Biyoloji-Soru-B

TÜRKĠYE BĠLĠMSEL VE TEKNOLOJĠK ARAġTIRMA KURUMU
BĠLĠM ĠNSANI DESTEKLEME DAĠRE BAġKANLIĞI
22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI - 2014
BĠRĠNCĠ AġAMA SINAVI
Soru Kitapçığı Türü
B
17 Mayıs 2014 Cumartesi, 9.30-11.00
ADAYIN ADI SOYADI
: ………………………………………………………………………………..…
T.C. KĠMLĠK NO
: ………………………………………………………………………………..…
OKULU / SINIFI
: ………………………………………………………………………………..…
SINAVA GĠRDĠĞĠ ĠL
: ………………………………………………………………………………..…
SINAVLA ĠLGĠLĠ UYARILAR:
Bu sınav çoktan seçmeli 100 sorudan oluĢmaktadır.
Cevap kağıdınıza size verilen soru kitapçığının türünü gösteren harfi iĢaretlemeyi unutmayınız.
Her sorunun sadece bir cevabı vardır. Doğru cevabınızı, cevap kağıdınızdaki ilgili kutucuğu tamamen karalayarak
iĢaretleyiniz.
Her soru eşit değerde olup, 4 (dört) yanlış cevap 1 (bir) doğru cevabı götürecektir.
Sınavda herhangi bir yardımcı materyal ya da karalama kağıdı kullanılması yasaktır. Soru kitapçığındaki boĢlukları
karalama için kullanabilirsiniz.
Sınav süresince görevlilerle konuĢulması ve soru sorulması, öğrencilerin birbirlerinden kalem, silgi vb. Ģeyler
istemeleri yasaktır.
Sorularda bir yanlıĢın olması düĢük bir olasılıktır. Böyle bir Ģeyin olması durumunda sınav akademik kurulu gerekeni
yapacaktır. Bu durumda size düĢen, en doğru olduğuna karar verdiğiniz seçeneği iĢaretlemenizdir. Ancak, sınava
giren aday eğer bir sorunun yanlıĢ olduğundan emin ise itiraz için, sınav soruları ve cevap anahtarı TÜBĠTAK’ın
internet sayfasında (http://www.tubitak.gov.tr/) yayımlandıktan sonra 5 iĢgünü içerisinde, kanıtları ile birlikte,
TÜBĠTAK’a baĢvurması gerekir; bu tarihten sonra yapılacak baĢvurular iĢleme konmayacaktır. Sadece sınava giren
adayın sorulara itiraz hakkı vardır, üçüncü kiĢilerin sınav sorularına itirazı iĢleme alınmayacaktır.
Ulusal Biyoloji Olimpiyatı – 2014 Birinci AĢama Sınavında sorulan soruların üçüncü kiĢiler tarafından kullanılması
sonucunda doğacak olan hukuki sorunlardan TÜBĠTAK ve Olimpiyat Komitesi sorumlu tutulamaz. Olimpiyat komitesi,
bu tip durumlarda sorular ile ilgili görüĢ bildirmek zorunda değildir.
Sınav sırasında kopya çeken, çekmeye teĢebbüs eden ve kopya verenlerin kimlikleri sınav tutanağına yazılacak ve
bu kiĢilerin sınavları geçersiz sayılacaktır.
Sınav baĢladıktan sonraki ilk 30 dakika içinde sınav salonundan ayrılmak yasaktır.
Sınav süresince sınava giriĢ belgenizi ve resimli bir kimlik belgesini masanızın üzerinde bulundurunuz.
Sınav salonundan ayrılmadan önce cevap kağıdınızı ve soru kitapçığını görevlilere teslim etmeyi unutmayınız.
BaĢarılar
Dileriz
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 2/22
01. Hücreiskeleti elemanlarından biri olan mikrotübüllerin polimerizasyonu engellendiğinde aĢağıdaki
olaylardan hangisinin etkilenmesi beklenmez?
A) Sinir hücresinde aksoplazmik taĢıma
B) Pigment hücresinde melanin taĢınımı
C) Salgı keseceğinin taĢınması
D) Epitel hücrelerin birbirlerine tutunması
E) Hücre bölünmesi sırasında kromozomların ayrılması
02. Zarların lipid bileĢimi, hücrenin fiziksel özelliklerini etkiler. Buna bağlı olarak bir organizmada
farklı hücre tipleri, bulundukları yerlere göre farklı lipid bileĢimine sahip olurlar. Örneğin,
hücrenin bulunduğu çevrenin koĢullarına yanıt olarak Sfingolipid/Fosfolipid/Kolesterol oranı
değiĢiklik gösterir. Bu bağlamda sindirim kanalı gibi ağır çevre koĢullarıyla karĢı karĢıya olan bir
hücrede Sfingolipid/Fosfolipid/Kolesterol oranı aĢağıdakilerden hangisi olabilir?
A) 1.0/1.0/1.0
B) 1.0/0.5/1.0
C) 0.5/1.0/1.0
D) 0.5/1.0/1.5
E) 0.5/1.5/1.0
03. Ġnsanlarda kan grupları, alyuvarların zarında yer alan glikoprotein ve glikolipidlerdeki
oligosakkaritlerle belirlenir ve zar oligosakkaritlerindeki uç Ģekerlerin farklı olması farklı
antijenlerin ortaya çıkmasına neden olur. Buna göre B kan grubuna sahip bir kiĢinin alyuvar
zarında aĢağıdaki antijen ve/veya monosakkaritlerden hangisi bulunur?
A) O antijeni
B) O antijeni + Galaktoz
C) O antijeni + N-Asetilgalaktozamin
D) N-Asetilgalaktozamin
E) O antijeni + Galaktoz + N-Asetilgalaktozamin
04. Ökaryotik bir hücrede protein sentezi, hem sitoplazmadaki serbest ribozomlarda hem de granüllü
endoplazmik retikulumlardaki(GER) ribozomlarda gerçekleĢir. Bu bağlamda ribozomlarda
sentezlenen proteinlerle ilgili olarak aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
A) Sitoplazmik ribozomlarda sentezlenen proteinlerden organele özgü hedefleme dizisine sahip olan
proteinler mitokondri, peroksizom gibi organellere yönlenirler.
B) Sitoplazmik ribozomlarda sentezlenen proteinlerden sinyal peptid taĢımayanlar sitoplazmada iĢlev
gösterirler.
C) GER’lerde sentezlenen proteinler daha ileri düzeyde değiĢim için golgi kompleksine giderler.
D) GER’lerde sentezlenen proteinler hücre zarının yapısına katılırlar.
E) Sitoplazmik ribozomlarda sentezlenen proteinler golgi kompleksinde son Ģeklini alarak ilgili yapı ya da
organele yönlendirilir.
05. Bazı Ģeker ve amino asitlerin hücre zarından hücre içine taĢınması, hücre dıĢındaki iyon deriĢim
farkına bağlı olarak “birlikte taĢıma” yoluyla gerçekleĢir. Ġncebağırsak hücrelerinde glukozun bu
yolla hücre içine alımında, birlikte taĢınan iyon aĢağıdakilerden hangisidir?
A) K
+
B) H
+
+
C) Na
-
D) Cl
++
E) Ca
06. Ökaryotik hücrelerde bulunan arafilamentler hücreden hücreye çeĢitlilik gösterir. Bütün ökaryotik
hücrelerde ortak bulunan arafilament tipi aĢağıdakilerden hangisidir?
A) Vimentin
B) Keratin
C) Desmin
D) Lamin
07. Lizozomla ilgili olarak aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
A) Lizozomal enzimler nötral pH’da iĢlev gösterir.
B) Lizozomal kökenli bazı hastalıklar genetik kökenlidir.
C) Lizozomal hidrolitik enzimler granüllü endoplazmik retikulumlarda sentezlenir.
D) Lizozom zarında proton pompaları yer alır.
E) Lizozomal enzimler hidrolitik enzimlerdir.
E) Nörofilament
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 3/22
08. Ökaryotik bir hücrede endoplazmik retikulumlarda sentezlenen çoğu ürünün değiĢikliğe
uğratılarak son halini alması ve bazı moleküllerin üretimi Golgi kompleksinde gerçekleĢir. TaĢıyıcı
veziküller ile Golgi kompleksine gelen bu ürünler burada son Ģeklini alarak ya da hücreden
salgılanacak birçok polisakkarit Golgide üretilerek salgı yolağına katılır. Golginin iĢlevleriyle ilgili
aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
A) Granüllü Endoplazmik Retikulumda sentezlenen glikoproteinlerden bazı Ģeker monomerlerinin
çıkarılması.
B) Bir polisakkarit olan selülozun üretilmesi.
