POLITIKA LOKALNOG RAZVOJA UVODNI PRISTUP Lokalni razvoj

RADNI MATERIJAL
POLITIKA LOKALNOG RAZVOJA
UVODNI PRISTUP
Lokalni razvoj je jedno od najvažnijih pitanja u vršenju uloge lokalnih vlasti, jer građani u
svojoj lokalnoj zajednici stvaraju uslove za život, rad, zapošljavanje, stambenu izgradnju
obrazovanje i zdravstvenu i socijalnu zaštitu.
Jedinice lokalne samouprave (općine/opštine i gradovi) su u okviru svoje autonomije,
ustanovljene Ustavom i Zakonom, odgovorne za lokalni, ekonomski i infrastrukturni razvoj.
(Član 3. tačka 1 Evropska povelja o lokalnoj samoupravi).
Takođe su odgovorne za prostorno planiranje i upravljanje prirodnim dobrima, bogatstvima u
okviru svoje nadležnosti.
Jedinice lokalne samouprave su, prema Evropskoj povelji o lokalnoj samouopravi, nosioci
inicijative za ekonomski, infrastrukturni, kulturni i socijalni razvoj. Prema članu 4. tačka 2.
Evropske povelje o lokalnoj samoupravi, lokalne vlasti u granicama zakona imaju puno
diskreciono pravo “da provode svoje inicijative u vezi sa svim stvarima koje nisu isključene iz
njihove nadležnosti, niti stavljene u nadležnost neke druge vlasti” .
U okviru svoje nadležnosti općine/opštine i gradovi donose srednjoročne planove
ekonomskog, socijalnog i infrastrukturnog razvoja. Osim toga jedinice lokalne samouprave
donose i planove razvoja za pojedine djelatnosti, posebno u pogledu razvoja obrazovanja,
zdrastvene zaštite i komunalnih usluga.
Planove lokalnog razvoja predlažu općinski/opštinski načelnici i gradonačelnici, a usvajaju
općinska/opštinska i gradska vijeća.
GLAVNI ELEMENTI POLITIKE LOKALNOG RAZVOJA
Politika lokalnog razvoja obuhvata sve oblasti u kojima jedinice lokalne samouprave
(općina/opština i grad) imaju Zakonom i Satutom utvrđene nadležnosti.
Najvažnije elemente politike lokalnog razvoja čine:
I
POLITIKA LOKALNOG EKONOMSKOG RAZVOJA
Politika lokalnog ekonomskog razvoja obuhvata one aktivnosti lokalnih vlasti koje stvaraju
uslove za privredni razvoj i poduzetništvo. To podrazumjeva:
1. Podizanje privrednih kapacitata (ulaganje u proizvodne kapacitete kroz podsticanje
malog i srednjeg poduzetništva. Općine/opštine i gradovi svojim planovima
prostornog uređenja uspostavljaju industrijske zone i daju potporu malom
poduzetništvu).
2. Zapošljavanje mladih putem razvoja poduzetništva i poticajnih mjera finansiranja
zapošljavanja. (Općine/opštine i gradovi mogu iz budžeta i drugih izvora osigurati
povoljne kredite za otvaranje individualnog poduzetništva).
RADNI MATERIJAL
3. Formiranje općinskih agencija za lokalni, ekonomski i infrastrukturni razvoj.
(Ove agencije postoje u jednom broju općina/opština u Bosni i Hercegovini. Njihov
rad je nužno uspostaviti u svim jedinicama lokalne samouprave).
4. Obrazovanje lokalnih poduzetničkih centara za razvoj privatnog biznisa. (Jedan
broj općina/opština imaju Centre za podršku privatnom poduzetništvu. Nužno je
uspostaviti mrežu ovih centara u svim jedinicama lokalne samouprave).
II
POLITIKA RAZVOJA KOMUNALNE INFRASTRUKTURE
Komunalna infrastruktura je pretpostavka za življenje ljudi i razvijanje privrednih aktivnosti u
lokalnoj zajednici.
Opština/općina i grad razvijaju sljedeće infrastrukturne kapacitete:
1. Izgradnja sistema snadbijavanja vodom;
2. Izgradnja kanalizacionog sistema;
3. Izgradnja sistema snadbijevanja energentima: električne energija i plin;
4. Izgradnja lokalnih cesta i organizacija lokalnog saobraćaja;
5. Izgradnja sistema zagrijavanja u gradskim naseljima;
6. Izgradnja sistema odvoza i prerade krutog otpada.
Jedinice lokalne samouprave, unutar aktivnosti općinskog/opštinskog vijeća/skupštine
usvajaju planove kapitalnih investicija za izgradnju komunalne infrastrukture.
III
POLITIKA PROSTORNOG PLANIRANJA I STAMBENE IZGRADNJE:
Izrada i usvajanje prostornog plana za područje općine/opštine i grada;
Izrada i usvajanje urbanističkih planova gradova i općinskih/opštinskih centara;
Izrada regulacionih planova za gradske četvrti i naseljena mjesta;
Uređenje građevinskog zemljišta za potrebe stambene izgradnje i privrednih
industrijskih zona;
5. Donošenje srednjoročnih i godišnjih planova stambene izgradnje;
6. Donošenje planova uređenja naselja, posebno u aspektu zaštite čovjekove okoline.
1.
2.
3.
4.
