κατεβάστε το σχέδιο Νόμου

 ΙΟΥΛΙΟΣ
2014
[ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ]
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ / ΥΠΑΙΘ Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 οργάνωσης
της
θρησκευτικής
κοινότητας με συγκεκριμένο νομικό
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
στο σχέδιο νόμου «Οργάνωση της
τύπο,
αποσκοπώντας
νομικής μορφής των θρησκευτικών
διευκολύνει τη δράση και τη λειτουργία
κοινοτήτων και των ενώσεων τους
της
στην Ελλάδα και άλλες διατάξεις»
προστατεύοντας την ιδιαιτερότητα της
κοινότητας
φύσεως
και
της
να
παράλληλα
αποστολής
των
θρησκευτικών φορέων, ιδιαιτερότητα
Προς τη Βουλή των Ελλήνων
που δεν αμφισβητείται (ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
ΔΕΛΛΗΣ
–
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Α1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Με
και
στο
«Οι
σχέσεις
Εκκλησίας – Κράτους υπό το πρίσμα
τον
προτεινόμενο
νόμο
της υπαγωγής της πρώτης στην έννοια
θεσμοθετείται για πρώτη φορά η έννοια
του “ευρύτερου δημόσιου τομέα” και
του θρησκευτικού νομικού προσώπου,
στους
μιας νέας μορφής νομικού προσώπου
ΕΔΔΔΔ 4/2001 σελ 660), επιλύει
που προσιδιάζει στο σωματείο του
προβλήματα δεκαετιών που η Ελληνική
Αστικού Κώδικα, προτείνοντας ωστόσο
Πολιτεία άφησε αρρύθμιστα και δεν
σημαντικές διαφορές από τον τύπο
επέδειξε το σθένος να τα αντιμετωπίσει
αυτό, προκειμένου να ρυθμίσει με τον
(πχ έλλειψη νομικής προσωπικότητας
καλύτερο τρόπο - και με ταυτόχρονη
σε ιστορικές εκκλησίες και κοινότητες
προστασία
με
και
σεβασμό
του
κανόνες
μεγάλο
περί
“διαπλοκής”»,
αριθμό
πιστών),
θεμελιώδους ατομικού δικαιώματος της
αναγκάζοντας τους ενδιαφερόμενους να
θρησκευτικής ελευθερίας, έκφανση της
χρησιμοποιούν,
οποίας είναι και η ελεύθερη λατρεία- το
αδόκιμα, τις γνωστές μορφές του
ευαίσθητο θέμα της οργάνωσης και της
ιδιωτικού
απόκτησης
μορφής
κερδοσκοπική εταιρία, σωματείο), με
θρησκευτικών ομάδων που επιθυμούν
συνακόλουθες δυσλειτουργίες αλλά και
να
περισσότερο
αρνήσεις εκκλησιών να υπαχθούν σε
οργανωμένα και με έναν εξωτερικό
ένα τέτοιο καθεστώς (θεωρώντας ότι
νομικό τύπο που να αντιλαμβάνεται το
τέτοια νομική μορφή υποβαθμίζει το
εσωτερικό δίκαιο. Έτσι, η ρύθμιση της
σκοπό αλλά και το κύρος τους, που το
νομικής
λειτουργούν
2/90
κατ'
δικαίου
ανάγκη
(αστική
και
μη
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 εδράζουν στη μακραίωνη ζωή τους, και
σε συνεργασία με την Επιτροπή για τη
μάλιστα υπό διαφορετικές κρατικές
Δημοκρατία μέσω της Εφαρμογής του
μορφές
Νόμου
και
καθεστώτα).
Δεν
(Venice
Commission)
του
αμφισβητείται ότι τα δικαιώματα του
Συμβουλίου της Ευρώπης σε σχετικό
συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι
εγχειρίδιο του με τίτλο "Guidelines for
για
review of legislation pertaining to
θρησκευτικούς
σκοπούς
είναι
θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα που
religion
(πηγή
:
απορρέουν από την ελευθερία άσκησης
http://www.osce.org/odihr/13993),
με
της θρησκείας, κατ’ άρθρο 13παρ.2Σ
το οποίο έθεσε κάποιους κανόνες που
(ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
θα
ΔΑΓΤΟΓΛΟΥ
or
πρέπει
belief"
τα
κράτη
τηρούν,
«Ατομικά Δικαιώματα», Αθήνα 2012,
προκειμένου
σελ 393επ), ασκούνται συλλογικά και
ευαίσθητο πεδίο της θρησκευτικής
εξυπηρετούν την έκφραση και την
ελευθερίας, χωρίς φυσικά να αναιρείται
εξωτερίκευση
(ενδιάθετου)
το κυριαρχικό δικαίωμά τους να θέτουν
θρησκευτικού φρονήματος. Παρόμοια
αυτά το νομικό σύστημα, τους όρους
θέση
και τη διαδικασία απόκτησης της
έχει
του
και
Δικαστήριο
το
Ευρωπαϊκό
Δικαιωμάτων
νομικής
του
να
να
νομοθετούν
προσωπικότητας
στο
μίας
Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), ιδίως τα τελευταία
θρησκευτικής κοινότητας (ήτοι της
έτη, αφού όταν πλέον κρίνει σχετικά
ικανότητας δικαίου, ώστε να αχθούν σε
ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας και
αυτοτελείς φορείς δικαιωμάτων και
συλλογικής
υποχρεώσεων
έκφρασής
της,
δεν
και
να
προσλάβουν
περιορίζεται μόνο στην εξέταση της
αυθύπαρκτη στο χώρο και συνεχή στο
προσφυγής υπό το πρίσμα και το
χρόνο οντότητα).