C) Bazı ürünlerin Golgi’den taĢıyıcı veziküllerle endoplazmik retikuluma geri taĢınımı.
D) Glikoproteinlere yeni Ģeker monomerlerinin takılması.
E) Golgiye gelen ürünlere fosfat gruplarının takılması.
09. Proteinlerin tersiyer yapılarının oluĢumunda aĢağıdaki bağlardan hangisi etkilidir?
A) Glikozidik bağ
B) Eter bağı
C) Amid bağı
D) Ester bağı
E) Disülfid bağı
10. Yüksek bitkiler ve mikroorganizmalarda görülen glioksilat çevriminin amacı aĢağıdakilerden
hangisidir?
A) Enerji üretmek
B) Karbohidratlardan yağ asiti sentezlemek
C) Yağ asitlerinden karbohidrat sentezlemek
D) Solunum yapmak
E) NADPH üretmek
11. Organizmada enerji ihtiyacı yoksa, besinlerden elde edilen asetil-CoA’lar aĢağıdaki ürünlerden
hangisine dönüĢür?
A) Piruvat
B) 3-Hidroksibütirat
12. Üre + H2O
C) Alkol
D) Glukoz
E) Laktat
2NH3 + CO2
Üreaz enziminin katalizlediği yukarıdaki reaksiyonda, 0.1 mol amonyak oluĢabilmesi için kaç
gram ürenin kullanılması gerekir?
A) 6 g
B) 12 g
C) 0.1 g
D) 3 g
E) 1.2 g
13. Depo triaçilgliserollerin yıkımı ile ilgili olarak aĢağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Triaçilgliseroller kolestrol ve apolipoproteinle birleĢerek Ģilomikronları oluĢturur.
B) Lenfatik sisteme ve dokulara taĢınan Ģilomikronlar lipopotein lipaz ile etkileĢerek serbest yağ asitleri
ve gliserol oluĢumu sağlanır.
C) Ġncebağırsakta intestinal lipazlar triaçilgliserolleri parçalar.
D) Kana verilen yağ asitleri globuline bağlanarak taĢınır.
E) Hormonal uyarı oluĢtuğunda, yağlar hormona duyarlı triaçilgliserol lipaz tarafından hidrolizlenerek yağ
asitleri salınır.
14. AĢağıdaki reaksiyonlardan hangisi “oksidatif deaminasyon” reaksiyonuna örnektir?
+
A) Glutamat’ın NAD varlığında α-ketoglutarata dönüĢüm reaksiyonu
B) Serin’den piruvatın oluĢum reaksiyonu
C) Adenozinmonofosfatın (AMP) Ġnozinmonofosfata (IMP) dönüĢüm reaksiyonu
D) Treonin’den α-ketobütiratın oluĢum reaksiyonu
E) Histidin amonyak liyaz reaksiyonu
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 4/22
15. Üre çevriminin düzenlenmesinde önemli kontrol noktası Karbomoil fosfat sentetaz enziminin
katalize ettiği reaksiyondur. AĢağıdakilerden hangisi bu enzimin aktivatörüdür?
A) Glutamat
B) N-Asetilglutamat
C) N-Asetilarginin
D) Karbondioksit
E) Amonyak
16. AĢağıdaki aminoasitlerden hangisi sadece glikojenik aminoasitlerdendir?
A) Ġzolösin
B) Aspartikasit
C) Lizin
D) Triptofan
E) Fenilalanin
17. AĢağıda bakterilerde bulunan peptidoglikanın bir bölümü verilmiĢ olup rakamlarla gösterilen
kısımlar (I-V) seçeneklerin hangisinde tümüyle doğru verilmiĢtir? aa: amino asit
I
II
III
IV
V
A)
Muramik asit
Glikozit bağı
Transpeptit bağı
Peptit bağı
Glukozamin
B)
Muramik asit
Peptit bağı
Glikozit bağı
Transpeptit bağı
Glukozamin
C)
Glukozamin
Glikozit bağı
Peptit bağı
Transpeptit bağı
Muramik asit
D)
Muramik asit
Glikozit bağı
Peptit bağı
Transpeptit bağı
Glukozamin
E)
Glukozamin
Glikozit bağı
Transpeptit bağı
Peptit bağı
Muramik asit
18. Mikroorganizmalar oksijen ile iliĢkilerine göre farklı Ģekillerde adlandırılırlar ve buna göre sahip
oldukları metabolizma tipi değiĢebilir. AĢağıdaki seçeneklerin hangisinde mikroorganizma grubu
ve metabolizma tipi yanlıĢ eĢleĢtirilmiĢtir?
Mikroorganizma Grubu
Metabolizma Tipi
A)
Zorunlu Aerob
Aerobik Solunum
B)
Zorunlu Anaerob
Fermentasyon veya Anaerobik Solunum
C)
Mikroaerofilik Aerob
Aerobik Solunum
D)
Aerotolerant Anaerob
Fermentasyon, Aerobik Solunum
E)
Fakültatif Aerob
Aerobik Solunum, Anaerobik Solunum, Fermentasyon
19. AĢağıdaki moleküllerden hangisi tüm olgun virüslarda(virion) bulunur?
A) DNA
B) Fosfolipit
C) RNA
D) Protein
E) Polisakkarit
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 5/22
20. AĢağıdaki seçeneklerde verilen tanımlamalardan hangisi Siyanobakteriler (mavi-yeĢil algler) için
doğru değildir?
A) Siyanobakterilerin hücre duvarı Gram-negatif bakterilerinkine benzer ve peptidoglikan bulunur.
B) Siyanobakterilerde fikobilin pigmentleri bulunur ve fikobilinlerden bazıları klorofil-a ile birlikte bakterinin
“mavi-yeĢil” renginden sorumludur.
C) Siyanobakterilerde bulunan gaz keseciklerinin zarları sadece proteinden oluĢmuĢtur.
D) Siyanobakterilerin tümü serbest tek hücrelidir.
E) Bazı Siyanobakterilerde azot fiksasyonunun gerçekleĢtiği “heterosistler” oluĢur.
21. Bacillus ve Clostridium cinslerine ait bakteriler endospor oluĢtururlar ve bu sayede olumsuz
koĢullara daha dayanıklı hale gelirler. Seçeneklerde verilen ifadelerden hangisi bakteriyal
endosporlar için doğru değildir?
A) Endosporların öz kısmındaki pH, vejetatif hücre sitoplazmasındakine göre daha düĢüktür.
B) Endosporlar lizozim enzimine duyarlıdır.
C) Endosporların öz kısmında bulunan “asitte çözünen küçük proteinler” DNA’nın “B” formundan
“A” formuna dönüĢmesinde iĢ görürler.
D) Endosporların öz kısmında bulunan “asitte çözünen küçük proteinler” endosporun germinasyonu
(vejetatif forma dönüĢme) aĢamasında enerji ve karbon kaynağı olarak kullanılabilirler.
E) Dipikolinik asit vejetatif hücrelerde bulunmaz, endosporlarda bulunur.
22. Mikroorganizmalarda görülen katabolik yollarla ilgili aĢağıdaki seçeneklerde verilen ifadelerden
hangisi doğru değildir?
-
+3
-2
-2
A) Anaerobik solunumda NO3 , Fe , SO4 , CO3 ve bazı organik bileĢikler terminal elektron alıcısı
olarak iĢ görür.
B) Anaerobik solunumda, aerobik solunuma göre daha az enerji elde edilir.
C) Fototrofik metabolizmada, biyosentezde karbon kaynağı olarak sadece CO 2 kullanılır.
D) Kemolitotrofik metabolizmada, biyosentezde karbon kaynağı olarak CO2 kullanılır.
E) Kemoorganotrofik metabolizmada, organik bileĢikler hem elektron kaynağı hem de karbon kaynağı
olarak kullanılır.
23. Günümüzde tedavi amacıyla kullanılan insülin hormonu baĢta olmak üzere bazı insan
proteinlerini kodlayan genler genetik mühendisliği teknikleri kullanılarak Escherichia coli
bakterisine aktarılmıĢtır. Bu gen aktarımı ile ilgili olarak seçeneklerde verilen ifadelerden hangisi
doğru değildir?
A) Mekik vektörler farklı canlılarda kararlı bir Ģekilde replike olabilir.
B) Ġnsan genlerindeki promotor bölgeler bakterilerde yeterince iĢlev gösteremeyebilir.
C) Genleri aktarmak için plazmidlerin yanı sıra bakteriyofajlar da kullanılabilir.
D) Ġnsan genlerinde bulunan intron bölgeler, gen aktarıldıktan sonra bakteri içerisinde kesilip çıkarılır.
