11/6/2014 Yapı ve Deprem YAPI VE DEPREM 1. Betonarme yapılar Prof.Dr. Zekai Celep 1. Betonarme yapılar 2. Deprem etkisi 3. Deprem hasarları 4. Deprem etkisi altında taşıyıcı sistem davranışı 5. Deprem etkisinde kentsel dönüşüm 6. Sonuç • Taşıyıcı sistem • Çerçeveli sistemler (kiriş ve kolon sistemi) • P d li sistemler Perdeli i t l (tünel (tü l kalıp k l sistemler) i t l ) • Çerçeve ve perdeli (kiriş, kolon ve perdeli sistemler) 1 2 Yapı ve Deprem Yapı ve Deprem Kirişsiz döşemeler: Çerçeve sistemler: Başlık plağı Kolon Diş İkincil kiriş Ana kiriş Ana kiriş Bir doğrultuda yük aktaran döşeme Diş doğrultusunda ana kiriş Kolon Dişe dik ana kiriş Diş doğrultusunda düşük yükseklikli ana kiriş Kolon Kolon Diş Ana kiriş Konsol plak döşeme Ana kiriş Kolon İki doğrultuda yük aktaran plak döşeme Ana kiriş Ana kiriş İki doğrultuda dişli döşeme 3 /48 Zekai Celep Kirişsiz döşeme Kolon başlığı Bir doğrultuda dişli döşeme Kirişsiz başlıklı döşeme Başlık plağı Kolon Kirişsiz başlıklı döşeme 4 /48 1 11/6/2014 Yapı ve Deprem Yapı ve Deprem Perde ve çerçeveli sistemler: Perdeli sistemler: 2. Deprem p etkisi Perde Ana kiriş İki doğrultuda yük aktaran plak döşeme Kolon Ana kiriş Perde • Yapı inşaatı sırasında düşey yükler altında bulunur. • Deprem yatay ve düşey ivme meydana gelir.. • Depremde yatay yükler meydana gelir. Perde Perde Perde Kolon İki doğrultuda yük aktaran plak döşeme Ana kiriş 5 /48 6 Yapı ve Deprem Yatay atımlı fay Fay türleri Deprem yönetmeliğinde değişiklikler: 1944 Zelzele Mıntıkaları Muvakkat Yapı Talimatnamesi 1949 Türkiye Yersarsıntısı Bölgeleri Yapı Yönetmeliği Normal atımlı fay 1053 Yersarsıntısı Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik Ters atımlı fay 1982 Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik 1968 Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik 1975 Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik 1998 Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik Hareketten önce fay Zekai Celep Sağ yatay atımlı fay Sol yatay atımlı fay 2007 Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik8 2 11/6/2014 Yapı ve Deprem • Yapı ve Deprem Deprem bölgeleri haritası ve son depremler: 3. Deprem hasarları Kocaeli 1999 Düzce 1999 Adana-Ceyhan 1998 Erzincan 1992 M • Taşıyıcı sistem tasarımındaki hatalar • Düzensiz binalar • Yapı inşaatı sırasında düşey yükler altında bulunur. • İnşaat safhasında yapılan hatalar • Beton kalitesinin düşük olması • Beton üretiminde yetersiz malzeme kullanımı • Betonda vibratör kullanılmaması • Betonda yerleştirmesinde yeterli özenin gösterilmesi • Projenin uygulanmasında hatalar yapılması Dinar 1995 9 / 58 Yapı ve Deprem • 10 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Son üç depremde hasarlar: E rz inc an 1992 A fyon‐Dinar 1995 HE AVY 21% HE AVY 33% MINOR 45% MINOR 50% ME DIUM 29% ME DIUM 22% Adana‐C eyhan 1998 H E AVY 13% MIN OR 61% ME D IU M 26% 11 / 58 Zekai Celep 12 3 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Betonarme binalarda hasar: 13 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Betonarme binalarda hasar: Betonarme binalarda hasar: 15 Zekai Celep 14 16 4 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Betonarme binalarda hasar: 17 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 18 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Betonarme binalarda hasar: 19 Zekai Celep 20 5 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Betonarme binalarda hasar: Betonarme binalarda hasar: 21 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Betonarme binalarda hasar: Betonarme binalarda hasar: 23 Zekai Celep 22 24 6 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 25 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Kesme dayanımının aşılması (Erciş) 27 Zekai Celep 26 28 7 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 29 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 31 Zekai Celep 30 32 8 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 33 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 35 Zekai Celep 34 36 9 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 37 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 39 Zekai Celep 38 40 10 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 41 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 43 Zekai Celep 42 44 11 11/6/2014 Etriyelerin eksik ve yanlış konulmuş olması Yapısal hasar: Göçme (Emniyet Müdürlüğü Ek Hizmet (Çevik Kuvvet) Binası, Van Merkez) (Çetin Aysan İlköğretim Okulu Spor Binası, Alaköy) 45 Yapısal hasar: Göçme Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası) (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası) 47 Zekai Celep 46 48 12 11/6/2014 Yapısal hasar: Göçme – Uygun olmayan büyüklükte agregalar Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası) 49 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 51 Zekai Celep 50 52 13 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 53 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 55 Zekai Celep 54 56 14 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 57 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 59 Zekai Celep 58 60 15 11/6/2014 Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası) Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası) 61 62 • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası •Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 63 Zekai Celep 64 16 11/6/2014 • • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 65 • • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 67 Zekai Celep 66 Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 68 17 11/6/2014 • • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 69 • • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 71 Zekai Celep 70 Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 72 18 11/6/2014 • • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 73 • • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 75 Zekai Celep 74 Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 76 19 11/6/2014 • • Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 77 • Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Yapısal hasar: Göçme (Gedikbulak İlköğretim Okulu Binası 79 Zekai Celep 78 80 20 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 81 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 83 Zekai Celep 82 84 21 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 85 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 87 Zekai Celep 86 88 22 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 89 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 91 Zekai Celep 90 92 23 11/6/2014 Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi Dabanlı Van 23.10.2011 Depremi 93 94 Yapı ve Deprem Kesitlerin, elemanların ve taşıyıcı sistemin gevrek ve sünek davranışı, • Sünek davranış = Elastik ötesi davranış, • • Zekai Celep M Tasarım Depremi; 50 yıllık bir süre içinde aşılma olasılığı %10 olan l deprem, d Belirgin (kontrollü) hasar bölgesi Göçme sınırı (GÇ) İleri hasar bölgesi Göçme bölgesi Şekil değiştirme l Tasarım Depremi’nde can güvenliğinin sağlanması amacı ile kalıcı yapısal hasar oluşumunun sınırlanması, Hasar oluşumu (elastik ötesi davranış) kabul ediliyor. Minimum hasar bölgesi Güvenlik sınırı • φ=α/l Güvenlik sınırı (GV) α l Göçme α Göçme sınırı • Minimum hasar sınırı (MN) İç kuvvet Deprem Yönetmeliği (2007) deki ilgili tanımlar: Miniimum hasar sınırı α Betonarme kesitte iç kuvvet-şekil değiştirme ilişkisi (Doğrusal olmayan değişim): 4. Deprem etkisi altında taşıyıcı sistemin davranışı φ=α/ l φ=α/l α M M l 95 l l 96 24 11/6/2014 Yapı ve Deprem Yapı ve Deprem Hemen Can kullanım güvenliği (CG) (HK) Kesit hasar sınırları ve bölgeleri • Minimum hasar sınır (MN) Kesitte elastik ötesi davranışın başlangıcına karşı gelir. • Güvenlik sınır (GV) Kesitte dayanımın güvenli olarak sağlanabileceği durumda, elastik ötesi davranışın üst sınırına karşı gelir. • Göçme sınır (GÇ) Kesitin göçme öncesi davranışının üst sınırına karşı gelir. Göçme öncesi (GÖ) Göçme Hemen kullanım (HK) Deprem yükü Betonarme taşıyıcı Sistemde yatay kuvvet-yatay yerdeğiştirme İlişkisi (Doğrusal olmayan değişim): İç kuvvet Yerdeğiştirme Minimum hasar sınırı (MN) Minimum hasar bölgesi Taşıyıcı sistem Can güvenliği (CG) Göçme öncesi (GÖ) Hemen kullanım (HK) Şekil değiştirme M 98 1 5. Deprem etkisinde kentsel dönüşüm Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (Kanun No. 6306 Kabul Tarihi: 16.05.2012 ) Afet riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği (Sayı No: 28374, Kabul Tarihi: 04.08.2012 ) Hemen kullanım performans düzeyi (HK), Can güvenliği performans düzeyi (CG), Göçmenin önlenmesi performans düzeyi (GÖ) (GÖ), Can güvenliği (CG) Göçme bölgesi Yapı ve Deprem Bina performans düzeyleri Deprem yükü φ İleri hasar bölgesi 97 Yapı ve Deprem • • • Belirgin hasar bölgesi Göçme sınırı (GÇ) Güvenlik sınırı (GV) Yatay yerdeğiştirme Göçme öncesi (GÖ) Riskli bina: • Yatay kuvvet Riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü ş olan veya y y yıkılma veya y ağır ğ hasar görme g riski taşıdığı ş ğ tamamlamış ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen bina, Riskli bina tanımındaki belirlenmesi kolay olmayan parametreler: Yerdeğiştirme Zekai Celep Toplam taban kesme kuvveti 99 • • Ekonomik ömrünü tamamlamış, Yıkılma veya ağır hasar görme tehlikesi var. 100 25 11/6/2014 Risk bina sınırının sayısallaştırılması Kentsel dönüşümde riskli bina tanımı Deprem yükü Hemen kullanım (HK) Risk sınırı (RS) Göçme Can güvenliği öncesi (GÖ) (CG) Taşıyıcı sistem için riskin belirlenmesi: • Sadece kritik kat kolonları g gözönüne alınarak belirlenmeli, Göçme F4 F3 F3 F2 F2 F1 malzeme (beton ve donatı) bilgisine ihtiyaç duyulmalı, • İnceleme deprem yönetmeliği yönteminden daha basit olmalı, Göçme öncesi 101 (GÖ) F4 F3 F3 F2 F2 F1 Riskli bina tanımı • • Zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal k b kaybına yoll açma riski i ki taşıyan, t Bakanlık B k l k veya İdare İd tarafından t f d Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının görüşü de alınarak belirlenen ve Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından kararlaştırılan alan Kolon Rijit kat 102 Yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen bina, Tekil riskli bina tanımı: • Riskli Alan tanımındaki parametreler: Zekai Celep Rijit kat F1 Kiriş ve döşeme dö Yapı ve Deprem Riskli alan: Riskli bina bulunan alan, Yeterli ulaşım yolları bulunmayan alan, Uygulama bütünlüğü bakımından riskli alana sokulan alan; Zeminde sıvalaşma, heleyan bulunan alan, …. Kolon F1 F4 Yapı ve Deprem • • • • • Kiriş ve döşeme • Sınırlı sayıda Yatay yerdeğiştirme Risk sınırı, Can Güvenliği Can güvenliği ile Göçme Öncesi (CG) arasında olacak. F4 Zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan, Bakanlık veya İdare tarafından Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının görüşü de alınarak belirlenen ve bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından kararlaştırılan alanda bina, Riskli alanda riskli bina tanımı: • 103 Zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski 104 26 11/6/2014 Yapı ve Deprem Yapı ve Deprem 5. Sonuç Riskli alanda riskli bina • • • • • • Çok sayıda binanın daha kısa zamanda incelenmesi gerekli, Tarama ve puanlama yöntemi uygun, Mevcut zemin araştırmaları ile yetinilebilir, • Tarama parametreleri: • • • • • • • • • • Beton kalitesi, Zemin kat kolonları, Bina kat adedi, Kolonlarda etriye durumu, Kolonlarda normal kat seviyesi, Ağır çıkmaların durumu, Donatıda korozyon durumu, Bi Binanın yaşı, Bulunduğu deprem bölgesi, • • Tarama parametrelerinin sonuçtaki ağırlığının deprem yönetmeliği kurallarına uygun tasarımı yapılan veya hasarlı veya depremde hasar görmemiş binalarla uyuşumu sağlanarak belirlenebilir. 105 Yapı ve Deprem • • • • • • Yapı ve Deprem Çok düşük deprem güvenliğine sahip binaların güçlendirilmesi, yerine yenilenmesi de bir çözümdür. Mevcut bir binanın deprem güvenliğinin belirlenmesi pek çok kabulü içerdiği için, sonucu beyaz/siyah şeklinde matematiksel bir problem değildir. Bu sebepten inceleyenin tecrübesi önemlidir. B Benzer d durum güçlendirme ü l di iiçin i geçerlidir. lidi Yurdumuzda İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İSMEP, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı gibi kuruluşlar bu konuda çalışmalar yapmaktadır. Problemin büyük olması sebebiyle, yapılanları yeterli görülmemesi gereklidir. Ancak, yapılanların taktir edilmesinden sonra, yetersiz olduğunun belirtilmesi yerinde olacaktır. K t l dönümün Kentsel dö ü ü dar d bölge böl için i i başlatılması b l tl ve kazanılan k l deneyimlerle, yöntem ve uygulamadaki eksikliklerin tespit edilip tamamlanarak, uygulanmanın devam edilmesi yerinde olacaktır. 107 Zekai Celep • Binalarımızın önemli bir kısmı modern yönetmeliklerde öngörülen deprem güvenliğine sahip değildir. Ancak eski binaların modern y yönetmeliklerde öngörülen g deprem p güvenliğine sahip olması beklenemez. Bu tür binaların hepsinin çok düşük deprem güvenliğine sahip olduğunu ve hepsinin ağır hasar göreceğini yıkılacağını söylemek uygun değildir. En önemli husus yeni yapılan binalarımızı yönetmelikler kurallarına uygun projelendirilmesi ve inşa edilmesi ilk yapılacak husustur. Bu suretle problemlerimizin artmaması sağlanacaktır. Başta toplumsal önemli binaların (okul, hastane, yönetim binaları) incelenmesi deprem güvenliğinin arttırılması önemlidir. Okul gibi düzgün eksenlere sahip ve okul tatili gibi belirli bir zaman kullanılmayan binaların güçlendirilmesi nispeten kolaydır. Ancak, konut binalarının eksenlerindeki düzensizlik ve sürekli 106 kullanımları sebebiyle güçlendirmeleri zordur. Sabrınız ve dikkatiniz için teşekkürler 108 27
© Copyright 2024 Paperzz
