kito nasb*ero!
esm
D0rrumi
Urze
Asma Paiza Ver€ne 1995
w
w
w
.a
rs
iv
ak
u
rd
.
*
or
g
sar
*
T}" *,,.** *.*"L"*' (.il'c"n''-
I
.-:Deosim A6Iä.$!-ripsiz
-Dersim
Foh6tpo*vteri-....,
. .
ak
u
Mr€ Sewdaad6
il. ',* Zarife Xanrm
ä-
Weso!
Kim<lir?
3s-:Sias€t., :
rs
,s6.-;-0dznäKrh$ciera
.,.
..:...'...'.''.'
.a
w
lsvigb:5
F
GBP
w
w
Ingiltere:2
Fransa :ZA,:FI.
It4etin Ata{
ltoyo n
ilz
,
Süreivab".fut!üng The lGppadokian Klz. il
ba$.ßektash) (KapadokyaK*ilua+iänAi.assd*.
SeS;fi C.engiz
Antik Kaltrtftr) - Cenirl
*
cr Guk Koto Hega \{g1e Kg!ql!4|
Metin:Ä!6: '.
. , ' ,.
iv
Volksbarik Paderborn eG.
33t)98 P'aderüorn
Iweg:25,-Kr.
Hollanda:6 FL.
ÄlamanyaSDM
.
:
871 3284 901
Vae -Fiyohr
Syric"asi"
1 .; Bagkent Patentli Kitapqk Üzerine
ttasan Kü{ük
13
Alevi Özgürlijtü Sorunu Gur Erit
Taincre XofirTainete Granoü ;NameDersim
Desmala Sure
BLZ :472ffi12l
rd
.
5
KontePang&
Konto:
lllrrayaektr
!'
Ä,tilla K:ynak
Lllusal Sorunu ve Sosyalistlerin
Adresa l.dusten€:
DesmalaSure
Postfadr 1904
33049 Paderbom
Detrtsdrland
or
g
L/esmala r)ure
Sz
- Onca Otuzeekizl
,3&:"e..:Vttrtf
..
lsmail
...
gahin
:
'
'
.
Kerem€ Mursay
fftrsenl{ikitk
-: $[es€ta$uan* veA.$ay ra .
'. :. . ,., , I
en"ai;F, l'(rsf,rfaquluf
o --pfennk e mr! Teypra guretae: Mene l(oökorta
fc
ez
''es,
Wadbo Gv)l
-*Etisinn
lY, elatö Mazlumo
-
isnail $shin
No' :' - .
' ciä-iäää oigdeviren. Yoldae gayan Dirsimti
,
rd
.o
rg
Yayrn Kurulu'ndan
Desmala Sure'nin grkrgrndan günümüze kadarki suregte sürgünde ve
ülkede önemli olaylar yagandt.
Bunlarrn bir bölümünü antmsataltm:
ku
92 sonlarrnda Avrupa'da Dersim Kültür Geceleri engeltendi.
Temmuz 93'te Sivas katliamt oldu.
93 EylüIünde Dersim'de Kamer özkan, Ekim'de de 6 difer devrimci öldürüldü. 94 Ekim'inde Dersim'de ormanlar, köyler yakrldr, köylüler göge zorlandt.
12-15 Mart 95'te Gazi Mahallesi Ayaklanmast oldu. Mart-Nisan 95,te drgandan Dersim'e aktarllan onbinlerce asker ve Mardin'den sevk edilen binlerce
korucunun katrlrmryla baglattlan operasyonlar hala devam ediyor. ülkemize grda ambargosu uygulanryor, Özel Tim denen fa$ist birlikler halkr terörize
ediyor, gög sürüyor.
si
va
Ard arda yaganan bu olaylar Desmala Sure'de yrllardrr ifade edilen görügleri pratikte do{ruladrlar, pekgok insanlanmtzln Dersim Sorunu'nu
kavramasrna katktda bulundular.
Desmala Sure yayrnladr$r bildirilerde bu olaylafl tek tek deöerlendirmig,
görüglerini ve tavnnr agrk ve net bir Sekilde ortaya koymugtu. Ayflca gücü
ve olanaklarr ölgüsünde Dersim'le dayanrgmayr örgütlemig, gegitti etkinliklere önayak olmug, benzer etkinlikleri tegvik etmig ve desteklemigti.
l-,
:":l
'.'.
..:-
Dersim'le dayanrgmayl sürdürelim. iki ateg arastnda kalan halkrmrzrn
kendili0inden direnigine omuz verelim, halkr yalnrz btrakmayahm.
Her Dersimli'ye, hepimize görev dügüyor. Herkes bulundulu yerde ve
bildigi dilde Dersim'de olan bitenleri gegitli $ekillerde dünya kamuoyuna duyurmaya galrgmalr, dünyanrn dikkatini Dersim Ulusal Sorunu'na gekmelidir. Awupa'da ya$ayan Dersimliler'in en önemli görevlerinden biri, sürmekte
olan güncel olaylardan hareketle Derelm Sorunu'nu uluslararasr platforma
tagrmak ve Dersim davast igin destek toplamak olmalrdrr.
Haydi görev bagrna
w
w
-;.
.a
r
i.."
w
,-a
95 Mart'rnda ba$lattlan operasyonlar halen devam ediyor. Son aylarda
Dersim, srk srk Türkiye'nin gündemine oturdu. Günlük basrnda Dersim-Bosna tartr$malafl yaprldt, paralellikler kuruldu.
Deralm'i Unutma Yoldag,
Savun Nazh Vatanr!
sim manzarasr bir bütün olarak orta-
da. Hal böyleyken ve durmakstzln
sürmekte olan bu katliamlar, zulümler
kar$tsrnda eli-kolu ba$h ve müdahalesiz kalmak, halkrmrzr iki ates arasrnda sahipsiz ve yalntz btrakmak, örgütlenmeye ve de mücadeleye kargt
erkan üzerlerine öü topraÖr serpili ba2r tükenmigleri rahatsrz etmiyor mu?
insani duylulafl bütünüyle öldü mü
acaba? Halkrn deyi$iyle vijdanlart
hepten kurudu mu?
ku
Sevgili Ulkem, Arslanlar yurdu,
onurlu vatän Dersim! Sen bu sahipsizliöi asla haketmedin. Parfp parqa yaklhp
irkrhvorsun. Halktn savunmastz. Qoiut<tai'rn, qenclerin, yash insanlartn, kadrnlafl n, örkeklerin kaüediliyor. Evlerini
krzrl alevler sarmtg canlt canlt yantyor
icindekiler. Sevdiklerimin yanmls etlerin:in kokusu daölattna, qiqeklerine sinmi$. Kesilmi$ kulaklar, oyulmug gÖzler,
koöarrlmrs kafalarla poz veliyor Hitler
bozuntusü fasistlel. Albümlere konuk
edilmis hel blr parqasr. Qrnlcrplak vucutlar, paramparQa edilmi$ cinsel organlar satlhk-u.ga{ nledyad-a te$hir ediiivor heroün. Ve de kimi sürqünü mes-
rd
.o
rg
Dersim Asla Sahipsiz Kalmayacakilr!
si
va
tdt< eoinfris, kimi ülkesinden-toprattndan kopaflimrg, kimi dallartnt mesken
edinmig Dersimli.
Onlar ki, Cr$hklarl bile korkutuyor
haysiyetsiz ve korkak Osmanll artlol
w
w
w
.a
r
T.C' nin fa$ist generallerini.
Onlar ki benim Kirvelerim, Mlsaivledm, dostlartm, karde$erim. Yani tekmili benim sevgili halktm. Biliyorum ben
onlafl, tanryorum onlan ben.
ül-kesini ve halkrnrn kimliöini inkar edi-
vot olmasr ve Dersim'in kendilerine ait
öbu$unu ileri sürmelerine ra$men!
Aynca di[er sol örgütler igerisinde bulunan Dersimliler'in bu davaya hala duyarslz ve sessiz kalmalart,
gözlerinin onündeki kara perdeyi kalduamamalarr ve nelerin kaybedildiüinin farkrnda deöiller mi? Neden ülkenize sahip grkmlyorsunuz? Sessizliginizi Rorume inadrnrzr hala sürdüIecek
misiniz?
Biz Desmala Sure'ciler uzun bir
sureden beri Avrupa 'da ki Dersimlileri biraraya getirmek ve demokratik ölqüler iQerisinde örgütlenmek iQin tüm
maddi ve manevi olanaklanmtzt zorlayarak oldukca verimli olabilecek bir
cdbanrn icinde olduk. Kapt kapt dolastrk. Tek tek insanlarla görü$tük.
Epeyce insanrn katrhmryla toplanttlar
düzenledik.
Amacrmtz örgütlenmek, geli$en
olaylara zamanrnda devrimci müdahaläerde bulunmaktr. Halkrmrzt kendi
kaderiyle basbasa brrakmamak ve üF
kenin kendisinde var olmak ieindi. l$te bu devrimci hedefler iqindir ki, Avrupa'dakilerine gerektitinden fazla
zamanrmrzr verdik. Verilmemesi gereken tavizler verdik.
AQrkeasr bitkisel hayatr ya$ayanlafl diriltmeye galr$tk olmadt. DirF
lir oibi olanlarr da bizleri AvruDa ile stnrrir sozde bir yaptlanmantn igerisine
eekmeye Call$rlar!
DevamsaytaOda ---+
Dersim Ulusal Sorunu
T2
amact insan deoil kardrr, yani insan
sömürüsüdür. Dahasr bu sömürünün
ur
artarak sürdürülmesidir.
Stnrf tarklartna kar$r mryrz? O halde
kapitalistlere kargr mücadeleyi desteklemek, ona katrlmak zorundayrz.
l$sizlüe, aqlröa, yoksulluöa kar$r mF
yrz? Herkesin igi olmasrnr, aC ve itsiz
blmamasrnr istiyor muyuz? O zaman
kapitalizme kargr Crkmak, onunla savagmak zorundayE. Pear ekonomisi veya Setü,e€it ilyas däzeni adr
da verilen kapitalizmin stntrlart iginde
kalarak i$sizligi, yoksullu0u, srnrf karsrthklannr kaldrramazsrntz. Bu sorunlar kapitalizmin geli$me eöilimlerinin
zorunfu sonugf ar'dr. gsyat adialet
ve e$itlik mi istiyorsunuz? Kapitalist
özel mülkiyeti ve srnrflafl kaldumadan
bu amaca ula$amazstntz.
ak
Dersim sosyalistleri yabans hakimiyetine ve kapitalizme kargt mücadele gibi ikili bir gorevle kar$r kalgryadrrlar.
Bu görevlerin ilki demokratik,
ikincisi sosyalist karekterdedir ve her
ikisi birlihe yüriitülmek zorundadrr.
d.
or
g
Sosyalistlerin Politik Görevleri
.a
rs
iv
Dersim Ulusal Sorunu'nu Dersimli sosyalistler gündeme getirdi. Bu
iyi biliniyor. Bugün bu sorun etrafrnda
anlamlr bir muhalefet olugmu$sa,
sosyalistlerin yrllarcltr yürüttü!ü yürekli ve özverili siyasal laaliyetin sonucudur bu. Sorunun bilince qtkartF
masr, iglenmesi ve tartrgrlmasrnda oynadrklarr rol, sosyalistlere ulusal-demokatik muhalefetin öncr.ilü0ü olanaSrnr verdi. Bu, mücadele yoluyla kazanrlmr$, hakedilmig bir konumclur.
Sosyalistlerin demokratik görevlerini
yadsryan bir sosyalizm anlayr$rna sahip olsaydtk bu konumda bulunmazdtk.
w
w
w
Ancak. kendimizi salt demokatik fikirlerin propagandasr ile, sadece
demokrasi mücadelesiyle stntrlayamayrz.Sosyalizmin likirlerini yaymak,
kapitalizme kar$r mücadele etmekle
vükümlüvü2. Bizleri srradan bir deinokrattah ayrrt ecten $ey de bu so-
nunqJ gorevdir, yani kapitalizme kargl
mücadele etmek ve sosyalizmi savunmaktrr. Kapitalizme karsr savagmayanlar, sosyalist fikitleri propagenda etmeyenler sosyalist olarak tanrmlanamazlar.
Kapitalizme kargr Crkmadan,
ona karsr savasmadan insanca bir
dünya kürulamaz. Qünkü kapitalizmin
Ulusal sorunlarda demoklat,
sol(rr veya devrimci olabilen pekCoklan, konu slnrf farklrhklan, yoksulluk,
igsizlik, konut, eüitim ve i$Ci sorunu
gibi sosyal sorunlara geldiginde son
derece tutucu ve saöcrdlrlar. Sosyal
devrimden, sosyalizmden sÖz etmek
onlafl ürkütür. Sosyal kurtulus talebinin ulusal hareketin tabantnt daranaca[r argümanrna sanltrlar golu kez.
Pek srk kar$rlagtr$rmrz bu görü$ aslrnda toplumun yalnrzca küCük bir
azrnlr$rnr olu$turan yukarr stnttlartn
Crkannr gözetir. Ki bu srnrflar hie bir
ülkede ulusal hareketin temel gücÜnü
dugurmadrlar.
Gereek $r ki, aglan, igdleri, iSsizleri ve )oksul köylüleri kendi satlaflna Qekemeyen ulusal hatekefiler ba-
ganlr olamamrgtrr. Ulusal hareketlerin
temel güSleri her yerde toplumun
ezici goöunlu$unu olugturan bu srnrflar dmugur. Sosyal devrim, yani so$
yalizm hedefi ezilen srnrflail ürkütmez. Tersine bu srndlan ulusal harekete kazandrran esas neden onlann
ulusal devrimin zaterinden sosyal
Bunun icin de sosyalist bir partiye, PSD' ye (Partia Sosyalista Dersimi) ihtiyacrmrz var. Partile$me clogrultusundaki eabalafl mrzr hrzlandrra-
d.
or
g
kuftulug ummalafl olmu$tur.
Tekrar baga doner ve yinelersek:
Sosyalistlerin güevi, her iki gorünümü altrnda (demokratik ve sosyalist) kurtulu$ mücaclelesini örgüüemek
ve yönlendirmektir.
hevale
kesime aittirler.
ur
hm. Ulkemizin iQinde bulunduöu kogullar parti sorununa daha ciddi bigimde egilmemizi dayatryor. Her ge9en gün parti konusu daha bir aciliyet
kazanryor. Konuyu belirsiz bir geleceöe havale edemeyiz.
ak
Sosyalizmi ürkr.l{ücü bulan kimi
aydrnlanmlz toplumumuzun eok kügük bir kesimini olusturan varhkl gevrelerin sosyal devrim korkulaflnr dile
getiriyor. Qünkü, bu aydrnlafln kendileri de yagam tarzlan, duygulan ve
dügünceleri ile bu varfikh ve imtiyazll
Sosyalizm, a$aör srnrflann,
rs
iv
mülksüzlerin qkarlannr ve özlemlerini
ifade ediyor. Ezilen ve sömürülen kesimler sosyalizmden korkmuyor. Sos.
yal devrim istemi ulusal hareketin tabanlnr daraltmaz, tam tersine bu tiabanr geni$letir. Qin'de, küba'da, Vietnam' da, Polonya'da, Angola, Mozambik ve Gine' de va daha pekeok
ba$ka ülkede ulusal kurtulus hareketlerine sosyalist partilerin oncülük etti-
.a
üini unutmayaltm. Ama bu partiler
w
w
w
ulusal devrimi sosyal devrime kadar
götürmediler, devrimi kesintiye u0ratarak sömürülen y6rnlafl n beklentilerini boga Clkardrlar. Bu, onlafln sosyalizm anlaylgrndan hareketle aydrnlann öncr.rlük etmesinden kaynaklanlyordu. Kendilerine sosyalist diyen bu
partiler sonunda devlet kapitalizminde karar krldrlar, iktidara geldilderinde
devlet eliyle kapitalizmi geligtirmeye
koyuldular.
Özetle, sosyal devrim ve sosyalizm talebi ulusal dewim talebiyle qatr$mryor, aksine ulusal hareketin a$aör srnrflafln desteÖini alarak kitlesellegmesine olanak tanryor, devlimin
baqansrnr garanti ediyor.
Derelm Aala Sehipsiz Kalmayacaktrl
(Bettüah
sayfa 4 td)
Sonue olarak anlagrldr ki bu insanlar Dersim'in gergekli!ini kavrayamadrlar. Mücadeleyi, sadece yrlda bir
kac sayr dergi Crkarmak olarak algrladrlar. Kimileri de gegmiste icinde yagadrklarr sözde sosyalist örgütlenmedeki yagam tarzrna olan nefretlerine
denk düqen sosyalizm kar$rtr dü$üncelerini haklr krlmanrn telagr iqindedir.
Krsacasr böyleleriyle ugra$mak bize
zaman kaybettireceüine inanryorum.
Zaman israfrna Dersim'in artrk tahammülü yoKur. Sürgünle srnrrlr bir
yaprlanma u0ragr devrimciler iein intihardrr. Bundan böyle bütün olanaklanmrzla ülkeye yönelelim. Sava$rn
sürdüöü ülke Dersimde Dersim'in militan öz örgütünü yaratalrm.
Bu uöurda ödenecek her türlü bedele
bider dünden hazrnz.
Dersim asla sahipsiz kalmayacaktrrl
YagayacaKlr Dersim!
Baqkent Patentli Kitapgft
.O
äza
nlar tercih edilmis.
Ahmet Frrat Desmala Sure' de yaytnlanan Zaza kng@f ne iliqkin bazr oku;nrcu mektuplannr ve benim yazrmr aynrlagtrrarak, eleStirileri Catt?aJr ye if-
tira olarak algrhyor. Yaz^r, Z&a
Genqlill ne iliqkin €legtirilere kargrhk saldrrganlagryor, altrndan kalkamadrlr elegtirileri geqiqtirmek ve aldr-
ak
GenEIi$i'ni elegtiren Ü6 Mektuba Bir
Cevap baghkh bir yazrm ya;nnlandrSöz konusu yazryr, Desmala Sure' nin
l2l2. sayrsrnda ya;nnlanan mektuplara cevaben yazrnlgtlm. Bizi dinsiz olarak suqlayan mektuplarrn iqeriüine
iligkin olarak; bagkalarrnr dinsiz olarak suqlayanlarrn tehlikeli olabileceklerini belirtmig, okuyucunun dikkatini
bu noktaya qekmeye galtgmrqtrm.
ur
Desmala Sure'nin 13. saysrnda
d.
or
e{offiIgigIlK
.a
rs
iv
Ayrrca söz konusu mektupl arla Zaza
GenElili' nin görüSleri arasrndaki ayrrlrgr göstermek iein, Zaza Geneltgi'
nin bildirilerinden de bazr örnekler
vermig, Zaza @nglifli' nin Kürt, Ermeni
ve Yunan di\manhfr yaptrfrnr örneklemig, buradan hareketle Zaza @ncligi'
nin devlet paralelinde bir politika izledifini belirtmigtim.Yine her üe mektubun iqerik olaral aym oldulunu, hatta
bir kalemden elktrklan konusunda
kuEkulandrlrmr agrklamrg, ayrrca bu
mektuplarda bize kargr kullanrlan dil
konusuna da dikkatlerini gekmiq, mektup sahiplerinden edepli davranmalannr talep etmi$tim. Oyle anlagrhyor ki
konuya iligkin uyarrlanmr dikkate almayan Zaza GenQlilri, Ahmet Frrat imzaJJ Zaza C*rylic/i ve Komplo Teoileri
baqhkl kitapqrkla gahsrma ve Desmala
Sure'ye yönelik baqkent patentli bir
küfilrname yayrnlandr. Belli insanlann
adreslerine gönderilen 28 sayfacrk kitapqlkta benim iddialanmrn cevaplandrrrlmasr yerine, Desmala Sure ve yazarlarrna qirkin hakaretlerlerle saldr-
w
w
w
!
g
Uzerine
tr görevi ifa etmak
üzere, ahqrk olmadr-
lrmrz bir yöntemle saldrnyor.
Desmala Sure'nin etttgt eamur ters
tepti ve Desmala Sure' ye gei döndll.
Onu kirtetti, onu pisletti, onu algalt-
tt..
diyor(ag.kitapqrk Sf,7 )
Ahmet Frat eleqtirilerimizi adilik ve
rezillik numunesi istinetlar olarak
adlandrnyor, böylece kendisinin alnndan kalkamayacfr laflar ediyor.
Oku;"ucuya bu türden seviyesizlik ve
saldrrganhlrn arkasrnda nasrl bir kigilik oldulunu anlatmaya gerek yok.
Kirli, pis, algelttL adilik, rezillik sibi sözcüklerin kimler tarafindan kullanrldrgrnr burada ayrrca belirtmeye
de gerek yok. Kimi n ve neyin algaldt$ttt, tartr$rrsak bundan zarah qrkacak
kiti Ahmet Frrat olacaktrr. Bundan
kimse kugku duymamahdrr. Algaklr
!tn, alqalmanrn, qukur olmanrn ve qukurlagmanrn ne oldulunu ve kimlere
yaktgtrgrnr il bildi$imizi Sayrn yazara
hatrrlatmak, e$er Zaza Genqlili bize
kargt saldrrganca bir dil kullanmaya
devam ederse, anladrklarr dilden cevaplayacalrmrzr da burada belirtmek
istiyorum,
Simdi gelelim Salnn yazann kitapqrgr
na; hiE bir teorik deäeri olmayan bu ki-
Ahmet Frrat bugüne kadar 5O bildiri
dalrttlklannr behrttikten sonra;
tapgrkta, gahrsrma yönelik ayrrlmrs önlü - arkah dörtbuEuk sayfacrk var.
H. Kl&ük bunlardan sadee s'inden bi-
Zaza Geneligi'nin dafitttt{t bildirilerden aktardtgtm,z bu ahnt,ler H. KüQük'ün Desmala Sure' de ki tüm iddie-
arrnr cevaplar
dir.
(a-s.k.Sf.16)
mahiyette
Ahmet Frat'a göre beni cevaplamanrn
iqte bu!
yolu
anlam bütünlüEünü bozduäumu söylüyor . \azartn do[ru söylemedigine kanlt
olarak bazr bildirilerinden ahntllan
okuyucuya bir kez daha aktanyorum.
Toplumumuzun asli unsurlanndan
birisi olmag stfattyla Zaza GenQligi
her konuda oldugu gibi, idam cezast
konusunda da kamuoyuna kenaatini
aQklamak ister... Bilindigi gibi terör
örgütü PKK'nin kanh eylemlerinin
sorumlulaflna mahkemelerce verilmi$ kararlann arasnde gok sayda
idam hükmüde bulunmaktadr. idam
cezalanntn infazL yürülükteki yasalar kapsamnda bulunrmana raSmen
tekrar tekrer tartFma konusu ol
mu$tur... Srj4lulann cezas,z, mazlum
insanlann savunmas,z kalmas,n, istefiEyen zaza Gencw idam cezas,na
ak
I
Yazar, benim 5 bildiriden birer cümle
aldrfrmr, bagrnr ve sonunu da krrprp
ur
den aktardlglm ahntrlann kIsaL{tndan
yakrnan Ahmet F:r.a\ Zaza Genglüi 'nin
bildirilerinden uzun uzun ahntrlar yapryor. Zaten kitapqrgrn büyük bir bölümü de sözü edilen bildirilerden allnfilarla oluqturulmugtur.insanrn akhna
oöyle bir soru geliyor; amaq birilerini
elegtirmek mi, yoksa Zaza C'engfrli' nin
blldirilerini yeniden yayrnlamak mr?
Yazar bu ikinci yolu tercih ediyor ve benim elestiri yöneltti$im bildirileri ve
bagka bazr bildirileri yeniden tekrarlamanrn yolunu seqiyor. Ahmet Frrat
göyle diyor;
rer cümle ahyor ve saldriya geFiyor.
Tati ki cümhlein bag ve sonu krpthnca anlam bütünlügü de bozuluyor. (a.E k. sf.9) diyor.
g
@ryliÜ' nin bildirilerin-
d.
or
Brenim, Zaze
kargtdr.
Bu alrnnmn hemen ardrndan yaz^ra so-
ruyorum: Beg bildiriden de$il, bir tek
bildirilerinden aktardrlrm bu ahntrda
vardlr?
Bes bildiriden birer cümle aktardrürmr
kae tane cümle
w
w
w
.a
rs
iv
Peki Ahmet Frrat bu yolu neden seqiyor? Qünkü teorik grdalannr baqkalannda.n alanlann, kendi baglanna söyliyecekleri bir qeyleri olmaz da ondan.
Burada Zaza GenAhgi' n€ yönelftigim
elegtirileri yeniden tekrarlamayt gereftli görmüyorum. Merak edenler Desmala Surenin l3.sayrsrnr okuyabilirler. Sadece bazr hatrrlatmalarda bulu-
ni cevaplamaktan nasrl kagtrlrnr oku-
nasrl izah edebilirsiniz? Yukardaki
ahntrnrn tümünü bir cümle mi olarak
düSünüyorsunuz? Yoksa sayrn Ahmet
Frrat cümlenin ne oldugunu bilmiyor
)rucuya sunmaya qahgacaltm.
mu?
narak, Ahmet Fßat'ß Zaza Gengli$i' rrc
yönelik ele$tirileri cevaplamamak igin
ta.rtrsma)Ä baqka noktalara gekerek be-
bu ahntrlardaki ifade biqimi oldukga agrk ve net ise bu demektir ki, tartr$ma
normlara uygundur.
Gelelim bu bildiride söylediklerine,
öncelikle bu baylar sugrurann cezasE ka lma sm istemiyorlarmrg.
Peki suq i5liyenler kim?
