2014 - Counsellor Web Sites

SANTİAGO BÜYÜKELÇİLİĞİ
TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ
ŞİLİ
Ülke Bilgi Notu
Mayıs 2014
İçindekiler
1.
Giriş ................................................................................................................................................................ 4
2.
Sosyal ve Ekonomik Göstergeler.................................................................................................................... 5
2.1.
Ülke Kimliği .................................................................................................................................................... 5
2.2.
Sosyal Göstergeler– 2011/2012 .................................................................................................................... 6
2.3.
Ekonomik Göstergeler– 2011/2012 .............................................................................................................. 7
3.
Şili Temel Ekonomik ve Mali Göstergeler (2007-2013) ................................................................................. 9
4.
DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye)Yatırımları .............................................................................................. 10
4.1.
Global Ölçekte DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye) Girişi ............................................................................. 10
4.2.
Şili DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye) Girişi................................................................................................. 11
4.3.
Şili DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye) Çıkışı................................................................................................. 14
4.4.
TL ve Peso’nun ABD $’ı ve Euro Karşısındaki Durumu ................................................................................. 16
5.
Önemli Ekonomik Göstergeler..................................................................................................................... 17
5.1.
Şili Dış Ticareti .............................................................................................................................................. 17
5.2.
Türkiye – Şili Dış Ticareti (2013)................................................................................................................... 18
5.3.
Şili Turizmi.................................................................................................................................................... 21
5.4.
Şili’nin Ekonomik Alanda İmzaladığı Anlaşmalar ......................................................................................... 22
5.5.
Şili’nin Ekonomik Alanda Müzakere Ettiği Anlaşmalar ................................................................................ 23
5.6.
Yakın Gelecekteki İnşaat Projeleri ve Mevcut Durum ................................................................................. 24
6.
Şili Vergi Sistemi........................................................................................................................................... 25
6.1.
Vergi Tipleri.................................................................................................................................................. 25
6.1.1. Gelir Vergileri ............................................................................................................................................... 25
6.1.2. Mal ve Hizmet Alınmalarına Konu Gelir Vergiler ......................................................................................... 26
6.1.2.1.
Katma Değer Vergisi (ispanyolcası IVA) ............................................................................................... 26
6.1.2.2.
Özel Nitelikli Vergiler ........................................................................................................................... 26
6.1.2.3.
Özel Vergiler ........................................................................................................................................ 26
6.1.3. Diğer Vergiler ............................................................................................................................................... 26
6.1.3.1.
Gümrük Vergisi .................................................................................................................................... 26
6.1.3.2.
Damga Vergisi ve Belediye İşletme Vergisi .......................................................................................... 26
6.2.
Yatırımcılar için Rehber................................................................................................................................ 27
6.2.1. Şili Vergi İdaresi’ne müracaat (SII) ............................................................................................................... 27
6.2.2. Banka Hesabının Açılması ............................................................................................................................ 27
6.2.3. Ön İzinler, Sertifikalar .................................................................................................................................. 27
6.2.4. Personel Çalıştırma ...................................................................................................................................... 27
6.2.5. İş Sözleşmesi İmzalama Koşulları ................................................................................................................. 27
6.2.6. Sosyal Güvenlik ve Emeklilik Fonları ............................................................................................................ 28
6.2.7. Sağlık Sigortası ............................................................................................................................................. 28
6.2.8. Vizeler ve Göçmenlik ................................................................................................................................... 28
6.2.9. Turist Vizesi .................................................................................................................................................. 28
6.2.10. Yatırımcılar ve İşadamları için Geçici Vize.................................................................................................... 28
6.2.11. Çalışma Vizesi............................................................................................................................................... 28
6.3.
Faaliyet Tipleri ............................................................................................................................................. 29
6.3.1. Temsilci Aracılığıyla Faaliyet ........................................................................................................................ 29
6.3.2. Şube Yoluyla Faaliyet ................................................................................................................................... 29
6.3.3. Şirket Kurulumu Yoluyla Faaliyet Şube Yoluyla Faaliyet .............................................................................. 29
6.4.
Diğer Pratik Bilgiler ...................................................................................................................................... 29
7.
Şili’nin İdari ve Siyasi Yapısı ......................................................................................................................... 30
7.1.
Hükümet ...................................................................................................................................................... 30
7.2.
Adli Yapı ....................................................................................................................................................... 30
7.3.
Seçimler ....................................................................................................................................................... 31
7.4.
Dış Ticaretten Sorumlu Bakan ..................................................................................................................... 32
Dışişleri Bakanı ........................................................................................................................................................32
DIRECON Genel Müdürü .........................................................................................................................................32
7.5.
Yakın Geçmişteki Uluslararası Ziyaretler ve Sonuçları .................................... Error! Bookmark not defined.
8.
Değerlendirme ............................................................................................................................................. 33
8.1.
Genel............................................................................................................................................................ 33
8.2.
Güncel .......................................................................................................................................................... 34
9.
EKLER ........................................................................................................................................................... 36
1. Giriş
Şili ya da resmi adıyla “Şili Cumhuriyeti” Arjantin'in batısında,
And Dağları ile Büyük Okyanus arasında kalan, doğudan batıya
sadece 300-350 km, kuzeyden güneye ise kuş uçumu 4.300 km
boyunca uzanan ince uzun bir Güney Amerika ülkesidir.
Kuzeyinde Peru, kuzey doğusunda Bolivya ve doğusunda
Arjantin bulunur. Başkenti Santiago olup ülkede yaklaşık 17
milyon insan yaşamaktadır. İsmi Aymara dilinde “Dünyanın
bittiği yer” anlamına gelen “chilli” kelimesinden gelir.
Şili idari olarak on beş bölgeye ayrılmıştır. Bunlardan on dört
tanesi, başlarındaki Roma rakamlarıyla ifade edilen, kuzeyden
güneye sırasıylaTarapacá (I), Antofagasta (II), Atacama (III),
Coquimbo (IV), Valparaíso (V), O'Higgins (VI), Maule (VII), BíoBío (VIII), Araucanía (IX), Los Lagos (X), Aysén (XI), Magallanes y
la Antártica Chilena (XII) bölgeleri ve sonradan eklenen Los Ríos
ile Arica ve Parinacota bölgeleridir. Bunlarla beraber bir de
Región Metropolitana de Santiago (RM) bölgesi vardır.
Güney Amerika’da doğal kaynaklarının zenginliği, kişi başına
milli gelirin yüksekliği, insani kalkınma endeksindeki yüksek
oran, düşük dış borç/GSMH oranı ve gelişmiş bir hizmetler
sektörü ile ciddi anlamda dikkat çekici bir ülke olan Şili, tüm
bunların yanı sıra gelir dağılımdaki eşitsizlik ile de genel Güney
Amerika profiline uymaktadır. Ancak gerek 2010 yılında
OECD’ye kabul edilen Güney Amerika’nın ilk, Latin Amerika’nın
da ikinci (ilki Meksika) ülkesi olması, gerekse yine 2010 yılında
ülkemizin Güney Amerika’da ilk Serbest Ticaret Anlaşmasını Şili
ile imzalamış olması ülkemiz için Şili’yi vazgeçilmez kılmaktadır.
Şili’nin ekonomik ve siyasi profiline ilişkin bilgiler aşağıda
sunulmuştur.
2.
Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
2.1.
Ülke Kimliği
Devletin Resmi Adı
Şili Cumhuriyeti
Başkent
Santiago (5,6 Milyon Kişi)
Yönetim Biçimi
Parlamenter Cumhuriyet
Resmi Dil
İspanyolca
Dini
Katolik Hıristiyanlık
Para Birimi
Şili Pezosu ($)
WTO, WIPO (Wolrd ıntellectual Property
Organization/United Nations), ARCO (Latin American
Pacific Basin), APEC (Asia Pasific Economic
Cooperation), Pathways to Prosperity in the Americas,
OECD, FAO, IFC, ILO, UNESCO, INTERPOL
Üyesi Olduğu Başlıca
Uluslararası Kuruluşlar
($) Peso/ ABD $ Paritesi
565 (Mayıs 2014)
Yüzölçümü
Anakara + Adalar
Komşuları
Peru, Bolivya ve Arjantin
Sınır Uzunluğu
6.338 Km
Kıyı Uzunluğu
6.435 Km (Paskalya Adası dahil)
Nüfus (2012)
Nüfus Yapısı (2012)
Toplam
17.1 milyon
Kadın
8.72 milyon
Erkek
8.38 milyon
0-14 Yaş
% 23.2
15-64 Yaş
% 67.8
65 ve Üzeri
% 9.1
756.096 km2
Yıllık Nüfus Artışı (2012)
% 0.84
Nüfus Yoğunluğu (2012)
22,6 kişi / km2
Mesai Saatleri ve Günleri
08:30 – 17:00 ; Pazartesi – Cuma
Büyük Kentler
Santiago, Valparaíso, Concepción, La Serena,
Antofagasta, Temuco,
Büyük Limanlar
Valparaiso, San Antonio, Iquique, Arica, Lirquen
Zaman Dilimi
GMT-4 (Şili’de Yazken 5, Kışken 7 saat farkı şeklinde)
Haftalık Çalışma Saati
40
Resmi Tatil Günleri (2014)
1 Ocak,18-19 Nisan (Paskalya),1 Mayıs (İşçi), 21 Mayıs
(Deniz Zaferi), 29 Haziran (Dini), 16 Temmuz(Dini), 15
Ağustos (Dini), 18-19 Eylül (Ulusal Gün), 12 ve 31 Ekim
(Dini),1 Kasım (Dini), 8 ve 25-31 Aralık (Dini)
Telefon Kodu
+ 56
Ölçü Birimi
Metrik
2.2.
Sosyal Göstergeler– 2011/2012
Kadın
81.0
Erkek
74.0
Ortalama Ömür
Yüksek Öğretim Okul Sayısı
51
Yüksek Öğretim Öğrenci Sayısı
172,000
Hastane ve Klinik Sayısı
317 (141 Devlet, 170 Özel)
Bin Kişiye Düşen
% 97
Bin Kişide /
Okuma Yazma Oranı
Hasta Yatağı
2
Otomobil
173
Sabit Telefon Hattı
198
Mobil Telefon Hattı
1.256
Bilgisayar
421
Internet Kullanan
464
Geniş Internet Bağlantısı
116
Gelen Turist Sayısı
2,7 Milyon
Eğitim Harcamaları/GSYİH
%4
Sağlık Harcamaları / GSYİH
% 8,2
Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi
3.332 kwh
Aylık Asgari Ücret
380 $ ( Brüt) / 300 $ (Net)
HDI (İnsani Gelişme Endeksi-2013)
0.819-40.Sıra
2.3.
Ekonomik Göstergeler– 2011/2012
269 Milyar $
GSYİH (ABD $) (SAGP)
325 Milyar $
GSYİH Artış Oranı
% 4,0
GSYİH
Sektörel
Paylar
GSYİH Bileşenleri
GSYİH (ABD $)
Nihai Tüketim
205 Milyar $
Sabit Sermaye
64 Milyar $
İhracat
74 Milyar $
İthalat
72 Milyar $
Tarım
%3,3
Sanayi
% 10,2
Hizmetler
% 86,5
Kişi Başına Gelir (SAGP-$)
19.000
Enflasyon Oranı (TÜFE)
%3
İşgücü
7.904.000
İşsizlik Oranı
% 5.8
İşsiz Sayısı
504.000
(2013)
Dış Ticaret
İhracat
İthalat
74 Milyar $
72 Milyar $
Denge
2 Milyar $
Toplam
146 Milyar $
Dış Ticarette İlk Beş Ülke
Çin, ABD, Japonya, Arjantin, Brezilya
İhracatta İlk Beş Ülke
Çin, ABD, Japonya, Güney Kore ve Brezilya (%55)
İthalatta İlk Beş Ülke
ABD, Çin, Brezilya, Arjantin ve Güney Kore(%52)
(2013)
% 103
Türkiye İle Ticaret
İhracat / İthalat
Şili’ye İhracat
219 Milyon $
Şili’den İthalat
405 Milyon $
Denge
-186 Milyon $
Toplam
624 Milyon $
Mal ve Hizmet İthalatı
91 Milyar $
Cari İşlemler Dengesi
-9,3 Milyar $
Cari İşlemler/GSYİH
-% 3,5
Kamu Borç Stoku
25,3 Milyar $
Kamu Borç Stoku/GSYİH
% 10,7
Ülke Notu (3 Şirket Ortalaması)
A+
D. Yabancı Sermaye Girişi (2012)
28,1 Milyar $
D.Yabancı Sermaye Stoku
180 Milyar $
(2013)
90 Milyar $
Bütçe
Mal ve Hizmet İhracatı
Giderler
61 Milyar $
Gelirler
58 Milyar $
Denge
1,6 Milyar $
Açık/GSYİH
% 0,6
Turizm Gelirleri
6 Milyar $
Petrol Üretimi
905.000 Varil
Petrol İthalatı
6,5 Milyar $
Petrol İhracatı
Yok
Doğalgaz Üretimi
Yok
3.