E) Aktarılan genin transkripsiyon düzeyini operatör bölgeler de etkiler.
+
+
+
s
24. “ Thr Leu Lac Str “ olan bir verici Hfr(Yüksek sıklıkta rekombinasyon yapan suĢ) bakteri suĢu
-
-
-
-
r
ile “ Thr Leu Lac Str “ olan F alıcı bakteri suĢu karıĢtırılarak konjugasyon için bir süre
beklendikten sonra streptomisin ve glukoz içeren minimal besiyerine ekliyor. Bu besiyerinde
geliĢerek koloni oluĢturan bakteri suĢu için aĢağıdaki seçeneklerde verilenlerden hangisi kesin
olarak söylenebilir? Thr: Threonin, Leu: Lösin, Lac: Laktoz, Str: Streptomisin s: Duyarlı, r: Dirençli.
-
-
r
+
+
r
A) Thr Leu Str
D) Thr Leu Str
+
+
-
-
+
B) Thr Leu Lac Str
-
E) Thr Leu Lac Str
r
s
+
+
+
C) Thr Leu Lac Str
s
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 6/22
25. Bakterilerde transkripsiyonun sonlanması, seçeneklerde verilenlerden hangisi ile iliĢkilidir?
A) 5’→3’ yönünde UAA, UAG veya UGA Ģeklideki durdurma kodonlarıyla
B) Ters tekrar dizilerine bağlı olarak “saç tokası” oluĢumu ile
C) Restriksiyon endonükleaz enzimlerinin etkisiyle
D) Ters transkriptaz enziminin etkisiyle
E) Moleküler Ģaperonların etkisiyle
26. Escherichia coli bakterisiyle yapılan bir mutasyon çalıĢmasında oksotrofik mutant bakteriler
prototrof bakterilerden ayrılmak isteniyor. Bunun için, prototrof ve oksotrof bakteriler penisilin
antibiyotiği içeren bir minimal besiyerinde geliĢmeleri için inkübatörde bekletiliyor. Belirli bir süre
sonra aĢağıdaki durumlardan hangisinin görülmesi muhtemeldir?
A) Oksotroflar geliĢerek baskın hale gelir
B) Prototroflar geliĢerek baskın hale gelir
C) Prototroflar ölür
D).Oksotroflar ölür
E) Oksotroflar prototrofların çoğalmasını engeller
27. Ġnsanlarda, gen sayısından daha fazla sayıda farklı iĢlevsel proteinin bulunmasının nedeni
aĢağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Ġnsan genomunun çok az biliniyor olması
B) Somatik mutasyonların devamlı olarak yeni genler üretmesi
C) Krossing-over ile devamlı olarak yeni genlerin meydana gelmesi
D) Pek çok mRNA’nın alternatif splaysı (iĢlenmesi)
E) Genlerin %90’ında, üretilen mRNA’ların her translasyonda farklı Ģekilde okunması
28. Bakterilerdeki DNA replikasyonunda iĢ gören moleküllerin(I-V) baĢlangıçtan itibaren iĢlev sırası
aĢağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiĢtir?
I.
II.
III.
IV.
V.
A) IV, II, I, V, III
B) I, II, IV, III, V
D) II, I, IV, V, III
E) V, I, IV, III, II
DNA polimeraz III
Primaz
DNA ligaz
Helikaz
DNA polimeraz I
C) IV, I, II, III, V
29. Bitkilerdeki yanal(lateral) kökler aĢağıdaki dokuların hangisinden oluĢur?
A) Epidermis
B) Korteks
C) Endodermis
D) Vasküler kambiyum E) Perisikl
30. Bitki yapısı, büyüme ve geliĢmesi ile ilgili aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
A) Bitkiler, hücre, doku ve organlardan oluĢan basamaklı bir organizasyon (düzen) gösterir.
B) Meristematik (bölünebilir) dokular, primer ve sekonder büyüme için gerekli hücreleri oluĢturur.
C) Sekonder büyüme, odunsu ve bazı çok yıllık monokotil bitkilerde gövde ve köklerin kalınlığını(çapını)
artırır.
D) Primer büyüme ile çok yıllık bitkilerde sadece kök ucunun boyuna uzaması sağlanır.
E) Büyüme, morfogenez ve hücre farklılaĢması, bir bitkinin morfolojik ve anatomik yapısını oluĢturur.
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 7/22
31. Bazı besin elementleri bitkilerin yaĢlanmıĢ veya senesense uğramıĢ dokularından çözünerek
genç dokulara taĢınabilmektedir. Bu tür besin elementlerine mobil veya hareketli elementler adı
verilir. AĢağıdaki seçeneklerde yer alan üçlü gruplardan hangisinde her üç element de bu Ģekilde
taĢınma özelliğine sahiptir?
B) Fosfor, Potasyum, Kükürt
E) Demir, Magnezyum, Çinko
A) Azot, Fosfor, Potasyum
D) Kükürt, Kalsiyum, Demir
C) Azot, Kalsiyum, Magnezyum
32. AĢağıdaki hangi hücre grubu ileri yapılı bitkilerde görülen çifte döllenmede aktif olarak görev alır?
A) Bir sperma, bir yumurta ve bir sinergit hücresi
B) Bir sperma, iki yumurta ve iki antipot hücresi
C) Ġki sinergit, iki sperma, bir yumurta ve iki polar hücresi
D) Ġki sperma, bir yumurta ve bir polar hücresi
E) Üç sperma, bir yumurta, bir sinergit ve bir polar hücresi
33. Bitki hücrelerinin büyümesi, fotosentez hızı ve kültür bitkilerinin verimliliği su potansiyeli ve onun
bileĢenlerinden oldukça etkilenir. Su potansiyelinin üç temel bileĢeni; çözünen maddeler,
……………………….. ve yerçekimidir. Ancak hücre düzeyinde su taĢınması söz konusu olduğunda
yerçekimi genellikle dikkate alınmaz. Paragrafta boĢ bırakılan yer aĢağıdaki ifadelerden hangisi ile
doğru olarak tamamlanır?
A) Tuzluluk
B) Sıcaklık
C) Basınç
D) Ġyonlar
E) Turgor
34. Bitkilerde su kaybı nedeniyle ortaya çıkan bazı fizyolojik değiĢimler (I-VI) aĢağıda verilmiĢ olup
bunlardan bazıları bitki su potansiyelindeki düĢmeye bağlı olarak azalırken bazıları artıĢ gösterir.
AĢağıdaki seçeneklerin hangisinde yalnız artıĢ gösteren değiĢimler verilmiĢtir?
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
A) I ve III
B) I ve IV
Absisik asit miktarı
Fotosentez hızı
Stoma iletkenliği
Protein sentezi
Hücre uzaması
Çözünür madde konsantrasyonu
C) II ve V
D) IV ve VI
E) II ve IV
35. Bitki köklerinden absorbe edilen su ve mineraller ksilem elemanlarına gelinceye kadar simplastik
veya apoplastik yolu kullanabilirler. Bitki köklerinde bulunan aĢağıdaki hücrelerden hangisi su ve
minerallerin apoplastik yoldan geçmesine izin vermez?
A) Kök tüyü hücreleri
D) Korteks hücreleri
B) Epidermis hücreleri
E) Perisikl hücreleri
C) Endodermis hücreleri
36. Bitkilerin ksilem borularında suyun taĢınması “kohezyon – gerilim” kuramı ile açıklanır. Bu
kurama göre aĢağıdaki etmenlerden hangisi ksilem borularında suyun yerçekimine ters yönde
taĢınmasına az ya da çok bir katkı sağlamaz?
A) Bitki kök hücrelerinde çözünen maddelerin birikiminden kaynaklanan pozitif basınç
B) Ksilem borularında gerilim altında bulunan suyun içinde gaz kabarcıklarının oluĢması
C) Stomalar yoluyla su buharı kaybından kaynaklanan düĢük basınç
D) Ksilem borularını dolduran su molekülleri arasında hidrojen bağlarından kaynaklanan çekim gücü
E) Sekonder çeper kalınlaĢmalarına sahip trake ve trakeit hücrelerinden oluĢan ince borular
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 8/22
37. Bitkilerde stoma açıklığının düzenlenmesi sayesinde CO 2 alımı ile eĢzamanlı olarak su buharının
atılması(transpirasyon) da gerçekleĢir. Kazanılan karbon baĢına, kaybedilen su miktarına
“transpirasyon oranı”, bunun tersine ise “su kullanım etkinliği” denir. AĢağıdaki çevresel
faktörlerden hangisi bitkilerde “su kullanım etkinliği”nin artıĢına yol açmaz?
