltu taŞı mamülleri
Lületaşı
J!:L
3)
5340 Antikacılar
5343
SaIım
Her nev'i yapma çiçek
3)
ID
3)
a:>
a:>
35
35
35
40
ID
z7
35
40
z7
ID
a:>
15
3)
ro
z3
ID
ID
ID
ID
ID
a:>
a:>
a:>
14
14
14
14
14
ffi
ffi
ÇiÇEKÇiLER GRUBU (Çelenk, buket. sepet
çiçekleri, çiçek fide ve tohumları) (Imalat sütunu
satış mağazaları bulunan yetiştiriciler için. alım-satım
sOtunu ise yetiştiricilerden alıp satanlar için kullanılacaktır.)
540
Tohumcular:
a) Fide ve sebze tohumu
b) Saksıda çiçek, çiçek tohumu, çiçek
soğan i
ve
ilaçları
55
AMBALAJ MALZEMESI GRUBU
500
551
552
553
554
555
556
Her nev'i çuval, kanaviçe. ip. urgan, halat velense
v.b.
Kağıt ve mukavva esaslı ambalaj malzemesi
Plastik esaslı ambalaj malzemesi
Tahta esaslı ambalaj malzemesi
Cam esaslı ambalaj malzemesi
Madeni ambalaj malzemesi (Kapak, kapsül, tapa,
çember v.b. dahil)
Dondurma ve benzeri ile birlikte verilen her türlü
kOlah ve kaplar
30
ID
14
ID
14
Alım
imalat
Grp. ~~
56
(%)
DiGER iMAL VE ALIM, SATıM iŞLERi
560
Akaryakıt bayileri (Benzin, mazot, gaz v.b.)
5600 Fool - Oil
561
Makina ve motor ya~ları
562
Maden kömOrO ve linyit (Imalat sOtunu istihraç edip
perakende satanlar için kullanılacaktır.)
563
Odun, kömOr, çıra, talaş
564
Butan, propan v.b. gazlar (Satış fiyatlarının Resmi
Kuruluşlarca tespiti halinde buna nazaran bulunacak
kar oranı uygulanacaktır.)
5640 Oksijen, freon v.b. gazlar
565
Her nev'i madeni ve plastik hurda
566
Gemi hurdası
Kadın saçı ve peruka
567
Rejenere kauçuk
568
Cenaze levazımatı
569
Plastik sera örtüsü
570
571
Bakır mamulatı (214 Oncü bölOm dışında kalanlar.)
Sulama ve yağmurlama makinaları
572
Güneş enerjisi toplayıcı malzemesi ve yedek
573
parçaları
574
575
576
Elektronik bilgi işlem makinaları (Mini kompötOrler, ev
tipi dahil ve kelime işlem sistemleri)
Elektronik yazar kasa, terazi ve terminaller (takometre, taksimetre v.b.)
Her nev 'i vinç, asansör, kaldırıcı ve yükleyiciler
Ithalat SıUn
(%)
(%)
4.50
3
3)
11
25
25
.t5
18
3)
3)
25
10
10
15
~
3)
ro
ro
::6
::6
23
3)
3)
14
23
18
3)
25
12
3)
25
12
25
12
25
~
3)
25
12
15
(x) Bu cetvelde nisbeti gösterilmeyen pozisyonlar için Resmi Kuruluşlarca veya amilleri nce kar oranları belirlenmediği hallerde bu pozisyonlara ilgili olduğu grup için tespit edilen kar
oranları uygulanır.
(xx) Bu cetvelde ithalcit nispeti gösterilmeyen pozisyonlar için aynı pozisyonu n imalatçı
lar için tespit olunan nisbet uygulanır.
(xxx) I, II, lll, ve IV sayılı listelerde yer almayan ilçelerde faaliyette bulunan Tacirlar hakkında "Ortalama Kar Hadleri Merkez Komisyonu· tarafından LV. grup için belli edilen ortalama kar
hadleri uygulanacaktır.
NOT : Bu cetvelde yer alan pozisyonlar için Resmi Kuruluşlarca veya amillerince kar nispeti be!irlendiği durumlarda, cetvelde yer alan kar nispeti değil,Resmi Kuruluşlarca veya amille
rince belirlenen kar nispeti uygulanacaktır.
31
© Copyright 2024 Paperzz