Şili Temel Ekonomik ve Mali Göstergeler (2007-2013)
2009a
GSYİH
Nominal GSYİH (Milyar ABD$)
Nominal GSYİH (Milyar Peso)
Reel GSYİH Büyüme Oranı (%)
GSYİH Harcamaları (% Değişim)
Özel tüketim
Kamu harcamaları
Sabit Yatırımlar
Mal ve Hizmet İhracatı
Mal ve Hizmet İthalatı
GSYİH (% Değişim)
Tarım
Sanayi
Hizmet sektörü
Nüfus ve Gelir
Nüfus (m)
Kişi Başına Milli Gelir (ABD$ SAP)
İşsizlik oranı (%)
Mali Göstergeler (% GSYİH)
Kamu dengesi
Kamu sektörü borç faiz ödemesi
Kamu sektörü faiz dışı fazla
Toplam kamu borcu
Fiyatlar ve finansal göstergeler
Yıl sonu döviz kuru R: ABD $
Tüketici fiyatları Enflasyonu (%)
Üretici fiyatları Enflasyonu (%)
Para stoku M1 (% değişim)
Para stoku M2 (% değişim)
Borç verme faiz oranı (ortalama; %)
Cari Hesap (milyon ABD$ )
Ticaret dengesi
Mal ihracatı - fob
Mal ithalatı – fob
Hizmetler dengesi
Gelir dengesi
Cari transfer dengesi
Cari işlemler dengesi
Dış Borç (milyon ABD $ )
Borç stoku
Ödenen Borç Servisi
Faiz
Ödenecek Borç Servisi
Uluslararası rezervler (milyon ABD $)
Toplam döviz rezervi
2010a
2011a
2012a
2013a
2014b
2015b
277 261,3 273,6
251 266,4
172,3 217,6
96.444 111.008 121.403 129.601 137.212 145.562 156.282
4,3
3,4
4,1
5,4
5,8
5,8
-1
-0,8
9,2
-12,1
-4,5
16,2
10,8
4,6
12,2
2,3
25,9
8,9
2,5
14,4
5,5
15,6
6
3,7
12,2
1,1
5
5,6
4,2
0,4
4,3
2,2
3,2
6
1
4,1
2,9
4,1
4,5
3,5
4,5
3,8
-5,6
-1,8
0,2
0,3
2,5
7,2
11,8
2,7
7,7
-1,1
4,7
5,9
2,3
3,7
4,3
6
3,5
3,1
4
3,8
4,5
17,9
17,7
17,6
17,2
17,4
17,1
16,9
15.925 18.295 20.224 21.493 22.507 23.478 24.707
5,9
6
6,4
6
7,2
8,4
9,6
18,3
22,7
-4,3
5,8
21
21,3
-0,3
8,6
22,1
20,6
1,5
11,1
22,1
21,5
0,6
12
20,9
21,5
-0,6
12,8
21
22,2
-1,1
15,1
21,7
22,4
-0,7
16,6
50.643 46.837 52.146 47.860 52.376 56.292 57.952
3
2,8
3,6
1,5
3
4,4
-1,5
-0,1
2,6
-6,6
-3,9
12,2
5,7
23
7,4
12,8
8,9
8,8
21,3
11,8
22,9
10,4
11
14,9
18,5
7,6
-5,3
9,3
4,3
4,5
3,9
5
3,1
5,3
0,5
15.361
55.463
-40.102
-2.010
-11.396
1.563
3.518
15.737
71.109
-55.372
-1.881
-14.683
4.411
3.584
11.039 2.507 2.117 5.598 4.988
81.438 77.965 76.684 78.289 81.274
-70.399 -75.458 -74.567 -72.691 -76.286
-3.054 -2.276 -2.908 -2.767 -2.377
-13.922 -11.503 -11.102 -11.451 -12.508
2.865 2.191 2.408 2.271 2.378
-3.072 -9.081 -9.485 -6.349 -7.519
69.884 81.435 96.245 117.478 130.689 140.925 152.250
18.142 14.511 15.446 18.568 20.111 22.503 23.382
16.379 12.287 12.846 15.940 17.045 18.938 19.188
1.763 2.224 2.600 2.628 3.066 3.564 4.194
25.292 27.828 41.944 41.649 41.093 40.284 39.272
a Gerçekleşme b Beklenti c Tahmin (Kaynak: Banco Central de Chile, Instituto Nacional de Estadisticas Chile, IMF, The Economist)
4. DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye)Yatırımları
4.1. Global Ölçekte DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye) Girişi
2008 ve 2009 yıllarındaki global ölçekli ekonomik kriz sırasında sırasıyla %16 ve %37 daralan Doğrudan
Yabancı Sermaye hareketleri, 2010 yılında nispeten durağan bir sürece girmiştir. 2012’de AB ve ABD’deki
makroekonomik belirsizlik hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelere Doğrudan Yabancı Sermaye
(DYS) girişleri azalmış olmakla birlikte 2013 yılında bu etkinin toparlanma eğilimi içerisine girdiği ve %11
artış yaşandığı görülmektedir.
DYS girişleri açısından, 2013 yılında bir önceki yıla göre gelişmiş ülkelerde de global eğilimle orantılı
olarak %11 artış yaşanırken, gelişmekte olan ülkelerde bu etki %6’yla sınırlı kalmıştır. Ancak, Latin
Amerika ülkelerinde ekonomik canlılık gelişmekte olan ülkeler trendinin de altında kalarak dönemi %5
artışla kapatmıştır. Son yıllarda yaşanan finansal krizler en güvenli sermaye akışının DYS yatırımları
şeklinde olduğunu göstermiştir. Bu sermaye hareketleri arasında yakın coğrafya firmalarının şirket
birleşmeleri öne çıkmaktadır. Bu şekilde uluslararası firmalar yerel firmaların lokal piyasalar hakkındaki
bilgi ve kapasitelerine kolaylıkla ulaşabilmektedir.
Global Ölçekte Yabancı Sermaye Girişleri
Yabancı Sermaye
Yatırımları (Milyar $)
Dünya
Gelişmiş Ülkeler
Gelişmekte Olan
Ülkeler
Latin Amerika
Karayipler Finans
Merkezleri
Africa
Asya
Değişim (%)
2010
1.413
696
2011
1.701
866
2012
1.313
516
2013
1.458
576
2010
16
14
2011 2012
20
-23
24
-40
642
739
710
756
21
15
129
170
177
185
55
65
83
69
106
44
401
46
439
53
409
56
406
Pay (%)
2013
11
12
2010
100
49
2011
100
51
2012
100
39
2013
100
40
-4
7
45
43
54
52
31
4
5
9
10
13
13
-3
27
-16
53
5
5
5
7
-18
23
6
10
15
-7
6
-1
3
28
3
26
4
31
4
28
Kaynak ECLAC FDI REPORT 2013
Latin Amerika Yabancı Sermaye Girişleri
(Milyon ABD $)
Kaynak ECLAC FDI REPORT 2012
Ülkeler
2010
2011
2012
2013
%
2012-2013
Net Farkı
% Fark
Brezilya
Güney Amerika
Şili
Peru
Kolombiya
Arjantin
Uruguay
Meksika
45.506
95.866
15.373
8.455
6.746
11.333
2.289
23.027
16.698
129.427
66.660
130.978
23.444
8.233
13.405
10.720
2.504
23.009
21.563
169.538
65.272
142.171
28.542
12.240
15.529
12.116
2.687
17.628
23.007
177.021
64.046
129.890
20258
10.172
16.772
9.082
2.796
38.286
23.508
184.920
35%
67%
11%
6%
9%
5%
2%
21%
-13.260
-1.226
-8.284
-2.068
1.243
-3.034
109
20.658
-10%
-2%
-29%
-17%
8%
-25%
4%
117%
2%
100%
501
7.899
2
4%
Liste Dışı
Genel Toplam
2013 Yılı Latin Amerika Yabancı Sermaye
Girişlerinin Sektörel Dağılımı (%)
100%
80%
26%
42%
60%
36%
20%
40%
20%
38%
38%
2005-2012
2013
0%
Hizmetler
imalat
Doğal Kaynaklar
2013 Yılı Latin Amerika Yabancı Sermaye
Girişlerinin Dağılımı
Çin
34%
Diğerleri
4%
Afrika Orta
Doğu LA
3% 3%
ABDKanada
13%
Batı Avrupa
22%
Asya (Çin hariç)
21%
4.2. Şili DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye) Girişi
Şili’de DYS yatırımlarının geçmişi her ne kadar 1950’lere kadar uzansa da 1973 yılında kabul edilen DL
600 (Decree Law 600) ülkede yabancı sermayenin en önemli mevzuatı olmuştur. Her ne kadar Kambiyo
Mevzuatında da DYS yatırımlarına ilişkin hükümler olsa da ülkedeki yatırımların çok büyük bir kısmı
yatırım tutarının 50.000.000 ABD$’ı üzerinde olması sebebiyle DL 600’e tabidir. Şili’nin maden
yataklarındaki zenginliği hammaddeye kolay ve garantili ulaşım kaygıları sebebiyle uluslararası sermayeyi
kendine çekmiş, ve yatırımların %34’ünün Madencilik sektörüne yapılmasını sağlamıştır. Benzer olarak
yatırımların %33’i hizmetler sektörüne, %18’si ise altyapı yatırımlarına yönelmişken imalat sanayiine
sadece %7 yatırım yapılması ülkedeki imalat sanayiinin durumu için bir gösterge durumundadır. Devlet
Başkanı Batchelet’in Şili ekonomisinin artık kendisini ispat ettiği, ve bu sebeple DL 600’e gerek kalmadığı
yönündeki görüşleri halen %20 olan kurumlar vergisi oranının 4 yıl içerisinde kademeli olarak %25’e
çıkartılması, vergi kapsamı dışında tutulan fonların vergi matrahına dahil edilmesi gibi konuları da içeren
vergi reformu tasarısıyla birlikte kamu oyunda tartışmaya açılmıştır.
Şili’ye DYS Girişlerinin Sektörel % Dağılımı (1974-2013)
Tarım Balıkçılık
Hizmetler
Ulaştırma ve Haberleşme
Elektrik, Gaz ve Su
İnşaat
İmalat
Madencilik
4%
33%
2%
18%
2%
7%
34%
DYS Girişlerinin Sektörel Dağılımı (1974-2012)
Tarım Balıkçılık
4%
Madencilik
34%
İmalat
7%
Hizmetler
33%
İnşaat
2%
Elektrik, Gaz ve Su
18%
Ulaştırma ve
Haberleşme
2%
2013 yılında Şili’ye DYS girişi bir önceki yıla göre %29 azalmıştır. Bu azalma aslında 2012 yılındaki 28,2
Milyar$’lık rekor giriş kaynaklıdır. %12’lik azalmaya rağmen Şili hala Brezilya ve Meksika’nın ardından
gelmektedir. Kişi başı DYS girişi dikkate alındığında ise Şili diğer ülkelere nazaran açık ara çok daha iyi
durumdadır. Yüksek enerji girdilerine ilaveten Çin’de yaşanan ekonomik yavaşlama kaynaklı bakır
fiyatlarında 2011’e göre yaşanan %17’lik düşüş maden yatırımları açısından 2013’ü zorlu bir yıl haline
getirmiştir. Tüm bunlara rağmen Şili’nin 2007-2010 arasında 13,8 Milyar $ olan ortalama yıllık DYS
girişini 2011-2013 döneminde 10 Milyar $’lık artışla 23,3 Milyar $’ a kolaylıkla çıkardığı da bir gerçektir.