A) Gübreleme yoluyla toprak verimliliğinin artırılması
B) Tarladaki ürünün rüzgar almasını engelleyen rüzgar perdelerinin kullanılması
C) Atmosferdeki CO2 konsantrasyonunun artması
D) Hava sıcaklığının artması
E) Ürün bitkisinin etrafındaki yabani otların temizlenmesi
38. IĢık soğurarak uyarılmıĢ bir klorofil molekülü, sahip olduğu kullanılabilir enerjiyi çeĢitli yollarla
kaybederek normal durumuna dönebilir. AĢağıdakilerden hangisi bu yollardan biri değildir?
A) Klorofilin, floresans denilen iĢlemle bir foton yayması
B) Klorofilin, uyarılma enerjisini ısı olarak ortama bırakması
C) Klorofilin, enerjisini yakınındaki baĢka bir moleküle aktarması
D) Klorofilin uyarılma enerjisinin doğrudan ATP sentaz enzimine aktarılması
E) UyarılmıĢ klorofildeki enerjinin bir fotokimyasal reaksiyonun gerçekleĢtirilmesi için kullanılması
39. Fotosentezin ıĢık reaksiyonlarında görev alan 5 iĢlevsel kompleks aĢağıda verilmiĢtir(I-V).
I. I.
II. II.
III. III.
IV. IV.
V. V.
IĢık toplama kompleksi II
Fotosistem II
Sitokrom b6f kompleksi
Fotosistem I
ATP sentaz
Tilakoid zarlar üzerinde belli bir düzende yerleĢmiĢ bulunan, yukarıdaki komplekslere ek olarak
tilakoid lümeninde yüzen plastosiyanin molekülleri de elektron taĢıma iĢlemine katılır. Bu olayda
plastosiyanin, elektron taĢıma görevini hangi kompleksler arasında yapar?
A) I ve II arasında
B) II ve III arasında
D) IV ve V arasında
E) III ve IV arasında
C) I ve V arasında
40. Calvin döngüsünde ihtiyaç duyulan enerji, ıĢık reaksiyonlarında üretilen ATP moleküllerinin
hidrolizi ile karĢılanır. AĢağıda verilen Calvin döngüsünde 1, 2 ve 3 ile numaralandırılan evrelerin
hangisinde veya hangilerinde ATP harcanır?
A) Yalnız 1
B) Yalnız 2
C) Yalnız 3
D) 1 ve 2
E) 2 ve 3
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 9/22
41. C4 bitkileri sahip oldukları karbondioksit biriktirme mekanizması sayesinde düĢük karbondioksit
ortamında dahi baĢarıyla büyüyebilirler. Ancak bu karbondioksit biriktirme mekanizmasının bir
enerji maliyeti vardır ve yakalanan her bir CO 2 molekülü baĢına 2 ATP tüketilir. Bu olayda, C4
bitkileri ATP kullanımına niçin ihtiyaç duyar?
A) Stomaların daha fazla açık kalmasını sağlamak için
B) Malata bağlanan CO2’in serbest bırakılmasını sağlayan malik enzim aktivitesi için
C) Atmosferik CO2’in sitosolde bikarbonata dönüĢtürülmesini sağlayan karbonik anhidraz aktivitesi için
D) Mezofil hücrelerinin vakuolünde biriken malatın demet kını hücrelerine taĢınması için
E) Pirüvatın fosfoenolpirüvata dönüĢtürülmesi ve oluĢan pirofosfatın ortadan kaldırılması için
42. Bitkilerde fotosentez ürünleri floem borularında taĢınır. Bu taĢıma iĢlemi belli bir yönde olmayıp
floemin yüklendiği kaynak dokulardan, floemin boĢaltıldığı depo (havuz) dokulara doğru basınç
farklılığına bağlı olarak gerçekleĢir. Bu olayda, aĢağıdaki bitki doku ve organlarından hangisi
“depo doku” özelliği göstermez?
A) Domates bitkisinin yaĢlı yaprakları
B) Buğday bitkisinin baĢakları
D) Kabak bitkisinin genç yaprakları
E) Elma ağacının çiçekleri
C) Havuç bitkisinin kökleri
43. AĢağıdakilerden hangisi sarı yağ dokusun özelliklerinden biri değildir?
A) Pasif olarak yağ depo eder.
B) Isı kaybına karĢı koruyucu bir tabaka oluĢturur.
C) Vücudun bazı bölgelerine mekanik destek sağlar.
D) KıĢlayan türlerde ve yeni doğan bireylerde bulunur.
E) Tek bir yağ damlası hücre hacminin büyük bir kısmını doldurur.
44. AĢağıdaki seçeneklerde bazı bitki hormonları ve sentezlerinde kullanılan öncül bileĢikler
eĢleĢtirilmiĢ olup bu eĢleĢtirmelerden hangisi doğru değildir?
A)
Triptofan
:
Oksin
B)
Malonik asit
:
Giberellik asit
C)
Adenozin monofosfat (AMP)
:
Sitokinin
D)
Viyolaksantin
:
Absisik asit
E)
S-adenozilmetionin
:
Etilen
45. “ÇeĢitli iĢlevsel gereksinimler ile her biri değiĢik matriks içeriğine sahip 3 tür kıkırdak geliĢmiĢtir;
hiyalin kıkırdak, elastik kıkırdak ve fibröz kıkırdak. En yaygın kıkırdak türü hiyalin kıkırdaktır.”
AĢağıdaki yapılardan hangisi hiyalin kıkırdaktan meydana gelmemiĢtir?
A) Hareketli eklemlerim eklem yüzeyleri
B) Büyük solunum yollarının duvarları
C) Kulak kepçesi ve dıĢ kulak kanalı duvarı
D) Uzun kemiklerin uçlarındaki epifiz plakları
E) Kaburgaların sternumla eklem yapan ventral uçları
46. “Gastrointestinal kanalın tamamı ortak bazı genel yapısal özellikler gösterir. Ortasında değiĢen
çaplarda bir lümen içerir. Bu lümen dört ana tabakadan oluĢan bir duvarla çevrilidir; içten dıĢa
doğru sırasıyla mukoza, submukoza, muskularis ve serozadır.” AĢağıda verilen sindirim
organlarından hangisinde mukoza tabakasındaki epitel, çok tabakalı yassı epitelden meydana
gelmiĢtir?
A) Mide
B) Duodenum
C) Özofagus
D) Jejunum
E) Kalın bağırsak
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 10/22
47. Lenfoid organlar primer ve sekonder(periferik) olarak ikiye ayrılırlar. AĢağıdakilerden hangisi
primer lenfoid organdır?
A) Dalak
B) Lenf düğümü
D) Lenfoid nodüller
C) Timus
E) Tonsiller
48. Bir insanda yemekten sonra bir saat içinde baĢlamak suretiyle, metabolik hızı en fazla ve en uzun
süre olarak aĢağıdakilerden hangisi artırabilir?
A) Bol yağ, az karbohidrat içeren bir besin yenilmesi
B) Sadece bol karbohidrat içeren bir besin yenilmesi
C) Sadece bol yağ içeren bir besin yenilmesi
D) Sadece zengin protein içeren bir besin yenilmesi
E) Bol karbonhidrat, az yağ içeren bir besin yenilmesi
49. Beslenmesinde devamlı olarak ve uzun süre sadece hayvansal protein ve çok az yağ tüketen bir
kiĢi için aĢağıdaki fizyolojik olaylardan hangisi doğru değildir?
A) Karaciğerde üre oluĢumu artar.
B) Kanda keton cisimcikleri artar.
C) Kanda alkali artıĢıyla, soluk alıp verme yavaĢlar.
D) Sinir hücreleri enerji ihtiyaçlarını glikoneojenezis yoluyla elde edilen glikozdan sağlar.
E) Ġdrarın hiperozmotikliği artar.
50. Ġnsanda yağların sindiriminde görev alan safra tuzları için aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğru
değildir?
A) Karaciğerde sentezlenir ve safra kesesinde depolanırlar.
B) Safra kesesinden sistik kanalla koledok kanalına, koledok kanalından ise bağırsağa bırakılırlar.
C) Bağırsağa bırakılmaları oddi sfinkteri tarafından kontrol edilir.
D) Bağırsağa bırakılan safra tuzlarının hepsi görevlerini tamamladıktan sonra emilmeden anüsden dıĢarı
atılırlar.
E) Yağların sindiriminde safra tuzlarının iĢlevi, yağları emülsifiye(küçük damlacıklar haline getirmek)
ederek, sindirimi kolaylaĢtırır.
51. Midesinin tamamı alınması nedeniyle kansızlık sorunu yaĢayan bir kiĢide hangi vitamin eksikliği
vardır ve bu vitamin kiĢiye hangi yolla verilmelidir?