περιεχόμενο του σχετικού άρθρου 9 της
Πρέπει
Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων
ζήτημα
ότι
η
νομικών προσώπων ανήκει φυσικά στη
με το άρθρο 11 περί της ελευθερίας του
Το
τονιστεί
δυνατότητα θέσπισης νέων μορφών
του Ανθρώπου αλλά σε συνδυασμό του
συνεταιρίζεσθαι.
να
νομοθετική αρμοδιότητα της Βουλής
της
(άρθρο 26Σ), η οποία μπορεί να
απόδοσης νομικής προσωπικότητας σε
ρυθμίσει κατά κανόνα κάθε ζήτημα, με
θρησκευτικούς οργανισμούς έχει θίξει
όρια και περιορισμούς της φυσικά το
και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και
Σύνταγμα, τους Διεθνείς Κανόνες και
τη Συνεργασία στην Ευρώπη (Ο.Α.Σ.Ε)
Συμβάσεις και τους νόμους υπέρτερης
3/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 νομοθετικής ισχύς (πχ νόμους άπαξ
νομοθέτη ..... να διαμορφώσει μια νέα
εκδιδόμενους,
ειδικότερη
όπως
προστασίας
εξωτερικού).
αυτούς
των
Ο
περί
νομικών
προσώπων, τα εκκλησιαστικά νομικά
κεφαλαίων
Αστικός
κατηγορία
πρόσωπα»
Κώδικας
(ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
συγκεκριμένες
ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, «Σχέσεις Κράτους και
μορφές νομικών προσώπων (σωματείο,
Εκκλησίας», σελ 200). Επίσης, το Ε’
ίδρυμα, αστική εταιρία), όπως φυσικά
Τμήμα του ΣτΕ, σε πρόσφατο Πρακτικό
και ο Εμπορικός Νόμος έχει προβλέψει
Επεξεργασίας προεδρικού διατάγματος
συγκεκριμένες μορφές εταιριών (ΟΕ,
περί της εγκρίσεως του κανονισμού της
ΕΕ, ΕΠΕ, ΑΕ). Η τυπολογία αυτή όμως
Ισραηλιτικής
δεσμεύει τους ιδιώτες, οι οποίοι δεν
(171/2010) δεν ήταν αντίθετο στη
μπορούν, στα πλαίσια της ελευθερίας
θέσπιση ενός συστήματος απόδοσης
των συμβάσεων και της ιδιωτικής
νομικής
πρωτοβουλίας, να παρεκκλίνουν από
δικαίου στις θρησκευτικές κοινότητες.
βέβαια
προβλέπει
αυτές σε τέτοιο βαθμό ώστε να
αλλοιώνουν
τα
κοινοτήτων,
με τα καταστατικά τους). Από την
αμφισβητήσεις
και
νομική θεωρία (που έφθασε στο σημείο
θεσμοθετήσει νέες μορφές νομικών
να θεωρήσει συγκεκριμένες Εκκλησίες
προσώπων ιδιωτικού δικαίου (νέες
ως ίδρυμα ή έτι περαιτέρω ως νομικά
διάφοροι
πρόσωπα
συνεταιρισμοί) ώστε δεν δεσμεύεται
δημοσίου
δικαίου
πχ.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΒΟΥΣΚΟΣ, «Το
(από καμία διάταξη υπέρτερης ισχύος)
νομικό
να ρυθμίζει μία νέα μορφή νομικού
καθεστώς
Διαμαρτυρομένων
προσώπου και να δίδει τη δυνατότητα
οργάνωσης σε ενώσεις που μπορεί να
προκύπτουν από τις σύγχρονες ανάγκες.