DYS Girişlerinin Yıllara Göre Dağılımı (2001-2013)
Milyon $
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
17.299
28.152
24.630
2004
15.095
2003
12.874
2002
15.150
2001
12.533
0
7.298
2.550
4.307
6.983
5.000
7.172
4.200
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ABD, Kanada ve İspanya 2008-2012 yılları arasındaki DYS yatırımlarının %38’ini karşılarken Bermuda
vergi avantajları nedeniyle genelde joint venture oluşumları tarafından tercih edilmektedir. 2012’de DYS
içinde ABD %15, ispanya %9 ve Kanada %6 ile yer alırken diğer ülkelerin payı %70 olmuştur.
DYS Girişlerinde İlk 5 Ülke (2008-2013)
Ülkeler
ABD
İspanya
Kanada
Japonya
Hollanda
TOPLAM
2008
2.272
2.210
1.667
28
824
7.001
2009
991
1.220
2.364
350
1.379
6.304
2010
819
1.844
772
1.613
173
5.221
2011
1915
4110
1853
1199
1289
10.366
2012
4.376
4.052
2.638
1.860
1.820
14.746
2013
3.422
3.689
1.696
984
5.084
14.874
DYS Girişlerinde İlk 5 Ülke (2006-2010)
6.000
5.000
2008
4.000
2009
3.000
2010
2011
2.000
2012
1.000
2013
0
ABD
İspanya
Kanada
Japonya
Hollanda
2010 yılı DYS girişlerindeki sektörel dağılım ise dramatik sonuçlar göstermektedir. Hammaddeye yakınlık
ve kontrol altında tutma isteği ile DYS yatırımlarının %50 oranında Madencilik sektöründe yapıldığı
görülecektir. Ancak ülkedeki Bankacılık sektörü ve şube yapıları düşünüldüğünde (ülkedeki banka
şubelerinin %60’ı Santiago’dadır) Hizmetler sektörünün DYS üzerindeki %41’lik payı ülkedeki
telekominikasyon ve bilişim altyapı yatırımlarının yanısıra LAN (Şili)-TAM (Brezilya) havayollarının
birleşmesi ile açıklanabilir. Birleşme sonrası isim değiştirecek olan LATAM, söz konusu birleşmenin yasal
süreçleri tamamlandığında Latin Amerika’nın en büyüğü olurken dünyanın da sayılı havayolu şirketleri
arasına girecektir.
DYS Girişlerinin Sektörel Dağılımı (2013) (Milyon $)
Sektörler
Madencilik
İmalat
Hizmetler
TOPLAM
Yatırım Miktarı
12.369
2.801
9.160
2.801
Yüzdesi
51%
12%
38%
100%
4.3. Şili DYS (Doğrudan Yabancı Sermaye) Çıkışı
Şili sermayesi son 20 yıldır doğrudan yatırımlarla dünyaya açılmıştır. Bu şekilde, Şili, öncelikle Latin
Amerika ekonomik ve siyasi gelişmelerinde söz sahibi olmaya çalışmaktadır. 2001-2013 dönemi boyunca,
Şili doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını özellikle 2011-2012 döneminde artırarak 93 Milyar $’a
ulaşmıştır.
Tüm dünya’ya sermaye ihracı gerçekleştirilmekle birlikte söz konusu miktarın %93’ü Arjantin, Brezilya,
Peru, Kolombiya, ABD, Uruguay, Panama, Meksika, Avustralya ve Venezüella (ağırlıklı olarak Latin
Amerika) ülkelerinde gerçekleşmiştir.
2013 yılı için Şili, Latin Amerika ülkelerinin DYS çıkışları dikkate alındığında da Meksika’nın ardından 2.
sırada yer almaktadır. Ancak Şili, DYS’nin GSYH’ye oranı dikkate alındığında %7 ile hem Brezilya’nın (%3)
hem de Meksika’nın (%2) çok ilerisindedir (Türkiye ,için bu oran 2006 yılında %0,9’du).
Şili doğrudan yabancı sermaye yatırımları ağırlıklı olarak hizmetler (Perakende, bilgisayar hizmetleri,
inşaat, enerji üretim, iletim ve dağıtımı, madencilik, ormancılık) ve madencilik sektöründe daha az
olarakta imalat sanayiinde (kağıt ve Kağıt hamuru, kimyasallar ve eczacılık ürünleri) yoğunlaşmaktadır.
Şili’de 2013 yılında bir önceki yıla göre sermaye çıkışı 11 Milyar $’la %50 azalmış olsa da sermaye
birikiminin kuvvetli yapısı önümüzdeki yıllarda bu miktarın düşmeyeceğinin göstergesi olarak kabul
edilebilir.
DYS Çıkışlarının Yıllara Göre Dağılımı (2000-2013)
Yıllar
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
TOPLAM
DYS Çıkışı
(Milyon $)
1.610
343
1.606
1.563
2.183
2.212
4.852
9.151
7.233
9.461
20.252
22.330
10.923
93.719
DYS Çıkışlarının Yıllara Göre Dağılımı (2001-2013)
Milyon $
20.252
20.000
15.000
22.330
25.000
1.610
343
1.606
1.563
2.183
2.212
4.852
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
0
2008
2009
10.923
9.461
5.000
7.233
9.151
10.000
2010
2011
2012
2013
2013 yılında gerçekleşen en büyük yatırımlar arasında aslında bir İspanyol sermayesi olan Şili’li Entel
firmasının ABD’li Peru Nextel firmasını 400 Milyon $’a satın alması olmuştur. Ayrıca Corpesca firması
Brezilya’lı Sementes Selecta’nın %60’ını 260 Milyon $a satın almıştır. Bunların yanı sıra LAN Havayolları
ile Brezilyalı TAM Havayollarının birleşmeleri ile Güney Amerika’nın en büyük, dünyanın da sayılı
havayolları arasına girecek olan LATAM halen Şili otoritelerinden onay beklemektedir.
100 Milyon $ Üstü DYS Çıkışlarının Ülke ve Sektöre Göre Dağılımı (2013)
Ülke
Firma
Sektör
Peru
Brezilya
TOPLAM
Nextel Peru
Sementes Selecta
Telekominikasyon
Tarım
Yatırım Miktarı
(Milyon $)
400
260
660
4.4. TL ve Peso’nun ABD $’ı ve Euro Karşısındaki Durumu
ABD$ vs. TL-Peso Grafiği
TL
Peso
2,46
580
2,36
560
2,26
540
2,16
520
TL
2,06
500
1,96
480
1,86
460
1,76
440
1,66
420
TL-Peso Grafiği
1 TL = ..... Şili Pezosu
295
285
275
265
255
245
235
Peso
5. Önemli Ekonomik Göstergeler
5.1. Şili Dış Ticareti
Şili Dış Ticaret hacmi aşağıdaki grafiktan de görüleceği üzere 5 yıl içerisinde 2009 global krizine rağmen 110 Milyar
$’dan %34 artışla 150 Milyar $’ ulaşmıştır. 2007 ve 2008 yıllarında görece aynı seviyede kalan ihracata rağmen
ithalat aynı dönemde %27 artış göstermiştir. 2009 yılındaki ABD finans piyasaları kaynaklı global krizin etkileri Şili
dış ticareti de etkilemiş ve ithalat ve ihracatta yaklaşık %30 seviyelerinde kayıp yaşanmıştır. Ancak bu kayıplara
rağmen ülke yabancı sermaye yatırımlarının ve güçlü ekonomisinin de etkisiyle 2010 yılında ihracatını %34
artırırken, buna paralel olarak ithalatını da %37 artırmıştır. Geçtiğimiz yıl ise artışlar devam ederek ithalat ve
ihracatta sırasıyla %27 ve %21 artışlar yaşanmış olup toplam ticaret hacmi 150 Milyar $’a ulaşmıştır..
Şili Dış Ticaret Hacmi (Milyar $)
146
105
126
119
111
87
73
88
81
70
67
2007-2013 Arasında Ülkelere Göre Şili Dış Ticareti (milyar $)
152
147
67
56
44
66
78 74
74 72
58
51
52
50
38
20
18
2007
2008
2009
Hacim
2010
İhracat
2011
İthalat
2012
2013
Çin
Japonya
G. Kore
İhracat
27
ABD
İthalat
Şili’nin ihracatı 2007-2013 yılları arasında incelendiğinde ilk sırayı 105 Milyar $ ile Çin’in aldığı görülecektir. Çin
üretiminde kullanmak üzere yaptığı bakır ithalatı ile Şili’nin en iyi müşterisi durumundadır. Ardından ikincilik Çin’e
yapılan ihracatın hemen hemen yarısı kadar bir miktarla ABD (58 Milyar $) ve Japonya’ya (52 Milyar $) aittir.
Üçüncülük ve dördüncülük 27 Milyar $’la Brezilya’ya ve Güney Kore’ye aittir. Ana ihraç kalemleri başta bakır ve
bakır ürünleri ile Norveç’ten sonra dünyanın en büyük ikinci somon ihracatçısı olması sebebiyle somon, yaş
meyve, şarap ve selüloz ile ağaç ürünleridir.
Şili’nin ithalatı aynı dönemde incelendiğinde ilk sırayı 87 Milyar $ ile ABD’nin aldığı görülecektir. Ardından ikincilik
73 Milyar $’la Çin’e aittir. Sıralama 33 Milyar $’la Brezilya, 32 Milyar $’la Arjantin, 20 Milyar $’la Güney Kore ve 18
Milyar $’la Japonya şeklinde devam etmektedir.
Bakır alımı yüzünden Çin’in yaklaşık 32 Milyar $, Japonya’nın 34 Milyar $ ve Güney Kore’nin 8 Milyar $ ticaret
açıkları bulunurken, ABD’nin 29 Milyar $, Brezilya’nın 6 Milyar $ ve Arjantin’in 26 Milyar $ dış ticaret fazlalıkları
dikkat çekicidir.
5.2. Türkiye – Şili Dış Ticareti (2013)
DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ
Fasıl Fasıl adı
İhracat ($)
%
İthalat ($) %
DENGE
3
Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar
294.736
0%
-294.736
4
1.077.670
0%
-1.077.670
6
Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler
Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular, kökler ve benzerleri, kesme çiçekler ve süs
yaprakları
78.656
0%
-78.656
7
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
108.711
0%
290.228
0%
-181.517
8
Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar
714.916
0%
20.621.884
5%
-19.906.968
9
Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat
156.413
0%
68.509
0%
87.904
10
Hububat
86.411
0%
-86.411
11
Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni
Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve tıpta
kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem
88.376
0%
-88.376
7.123.144
2%
-7.011.627
177.189
0%
-177.189
18.520.366
5%
-18.518.649
428.260
0%
-428.260
12
13
111.517
0%
15
Lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar
Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel
mumlar
16
Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları
17
Şeker ve şeker mamulleri
200.471
0%
200.471
18
Kakao ve kakao müstahzarları
200.057
0%
200.057
19
169.208
0%
169.208
203.652
0%
195.972
7.680
21
Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri
Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen
müstahzarlar
Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet
mamaları, vb.)
1.843.518
1%
31.461
1.812.057
22
Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke
572.332
0%
1.313.004
0%
-740.672
23
Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler
4.473.540
1%
-4.473.540
24
Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler
1.761.282
1%
1.761.282
25
2.048.688
1%
2.048.688
888.099
0%
888.099
28
Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler,
bitümenli maddeler, mineral mumlar
İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organikanorganik bileşikleri
7.653.943
3%
24.114.261
29
Organik kimyasal ürünler
246.346
0%
8.910
30
Eczacılık ürünleri
759.209
0%
739.532
0%
19.677
31
Gübreler
Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb,
vernikler, vb, macunlar, mürekkepler
1.112.673
0%
-1.112.673
20
27
32
1.717
0%
1.363.515
1%
3.317
Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları
Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları, mumlar,bakım
müstahzarları, dişçilik müstahzarları
609.758
0%
43.538
349.128
0%
96.282
0%
2.278
0%
38
Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler, tutkallar, enzimler
Barut ve patlayıcı maddeler, pirotekni mamulleri, kibritler, piroforik alaşımlar, ateş alıcı
maddeler
Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar,
haşarat öldürücüler, vb.)