A) K vitamini – Enjeksiyon yoluyla
B) B1-Tiyamin vitamini – Ağız yoluyla
C) B2-Riboflavin vitamini – Enjeksiyon yoluyla
D) Biyotin vitamini – Ağız yoluyla
E) B12-Siyanokobalamin vitamini – Enjeksiyon yoluyla
52. Ġnsanda ince bağırsaklara göre kalın bağırsaklarda daha az sıvı ve elektrolit emiliminin olmasının
nedeni aĢağıdakilerden hangisidir?
A) Kalın bağırsaklarda dıĢkı materyalinin daha az süre kalması
B) Kalın bağırsaklarda ince bağırsaklardan farklı olarak pasif taĢınmanın olması
C) Kalın bağırsaklarda ince bağırsaklardan farklı olarak aktif taĢınmanın olması
D) Kalın bağırsaklarda villüslerin bulunmaması
E) Kalın bağırsak kolonlarında oluĢan dıĢkı materyalinin emilimi azaltması
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 11/22
53. Ġnsanda kan basıncı arttığında, kan basıncının normal hale getirilmesinde aĢağıdaki olaylardan
hangisi gerçekleĢmez?
A) Kan damarlarındaki basınca duyarlı baro reseptörler uyarılır.
B) Kalbin atım gücü azalır.
C) Kan damarlarına giden sempatik uyarılar azalır.
D) Kalbe giden sempatik uyarılar azalır.
E) Medulla oblangata’da (omurilik soğanı) vazomotor merkez uyarılır.
54. AĢağıdaki seçeneklerde değiĢik hayvan gruplarındaki bazı fizyolojik olaylar verilmiĢ olup hangisi
“ters akım alıĢ – veriĢi” mekanizması ile gerçekleĢmez?
A) Balıkların solungaçlarında oksijen alımı
B) Sürüngenlerin böbreklerindeki kortikal nefronlarda tuz deriĢiminin artırılması
C) Develerin solunum yolunda su kaybının önlenmesi
D) Köpeklerde beyine giden kanın soğutulması
E) KuĢların akciğerlerindeki parabronkuslarda oksijen alımı
55. Yemeğin hemen sonrasında ağır bir egzersiz yapan kiĢide aĢağıdaki olaylardan hangisi
görülmez?
A) Yemek sonrasında kan, egzersiz yapan kaslar yerine daha çok sindirim için, sindirim kanalına gider.
B) Egzersiz sırasında kalp daha fazla kan pompalar.
C) Yemekten sonra yapılan ağır egzersiz, sindirim bozukluklarına yol açabilir.
D) Yemekten hemen sonra yapılan ağır egzersiz sırasında, vücut henüz yenilen maddeleri
sindirememiĢtir.
E) Yemekten hemen sonra yapılan ağır egzersiz sırasında, emilen glikoz miktarı henüz azdır.
56. Ġnsandaki hiperozmotik idrar oluĢumunda, aĢağıdaki maddelerden hangisinin böbrek nefronları
toplayıcı kanallarından medullaya geçiĢinin önemli katkısı vardır?
A) Glukoz
B) Potasyum
C) Amonyum
D) Üre
E) Ürik asit
57. Ġnsanda akciğerlere karbondioksit taĢınmasıyla ilgili aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğru
değildir?
A) Kanda karbondioksit en fazla bikarbonat iyonları Ģeklinde taĢınır.
B) Kanda karbondioksitin çok az kısmı çözünmüĢ olarak taĢınır.
C) Kanda karbondioksitin bir kısmı hemoglobinle birleĢerek karbaminohemoglobin olarak taĢınır.
D) Vücut doku kılcallarına göre alveollerde karbondioksit kısmi basıncının düĢük oluĢu,
karbaminohemoglobinden karbondioksitin ayrılmasına neden olur.
E) Alveollerde oksijen miktarının düĢüĢü(örneğin yüksek rakımlarda) hemoglobine asidik özellik
kazandırır ve sonuçta daha fazla karbondioksit atılmasına yol açar.
58. Testosteron düzeyi normal olan eriĢkin bir erkeğe dıĢarıdan testosteron verildiğinde aĢağıdaki
hormon salgı etkinliklerinden hangisi gerçekleĢmez?
A) Ġnhibin hormonunun salgılanması artar.
B) Gonadotropin serbest bıraktırıcı hormonun salgılanması azalır.
C) Luteinize edici hormonun salgılanması azalır.
D) Folikul uyarıcı hormonun salgılanması azalır.
E) Leydig hücrelerinden testosteron hormonunun salgılanması azalır.
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 12/22
59. Bir sinir bilimci, mürekkep balığının dev aksonunda dinlenim potansiyelini ölçmek istiyor.
Dinlenim potansiyelini doğru ölçebilmek için, voltmetreye bağlı mikroelektrotları aksonda nasıl
yerleĢtirmelidir?
A) Mikroelektrodun bir ucunu akson tepeciği üzerindeki membrana, diğer ucunu akson sonuna yakın
membrana yerleĢtirmelidir.
B) Mikroelektrodun bir ucunu aksoplazma içine, diğer ucunu aksonun hücre dıĢı sıvısına yerleĢtirmelidir.
C) Mikroelektrodun bir ucunu akson tepeciği üzerindeki membrana, diğer ucunu aksoplazma içine
yerleĢtirmelidir.
D) Mikroelektrodun bir ucunu akson tepeciği üzerindeki membrana, diğer ucunu aksonun hücre dıĢı
sıvısına yerleĢtirmelidir.
E) Mikroelektrotların uçlarını aksonun her iki tarafındaki membranlara(birisi bir tarafta diğeri karĢı tarafta)
karĢılıklı olarak yerleĢtirmelidir.
60. AĢağıdakilerden hangisi veya hangileri(I-V) engelleyici bir sinapsta (postsinaptik nöronda veya
sinaps sonrası nöronda) hiperpolarizasyona yol açar?
I.
II.
III.
IV.
V.
Sodyumun sinaps sonrası birime giriĢi ile sodyuma karĢı geçirgenliğin artıĢı
Sinaps sonrası birimde potasyumun hücre dıĢına difüzyonunun azaltılması
Klorun sinaps sonrası birime giriĢi ile klora karĢı geçirgenliğin artıĢı
Sinaps sonrası birimde klor iyonlarının hücre içine difüzyonunun azaltılması
Sinaps sonrası birimde potasyumun hücre dıĢına difüzyonunun artırılması
A) Yalnız II
B) III ve V
C) I ve II
D) Yalnız IV
E) Yalnız I
61. Ġnsan savunma sisteminde aĢağıdaki hücrelerden hangisinin fagositik özelliği yoktur?
A) Eozinofiller
B) Nötrofiller
D) Kupffer hücreleri
E) Dendritik hücreler
C) Doğal katil hücreler
62. Bebek doğmadan kısa bir süre önce anne rahminde yırtılan, içi sıvı dolu amnion kesesi aĢağıdaki
embriyonik yapıların hangisinden geliĢir?
A) Trofoblast
B) Epiplast
C) Hipoplast
D) Ġlkel bağırsak
E) Korion
63. Bazı omurgalı hayvanların aydınlık ve koyu gölge yerlerde deri renklerinin açılması ve
koyulaĢması olayı ile ilgili aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
A) AĢağı omurgalıların derilerinde bulunan melanofor adı verilen pigment hücreleri aydınlık ve koyu
ortamlara uyumunu sağlar.
B) Melanofor hücrelerindeki pigment tanecikleri melanosit stimule edici hormonun varlığına bağlı olarak
hareket etme özelliğine sahiptir.
C) Aydınlık ortamda gözden giren ıĢık, melanosit stimule edici hormonun hipofizden salgılanmasına
neden olur.
D) Melanosit stimule edici hormonun salgılanıp salgılanmaması aydınlık ve karanlık ortama göre değiĢir.
E) Melanofor hücrelerinde pigment tanecikleri çekirdeğin etrafında merkezde toplandıklarında deri rengi
açılır, hücre içine dağıldıklarında ise deri rengi koyulaĢır.
64. Mayoz I’de kromozomlardaki tetrat oluĢumu hangi safhada meydana gelir?
A) Leptonema
B) Zigonema
C) Diplonema
D) Pakinema
E) Diyakinez
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 13/22
65. EĢbaskınlık gösteren bir gen ile ilgili aĢağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Heterezigot bireyde ebeveynler arası bir fenotip meydana getirir.
B) Aleller aynı kromozomda sıkı sıkıya bağlantılıdır.
C) Heterezigot bir bireyde homozigot ile aynı fenotip meydana getirir.
D) Alellerden biri diğerine baskındır.