RADNI MATERIJAL
IV
POLITIKA RAZVOJA RURALNIH PODRUČJA:
1. Općine/opštine i gradovi donose planove proizvodnje hrane na svom području;
2. Općine/opštine usvajaju srednjoročne i godišnje planove podsticanja proizvodnje
hrane;
3. Općina/opština i gradovi stvaraju uslove za razvoj zadrugarstva u oblasti
proizvodnje hrane.
V
POLITIKA RAZVOJA DRUŠTVENIH DJELATNOSTI:
1. Donošenje posebnih planova predškolskog odgoja i osnovnog obrazovanja
(općine/opštine i gradovi imaju nezamjenjljivu ulogu u razvoju predškolskog odgoja i
osnovnog obrazovanja);
2. Donošenje planova izgradnje domova zdravlja i ambulanti u mjesnim područjima.
Općine/opštine i gradovi u Bosni i Hercegovini su osnovni nosioci razvoja primarne
zdrastvene zaštite;
3. Donošenje planova izgradnje biblioteka i muzeja;
4. Donošenje planova izgradnje kulturnih centara;
5. Donošenje planova izgradnje sportskih kapaciteta (sportski centri);
6. Donošenje planova izgradnje ustanova za brigu o starim licima i osobama sa
posebnim potrebama;
7. Donošenja planova izgradnje rekreacionih centara (parkovi, izletišta i kupališta);
8. Donošenje planova razvoja turizma. (Sve jedinice lokalne samouprave imaju ulogu u
razvijanju turističkih zajednica za pružanja usluga turistima).
VI
POLITIKA ZAŠTITE ČOVJEKOVE OKOLINE
Očuvanje prirodne okoline, kao uslova za zdravo življenje spada u odgovornost jedninica
lokalne samouprave.
Najvažnije aktivnosti jednice lokalne samouprave u zaštiti čovjekove okoline čini:
1. Donošenje posebnih planova upravljanja komunalnim okolinskim sistemima, koji
bitno utiču na kvalitet zaštite čovjekove okoline;
2. Usvajanje planova koji sadrže institucionalne mjere i aktivnosti za zaštitu čovjekove
okoline;
3. Donošenje programa edukacije omladine i stanovništva u oblasti zaštite čovjekove
okoline.
RADNI MATERIJAL
IDEJE ZA UNAPRIJEĐENJE SISTEMSKE PODRŠKE LOKALNOG,
EKONOMSKOG I INFRASTRUKTURNOG RAZVOJA
Aktivnosti institucija lokalne samouprave: Vijeća/Skupština, općinskih/opštinskih načelnika i
uprave u polju lokalnog, ekonomskog i infrastrukturnog razvoja čine bit ustavno – zakonske
uloge općina/opština i gradova u zadovoljavanju potreba i interesa građana u njihovim
lokalnim zajednicama.
Prema stanovištu Svjetske banke, lokalni razvoj podrazumjeva sve aktivnosti koje imaju za
cilj da izgrade kapacitete lokalne zajednice da unaprijedi svoju ekonomsku budućnosti i
kvalitet života za građane.
Ubrzanje lokalnog razvoja jeste izazov i obaveza lokalnih vlasti u BiH, koje za tu oblast
nemaju ni eksplicitno definisane nadležnosti, ni odgovarajuće finansijske pretpostavke. U
svojim sadašnjim budžetima općine/opštine i gradovi u Bosni i Hercegovini izdvajaju, mada
nedovoljna, finansijska sredstva, prvenstveno za lokalni ekonomski infrastrukturni razvoj. To
uspijevaju pretežno srednje razvijene i razvijene općine. Nerazvijene i izrazito nerazvijene
općine ne uspijevaju ni projektovati, ni finansirati kapitalne projekte kao što su:
tehnološki centri za zapošljavanje omladine, vodoopskrbni kapaciteti, uređenje
građevinskog zemljišta, kanalizacioni sistemi i prečušćavanje otpadnih voda, lokalne
ceste, brze ceste za povezivanje sa gradovima i općinama/opštinama u susjedstvu.
Podsticanje ekonomskog i infrastrukturnog razvoja izrazito nerazvijenih općina/opština
pretpostavlja formiranje na entitetskom nivou fondova za razvoj izrazito nerazvijenih
općina.
Radi se o tome da izostaje institucionalna, zakonska i finansijska podrška entitetskih vlasti
naraslim potrebama građana u polju lokalnog razvoja, prvenstveno ekonomskog i
infrastrukturnog. Nužno je imati u vidu da općinama/opštinama nije dostupan finansijski
kapital u bankama, koji bi se u vidu kredita mogao plasirati za razvoj lokalnih
zajednica.
Takođe treba naglašavati potrebe da se na nivou entiteta obrazuju zavodi za razvoj
lokalnih zajednica sa ciljem pružanja stručne pomoći u planiranju i projektovanju
lokalnog, ekonomskog i infrastrukturnog razvoja.
Postoje historijski primjeri zemalja koje su, nakon ratnih razaranja, svoj ekonosmki preporod
ostvarile primjenom modela ubrzanog lokalnog, ekonomskog i infrastrukturnog razvoja.
Veoma prepoznatljiv primjer je ostvarenje uloge općinskih/opštinskih i gradskih vlasti u
podsticanju lokalnog, ekonomskog i infrastrukturnog razvoja nakon II Svjetskog rata u
Saveznoj Republici Njemačkoj, u vrijeme kada je savezni kancelar Zapadne Njemačke bio
Konrad Adenauer.