520.395
0%
1.624.544
39
Plastikler ve mamulleri
9.664.559
4%
109.911
33
34
35
36
6%
-16.460.318
237.436
1.360.198
0%
566.220
349.128
8.809
0%
87.473
2.278
-1.104.149
0%
9.554.648
40
Kauçuk ve kauçuktan eşya
41
42
Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler
Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb mahfazalar,
hayvan bağırsağından mamul eşya
111.034
43
Kürkler ve taklit kürkler, bunların mamulleri
5.405
0%
44
Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları, geri kazanılmış kağıt veya karton
(döküntü, kırpıntı ve hurdalar)
461.355
0%
202.507
49
Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya
Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri, el ve makina
yazısı metinler ve planlar
51
Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik ve dokunmuş mensucat
52
Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat
184.555
0%
53
Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler, kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden
Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli
maddeler
504
0%
325.137
0%
325.137
Sentetik ve suni devamsız lifler
Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip, halat ve
bunlardan mamul eşya
436.686
0%
436.686
681.847
0%
681.847
9.629.728
4%
9.629.728
485.566
0%
485.566
59
Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları
Özel dokunmuş mensucat, tufte edilmiş dokunabilir mensucat,dantela,duvar halıları,
şeritçi ve kaytancı eşyası, işlemeler
Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokunabilir mensucat, dokunabilir
maddelerden teknik eşya
56.224
0%
56.224
60
Örme eşya
37.491
0%
37.491
61
Örme giyim eşyası ve aksesuarı
3.852.986
2%
3.852.986
62
1.023.240
0%
63
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş diğer
eşya, paçavralar
1.582.681
1%
64
Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı
311.203
0%
65
Başlıklar ve aksamı (şapka, kasket, koruyucu başlıklar vb.)
2.191
0%
68
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
340.250
0%
69
Seramik mamulleri
153.556
0%
153.556
70
1.701.192
1%
1.701.192
71
Cam ve cam eşya
Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası,
metal paralar
139.101
0%
139.101
72
Demir ve çelik
52.901.523
24% 36.455
52.865.068
73
Demir veya çelikten eşya
12.788.499
6%
1.064.025
74
Bakır ve bakırdan eşya
401.453
0%
307.868.126 76% -307.466.673
76
Alüminyum ve alüminyumdan eşya
255.341
0%
255.341
78
Kurşun ve kurşundan eşya
24.868
0%
24.868
79
Çinko ve çinkodan eşya
Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden bunların
aksam ve parçaları
2.740
0%
2.740
42.675
0%
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve
parçaları
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetmeverme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
896.434
0%
14.941.490
7%
1.030.438
5.294.688
2%
13.687
47
48
54
55
56
57
58
82
83
84
85
3.409.826
4.015
2%
141.955
0%
3.267.871
1.923.089
0%
-1.923.089
111.034
0%
5.405
4.413.407
-3.952.052
5.960.572
1%
-5.960.572
646.675
0%
-444.168
8.481
0%
-4.466
40.942
0%
-40.942
184.555
9.534
-9.030
1.099
1.022.141
1.582.681
1.152
310.051
2.191
29.449
310.801
0%
1.655
11.724.474
41.020
896.434
13.911.052
0%
5.281.001
90
Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları,
bunların aksam, parça, aksesuarı
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların
aksam, parça ve aksesuarı
91
Saatler ve bunların aksam ve parçaları
1.425
0%
1.425
92
Müzik aletleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı
117.061
0%
117.061
93
795.641
0%
795.641
94
Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı
Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb,
prefabrik yapılar
1.055.398
0%
1.055.398
95
Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı
314.609
0%
314.609
96
Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça vb.)
17.528
0%
17.528
97
Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar
99
Kişisel eşyalar, deniz ve hava taşıtlarına verilen kumanya ve malzeme (yakıtlar hariç)
87
73.609.966
34% 8.983
0%
212.589
0%
212.589
26.780
73.600.983
-26.780
1.696
1.696
219.059.898
405.861.405
-186.801.507
Kaynak: TUIK Dış Ticaret Verileri
406
219
466
175
131
37
81
200
150
42
35
25
312
474
534
163
29
19
112
200
22
82
400
324
326
600
442
Türkiye-Şili Dış Ticareti (2002- 2013)
0
-200
-400
-600
2002
2003
2004
2005
2006
İhracat
2007
2008
İthalat
2009
2010
2011
2012
2013
Denge
Görüldüğü üzere iki ülke arasındaki ticaret hacmi görece diğer ülke hacimlerine göre az olup toplam ihracatımız ve
ithalatımız içinde Şili’nin payı yok denecek kadar azdır. Ancak STA’nın ülkemiz için yeni pazar alanları yaratması
açısından faydalı olduğu düşünülmektedir. He ne kadar dış ticaret dengesinde Şili’ye karşı açık versekte 2013
yılında Şili’den GTİP bazında 100 kalem ürün ithal edilmiş iken 1.100 kalem mal ihracatı gerçekleştirilmiştir.
Ülkemizin yaptığı ithalatın zaten %85’i bakır ve bakır ürünleridir. İthalatımızın ilk 20 kaleminin toplamı yapılan
toplam ithalatın %99,5’ini karşılamaktadır. Aynı şekilde ilk 20 ihraç kaleminin toplamı Şili’ye yapılan ihracatın
%95’ini oluşturmaktadır.
Ana ihraç kalemlerimiz taşıt araçları ve yedek parçaları (%34), demir çelik ürünleri (%30), imalat sanayii (%10),
kimyasal ürünler (%8), tekstil (%8) ve plastikten mamül eşya (%6) iken başlıca ithal kalemimiz bakır ve bakır
ürünleri (%76), hayvansal ve bitkisel yağlar (%7), kimyasallar (%7), kabuklu yemiş -ceviz- (%5), ve ağaç ürünleridir
(%3).
5.3. Şili Turizmi
Şili turizmi çok büyük bir çeşitlilik gösteren doğal güzelliklere dayanmaktadır. Bu doğal güzelliklere
arasında Mars yüzeyine en çok benzeyen topografisi ve dünyanın en kurak bölgesi ünvanını taşıyan
Atacama Çölü, buzdağları ile kaplı fiyordları ile ünlü Patagonya, uçsuz bucaksız şaraplık üzüm bağları ile
başkent Santiago’nun da bulunduğu Orta Vadi , en yaşlı ormanlarla kaplı Göller Bölgesi ve Robinson
Cruzoe adası ile Paskalya Adası sayılabilir. Şili’de 12 Ulusal Park, 48 Korunacak Değer ve 15 Ulusal Anıt
bulunmaktadır.
Şili turizmi 2006 yılındaki 1,5 milyon turist sayısını 2010’da %86’lık bir artışla 2,7 milyon’a artırmıştır.
Dört sene içerisindeki bu büyük artış Şili için gerçek bir başarısı öyküsüdür. Aşağıda giriş şekillerine ve
çıkış ülkelerine göre dağılım gösterilmiştir.
Çıkış Yerine Göre Dağılım (2013)
Çıkış Yeri
Güney Amerika
Orta ve Kuzey Amerika
Avrupa
Avustralya
Afrika
Asya
Orta Doğu
TOPLAM
Turist Sayısı
% Dağılım
2.654.022
73%
246.542
10%
378.092
14%
54.877
2%
4.175
0%
47.996
1%
19.018
1%
3.404.722
100%
Giriş Yoluna Göre Dağılım (2013)
Giriş Yolu
Karayolu
Havayolu
TOPLAM
Turist Sayısı
% Dağılım
2.008.786
59%
1.395.936
41%
3.404.722
100%
5.4. Şili’nin Ekonomik Alanda İmzaladığı Anlaşmalar
Ülke/Ülke Grubu
Venezuela
Bolivya
MERCOSUR (Arjantin, Brezilya,
Paraguay ve Uruguay)
Kanada
Meksika
Kosta Rika
El Salvador
AB
ABD
Kore
EFTA
Pasifik-4
(Yeni Zellanda Singapur ve Bruney)
Çin
Hindistan
Japonya
Panama
Küba
Honduras
Peru
Avusturalya
Kolombiya
Ekvator
Guetamala
Türkiye
Malezya
Vietnam
İmza
Tarihi
Yürürlüğe
Giriş Tarihi
Anlaşmanın
Tipi
EİA
EİA
1993
1993
1993
1993
EİA
STA
EBA
ÇSTAP
ÇSTAP
EBA
STA
STA
STA
1996
1996
1998
1999
1999
2002
2003
2003
2003
1996
1997
1999
2002
2002
2003
2003
2004
2004
EBA
STA
KA
EBA
STA
KA
ÇSTAP
STA
STA
STA
EBA
ÇSTAP
STA
STA
STA
2003
2005
2006
2007
2006
1999
2005
2006
2008
2006
2008
2007
2009
2010
2011
2004
2006
2007
2007
2008
2008
2008
2009
2009
2009
2010
2010
2011
2012
2014
STA: Serbest Ticaret Anlaşması
EBA: Ekonomi Birliği Antlaşması 1
EİA: Ekonomik İşbirliği Anlaşması 2
KA: Kısmi Anlaşma
ÇTSTP: Çok Taraflı Serbest Ticaret Protokolü
1
EBA, Latin American Integration Association (ALADI) yasal mevzuatından kaynaklanan Kısmi Anlaşmadan daha geniş,
STA’dan daha dar kapsamlı özel bir anlaşmadır.
2
EİA, STA ile aynı olup ilaveten politik işbirliğine ilişkin maddeler de içeren bir anlaşma türüdür.
5.5. Şili’nin Ekonomik Alanda Müzakere Ettiği Anlaşmalar
Ülke/Ülke Grubu
Tayland
Trans Pasifik İşbirliği
(ABD, Avustralya, Bruney, Malezya,
Yeni Zelanda, Peru, Singapur Vietnam)
Çin, Hong Hong
Pasifik İttifakı
Anlaşmanın
Tipi
STA
STA
STA
STA
Açıklama
Yeni Anlaşma
Durum
Onay Sürecinde
Çin STA'sının Tadili
Yeni Anlaşma
Müzakere Sürecinde
Onay Sürecinde
Müzakere Sürecinde
Şili’nin STA imzaladığı ülkeler
5.6. Yakın Gelecekteki İnşaat Projeleri ve Mevcut Durum
Ülkede sadece bir tek Türk firması ( Atilla Doğan AŞ) 2010 yılında boru hatlarının döşenmesi konusunda
bir inşaat projesi gerçekleştirmiştir.
Ülkede en son büyük deprem 2010 yılında Concepsion’da 8,8 şiddetinde meydana gelmiş ve deprem
yaklaşık 1,5 dakika sürmesine rağmen yaklaşık 723 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu raporun hazırlandığı
tarihlerde (26 Mart 2012) yine başkent Santiago’nun 250 km güneyinde 7,2 şiddetinde bir deprem
meydana gelmiş ve merkez üssünde sadece 1 kişi kalp krizi sebebiyle hayatını kaybetmiştir. Görüldüğü
üzere, tüm inşaatlarda (gerek konut gerek altyapı) yüksek standardlar uygulanmatadır.
Yaklaşık yirmi yıllık düzenli ekonomik gelişme sayesinde,
Santiago’nun banliyölerindeki büyük değişim, inşa
edilen onlarca alışveriş merkezi ve etkileyici
gökdelenleriyle de dikkat çekicidir. Bilindiği gibi,
Santiago, Latin Amerika’nın en büyük ve en modern
finans merkezlerinin başında gelmektedir. Şehir artık,
2012 yılında inşaatına başlanacak olan yeni hatlarıyla
büyüyen Santiago Metrosu ve şehir merkezinin altından
geçen, kentin doğu ve batı yakasını 25 dakikada
birbirine bağlayan yeni otoyol “Costanera Norte” ile
Latin Amerika’nın en modern ulaşım alt yapısına sahip.