E) Heterezigot bireyde her iki alel bağımsız olarak ifade edilir.
66. ABO kan grubu ve Rh antijenleri için yapılan bir testte, kuyucukların hiçbirinde aglutinasyon
(çökelme) görülmemiĢtir. Bu sonuç aĢağıdaki durumlardan hangileri (1-10) ile açıklanabilir?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
A) 1, 2, 3, 4, 5, 10
Kanda anti-A antikorları bulunur
Kanda anti-B antikorları bulunur
Kanda A antijeni bulunur
Kanda B antijeni bulunur
Kan Rh-negatiftir
Kan Rh-pozitiftir
Kan A grubudur
Kan B grubudur
Kan O grubudur
Kan AB grubudur
B) 1, 2, 5, 9
C) 1, 2, 6, 7, 10
D) 3, 4, 6, 9
E) 3, 4, 5, 8, 10
67. Soyiçi üreme ve genetik sürüklenme aĢağıdakilerden hangisinde benzer sonucu oluĢturmaz?
A) Genotip frekanslarında değiĢikliğe neden olması
B) Alel frekanslarında değiĢikliğe neden olması
C) Homozigotlukta artmaya neden olması
D) Heterezigotlukta azalmaya neden olması
E) Küçük populasyonlarda daha yaygın olması
68. TavĢanlarda Siyah/Kahverengi renk lokusu Düz/Desenli Ģekil lokusu ile bağlantılıdır. Düz-Siyah
homozigot bir erkek Kahverengi-Desenli homozigot bir diĢi ile çaprazlanmıĢtır. F1 diĢi yavruların
her iki karakter açısından homozigot çekinik bir erkek ile çaprazlanması sonucunda aĢağıdaki
fenotipe sahip sayıda yavrular elde edilmiĢtir.
Düz-Siyah:
Siyah-Desenli:
Kahverengi-Düz:
Kahverengi-Desenli:
270
130
200
400
Bu sonuçlara göre renk ve Ģekil lokusları arasındaki genetik uzaklık aĢağıdaki seçeneklerin
hangisinde doğru olarak verilmiĢtir?
A) 33 sentimorgan
B) 43 sentimorgan
D) 53 sentimorgan
E) 67 sentimorgan
C) 47 sentimorgan
69. Kan grubu A RH-pozitif olan bir kadın, O Rh-negatif kan grubu bir erkek çocuk sahibi olmuĢtur.
Çocuğun babası olabilecek 5 erkeğin kan grupları aĢağıdaki seçeneklerde verilmiĢ olup kesinlikle
bu çocuğun babası olmayan baba adayının kan grubu hangisidir?
A) AB Rh-negatif
B) O Rh-pozitif
D) B Rh-negatif
E) A Rh-pozitif
C) B Rh-pozitif
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 14/22
70. ve 71. sorular için aĢağıdaki bilgileri kullanınız.
Antarktika yakınlarında bir adada, ayakları mavi ve turuncu renkte penguenlerin olduğunu ve 100
penguenden 16’sının mavi, 84’ünün ise turuncu ayaklı olduklarını belirlediğinizi varsayalım. Ayak renginin bir
gen ve buna bağlı iki alel tarafından belirlendiğini ve turuncu ayak renginin mavi ayak rengine baskın
olduğunu varsayarak 70. ve 71. soruları cevaplayınız.
70. Hardy-Weinberg dengesindeki penguen populasyonunda turuncu renk alelinin alel frekansı kaç
olacaktır?
A) 0.40
B) 0.50
C) 0.75
D) 0.60
E) 0.84
71. YetmiĢinci sorudaki varsayıma dayanarak, penguen populasyonundaki bu aleller açısından
heterezigot genotipe sahip bireylerin sayısı kaç olacaktır?
A) 16
B) 24
C) 48
D) 36
E) 64
72. AĢağıdaki soyağacında bir ailedeki çekinik karakterin kalıtımı verilmiĢtir. Bu soy ağacındaki
kalıtım modeline göre bireylerden hangisi veya hangileri(1-8) kesinlikle heterezigottur?
A) 1, 2 ve 7
B) 3, 6 ve 7
C) 1, 4 ve 6
D) 1, 5 ve 6
E) 2, 5 ve 7
73. X-bağlantılı alele sahip bir baba bu alelini aĢağıdakilerden hangisine aktarır?
A) Kız çocuklarının tamamına
B) Kız çocuklarının yarısına
C) Erkek çocuklarının tamamına
D) Erkek çocukların yarısına
E) Kız ve erkek çocuklarının tamamına
74. AĢağıdaki filogenetik ağaca göre, A türü hangi tür veya ortak ataya en yakın akrabadır?
A) B türüne
B) C türüne
C) D türüne
D) B ve C türünün en yakın ortak atasına
E) B, C ve D türünün en yakın ortak atasına
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 15/22
75. DNA parmak izi çoğunlukla adli tıpta bireylerin belirlenmesi için kullanılan bir yöntemdir. Aile
içerisinde, çocuğun DNA’sının yaklaĢık olarak yarısı anneden diğer yarısı da babadan olmak
üzere ebeveynlerden kaynaklanır. AĢağıdaki diyagram bir ailenin DNA parmak izi analizinin küçük
bir parçasını göstermekte olup bu DNA analiz sonucuna göre seçeneklerde verilen
tanımlamalardan hangisi doğrudur?
A) Yalnız 1. çocuğun bu aileden olmama olasılığı vardır.
B) Yalnız 2. çocuğun bu aileden olmama olasılığı vardır.
C) Yalnız 3. çocuğun bu aileden olmama olasılığı vardır.
D) Çocukların hiçbiri bu aileye ait değildir.
E) Her üç çocuk da kesinlikle bu aileye aittir.
76. Yıllık ortalama sıcaklık ve yağıĢ miktarı dağılımına göre oluĢturulan aĢağıdaki klimografta bazı
biyomlar harflerle(K, L, M, N, P, R) gösterilmiĢtir.
Bu biyomlarla ilgili olarak;
I.
“K” biyomunda, derinlere kök salan çalıların, kök veya gövdelerinde su depo edebilen bitki türlerinin
bulunması beklenir.
II.
“R” biyomunda, her mevsim büyüme özelliğine sahip, derin köklü çok yıllık ağaçların baskın
durumda olması beklenir.
III.
“M” biyomunda, geniĢ yapraklı her dem yeĢil ağaçların hâkim olup, üzerlerinde sarılıcı bitkilerin
yaygın olarak bulunması beklenir.
IV.
“L, N ve P” biyomlarının her yerinde aynı sıcaklık ve yağıĢ rejimi görülmektedir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II
B) II ve IV
C) I ve III
D) I, II ve III
E) II, III ve IV
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 16/22
77. ÇeĢitli türler ve özellikleri ile ilgili;
I.
Kilit taĢı türler, bir komünite içerisinde genellikle yoğun olarak bulunmamasına karĢın, ekolojik rolü ya
da niĢi nedeniyle komünitenin yapısını kontrol altında tutabilirler.
II.
Egzotik türler, bir komünitede diğer türlere göre ciddi anlamda daha fazla yoğunluğa ya da daha fazla
biyomasa sahip olup, diğer türlerin bulunmasını ve yayılmasını, güçlü bir Ģekilde kontrol edebilirler.
III.
Baskın türler, doğal olarak bulunduğu yerden alınarak insanlar tarafından ya kendi istekleriyle ya da
tesadüfi olarak yeni coğrafik bölgeye taĢınan yerli olmayan türlerdir.
IV.
Endemik türler, yalnızca belli bir yöreye veya bölgeye özgü olan ve baĢka hiçbir yerde bulunmayan
türlerdir.
ifadelerinden hangisi veya hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve IV
C) II ve III
D) I, II ve IV
E) I, III ve IV
78. Afrika savanasında bir aslan, çimenlik alanda otlayan bir zebrayı kovalayarak yakalamıĢtır.
Bu sırada avın kokusunu alan bir grup sırtlan, avını yemeğe henüz baĢlayan aslanı kaçırmıĢ ve
avı ele geçirmiĢtir(kimi zaman da aslanlar sırtlanların avını elinden alabilmektedir). Sırtlanların
doyup uzaklaĢmasından sonra leĢin geri kalan kısmını, önce çoğu zamanki gibi sıranın kendisine
gelmesini bekleyen çakallar, sonra da akbabalar kemikleri kalıncaya kadar yemiĢlerdir.
Afrika savanasında birkaç saat içinde gerçekleĢen bu ekolojik öyküde türler arasında aĢağıdaki
etkileĢim veya beslenme Ģekillerinden hangisi bulunmamaktadır?