PKK'nin kanh eylemlerinin sorum-
Iulart, burada kimsenin yorum yapma
hakkr kalmamry ki, cümlelerdeki anlam
oldukqa aqrk. Bende yazrmda, tam bu
noktada Zaza Genglif'i'nin, devlet ile
aynr söylemlere sahip oldupu konusu
oldukqa belirgin oldulunu ifade etmiEtim. Cünkü devlet te bu gerekqelerle
PKK elemanlärtna idam cezasr vermistir. Öyle deli mi?
Osmanh ordusunu arkadan vuran Er-
Emperyalist u€aklan Ermeniler ile
itbirligi yaparak uygulayan PKK'blan Tel'in ederek ilerliyoruz.
.a
rs
i
Yukardaki ahntrdan da görüldü!ü gibi
Ermeni katliamrnr gizlemek iqin, Osmanlr savunucufan mn,'t.C' nin ve Zaza
Genpligi'nin söyledikleri bir ve aynr
delil
mi?
w
w
w
Söylenenler gayet net; Zaza halkrnrn
(tgürlütünü sitüm ona savunan bu Lraylar, tarihi garprtarak ezilen halklara
kargr kin kusuyorlar. Onun iqin Zaza
Genglili'ni devlet ile aynr paralelde
görü$ler savundugunu belirtmemde ki
diger bir neden de buydu.
Balka bir ahntryr krsaltarak aktanyorum.
ki bir seri eylemsel etkinliklefin büytik Sehirlere
yanstmasl.. T.C'nin yasal haklannt
kullanmaana yol aQm,$fir.
Ahntrdaki beyanlar oldukqa berrak.
Yani, T.C.devleti hakhdrr ve Ezilen
ulusun direncini krma hakh inkar
DEP-PKK ballamtnda
gimdi Eu sattrlarln sahipleri, DEPPKK eylemlili €ehirlere yenstynca,
T.C. devbti yasal haklan kullandt
Ve EziEn ulusun direncini krma hakkndan .... dem vururken, fagist T.C devleti ve milletiyle bölünmezligi icin mücadaleye atrldrklan demek olmuyor
mu?
Baylar; bugün devletin bir baSka eziren
ulusun direncini krmaya dayah :nt:ntmrrfi) yasal hak sayanlar, yann devletin Krrmanc-Zaza örgütlenmelerine
kar$r tutumunu da yasal hak sayacaklanna güphe yolc Zaza @ngl$i'devletin görüSlerini savunuyor dememin nedenlerinden biride buydu,
Yine benim, Zaza Gen|Iigi devletin
PKK-DEP'g ilitkin görü$lerini tekr a rl t y o r la r.... bieimindeki de!erlendirmemle ilgili olarak Ahmet Frat qöyle diyor:
va
meni milis gtiQleinde oldugu gibi,
lrak yönetimini sömüryecilikle i$hirli$i yaparak vunn, cephe eqan Talabani gügErini...
cesurca beyan edebiliyorlar. T.C
bile bunu söyliyemiyor !
ku
Bir baqka bildiriden aktardalrm bir örnek ise qudur:
edilemez.. .gibi azgrn fatist düsirncele-
rini
rd
.o
rg
Bir tek bildirilerinden böylesine uzun
bir alrntry aktarmrEsam ve aktardrgrm
PKK'ya karT Q,kan veya PKK'nin yaq
ttklannt onaylamayan he*es devle-
tin
agEtyla
m,
konusmut olu-
yor?(a.g.k. 5f.13)
Hayrr Ahmet Frrat, PKK'yi elegtirmek
farkh bir Eeydir, devletin görüqlerini
savunmak farklr bir geydir.
Zaza @nglili' ne kargr qrkrqrmrn nedeni, Zaza Gengli{i'nin PKK'yi eleEtirirken, devletin PKK ve DEP'e iliskin tutumunu hakh qrkarmaya qabalamasrdrr.
Zaten sorunun can ahcr noktasr da budur.
Ahmet Frrat, Zaza @nQliöi' nin Ermeni
ve Kürt dügmanhfr yapträlna ili$kin
tespitlerime isf-, Bunlann tümü birer
palavradan ibarettir diyor ve ekliyor,
Zaza GenFligi'nin hig bir halka diJ$manhgt söz konusu olamaz 1a.g.k
sf.1
3)
Simdi bütün bu aqrk beyanlarrnrzdan
sonra kim inanrr ki? Zaza Gerrylili' nin
devletin 1915 Ermeni katliamrm gizlemek iqin uydurdulu yalanlan tekrarladrgrnr, Kürtler'e iligkin devlet politi-
Burada
bir hatrrlatmada bulunaytm;
miq olahm!
.a
rs
i
va
Ermeniler ile Dersimliler'in uzun yrllar banq iqinde bir arada yagadrklarrnr, Ermeni kiliseleriyle Kztlbag taptnaklannrn yan yana durdugunu, bu iki
halkrn biribirine krz ahp, verdiklerini,
dolayrsiyla bu iki halk arasrndaki dostane iliskilerin halklar arastnda örnek
te$kil ettigint qok iyi biliyoruz. Hal
böyle iken Zaza GenQIÜf nin Ermeniler'e iligkin tutumuna ne demeli?
w
w
Ahmet Frrat, benim Zaza @npliti T.C'
yi protesto etse, o yine devlet yanhsr
dr (a-g.k. Sf.8) dedifimi yazryor.
Bu cümleyi ttrnal iqinde aktarml!, bana
ait bir cümle imis gibi giistermeye eahgryor. Dedifiim tamrtamrna qöyledir:
w
Sayrn Frrät;
Desmala Sure T.C'yi protesto etmeyi,
teshir etmei yeterli görmüyor.
Desmala Sure halklanmrzl T.C'nin esa-
retinden kurtarmak iqin ulusal kurtulugu öneriyor, Anlatmaya qal4trlrm bir
yönüyle de budur. Ancak siz ve yardaqlannrz bunu anlayamryor ve de anlamak istemezsini!
Desmala Sure'nin 13. sayrslndaki ya-
zrmda, bir qok konunun yam slra, okuyucu mektuplarrndan da anlaqrldrär irzre, Dersim adrnrn kendisine bile tahammül edemeyip tekpki gösteren bir krsrm
mektuplann sahipleri sadece Taza adtnr kullanarak, Ktrmanc sorununu kavram bazrnda da olsa görmezlikten gel-
meleri nedeniyle bu noktada bir teorik
tartr$ma yürüttüm. Ayrrca Zazaistan
sözcüäünü kullananlarrn Z.Aza sözciäünün arkaslna getirilen -istan eki ile
türetilen bu sözcükteki yeni ilavenin
dilimize uygunluk tegkil etmedilini, bu
bakrmdan bu socügün kullanrlmasrnrn
yanh$ olduüunu anlatmaya gahgtlm ve
bununla ilgili Ahmet Flrat'ln tepkisi
ku
1994't€ Zaza Kültür Yaynlan arasnda
qrkan A.H.Dedekurban'ntn kitabtntn
son sayfasrnda Ctkanlacak eserler
aras,nda Zaza6tan'da funani ngzali,nr... ile ilgili bir kitabrn ya;nn lanaca!r ilan edilmiEti. Bu güne kadar el alundan dagrtrlmadrysa, Ahmet Frrat'rn kitapqrlrnda verilen isimler arastnda
böyle bir kitaptan hiE söz edilmiyor.
Merak ediyorum dolrusu, yayrnlasrnlar
dagu korkung mezalimi bizde ö!ren-
ruyla supekülasyon yapryor, demogojiye bag vuruyor.
rd
.o
rg
kasr savundulunu bildirilerinden örneklemiqtim. Yazar her nedense bu konuya hiq deüinmiyor, yazdrklanma
palavradtr diyor, Ahmet Frratrn benim
iddialanma cevap verrnesi v€ Osmanhlan arkadan vuran Ermeniler ... tespitine bir aqrkhk getirmesi gerekir.
Palavradr, hg bir halka düSmanhltmtz yoktur diyerek igin iqinden Erkamazlar.
Zaza Genglili' nin T.C'yi stk s,k protesto ettigini varsayalm, protesto etmek yetvormu? T.C'yi de Wotesto
ediyoruz demek, Zaza Genqliöi'nin
devlet yanht politika izlemedigi anlamrna gelmez.(Desmala Sure sayt
13,5f.11)
Benim burada Zaza GenCWf ne yönelttigim soru, protesto etmenin yeterli
olup-olmadrlr baglamrndadtr. Ahmet
Frrat sorumu cevaplayacafr yerde,
Desrnala Sure T.C'yi yapmac*tan m,
protesto ediyor? tarznda karqr so-
$öyle;
Bir diger muhim nokta; Zaza GenQligi'nin Zaza Ülkesi iqin kullandgt co!refi terim Zezaistan dr...
Bürün söyledikleri bundan ibaret ve yazar konuyu tartr$acaärna Eöyle devam
ediyor.
H. KüQük'ün ttim bu ggrQekleri devle-
tin görütleriyle...nestl bagdert,rabildi$ine ak erdirmek oldukie güQ.
Bu durum H. KüCük'ün samimiyetsizliginin... göstergesdir( e.g.k. sf . | 6 )
Anlagrlan Ahmet Frrat benimle tartrEma yerine, beni karaiamaye görev edinmig. Görevi bu olunca da sözcük seqiminde oldukga titL davranmrg.
Baylari Zaza @ngli$i' nin hangi konularda devlet yanhsr bir politika izlediline iligkin benim görü$lerim oldukqa
aqtktl:.. Zaza6tan kavramrnr kullandrklarr iqin Zaza Gen6lÜi'ne devlet
yanhsr demedim.
agr(lamaya eahqtlm. Ahmet Frrat bu
konuya girseydi daha iyi olacakr. An-
cak kendisi, yazdrklannr bildifimiz
konulann tekranna sanldl.
Buradan da anlagrlryor ki; Ahmet Ftrat
tartl$maktan yana degil, bizi karalama
görevini üstlenmi$. Yani bu baylann
T,azahalktnn itzgürlük sorunu diye bir
sorunu yok. Ayrtca olamazda...
Ahmet Frrat neden Zazaistan kavramrnrn dofrulugunu hakh gerekqelerle
aglklama yerine, kigileri hedef alarak
küfürnameler yazarak adreslerine postalama yöntemini tercih ediyor?
Bunun tek aqrklamasr olabilir o da gu:
Devlete olan hizmet agkr. Kafa kangrk-
cüklerle ylpratmak ve dikkatleri da-
gltmak...
iv
Ahmet Flrat, kitapertlnln bir baEka bölümünde de Desmala Sure'nln 2. salnsrndan aktardrfr bir ahntryla, söz konusu yazrmdan aktardltlm gu ifadelerimi yalanlamaya qabahyor.
.a
rs
Desnela Sure'de din ih ilgili Desmala
Sure'yi ballayw herhangi bir agtklama yap mtg de!i//... vb. Ancak Ahmet
Frrat'ta qok iyi biliyor ki, Desmala Sure
uzun bir dönemdir yayrn yapryor. Son
iki yrldlr yürütülen tartlqma ve birlik
toplantrlanndan sonra yeni katrhmlar
olunca bir bildirge imzalandr.Ve Desmala Sure bu yeni olugumun yayn orgam olarak kabül gördü, ilk sayrsr da I l/1
diye grktl. Benim aqrklamam bu döneme
iligkindir. Bu yeni dönemde din ile ilgili yaprlmrq herhangi bir aqrklama yoktu. Bu soruna detinmem, Zaza Gengli$i' nin bir mektubu nedeniyle olmugtu.
O mektupta biz dinsiz olarak adlandrrrhyorduk. Oradaki dmsr? kelimesinin söyleni$ bigimi qeriatqrhk kokuyordu. Bu tehlikeli mantrla igarer ermek iqin, bazr örnekler verdim. Mektup
Sahibinin bizi dinsiz olarak adlandrrmasr, birlik tärtlgmalarl ve bildirgenin
grktltl döneme denk dügüyor.
w
w
w
ruz. Fakat Desmala Sure ile qahqan ya da
Desmala Sure'yi destekleyen her kesin
ateist olmasr gerektitini de söylemiyo-
rrz. Biz, insanlann dini inanqlanna
saygl gösteriyoruz. Dini baskr aracr
olarak kullananlara gelince onlarla hiq
bir iligkimiz olamaz.
Ahmet Flrat Desmala Sure'nin 2, spsrndan;
islami gericitige
kary mücadele bu-
gün her zernan odu$undan daha ttiiyük
önem tai,Wr... biqiminde bir aktarma
yaplyor. lyi de yanlqltk bunun neresinde?
islami gericililekargr grkrE neden ka-
ak
u
lrlr yaratmak, devrimci, ilerici unsurlarr kitleler igerisinde a$aälaylcl sö-
Bir toplantlda Alevilik ile ilgili bir gurup insanla yaptrlrmrz tarugma ve bildirgede yer alan anti-teokratik görüg
dinsk olarat suqlanmamrzrn nedeni oldutunu düSünüyorum. Ayrrca biz belli
lnsanlar, ateist olduäumuzu gizlemiyo-
or
g
halkrntn özgürlük mücadelesinin
süreci igerisinde kopyacrhga yer olmadrgr, -istan eklentileriyle özgürlügün savunulamayacaf rnr, dolayrsiyla
Zazaistan kavramrnrn yanhEhgrnr
rd
.
Zaza
bül görmüyor?
E$er gericilik ise, ister bu islami kökenli olsun, ister bagka bir dine ait ol-
sun kargl grkrlmasr gerekmez mi?
Yoksa islami gericitikten, dini islam
olan her kese savag ilan ettitimizi mi
anhyor bay Ahmet Flrat?
Anla$rlan yazar bu mücadele anlayrgrmzdan oldukqa rahatsrz ve bu rahatsrzhgrm, gahsrnda sakh da olsa drga vuruyor. Halbuki olaylar henüz gok taze:
Sivas'tä 37 can yakanlar T.C'den icazetli, faqizrn destekli islami gericilik degilmi Sayln Ahmet Frrat? Bunlara kar$l
grkmak neden yanLq olsun?
Ahmet Frrat bagkalarrnr suqlamaktan
yäz geqmeli ve kendisi kimden yanadrr,
($ahsen kimden yana oldulunu biliyo-
rum ya!) onu aErkqa belirtrnelidir! Eleqtiri kendi iqinde bir görüg taglyorsa
ele$tiri özellitine sahiptir. yazarrn
kendisi ne dügünüyor önce onu yazmah
ki; insanlar kendisini tanryabilsin.
Ayrlca onun bunun kitaplarlnr yayrnlamak M de biraz da kendiniz belli konulara iliEkin yazrn ki, ne dediäinizi
bilmig olahm.
Yazar, ba$kent patentll kitapqlttndaDesmala Sure' ye yazr yazan onlarca kigiyi hedef ahyor ve Mehn et Dolan'dan, Sivastn müslttman halkt
Sözü edilen dergi deligik kesimlerden
Desmala Sure hu provakatörün ismini
derhal apklamahdr... geklindeemir
buyuruyor!
T.C. devletinin egitim terbiyesiyle mü-
kemmel yetiStiEi ve bu terbiyeyi tam da
hakkryla benimsedi!i hemen anlaqrh-
yor..'
Bay Yazann Musa K. adrmn aqrklanma-
srm tam da militarist bir tarzla tälep
ettigini yukarda belirtmiqtim. Bu davranrgryla zor duruma düstügünün farkrnda mr bilmiyoruz, ancak kendisinin
özel fobilerinin olmasrm anlayqla kar'grhyoruz. Farkh insanlann farkh fobileri olur. sa)nn yazann da kigi adlarrndan olugan bir kolleksiyonu arlivinde bulundurmasr fobisi neden olmasrn
ak
u
insanlann görüqlerini yayrnladtlt iqin
bay yazar buradan hareketle, Desnula
Sure'nin islamct yazarlarla kol kola
oldulu sonucuna varlyor. Bu iddiamza
kargalar bile güler Sayrn Ahmet Frrat!
iCrn;
or
g
minde ve hangi sebeplerle ifade edildilini bildili halde, demokrasi ve Alevi
halkrna olan hrncrndan olacak ki, hiq
delinmek istemez Sayrn yazar. P.Ugene
Tikmi'nin Pir dergisinde yayrnlanan
bir masah nedeniyle hayretler iqine
düEüyor. Kendince bazt yorumlar yaptyor. Pir dergisi blzim dilimizden yaztlar yayrnhyorsa burada yanhg olan ne?
Cünkü yazarln ilgi alanr farkh. insanlarrn gegmigte ne yaptrklarr ve neyi savunduklanyla igilenen ve kisiler hakkrnda kimlik bildirimini militarist bir
tavrrlä talep eden Ahmet Ftrat, her ne
hikmetse kendi ki$iliEi üzerine söz etmez. Örnegin, Sayrn yazar bazr okuyucu
mektuplanndan hareketle Desmala Sure'yi kendince köEeye stktgtrrmaya yelteniyor. Zaza Gengli$i' ne yönelttiÄi
eleqtirilerden dolayt okuyucu Musa K.
rd
.
Marag'n müslüman halh katil helk
/ardlr. cümlesini aktardrktan sonra,
bunun artanq verrci olduüünu belirtiyor. Biz cümlenin yalntz baqrna yanltq
anlaqrlabilecelini bir yana brrakahm,
ahntrdaki satrrlann hangi zaman dili-
Bay yazar devamla Desmala Sure
kadro'
.a
rs
iv
lannrn eskiden Kürt milliyetiiligini
savundugunu iddia ediyor. Kendince
kanrtlamak iEin de bir qok arkadaglmtzrn yazrlartndan allntrlar y^pryor.
Halbuki arkada$lasmn leqm$te Kürt
milliyet?iliginden etkilendiklerini aqrkga ifade ediyorlar. Yine Yazar,
M.DUzgtln ve H. Tornecengi igin
KürtQa.l derken, Kürtglllü!ün ne de'
mek oldulunu bilmiyor ve bilmedili
iqin de ilging iddialarda bulunuyor.
Amaclmrz demokrasi gelenelini yaygrnlagtrrmak, farkh düEünceleri okuyucuya ulagtrrmaktrr. Bugüne kadar
yaprlan budur ve Desmala Sure var oldu!u müddetqe de bu demokratik tutumunu sürdürecektir.
belirtelm k), yazann kendisiyle farkh dillerden konuquYoruz.
Desmala Sure, demokratik kurallar iee-
w
w
Baylar; Desmala Sure, Dersim gelenefini yaSatmaya gahgan demokratik bir
platformdur. O payla5madr$r ve en kargl görü$leri de yayrnladryapnhyor.
Yukardaki anlatrmlarin rgr$rnda; Saytn
yazann mazlum Kürt ulusuna iligkin
dügmanca tutumunun ötesinde, milliyetqilik ile rnilliyeteilikten etkilenmenin arastndaki farh idrak eünediti ve
kapasitesinin yetmediti alanlara el attrgr okuyucu hemen anlaYacaktrr,
Hemen
w
Kl!
Kürtler ve devlet iqin aynr kavramlarr
kullananlarla, ezen-ezilen ulus milliyetqiliäinin farkhhlrnr anlamayanlarla aynr dili konugmarnu mümkün degildir.
igin fagist sozcügtinü sarf edenler
aynl terimi devlet igin sarf etmekten
PKK
özenle kagmryorlarsa, bunun arkasrnda
yatan nedenlerin bilinmesi gerekir.
risinde,tartr$lyor-tartr$trnyor.
Ancak, Ahmet Frrat ve benzerleri anlamazlar, Cünkü devlet icazetli kafahlann kapasitesi ve manttgt bu'..
Ve bir kez daha hatrrlatryorum!
Desmala Sure'de yazarlar yaztlarrnr,
okuycular mektuplannt imzalanyla
yazryorlar. Sayln Ahmet Frrat, isim
kolleksiyonunu rahatca zenginle$etirebilir...
hige sayarak varh$rnr ve
kiSiliüinin simgesi olmuq kimlifiini korumay
halkrn genel adrdrr.
Aleviler, yagadrklarr ta-
rihi suree boyunca,
qek anlamda ve
hedefli operasiyonlada,
Istanbul'da ki provokasiyonlarla bu tartr$malar aynr döneme denk
Kimi Türkge konugan
dilsmü$tür.
Aleviler drgta tutulursa,
Dersim drqrnda ancak
Dersim orijinli Alevilerin iktisadi ve siyasi nedenlerle yaygrn olarak
Anadolu sathlna daglldlklarl yaSanan günümirz
gerqe!idir.
Alevi Dersim halkrntn
uzun yllar balrmsrz olarak yagadrlr topraklar,
iv
a
bagararak günümüze
onuruyla tasrmt$ bir
Iügü ile Dersim sorunu
iligkisi aynr bütünün iki
ayn cepheden analize
edilmesini andrnyor.
ku
Alevi, il ve kötü günlerinde kenetlenerek uzun
tarihi sureci bir arada
ya$amrS, ortak bir kültür
ve dini inancr paylagmrE,
alrr zorbahk qartlarrnr
rd
.o
r
Sorunu
ger-
tarihi kanrtlarrn dogruladrlr ka-
Dersim'li, Osmanh'dan
T.C.'ye uzanan tarihini
durmak bilmez bir vah$et, bir barbarhk, dizginsiz bir devlet terörü
.a
rs
darryla bir Dersim'i
kendilerine yurt edinmiSlerdir. Alevi ismi
Dersim'le özdeglegmigtir. Dersim'de artrk bir
isyan adrdrr Alevi. Hallr
bir kavga, onurlu bir kiEilik, isyancr ruhlu bir
w
w
w
Halk'rn adrdrr
O.
Alevi, qok isimli Dersimli'nin bir diler adrdr, deyim uygun düqer-
se kod adrdrr. Alevi, Der-
sim'li, Krrmanc tanrmlan biri digerinin yerine
kullanrlabilen, aynl anlamr taEryan farkh ifade
biqimleridir. Somut bir
olgu olarak kabül görmesi, bu halka kargr sorum-
lulufumuzun gerepi sayrlacaktrr. Alevi özgür-
g
Alevi Ozgüdürgü
uygulamalarryla dolu
olarak anrmsar. Bugün
de, bu halkrn kendini ay-
n
olarak görmesine tahammül bile gösterilmeden, diler geylerin yanr
slra, kücük yerlegim birimlerine kadar her yere
camiler in$a edilerek zo.
raki ibadete zorlanrlryor. Ancak, Kürt sorunu
qrkmazlnl agma :rmaclyla, Alevileri yanrna qekme planlarrnrn bir parqasr olan Alevilere cem
eu tartqmalann n radyo ve televizyonlarda yaprLyor olmasr kaba bir
r
ikiyüzlülük örne!idir.
Dersim'de bir soykrrrm
yani Ulke'si bugün dü9man qizmesi altlndadtr,
sömürgeleqtirilmi$tir.
Vah$ice talan ediliyor.
KonuQtuEu dili ve kültürü yasakhdrr. Dini yasakhdrr. Megru varhgr
ve kimligi inkar edilmigtir. En ilkel, özel ve tipik
sömürge yasalarryla yönetiliyor. Her an bedeli
aglr katliam ve siyasi infazlarla kargr karqrya
bir yagam sürdürüyor.
Tarihi boyunca, egemenlerce tutu$tuüu hakh
kavgalarda politik istem
ve özlemleri hep önemli
bir yer tutmustur,
Bugün de politik lstem ve
özlemleri ugruna, kararh ve militan bir sava.qrm
yolunu benimseyece[ini
Dersim'de ki yagamr, sömürgeci talan ve vahSet,
devletin aktl almaz provokasyonlan bizzat dayatmrEtrr.
alerjisi olan kimi kaba
tutum sahiplerini de anlamak zor deüildir. Gerqefi sorulursa, bilgi sahibi olrnadan fikir sahibi
olan bu kiEilik okuma,
arastrrma, inceleme zahmetine katlanmaz. Yamsrra, yaprlan inceleme ve
g
araqtlrmalar da ortaya
rd
.o
r
konan emele en azrndan
saygr duyma erdeminden
de yoksundur.
Tecrubelerin tarihi ve
günümüz gerqeginin gösterditi, Alevi sorununun
bir inanq, bir kültür so-
Biraz duyarh olmak ve ön
yargrlardan uzak kalmak
kaydryla görülecektir ki
runu olmasr yantnda,
Alevi halktnln kurtuluquna giden yol özgür Der-
Kitabi bilgi Ye dogmatik
kahplarla zihinleri bunalmrg kimilerinin bunu
görmeme yoksunlugu ga-
Elrtlcr deäildir.
bir Kürt Meselesi'ne ili$kin kimi siyasi
örgütlerin-partilerin
geri teori ve siyasetleri
Nasrl,
iv
a
Hele
marksist geginen aydrnlann! Marksizm'in somut
gartlann somut analizine dayandtgt olgusunu
kavramaktan yoksun kal-
ku
sim'e qrkar.
rs
drklarrnr yagadrklart
pratiklerinden görmek
zor olmuyor.
.a
Eäer Marksist klasikler
ve kimi Eevrelerin biat
ettikleri kutuP lar, brt'
gün, Dersim sorünuna
iliskin birgeyler yaz ma-
w
w
w
söyleme durumunda olsalardr, qu an söylediklerimizi anlamakta zorluk qeken bu fukara aydrnlann buna gtzü kaPah amin diyeceklerini
yadrrgamamak gereki-
yor'
Ashnda bunlar, tüm vah-
9i barbarhia kargtn ulusal varhlrnt ve kimlilini
bir isyan gelenefiyle günümirze, günümirz kavgacrlanna miras olarak ta-
bugün yagarnrn dayatttfit
katr gereeklere carprp
tel, tel dökülmüqse, bu
durum örgüt savunuculannr kaqtnrlmaz bir zora
sokmuqsa ve tasvip görmeyen bir pratik sergilemeye itmi$se, aynl $€y
bir Dersim sorununda
kagrntlmaz olacaktt r.