Genelde orta büyüklükte lüks konut segmentinde
patlama yaşanıyor. Kentin finans bölgesindeki devasa proje “Costanera Merkezi” halen yapım
aşamasında. Proje, 280.000 m2’lik alışveriş merkezi, 300 metre yükseklikte bir gökdelen, her biri 170
metre yükseklikte 2 kule ve 105 metre yükseklikte bir otelden oluşuyor. Projenin Mayıs 2012’de sadece
alışveriş merkezi açıldı. “Costanera Merkezi”nin inşaası bittiğinde Güney Amerika’nın en yüksek binası
olması bekleniyor. Bu projenin yanında yüzlerce konutla birlikte birçok ofis binasının da inşaat çalışmaları
sürüyor
Son olarak, Kamu Bakanlığı tarafından Eylül ayı içerisinde anakara ile Şili’nin güneyindeki Chiloe adasını
2,5 km uzunluğunda bir köprü ile birleştirme projesinin uluslararası ihale duyurusu yapılmıştır. Söz
konusu ihaleye daha önce 2006 yılında çıkılmış ancak maliyetin çok yüksek olmasından dolayı iptal
edilmiştir. Köprü yüksek sismik hareketli bir bölgede, 3 kuleli 2 açıklı ve minimum 3 şeritli olarak 14 km
uzunluğundaki bağlantı yolları ile birlikte tasarlanmıştır. Tahmini bütçenin 740 Milyon $ olacağı
düşünülmektedir. Kulelerden biri deniz altında 120 m derinliğe kadar inecekken ortadaki ikinci kulenin
bir adanın üzerine yapılması düşünülmektedir. İhalenin Design-Bid-Build (DBB) ya da Design-Build (DB)
şeklinde yürütülmesi, 2014 yılında neticelendirilmesi ve inşaata 2015 yılında başlanarak 2019 yılında
köprünün açılması planlanmaktadır.
6. Şili Vergi Sistemi
6.1. Vergi Tipleri
Yabancı yatırım ile varlıkları, genel bir kural olarak, yerli işletmeler için geçerli olan vergi sistemine tabidir ve Şili
vergi sistemi dört ana kategoriden oluşmaktadır;
•
•
•
•
Gelir Vergisi
Mal ve Hizmet Alımlarında Vergi
Özel Vergiler
Diğer Vergiler
Şili’de gelirlerin vergilendirmesi iki faktöre dayanır; mükellefin ikametgahı ve toplam kazancı. Ülkede yerleşik olup
faaliyet gösteren her unsur (ister şahıs ister şirket olarak) toplam geliri (yurtiçi ya da yurtdışı) üzerinden vergiye
tabidir. Şili’de yerleşik olmayanlar ise sadece Şili’deki faaliyetlerinden dolayı vergiye tabidirler
Şili Vergi Sistemi
Mal ve Hizmet
Alımlarında Vergi
Gelir Vergisi
Kurumlar
Gelir
Vergisi
Vergisi
Yerleşik
Olmayanların
Ödeyeceği Vergi
İkincil Vergiler
İlave Vergiler
Tamamlayıcı
Vergiler
Madencilik
Vergisi
KDV
Özel Nitelikli
Vergiler
Alkollü /Alkolsüz
İçki Vergisi
Lüks Tüketim
Vergisi
Özel
Vergiler
Diğer
Vergiler
Tütün Vergisi
Gümrük Vergisi
Yakıt Vergisi
Damga Vergisi
Veraset ve İntikal
Vergisi
6.1.1. Gelir Vergileri
•
Kurumlar Vergisi (genellikle Birinci Kategori Vergisi olarakta bilir)
Sanayi, ticaret, madencilik ve sermaye kullanımını sonucu elde edilen gelirlere uygulanan vergidir
ve oranı % 20’dir.
•
Özel Madencilik Vergisi
Doğal kaynakları sebebiyle Şili’ye has bir vergi olup şirketin yıllık satışlarına bağlı olarak oranları %0
ile %14 arasında değişir
o
o
o
•
Yıllık üretimi 50.000 ton bakır eşdeğeri olan üretimler için %5 ve %14 arasında değişen kademeli
oranlar,
Yıllık üretimi 12.000 ile 50.000 ton arası bakır eşdeğeri olan üretimler için %0.5 ve %4.5 arasında
değişen kademeli oranlar,
Yıllık üretimin 12.000 ton altı bakır eşdeğeri olan üretimler için oran %0’dır.
Gelir Vergisi (genellikle İkinci Kategori Vergisi olarakta bilir)
Çalışanların yıllık gelirlerine göre aylık olarak işveren tarafından ödenen kendi işini yapanların ise
kendilerinin yatırdığı bir vergi olup oranları %0 ile %40 arasında değişir
•
Tamamlayıcı Vergi: Yerleşik kişilerin her iki kategoriden elde ettikleri toplam gelir üzerinden ödenen
bir vergi olup oranları %0 ile %40 arasında değişir.
•
Ek Vergi: Yerleşik olmayan özel/tüzel kişilere salınan ve her iki kategoriden elde ettikleri toplam
gelir üzerinden ödenen bir vergi olup oranı % 35’dir. Kar transferleri bu özel vergiye tabidirler
6.1.2. Mal ve Hizmet Alınmalarına Konu Gelir Vergiler
6.1.2.1. Katma Değer Vergisi (ispanyolcası IVA)
Aşağıdaki mal ve hizmeti ilgilendiren işlemlerde uygulanan başlıca vergi olup oranı %19’dur.
6.1.2.2. Özel Nitelikli Vergiler
Belirli malların satış ve ithalatında uygulanır.
o Alkollü içeceklerde alkol içeriğine bağlı olarak %15 ile %27 arasında,
o Alkolsüz içeceklerde ise oran %13’dür,
o Lüks mallarda ise oran %15’dir.
6.1.2.3. Özel Vergiler
Tütün ve petrol türevi ürünlere uygulanan ve oranları değişen bir vergidir.
6.1.3. Diğer Vergiler
6.1.3.1. Gümrük Vergisi
İthalata konu tüm mallar değeri üzerinden ortalama %6 gümrük vergisine tabidir. Ancak bu oran Şili ile
imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması sebebiyle bir çok ürün için %0’dır. Şili STA’sı hakkındaki daha
detaylı bilgiye ulaşmak için lütfen tıklayınız.
6.1.3.2. Damga Vergisi ve Belediye İşletme Vergisi
Damga vergisi oranı %0.25 ile %0.6 arasında değişmekte iken Belediyelerce tahsil edilen bir vergi olan
Belediye İşletme Vergisi’nde oranlar belediyesine göre %0.25 ile %0.5 arasında değişmektedir.
6.2. Yatırımcılar için Rehber
Yatırımcılar Şili'de istedikleri şekilde (ister bir temsilci aracılığıyla isterse Ltd ya da AŞ formunda bir şirket
kurarak ya da mevcut şirketin yerel bir şubesini açarak) bir engelleme olmaksızın faaliyet gösterebilirler.
Tek öncelikli şart 3 Şili hukukuna göre yatırım başlamadan önce Şili Gelir İdaresi’nden (SII) bir Vergi Kimlik
Numarası (RUT) almalarıdır. Vergi Kimlik Numarası prosedürü hakkında daha fazla bilgi için Şili Vergi
Dairesi internet sitesine (www.sii.cl) bakılabilir.
6.2.1. Şili Vergi İdaresi’ne müracaat (SII)
Ticari faaliyet ya da yatırım amacıyla bir şirket kurulduktan sonra Şili Vergi İdaresi’ne (SII) müracaat
edilerek ticari faaliyete başlanıldığı bildirilmelidir. Daha fazla bilgi için Şili Vergi Dairesi internet sitesine
(www.sii.cl) bakılabilir.
6.2.2. Banka Hesabının Açılması
Ticari faaliyet ya da yatırım amacıyla bir şirket kurulduktan ve RUT numarası alındıktan sonra bir bankada
hesap açtırmak gerekebilir. Şili’de hesap açılmasında bir sınırlama olmamakla birlikte yabancı para
hesabı açılması durumunda işlemlerin 2 haftaya kadar uzaması mümkün olabilmektedir. Bankalar
komisyon oranlarını kendileri belirlemektedirler. Çek kullanımı ticari müşterilerle sınırlı olmayıp market
alışverişlerinde kullanılacak kadar yaygındır. Mevcut banka şubelerinin %60’ının Santiago’da olduğu
düşünülürse bu bölge için ATM ve şube altyapısının kuvvetli olduğu söylenebilir. Santiago dışında da
internet hizmetlerinin yaygın olması nedeniyle internet bankacılığı da kolaylıkla kullanılabilmektedir.
Daha fazla bilgi için Banka ve Finansal Kurumlar Murakıplığı internet sitesine (www.sbif.cl) bakılabilir.
6.2.3. Ön İzinler, Sertifikalar
Öngörülen ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi amacıyla gerek sağlık gerekse çevre gibi projenin
niteliğine bağlı olarak farklı alanlarda özel izin veya ön lisans gereksinimi olabilir. Özellikle bu tür
durumların son anda engel teşkil etmemesi için faaliyete başlamasına karar verilmeden önce
mevzuatının iyice araştırılması ve varsa gerekli ön izinlerin alınması şiddetle tavsiye edilmektedir. Ülkede
bu tür izinlerin alınması türüne de bağlı olarak uzun zaman alabilmektedir. Daha fazla bilgi için
(www.chileclic.cl) sitesine bakılabilir.
6.2.4. Personel Çalıştırma
Şirketlerde İş Kanunu kapsamında olması kaydıyla sözleşme karşılığı personel çalıştırılabilir. Ancak, Şili iş
hukukuna göre istihdam edilebilecek yabancı personel sayısında bir sınırlama bulunmaktadır. 25 den
fazla çalışanı olan şirketlerde personelin en az %85’inin Şili vatandaşı olması gerekmekte olup bazı
durumlarda özel düzenlemeler de yapılabilmektedir. 25’den az personele sahip olan şirketlerde %85
sınırlaması bulunmamaktadır.
6.2.5. İş Sözleşmesi İmzalama Koşulları
Asgari çalışma yaşı 18’dir. Ancak, 16-17 yaşındaki çocukların onların bakımlarından sorumlu kişilerin açık
izinlerinin alınması kaydıyla onların sağlığını ve gelişimini etkilemeyecek ortamlarda çalıştırılmaları
mümkün olmaktadır. Buna ek olarak, küçük yaşta çalıştırılanların ortaokulu bitmiş ya da devam ediyor
olmalıdır.İş sözleşmesi ile ilgili tüm hususlar Şili İş Kanunu’nda belirtilmiştir. Her iki taraf için örnek iş
3
Şili'de yerleşik olmayan bireylerin gayrimenkul edinimlerinde de vergi kimlik numarası (RUT) alınması zorunludur
sözleşmeleri, tazminatlar ve sözleşme tipleri ile ilgili bilgi, ve yönlendirmelere ulaşmak için
(www.inspecciondeltrabajo.cl) sitesine bakılabilir
6.2.6. Sosyal Güvenlik ve Emeklilik Fonları
Tüm çalışanların, hangisi olacağına kendilerinin karar vermesi şartıyla bir emekli sandığına kayıtlı
olmaları zorunludur. Çalışan daha önce anlaşmaya varıldığı şekilde ödenecek miktarı işverene bildirmek
ve çalışan payını sandığa kendisi yatırmak zorundadır. Emeklilik keseneği olarak işçinin brüt ücretin
yaklaşık %16.8’i işveren tarafından AFP’ye doğrudan ödenir. Aşağıda işverenin ödemekle yükümlü
olduğu tutarlar gösterilmiştir:
Emeklilik ve Yaşlılık Sigorta Primi
Sigorta (AFP Habitat) Komisyonu
Sakatlık Sigorta Primi
İşsizlik Sigorta Primi
İş Kazası ve Mesleki Hastalıklar Sigortası
%10
%1.36
%1.49
%3
%0.95
6.2.7. Sağlık Sigortası
Çalışan istenildiği takdirde daha yüksek bir miktarla katılım sağlayabilse de sağlık güvencesi kapsamında
olabilmesi için brüt ücretin% 7’si oranında bir asgari yasal kesintiyi her ay Fondo Nacional de Salud’ya
(FONASA, Ulusal Sağlık Fonu) veya Institución de Previsional Salud’a (ISAPRE, Sağlık Sigortası Kurumu)
ödemek zorundadır.