A) Predatörlük
B) Herbivorluk
C) Allelopati
D) Karnivorluk
E) Rekabet
79. Bilim insanları Dünya’da yaĢayan canlı türlerinin gerçek sayısını belirleyebilmek için durmaksızın
çalıĢmakta ve her yıl daha önceden bilinmeyen çok sayıda yeni tür keĢfederek tanımlamaktadırlar.
AĢağıdaki Ģekilde çeĢitli canlı gruplarına ait her yıl tanımlanan türlerin ortalama sayıları
verilmiĢtir.
Bu grafikteki bilgilerden;
I.
Kanatlı omurgasız hayvanlarda her yıl yeni tanımlanan toplam türlerin ortalama sayısı, kuĢlardan
daha yüksektir.
II.
Yakın gelecekte en fazla sayıda süngerlere ait yeni tür bulunarak tanımlanması beklenir.
III.
Balinalarda yeni tür bulunarak tanımlanabilme olasılığı kabuklulardan daha yüksektir.
yargılarından hangisi veya hangilerine ulaĢılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 17/22
80. Komünitelerdeki tür zenginliği ile ilgili olarak;
I.
Bitki tür zenginliği, yüksek enlemlerdeki komünitelerde, düĢük enlemlerdeki komünitelerden görece
olarak daha fazladır.
II.
Yüksek enlem derecelerinden düĢük enlem derecelerine doğru gidildikçe, komünitelerin tür
zenginliğinde genel olarak artıĢ eğilimi görülür.
III.
Bitki ve hayvanlarda bölgesel tür zenginliği, evapotranspirasyon hızı ile iliĢkili olarak değiĢim
gösterebilir.
ifadelerinden hangisi veya hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
81. Canlılarda yaĢam öyküsü özellikleri ile ilgili olarak;
I.
Ergin Pasifik somonlarının, ilk kez üremek için denizlerden tatlısu ırmaklarına geri dönüp,
ölmeden önce binlerce yumurta bırakmaları big-bang (semelpariti) üreme stratejisidir.
II.
Avcılar tarafından avlanmaya yüksek oranda maruz kalan bıldırcın ve fare gibi hayvanlar,
çok sayıda yavru üretme eğilimindedirler.
III.
Hayvanlarda, çok sayıda yavru yapan ve bunlara uzun süre ebeveyn bakımı sergileyen
diĢilerin hayatta kalma Ģansı, yavru yapmamıĢ diĢilerden görece olarak daima daha
yüksektir.
ifadelerinden hangisi veya hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) II ve III
D) I ve II
E) I, II ve III
82. Doğadaki azot döngüsü ile ilgili;
I.
Azot, ekosistemlere yalnızca biyolojik azot bağlanması yoluyla karıĢabilir.
II.
Azot döngüsünde yer alan mikroorganizmaların tümü aerobik koĢullarda iĢlev görür.
III.
Biyolojik yolla azot bağlayan bakteriler yalnızca baklagillerin kök nodüllerinde bulunurlar.
IV.
Bitkiler topraktan azotu, amonyum (NH4 ) ve nitrat (NO3 ) formunda alabilir.
+
-
ifadelerinden hangisi veya hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız IV
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve IV
83. ÇeĢitli canlılarda görülen;
I.
Zehirli iğneye sahip olan bir yaban arısı ile bir eĢekarısının birbirine benzer renkte desenlenmeler
göstermeleri,
II.
Zehirli ok kurbağasının parlak, uyarıcı renklenme sergileyerek etkili bir kimyasal savunma yapması,
III.
ġahin güvesi larvasının rahatsız edildiğinde küçük zehirli bir yılanın baĢına benzer bir Ģekilde, baĢ ve
göğsünü ĢiĢirmesi,
adaptasyonları ile ilgili aĢağıdaki eĢleĢtirmelerden hangisi doğrudur?
I
II
III
A)
Müller mimikrisi
Aposematik renklenme
Bates mimikrisi
B)
Müller mimikrisi
Kriptik renklenme
Bates mimikrisi
C)
Bates mimikrisi
Aposematik renklenme
Müller mimikrisi
D)
Bates mimikrisi
Kriptik renklenme
Müller mimikrisi
E)
Aposematik renklenme
Müller mimikrisi
Bates mimikrisi
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 18/22
84. AĢağıda bir karasal yaĢam alanında, üretici (K) ve tüketici (L, M, N) trofik düzeylerinden oluĢan bir
biyokütle piramidi Ģematize edilmiĢtir.
Bu biyokütle piramidi ile ilgili;
I.
Enerji aktarımına bağlı net üretim piramidi de bu Ģekildekine benzer bir piramit ile ifade edilebilir.
II.
Bir ototrof, bir herbivor ve iki de karnivor beslenme düzeyi içermektedir.
III.
Sistem tarafından soğurularak depolanan güneĢ enerjisinden en yüksek oranda N düzeyindeki
organizmalar yararlanır.
IV.
Çevreye karıĢan ve canlı dokularında birikme özelliği gösteren toksik bir maddenin birim vücut
ağırlığına oranla en fazla K, en az da N düzeyindeki organizmalarda birikmesi beklenir.
ifadelerinden hangisi veya hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I, II ve IV
C) III ve IV
D) I, II ve III
E) I ve II
85. AĢağıdakilerden hangisi biyolojik çeĢitlilik için küresel düzeyde tehdit oluĢturabilecek insan
etkinliklerinden biri değildir?
A) Kentsel geliĢim ve endüstrileĢme etkinliklerine bağlı olarak habitatların değiĢtirilmesi
B) Ġnsanların, ekolojik ayak izi miktarını düĢürmesi ve beslenmede yabanıl ürünlerden daha çok, insan
eliyle yetiĢtirilen ürünlere yönelmeleri
C) Yabanıl canlıların doğal ortamlarından avlanma (hasat edilme) oranlarının, bu türlerin
populasyonlarının bu miktarları tekrar yerine koyma yeteneğini aĢması
D) YaĢam kalitesini artırmaya yönelik etkinliklere bağlı olarak doğaya aktarılan yabancı maddelerin
iklimde ve atmosfer kimyasında değiĢikliklere neden olması
E) Bazı türlerin, doğal olarak bulunduğu alanlardan alınıp yeni coğrafik bölgelere taĢınması
86. Hayvanlarda içgüdüsel davranıĢların farklı biçimleri görülür. Eylemin uyarı kaynağına yönelik
olarak gösterilmesi herhangi bir neden ile engellenirse, hayvanlar "daha uygun olan" bir baĢka
canlı ya da nesneye yönelir ve aynı davranıĢı ona karĢı gösterir. Bu davranıĢ yön değiĢtirme
(bisikletli tepkisi) olarak bilinir. AĢağıdakilerden hangisi bu davranıĢa örnek değildir?
A) Üreme döneminde saldırganlaĢan bazı balık türleri eğer kavga edecek erkek birey bulamazlar ise
diĢilere saldırabilirler.
B) Bazı balık türleri kavga sırasında aniden kavgaya ara verip kumları ısırmaya baĢlar.
C) UçuĢ için belirli bir engel olmasına karĢın ya da kuĢ anatomik özellikleri açısından uçuĢ için yeterince
olgunlaĢmamıĢ olmasına rağmen, uçmaya çalıĢıyormuĢ gibi çömelme ve gerinme hareketleri yapar,
ancak uçmaz.
D) KomĢu savunaklarının sınırlarını belirlemek için rekabet halinde olan gümüĢ martıları çekiĢme
sırasında birden dönerek otları yolmaya baĢlarlar.
E) HiyerarĢik sıralanımda daha üst basamaklarda yer alan ve bir baĢka türdeĢince gözdağı verilen bir
etçil memeli buna karĢılık olarak kendisinden daha alt konumda bir baĢka bireyi ısırır.
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 19/22
87. AĢağıdaki kavramlardan hangisi hayvanlarda sirkadyen (günlük) ritim ile doğrudan ilgilidir?
A) Biyolojik saat
B) Oryantasyon
C) Biyoluminesans
D) Rekabet
E) Savunakçılık
88. Bal arıları yüksek sosyal yaĢam gösteren topluluklar biçiminde yaĢarlar. Bu topluluklarda
iĢbölümü ve iĢbirliği faaliyetleri görülür. AĢağıdakilerden hangisi bal arılarında yalnızca bu tarz
bir sosyal yaĢam organizasyonu sonucu ortaya çıkan bir davranıĢ biçimi olarak kabul edilemez?
A) Balarıları buldukları bir besin kaynağının yerini diğer bireylere bir dansla bildirebilirler.
B) Balarıları yaĢamlarının belirli dönemlerinde larvaların bakımı görevini üstlenirler.