Bugün Dersim politikast
olmayanlann, yafrn Ya'
ganacaklar kargrsrnda ya
derin bir sesizligi tercih
edeceklerdir, böylece
zulüm ve vah$etin dolaYh destekqileri olma konumuna dügeceklerdir.
Ya da kimligini unutuP
geligecek bir Dersim
ulusal ve sosyal kurtulug
mücadelesine kargt agtk
bir tutum sergileyeceklerdir. Orta bir yol olmayacaktrr.
Dersim sorununun gündeme sokulma gabalanna
esas olarak siyasal bir
sorun olmasldrr. Ozgür
bir ülke in$a etme, özgürlük sevdast olan bir
halkrn sorunudur, Siyasal iktidarr yrkma, sömürgecili!in ekonomik,
siyasal, kültürel vb. dayanaklannr ortadan kaldrrma sorunudur.
Alevi inanq sahibini eirkin bir aynma tabi tutan,
evini bagrna ylkan, köyünü, tarlaslnr, dogaslnr
yakan, sorgusuz infazlarla yaEamrnr yok eden
siyasal bir erk de$il midir? Her tür meEru ve demokratik haklannt gasp
eden,
kimli!ini
inkar
eden, dilini, dinini, kültürünü yasaklayan burjuva kapitalist Türk devleti, sömürg€ci sistemin
kendisi delil midir? Bütün bu sorunlänn qözümü bir iktidar deliqikli!i sorununa, bir devrim
sorununa baflanmamtE
mrdrr?
Politik iceritini bogaltarak, yalnrzca Alevi sorununun kültürel yanlyla
ilgili bazr qevrelerin,
her firsatta olaylartn siyasi bir boyut kaz anma-
kahyor. Gerqekler gölgelenemiyor.
Son geliqmelerin de ka-
nltladrgr somut olgu,
Alevi ayaklanma ve eylemlerinin mevcut sistemi hedef almrg olmasr
dlr, Devletin karakolu
basrlmrg, polisi, tankl
rehin ahnmrgtrr. Eylemlerde Katil Devht, Katil
Polis, Hükümet istifa,
Kahrolsun Fagizm vb.
siyasi iqerikli sloganlar
haykrnlmrgtrr. Sloganlar ülke srnrrlannr aEa-
rak Avrupa'nrn
qokqa
bölgesinde onbinlerin
gür ve karärh sesine karrqmrStrr. Tüm alanlarda
egemen olan qey, aynr za-
manda ortak siyasi istem
Ezilenlerin sorunlarrna
sahip Erkmak, me$ru ve
demokratik haklanm savunmak ve bunun iqin
mücadele etmek sosyalist olmanrn bir kriteri
masrdrr. Hükümetin politikasr ve tüm düzen
partileri eleqtirilmigtir.
mesi günün önemli görevi
elegtirmek kendi ayrbrnr
kamufle etme gayretidir.
Nedir Alevi özgürlüäü?
Zorbalt!a, EaIdrqrhfa,
ayrrmcrhla onay ver-
Soyut ve genel bir Alevi
özgürlü!ü düSünülemez,
mektir. Bu tutumun ashnda siyasi onurla ba!dagrr yanr olamaz.
Etitim görevimizi sürek-
li krlmak koguluyla dini,
yalnrz birey iqin özgürlük alanr saymak, bireyin hakkr olarak din ve
vüdan özgürlüöü lstemini program kapsaml
ieinde teminat aluna almak sosyalistlerin görev
alamna girer. Hassas bir
yaklaqrm gerektiren konuda atrlacak her sekter
adrm marksist perspektife uzak dügecek, yanhglarr firsat olarak kollayan milliyetqi ve $öven
akrmlar geliEip güqleneceklerdir.
rs
Aynca bununla, Dersim
ulusal ve sosyal kurtulug
mücadelesinde, Anadolu
sathrna ve yurt dlql ülke-
.a
lere yaygrn olarak dairlmtg Alevilerin en yakrn
ve yatkln destek güq ol-
duklarrnrn iqareti verilmi$tir.
w
w
w
Siyasi iktidar kurumlarrnr hedef alan Alevi
ayaklanmalarrnln temelinde yatan gerqeti görme, bundan ögrenme,
onurlu, duyarh, marksist bir Dersim politikasr olugturma asli bir görev olurken, herkesten
daha qok halkqr kesilen
popülist örgütlerin/partilerin durumu basit manevralarla kotarmaya qahEmasr gagrrtrcr olma-
Yukarrda anlatllanlarrn
tgtlrnda, bugün Dersim,
demokrasi sorunlartnrn
dogru bir aqrklamasrnrn
yaprlmasr, burjuva demokrasisine beslenen
hayallerin bertaraf edil-
sayrhrken, bu tutumu
mezhepCilik, ayrtmcthk yapthyor denilerek
iv
a
ve özlemlerde buluEul-
bir toplum olmuqtur.
olacaktrr,
g
amaca ulagmada yetersiz
Alevi toplumu hep ezilen
srnrfr savagrmr da aynr
akibeti paylaqmaya itilecektir.
rd
.o
r
tutum ve davranrElart
ml$tlr.
Ezilen konumundaki
Alevi toplumunun ger-
qekten laik ve demokratik bir düzen yanhsr ol-
dulunun genel kabül
gördüäü di4ünülürse, bu
halkln özgürlük istem ve
ku
slnr engelleyici, mücadeleyi yozlagtrncr, son
tahlilde devrim kar$ttr
Sosyalistler kapitalist
sisteme kargr olan tüm
mücadeleleri destekleme, bunlan igqi srnrfi
savaqrmryla koordine
ederek ortak iktidar hedefine yöneltme görev
sorumlululu ta$lrlar. Zira, igqi srnrfinrn mücadelesiyle birlegememig
bir ezilenlerin mücadelesi kendi bagrna crhz
kalmaya ve yenilmeye
mahkümdur. Tersi bir
durum, ezilenlerin güqlü
mücadelesiyle birlegme'
yi
ba,taramaml$
bir
igqi
özlemlerinin do$ru bir
eksene oturtulmast büyük önem ta$lyor. Son
Alevi ayaklanmalan ve
eylemlerindeki kitlesel
boyut kaale ahndrfrnda,
neden kimi Eevrelerin
rsrarla geligmeleri belli
amaglanna varmada arag
olarak kullandrklan anlagrlrr olmaktadrr.
Demokrasi ve politik özgürlükleri elde etme gibi
asli bir görevi olan Alevi
halkrnrn uflunu daraltma, yanhg hedef göster-
me, gerici siyasal iktidarlann oy potansiyeli
ve koltuk depneli yapma
Eaba ve girigimlerinin
yo$un ve yaygrnhlr bilinen durumlardrr. Ancak
bilinen bagka bir gerqek
te, ne kimi düzen eklentisi Alevi dü$künleri, ne
bu halkrn baprsrz bir
kimliäini bile göremiyen, her firsatta kaba
saldrrr yöntemlerini seqen, srg görüSlü kiqi ve
örgütlerin bu halkrn özgüdlik ve demokrasi is-
Özellikle bu döneme
denk dügen,
Marksizm'den uzaklagmanrn
igareti sayrlan, proleterya diktatörlügü teriminin seyrek, yada hiq kuF
lanrlmamasr, yine de
Marksizm olarak lanse
edilen yeni politika lann olugturulmasl qözüm
sayrlmaktaydl! Marksizm-Leninizm'i savun-
mak, srnrf tahlilerini
.a
rs
Yrllardrr qo[u popülist
örgütlerin yagadrll ve
bugün bir türlü de agrlamayan bunahmlarrnrn
srnrfsal kaynalrna inildifinde, 12 Eyläd'ün yarattrgr ki$iliEin erkileri
bariz biqimde görülecek-
w
tir,
Konumuzla iligkisi aqr-
w
srndan ve en önemlisi de
w
ve
demokrasi sorunundaki
yaklagrmlann garplk olmasl, tartt$malann yal-
nrg eksene oturtulup
yozlastrrrmasrdrr, Buna
kargr mücadele bugün
hayati bir önem taEryacaktrr.
Komunistler iqin politik
özgürlükler utruna mücadele amag defil, bir
aractlr. Politik özgürlükleri kazanma savapr
mr, ancak özel mülkiyetin ortadan kaldrnlmasr
savagrmrnrn, yani sosyalist devrim saYa$lmlnln
bir pargasrdrr. Böyle görülüp ele ahnmasr, politik özgürlükleri proleter
bir devrime geden yolda
mücadelenin kazandrr-
iv
a
rutumu
sergilemek hate , burjuvazi önirnde utane verici
diz Eöküg, siyasal rejimin eklendsl olma bu dG
nemde bir erdem di!
esas almak, srmf
politik özgürlükler
buriuva demokrasisine
övgü, so)rut demokrasi ve
egitlik fikirlerinin bu
dönem adeta boy verme-
siydi.
Politik ortam bugün hig
bir dönem olmadrlrndan
Eok daha canhdr. Denilebilir ki, demokrasi
tartrgmalarl bu kadar
ganlanyla ortaya qrkmak
red edilemeyecek bir gerekliliktir, Böylece Pro-
leterya'nrn ve diler
emekqi ylglnlannln savagrmrnr, burjuva kapF
talist bir düzende, bütün
srnrfsal ve politik e$itsizligin kaynagr olan
özel mülkiyet dünyasr
nrn temellerine yönelterek gerqek demokrasi bi-
g
korku ve yllgrnhk ortamrnda, baqka geylerin
yamnda solu da fiziki oldulu kadar manevi ve
ideolojik olarak tahrip
etti.
toplumu sardrlr bir ortamda, kapitalizmin ortadan kaldlrrlmasr slo-
rd
.o
r
12 Eylül rejimi, yaraftrür
uzun sure genel olarak
toplumun gündemine
girmemig ve tartr$rlmamrqtrr. Bu bir geligmedir. Yalnrz, sevindirici
olmayan, üzerine özel bir
itinayla gidilmesi gerekli somut durum özellikle
ku
temlerine gare olamayacaklardrr. QoSu qaba ve
niyetin de Marksizm'e
srrt qeviren ki$iliklerce
ortaya konuldu$u dikkat
gekici olmaktadrr.
dl$r reformlar olarak
kavramlmasr gerqek de-
lincini ylrnlara tagrmak
görevimiz yerine getirilmi9 olunur.
Toplumu demokratlagtlrmanln aracr sayrlan
ulusal sorunun qözümü,
feodalizmin tasfiyesi ve
toprak reformunun gerqeklegmesi, kimi demokratik haklann elde edilmesi, fa$ist yasalann iptali vb. talepler bir devrim olmadan da mücadelenin kazanrmlan olarak
düzen srnrrlan icinde
gerqeklegebllir taleplerdir. Bir devrimle qözümlenebilecek bu so-
mokrasinin kazanrlmaslnrn teminatrdrr.
Proleterya'nrn önderli-
runlann buduva reformlar yoluyla da qözümlenebilir olugu dikkate
ahnarak reformlar u!runa mücadele yürütmeyi
ihmal etmek yanhqtrr,
Bu talepleri iqeren bir
li politik
programr amaq edinmek,
bunu kitlelere kurtulu$
yolu olarak göstermek,
kitlelerin mücadelesini
Sindeki genig emekqi yr
lrnlarrnrn siyasal reiimi
ykma, azami hedeflerine
varmada, reform nitelik-
özgürlüklerin
propagandasrnrn yaprlmasr ve sava$rmrnrn örgütlendirilmesi, mücadelenin kitlesellesmesine hizmet edecektir. Bu
aym zamanda geni$ emek
cephesinin hayata geEirilmesinin aracr olacaktr r.
Burjuva iktidarln sürekIililini sallamaya hizmet eden genel egitlik ve
özgürlük hayallerinin
düzen srnrrlan igine
hapsetmek, burjuva bilingle zehirlemek anlamr
taSrr yalnlzca.
Proleterya'nrn ve O'nun
Partisi'nin azami hedefi
özel mülkiyeti ortadan
kaldrrmak, acil görevi en
geniq emekgi yrlrnlarrnrn deste$lne day anar ak
siyasi iktidarl ylkmaktlr. i$ei slnlfi mücadelesinin giderek geli9eceüi
ve politik boyutlar kazanacalrnrn kesin olacaft
özgürce iflemek. Sömijlrgeci talana son vermek.
igsizlige son vermek. Doüa nimetlerinden özgürce
yararlanmal, doga' run
yakrlmasrna tahrip
Eözme marksist perspektifini hakim krlmak, kitleleri bu temelde bilinqlendirmek hie bir dönem
ihmal edilemeyecek gö-
agalr yukan ttrm devrim-
ci örgütlerin-partilerin
tutumunun tersine, bir
Bir ulusal kurtulu$ mücadelesiyle esas ve kagnrlmaz olarak sömürgecilifin ekonomik, siya-
sal, sosyal ve kültürel
dayanaklanna bir bütiin
halinde yönelme hedeflendilinde bagan ganst
yakalanabilir. Anti sömürgeci mücadelenin
kapsamrnr bir ulusal ba[rmsrzhkla srnrrh tut-
si
v
ulusal kurtulug mücadelesine yakrn, hatta iqinde olmak siyasi görevlerimizin bir parqastdtr.
.a
r
Dersim, Türk buriuva
devletinin bir sömürgesidir. Biribirinden ayrllxnaz, iC iqe geqmig biri
ulusal ve öteki sosyal
kurtulug olmak üzere so-
runlarr vardrr.
Ul usal
w
w
w
kurtulu$ mücadelesinin
devrimci qözüm biqimi
yzrnrslra, burjuva politik
özgürlüklere tekabül
eden burjuva Eözüm biqi-
mi de bir
olasrhkttr.
Marksistler sorunun
devrimci qözüm seeene!ini, burjuva ve küqük
burjuva milliyetgileri de
burjuva e özümü esas
alrlar. Ulusal kendi kaderini taytn hakkt iqin
bashca bir mücadele ye-
rine. sorunu Droleter
edilmesine son vermek
Zairnlara ve tüm haksrz
kazanca son vermek. Kadrnrn ve qoculun vahEi
ur
Sosyalist bir partinin
aynca bir ulusal sorunu
doku gibi iqlemesi gerekiyor. Bugün yaganrlan,
revimizdir.
ak
teorik netlik saflama kaqrnrlmaz olacaktrr.
d.
or
g
gerqeüi göz önüne ahnlrsa, bugün bu konularda
lannr kendi yararlna ve
devrim savagrmrnrn bir
parqasr olarak ele alma,
mak kiqiyi de, örgütü de
milliyetqilikle bulugturur. Ulusal kurtuluq mücadelesini bir sosyal
kurtuluE mücadelesinin
bilegeni olarak görmeyen
bir düqünce özgür vatan,
ö2gür toplum dü$üne hep
uzak ya$amayr reva gös-
termektedir.
Dersim hallontn, sömürgecilikten kurtulug ve
ulusal kendi kaderini
belirleme hakkr iqin mücadelesi, ifadesini aga!daki istemlerin hayata
geqirilmesinde bulacak-
tlr:
Ekonomik olarak:
Dersim'in yer altr ve yerüstü zenginlik kaynak-
emek sömürüsüne son
vermek. ESit i$e eiit ücret. Ae ve sefil yagama
son vermek.
Siyasi olarak:
Dersim halkrnrn vadtlt
ve kimlilinin tanrnmasl.
Soykrrrm uygulamalanna, operasiyonlara ve
devlet terörüne son vermek. Dersim'de askeri
iggale son, tüm dülman
askerleri derhal geri qekilmelidir. Dersimli'ye
istedigi alanda özgürce
ikamet etme hakkI. Zorunlu göce son verilmelidir. Dersim'de köle ya$amrna son verilmelidir,
özgürce yaEama hakkt.
Evlerin, köylerin, tarlalarrn yakrhp yrkrlmasrna son verilmelidir. Siyasi infazlara, tutuklanmalara, iEkencelere son.
Tüm politik tutuklular
derhal serbest brraktlmahdrr. Dersimliler'in
siyasi örgütlerini yaratma, örgütlenme, sö2, top-
lantl, gösteri, yürüyüq
veril-
Seqme ve seqil-
me hakkr, yönetimde e$it
temsil hakkr.
Kültürel olarak:
Dil üzerindeki tüm yasaklar kalksrn. Mahkemelerde, resmi devlet
dairelerinde anadilde
konugma ve savunma
hakkr. Herkese anadilde
egitim ve öäretim hakkl.
Egitim kurumlarlnln ihtiyacr kargrlayacak bigimde yaygrnlaqtrrrlmasr. lsteyene özgürce ibadet yapma özgüdüäü tanmsln. Emperyalist, kapitalist kültüre son verilsin. Herkese sanatlnl
ve kültürel birikimini
özgürce icra etme hakkr
ve olanagr
Sermaye iktidannrn ;nkrlmasrnr hedef alacak
olan bir ulusal ba$rmsrzhk mücadelesinin özü
srnrfsai mücadele olmaktadrr. Bu mücadelenin
slnlfsal igerigini görmemek, veya bilerek redetmek, diäer yandan, kültürel talepleri savunup
olayrn siyasi ve ekonomik yanrnr drglamak,
aqrkqa kargr tavrr sergilemek burjuvazinin yoluna girmektir, burjuvazinin teori ve prensiplerinin savunucusu olmaktrr. Dersim'li igqinin ve
si
v
sa!lansrn.
Radyo, televizyon vb.
anadilde elitim yapan
kitle iletiSim araqlarrna
sahip olmak.
.a
r
Yukarda krsaca srralarran
istemleri, ulusal ve sosistemleri
olarak iki ayrr katagoride toplamak, birini esas
ahp diferini redetmek,
veya gelecegin sorunu
diye havale etmek hiq bir
w
w
w
yal kurtulug
zaman marksistlerce tasvip göremez. Tüm sorunlann gerqek anlamda qGzümüne qare olacak pro-
leter devrimin kapsamr
geni$ tutulacak,
toplumu
demokratlagtlrmanrn aracr olan demokratik istem ve öElemler kararhca
savunulacaktrr. Ba!rmsrzhk mücadelesi dahil,
tüm bu istemlerle dogrudan ve kaernrlmaz olarak
lerinin tek hedefi bir
ulusal devlettir ve bu on-
bir hakkl
olacaktlr. Proleterya hareketi böyle bir devlet
ugruna verilen sava$rml
destekler ve kendi potasrna gekerek ortak siyaIarrn megru
g
melidir.
d.
or
yzüra yagama hakkr
Özgür bir Dersim'i gerqek yapmanrn yolu demokratik bir devlet istemek ve bunun iqin mücadele etmekten gegmez.
Dersim'in burjuva ve küEük burjuva milliyetqi-
sal iktidara yöneltir.
Ulusal devlet kurma,
Dersim ulusal sorununun buiuva Eözüm biqimi olmaktadlr. Proleterya, ulusal devlet ufruna
sava$ma) hedef edine-
ur
son bulmahdrr. Savaga
hayrr, komgu ve kardeq
ülke halklanyla karErhklr haklara saygr temelinde bang iqinde yan
sermaye iktidanmn ylkrlmasr hedeflenecektir.
Dolayrsryla bu talepler
bir devrim sorunudurlar. Toplumun demokrätIagtrnlmasrnt hedefleyen tüm demokratik trak
ve özgürlüklere sahip Erkan, bunlan kararh bir
gekilde savunan proleterya önderlilinde genig
emekEi yr[rnlarrnrn katllacaät bir proleter devrim sorunudurlar.
ak
vb, haklan tanrnmahdrr.
Din'in yasak edilmesi
kadrnrn kurtulugu sosyalizmdedir. iggi srnrfinr düzen eklentisi bir
konuma dügürücü her fi-
kir ve
qaba dogrudan
marksizme karqr bir tutüm anlamr tagryacaktrr.
Cünkü; proleterya iqin
özgürlük kapitalizmi
yrkma, özel mülkiyeti
yok etme ve kendisiyle
birlikte tüm toplumun
kurtulmasl durumunun
saglanmasldrr.
Ekonomik özgürlütü olmayan bir halk, siyasi ve
kültürel olarak ta özgür
sa;nlamaz. Ekonomik ve
siyasi özgürlügü olmayan Alevl toplumunun
gerqek anlamda ibadet
özgü ü!üne
tasarlanamaz.
kavugmasr
mez.
Demokratik devlet istemi
burjuva demokrasisine
denk düqecektir. Srnrf
egemenlläine,/diktatörIü$üne dayal bir burjuva düzende bu yalnrzca
burjuvazi igin demokrasi, igqi srnrfi ve ezilen
genig emekqi kitleler
igin ise diktatörlüktür.
Burjuva demokrasisi,
burjuvaz
inin en demok-
ratik devlet biEimi olmaktadtr. Bununla iggi
stnrfinrn mücadelesinin
bir özel mülkiyeti hedeflemesini engellemeyi
saf lamak, böylece burjuva iktidannrn ömrünün
uzatrlmasrnr güvenceye
almaktrr. Egemenli!i
tehlike qanlan galdr!rnda, teredütsüz yüzüne
gegirdifi demokrat maskesini atar, gerqek gerici
yüzünü agläa qrkarlr,
aqrk fagizme bag vurur.
Burjuva demokrasisi kitlelere umut olarak sunulamaz,
mokrathgrnrn üzerine
firtrnalar kopartarak
egemenliüini güvenceye
almaya gahgrr. Kitleleri
bunaltrp allklaftrrrr,
yönetim iqlerine yabancrlaEtrrrr.
Oysa demokrasi srnrflar
üstü bir kavram defil, sr
nrfsal bir kavram oldugunun propagandaslnr
yapmak özellikle bu dönemlerde büyük öneme
sahiptir.
Genel ve so)rut deäil, meta
biEiminden birine taraf
olmak srmf tavnnrn aqrk
ve net sergilenmesidir.
Bugün eüer, demokrasi
tartrgmalanmrzrn eksenine Proleterya'nrn srnrf
qrkarlanna tekabül eden
sosyalist hedefleri konmazsa" demokratik toplum görevlerimiz her firsatta sosyalist devrim
görevlerimize bafh olarak ele ahnmazsa, burjuvazinin yedeginde ebedi
kölelile mahküm kalaca-
.a
r
Proleterya hem buriuvaz
i
w
ve hem de O'nun resmi
temsilcisi olan devletle
bir kargrthk iqindedir.
Burjuva devlete son ver-
w
w
mek, kendi devletini
kurmak Proleterya'nrn
grz.
Bir Dersim komunü iqin
mücadelede, her devrimin temel sorunu devlet
iktidan sorunudur pers-
pektifinden yola
qrka-
rak, yrkrlacak ve yerine
getirilmesi tasarlanan
iktidarrn niteli!inin,
hangi srnrfin kargrsrnda
ve hangi srnrf iein özgürlük i steyecegimizi n,
hangi srnrfin hangisiyle
eSitliüini savunaca!rmrzln, özel mülkiyete dayah mr, yoksa özel mülkiyetin kaldlrllmaslnl hedefalan bir demokrasi mi
istediüimizin do!ru
temel istemi olmaktadrr.
Emperyalizm ve proleter
devrimleri qaärnda pro-
aqrklanmsr, burjuva baktg aqrsryla devrimci srnrfsal bakrg äetsr €rrasrn-
leteryanrn burjuvaziyle
daki aynmlann titizlik-
uzlaEma saglamasrnr istemek en hafif delmiyle
burjuva bir düsüncedir,
le korunmasr hayati öne-
Definkasi sorununun
marksist Qözümü proleteryann, burjuvazi-
samll bir elegtiriyi
ge-
rekli krlsa da, bugün
Kürt Meselesi'nde, dev-
letle silahh mücadele
düellosunun gölgesinde
sakh kalan, ancak konumuz aqrsrndan önem ta$r
yan bir gerqefe krsaca
vurgu yapmak gerekiyor.
g
Demokrasinin, iki srnrftan birinin qrkarlarrna
denk dügecek iki Eözüm
si
v
iligkilerinden kaynaklanan bir demokrasiden
bahsedilebilinir yalnrzca Tüm srmf ve tabakalara eEit oranda demokrasi
ve egitlik hem bir hayal
ve hemde bilim drgrdrr.
Zira ekonomik gücün rolü
rolü büyüktür.