6.2.8. Vizeler ve Göçmenlik
Genel bir norm olarak, geçerli bir pasaport Şili’ye girmek için gereklidir. Ancak, Arjantin, Paraguay,
Uruguay, Brezilya, Ekvador, Kolombiya, Peru ve Bolivya vatandaşları kimlik kartlarını göstermek suretiyle
giriş yapabilirler
6.2.9. Turist Vizesi
Pek çok diğer ülkelerin aksine, Şili’de ticari vize uygulaması bulunmadığından potansiyel yabancı
yatırımcıların ülkeye girişlerini turist vizesi kapsamında yapmaları gerekmektedir. Turistler, ticari bir
faaliyet yürütme ve iltica niyetinde olmadan spor, sağlık, turizm ve iş amaçlı gelişlerinden itibaren 90 gün
için ülke içinde kalabilir. Göçmenlik yetkililerinin, kalış süresini şartların ihlal edilmesi durumunda
kısıtlayabilme yetkileri bulunmaktadır. 90 günden fazla kalmak isteyen ziyaretçiler 100 ABD$ karşılığı bir
maliyet ile uzatma için başvuruda bulunabilirler.
6.2.10.
Yatırımcılar ve İşadamları için Geçici Vize
Yatırımcılar ve işadamları turist olarak Şili’ye giriş yaptıktan sonra “Geçici Vize” için başvuruda
bulunabilirler. Bu şekilde bir yıl boyunca ülkede ikamet ve özel herhangi bir kısıtlama olmaksızın yasal
faaliyet yürütmelerine imkan tanımaktadır. Yılın sonunda, Şili sürekli ikamet için başvuruda bulunabilme
imkanı tanımaktadır.
6.2.11.
Çalışma Vizesi
Bir şirkette çalışmak için Şili’ye giren yabancılar iş sözleşmesinin bulunması kaydıyla geçici ikamet izni
alabilirler. Bu izin iki yıl için sözleşmede belirtilen işveren için özel olarak çalışmasını sağlar, ve aynı
uzunlukta, ek süre için uzatılabilir. Ancak, ilk iki yılın ardından çalışan sürekli ikamet için başvurabilir. İş
sözleşmesinin feshi halinde ise çalışanın 30 gün içinde alternatif bir vizeye başvurma zorunluluğu
bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için (www.extranjeria.gov.cl) sitesine bakılabilir.
6.3. Faaliyet Tipleri
6.3.1. Temsilci Aracılığıyla Faaliyet
Yerel şirket adına, aralarında akdedilecek bir sözleşmeye göre hareket edecek olan “temsilci” özel ya da
tüzel bir kişi olabilir.
6.3.2.
Şube Yoluyla Faaliyet
Yerel şirket kendi hukuki hakları ve yetkileriyle hareket edecek bir şubeyi Şili’de açabilir. Ancak bu
işlemin Noter kanalıyla tescillenmesi gerekmektedir. Noterde sunulan tüm belgelerin ayrıca Ticaret
Sicil’de de tescil ettirilmesi ve 5.000 UF 4’den çok sermayeli şirketler için Şili Resmi Gazetesi’nin web
bölümünde yayımlanması gerekmektedir. Resmi Gazete’nin web servislerinden yararlanma halka açık
olup kullanımı ücretsizdir.
6.3.3.
Şirket Kurulumu Yoluyla Faaliyet Şube Yoluyla Faaliyet
Yerel şirketin faaliyetini Şili hukukuna göre kurulmuş olan AŞ ya da Ltd Şti şeklinde yürütmesi
mümkündür. Şirket kurulumları sırasında başlangıç sermayesinin 0,1%’inin harç olarak alınması ile
nispeten yüksek Noterlik masrafları (6.000 ile 300.000 Peso arasında değişebilmektedir) ve Resmi
Gazete’de şirket kuruluşunun ilan edilmesi sonrasında nüshalarının ücret karşılığı basılması Şili’de şirket
kurulumu sırasında karşılaşabilinecek ilginç uygulamalardır.
6.4. Diğer Pratik Bilgiler
Şili, ihracatının önemli bir kalemini oluşturan tarım ürünlerinin
korunmasını sağlamak amacıyla ülkeye tohum niteliği taşıyan
ürünlerin girişinde aşırı hassas olabilmektedir. Kara, hava ve deniz
yoluyla girişlerde gümrük noktalarında Servicio Agrícola y
Ganadero (SAG) yetkilileri yolcu beraberinde aldıkları yazılı
beyanlara aykırı durumun tespiti halinde 1.000 ABD$’ına varabilen
cezalar uygulayabilmektedirler.
4
UF (Unidades de Fomento), Şili’de sadece idari işlemlerde kullanılan ve tedavülde olmayan enflasyondan arındırılmış para
birimidir. UF kuru günlük olarak Şili Merkez Bankası’nca açıklanır
7. Şili’nin İdari ve Siyasi Yapısı
7.1. Hükümet
Başkan Verónica Michelle Bachelet; hem Senato Başkanı hem de Devlet Başkanı’dır ve hükümeti
kurmakla yükümlüdür. Aşağıda Bakanlar Kurulu liste halinde verilmiştir.
Başkan
Tarım Bakanı
Ekonomi, Kalkınma ve Turizm Bakanı
Eğitim Bakanı
Enerji Bakanı
Çevre Bakanı
Maliye Bakanı
Dışişleri Bakanı
Sağlık Bakanı
İmar ve İskan Bakanı
İçişleri Bakanı
Adalet Bakanı
Sosyal Kalkınma Bakanı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Madencilik Bakanı
Kültür ve Sanat Bakanı
Tabi Kaynaklar Bakanı
Milli Savunma Bakanı
Kadından Sorumlu Bakan
Kamu Hizmetleri Bakanı
Ulaştırma ve Telekominikasyon Bakanı
Spor Bakanı
Merkez Bankası Başkanı
7.2.
Michelle Bachelet
Carlos Furche
Luis Felipe Céspedes
Nicolás Eyzaguirre
Máximo Pacheco
Pablo Badenier
Alberto Arenas
Heraldo Muñoz
Helia Molina
Paulina Saball
Rodrigo Peñailillo
José Antonio Gómez
Fernanda Villegas
Javiera Blanco
Aurora Williams
Claudia Barattini
Victor Osorio
Jorge Burgos
Loreto Seguel
Alberto Undurraga
Andrés Gómez-Lobo
Natalia Riffo
Rodrigo Vergara
Adli Yapı
20 üyeli Yüksek Mahkeme’nin (Corte Suprema) Başkanı iç yılda bir üyelerin kendi aralarından
gösterdikleri adaylar arasından Devlet Başkanı’nın seçiminin Senato tarafından onaylanması ile atanır. 8
üyeli Anayasa Mahkemesi ise Sanato, Milletvekili, Yüksek Mahkeme ve Milli Güvenlik Konseyi’lerindne
gelen 2’şer adet üyeden müteşekklildir ve Kongreden geçen Kanunların Anayasaya uygunluğunu
denetler.
7.3.
Seçimler
Başkan çok turlu seçim sisteminde halkoyu ile dört yıllığına bir kez seçilir. Başkan Michelle Bachelet’in
seçilmesiyle neticelenen Devlet Başkanlığı seçim turları Aralık 2013’de başlamış ve iki adayın yarıştığı son
turda Başkan Michelle Bachelet %62,16 rakibi Evelyn Matthei %37,83 oy almıştır. Bir dahaki seçim tarihi
Aralık 2017’dir.
İki kademeli Şili Meclisi (Congreso Nacional), halk oyu ile yarısı dört yılda bir yeniden seçilen, 38
sandalyeli Senato (Senado) ile yine halk oyu ile seçilen, 120 sandalyeli ve milletvekillerinden oluşan
Ulusal Meclis’ten (Camara de Diputados) oluşmaktadır. Son Senato ve Ulusal Meclis seçimleri 15 Aralık
2013’de yapılmış olup dört sene sonra Aralık 2017’de tekrarlanacaktır. Yerel seçimlerin yapılma tarihi ise
2016 Ekim ayıdır.
Senato
Meclis
Koltuk Sayısı Oy Oranı Koltuk Sayısı Oy Oranı
Seçim İttifakı / Partiler
Yeni Çoğunluk
21
55,26
67
55,85
Hristiyan Demokrat Parti
6
15,78
21
17,52
Sosyalist Parti
6
15,78
15
12,5
Demokrasi Partisi
6
15,78
15
12,5
Sosyal Hareket
1
2,63
0
0
Sosyal Demokrat Radikal Parti
0
0
6
5
Kominist Parti
0
0
6
5
Bağımsızlar
2
5,26
4
3,33
İttifak
16
42,1
49
40,82
Ulusal Yenilik
8
21,05
29
24,16
Bağımsız Demokrat Birliği
8
21,05
19
15,83
Bağımsızlar
0
0
1
0,83
İstersen Şili Değişir
0
0
1
0,83
Liberal Parti
0
0
1
0,83
Bağımsızlar
1
2,63
3
2,5
TOPLAM
38
100
120
100
7.4.
Dış Ticaretten Sorumlu Bakan
Şili’de uluslararası ekonomik ilişkiler konusunda hükümet politikasının uygulanması ve koordinasyonu,
uluslararası ekonomik anlaşmaların müzakere ve yönetimi ile mal ve hizmet ihracatının teşviki
konularından sorumlu birim Dışişleri Bakanlığı bünyesindeki DIRECON’dur (Dış Ekonomik İlşkiler Genel
Müdürlüğü/Dirección General de Relaciones Económicas Internacionales). Söz konusu birimin Genel
Müdürü Andres Rebolledo’dur
Aşağıda hem Dışişleri bakanı hem de DIRECON Genel Müdürü’nün özgeçmişleri verilmiştir.
Dışişleri Bakanı Heraldo Muñoz
Heraldo Muñoz, Universidad Católica de Chile’nin Kamu Yönetimi
Bölümü’nden mezun olduktan sonra University of Denver’da Doktora
çalışmalarını tamamladı. Doktora sonrası çalışmalarını University of
Harvard ve University of New York’da tamamladı. Amerikan Ülkeleri
Organizasyonu’nda ve Brezilya’da Şili Büyükelçiliği yaptıktan sonra Dışişleri
Müsteşarlığı ve Hükümet Sekreterliği görevlerini yürüten Muñoz, ardından
Birleşmiş Milletler’de Büyükelçi olarak Şili’yi temsil etti. Son olarak
Birleşmiş Milletler Latin Maerika ve Karayipler Kalkınma Ajansı’nda Genel
Sekreterlik görevini yürütüyordu.
DIRECON Genel Müdürü Andres Rebolledo Smitmans
Andres Rebolledo Smitmans Universidad de Chile’nin Ekonomi
bölümünden mezun olduktan sonra İspanya Complutense Üniversitesinde
Uluslararası Ekonomi alanında master eğitimini tamamladı.
DIRECON’un Meksika ve Orta Amerika’dan sorumlu Daire Başkanlığı
görevini sürdürüdüğü sırada bir çok STA müzakeresine katıldı. 2005-2008
yılları arasında DIRECON Genel Müdürlüğü de yapan Andres Rebolledo
Smitmans, daha sonra Uruguay’a Şili Büyükelçisi olarak atandı.
2010-2010 yılları arasında ise Amerikan Kalkınma Bankası’nda Ticaret ve
Entegrasyon konularında danışmanlık görevini sürdürdü. Andres Rebolledo
Smitmans 2014 Mart ayından bu yana DIRECON Genel Müdürlüğü görevini
sürdürmektedir.
8. Değerlendirme
8.1. Genel
Şili sadece coğrafi olarak değil iktisadi olarak da ilginçlikler arz eden bir Güney Amerika ülkesi olma
özelliğini taşımaktadır. Özellikle 90’lı yılların başında ülkede demokratik rejimin kurulmasını takiben
uygulamaya konulan ekonomik programın başarılı sonuçları sayesinde Şili, son yirmi yıldır Latin
Amerika'nın en hızlı büyüyen ekonomisi olmayı başarmıştır Dış Ticaret fazlası ile desteklenen sıkı para
politikasından taviz verilmemesi ile ülke ekonomisi dış şoklara karşı dayanıklı hale gelmiştir.
Şili sadece Güney ve Latin Amerika’da değil Dünyada en çok Serbest Ticaret Anlaşması imzalayan ülkedir.