C) Balarıları besin kaynağı olarak çiçeklerden nektar toplarlar.
D) Balarılarında yüksek düzeyde elseverlik (alturizm) gözlenir.
E) Salgılanan bir alarm feromonu ile tetiklenen toplu hücum davranıĢı ile koloniye yapılan saldırılara karĢı
tepki gösterilir.
89. Hayvanlarda erkek ve diĢi bireylerin birbirlerinin üreme Ģansını etkilediği davranıĢ biçiminin genel
adı aĢağıdakilerden hangisidir?
A) Kin seçilimi
B) Barınma alanı ve yurt seçimi
D) Yuva yeri seçimi
E) EĢ seçimi
C) Besin kaynağı seçimi
90. Bulduğu bir besin kaynağından kovana dönen bir bal arısı düĢey düzlemde kuyruk sallama dansı
yapmaktadır. Dans sırasında halkaları tamamladıktan sonra kuyruk sallama bölümünde tam sağ
tarafına ve aĢağıya doğru yönelmektedir. Bu durumda besin kaynağının yeri aĢağıdakilerden
hangisi olabilir?
A) Kovanın sağ tarafında ve arkada tam yan kısımda B) Kovanın sol tarafında ve önde tam yan kısımda
C) Kovanın önünde yaklaĢık 10º solda
D) Kovanın önünde yaklaĢık 10º sağda
E) Kovana çok yakın bir yerde ama tam yeri tarif edilmemiĢ
91. Sphenophyta(At kuyrukları) için aĢağıda verilen özelliklerin(I-IV) hangisi ya da hangileri büyük bir
olasılıkla karbonifer bataklıklarında ortaya çıkmıĢtır?
I.
Dik ve yeĢil, aynı zamanda toprak üstünde uzanan ve kök taĢıyan yatay gövdelerin (rizom) bulunması.
II.
Gövdelerinin içinde büyük hava kanallarının bulunması.
III.
Gövde üzerinde bulunan boğumlardan yaprakların çıkması.
IV.
Gövdelerinin üremeyle ilgili kısımlarının, uçlarında kendilerine özgü kozalaklar meydana getirmesi.
A) Yalnız I
B) III ve IV
C) Yalnız IV
D) Yalnız II
E) Yalnız III
92. AĢağıdaki seçeneklerde verilen özelliklerin hangisi, karasal bitkilerin Charophyceae grubuna ait
alglerden evrimleĢtiğinin göstergesi olarak kabul edilmez?
A) Hücre bölünmesi sırasında, fragmoplastların sadece bitkilerde ve Charophyceae üyelerinde ortaya
çıkması
B) YeĢil algler ve öglenoidler gibi alg gruplarındaki plastidlerin bitki kloroplastlarına çok benzer olması,
yardımcı pigment olarak Klorofil a ve Klorofil c bulunması ve grana biçiminde düzenlenmiĢ
tilakoyitlerin bulunması
C) Ribozomal RNA ve hücre iskelet proteinlerinden sorumlu olan çekirdekteki anahtar genler
bakımından, Charophyceae üyelerinin ve bitkilerin ortak bir ataya bağlanması
D) Pek çok bitkinin, ince yapısı bakımından Charophyceae spermine benzeyen kamçılı sperme sahip
olması
E) Selüloz üreten rozetlerin, sadece Charophyceae üyelerinin ve kara bitkilerinin plazma zarlarında
bulunması
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 20/22
93. Bir araĢtırmacı yaptığı çalıĢma sırasında yumurtadan yeni çıkmıĢ böcek(Insecta) yavruları
görmüĢtür. Bu böcek yavrularının morfolojik yapılarına bakarak, aĢağıdaki böceklerden hangisine
ait olduğunu söyleyemez?
A) Hamam böceği
B) Çekirge
C) Sinek
D) Hayvan biti
E) Peygamber devesi
94. Yapraklı karayosunu cinslerinden birisi olan Sphagnum, özellikle yoğun Ģekilde geniĢ yayılıĢ
gösterir ve turbalıkları oluĢturur. Sphagnum cinsi için aĢağıdaki seçeneklerde verilen ifadelerden
hangisi doğru değildir?
A) Sphagnum tarafından oluĢturulan turbalıklar kolayca parçalanır.
B) Sphagnum, bakterilerin aktivitesini azaltan asidik ve fenolik bileĢikler salgılar.
C) Sphagnum tarafından oluĢturulan turbalıklar yüksek oranda organik karbon depolar.
D) Sphagnum cinsi geçmiĢte yaraların iyileĢtirilmesinde antiseptik olarak kullanılmıĢtır.
E) Sphagnum, günümüzde toprak iyileĢtirici ve taĢıma sırasında bitki köklerini paketlemek için kullanılır.
95. GeliĢimini tamamlamıĢ böceklerin(Insecta) ağız yapısı ile ilgili olarak aĢağıdaki ifadelerden
hangisi doğru değildir?
A) Pire’lerin ağız yapısı delici-emici tiptedir.
B) Balarıları’nın ağız yapısı çiğneyici tiptedir.
C) Çekirge’lerin ağız yapısı çiğneyici tiptedir .
D) Kelebek’lerin ağız yapısı emici tiptedir.
E) Helikopter(Yusufcuk) böceklerinin ağız yapısı çiğneyici tiptedir.
96. Böceklerin(Insecta) yaĢam tarzlarına ve yaĢam ortamlarına bakılarak, aĢağıda verilenlerden
hangisinde kanatların küçülmesi yada körelmesi beklenmez?
A) Mağaralarda yaĢayanlarda
B) Yüksek dağlarda yaĢayanlarda
C) Parazit yaĢayanlarda
D) Toprak içinde, taĢ altında saklanarak yaĢayanlarda
E) Avcılıkla geçinenlerde
97. AĢağıdaki canlı guruplarının (I-V) evrimsel olarak, geliĢmiĢden ilkele doğru sıralanıĢı aĢağıdaki
seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiĢtir?
A) III, II, IV, I, V
I.
Mollusca (YumuĢakçalar)
Il.
Platyhelminthes (Yassısolucanlar)
III.
Porifera (Süngerler)
IV.
Nematoda (Yuvarlaksolucanlar)
V.
Echinodermata (Derisidikenliler)
B) II, III, IV, I, V
C) V, I, IV, II, III
D) I, II, III, V, IV
E) III, IV, II, V, I
98. Omurgasız hayvanlar ile ilgili aĢağıda verilen özelliklerden hangisi doğru değildir?
A) Kene’lerde geliĢim basamaklarının ilk evrelerinde üç çift yürüme bacağı bulunmasına karĢılık
geliĢimini tamamladıklarında dört çift yürüme bacağı bulunur.
B) Annelida’lar(Halkalısolucan) boĢaltımlarını metanefridyum ile gerçekleĢtirirler.
C) Akreplerin kuyruk segmenleri(boğum) zehirlilik durmuna göre değiĢmekte olup, daha çok zehir içeren
akreplerde kuyruk segmentlerinin sayısı daha fazladır.
D) Örümceklerde anten bulunmaz.
E) Bivalvia’larda(Midyeler) kazıcı ayak bulunur ve vücut yanlardan yassılaĢmıĢtır.
TÜBĠTAK - 22. ULUSAL BĠYOLOJĠ OLĠMPĠYATI – 2014
Soru Kitapçığı: B - 21/22
99. AĢağıdakilerden hangileri(I-V) bütün kordalıların erken embriyonik evrelerinde mutlaka bulunan
ayırt edici yapısal özelliklerdendir?
I.
II.
III.
IV.
V.
A) I ve IV
B) II ve V
Kaslı post-anal kuyruk
Kafatası
Farinjeyal yarıklar
Çift üyeler
Dorsal, içi boĢ sinir kordonu
C) II, III ve IV
D) I, III ve V
E) I, III, IV ve V
100. Kordalıların filogenisi oluĢturulmak istendiğinde, sistematik kategoriler tarafından paylaĢılan,
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Omurga kolonu
Çeneler
Amniyotik yumurta
BaĢ
Parmaklı üyeler
Notokord
gibi homolog karakterler kullanılabilir.
Bu homolog karakterlerin en geniĢ kapsamlı sistematik kategoriler tarafından paylaĢılandan, en
dar kapsamlı sistematik kategoriler tarafından paylaĢılana (genelden özele) doğru dizilimi
aĢağıdakilerden hangisidir?
A) VI, IV, I, II, V, III
B) IV, I, VI, II, III, V
D) I, VI, IV, II, III, V
E) VI, IV, I, II, III, V
S
I
N
A
V
S
C) IV, VI, I, II, V, III
O
N
A
E
R
D
Ġ

Download Report