Kendi bagrna genig kap-
Kürt halklnln ekonomik,
siyasi ve kültürel kurtulugu sorununu bir kimlik kazanma, kimi kUltürel heklart elde etme
olarak gören, iggi srnrfr,
d.
or
ekonomik gücünü kullanarak satln ahr. Bunlar
aracrhfryla kendi ebediliäinin, iktidannrn de-
olabilir.
emekEi halk, devrim,
sosyalizm, proleterya
diktatörlütü, srnrf mücadelesi, stnlf tahlili,
ur
partileri, eüitim. kültür
ve dini kurumlan vb.
nin devrilmesini, kendi
zaferini hazdamak Azerc, büttin defirokntik
kurumlan ve büt|ln özIemleri kendi stntf sava$tmtnde Seferber etmesid . Lenin
ak
Burjuvazinin ekonomideki egemenlifii, aynr zamanda ve kae rmlmaz olarak O'nün siyäsi egemenlilinin ifadesi olur. Radyoyu, televizyonu, basrnr, her renkten siyasi
me sahiptir. Demokrasi
hep bir slnrf egemenliEi,/diktatörlütü olarak
kavranrldr!rnda dogru
eözüm perspekdfi hakim
Marksizm-Leninizm, komunizm ve benzer srnrf
mücadelesinin temel
kavram ve terimlerini
lügatrndan qlkartlp müzeye kaldrran, yerine
Kürt insan,, biz KArtler, Türkler ve biz vb.
soyut, bilimsel olmayan,
kitlelerin ufkunu karatan, terimleri amacrnr
agrklamada kullanmak
igin geeiren, iktidarln
srnrf nitelilini hesaba
katmayan, srnrf tahlillerini esas alma yerine
burjuva iktidarlar arasrndaki qeligkileri temel
alan ve varhfirnr bu temel
üzerine oturtan, kendi
halkrrun öz gücüne güven
yerine esas olarak emperyalist burjuva devletlerinin hümanizmine srlnan, balrmstzltk istemiyoruz diye agrk beyanlarda bulunan, sendika vb, i99i örgütleriyle
henüz tanl$mayan ve tanr$ma niyeti de ta$rmayan Kürt tarah agrkga
yanhg yolda ilerliyor.
adamlanyla flört ederek
güven isteyen Kürt taraf, nrn burjuva reformist qizgisiyle, her geyi
namlunun ucunda gören,
giddet yanhs Kilrt tareft nrn teorik, siyasi
gigisi arasrndaki aynm
slnlrlnl yakalamak
Hatta gogu görüSler de
genig anlamda bir buriuva demokrasisinin bile
gerisine dü$üyor. fektik adna yaprLyor olsada, buriuva bir düzeni
qirin gösteren, sömürüyü, özel mülkiyeti me$ru
sayan, kitlelerin bilincini karartan, buriuvazi-
Ktrsal alanda srnrf farkhlagmasr tamamlanmamrg olsa bile, köylülük
bir bütün halinde devrim
ve kar$r devrim karErsrnda nasrl ortak hareket
edebilir ki? Nasrl devrimin temel gücü olabilir
ki?
nin srnrf egemenli!i-
Kafa aErkl$rna sahip ol-
nin/diktätörlüäünün
ömrünü uzatmaya yarayan bir tutum gerqekgi
olalJJ.az. Zira taktik bir
tifi
mak, sosyalist perspekhakim krlmak gerekiyor.
Bizde oldulu gibi, sermaye birikimini emper-
yalizme batrmhhk iliekisi temelinde gerqekleEtirmeye gahgan bir
burjuvaziden demokratik toplum olugturmasrnr
beklemek hayaldir. Sermaye bekqilerinin äu
tür beklentiler (bvri!va demokrasisi kastediliyor) illkemizin ko$ullanna uygun dügmez
demeqleri bir gerqegin
altrnl qiziyor.
ba$an, stratejik zaferin
hazrrlanmasrnrn temina-
w
w
w
.a
r
si
v
istem ve özlemler aynr,
hedefler aynr. Aradakl
tek fark, bir kesimin
devletle olan silahh mücadele düellosudur. Yaygrn brr kanr olaralg bugün bu kesim elindeki silahl^r| devletle masa
bagtnda anlagma oncesi
veya sonrasrnda brrakmrg olursa, geriye devrimcilikten, igqi srnrfi
ve halkrn qrkarlanndan
ne kalabilir diye düSünmemek olasr detil. Kanlt
olarak tüm kesimlerin
ak
ur
mitnkün
cek?
g
rasisinin savunucusu
olan, iktidara yönelik
giddet eylemlerlni yeren, burjuvazinin has
kurta.ramryor.
d.
or
Bu gizgi koy.r reformist
bir gizgldir. Aqrk ve net
bigimde burjuva demok-
yazrp qizdiklerini bir
araya getirerek, bir ara-
da okumak yeterli oluyor.
Demek ki, devletle silah-
h
mücadele düellosu
iginde olmak, keskinlik
yapmak kigiyi de, örgütü
de reformist olmaktan
trdrr.
Catrmrzda, burjuvazinin
dofasrnda siyasi gericilik vardrr. Sermayenin
has adamlan olan Demi-
rellerin, Türkeslerin,
Ecevitlerin, inönülerin
iEgi srnrfi ve emekqi ;n!rnlarryla birlikte qr-
karlarr dogrultusunda
paylagacaklarr hangi ortak demokrasi olabilir?
Tekelci sermaye ile oldulu gibi, tekelci olmayan kapitalistlerle, krrln kapitalistleri olan
zengin köylülerle, toprak agalanyla, a$iret reisleriyle, geyhlerle hangi srnrfsal uzlaqma sa!lanacak, ve hangi ortak
demokrasiye gidilebile-
Kürt, Türk i$ei srnrfi Ye
emekqileri kendi özgür-
lükleri iqin verdikleri
kavgayr, Dersim iqqi sr
nrfi ve emekEi halkrnrn
haklan ve özgürlüfü igin
de verdikleri ölcüde bir
anlam kazanabilecefini
bilmelidirler. Bir ülkeyi
yok saymak, kimlilini
inkar etmek, bir ulusu
tammama-k, bir halka yaprlan baskr ve zulmü reva
görmek, sömürüsünü
megru göstermektir. Bu
tutum proleteryanrn,
emekgi bir halkrn tutumu asla olamaz.
Ozgür Dersim'i gergek
kllmak tüm komqu ülke
proleteryasrnrn ve emek-
qi halklannrn desteli
satlanmadan mümkün
olamaz. Mayrs 1995
Name Dersim Tainöre Xofo
yanyr esas olarak bulundulum
ulkede kurulan DEnSlrl vAKH'nn kuruIui agamasmda elime ula?an tüzük ve
mektuba ilirkin dürünce ve elegtirilerimi
dile getirmeye Qal,?mryttm, ancak bazt
nedenlerden ötürü gecikmig oldu- Dersim
ülkesi sorunlannn ve O'nun olugan ve de
olugacak kurumlartntn durmaksrvn gündemde olugu, kaleme aldtltm yaztmrn
güncelliöini korudulunu düSünüyorum. Bu
nedenle dergide yaytnlanmastnr uygun
görüyorum.
y lar kfu krk yaran politi-
rs
i
Uzun
kalar yap trken birQok sorun gibi Dersim
.a
sorunu da hastralt edildi, ancak sis perdesi kalknca gergekle karg karttya kahnrnca ktyametler koptu. Tabi sorun karystnda haztrlanan ithel plen, projetBr
yati. Gelinen nokada hala bu ithal Noie
l*'le igi kotarmaya qahganlar var. Kimi
sorunun farknda olmasna ragmen ili inkar ve saptrrma yönüne gitmekte, kimi
ise bir bocalama süreci ya7amaktadr.
Bunlar madalyonun bir yüziJ. Ben madalyonun kendi cephemizdeki yüzüne iligkin
ksaca deg inm ek i st iyorum.
w
w
w
termekedir ki arttk örgütlenmek bir zorunluluktur. Santnm bu cephede her kesimin gönlUnde örgütlenmek inanc, yatmaktadtr. Orgütlenme agamaanda ve
sonrusnda da bir tart,gma surecini yaSayaca$tmtz bir gergek- Önemli olan sa!hkl, objektiv davranmak, gegmigin yanhshklann tekrarlamamak, bireyin ve
toplumun hak ve özgitrlüklerini hesaplar
u!runa heba etmemektir. 5u a?amada ayn yerlerde de olsak biribirimize tahammül gösterirken dayanrymayr bir görev
bilmek, ancak yanhghklanmtza karg yaprct ve elettirel yaklagmamtz bir zorunlulukur.
va
ku
Bu
rd
tutetin Ata+
.o
rg
Tainäre Grano
Mrö Sewdmdö Weso!
Bir tart$ma süreci yagadtk. Farkh
kigi ve gevrelerle iligkilerimiz oldu. Bu
sllreQ esas olarak yun drynda yagandtgt
igin ülkeye tamamen mal olmadt ve istenilen mesafe de katedilemedi. Bir yandan
farkh dergiler Ekmakta, bir yandan der-
nekler ve vaktflar kurulmakta, bir yandan da yoÜun bir tekilde eratttrme ve
tartrymalar sürmektedir. 8u giditat gös-
Vahf yönetim kurulu olarak adresime postalanan mektup elime ulattt.
Vakfin adr ve gevresinde bir a*adag gurubunun bir araya gelinerek, bir u{rag
vermesi sevindirici ve gurur verici bir
olay.Tarih boyunca soy knma ufiramry,
tahakküm altrna ahnarak asimilasyon
yöntemiyle kiFilik ve kimliginden uzakla7ttnlmaya galry mry bir halktn varhlt
bugün tamamen yok say,lmaktadr! Bu
sonuca varmastnda Qegitli kesitlerde,
kendi igindeki kesimlerin de ihaneti söz
konusudur. Bir yanyla da son 25 ytlhk
süreete bu; sosyalizm, enternasyonalizm
ve Türkiye Solu aüna ug noktaya ulattr
nlü ki, ba Dersim kökenliler Kürt Milliyeteiliöi adna Dersim'in kimlik ve kültür, tarihi, dil vs. ise inkardan ziyade
tahrip etmeye yeminli görünüyorlar.
Dersimli'nin tarihi boyunca dütma derebeylerin, Hamidiye Alaylan'n, pagala-
.o
rg
nn ve versiyonu T,C'nin süre giden düF- konuda inkara, garpttmaya karfl politik
manhlt aleni ve ortadadr. Bunu görmek, tavtr, mücadele ve taraf olmak gerekiyorumlamak, dolayßryla tawr almak, yor yoksa güme gider. ü1, resmiyeti oh
ikileme-tereddüte mahal yoktur. Ancak madtSt zorla unutturulmaya gah$,ld,gt,
sorunun bir bagka cephesi daha var ki, inkar edildiginden son kufak neredeyse
ikilem-tereddüt, netsizlik hurada bagh- dilini hig bilmiyor ve de bir bagka dilin
yor. Ifte DERSIN VAKFI yönetimince versiyonu (tehcesi) olduQu savunularak
kaleme alnan mektupta bu ikilem-tere+ tamemen katline ferman gtkanlm$, andut ve belirsizliklerin aerkga görüldüöünü cak sen yine de poltt,kt ürcffiUe*stn,
a;afi,da örnekleriyle agklamaya gahga- C*trmlye*ein buna nömen dile sacaÜm.
hip gtkp geliStireceksin!
Her7eyden önce insanryla,
Kültür, digerlerinden soyut getigi,tarihiy,gahIe, kültürü ve diliyle yok edilmeye
. _'. -: ',; ---'
t,ten otr utKentn uzenne Dunca potrtrK B:y
-.:,-- :-_, , L
verine
oyun oynanrken ve potitik bi; [i;i&"
:!-!:i !"rtanan Atevitiöin
sakah
bvrÜt
sahip bizterin pon entn drgmd;
?::^!:"*:,-rykseti*en
yolunan'
üzerine küfÜrname türküleri
b ecqimEi, terat otamayailn'Ä',' söylenen Dede' Pir' Rayberler öcü gibi
dü?ünmek safltk olmaz mt?
gelesersirenen tavtr bu cendere isinde s-?i,'::t::\"i:,iPt:msat vasamda
dinamittenirken,
bunca saydtgtmE ,. yar"t"""E,-i)"di y!!:':!:!!:'t!"t.emeti
mezar ta?lan sökülüp ziyaretler tahrip
rd
i;i;
nden?
DERSiM VAKFI'ntn f)eßißr'in firunlar:;r. drle getirmesr, faglst ve
söxziirgeci'fürktye CUmhurtyeütnln bütin kwumlanyla Derslf!'e
yükknerek yahp ytkmas/,r,t kamu oywa dusurma fe$€bbüsü
rs
i
va
ku
Kim bizt yanJt7 anlrya{ beyler ve
.a
Qerleri obur taktmnn sofrastna sunmak
olmaz mt?
w
Vakf salt haytr kurumu ise (ki ol
madgt kamandaym mektup ve taslak
tüzügü okudugum kadanyla) o durumda
bagka bir isim konulmah ve tüzüöün ige-
w
w
ngi
farkh doldurulmahdr. Böylesi hir
pozisiyonda politikaya bula$maz, taraf
olunmaz ve amag olank genelde Derllm
Htlktyta herclanda omuz omuzt ol,mk, özetinde isc Irüsim E hi, künürinü ve mitotollalnl ya*trr'',k gibi a,tr
ve gok boyutlu bir yükümlülügün aluna
girilmii olunmuyor mu? Dil boyutu da
belirtilmemil ve agtktr ki dil sorunu da
hayli zor bir yükümlülüktür.
Tarih; yaztma aktanlmamry (bir
talihsizlik d$tnda Nuri Dersimi aktarmaya gahgmq oda oldukga eksik ve klsa) bu
edilirken. evler, ormanlar önemlisi insanlar yakhrken, sürgün ve toplama
kamplan hayatt ya7ayan Dersimli'nin
kültürüne taralaE ideolojik ve politik Qekigme olmadan nas sahip ?ktlry geligtirilebilinir ki?!
S'ra mitilojimize gelince baötmstz
ottp, bütün ideolofik
,.dt
ye
e*tgt rF/lüden
kahnrsa yap acak qahgmalann doIayisyla sonuglarrntn hig de bilimsel olamayaca$t gibi bir hikayeden ibaret kahr
ve Aze gülüp gegerler.
Evet dostlar! vahf kurmak, örgüt
kurmak, dergi gtkarmak vs. igler hayrh
dr, güzeldir, zorunludur. Ancak sorumIuluüu a$rdtr. Birikim ister, bilin? ister,
yetkinlik ister, fedakarlk ve savunulmak
ister. Cürümüt ve kokugmug bir düzen ve
v$..-vs. vs. devam eder mektup. Simdi
böyle bir aqklama geregini duyan baylara soruyorum:
va
antnda sunuyor,
rs
i
Savay yagayan her kang alanda
alabitdigine kötütltöün olduüu agk. Sonra
Dersim Dersim deniliyor, ancak Dersim
de*en neresi kast ediliyor belli de$i|..,
BüAn |f,jhdt.t.n yenrmktedrr...dogru.
.a
Yaln,z Kürtler güg olurturmug ve savattyodar. Save$ta hakh taraftr. Sömürgecilere, emperyalistlere ve fagizme
karrr savett*lan mliddetQe de hakhdtrlar, istemleri desteklenmelidir. Bu des-
w
w
w
tek Dersim iein de istenir,Ytnen hq
NqIm bhrrnl ktybottn bhq hrzlnF
ü. de*en cümle kendi baflna yorum*z
do!rudur, Dersim sozcltgüne ktyaslandr
mr ne deneli? Yanan ya da yaklan Ytle
ttm bhtmt Mezra mt? Köy mü? Kasaba
mt? Yoksa bh Ülke mi?.. Itin doörusu bh
gergetin kendilerini rahats,z ettiöi oldukFa egtk. Yani Dersim illkesi gerge$i.
Ismini yüksek sesle söytemek isteyip de
blr tüdlt söleyemediklei. tle ofur ne olmaz endipsiyle yine de kendilerini yt>
W tilty.blt€g€l( gthlt.drt'g mesaj veriliyor. Dostlarclevamla dip ar ki, Gb
nül
Bagkalannt bilmem, ben mektubun
bu bölümihü okuyunca irkildim doörusu.
Kimin aüna konuguldulu mufilak bir Dersimli olarak ve hedefledikleri tarih, kültür ve mitolojUe sahip gtktp geliFtirmek,
daha da ilerisi her alanda Dersim'e-Dersimlilere omuz vermek adna mt?
Qok agrktr ki Dersim stradan bir
yerlegim birimi degildir! Yilzlerce yerleFim biriminden olugan ülke Dersim'e
Ktirt milliyetQileri hiE olmazsa eyalet diyorlar. Stntrlan d,gtan zorlasalar da genig bir alan kast eduorlar! Aynca sayd,ön,z diger iller farkh termolojilerde
Botan, Amed, vs. isimleri var. Hem o
gönlünüzün arzu ettigi vahflann kurulmasr temennisinin muhatafu Kalrtler
ise, oooho uyan Üskudarda sabah odu arkadag! Kttrtler ülkesinin özgürlüdü i9in
goook mesafe kaydetti ve vakflan goktan aran kurumlannr olu€turmaya barlad ar bile. Niyet ne olußa olsun Dersim'i
farkh görmedi$iniz, Ytffiz lrür.lm dq
ku
rd
Kim bizi yanh, anlryor beyler ve
VAKFI'ntn Dersim'in sorunlannt dile getirmesi, fag,st ye sömürgeci Türkiye Cumhuriyeti'nin bütitn
kurumlanyla Dersim'e yüklenerek yakry
ytkmaaru kamu oyuna duyurma tesebbü
sü neden yanhj anlag,hyomut? Bu özür
kime ve neden? Bu gekingenlik niye? Y*
tpr, &t
üalm deölltllr... Bunu bilmiyen mi var? Her gey gayet aqk ve net,
yetyüzündeki neqta, komunikasyon tekni$indeki modern geligmeler olanlart
neden? DERSIH
k,rrtarmatcttr.
rg
mek lpln gunu betlrtmektg yartr
y,ib',ktr V*ft, Bingöllüter bir
Bingöl Vakf4 tlardinllb bir tlardin
V*lt Nuraunhr- DaytntTntya hazrr,
Arr'f,ctnE Mtgetfik yqrnrk qrl Ne
rcn atqinden bizim olan blryeyteri
.o
onun azgtn kurtlanmn saldns,na maruz
bir sofraya dönüFen dünyada yagaülmr
zt unutmamak laztm. Mektuota Osmanh
ve onun mirasgtst T.C'nin barbarh!6
despotizmi vurgulan,yor, ardtndan Dersim direnigi ve kahramanltEt belirtiliyor
ve Deralm h.tkrylt hq ,tanda omuz
omua olunacal, agtklanryor. Mektubu
kaleme alan Düetm VeHt yönetim kurulunun bu tekilde net tavtr belilemelerini
güven verici buluyor, destekliyorum.
Ancak son paragraft okuyunca yadstmanm yadsrmas, nitel bir geliiki, deniyor ki
Hühtngl bD yanhg tntagtlmayt önle-
tnu ds kl Dlyarbd*hhr Hr DI-
b0[0n Klfidtttan ytntyor cümlesinden
de anlaphyor. Ancak Dersim farkh degilde Kürdistan\n bir ili ise, bE lrd,lgetlk yaptmyuuz feryadtnz bojuna, günkü
bel gibi bölgecilik yapryorsunz. Neden
Kürdistan Vakfi kurmuyor ya da var
olanlarla galtgmtyorsunuz? Dersim ve
Dersinli farkh ise dobra dobra gergeli
vurgulayrn, ozilrai kimden ve neden diliyor*muz?
HP*ll,k ygthyor
diyecek-
ler korkusu mu?
Hatrlarsanz gegmiite bir Dißhrl
Hakryla Oeya/''yl'' Komltal olugmuStu. Ptdtorm roptan ttan'nn biinde Kürt
bir a*adag gu sözlei saff etmilti. Tffi(
b.stn, fuirt 8@nt dlyedlyefum//.
tt i.tan ndret at lm. 9lrrrdl atc lraralm
Dar.h WüJrn,E twd..y'. ttsdt F
n*tfut toM@m.
Sizi etkihyen
bu ve benzer dawamglar mt. yoksa so'
runu Kürt milliyeqilerinin istemleri doör.ltusunda kenelag etmek mi?
Dilerim dil sürgmcsidir, O ülkenin bir
ferdiyim, elegtirl hakktmt kullandrm,
Ezilenler iqin, Dersim igin Cebetann,z
olduüu sürece yaJrekten destekliyorum.
rg
ku
rd
rudur. Özgürlü$ü u$runa yüzbinlerce $ehit vermigtir. $ehitlerimizin özgürlük mücadeleleri, kahramanhklan halkrmrzrn beynine
illenmig ve tüm tazeliÜiyle yüreklerimizde yagryorlar. igte bu yuzbinlerce Sehitlerimizden bir tanesi
de, özg{,lrlilk savagrmrzrn büyük
Ne var ki, T.C'nin korkunE zulmü
tarihimizin yazrh hale getirilmesine, halkrmrzrn b ilg ile n d irilmesine olanak tanrmamrgtrr. Yine de
ben diyorum ki, biz Onlarr halkrmrzdan soraftm ve daha iyi tanryahm. inanryorum ki, insanlarrmrz
bu kahramanlanmrzrn hayat hikayelerini, gergek yagamlarrndan
kesitleri bizlere anlatacaklardrr.
.o
Dersim, biz Drmrli-Krrmanc ve
Krzrlbaglar'rn ya$adrgr bir cografyadrr. O, bizlerin gururu ve onu-
va
kahramanlanndan Aliler'in sevgili
eSi Zarifu Xanrndrr.
o'nu tanrmak, bilmek gerekiyor.
O'nun gahsrnda kadrnlaflmrzrn özg0rlük kavgasrndaki emegini, yerini geng nesillerimize aktarmak
ve bilgilendirmek biz Drmrli aydrnlarrn görevidir.
w
w
w
.a
rs
i
Doörusu önceleri Zarife Xanrm
hakkrnda bilgi sahibi degildim.
O'nu, Dersim'in mazlum halkrnrn
biricik evladr Veteriner Nuri Dersimli sayesinde tanrmrg oldum.
Saygr deÖer Veteriner Nuri Dersimli'yi bir kez daha blltun ictenliÖimle anryorum. 8ütun zorluklara ra$men olanaklarr ölqüsünde
halkrmrzrn zalime ve zulme kargl
mllcadelesinin bir kesiti hakktnda
bizleri bilgilendirme tarihi sorumlulutunu hisetmigtir.
Ashnda ig Dersim'den Koqgiri'ye,
Zan'ya, Ümraniye ve Gümü$ha-
ne'ye uzanan o kutsal cotrafyadaki
Krzrlbag halkrmrz, bu kahramanlarrmrzr oldukqa iyi tanryor ve Onlar't hh unutmadr. Onlan hep andr. Aliger'in türkülerini bebelerine
ötretti.
Ve ben, hoE görünüze s$rnarak bu
yazrmla Veteriner Nuri Dersimli'nin eserinden, kigisel derlemelerimden ögrenebildiklerimle ttim
eksik ve yetersizliklerime ragmen,
zarife Xanlm'r de$erli halkrma anlatmanrn heyecanrnr yagamak istiyorum.
zarife Xanrm, büyük savaggr, ozan
ve degerli aydrn Aliger'in egiydi.
Ancak O, gününü gtin eden, bütlln
olanlafln sadece seyircisi ve srradan bir eg de$ildi. Aliqer'in srrdagr,
silah arkadagr, yani mllcadele yoldaflydr. Ülkesine ve milletine adamEtr hayatrnr. Ve Aliqer'le birlikte
yürüdilgti yolda halkr ve Ülkesi igin
gehit oldular. Onlar yüreklerimizde yagryorlar. Anrlan önünde saygryla egiliyorum.
O, qilekeq Drmrli - Krrmanc - KF
zrlbag geng krzlarrmrza, kadrnlart.
mrza örnek oldu. Kadtnlartmrzl
mücadele saflannda temsil etti.
Onun igindir ki, milletimiz O' ndan
sevgiyle saygryla söz eder.
Zarife Xanrm, masum Ülke'min güzel daölannr adrm adrm dolagtr. insanlanyla konugtu. Onlan dinledi,
Kadrnlarrmrzr, krzlanmrzr mücadeleye ga$rrdr, O hiq bir zaman
mücadeleden yrlmadr. BaEr dik, alnr
afrk ya$am sevdi.
bu güzel ve
kahraman
aydrn Kadr-
mmrzrn 9ehit dtlgügüniiLnpl diinilmlerinde
üntineya-
Ama ne yazrk ki biz Drmrli-Krrmanc ve Krzrlbag halkrnrn aydrnlarr, devrimcileri olarak o korkunq
karanhklar döneminin bu g0zel ve
kahraman aydrn Kadrnrmlzrn lehit
dUQUSüntln yrl dön(imlerinde, llntlne
yakrgrr bigimde anmayr akrl edemedik, ya da ihmal ettik!
w
logrr bigimde anma)tr
akrl edeme-
HiC $üphe yok ki, her halkrn tarF
hinde ister kadrn, ister erkek olsun
$ehit dü9müS bilyiik özgürlük savagqrlan vardrr. Ve O $ehit dttgmü$
özgürltlk savaggrlarr, gehit dilsttSünün her yrl dönümlerinde anF
hrlar. Örnek vermek gerekirse,
kardeg halklardan Kürt kadrn savaggrsr Leyla Qasrm herl 3 Mayrs
g{inü anrhr. Onun $ahsrnda biltun
Kürt kadrn gehitlerinin özgürlük
mücadelesi sahiplenilmig olur ki,
do$rusu da budur.
w
w
dik!
i
ak
u
halkrnrn
aydrnlan,
dewimcile.
ri olarak o
korkung
karanhklar
döneminin
iv
manc ve
KrzrlbaE
rs
Drmrli-Kr
.a
Ama ne yazrk ki biz
KoEgiri, Dersim katliamlannrn izleri haf rzalanmrzda n silinmedi
hala. O korkunq zulmün kargrsrnda
Ali$er'in sevgili eSi Zarife Xanrm
srradan biri olarak sessiz sedasrz
kalamazdr zaten. qünkü O biliyordu
ki, Ülkesi sömürgecilerin elinde
inim inim inlerken, kendilerinin
teslimiyetQi, ucuz bir yagamr tercih etmeleri büyük bir onursuzluk
olurdu. Zarife Xanrm, Katil Yavuz'un torufilarrnr, Mervan'rn veletle ri Hamidiye Alaylarrnrn gapulcularrnr da iyi tanryordu.
DU$man alabildi$ine gtlelUyd0.