Yerli imalat sanayiinin zayıflığını güçlü madencilik, tarım ve hizmetler sektörü ile desteklemiş
olduklarından ülke coğrafi olumsuzlukları üretilen ürünlerin pazarlanmasının kolaylaştırılması ile
yenmeye çalışmaktadır. Özellikle madencilik ve hizmetler sektöründe yoğunlaşan yabancı sermaye
yatırımlarının baskısıyla ülke gümrük vergilerini ortalama %6 seviyesine kadar çekmiştir. Ülkenin
doğusunu boydan boya kaplayan And dağlarının yüksekliği sebebiyle güneş kendisini çok geç
gösterdiğinden gece gündüz sıcaklık farklarının yüksek olması sebebiyle tarım zararlılarının yaşam imkanı
bulamaması sebebiyle Şili’de neredeyse organik tarım yapılmaktadır. Bu sebeple ihracatın en önemli
kalemlerinden bir olan lezzetli meyve ve sebze ürünleri, şarap, orman ürünleri ve toprağın bir diğer
hediyesi bakır ve lityum ülke İhracatının %90’a yakın kısmını oluşturmaktadır.
Şili ekonomisinin Latin Amerika ortalamasının üzerindeki büyüme performansı (2011’de %4,4, 2012’de
%5,4 ve 2013’de %4,1) kişi başına tüketimin en fazla olduğu ülke olarak ekonomik canlılığı uluslararası
sermayenin de dikkatini ülkeye çevirmelerine yol açmıştır.
Bunların yanı sıra;
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
Dünyadaki gelişen önemli 8 ülkeden biri olarak ekonomik kırılganlığın en az olduğu,
Enflasyonun 2010-2013 yılları arasında 1,5-3,0 arasında değiştiği,
Yabancı sermaye stoğunun ülke GSMH’sının %66’sına ulaştığı,
Kişibaşına yabancı sermaye stoğunun ise 9.000 $’a ulaştığı,
Ekonomik Özgürlük Endeksinde 177 ülke arasında 7.,
Doing Business Endeksinde 187 ülke arasında 34.,
Rekabet Endeksinde 148 ülke arasında 34.,
Girişimcilik Endeksinde 172 ülke arasında 46.,
Yolsuzluk Endeksinde 176 ülke arasında 20.,
DYS Girişi Endeksinde 141 ülke arasında 17.,
Sırada oluşu tüm Latin Amerikada ayrı bir yere oturtmaktadır.
Diğer yandan, Şili'de yabancı yatırımcılarla yerli yatırımcılar arasında ticari hayatta ayrımcılığın olmaması
ve yatırımcının önüne engellerin çıkarılmaması da yabancıların Şili'ye olan ilgisini arttırmıştır. izlenen
politikaların sonucunda Şili, Latin Amerika ülkeleri arasında yabancı sermayeyi en fazla çeken ülke
olmuştur. Şili ekonomisinin olumlu tablosu uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından
onaylanmış ve geçtiğimiz yıllarda Şili, Latin Amerika'da en az riskli ve en rekabetçi ülke olarak
belirtilmiştir.
Dışa açık ve sürekli büyüyen bir ülke konumunda olan Şili, Güney Amerika’nın parlayan yıldızı olma
özelliğini kazanmış olmakla birlikte aynı zamanda bir tezatlar ülkesidir. Yine benzer şekide kişi başına
düşen milli gelir seviyesinin yüksekliğinin yanı sıra yüksek insani kalkınma endeksi ve düşük dış
borç/GSMH oranı (%47) diğer taraftan OECD raporlarında da yer aldığı şekliyle gelir dağılımındaki
sonunculuk tarafından gölgelenmektedir.
Sonuş olarak Şili ekonomisinin genel görünümü canlı bir ticaret hayatı, rekabetçi dış ticaret yapısı ve
gelişme potansiyeli barındıran bir yapı arz etmektedir.
8.2.
Güncel
General Augusto Pinochet liderliğindeki 17 yıllık askeri rejimin 1990’da sonlanmasınından bu yana
iktidarda olan sol ittifakın başında bulunan ve babası, Augusto Pinochet tarafından tutuklanmış
sonrasında da öldürülmüş eski bir generalin kızı olan Şili devletinin ilk kadın başkanı ve Concertacion’un
lideri Michelle Bachelet halkın %84’lere ulaşan desteğine rağmen seçim sisteminin yeniden seçilmeye
izin vermemesi sebebiyle 2010 yılında çok uzun bir aradan sonra sağ koalisyonun lideri Harvard mezunu,
iş adamı ve eski senatör olan Sebastián Piñera’ya görevi devretmiş. dört yıllık bir sağ iktidar ardından
Michelle Bachelet Aralık 2013 Seçimleriyle yeniden iktidara gelmiştir.
Sebastián Piñera’nın görevi devralmasının ardından Şili’de yaşanan 8,8 şiddetindeki tarihin en büyük
depremi hükümeti daha işin başında zora soksa da ülkenin kuzeyinde bakır madeninde mahsur kalan 33
madencinin kurtarılmasıyla biraz olsun toparlanmasının ardından eğitim reformu talepleriyle sokakları
savaş alanına çeviren öğrenci olayları 2011 yılı boyunca hükümeti meşgul etmiştir. 2011 yılından
devamla 2012 yılının başında da Aysen Bölgesi gelir seviyesinin düşüklüğüne rağmen hükümetin vergi
oranlarında indirim yapmaya yanaşmaması sebebiyle çekilen sıkıntıların şiddetli protestolar şeklinde
sokaklara yansıması, sorunların çözümü için görevlendirilen Bakanların başarısızlıkları hükümeti zora
sokmuştur.
Tüm bunların yanı sıra 2009’da GSMH’nın küresel krizin de etkisiyle %1,7 küçülmesinin ardından 2010’da
%5,2 2011’de %4,4 ve 2012’de %5,4 büyüyen Şili’de yüksek büyüme rakamları hükümetin bir başarısı
olarak gözükse de yüksek seyreden bakır fiyatlarının etkisi, Şili gibi ihracatının %50’si bakır ve bakır
ürünlerine dayanan bir ülke için çok büyüktür. Nitekim bu husus Çin’in imalat sanayii kaynaklı
yavaşlamasının etkisiyle 2013’de ekonominin ağırlaşması sonucu büyüme rakamlarının %4,1’e
gerilemesiyle kendini göstermiştir. Büyümesi yavaşlayan ekonomi ile tezat oluşturan bir hususta işsizlik
oranlarıdır. 2010’da %8,2 olan işsizlik oranı 2013 sonunda “sıfır işsizlik” olarak tanımlanabilecek %5,9
seviyesine inmiştir. Benzer şekilde aynı dönem için nufusun çalışmaya katılım oranı %53,7’den %6,0’a
yükselmiştir.
Ancak, diğer yandan imalat sanayindeki yatırım eksikliği aynı zamanda Şili ekonomisinin ve dış ticaretinin
yumuşak karnını oluşturmaktadır. Artan bakır fiyatları ekonomiyi rahatlatırken, Çin gibi büyük bakır
tüketicilerindeki talep daralması çok hızlı bir şekilde ekonomiyi etkilemektedir. İmalat sanayinde
yapılacak yabancı yatırımların (öncelikle Agrobusiness) artırılması amacıyla Şili İhracat Promosyon Ajansı
(PROCHILE) Haziran 2012’de Santiago’da bir dizi etkinlik düzenlemektedir. Konuya ilişkin Bakanlığımız,
DEİK ve TOBB bilgilendirilmiştir.
Arjantin’in 2012 yılında İspanyol petrol şirketi YPF’nin yönetimini ele geçirecek şekilde bir kısmını
devletleştirme kararı, dünya ekononmileriyle bütünleşmeyi ve serbest ticaretini artırmayı öncelikli
hedefleri arasında görmüş ve bu amaçla liberal ekonomi programlarını başarıyla uygulayan Şili’yi diğer
Latin Amerika ülkeleri arasında bir anda dikkat çekici hale getirmiştir. Arjantin’den kaçan yabancı
sermaye yatırımlarının süratle Şili’ye kayacağı tahmin edilmektedir.
19.yy’da yaşanan Pasifik Savaşlarına dayanan kuzeydeki sınır sorunları Uluslararası Adalet Divanı (UAD)
gündeminde kalmaya, karar Ocak 2014'te açıklanmak üzere, devam etmiştir. Mahkeme, Şili'deki seçim
takvimini de göz önüne alarak duyurusunu 2014 başına ertelediği kararında, genelde Peru'nun talebini
gözeten bir tavır almış ve iki ülke arasındaki bölgede Şili açık denizdeki haklarından belirli bir kayba
uğramıştır. İki ülke resmi makamları da karara saygı duyacaklarını açıklamıştır. Öte yandan, 2013 Nisan
ayında bu sefer Bolivya, son bir iki yılda başlamış olduğu hukuki hazırlıklarını tamamlayarak, tarihsel
denize çıkış hakkı talebini UAD'na götürmüştür.
Şili, Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu’nun (CELAC) 2012 içindeki dönem başkanı olarak
CELAC ve AB-CELAC Zirvelerini eş zamanlı olarak Ocak 2013'te 60'ın üzerinde Devlet ve Hükümet
Başkanın da katılımıyla Santiago'da gerçekleştirmiş olup ülkemizi Zirvede AB konularından sorumlu Devlet
Bakanı Egemen Bağış temsil etmiştir.
08-11 Mayıs 2013 tarihlerinde Şili’nin başkenti Santiago’da gerçekleşen ve Latin Amerika’nın en büyük
inşaa fuarlarından bir olan EDIFICA 2013’e biri Turquality kapsamında olmak üzere toplam 3 firmamız
katılım sağlamıştır.
Diğer yandan, İstanbul Elektrik-Elektronik, Makine ve Bilişim İhracatçıları Birliği tarafından 01-03 Eylül
2013 tarihleri arasında Santiago-Şili’de “Elektrik-Elektronik, Makine ve Bilişim Sektörel Ticaret Heyeti
Programı” gerçekleştirilmiştir. Heyete sektöründe lider 11 firma katılmıştır.
2009 yılında imzanlanarak 01.03.2011 tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşmamızın Ortak
Komite Toplantısının 2.si 2013 yılı içerisinde başarıyla gerçekleştirilmiştir.