Üstelik komgu tilke halkrnrn igbirlikg reislerinden alehimize
destek atyorlardr.
Nihayet Koqgiri, dünyanrn akrl
almaz saürrk$t kargrsrnda, siyah
perde dUSmU$ gözleri önitnde askeri olarak yenildi. Ve Koqgiri
Krzrlbag halkr katledildi.
Önderleri kurguna dizildi. Ülkenin bu kesimi titnden talan edildi.
Ülke kan ve barut kokarken, ate$
almrq bebelerimizin cesetlerinden olugan krzrl alevler kargrsrnda Mervan'rn evlatlarr el qrrpar
zafer naralan atarken, o gokga
konugulan Eotan'r ve Cezire'siyle
tllm Kurdistan sessiz kalmakla
yetinmediler; Osmanl'r'nrn miras
yedileri ve T.C'nin, burah igbirlikgi ata ve qeyhleri, denetimindeki milisleriyle Allahü-Ekber
or
g
Caltgtt.
rd
.
dertlerine ortak olmaya
Zarife Xanrm, Aliger'in yol arkada$r ve KoQgiri cephesinde mücadele
eden Krzrlbag savagqrst bir militandr. Koggiri, azrh dllgman kargrsrnda sadece, bliyük insan Sey RF
za'nrn önderli$indeki Dersim özgürlük savalcrlanndan destek ahyordu. Ancak aSrr iklim ve co$rafi
kogullar, askeri kaynak yetmezliüi
bu lojistik destegi engelliyordu.
nidalarryla, boyunlarrnda asrlr
katl-i vaciptir fetvalan ile verilen görevleri yerine getiriyor-
lardr. Hamile
kadrnlarrmrzrn
rahmi degiliyor, bo$azlarr kesilerek mallarrna el konuluyor ve
bir halkrn neslini, yani DrmrhKrrmanc-Klzrlba$ halkrnr bir
daha dirilmemek tlzere bitirmek
istiyorlardr.
Bu agafrlrk saldrnlar kargrsrnda
Ali$er ve Zarife Xanrm, bulunduklarr savag mevzisinden iq
Dersim'e özgürltik önderi Seyd
Rrza'nrn yanrna ve O'nun komutasrnda mticadelesine devam etmek
üzere aynHrlar.
igte Zarife Xanrm, buraya kadar
anlatrlanlarrn canh tanr$r ve Pir
Sultan AMal'rn yakrn komgusuy-
du. Yoldagr Aliger'le birlikte
$€xhesenan agiretine mensupturlar. Qocuklarr gok severler ancak
kendi gocuklarr yoktur. Zarife
M,, Ali$el
de kendisine Havala Mt geklinde
Xanrm Aliper'e Havale
seslenirdi. Zarife Xanrm qok zeki
ve cesaretli bir hatundu. ince
uzun boyu, kibar davranElany-
lardr. Meseleleri kargrhkh tartrlrr ve Cözrneye Cahqrrlardr.
Bu iki
D
rmr li- K r rma n c- K rz
rlbaq
halkrnrn özgUrl0k savaggrlarr
Seyd Rrza'nrn yanrna geldikten
A{ag demig ki baltaya, sen beni
kesemezdin amma, ne yapaym ki
sapn benden!
Ya da Drmrhce
derler
ki:
Keftrß darc ke, dare & ftida nöfu,
a dare hal vö hal negnena waru!
Hain Rehber algakqa planrnr uygulamaya koyuldu. Rehber, Mrste Sure'nin torunu Vankh Efendi'yi yanrna alarak satrlmrg sekiz arkadagryla birlikte Ali$er'in bulundu$u
mtntrkaya gider. Sinsi ve aleak bir
ses tonuyla agfu$rnr ve yorgunlu$unu bahane ederek dinlenmeye ihtiyacr oldu$unu söyler. Aliger bu hainin sözlerine inanrr ve igeriye
ahr. Büyük ozan, aydrn ve özg{lrlük
savagqtst Aliger yemek hazlrlamakla meggulken, Rehber Aliger'e
ateg ederek O'nu $ehit eder. Dersim'in ve Dr mrli-Krrmanc-Krzrlbag hafkrnrn yigit kadrnr Zarite Xantm, Wiii Havale mtn mekujin diye feryat eder ve öldüÖünti anlayrnca, tabancasryla hain Rehber'e
atel eder, ancak kör olasr mermi
Vankh Efendi'nin kafasrna isabet
eder ve anrnda ölür. Hainligini sonuna kadar devam ettirmeye yeminli Rehber, Dersim'in bu yigit
Kadrnr'nr da ora$kta $ehit eder.
Satrlmrs Rehber, bu iki özgürlük
sava$Qrsrnr saf drsr brrakmakla görevini tamamlamanrn zevkini, iki
yiüit insanrn kafalarrnr cesedinden
koparrp dogruca fagist pagalarrna
götürmekle tatmr$ olur.
Ancak, hain Rehber bunun kargrk$rnda bizzat kendisi kurSuna diziF
mekle ödtillendirilmig olur!
ak
u
sonra mUcadelelerini daha da bir
heyecanla surdilrd iller. Ülkenin
özgürlüge kavugmasr iqin propaganda yapryorlar, halkr bu konuda bilinqlendirme faaliyetlerini
yürütüyor ve mücadele saflanna
qa$rrryorla rdr. Zarife Xanrm,
Dersim'de giderek daha Cok sevilmeye baglandr. Özgürlüge dair
söyledikleri kadrnlanmrz ve gene
krzlarrmrz arasrnda hemen yanksrnr buluyordu. Seyd Rrza ikisini de seviyor ve taktir ediyordu. Aliqer'i adryla qagrrmaya kr
yamryor ve O'na Allger Efendi, ya
da Mire M, diye hitap ediyodu.
ganh olmuqtu. Ve Qok konugulur
halkrmrz arasrnda, derlerki:
or
g
KrrmancKrzrlbag kadrnrydr. Aliger'le aralannda hiq bir zaman Cocuk sorunlarr olmadr. Zaten kendilerini
Dersim'in özgurlüÖUne adamrg-
rd
.
la tam bir Dersimli
iv
Evet yrl 1937, mevsimlerden
ilkbahardr. özgürtük mücadelesi
durmaksrzrn devam ediyordu. T.C
bir yandan buttln acrmasEhüryla
.a
rs
savag hazrrhklarrnr hrzlandrrrrken, di$er taraftan Ü lke'nin
stratejik önerne sahip bölgelerini
bombahyor ve insanlar bir taraftan silahsrzlandrrrhyordu. Öte
w
w
w
yandan masum Dersim insanlarl
askeri krglalar yaprmrnda zorla
eahttrnlmaya sevkediliyordu.
Krz$an bu savag ortamtnda fa$ist
T.c'nin yöneticileri, yerli halktan satrn alabildikleri hain ve algaklan vasrtasryla özgürlük savagtntn önder kadrosunu saf drgr
brrakmanrn sinsi planlarrnr yapryordu. ili$kiler kurulmul, hain bulunmugtu. Bu hain Seyd Rrza'nrn kardegi o$lu Rehber olmaIrydr. Evet hain, ne yazrk ki, Seyd
Rrza'nrn qok yak rnla rrnd ayd r.
T.C algakga planrnda oldukqa ba-
$ehitlerimize sahip Crkahm, frrsatgrlann dernogajilerine terk etmiyelim onlan diyorum!
$ehitlerimizin anrsr huzurunda
saygryla egiliyor ve Onlarr selamItyorum.
Not: Vet. Nwi D€i.dmii K0rdistan Tarihinde Dersim
adr eser ve Deßimlilea'le sohbederd€n yaradanrld.
or
g
d.
ur
w
w
w
.a
rs
iv
ak
Geqen yaz (1900), Oxford'da ki Craven Komitesi'nin ve Brasenoseli
arkadaflann yardlmryla Bay J.G.C. Anderson'la birlikte antik Lykaonia
ve Kapadokya eyaletlerinde arkeolojik a_ra$t_lrmalar yapmaya gönderildim. Kapadokya eyaletinde da$mrk halde bazr Krz bag yerlegmeleri oldu$unu biliyordum ve taze :rntropolojik bilgiler edinmek umuduyla bazr aletleri öd{inq almak iqin bu Enstitü'nün Konsey'ine baEvurdum. Bu
talebime olumlu yamt verdikleri icin tüm ilgililere en srcak te$ekkürlerimi sunuyorum. Uzüldügüm tek $ey bu aletleri yeterince de$erlendiremeyiqim. Bu da esas olarak iki amaca hizmet etmeni.n bilinen imkansrzk$rndan dolapydr.
Arkeolojik kanttlar bizi qogrrnl*la Krzrlbaqlann olmadrlr yön-lere
yöneltti. Sadece arkada5rmdan aynhp krsa bir özel gezi yapuglm aynlr
$uruzrn son haftasrndadr ki aqalrdaki verileri toplayabildim. Yrlm bagka bir anrnda datra fazla materyal edinebilirdim. Fakat ekin toplamanln
tilm yotur{uguyla sürdügü Agustos'ta köylüler ekinlerinin yakrmnda
veya harman yerinde yatryorla-rdr ve köylerde sadece ya$ldar ve zenginler kalmr$tr.
Yaz boyunca Krzrlbaqlann karakteri üzerine tekrar tekrar ara$tlrmalar yapum ve qok de$iqik yamtlar aldm. Hiristiyanlar onlann iyi
insanlar olduklannda ve güCltiklerle kargrlagmamam gerektiginde birleqiyorlardr. Oysa Ortodoks(Sunni) Türkler onlardan nefret eder ve agafilar. Krzilbaq adr gergekte bu nefretteo dofmuE aEafrlayrcr bir takma
addr. Sözcük anlamlyla Krzdbag ismi Krzrl Bag demeye gelir ve en az
dört asrrhk bir geqmiqi var. Bu adrn orijininin Krrmrzr BaEhklar vs. ile
ilintisine dair bir sürü hayali hikayeler anlatrldr. Fakat bu ad Türkiy..e'de Eimdi sadece kötü bir anlama geliyor. Bu ad Eok mu$lak kullandr.
Orneiin bA kaymakam bana Krzrlbaq olarak tarif edildi. Neden? Qtinkü
O, garap iqer ve namaz hlmazmrE da ondan.
Hemen hemen bir o kadar muglak olan bir diger ad ise, Alevi adrdrr, yani Ali'ye tapanlar. Fakat benim görügtüSüm insanlann kendi
aralannda kullandrklan ad Bektagi adydl. Bir ba$kasma seslenen biri
Hey! B*tap.l diye hitap ediyordu.
ur
d.
or
g
Bekta$i adrrun en az 600 Flhk bir gecmi$i var. Bu ad, ünlü bir dervigin adrndan ve O' nun tarafindan Yeniqeriler'le yakrndan baflanuh
yan-askeri tipte bir tarikata verimi$.
Kapadokya Krzilbaqlan hakkrnda benim bildifim en deferli bilgiler Bay Charles Wilson' un Murray's Guide' da yayrnlanan yazrsrndaydr.
Ama bu bilgi yirmi satrrdan fazla de$ildi. Bu nedenle daha fazla informasiyona ihtiyaq vardr.
Charles Wilson (1895 baskrsr, s. 66) Kapadokya Krzilbaglanm qöyle
tarif ediyor.
Nijlusun büyük bir bölümünü otugtururlar. inangtan ya $ii, ya da $iizm, Paganizm, Uanichaeizm ve Hiristyanttgrn garip b kaflgtm, olan bir
din otan! görünür. Bunhrdan haze'| biri, baq, diged hakim unsuru otuFturuL.. Oyte göünüyor Ri onlar, ktsmen l. Selim'in ve L Süleyman\n hükümranhklart dönerrrinde lren'dan zofla getirtilip yedegtifilenEüir. Ktsmen de bir zamanlar Büyük Tanr,Ca NA'ya EFn tal<at sonnlan Hifistiyanhfi Enim*yen ve daha sonn da derin g*ikle ManicfireEme butagan, ah
dtndan gguKular dönen inde tslamt bqrimsqerck tnnln atini nüruzu alttna g,|gt ilk (otiiinal) yediwq.tiileL
w
w
w
.a
rs
iv
ak
Afganistan'a varana dek dofuda Krzrlbaqlara rastlarur.
Aqrk ki, Krzrlbaglar farkh bölgelerde oldukqa farklilrk gösteriyorlar.
Bu nedenle benim sözlerim yalnlzca kendileriyle kigisel olarak görü$tüklerime iliqkindir ve baqka yerde hiq de geEerli olmayabileceSinin
bi-linmesini istiyorum.
Anlatacaglm köylerin ikisi de Ankara vilayetine dahildirler ve Krzrhrmak'rn dofu havzasrna yakrndrrlar. Ankara'dan dofuya do$ru iki
öner i yol gider: Kuzeydeki yol Kalecik köprüstinde nehri geqer. Krrgehir, Hacr Bektag ve Kayseri'ye dofru giden güneydeki yol ise nehri
KeSmir köprüsünde geqer.
Kegmü köprüsünde, crvarda iki I(zrlbaq köyü bulundulunu duydum: Haydar Sultan ve Hasan Dede köyledydi bunlar. Hasan Dede köyüntim daha büyäLk, daha zengin ve daha aydn oldu$u söylendi. Böylece
bu köylere dofru yola koyuldum (Haritaya bakmrz).
(Hafita St.3O-D.5.)
Bu bölgede biraz büyükce olan en yakrndaki kasaba Denek Maden'dir ve qevrede ya$ayan en önefi i halk ya-klaq* dokuz asrdrr buraya yerlegmig Türkmenler'dir. Ttirkmenler'in yamsrra az sayrda Kürt,
Yilrtükler, Ermeniler ve Türkler var. Fakat KrzrlbaElar bütün bunlardan
ciddi farkldrk tagrrlar.
ilk gittiSimiz Haydar Sultan köyü iki Parcaya blü'nmü$. Ama iki
parcasl toplam olarak otuz evden fazla de{il. Köyün küCük parqasrnda
etrafr duvarla qevrili bir ala.n ve bu alamn iqinde bir türbe veya büyük bir adamrn mezar1 harika bir kuyu, konuklar igin aynlmq odalar
ve bir de atlar igin bir ahrr var. Bütü,n bu yapl, usta bir i$Ciligin ürünü
olan ta$tan kolonlann ve üstünde hac i$areti bulunan bir blokun kaf66lasnrn aclkca gösterdi$i gibi Hiristiyan papazlatrna ait bir binamn üzerinde(yerinde) kurulmug. $eyh de buna dikkatimi cekti zaten.
Bu yerin esk(ilk) adr bilinmiyor. $imdiki adr orada mezan bulunan
adamrn adrm taEryor,..
Türbenin iEindeki mezar ye$illiklerle kaplanmrg. Binamn bir kü
$esinde Ali'nin posteri var. Difer geyler ise, agaqtan bir sopa, kutsal bir
adam tarafrndan kutsanmr$ ve bu nedenle hala inananlann elinde
mistik bir güC küCük bir tahta kama ve sava$ta kullamldrklan söylenen biri uzun bir kaErfa, diSeri ise bir ok'a benzeyen iki ilginq bronz
w
w
w
.a
rs
iv
ak
ur
d.
or
g
aletten oluEuyor.
Papaza $eyh dendifi gibi, gelecekteki olaylan önceden gör'en bu
köydeki kadrna da $eyhin deniyor... Bir geyhin ölünce , Tafla bü. yetenefi bir di$erine ama daima bir ?"adrna gönderiyor ve bu görev geyhler'inli gibi soy Cizgisini izlemiyor.
Geleceklerini araqtrranlann y:unsra bu ziyarete hastalar, özellikle körler ve akli dengesi bozuk olanlar gelirmiq. Bu ttirbenin vitrini
gördügüm en büyük kumag pargalan kolleksiyonlanndan birine sahip. Murray, bu Tekke'de yaz mevsiminde büyük bir koyun kurbanrndan. sözedr. Benim duyduSum tek büyük kurban Eyltil'de yaprhr ki, bu,
bir Iran festivali ile aynr zarnana rasthyor, ona kar$rLk dü$üyor. Fakat
iyi bir Krzdbaq veya inanqh bir ziyaretqi iqin yllm herhangi bir mevsiminde bir koyun sunmak adettir. Bay Henry Rawlinson, bmzer Eekilde, hig bir zamaa kanayan bir kurfuntn atükhnnt glirm*sizin geemediti ve Kürdistan'rn her tarafrndaa insanlafln ziyarer ettigini söyledigi
David'in tti,rbesi olarak adlandrnlan Ali llahi'lerin Holwan'daki bir raprnagrndan sözeder. (Bk. Journal of the Royal Geograpical Society, ix,
1839, s.39).
Gittigim ikinci köy olan Hasan Dede, Krz rrmak'rn dogu havzasrna
yakrndrr. Yakqi Han'daki geqit noktasrrun 2,5 saat güneyinde ve Denek
Madeni'nin 3,5 saat bausmdadr. 90-10O hanelit bir köydür bu. Bu köyüm halkmr Haydar Sultan hdkrndan daha aydrn ve zeki buldum. Onlar
beni hiq kargilaqmadrfrm, Türkler arasrnda bile tan* olmadrfrm soylu
bir kibarLkla karErlaülar. geyh, odada hazr bulunanlan bazen bilingli bir gururla soyadlannr ekleyerek, üC-dört kiEiyi de daha soylu Efe*
di tlnvamyla taruttr bana. Ortalama köylüden da-ha ciddi insal1lar olarak dikkatimi qektiler. Kendi öz geleneklerini üstün tuttuklafl, ve onlara deier verdikleri aerktr- Komümikasyonda en azmdan bir dereceye
kadar oldukqa girigken ohnalanna ragmen, memleketim hakkrnda genelde sorulan sorulan sormad ar...
Köyün gtiney kenannda minaresi Mekke'den ta$larla ing edilmig
btiyük ve saglam bir cani, ve carninin yamnda akEama dofru atrmla
köye girdi$imde r$*lan yanmakta olan iki ttirbe vardr. Türbelerden
birinde Hasan'rn. tabutu, bir kö9ede de genelde gör{ildü$ü gibi askeri
bir sancak as r. Ikincishde ise Hasan'm iki oflu ve krzr...
Bu köyde, ifk gittigim köyde toplaügrm geleneksel tarihi bilgileri
düzelüre v€ detaylarörma olanagr buldum. Haydar Sultan'daki $eyh,
Haydar'm Iran krahnrn oglü oldugunu ve Horasan'rn Yesevi adh bir
kasabasrndan geldigini, O'nun Hoca Ahmet olarak da qa$rnldrfrm ve
tinlti Hacr Bektag'rn izleyicisi oldu$unu söylemiqti. Aynca, Haydar'rn
Hacr Bektag'la birlikte Kayseri'ye seyahat ettigini ve orada Mene adh
Hiristiyan bir kadlnla evlenip onuüla birlikte trirbesinin bulundugu
yere geldifini, burada Cocük sahibi olduklanm ve öldüklerini söylemiqti. $imdi Haydar Sultan köyü bir bütün olarak Haydar'm soyundan
geldiSini iddia etmekte. Haydar Sultan'dati geyh'e göre bu olaylar Osmanhlar gelmeden uzun zafllan önce, arad,t WRan nuhanttttü'ln zam*
nrüh(l) olmuE. Hasan Dede'de ise, Haydar'la llacr Bektag'rn 670 veya 650
yl ewel oraya geldikleri söylendi. Tarihqiler tarafindan Yeniqerilere
adlarrfl ve amblemlerini veren ünlü dervig iEin verilen 14. yüzyrl Hasan Dede'de verilen tari-he daha yakn dügüyor.
Haydar Sultan'la Hacr Bektag arasrndaki ili$ki bügün yeterince yakrn,
$imdiki $eyh, bana yaklaqrk 3 gtim kadar güneydeki Hacr Bekta$ türbesini dokuz defa ziyaret ettigini, ve aynca Bekta$i dervi$lerinin de srk
sk bu köye geldigini söylemi$ti. Krrgehir'de gördüäüm Bekta$i dervi$lerinden biri de bana Osmanl ar zamamndan önce Horasan'dan geldiklerini söyledi. Hasan, yani Hasan Dede köyünün kahramam da aynr
yerden gelmig, ama sadece 4OO yd önce,
Not: Bu Cevirinin son bölümti gelece( sanda verilecek.
.Y.T.li Plor,. .l',I'.f
tt
!a
ga
IS
I'L S[' 3Ll
or
g
lr itt e. l'ol.
,l.l,trnnl o-f tlo .lnlhropolwin
ur
d.
li,.fui.,,,..ttll
.a
rs
iv
ak
ffi
,trot=&
!J4.<
;'r*""\NK
ftr,,-.
G.N
_v
iotrh
tt'\
i'.-
Itlttrljttr .
un,ljflJuhh{}
ll
\\
r{.
-i
\t
w
I\
'Atlnxr.in
IllAl' or I'AltT
w
o?
"4!<?
w
o lcrrttitttrr
ArJtA
lllNoll
to ll,|.oßtlllt|?
ftll3 lrlt?ülrl,Tlrt
ot ?l|r
tlItiTAttllls
ta
.r.
(i. C. Äulr?|ol|
drr.
guret kami &stbere ct anß dest da c,
veEve ro$ti.
ku
rd
Na harde dewret sero ewake
Dersimiz bekeFie, he$irie dia hone
belka ke ke$i nädia. Gune ma jumini
brsev€knime, pers jumin ra kerime
ke qesa ma jue w. Zagone made piline, qertine, Q,me $aene, mtzawrine
awo-tometa. K,rmancia vrene de
donnni, Ceney, hermeti, cenErdi zu
cenE atte am6 peser. Pia qeseykerdo.
Tede ju duste gurete. Dest do ra a,
negaru vö Mkeso ra pia urzne ra pey.
.o
Metin Atag
!
rg
GUK KOTO HEGA
MANE KOTO KAR
?,
va
Na qesa sero dt vatise tm este:
wren|
nawa ke, ma harde xo ra
@Ya
dilri, halo ke isone ma tedero c, ra
tßxever seru ra nat orte partione qonlro,ne sai ra amöyme hona serva xo
qesee nivato. Ma m,hte xo inkar kerd.
Xeyle zarar verda ru cL na qesey gune qese)/ve. Kes nee verö gtmo niano
w
w
w
.a
rs
i
Gune ma jumini buev€knime, pers juminrakcrimc
l<e qesa ma ju? vo. fugone made piline, qertine,
gtmc ;aefte, mtzüwf ine ayvo -tornetu.
Ktrmancin vrreni de domoni, göney, hermeti,
camgrdi zil cenumtte am? paser.
Pia qeseykerdo.
T6de ju dusta garet?. Dest do ra cL negaril vA
Cnke tederkne, caoke rna
resayfire a belio. Qtko ke naä ra dme
kar b*erinre: beno ke gurenaise xelegaina mare sare ma dezeno, funo ke
taö kes ki sare ma bdazno, awake nn
xo ra vame Cep - demokrat - rogtber!
Zovina sene name nane pa pane. Zu
dülgerede bar, kargure na qßtm sero ranero. Gune ni zof bgurie qere
Wme xo boncer6. Eee rna na qr;m sekeme? D€ve &ve &s serur'o @se em
cae orti zofe tenu herju ju gug* d6
onca tae ofuoji berz qeseykene kes xo
dust ra nicene hona €ve gunaute v,renu, hona newe9ia xo a wrenö ra nixeletie.Daryat p ve,e grme xo ni vineno, zd€ ver€ gtme sari keno se
,evdel vere coy km q wezeno, kam
gtqagi dest dano gure, gike kami ke
esto tedhre ofte de rckeß. Kes pc Freruge de dawa nqarrc!
@sa üine: waxte vnetet€ nio,
jümin
ra düri her fek ra jü qese
nia
her dest ra jü kat, nia zofe teney flx-
orte. Hona zof zof qesey estö harna niwazon ke sar€ srm bdazni.
nka
va
Qae? Eke waz9ne vaji.Hata
Ma Dersimiji cao henen deime
ke v*g u mie ru teser ra nea nflbene
ma ke qesune xo dtma nikunc glro
pe/''ddc Ai ma dtme kes he5turu warnikenu.
p,
)
Dersim( Hardeturmancie
vö
Derctmz(Qome Krmancie) Eor hete
xo zovina qomu, zovina zagonu de ciranie. Ma nine naskeme, nine tede
kenc, haga nine xu dust n cene. Ma
ki wazene ke ni ki ma re na gtm n
niade. Vame ke, n$t ke kes xo jue bin
ra berz niceno, kes ke haqa kegi niwern, her kes teflxe xo ra, zon u zagone xo ra gore nasfuno, eve na tore
ra her kes waire haqa araqe Care xuo.
U waxt kare zerri de her kes ve xo,
kare teverri de pör u pia jü usule
rAQe demokratik politika de öme
tälewe.
Niake nöbo ae nöfuno... U waxt
w
w
w
.a
rs
i
ma Nrüne saike qese xo kerdivä jt)
öve jü fek ra Dersm, qome Derstmi
inkar kerd. Qt waxt ke ma ra jü iso
vejia gtnavö po vake: tta nt kar öelet
k€,rre no nlt tüeno, hona gtnayvd
koti ra doza koka xo dnre. Hama na
pogtnaöne, ? wext ke .Iulgse soeyt-
u
fagisti kune gonia qonane dina her ca
bare kenö. Qke kot ra dest tolan kene, hetera ki kes heqa ke$i re gerza
Q//'}e Qewtb ra tei nianedano.
ku
rd
Helvet ke waxt waxt zumin ra
heredime, cemate pil ben€, qesune
pilu seru nanc hure, önre hure xeyle
araq damö-garE kefiß. Cematu pil de
weire qesune nequ ra, fek geplnaynu
re pe$i c, ra benö. Heqie u neqie ena
orte. Gere ke p*o mt re, p*o mt re
nivajio, guk ke kot häga mene kü nlktlo, guki höga ra tevey'rere ke der u
ciran de Nrödais nivo.
Xeyb waxto ke zofe teney zone
ke dawa Dersim sero €me pöser qesu
an€ orte vatiso dafire vame na giane
bie n derg, kotb ke texil da puro fte
qesu gre gna puro. Na sat€ ra dnn
mene mt henio ke na giane re öndi
wnde vajime.
peryalist-kapitalist, kolonyalist
rg
me xo pesanime-vtrajime biarime
hem qome na dulgerone sooyeli8f,o
hem ki ieke ofte perodaiso dere nafe
ki taine d,me nasyonalizmine de guret, tae ki gtnay p€ tarx, zon u zagone xo dtme. H6ni bio ke des€ kami
c€ve kami dero beli nio. Heten em-
.o
setine tae texeline no nia xeyle zerar
verdano H dawa ma. Hen btvo ke
hetera kam ke na gure de esto stlayie
kerime tey qeseybtw. Hetera ki ko-
Ilato gisteme &syatl';me
xo nznay
raa xo ra v$ai, Wyser ceray ra dia!ö
qomone dina ke gkti hona bie. A suro
de hona zof teney bne bandra devi,
her kes kar-gure xo devo. Onca ki ma
jö wreni löwe Haq'ie derime. Ma dogtie wazane, rreqie koti ra öna va b€ro
qevul nikefilF-. Dotti nia bzone...
g
Siaset
rs
iv
ak
ur
d.
or
QgdyaAna sera '95 re hire asmi mend€. Turkia'de, Kurdistan'de,
Dersim'de (Eve qindorane q:rno ra welate Kmanc-I(zrlbaE, Zaza'u)
zelemela. Zulum vördora herd u asmen. Na zulum zulumede gonino,
piso,qrlenno. Saa siasete PKK'ra ki xöle rnordem ki remai, kou ra
qeri teselia xo ke Kurdistan ra brrne xo qarnav€ Dersim. Hurdimine
heto de ki teyna qersuni qesey kene, siaset bira klt...
Dersrm ki welatode hen€no ke, to vana qa brmbarek pie toxume
demokrasi o, qend bavet ra ke demokrasi dekerine p€ro ki uza de
qesey benö. Fa{izm, fanatik islam, yane ke siasete bömoderno ra
qeri, qale kamci siasete q€pi kena tey öne diaöne!... O welat de demokrasi sero qesey kerdenera qori biaCne qina, grke feke jude ke
qese .rma guretöne cr ra tunedi vane. Meselo sero, problemone welati sero ke qese kerdenere heqa isani ke qine bie demak ke uza de
tunediaene, uza de zor esto, O suro ki siaset krlt beno. Siaset ke bira
krlt qale demokrasi ki nino ra. Kam ke bio sevev€ krlt biaöna siaseti
demak ke ceph€ siaseti ra iflas kerdo. O waxt ki wairone eüo ra qeri
kes a govenda demokrasi nikuno! Brzanime ke siaset ki kare herke$i nio; siaset $inatade henöna ke imise her mordemi n€bena. Mordem re musaöne lazrma, ilm u irfan lazrmo, huner lazrmo, fikrode
sosyalist lazrmo... Mordem ke naine ra monm bi €ve zore Eü ra kare
xo vineno. Mrra gore cofrafia Dersim sero q€weta kesi siaset krlt
kerdenöre p€ nikena, nae zat nnd zanöme.
.a
Oncia ki na xape de wejife maude grran esto; wejife fira serva
xeleqaina qomane mazlumo, neqaro, gurecio siasetode sosyalist kerdenewa. Hete ra ki ola$ane tengo, zuzaqane tario hiraie-ro$ti vetenewa. Rae n€wi b€re cr musna€ne ke vrrendia siaseti ra bo, akerde
brmano. Eke nia nebi o eag firsend kuno dest€ fa$izmi...
w
w
w
Mordem raver koti museno? Helvet musaene teyna wendexano
de(mektevi) €ve wenden€ n€bena; g€ isani, d€wa isani, orte qome
mordemi ki z€ wendexanone. Tabiato ke mordem orte dero €ke waire sene khmatiosö isan raver imise dey beno, wendexaneu vrren
uwo. Vajime ke domane ke moa xo ra €no ra rie dina srfte tania cane moa xo, boa moa xo, bado ki dorme xo dozkeno. O doman a deqa ra
tepia dest keno ra kare musa€ne.
Tavi musaene ruri ke xöle zameta, isan hal vö hal höni qolae
nömuseno. Musaene re gereke raver canwe$ie vö retie brvo. Bado
ki kes€de musnaene, waxt, materiali-hazeti hem brve, hem ki b€re
dia€ne. Hama musnaen€ ki ret€ nia, isan hal vö hal höni qolae
nömusneno. A€ re ki xöle cewair lazrmo. O kes€ musnaene gereke
tlrgurio, araq carc kero ke ilm u irfan ra angore xo qenö qrde xo
brzero. Teyna Ilm u irfan ra qrde xo guretenÖ ki h€na bes nia q*e
p€ni-kena, gereke qrdeo ke gureto ey nnd brhelmno. Ilm u irfano
rs
iv
ak
ur
d.
or
g
ke beyn€ isan de niamo helmnais i de x€r qino. H€ni brvo ke zanaofina xo n€mezet nÖmano. Qrke nömezet zanaoSine zaf zaf ntavrna,
zrr caileni ra daina murdara. NCmezet zaJl,ao4i ra ne doqtine, ne ki
drsmenaine €na ofmiskerdene. Crke kamiline u tecrubey hCni musna ra ma ke, mordem dostdrsmene xuo zanaoli ra x€le qie museno.
Hama mordemo ke waire zanaoflrr.a n€mezete wo daymet zarar fino
ra dorme xo, Na qesa qeytan xo vir ra mekeme-biarime ra xo viri!
Nrka ki qome welatone ma sevevä na kemi musaenera, siaset kllt
kerden€ra tenge onceno, zulumo ra hal vC hal n€xele$ino.
Kurdistane Turkia ka destC fanatike islami u fa$istane MHP
dero; welate Kurro Kurdistane Turkia' de zore zulme dewleta Tlrko
ve zore PKK ver Kurro döwe xo, suke xo caverday bira tever. Nrka
ki hergu suke v€ komünane(beledie). Kurro'de kefia-desrnala (bayraüe) MHP saninera. Sshtldane ke( intifada-serraustene) grrnai<,
Nisibin, Mardin'de vrrastene rew ra ca mendi. Hurendia na serhllderp de qoricio vö Özel Time MHP 'i €ve sloganone islami u fa$istone Trrko zovina sühlt&no vlrazefle.
Dina-alem Cndi zano ke Kurdistan de keso ke mendo gerillae
Kurdistan'i re ya drsmenaie keno, ya ki z€ vereni halv€ hal paqti cr
nidano. Siaset bive siasete saatu v€ deqo. Nasyonaliste Kurro, qep€
Kurro ki serbestie ra cärayra, hatta sisteme federatifiene ra vaz
amö, otonomi re bi raji hata v€ vrzeri. Hama ewro o siasete xo ra ki
posemanie, na rae ki PKK vana:
Ha r&tna ne ke Turkle n ca blme, hette Twklc ke Aß xo d&ta mt abtno
kl t p qarut nlkot ß! nt htztr ,€'re re &qo ke ßterte & vtnetlme pie cuerüo-.
Serdare Partia DDP(Demokrasi ve Degi$im Partisi) ibra-him Aksoy
ki veng keno Awropa ra vano: lt, waz€'',e ke ,g,ry6Ede Awropa binre,
hstte öndi !g'r9€o,ne Avropa ra ju kl rm'ynt€ Heme no Arc d€f';ä Anqaß ß
m0fi'/{uno, Anqü, n niiöemo ca.. Ox wule delalio; peki medem ke na
efendio nia frkrr kerdene hande goni qae Cars bie, qae frrsend dave
nasyonalizmine dlsmenaine vete ro qlrtlke?!
w
w
w
.a
Turkia' de ki hete ra fanatike islami, nasyonaliste Trrko mekanizma dewleta gureta xo dest. Gurecio ve necaro ra ustera pay, hete
ra ki Sare Krz bag-Alevi sere xo dardrawe kam savano va vazo,
Dewleta tefecie destte fekrr-frqari venge xo kerdora berz jiveno.
Kapitalisti (teciri, waire endustri-sanai) hem xo v0 xo, hem ki hok-
rnate xo ra wes nie, brne zuvini krnene!...
Endi her Ei vera Crmono suke Turkia tek v€ tek z€ barutie ha peqay,
ha peqene... Dugele teveri leto zCde ki Awropa cr re bia bar vane:
lnete emtn ondi Frc n/irrorlo, g*alra aurn qenune xo buvun q &rrr/(rasi endi &ro vrtcta''€,'., tavi ke ita de Awropa serva fayde xo gurina.
Böme Dersrm!
Dersim'de ki kam savano vavazo orte na kaos d€ cae Dersim'i welate
Trrko ra, welate Kurro ra baxsewo. ita de ki goni qarq bena, bonu
öve mulxute zerre Cei ra pia fine ra cr. Qetl vö iskence ra endi kae
domanonu. Hurdmine heto destte ki tenge dero cr re zaf zrt zorkene. Na zori destte helvet ke Dersim ra ki xCle qome ma bira tever $i
sukane Turkia, gi welatone Awropa, hama Dersrm ca n€verdia, sare
Dersim'i hurdimine heto ver ze qome Kurro welate xo nikerdv€ tal.
Dersim'i estra xo ver, sare xuo zanaogi kotivC tö kaleke merdena xo
O \ relatte waste. MHP bese nikerde ke uza de ca biiero.
rg
Dewleta Trki qarqie cesarete xo ver estena Dersim'i de sas bie
kotevC tenge. qrke Sare Dersim'i xo v€ xo Cve muxtarane xo veng
kerdra Awropa, dugele dina hCsnay pe. Dersim gerilaone p€ro Cepore ki, gerillaune sare Kurro re ki Cevere xo klt nikerdi non dadano cr, qarlie zulme dewleta Trrk'i de qarmis keno, sevtkn€no ke
deste dewleta Trk'i ra nikue. Qrke Dersim'i tarlre xo hata na roze pc
asaleti neqesno. Ornagode zö Dersim'i orte qindorane Kurdistane
Turkia'de qeytan, orte Eindorane Turkia de ki hal v€ hal nöno
diaCne! Na sevevrao ke, nasyonaliste Kurro ki, dewleta Trrko ki
Dersim ra asla v€ asla wes nie. I de daymet öve sk u gunuur, Crme
Cewt, qerez ra niadane. D€rsim'i sero hem bexo daymet siaseto qrlenn u gonini vrrastu, hem ki do vrrastene.
w
w
w
.a
rs
iv
ak
ur
d
.o
Turkia, iran, Irak, Surie'de $indore ke €ve zor am€ ra ronaöne
hem äme i gindoro de, hem ki doyme qindoro de adrr voreno. H€ni
adrr voreno ke krla adri bia nejdie qona$ane zahmo saltenet endi
sanino ra. Na adrri xorasaynaöne re qöweti pCnikene; nasyonalistane na dugelo pa$tia emperyalisto ra eornni dorme gureci, necaro
v€ mazlumo de sure arda sure ser goni earCkenC. foe a goni adrr
saynene xora. Na kar p€ro €ve siaseto gonin Cve diplomasio qrlenn
dino are.
iian vajime; ewro iran'de mavene rejime Humelrni u xrsrnale
xo de drsmenaine her ke Eie bena xorie. Emperyalisd p€ro ki zanene ke reiim uza Cve iskence u qetli payra maneno.
Irak'te Saddam solß bile zor keno ra tever. Hemelkan vC ortaEone xo ra hurendia Saddam'de ke jü pionede waire tene istikrari u
sukutie na sate de bivine, Saddam ju deqa bile rexre xo de
n€maneno. Irak vö Surie' de Partia Baas'i textC ra. 7usme Saddam'i(muhalefete Saddam'i) Surie'de l€we Hafiz Esat dere, )dsme Haflz Esat ki lrak'te lewe Saddam'i dere.
Turkia ki mavene xuo iran'i de PKK vC )ssme reiime HumeFri
taqas kena (vurnena). Kurdistane lrak'i de qargie PKK de ge pagti
dana PDK-I, ge pa;ti dana YNK, gegane ki paSti dana ra hurdemine
pia. Srmrde qereqolu danavrrastene, loiistik re dest danav€ cr.
Tavi ke PKK ki orte na hoqqabazu de siasete na)mo ra x€le xöle
Ci muse. Halvrke siaseto ke na hoqqabaji(Turkia" Iran, Irak, Surie)
kene sade gonia mazlumo sero amu vrrastene, Mesela zanaina ma ra
gore Kurdistan mavene qor dugelo de bare bio, €ve raStie Coremena
dugeli ke kolonialistie, hau seserru ra hata mka drsmenie kene
Kurdistan'i re. Srre ke eno propaganda" PKK xo ra qeri I(DP, zamani ra gore YNK, zovina partione Kurro re cahg, xaln vana, Cepane
Trkore ki vana nt ahrre.taul.'t Tnkle (ay{i tae semk ortera veteö).
Peki isan ra pers nikene n€vane kere PKK Surle de grko? Karc PKK
tran da grko? Ni hurdqneta dtsnHri Ctnt c p€,gtl &nuö PKK? Kune Swle,
Kune hen'i ü/,ne bendtre nsyn& *3're? Ama na sate de PKK waire zori, medya, rnaddiatia, Cr ra persbo ki pere rukena, Erke welatte adrr
voreno, germo, hararete zori ra mezg amu $u tene... Turkia de dew-
leta Tlrki, Kurdistan de PKK öve zori siaset do gredaene.
Hurdemöna ki zerre politika nasyonalizmine de bie heprs...
Desmala Sure öve siasete xuo sosyalistie ra meselia Dersim'i, xelegaina Krrmanc-Iftz{bag, Zazatr ära qesekerdaöne ra tepia ewro vrrendia siaseti cografia Dersim de, metropolone Turkia de, Awropa
de daina bie ra. Erano nCbo ki. meste.bero na mrradi €ne hurendi...
SiM*vä,
Desnrala
Swe *
M(rE tS
I
Asrna Faizj .Ver€rre
1995
pdCe 36
Made vane ke:
ur
d
Sare nt bal$na sero, gose mt dina sero.
- KeflEre
hurendi de Erana.
- Gao ke qefelia,
mane wa.
- Ue averde t''ro,gojrie
cigera(€) na avoru €ero"
ke haidare nn bfure, ma n rie dina nefittene.
-Haq
-Kam ke ßone
-
xtravin ra nejdio, Haq'i n ki dürio.
Tajia m, tajie nia, tajia m ke tajie vo, awres nino vere gevere mt de leune mt
netaseno.
or&möke vato; clnla mr mr de yar vo, na d€wa mt ml re bar vo.
Xatune ki vata ke; va dÖwa mr mr de yar vo, na dina mr ne bar vo,
dare ra g,na waro, dere ra vate; i gaä honde qefg a.
M
-Bolie
iv
Ma de qesey kerdöne...
ak
-
.o
rg
Voreke ml vof,ekede mio
Voreke mr s€wa önie bio
Mr ta€ ki aSai re berdo
herkegi ki dio.
Berdo esto worte mali
bio vindi gio
Hazßte mr de ki nio...
Roze ü btny anö gie merdu dant. Zrteti pozene u venga xoji danö. P4 kopke zeffä
z,ffeti vezene, kogke haa lete firostte manöna. Jü kop,ka pake ki anö, xoji re nanö ro
JEle
.a
rs
u btrae iu vano Ero brra ma xöle waxto, x€re merdu nido. Ba nrka bio
veaan, na zrrfeti b€rime cae tarl de ronlme, ba ki böro tey boro. Bene cae
tari de nanöro. Xoze pe kogka pake weno. Tavi ni hurdinrena bray sone ,inie darßwe.
Anö ke kogka xoji paka, kopka bine heta lete nfrstte n. U brae ju vano ke Ero niade
ba gqa blo v€san. H€nl ke blo v€san, kogrke hata lete kerda feke xo.
ki qewul nikerd
w
w
(Oturc*iz)Hiris u he$ G Heyderu tne tebwe, camat kene. Vane pörodime, yan ki
pöronidime. Woftä ra ju vano Ben€, esmo astrrode 9a dam€ Jäle ra, sodlr
sonre niadame, Eke xora astr JCIe sereo, d€ma ke J6le vana p€romede.
Eke astrr J6le sero glno, Jöle vana pÖrode. Tavi vaö J€te ki afato, quti danowö-
w
Neise, beno sodu sone niadane ke astr Jeb sero Qino. uo ke vato asttr Jöle ra dinE,
xebgino ra vano: Srma ra mr vake pörodime, Niade JÖle ki qevul n€kerde.
Ax bäkegine!
Howt Mtluzu gureto ju here ra, hesänikerde barkerä. Vato: Ax bÖkegine ax, wofte
ra ju vato, SÖvi? ÄC vereni cero ra d vato: Ax Cre lemtne, howt tene bini ke
blvlene ma na here barkerdÖne.
.o
rg
Na€ bini pia vrade Armane ro sone hepine p€ ke hae vane, esker hefe Xozat'i re
äno. Terknrne sone bov€re Crxek'e brnenia
Rebetl. O waxt dö niadane ke, esker z€ mrluguko dine ro €no. Tezeli re vrradi moa
mr de laz€ko {tz zaf berveno. Qe berrris ra
nikuno, T€de pia zaf ters€ne vane esfter na
yavani, hev€ darade kewie n€verdai het n 6no. N/fiia vqrcö taz* Re h6gie pe
tornon€ M€wrani. D€wa ma Ser<mamedo ve'rce taz6/rj n &ro ma vinerro. Na vaten€
X4" r+ Strze ra, Ko ra n€jdie 30O an ki de cörene ra moa rru vane, t gqde ya t*
daina z6de kes mordem6 ma sanai qersu- z*i be'ze cae hale btke W kt me n bvrgie.
no ver, sanai sungio ver qrr kerdi. Det- Xore frkqaria zare berv€na vNra, ez lazdd
sim haw€r talan kerd vesna. Wast ke ma nfuzon xo'e gn'F s&e xo wadane
ra az-uz n€rrano.
Daka mr ino ra brina .u. Eke tedine
ra
vtsna
niadana ke esker nau benu nejdie
Otuz sekiz tanxe ma de pelgade
muhima. A pelge qeytan az-uze ma vir naino. Nate-dote xo de dorme xo s€rkena
ra gerek ke n€sero-hem ki n€sona. Flata axiri bme bri de cae ten€ galequye vinena.
na sate ma u pie ma, pilone ma ma re Dest€ xo nana ro feke lazeki ser, kuna a
qesy kerdo. Ardo ra ma viri ke sare Kr- gale tenö sagil erzma ra xo ser vrndena. Esmancie dostdrsmene xo nnd nasbrkero. ker ke €no v€reno ra cr, veng€ hngone esDost- drcmene xo naskerdene ra tepia ki keri €no o. N€gra mr xÖle ke uza natdot€
wejife xo ke Eko, biaro hurendi. Ez ki xo pina, gosdana axiri veng brrino. Ete Uewazon ke onca qale na mesela brkeri. Qr- no sukutie, sere xo dar€nawe niadana ke
ke, drsmen Dersim'i sero kaode prnti, esker hau p€yser sono Qrxeke.
kaode qefEl kaykmo. Cäncone ma de ki
Uza ra tepia vezeria ra hedi hedi heto
gonla cöncine tdmüo de girglrina, kote
ke sare ma hro gio o heti ser sona. X€le ke
na kay hama" na kay kayn€beno.
sona r&ra niadana ke qatrra ke domanu,
Qrke i h€na z€ l€ade terne €. i na llary taö gi vö olo ra nan€ puro nawa €ve gor na-
w
.a
rs
iv
ak
u
rd
Otuzsekiz de ma u pie m4 der u ciranone ma, hard€ ma, €ve krlmie ra Krrmancia ma x€le x€le derd u izravi di. Domani s€ mandi, kokume fiqari ver€ d6su
de mandi cini vi4 cenc u cailo re ki saa
müado dest d€ mandi. Krrmancie de endi Kerbela'ade n€wie bi. T€r-tur, verg€
nezanene!...
w
w
li vererra puro. Naskena €ke na qatra g€ ap
Sera 1938 de moa ru v6 pie mr ra Hemed'i a. Exro ke qatre rema. Qahre qe
waire hire domanan€ xo bene. Qabra ge n€vrndena duste xo ro eskeri ser sona. Moa
ape mr Hemed'i ta€ olo v€ gi ra bar ken€ mr x€Ie ca ke sona axri resena vC sare xo.
grnen€ ro ra€, €ndi ni eskeri ver pesewe C€rene ra o vrradi pulusnen€ ro puro
u peroz rem€ne. Roze pie mr vanu ez co- vang, k€g,ke',a ma b ta new6ne ke if'z6ki
M cE hale btke . Webve ma rcw|.,.
nu attua re, do'rrano fe caö ra non bivdri.
Pie mr moa mr v€ domano ra bavoke cinia ape mr Hemed'i keno. Q€ QCI'i u g€
ap Mirzali de caverdano sono.
Dersim höfo, Dersim'i ca meverde
,a7
!
Ue
.
göver ra tever dö niada, xo xo rö vake:
Qm6 N6y've korvo, No boyne cor de
kg'ro war. Asrn*r C& bto - s&io?
Onca peyser cöra ra ame zerre,
Ere torjen kotio?
Cinike torjen ard davö ra mordem€ki
dest. Morden€k torjen guret göver ra
bi tever. Pee boni ra oncia grna ro
oroji. $i ke t€ro gefi€ ra kolio biaro.
ak
u
Ito
.o
rg
Ctnk cinlk tle wzq bio d'ü, to hune
kuna rt, uze tü niede vore Yora reiotagl gwdie, # dö pE ke kon el,E!
naO, vfunen€ na puk, na AeqtE
Ntka .tomonl ße ugtl rc sd6 9lna lrt
rc Koglke CFy btgbenö bla, öYe tetlke
nont rt xo rö bori, t*l gcn ä rt ttö ko-
Cinike ke vejie ro rie mordemeki,
mordem€k peiser vrnet. Reyna gi
rd
Sod6r vi. Mordem€k clla xo ra ustl ra,
krnce xo kerdi pay, $i ke Sero tever.
Reö niada ke vore vora her ca bio srpe. Dave zoninB xo ro, vake:
rs
iv
Mordemök ke nia vake, cinike uste ra
xo ser, krncö xo kerdi pay, $ie tever
ra niada, unca ame zerr€. Qe veng€ xo
nökerd. $ie dunike, mordemöke xo r€
gay na ser, gay ke giria ten€ non eve
toraq li| ardr verö mordemÖk te xonQa
sero naro. Peyser Sie crla xo sero
nigte ro. Mörrki nezelia d0 non, cinike h€ni unetvi tey niadene, tene waxt
ke kot werte, cinike vake:
ihrtt E xo ke to hete ntka kotlyle, n//{e
hune kott dg'de kotio, na puk, na
w
w
w
.a
&Eevdö kov gtRE?
h n*a *l6le nravö ke bh zsr€ sva
kq xo ß vüde rcnhlnß, bedöne ke
vortle vrnet hune &!
MordemÖk reÖ nat-dot€ xo niada. re€
ki cinike d€ niada qaria, tnge kuavö
xonQa ra non-toraq qarq kerd, qay
verda de. Ustr ra 9r ra cinike ser ke
purodo, cinike peyser rem€ vake:
Heq 'Ye koke Yrle to aeno, me b m, r,
gt wazeD?
Tu qtydl kot6 n to sü?
To t'onc xo wüdo,geöxo atmno, pEe
xo küdo mrat, mt xo rö s*€'re bi*'e,
xo räto mn&ta!
Vore estÖne mie. Crtrr
einevi.
Mordem€k gran, gran oncia gi rest
genß. Hata gi rest gem€ ke rind qefelia. Ten€ ke geme de fetelia darade
mojen6 die, gi brne dare d€ vrnet.
Xo xo re vake:
Na dafi darcde hewb, nte brnon
'€.n! fi$t hawa dav€ koka dare ro,
Torjen
torjene diene figt hawa ke dare ro do,
lnga xo qiqt bie toien davö finga xo
ro. Lrnge ra goni qarQ bie, hnga xo
srngrr kerd€. Zrrqie grneve puto, z.rqa, hard-asm€n navö zumin ra. Vore
sero meredia ra. lgliga xo qör kerdö,
tnga xo pigte.
X6le waxt ke vÖrd ra, teselia xo kolio
ra brrne. Ustr ra xo serke $ero Q€, Öke
recefino! Pe qore xo guret grran, gF
ran kotr ra rae. Game ke estene tene
orogiene ra, garnena estene. Lel ke kot
ame rest dÖwe. Cinike vere qeverdi
bie, gutur ke morden€k di, vake:
Wulll, to 16 ep1ti, to torie'r deve hnge
xo fo?
Nt to n Yeke ne gic, na luev d€ kolio merol Tu gpe ro mt nrna, ,tt xo
Itngrr R€'aI atnt!