9. EKLER
a. Önemli Bağlantılar ve İnternet Adresleri
b. Şili’de Gerçekleşecek Fuarlar
c. Türkiye ile Şili Arasında Yürürlükte Bulunan Anlaşma, Kanun, Karar, Tebliğ ve Protokoller
EKLER
Önemli Bağlantılar ve İnternet Adresleri
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
Şili Hükümeti Resmi Sitesi
Dışişleri Bakanlığı
Ekonomik İşler Genel Müdürlüğü
Şili İhracat Promosyon Ajansı
İçişleri Bakanlığı
Milli Savunma Bakanlığı
Maliye Bakanlığı
Başkanlık Genel Sekreterliği
Hükümet Genel Sekreterliği
Ekonomi, Kalokınma ve Turzim Bakanlığı
Sosyal Gelişim Bakanlığı
Eğitim Bakanlığı
Adalet Bakanlığı
Çalışma Bakanlığı
Kamu İşleri Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
Tarım Bakanlığı
Madencilik Bakanlığı
Ulaştırma ve Telekominikasyon Bakanlığı
Ulusal Miras Bakanlığı
Enerji Bakanlığı
Çevre Bakanlığı
Ulusal Kadın Hizmetleri
Ulusal Kültür ve Sanat Hizmetleri
Yabancı Sermaye Komitesi
Ulusal İstatistik Enstitüsü
Merkez Bankası
Ulusal Vergi Hizmetleri
Ulusal Gümrük Hizmetleri
Ulusal Jeoloji ve Maden Hizmetleri
Balıkçılık Müsteşarlığı
Ulusal Balıkçılık Hizmetleri
Chilean Government
Foreign Affairs Ministry
Direcon
Prochile
Home Office and Public Safety
National Defense Ministry
Finance Ministry
Precidency's General Secretary
Government General Secretary
Economy, Development and Tourism Ministry
Social Development Ministry
Education Ministry
Justice Ministry
Work Ministry
Public Works Ministry
Health Ministry
Housing and Urban Planning Ministry
Agriculture Ministry
Mining Ministry
Transportation and Telecommunication Ministry
National Heritage Ministry
Energy Ministry
Enviroment Ministry
National Woman Service
National Board of Culture and Arts
Foreign Investment Committee
Statistics National Institute
Central Bank
Internal Taxes Service (SII)
National Service of Customs
National Service of Geology and Mining (Sernageomin)
Undersecretariat of Fishing
National Service of Fishing
http://www.gobiernodechile.cl/
http://www.minrel.gob.cl/
www.direcon.cl
http://rc.prochile.gob.cl/
http://www.interior.gob.cl/
http://www.defensa.cl/
http://www.hacienda.cl/
http://www.minsegpres.gob.cl/
http://www.msgg.gob.cl/
http://www.economia.gob.cl/
http://www.ministeriodesarrollosocial.gob.cl/
http://www.mineduc.cl/
http://www.minjusticia.gob.cl/
http://www.mintrab.gov.cl
http://www.mop.cl/
http://www.minsal.cl/
http://www.minvu.cl/
http://www.minagri.gob.cl/
http://www.minmineria.gob.cl/
http://www.mtt.gob.cl/
http://www.bienesnacionales.cl/
http://www.minenergia.cl/
http://www.mma.gob.cl/
http://portal.sernam.cl/
http://www.consejodelacultura.cl/
http://www.foreigninvestment.cl/
http://www.ine.cl/
http://www.bcentral.cl/
http://home.sii.cl/
http://www.aduana.cl/
http://www.sernageomin.cl/
http://www.subpesca.cl
http://www.sernapesca.cl/
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
Şili Nükleer Enerji Komisyonu
Şili Bakır Komisyonu
Ulusal Enerji Komisyonu
İhale Koordinasyon Kurulu
Telekominikasyon Müsteşarlığı
Ulaştırma Müsteşarlığı
Ulusal Petrol Şirketi
Ulusal Turizm Bürosu
Turizm Promosyon Ajansı
Tarım Bakanlığı Tarım Ürünleri Ofisi
Tarım Bakanlığı Tarım Ürünleri Ar-Ge Ofisi
Tarım Bakanlığı Tarımsal Kalkınma Enstitüsü
Tarım Bakanlığı Tarımsal Yenilikler Enstitüsü
Ulusal Tarım Ticareti Birliği
Şili Taze Meyve ve Sebze Portalı
Şarap Üreticileri Birliği
Şarap Üreticileri Birliği
Ulusal Tohum Üreticileri Birliği
Tarım Bakanlığı Orman Ürünleri Prom. Ajansı
Orman Ürünleri Araştırma Ajansı
Orman Ürünleri Ticaret Birliği
İmalat Sanayi İhracatçıları Birliği
Teknik İşbirliği Bürosu
Lastik Üreticileri Birliği
Kimyasal Üreticileri Birliği
Ulusal Madenciler Birliği
Metal Üreticileri Birliği
Plastik Üreticileri Birliği
Matbaacılar Birliği
Süpermarketler Birliği
Endüstriyel Üretim Merkezi
Temiz Üretim Ulusal Komisyonu
İmalat ve Kalkınma Ajansı
Endüstri ve Ticaret Konfederasyonu
Şili Endüstri Federasyonu
Ulusal Ticaret, Hizmetler ve Turizm Odası
İnşaat ve Müteahhitler Odası
Chilean Commission of Nuclear Energy
Chilean Commission of Copper
National Commission of Energy
General Coordination of Concessions
Undersecretarial of Telecommunications
Undersecretarial of Transportation
National Petroleum Company
National Tourism Bureau
Tourism Promotion Corporation
National Bureau on Agricultural Production Research
Ministry of Agriculture’s Officer for Agricultural Research and Planning
Ministry of Agriculture’s Institute for Agricultural Development
Ministry of Agriculture’s Institute for Agricultural Innovation
National Agricultural Trade Association
Chilean Fresh Fruit official Portal
Wine Producers Trade Association
Winemakers Association
National Association of Seed Producers
Ministry of Agriculture’s National Forestry Promotion and Regulatory Agency
National Bureau of Forestry Research
Forestry Union Trade Association
Manufactured Goods Exporters Trade Association
Technical Cooperation Bureau
Rubber Manufacturers Trade Association
Chemical Manufacturers Trade Associatio
National Mining Trade Association
Metalic and Metallurgic Manufacturers Trade Association
Plastic Manufacturers Trade Association
National Association of Printers
Supermarkets Association
Industrial Productivity Center
National Board of Clean Production
Production Development Coorporation (CORFO)
The Confederation of Industry and Trade.
Chilean Federation of Industries
National Chamber of Commerce, Services and Tourism
Construction Sector Trade Association
http://www.cchen.cl/
http://www.cochilco.cl/
http://www.cne.cl/
http://www.concesiones.cl/
http://www.subtel.cl
http://www.mtt.cl
http://www.enap.cl
http://www.sernatur.cl
http://www.visitchile.org
http://www.inia.cl
http://www.odepa.gob.cl
http://www.indap.cl
http://www.fia.cl
http://www.sna.cl
http://www.cffa.org
http://www.vinasdechile.com
http://www.chilevid.cl
http://www.anpros.cl
http://www.conaf.cl
http://www.infor.cl
http://www.corma.cl
http://www.asexma.cl
http://www.sercotec.cl
http://www.asigom.cl
http://www.asiquim.cl
http://www.sonami.cl
http://www.asimet.cl
http://www.asipla.cl
http://www.asimpres.cl
http://www.asach.com
http://www.cepri.cl
http://www.produccionlimpia.cl/
http://www.corfo.cl/
http://www.cpc.cl
http://www.sofofa.cl
http://www.cnc.cl
http://www.cchc.cl
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
Santgo Ticaret Odası
Şili-AB Vakfı
Şili Amerika Ticaret Odası
Şili İngiltere Ticaret Odası
Şili Kanada Ticaret Odası
Şili İspanya Ticaret Odası
Şili Alman Ticaret Odası
Şili Fransa Ticaret Odası
Şili Orta Amerika Ticaret Odası
Şili Çin Ticaret Odası
Şili Ekvator Ticaret Odası
Şili Meksika Ticaret Odası
Santiago Chamber of Commerce
Chile-EU Foundation
The Chilean-American Chamber of Commerce
The Chilean-British Chamber of Commerce
The Chilean-Canadian Chamber of Commerce
Official Spanish Chamber of Commerce
German Chamber of Commerce
French Chamber of Commerce
Central-America Chamber of Commerce
Chinese Chamber of Commerce
Ecuadorian Chamber of Commerce
Mexican Chamber of Commerce
http://www.ccs.cl
http://www.eurochile.cl
http://www.amchamchile.cl
http://www.britcham.cl
http://www.chile-canada-chamber.cl
http://www.camacoes.cl
http://www.camchal.com
http://www.chilifrance.cl
http://www.centroamerica.cl
http://www.chicit.cl
http://www.camchilecua.cl
http://www.cicmex.cl
2014 2015 Yıllarında Şili’de Gerçekleşecek Fuarlar
Fuar Adı
PESCA SUR
EXPO
AMBIENTAL
EXPO ANDES
EXPOCORMA
ATEXPO
Fuar Resmi Sitesi
http://pescasur.editec.cl/
Açıklama
Uluslararası Balıkçılık Fuarı
Fuar Sıklığı
2 Yılda bir
Fuar Yeri
Concepción
Fuar Tarihi
Ekim 2015
http://www.expoambiental.cl/
http://www.expoandes.net/
http://www.expocorma.cl/wp/
http://www.atexpo.cl/
Uluslararası Çevre Fuarı
Uluslararası Dağcılık Fuarı
Uluslararası Ormancılık, Selüloz ve Kağıt EndüstrisiFuarı
Uluslararası Atacama Bölgesi İş Forumu ve Fuarı
2 Yılda bir
2 Yılda bir
2 Yılda bir
Her Yıl
Santiago
Santiago
Concepción
Copiapó
Ekim 2015
Ekim 2015
11.11 - 15.11 2014
18.11 - 20.11 2015
AIREMIN
FIDAE
EXPOMIN
EXPOVIVIENDA
IFT ENERGY
EXPO HOSPITAL
FRUITTRADE
AQUA SUR
EXPONAVAL
EXPONOR
EDIFICA
http://airemin.airemin.cl/
http://www.fidae.cl/
Her Yıl
2 Yılda bir
2 Yılda bir
Her Yıl
Her Yıl
Her Yıl
Her Yıl
2 Yılda bir
2 Yılda bir
2 Yılda bir
2 Yılda bir
Antofagasta
Santiago
Santiago
Santiago
Antofagasta
Santiago
Santiago
Puerto Montt
Valparaiso
Antofagasta
Santiago
Kasım 2014
Mart 2016
Nisan 2016
Nisan 2014
22.07 - 24.07 2014
23.07 - 25.07 2014
12.11 - 13.11 2014
22.10 - 25.10 2014
02.12 - 05.12 2014
11.05 - 15.05 2015
21.10 - 24.10 2015
Uluslararası Sürdürülebilir Madencilik Konferansı ve Fuarı
Uluslararası Savunma ve Havacılık Fuarı
Uluslararası Madencilik Fuarı
http://www.feriaexpovivienda.cl/ Uluslararası Çevre Fuarı
http://www.ift-energy.cl/
Uluslararası Çevre Fuarı
http://www.expohospital.cl/
Uluslararası Medical ve Hastane Araç Gereçleri Fuarı
http://www.fruittrade.cl/
Ulusal Meyve ve Sebze İhracatı Konferansı
Uluslararası Kültür Balıkçılığı Fuarı
http://www.aqua-sur.cl/
http://www.exponaval.cl/
Uluslararası Deniz Savunma Fuarı
http://www.exponor.cl/
Uluslararası Maden Endüstrisi Fuarı
http://www.edifica.cl/
Uluslararası Makina, Malzeme ve İnşaat Teknolojisi Fuarı
Türkiye ile Şili Arasında Yürürlükte Bulunan Anlaşma, Kanun,
Karar, Tebliğ ve Protokoller
Türkiye ile Şili arasında idari, ticari, ekonomik, askeri, teknik ve bilimsel
ilişkiler çerçevesinde imzalanmış olan anlaşmalar, kanun, karar ve tebliğler aşağıda
sunulmuştur. Daha detaylı bilgi ve anlaşma metinlerine ulaşmak için tıklayınız.
Anlaşma/Kanun/Karar/Tebliğ Adı
Şili Cumhuriyeti ile Türkiye Arasında
Ticaret ve Ekonomik, Teknik ve Bilimsel
İşbirliği Andlaşması
Şili Cumhuriyeti ile Yapılan Mevcut Vize
Rejiminin İyileştirilmesi Amacıyla
Birbirlerinin Ülkesine Yapacakları
Seyahatlerde Vizeden Muaf Tutulmalarına
Dair Karar
Şili Cumhuriyeti ile Türkiye Arasında
Kültürel, Bilimsel ve Eğitim İşbirliği
Andlaşması
Diplomatik, Resmi, Hizmet ve Hususi
Pasaport Hamillerinin Vizeden Muaf
Tutulmaları Hususunda Anlaşma
Şili Cumhuriyeti ile Türkiye Arasında 20042006 Yılları İçin Kültür, Eğitim,
Bilim,Gençlik ve Spor Alanlarında Değişim
Programı’nın Onaylanması Hakkında Karar
Şili Cumhuriyeti ile Türkiye Arasında
Askeri Alanda Eğitim, Savunma Sanayii,
Teknik ve Bilimsel İşbirliği Anlaşmasının
Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair
Kanun
Şili Cumhuriyeti ile Türkiye Arasında
Serbest Ticaret Anlaşmasının
Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair
Kanun
Şili Cumhuriyeti Menşeli Bazı Tarım ve
İşlenmiş Tarım Ürünleri İthalatında Tarife
Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar
Şili Cumhuriyeti Menşeli Bazı Tarım ve
İşlenmiş Tarım Ürünleri İthalatında Tarife
Kontenjanı Uygulanmasına İlişkin Tebliğ
Gümrük İşbirliği Anlaşması
İmza Tarihi
09.10.1989
İmza Yeri
Ankara
RG Tarihi
08.12.1989-20366
30.11.1990
Santiago
13.06.1991-20900
07.04.1995
Santiago
29.05.1995-22297
24.04.1997
Ankara
16.06.1997-23021
12.10.2004
Ankara
11.06.2005-25842
20.04.2004
Ankara
04.04.2007-26483
14.07.2004
Santiago
31.12.2010-27802
(4. Mükerrer)
01.03.2011-23861
10.03.2011-23870
19.11.2012
Ankara
Onay Sürecinde

Download Report