PCnia mesela serke pelge 39
,\
ve
g
Roze lazökod€ necar beno, terkneno sono '..- dest6 mt de btze mr b*ä kurgi tüo
jüdöwedÖlÖweA$a'ede$uaneinekeno.:'rcni'';6'|,6d€etanoktmo!Doato'en
:,
Mavön ra xöfe waxt ke v6reno ra, rozö ' ki dternanto e mnon.
pie xo keno. Pe deste pie
lazek niseno ro xo xo d€ frku keno vano. . Lazek vat€na
ku
rd
.o
r
xo c6no beno kurqie uzbagi sero dano
E h'/Jebe g, vext lö',/e n, Atey de xE- ',:: ronigtene. Aga veng keno ra xo vano:
mfd<*ina b*gf:i, ala *i lawe ne AAa'a Hw wex--- hey ...
xo, xoru ke Afu'€ rm dr*/;ur dano mt, xo r;;; Uzbägi vey n€keno' AÖa re€na vano:
re eon welatode bin taqtza ke cao gule ':':'- H€Fy wex... hey wtx, hq wex xtn'6le
ldare xo ki konu.
dtnte xcine... Ek6 onca uzbagi veng
xo vstc,rö rt
'ry/Ia
x-o'.rea hireine de onca Aga
Lazek rerkneno sono tewe Aöay vrte *
lilil?,i]
ra
xo vanoi Hery waax"' hq
: velg fino
kenu eewt vono:
ra xo vano: Kokum gAöt, .Er:trluxetewextuket.,]tß,( däxE'- Yt-!:fl-l"ls-fll"
n*e htnde xüi ra ex uwex kena?
mekarine konu n nonu eon ü **A
d@ru ke atene mt xo te aon wetetu t',:" Aöa veng ra nas keno ke; nrilca. no 9us& tqtfr ke i&re xo t@ml
tne me o. gio wado blo uzbagi ann.
qd
xo re ro \"::_y :!!t ': mtmwtne kdE'
xo re vano' haÄ,rao agay ra destur gureienö ra te- Y
E!:t;-.!o
ee'nsta nd xrevtno"'
pia lazek törknÖno sono jü suke de veiino. uza dewaxte ra tepiä uenu
Sono mektevo de wanÖno beno uzbasi. Zliiia'äi ;n"A amo
oe m, ip aa
Waxte tain€ xo vejaine ke €no,-varo-:
qesä
.
ita
sero Uzbagi
nötano...
__
c&
ßn&a tm s'r'ß rt 8u ße' e ctürÜa ße @ ":
*o or* arö ceno kuno ra ra€ uza
.
äteä
ctraemu,rr',bu/:ual'€ e&sa
iv
a
AÖa izne danu cerono ra cr vano:
Äqonä iff,f#'r";:T;#XJ #!::##;
rs
. ä.äi#ü"rrono..
1'l '05''1995 Alamania
Mrneta suanei(uzbaqi) qebul bena, we- :::
Iij!ii:",tHl'rlii":#!"'Jf
t""il ' ilore
ser6 mese,a perse 38
w
w
.a
no a dÖwe. Waxto ke Euane res€no a .' Vmte gie kote brne qengÖ merde xo, ard
döwe, sono Ce A$ay de kose jüde niseno :,, berd zefre. Qe pÜie ra mordem6ki
ro vei nÖkeno, nagia xo ra k09i n€danu. :li' n€kote. Mordem€k kurgi sero nigt ro,
Tavi mavÖn ra x€le waxt v€rdo ra. A$a , cinike crre ltnge kerdÖ pak' pi$te.
bio kokum, grrno ra bio sefil hama oncia :,:: Ctre crl kerd ra, kerdvö clle. Ciranu
ki varete A$ay hurendi de beno. Kar u ,'" h€sna, amey bi topi. TenÖ ke qesey
gure de laz€ Agay niadanu. RozÖ uzbagi ,'.; kerdi, juedÖ kokumi vake:
öncia esker finö ra xo ver sono C€ Aüay :: fta ttä kollo gö tm rt H,'r4. clranö nn
w
nisenoro.Neqeseykenonekiurzenora::::n888teilexoH'rtkdo'h'ukeblnnd
sono. Dt roji ke vei€no plra ke h€na u2x.; , K,okumi xo .carno ro waire cei vake:
btke ke' lo
ro. Maneno roza hireine laze AÖay tono , - tlia|a t?,le kare xo wafrle
de
.nÖ't6tEl
l€we pie xo
?!"'?"
M-ordefißki sare xo sana ra vake:
öve
ntt,
uüeg
mcrzal
nta
hat
u
Bau
^" Ht go3 ro ctnte xo nlna, mt Yrt,''d cinlt
8!(üone xo fe lriu e9ifu t"Ä-itÄ
sdc'
tme aare
ke amö eG ne, ne qe.cy
'm E na 'nt
'9
ra
kerd
x?
9'!?
wzara rt &no! Pi vano: E o btko ,
','nut?r',tngr
hönt konu"'
m
k'
rr,vt
t&,tt'
clnlke
Stnrl büä
c{lve1a oA ae ÄÄ' ü
vano:
F
ft
,
Äii
xio ne'kl
iü
F
n*1+,y
.a
w
w
grma ce ra n6kero.
w
$rkrr ke dost $a bi, drsmen kor
bi, tr nekewta deste zaltma,
nCbia feqrr, nCbia hesir. To ax
növa, to wax n6va, grkrr ram u
kerem€ deirä. Naza vyaa to na
bazar gona g€ xali, dr hettei manena. Mr cr ra va deboe oeinir
xo de bere, ma aö nöberd. 8rmema t€de bi, ma va belki Aynur'e Cna ita, zamane lewä ma
$ar wazeno ke goro Awropa, Tl
xo rC gia xelesia ra. Tae terse
ma ina ra eslo, qe meterse,
rd
.o
r
nur'e qe meraq meke. Tt zana
namus u hesi€lä Alican seneno.
$ar be sere Aynu/e sond weno.
Aynur'e mariteta, xäntma u wezta. Kaite lace xo kena: ule g€
piö xo sera xo krgena. Q€ pi6 xo
terk ntkena ke zamane bero ita.
Eke biam€ne ita axri tae btna
ma biöne ya. Qe kesi re meraq
meke mr qrdae to, ne pi rö, ne
mae 16. ne €i rö, ne aC re.
Ule, ez ki ta€ nöweg kewta. Ule,
mr xCli newe$ie onte. lta gin€
do)dori amCne taine vatene qelbo, taine vatÖne nÖzo gtko. Ma
bali$na kerdene goke xo ser,
zencte xo nöne ser hetan godtr
hewne mr niamÖne. isan se can
keg te bo, ez henen bia.
Ez gia Mug, ule waa mr Hediya
xele mr verde zamet onut. indi
ez berda arda filme mr onut. ez
da ayna. Doxlori vake qe cae to
de hile u xurde gino. Her caC to
saglemo (weso-Ds./. Qelbe to
üzüntü ra (hesrete u kder-Ds)
bio hugk amo p€ser. NC awe ne
ki goni tede menda. Des, des u
gen derzini tenä ki ilaci dai mr.
Ez dolumöna ke gia lewe doxtori
vake tr tam bia flnde, hama meraq meke. Mr ki vake ma ez m+
raq mekeri kam meraq btkero.
E Sari vewe xo lewö derC, torni
lewä d€re, laci lewC dere.
Ma sekeri ancia Cox grkrr rama
rs
XÖri'e mr ki na agme de gono
esker, va kagrta dei ama. Indi
ma bime iü ki XCri bi. O ki hawa
gono esker. Ma se kemC, gahC
gehida va gima og ra nökero. Ma
xo rC koti bene va btbe.
Kaörta to u pere to ma re amC.
Tr saike ama lew6 ma, mt tt kerda vrradia xo, qevstngC xo, tl
paqi kerda. Mr qidae canä to
guretÖne. Berxa mr, Memtk'e
mr, pio-brraä mr; Xtzrr u Khal u
keleka gemiano, Oazi cihano
Des u Dr imamano, gerge{ Er u
Ewlia. Embia. mr destö to kerdo
destC dina, va hegare grma bo,
Q€ piö xo terk nCkena. Seba Ay-
deslC to deste Eli Memed'i dero.
Mr ita hewne xo dio. $ehid€ Ewdileli mr ra vake:
# Hqntk ra m6'.li'oe. M dt
enkeri kcrde
eera He
','lnäI aexlemrg
mtk' e to. Nemß'
( sev rk n6melr9.) kent mö.
n
igallah ö lewe to dere. ina xo ra
m€de mrradig kerdöne.
ku
9rno.
d6 manena. A ki hawa niame.
iv
a
Bao durum€ to seno, hal€ to seno. Jti teibe Aydtn ma re arda
tawa6r€ nÖbena. Na te.ibe Die to
ardC, ma nÖzo sen6na. nezo
veng cöna-n6cena. Ma indi
veng€ xo kenme ct. Lao, tr lerv€
mr de nia ke, ez to de qesei btkerine. Mr tr vtradia xo kerd€ne.
boa lo brgantCne mezg u beina
xo. Mr orda u belaa to
buguretene. l\rr tr kerda btne
peranC Xrzrr'e Khati, Eti gahe
Merda, Qitte$ehide Evdrleli. Mr
deste to do dest€ isa Ruhullahi.
isa Heq'i nefs u sttete xo ra v|rago. Naera grk u $fe ma ct ra
Mt!
g
Memtk'e
De'i re.
Her gie ke kewt esker dest, berde Sane i$kence hini kue ke xrng
kerd6, bie z€ lemone, bie feqir u
hesiri, reng u ruguk tede gino.
Guleemal'a waa to ame ita. A
$ie ware. Heq ge Memö Sene ra
razi bo. Emser geneke rugnö ita,
xele ardrm da ma. Ez nC$kina
nezo ma mali brogime, merogime ma ki nÖzanime se bikerime.
(Eke qao Guteemat'e kene k]ce
dae qesei keno. Stbme xo m, 16
esl? O ki Tnki q6ei keno.-MK)
Per6^o ke to ma rC rugna ma gure,ti. E peröi qrda u qalxane ser6
to be. Va goro rama De'i de qebul bo.
To ma ra puci, laprki u tehka ttttgeni wagt bi. Ma zaf ceraym€,
hama ma tawa nedi. Maa Lulli
ame ita. A ki zaf cere, aö ki tawa
nedi. Va pie to goro Goggar, uja
qeyt kere, belki uia to re veneno.
Ma ke brvenime to re rugnenime, Cke ma n6di ma. ma se brkeme. Verd€ c€nia leprki, pugiki,
telrki vrra$Cne. Bao bao nrka qe
kes növrrazeno. Cenie nlkai rehe'tie dere.
Ez roce gia waranC Qe MemÖ
Sene. Ez cor d€ ama mrleti linga
Dundrle musne mr. Ez gia serC
hnga Dundule, mr {rrqan u amaF
ne kerde. Xo werd u xo qed€na.
Mem xelesno ra.
Berxa mr, mr qrdaö to guretöne,
mego deniza, seba cenike, seba
laik mereq meke. Kuli zaf nndie,
ma sebeno, Heq can we$e brdo.
Roce Stma resene p6- Tr xo rö
qayte xo brke, hegarC )@ vrnde.
Sevgie gari qezenc brkel gari ver
ra tik me\so! Tr Ine ra vrsia, cr ra
qesei meke!
Vatena gari qan mebe. Berxa
mr, ita ke to xeb€ra ma
brkerdene, na jüe to nediene.
Ewro ki tawa nebeno, xo rö jiali
vrnde! Tr Sia Awropa, qe tawa
nÖbeno. Qe mezere kesi, ne ina
ra oesei brke. ne ki betzö re cr.
brbrme.
DurumC ma nndo; indi ze veri
n6erzene Ce ma ser.
(qale eskeß Ttua keno-MK.)
lndi lo hande pers nökenö.
E zanö durum sen6no.
(ita clö maa mr qese pie
bme/t€-tr'l()
mt
-Wodo ke eskeri e$ene ge ma
ser ina tr perskerdene, maa to
z6 brlbr16 dina verde qesei
kerdCne. (PE m kuno qffii)
-Hini vvendene ke, vatene: Oc
mltl,ntm kelblm pet pet ediyof.
- Qa t vana go cr re Cai serne.
Mr ki dina ra va:
Ez nrka flnda. oie to nndo.
$tma
pie
m
kuno one qesei-MK)
gerbet werd, qelrndC xo
Se$ brleziki, jü ki metrC zincrle.
VanÖ 00na Ewni lacC Use
Heyd'e Q€ke rC wazene.
(Ape mt Barko hefi beüono, hem
w
ki qef,ei keffi-MK)
w
-Memed, mr qidae to guretÖneHeq eslo ke ma defena iüvini ve
nenime. KCte to s€no, tr qr hal
dära, durumä to seno mr qrdae
to bugurelene? Tr Qr hal dCra,
Xejube a roce ke qrmö ma gtne-
w
Elerxa mr zä beläke varo
Cigera mr z0 beleke varo
Elerxa mt welale xeribie d0
Her Cie ke enä serd merdemi
pero yazi u qedere isanä o.
roz,
hq
m
Korta va btv@ gab de
qelker va brw$o Cale d€i
Xezü be
ddi berxe mr lE dera
grxa b€rxa mr 6 welati d6 gewle
. dana
Berxa
Berxa
n
e
Berxa m Clqa ml ra.dr.f kar/ta
Cigera mr glqa ml ra dür kewta
Xezül be C wdali brxa mr te dera
Crxa berxä nr C üelali dC Sewele
roz äne tte
dana
Cigera mr mrlet ame ez hewn dera
Mea m, ni
khne coreni ki e.*e
krüski
n
vana, mt kl
game zone ma hrmancki,-flK.
ser- Klamu
*ßr@rm*, qtyteqF,bo
mt pat pat dano ptro. Ez
näf,tktna go ewa b/d'rt.
-Meymane rC isan lazrmo xrzmeta dina btkero.
-ina ma genrk lersnaime?
(Ape ffit kurc q6ei-MK.)
-Memed Ez ap€ tü a, ma Ercan
zewecne, Tata ra torna Kamrl'e
Zem'i. Ma hona qelrnd nedo, ma
veyve ser€na kenime. (Na raeki
.a
-Ma
Iw
Mr
d€{va ma se aseno
rs
lacÖ Ewni rC wagta... (Naca cß
iv
Utf grxa qefelie.
(venge HbC brta-MK.)
Dewe de gie gino. 80na Kotan'i
Memrk'e
KoC
rg
xurto. seyd Nesemi ne9e caa
Ser karö pala cbera mrna
Ser kar€ pala Xö/e mrno
.o
utt rc mordema xo kcrd
nem'i sq. Ma Seyd Nesemi
mrg(peskar, qafls-Ds/ mebe.
Xo teyna dugmug be.O@ de serkeDS.) Xo brxelesne ra- lndi gl
qesei brkeri. Va HezrCte Xrzrr
sio etarC sere to bo.
Omodia xo $ahä Vilaet ra
mebrmö! Comerdia DEi zala. Xo
rC nnd vrnde, alaqa xo her Ci ra
ur
d
Tt nflheqe, hlem'l qe gie
n&qd, xo re -aotcl- bl gtma
n, kulo qesP-i)
Xöri'e Mr
-Merhaba baol
pie Xe/e mr grrsa
Durume ma nndo seba ma qe Melge
gureto sere hne merge
Pala
mereq meke. Qe gie ra uüra$(pE
ak
Ule helte kewt ver. lace Eerti bi
vindi. Elert amC mezela Pir ser.
O Pir ra vano ke:
To s ke intlqenp k tr't gwet
htni ki intlqan e iae m btce
Mrleto ke dorme d0, cr ra vano:
no Jüvin ra.
Wairö Rama zafe lo x€r u s6lamet biaro ma iuvini brvenime.
NCSkina ke qesei brkeri. Ez zan
ke, ez br xo to nevenena, belki h
u domana iuvini brvCne...
maa mrldK.)
-A bine ki ma anime Xeri'rC,
gCna
ape daa bine.
Qaite kemere na Varto'i ke
Qaite hssiran6 Crmane ml ke
Dae mr na welat ca neverdenÖ
Qedere maa mr nia nebienÖ,
Bao Memrk, her gie ke dostiC
qaite to ken6, va Xrzrr dina dC Qaite qedere s€re mr ke
bo. Her qie ke drgmenie qaile to fldki qedere ber,aa mrno
kene, eli gahe Merdan va xainie No gr w€latede zalrmo
qaide dina brkero. Brne linga ra Kam ke ez dia €z da berbis
Kam ke verd ra ei da beöii.
to ler, kena hetan sere to.
Not: Maa mr hem Krrdaski hem ki
Trrki krlan|o vana. Mr ki garnai ro
KrrmanckFzone Ma .-MK.
Maa m, ni khma ki trki vaoa, mt
ki game zone ma krman&i, MK.
.
ur
d
ak
iv
rs
.a
w
w
w
.o
rg
GüIseren
ßb
g
Vengi Säwe
waxu ke tatta€ ganiüarc zerrö mde
erF-
rcß.
'its-zarPn
Ne veng ne tewe tin
saal<e päro mEt nf,'rdo ita de
Eve reqais gilie vorcftt teter
n verene ra heni
Pie m Ano n m viri xaf a
n
C,nE m xo
Tepie qtna xo
g€*erdi ha
vat+rc
Eke tele,clierc
ftn ff,,wae fam nekerdöne
@e Heq qfia xo gärherd€ne
ak
ulwüetilbwßne
Huhaix u Haqi
Teynaörc u Silie
pb m
Tawee gonidano zenö
Mni böveng
Tawa€ sono zerr€ tn
hedEvew
&
m&
Pö&st€Artxoconu
QnF'rlexotlodrperc
canailL Qercki xorti, do rc,ni
kokuni örc ra C,rrcne rfi ver
zriebo
.a
r
Cini,
hesnonu
We/,.te nano gpnidäM zefie m de
O Muzw o öve goni sono zerrö m
&
n
w
w
Qrnat* xo ke konu
&rme ftra bur o
btn u veg
Ihta brc cigefttne xo onconu a bae
)b n vöron destnde
tuili-tanxe Qi äne-so ne...
öve ters n ke en xo
desu vinonu&rme xo de
Eni ke zor 6no
desüne xo kwuderg ke
aw# p€ biieri
fuse'rikonu
Ez ke destune xo qqetl konfurg
tenena dili sono
ra
Saake Ez ita nine, pAe
Eervona, j€ donaneke furt/onu
w
s&
fi,
#E
vete ma&
raa de *rge
qahe pö xo nikene, #yta
si
v
Juki
Qrmne xo c,non pöro ?€pia
$ve ters ra
Ap Seyd Rua vejino boverö m de
tene düri wndem lßni
Deste xo keno n furg
Be valo Neterse !
Besekonu häsnonu, gifre lnna wrena
hama ez öndi nitersonu
Mkes nine
tema nhr-
ur
gegetg
Tari o
d.
or
Geganä öve ajie
Devrim
destv4 d€stsofiß tt',ni.
:-:.
i:
To
d.
or
g
!1..;
Ma
PeW pepo
Qeitan beno ke
Seyd Rea welate xo ra
Bna thsen ki Oca!'e xo
harde xo ra bv6io
gl
si
v
n
.a
r
Hando ke
v€ sosn
koka xo seroö
haüo ke waise to
vesanie u tesenia mare
zC demano
tando ke lp-,lmä ma dero
kam bes6 kerp To ma
dürt kero btra HESEN!
w
n
w
w
Mka name To
welat Dersim'de
feke bilbil dero
Mjdania sodri ma re ano
N*a name To
wetate ha$ie u ngtie de
ctß xo guretI
Töman
Ma To ra düri nime
ak
ur
Hard u agnen ra veng nivejino
iki zwun n heredie
Bara ma rö hie kor
l,le sil:re vorcna
lle ki gerum beno sur
Tüi ki ma rc gmegairß kena
Rottia xo ma sera kerda kemi
bm
HESEN!
Sma ki waire na welati nie...
Diii w, düri w
gma ki Dercim'de ronbttsRakuye g ävesaörn rakuye
ENi sma ra ki medet näwazen
llete
n
üsr.rcn datw ma ro
}lelte ra ki diarte rna
mera heredb
vevesaene
Xo viri nr'kere
Na guna vtle sma döra
Ya destw bdere Dersim'i
Ya ki urze ra p4r!
:
Bülhiil
.a
rs
iv
ak
ur
d.
or
g
' ,.
kal güle ailk glur
Serrde ke güzelli$i var
gIuefrUivar
Sende
Sende gü4 krztlhfi var
W
Ben sana aggm be hey Dersim
Zatimter zalimdir kryarlar, yakarlar
Alev olursun, Sen duman olursun
Kiz olunw;
w
Sen kömiir olursw
Hatta ve lratta kül otursun
Yok edilmedin, yok olmqnrsun
Sen ne acayipm$sin be hey Denim
w
w
Zalimler Seni topa tuter
Top mermile riyle döviitü,rs ün
Eombalar yafidnhr terbiye edilidn (!)
Sen ne asiymi$sin be hey Dersim
Bombalara Sen terbgrcsiz desin
Wlere, Fmtomlara kerg dersin
Ta$ rtaß,n, sopa sallaran
irsanl*. (l) Seni yakar, Seni bombalar
Sen yagaan insanhk Dersin
Sen ne acayipm$sin be trcy hrsim
KurSw ile, bomba iE, ip iE
Sen ahStfsn bunlan be hey Dersim
Dayan kahnmatlar illkesi, Dayan
fuk
1905
&&khokr
w
w
w
ur
.a
rs
iv
ak
or
g
d.
Desmafa Sure
P6ttach
1904 /
Dermn{a Sure'ra
Alv azä S emti -W e ndo ! e De lali
3fi49 Padeüm
DeuEdtbü ( Adr6a
Gore na mektuvone alvaz AsfiF-n'ra,
rrewie)
Technßche Hochschule Darnßtad -
:.ti
,i:..
;::
Haqan€ ,lordemi amu vrastene.
Komisyon name fieg,chenrechF,re
ferafn definuste keno vtla. Wazeno
ke na demnuste de heqa Dercim'i de
zulwrre Dewleta Trki. zulume torne
Mewren'i bnusno. Gore na karkerdena delalE n ma ki wazenre ke öve
can senikina stma wendo$one delalio,
alvazone semto paiti na fustone xo
dinn. Eke este stmade materiali, zovine vatene stma adresa Desmala
Sure're btrusne. Wesu war btmane.
werie-semtie srrn ra kemi nCbo.
or
g
:::.
@m;ßyono ke ma (wedolu) Gulane de Mekteva Berza Teknike de
(Technbche H ocsc hu le Da rmst ad )
vrast,serva haqanö mordemi, ctra amore düne rusneme stma.
Waöne. braäne öke waxte stma
funo, ma re Dercim'i sero xeveri
brusne, dewleta Ttrka fasiste Qt
zulum kena, hale m,leti €tturo!
wes u war bmane!
14.06.95 Asmen
d.
:.!:
Alanan'de Komisyone Serva
ur
',rl
Ma ve Xer di alvazene,
ASIA der Fachhochschule Darmst2d
Desmafa Sure
Po#tach 1904
:r:
l.;
a.
zl.l l';:"
-:: r:l
i!
t.:;
j
i- .:
1:l; :::
i :r.i :":
i:-.
33049 Pade,bm-Alm.
Sattrlanma beglemadan önce müca-
Ma ve xör!
3 ine lnternetikuno
stma dest,
onah Stimre'y
uyo ke mr vato, hete Komryo''e
Serva Haqanö Hordemi ra
Eve ney ra amore
rcM)
(Henchent€E,htsvejino.
Na rae Dersimi ser ek nu$ino tede
(qaiyt ke pelge 12). Omtd kon ke
waxte vere ma de harekete nabte
ma ser daha hira bo. Eke nejdi de
serva Dersimi sewe ya ki eie de
ncndere ney hb, nnd beno. Bne
politika ke DewEta T,rka Fa$iste
u milliyetqie Kurri hona ken6,
lnna zaf mordeme ma esto. Gereke
qmane dine u yi alvazö binu hCro
nkerdene. Qtke aseno ke, rneydana
politikay de zantis u famkerdise
mordeme ma pelexb u do santto ve
geletie (Geletia ke ma vine,re ya
ki ma re fieleto). Hunde beso, von
kare stma ver de xeyh xär bc,
w
w
::ti
/
w
,:;
Saym CengrZ,
.a
rs
iv
ak
':-'..
RAWR!
Wes u war btmane.
20.O7.95 Asmen
ASIA der
F
achhochschule Damßtad
.
delende baganlar dilerim. Beni tanryacag,ntzt zanetmiyorum. Cl)nkü
iki veye üC defa ktsa kßa görü9remiz oldu$undan hattrlamantz zor.
Ben gimdi cezaevinde tutukluyum.
Baz geyleri uzun uz.tn yazma olana$m yok, fakat size ait birkag kitap ilgimi Qektigi igin yazma ihtiyaa has oldu. Amaam dahe genig
bilgi sahibi olmak. Her ne kadar
Stalin konusunda görü9 ayrtl,gtmv
varsa da bunda Alevilik ile ilgili
konulan daha dein incelemek ve bu
konuda daha derin bilgi sahibi olmak
istiyorum. $ayet bana bu konuda
yardtmu olutsanz memnun olu-
rum. Kitaplan gönderißeniz maddi
delerini tabiki ödemek istiyoruz.
Göndercceginiz bu kitaplann bedelini C. Kahramen'n kardegi tarafndan karg anaca$m burada bildhrnek isterim. Q. Kahramanla aynt
oday paylagtyoruz. O'nun da selamlan var. Tegekktirler. 1 7.8.1995
London
G.Ar<rhnQ
Saytn Desmala Sure
rll l;
-}
ä
ilgililcrinc
pR
W
yerc dugnan olmaytn,z. BEim
as dwnanlan-
lr€,rsim' 'i konu etm,gsiniz. Ayrrca Aradolu'cta Alevia'e QePJiribn za-
m,z _Fevzi .Qaknnk, Abdullah Alpdoöan, Celal Bayar
ve lsmet lnönü' c!ür. Bu saydütm kigiler Alatü*'ün
lim@ olaylar |€,itr,el
de Mn düfmanland,r.
obnk ElenirsinE.
Berw Abvi denP-k ya da denince, örr@ nufttsunun
"Ä99 nun Atevi oldL,üu Tunceli veya diüer adryla
Dersim akla gel . Alevibr üzeinde gevi len entikalar henüz rcni @ildit.
€öyteki : Sebuklular tte MevbM, Hacbektag-i Veli
Di@eksiniz ki buda nercden qktr?
I'ledeni aektrr. Ru,tului savagtnda
or
g
eßanyorlar?
$öyle Wtikten b bakahm: Thrkite'de MHP ad, alttnda kim@r TA*Aü geAiniw, kimbr RP li geeinipt ve
tinin
snunu getitttilet!
b
w
w
1993 te Sivas taciasnn iQinde
Qok
Laz, Qeüez bulunuw, bunlann dogum yertei Tnbzon w benzei yedediL Hatta saydtklan santklann
ieinde olw soyaü da vadff.
Ulkemizi kimlet yönetiyor? Atatük'ün ölümünden
sonru Qok paftili döneme ge?iliyot. Bunla n Rahmnld.nlan kimledh? O güNen bugüne hE bir Tük kökenli Abvl .veya Sunni devlet kurumlanmn b4f,,M geOemi)/oL Ulkeyi resn en gerkez, Gürcü, Ern eni ve
Laz WnetipL Ve bE kalktp gatlet uykLßuna Wtnlan
zavalh Sunni Türklefin güMhna giriyotuz. O at ser
semlertirilmFler. Onlat hii bh geyin ta*,Na degi er,
onhr ancak olan@n seyr etmekle yetiniyc,rts-f. Ve biz
de *Qim zana geldi mi EnEni kökenli Kel SAbynn'a oy vedpruz. Tarßuhun Rum oldugu taflBrEn
bilinnEktedir.
mek isteMi? Sebebi
1938 de neden Wßim ,ok
ve düzenlipnE kimleftli? Bunlat halk, rcden i e de
EWlt€ tegvik ettiEt? Seyit Rrza'y, kimlet Mam ettirdi? Seyit REa Atatüü'ün huzutwa tden Qßnak Etedi?
Benim sizden istirhamm Atatürk'hn geqfiWini iwe inceEnden ve onun yapt*lan arasLrmadan oM
w
le
Ein onhn öd/tmek ve bhibinne dtirynan etnek gerekiprdu. Tü*ire'nin zenginleti de, poli ikacthfl cla
bunlaqlr. Ahtlrk'ün ölümünden sonra Qok paftili dönenr€ gegildi amtw saö-sol Resimleri gene bugünkü
gibi drlann egerenliti alt,ndawr.
,q.l {t $öyteki: Büttln bankala n bailarna ye devletin bagtM Qqitli dalaverelerle egamenlüi alt,na ald ar ve
demm eduorlaL Ane ka bunba sahip gßtyor
4{ -S kü, onlar cta Tükler'in bew de li olanlandL Qüns , f.., Egemenlik e erine geitimi bol krcdileri bu san€,n,
mavi gözlülere saöltp aL Onlar da böyle bt saltanat
elbrine gew,Sken faydabnrnaz olular mt!
$imdi gEblim Tütkiye'nin zetryinlerine ve flEnsW olduklan mi i)tetle ne: Sakp SahncrErmani, Süleyman Dem efEmeni, Cem fuynerQerkez, Uzanhr
ail6i-Gürcü, Kenan Ewen-lvbkedonyalt, Dogan Att':!r':ls rcf-Aüci), Tansu -Rum(Laz), M.KaHyalQ,n-Laz, trtesut Ythnaz-Laz, Deniz Baykal-Qe*ez, Son Kültür baismail @m kesinlikte Türk dqidir. Özallat-Küft,
!+
.a
rs
iv
ak
Ben bunlan bizzat gözlerimle gahit odum. Mesela
Alevi irl€.nc,mn en büyük dtrgnanlan bu saydqm un-
iulardr.
2 Temmuz
d.
HE akhn,za gekti mi a@M bunlar neden oluw? Ne&n MSm gizlbe eekeß bu aleaklar yapt,khnnn laturasm gatlet uykusuna yattd,klan sunni Tü*ler'e
€imdi batuyorum iiinizde siwi polilikac ardan bh Wgu Qe*ez, Rum, Gürctt w ErfiP..ni 8u fizümü fabana at nayrn. BLgün PKK'nin bagm gekenlerin eodu
Erneni, Laz, Qeftez Ayn@ eolda salE. l?imae giren
ajanlan bgslenene rE de6er vemekten ka?nmryoruz. Demiüe söyledigim gibi BP'nin ve MHP'nin baFtm Qe*ez, Laz, Gürcü, Emeni Oekiw.
d
baganh
rcn bu vicdansElat Atatll*'A gözden di)günek i?in
bit büyüR oyun haz, amak Etedibi Werli a*adarlat 1938 de bize darfu vunnlar igte bu saydötm kigiler idi. Atatüd< higbt zaman Alevi du|nant olnaü.
Hatta tuki Öz diye bt ka'deiimEin kitabtr.da, Adtürk
Elazq oftfu evin& senede bir kez @m dAzenEdikleni- Wtklan fazaL
Blze ve Atatürk'e dtbman oan bu kigiler asla Tük
degildirleL Bunlar TütuEd peryan etnek t?in hala günümfue kadar Qrptn,p duruW aL TürkEd sevmedik-
zamamMa baglayank günümüze kadar devam edilen 2alinw yabnlat w katlhmlar aftarak sinüWL
kimler ohylann W' eekvoL Tnbzon'dan ve Bize'den ne yank ar Qk,Wr?
Bunlar eski Rum imparato ugunun ct^lü deöiller mi?
Bunlar deEil miydi Yavuz Sultan Selim'in a Esinin
Rum olL9undan dolafl Yavuz'u bir gAzel doldurup
Sah lsrmil Hatayi'nin üzedtE saldfitank Satevi devle-
Abtü*
oldu. Bütün Anadolu haltu O'nu serd,i. Bu durumu gö-
ur
Derginiz&n anlag,hw ki en
ka
Kqlaf,n
hepisi de npvq gtozlü Ft nlerdiL
b
kamtt da, kurtul$ savagtnda
Bu meselenin diget
yaüailan
ve
Nafi*'e katp, ayaklanEthem
Qe*ez
ma yapnadtlar m? lgte bu durumla gözden geeirin
ve öyb Atatü.k'e karit düiünceterinEi söyleytn.
Bugün Tü,|dye bu hale düFmihse Ameika ve yandatlan olan ve iQ d(rynanlanmtz Qetuez, Rum(Laz),
.:i;i .:l;i tun€ni ve Aücl)bfdil
Bakrn Atatürk'th ölümün(bn sonra Fevzi Qakffnk, lsmet lnönü ve Celal Bayat lakmt Tükiye'de KomuiS !S nist dibünceye önem vercnleri bulüilmek w onhn
\it
imha etnek ioin ne yaptyorlar bilyor mßunuz?
komunbt pafti kuruyorlat ve o tuzaöa dü+ Önce
genle henr€,n aMnda iml'€ ediyo ar Size birde 9u
,E zamanlarda Abviledn a6hinde HBB televEwnunda
@ml 9ener otunt\ö M.Ali Eudan denen egg€,k oglu
esgekle Alevilerc olnayan namussuzluklan anlatry
duruyothfttl Bu iki köpek de Dogu Kaadenizlidi er.
;$ Yani bizim toz Rondurmadtqtmz o güzel LazladtL
si;
b
5
*
+ @*ezler ve Lazlar Atatürk ctbmantdtrlaL Bunlar
Natark'ü sevmedikErl Ein Abvile de sevmezleL
Tihkleri, Alevi-Sunni aynmt yantnak suretiyle birbiOevam st. 49 dd
y'netimini uzun sure gasp een Fevzi @Rnt€.k -Anp,
isnE' inönü'nün mitliyeti Elirsiz o,makb birtikte gelini
Sevina iffinü'nün kEhk soyad, TÜd(F @iltlh. Meclb
bagha Hüsangttin Ciüoruk Makedonya as hrtr.
igte yönetenbrden en sonuvaßuTansu qbr Rum d-
yan,Na N< gaddadtk Wt,Et W Aliget tuy onu iz(i+n bnpk iüzere
Deßim'e gedi. AWca ttim Oeßim AFi6Wi kedisini nknün ixedi.
Nihayet Etzincan' n M,gtiik köyün& Laz Topal Os'
menl kutaßnay, tu ard,.
Sayn afta(ft?lar, UJN? hJ anbtt,ktanm,n bwk M'
lümünü Faik Buhtt'un De'ri''' Rapodan adh kitabh
n,n iki,Ei
nnkln rE,s,t bF insan oduäuw da onu neth eden bir
ht? Bu sorulan veilecek celtadann bir k,smnt Dasim Raporlan adh bit kitaptan aldtm. O\uyun, sizler
de gag,racakntz- Yalntz bu kitabt yazan kisi anlaüöm ka(bnfla PKKlidit. QÜnkü het nedP-te bizi itb
de Kütt gdF,te.''|,ew galrg,W. vazartn adt Fak E rtü'
bu kitap kinci bashdtL Ve öyle anla€ ,Wt ki yazd,k'
köo€g,in kitütrda ohudum, okumam$san,z mutlaka
okuyun derim. Kitap, A. Rahmi Ealctülu tantndan
W(tk rlütÄ&,ik Fevü F*mak olarak EinlediriL
wir.
isti},orwrr,., diye inim inim tnletmgtit. lgte bu cünle
Faik Bukttun sözü edi,en
kibbrüa geqipt.
sül'tz dipturdL
Ztya f,ak 'in Horasanh EM Müslim'i Wzaften baF
eytabnMan bitit & Hz. Mulammd'in kökDnün Ho'
rasan'dan A/abßtan'a giden bir Ttttk olduounu ve
AraD fadnlarla evlenerek sülatenin bÖybce cbtnm
et@ini w,yor. Bu ilgitv bilgiEti hia un fimad,m. BE'
lerde, onlann FWi ac ara Wni Kehela otawna en
gok sahh Ctuan Ho'asan Ttukbri dcluöumuza güe
iv
Bu oyunu hazrta@nlar Fevzi Qakmak, isfllF-,t inönü
ve CeEl Bayaflardrr. Halkt ispna tqvik etnek iPin
Topat Laz Osnan dip bi hawutu askerün gaönWdar, La2 g€fddefinc git haplsharclefttg', ,ß ka'
Fak Buhttun aclr gwn kiffirntn 3l. sayt$tüa hakRtmada bu saydüI generut@rin raportaflndaki 7.
madßine güe, Dersim haknrn ashnda quz boy'
lantfran geknb Türkrcrßt'dir eniliyor. funin küdi
görü|üne görc, Honsan',dan geldiöimizi bütt//l b0Wkletimiz bitip aL Ve bize hangi mi etten odtgu'
muzu söytemiprtard,. Sadee bider eylaat, n*
ak
u
i
Rari,xnda Seyit Rt'
za'nn, &nt Anktlä'de asm. WI At'ldrfo gön re*
la
or
g
Simdi geleyim tizin Dersim'imize: Bu da,be Rinler E'
rattndan wruMu? Niqin böy@ bir geye ihtiw duwu-
Seyit Rrza'ya yap,tan zulüm
Gnan'
littikte oftadan kau,ncak6rd, derken o zamantn as'
kel 0qgas/ imrhdna ye1ii*i. Tqal Asn'€, kurwnak
W arüuhrcduk y$ttbr. OC'/|Jsr?€' $ süreften, om'
da buluMnlann igin& Tütk@yi ü iyi kont$an Ow'
ckh Xr Oüul,an' ndan Eylb Bey ?u sözteri sörtdi:
Hewmn ktua',, tt,5a'//n.ta l-3z güriflo0/. ,tE gÜ
ven otmaz. Buna Hgnan askefi paia, Topal Os'
neliklen bagka bir ?ey deöildir.
bMk d.En€nd,r.
Y.
aq
düunu FHrEa'da aQß aqk söYlem(rti...
Yani bugünkl tnrkiye Cumhu yeti' nin frrrelenlerin
tümü ada Iürk deöildit. B l@Q tane vaßa da göster-
lan bramen dodru #ywn@rin aütMan bu bigile'
toplam$t r.
Firfdllki düzen yani Fetqi Qa4nn(tan bu fana Tqrki'
W'de agn immhatip okutlan, cami@t tE Kufan kurs'
lanna bwk önem veildi.
Fevzi Qakmak ve Tqal Laz os,ntsn\n Deßim,e yap'
tkan zutümleri, Faik Btlufun yukarh sö21) edildt kitabn butünü okutduguüa samnm gW bit silkini,sf
niz. Mevlana onlann en bMk önden, NeviEl in en
man k,sunktt- De{snnlilq, bu Qeteyi TWal
"tt
'a
rd
.
ti,E d@ tttwtE@vletln bütün ka&nleleft}dP- yönetimteri ellerine gqimig bulunuprrar. vine devletin
manl@ußuüur.
I
w
w
.a
rs
Bu fazd,ktanm bildikterimin sadece Ut Mümüdürdar tprdi,4 t@ü, varta bdd gew! furr€,i'de olzy ,.d
rü SEe uzun Eun Wmak El€d/im anvna, siz bu Wdtk'
grkanmk tsüyonE Bu *ü,tm w sürgon ,ßrel',' {*ü
lanftu okuyucu fißktuplan k,6imna yazacakm,sna
Un gßrg€Hqürebitmsk Ein bi4 ed!,rtlt gt€lraf,F
bibn@ml Efier yazmt yavJrlaßanz daha Wacak
ya,
ba?Abtatud('ü
Eeeh
öyre
aL
let bzndtr... dip
nets'r vat nelel,.
ka tiidü nas kaMrstnlar... Elbene ki halk, Eyara
Bunu n€dlen yaptrm bilw nwsu E?
tqvik etfl,e]k laz,m ve & Wanh oluwrlar.
Beni nzen Nr habr okrtum Hüfüyet Gazetdsl iüeve
aQn
okuigte sözü edilen kitab,n n3. saytasm
Habr ?öyE: TwelfiE,.zinctn stßtr7d, blr yc'da
yun ki, ToWl IAz Osman O zatalh i$anbnm,za, ka11 TIKKücu öHürtttdü. Anlaya,nprum, bu gen|dnlanm,za, ktzbnm,za tE aclhr gektimig/€'r. Ve otu'
Lt!
I
!}
wi
dülara neden göNen@ar! Bu bana ggrc en
run $layn., €imdi n3. srta&n size biruzn akaar'
hatadr. Komunist düzen diye bir $y kalfinbwk
makistiprum.
me. DLzeni deöigthrnek igin, düzenin igine gfierck
Batlk: Itz O$pn Asl'€' Kagag,Yd,
betki bir FyEr invn Wrybilir. Fu &gbtda kim var,
Dercim'in bagnr Wl@nbrdan biri Laz TWal Osrmn'
yapmak lstiyorlar onlada anlayamtyorum?!
ne
gelen
he( kötülüElinden
I at . D€;rsinli'p fan kßtutdu.
vemek iin twnta otunp ittsanca RonuMhadele
tekadtn-ktza
yapil.
tutun
ü
Adam ö|dÜmekten
| öü
cavüze. soygurrcufula Radar het
I Topal Laz
Osnan
Qarl€,tJ<aE 'de
pls,ligP-
buFq,ti Bu
&vrt ürlen
awn-
w
dan vuruktu. HastanedF- iken tiar derck rgmleketiMahkün{art
I ne gilti. BöEiedeki hapisharctei &lagtl
gapulcu
ve
cani ruhlu
katil,
kadat
dizdi.
Ne
kargß,/na
I
I va,sa etaf,na topldt. M6ela Qete eletnanlann n he'
I pisi uzun boylu, keli-telli Rinl6'elerdi. Tek adam 0kt0'
I
I
ren bu
Qete<le
yet alamazü. En az.ndan beg'altt
qkiya
I adam ötdürmni olnak gerekludi. Ya da büWk
I olna( tazmdt. Laz Topal OfiEn gdelei
Kryi
E'
gulur. hsanlar geh & du. PaniEr gehidetdp- kuru,ut.
Daöda in*lede mi m,ka&E verilir? Havetl lgte in'
santafl tuzaöa geti nek igin üt@ da@ gön&ri er,
sonra da aienlar düzene haher vefu, crolaytstyla
efiüJerinizi bofa ?tkandam... A ah sae aR l ve{sin!
zeynq K@adE't lr - AImenW
Itr'fiü Sara'ntn ,r.lu: Oh)Wula ntzn meffiuPlatf],
itbmtda'
nudahde edtlmel's,ain Wntune*
''sß,,i,'iizdir.
yefitüttz, flirortE
nnzt k frtusüz ve düa evw ffi dlb
s.y!
4t
w
w
w
.a
rs
or
g
rd
.
ak
u
iv
Sos)4al
Aktivitei Sosyali-Matbuat
FaäU]rtter-Yaynlar
Desmala
Sure *
More 15
*
Asma Paiza Ver€n€
1995
Pelge 5t
IsveE Alevi KüItür Merkezi Am€ Vrasten€
(Sentrume Kulture,/Zagone Elewl)
va
ku
rd
.o
rg
1995 Asna 6uhne 27 ni & isyeC de hvq At6tt K8l,tü ,M(@t (Sentruma Kulture / zagone Elewi-lsveg) emö vtrestenA. isveg de dugelone teveri ra Ebwie muaciri x€E estö, Tu*ia, Kurdistan ve
Däßim re ki fe$iste 0€rwleld Tt*Ji ver n xäle Elewi ren6 at$ lsveg. Vt,.?lstöna hy€- Ah,Ifi Kü//ttb ug,Id de El$wie orte gindorana(gindore rcsmi) Turkia efi?€lg werd. sre vrastene de tedareke cae
pflsenrnaänere, resmbt ilan kerder*re(kare büraknsi) sare Iswg ra xdle dogg, derrckrete-rottbere
Tt'*e isveqi eve zerri ra erfiatie kerdi. Kuno ra, Zazau ra dostö Elewio ki W$ti döra cr. Peynie de
v,rastena by!& AIw- Kütü rffitdgrt bvei & resmbtte ame #vulker&tr.
Destuft l*q At€,y/t Kliltfu l|,8,,rclt ngff're nF"rsede xo ; wair vejaina Kulture(zagone) Elewi -Ktnlbapine, serva wederdaine zar u zulüß sere frewp v6 zovina $aro, zor u zulm€ serö nägari, gureci,
wendaöi rrytüEtt, n atbueti-..vs- serve na kari re kam ke qdfet fteno, gwe keno ino re är$atb b*ero,
pärt ra ct b. Dennkasb t(e €rc restie n tey Elewi pä i&ntitetina xo (koke qomine-sarina xo), xo dane qewlkerdene vrestena de rofuasio henäni de kar bijero xo ser, Hur&mine ltclo ra, reydarone(qeyd
biay) bvq AiF/vt Küffilr M(üt vA qome ,sveft fnbe zuvini kerdenere, Cve retlb nalia xo zuvini
da6 nere cadgüret b*e ro...
neydare(qefd tiay) hvq At€/yr KüttOF ,lükgjt ki nrka n dfy/ae. Hergu ftulet n Wtdari, doiti,
ergat estd. iu ra ki belre. ke nE tep fihru, ma ke xo re wayreni b*eme sar ki ma nrekena.
Gore gurcte,E xeverone na n, 't995 Astrl€ Paiza Afti 21 ne * Stock loltFcefä Maa de reydari
xo vä xo #wade neskerd0fline zuvini $ökene- &tca 1995 Asma Paize F*ere 1 I ne rk ki hvq Atr,tt Kültor
l,6r'teg' #wade vresd organize kana, Saf]' e ne $6we DM wtqa EI3I,, a r'n*| Etoilu re ki meymanine re
fiwfü rusna, sila# davä ct )bra ke nnafie näväjia rllrs Ero{ltu neymne Ma Ebwione isvegi o.
Wre I 6 fie & *fibtfino Kuttttro/ Z*gaau, lltsdlo sero xemqie z6 vatena xo Wsey kefi€.
Vw*,'w hv5f A,',ü K0nw ,,arkdjt da öF'tf6 ßtm ke W dEf/o, O..nrrh &üe ärrodflftr.r wdfte
I altl'eo wszerat Sarc ctbm.xabrf u 6prß ftd@sr, va pönak* u 9f. atm& üqlatt &t. nr&
,f tf ke, lvq Arst r$n& wrl(&l lEtt pqnb NHär &I www* btrrE tN&E Mt u
n ae alvazu
rs
i
äEsilA[.rAsURE
.a
eve zonö
Ia
demnustee vet. Demnuste Zon u Kalture Zazau sero gurino. Na sata tenge
bveg de Zazau
w
Dtmtlki name KORMI$KAN
de dorme ma Sare Krmanc-Ktztlba$,
aür vonene ra tepia
karcde nianenu delali öve ngtie ra
qewete deve nE. Han& ke KffiNE A-
Ni
w
Zazau de hande
cephe demokrasl de ca gurct, hando
w
ke xelegeina Zazau ve kaaka gur%i u
nqaru de guria, pa€t dera cL Desmala Sure lrcm rnanen hem ki qeweta xo
ra gore madden pagt danan cr, te kaleke de gurina. Nae ra ,ife xo Cinebo!
Bmbarek bo, qewerc sqna ra kemi
nöbo!
Desmala Sure
Til",.
"*,.-
**"1*-, (\\"u"e^^
.o
rg
L/esmala Jure
ku
rd
Fereltusmi Cengavef *yd REay yad/kertme I
*yd Rm *lewrani re xot, Dälr.im rc sttare bl.
O, helle koune llunzur Bavay, omedia Krmancie
va
bt. *rua xelqalna hometa
Krmancleo€rslml, qargte zulme taglsüa Dewleta n* & ceng guret d6. WIe I,€,y
rona€nere xaynlene u böüertta Mustata Kemall pänlkerde. *yd Rnay zahmo re
gare ninavä ro. Ey, wrendla qome xo de se.rva Namue u
firete Dersimi dap6ro.
$Erc D€rvtmt-Plle ma *yd Rtza, 58 ssi ra nver Asma Palza päene lS cine de
qome Xo *r ra bl ca, harna na ca bi#ne deatö *yd fuzay fd n6bie, g*e gorwte
rc &ütle|€ firkl *yd Rrzay vä tre eengaverc ra alva€ DEy XdrDp,t de egt rd dare.
Waxla ke figt n hrc *yd R za hawta u pot c *ru ra rtde bl. gah6 ra gore der estene
Seyd REey u engevero ra alvazste Dey Asna Peize Peene
ne (bs u zu t6ney 6e ra dare.)
18_
de
ti,
Eve
Sqd Rtzay ra
hewt, teet<i ve-
.a
rs
i
Cokaewru verrykene ra*yd fuzayVame ke !
Plr'em ! A{dat da miro ke lqane de nendvi nlverdlade, To ra drme ewladone
D6rslml Sosyaltzm rd mlraz es,tue ct. Mlr eül blo ilrs qav6 xo de n,vedeno, potene wareno., L& keTo nayve dö awö diay husk n€bi. ino n*a az do, Ies€ esla her
jü vizoa harde Erößtm eero. l\h l6y kt eoeyalizm ra badros bi, tudroe kl gureto. NF
ka kt nanreTo *yclBtay raglgr,g date, Doaxo ctora ctlna.
t#ynne gahm u c:,ercrtete To *yd tuay !
Däwr devre Krnnancla verötp ttlo, dwr vuruyo. Hana PIr u Kenalla To
sond
wenß ke, wegle keTo Plrema *ycI ntay ke'dw amöy hureüI, qe Xo ve/:/metuF..
Kare To r6nreref rßnand, ewr_o x6le doaite ma esüe, veng€ Aörsimi kotra dlm-
w
*ro
w
w
PIR'ETI TO RET RAKUE !
Wa u btrap maä&/lall, alvaös€,nill
Kot t,elme va bivime, hando ke &cd,pera ma ane Aema Paiza PEcre maväne l*18
tE de darutr,tena *yd Hzay u alvuane Dey eero fuyannamu wlaßerne, seminero,
a6wo vuaflme, Awropa u pöro alemi zulme Dewläta Trki ra xevardar kerime pähmnlttne I
wEsBo DgSTiqO BTRAiNÄ,Pf,RO SARU !
DERSIM IIEFO CA MEVERDE !
BERXTJDAßßODERSiM !
DESMALA SURE

Bu PDF dosyasını indir

1. Kompaktlık

556 TEŞBİH da başlangıçtan günümüze kadar teşbi

1. Metrik Uzaylarda Kompaktlık

PROJEKT˙IF (Düzlem) GEOMETR˙I(S˙I): Projektif geometri

PProfof PPrP sman Osmsm Sİİ VR V YA KAYA İnşaat t M İ çin eoloji

şeftali bahçeleri - Journal of International Social Research

KULLANMA TALIMATI RECTODERM rektal merhem Haricen

Bağırsak.pdf için Tıklayınız

milson2013 - Mehmet Adem Yıldız

18.12.2014 https://www.engrade.com/class/gradebook/print.php

Noter Onaylı Sonuçlar

Untitled - Antalya Devlet Senfoni Orkestrası