Ελλάδα»
in
Εκκλησία
και
των
Εκκλησιών
Πολιτεία,
στην
Ορθόδοξη
Θρησκεύματα
στην
Ελλάδα, Κατερίνη 2006, σελ 176 επ,
Με άλλα λόγια, «τίποτα όμως δεν
τον
επιλογή
διαφορές που μεταφέρθηκαν τόσο στη
άλλη, ο νομοθέτης πολλάκις έχει
τελικά
συγκεκριμένη
πολιτείας και διάφορων θρησκευτικών
ένα σημαντικό βαθμό αυτορρύθμισης
παρεμποδίζει
ιδιωτικού
εκκρεμούν για χρόνια μεταξύ της
για τη λειτουργία τους (βέβαια έχουν
εταιριών,
Αθηνών
φιλοδοξεί να επιλύσει ζητήματα που
χαρακτηριστικά που ο νόμος απαιτεί
μορφές
προσωπικότητας
Η
θεμελιώδη
Κοινότητας
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
κοινό
«Περί
4/90
του
ΠΟΛΥΖΩΪΔΗΣ
καθεστώτος
ορθόδοξου
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 ιδιωτικού
ναού
ως
“εκτός
προσωπικότητας
στα
πολιτικά
συναλλαγής”», ΑΡΜ 1999/1309) όσο
κόμματα. Είναι αλήθεια ότι επικράτησε
και στην ελληνική δικαιοσύνη (η οποία
έντονη διαφωνία περί τούτου στη
αποσπασματικά και χωρίς αυτό να
συνταγματική
αποτελέσει την κρατούσα άποψη, είτε
μέχρι την οριστική επίλυση του από τη
έκρινε υπέρ της ύπαρξης αυτοτελούς
διάταξη της παραγράφου 6 του άρθρου
νομικής
29 ν. 3023/2002, η οποία θέσπισε
προσωπικότητας
συγκεκριμένων
Εκκλησιών
θεωρία,
τουλάχιστον
ρητώς τη νομική προσωπικότητα για τις
–χωρίς
περαιτέρω προσδιορισμό της μορφής
συλλογικότητες
και του δικαίου που τις διέπει– είτε
χαίρουν συνταγματικής θεσμοποίησης,
δέχθηκε ότι αποτελούν ν.π.ι.δ και
δυνάμει του άρθρου 29 παρ.1α΄Σ), έστω
συγκεκριμένα ίδρυμα πχ η με αριθμό
και χωρίς να προσδιορίζει ειδικότερα το
1558/1974 ΣτΕ για την Ελληνική
είδος τους ως νπιδ ή νπδδ (ΑΠΟΣΤ.
Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης,
ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
είτε περαιτέρω δέχθηκε -εξ’ αφορμής
δικαιώματα ίδρυσης και συμμετοχής σε
φορολόγησης της δωρεάς ακινήτου- ότι
πολιτικά κόμματα στο Σύνταγμα, την
πράγματι έχουν νομική προσωπικότητα
Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων
ιδρύματος
του
και
μάλιστα
ότι
η
αυτές
Ανθρώπου
:
την
«Τα
κοινή
νομοθεσία»
ορθοτέραν
πολιτικών κομμάτων, Αθήνα 2003).
πρόσωπον
προς
δημοσίου
νομικόν
δικαίου».
πολιτισμό μας (σε αντίθεση π.χ με το
λύση την αυτόματη αναγνώριση των
των
Ιταλικό Κράτος που προβλέπει κάτι
μελλοντικών
τέτοιο ρητά στο Σύνταγμα του) η
θρησκευτικών φορέων. Εδώ ίσως θα
σύμβαση του κράτους με εκκλησίες για
έπρεπε να θυμίσουμε μια περίπτωση
την ρύθμιση τέτοιων σχέσεων (όπως
της ημεδαπής νομικής πραγματικότητας
για παράδειγμα τα κονκορδάτα, ήτοι οι
που εμφανίζει κάποιες ομοιότητες με
την
περίπτωση
των
διεθνείς συμφωνίες που συνάπτει η
θρησκευτικών
Αγία
συσσωματώσεων, ήτοι το ζήτημα περί
της
ύπαρξης
ή
μη
των
προς την ιστορία μας και το νομικό
ΝοΒ 21/554), χωρίς όμως να θέτει ως
ή
μέλλον
Έτι περαιτέρω, είναι ξένη ως
ΦολΠρωτ Αλεξανδρούπολης 28/1972,
υφιστάμενων
Το
οποίες
μεταβίβαση έλαβε χώραν «..κατά την
γνώμην
in
και
(οι
Έδρα
-ως
αυτοτελής
και
αναγνωρισμένη κρατική οντότητα- με
νομικής
τα διάφορα κράτη), σύμβαση η οποία
5/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 αλλοιώνει
το
συνταγματικών
χαρακτήρα
των
απόψεις,
ωστόσο
δικαιωμάτων
και
πρόσδοση
στην
ως
προς
Εκκλησία
την
νομικής
μειώνει τη θέση του κράτους, αφού από
προσωπικότητας, αυτή θα έπρεπε να
εγγυητή
και
των
ρυθμιστεί με νόμο {βλ. διεξοδικά
πολιτών
και
συνταγματικών
ΙΩΑΝΝΗ ΚΟΝΙΔΑΡΗ «Η διαπάλη
δικαιωμάτων τους, το τοποθετεί σε
νομιμότητας και κανονικότητας και η
θέση διαπραγματευόμενου και τελικώς
θεμελίωση της εναρμονίσεως τους»,
αντισυμβαλλόμενου, τουλάχιστον για
Αθήνα 1994, σελ 204επ.}). Μάλιστα,
μία συγκεκριμένη θρησκευτική ομάδα
μία ανάλογη επιλογή απομακρύνεται
αυτών, περιστέλλοντας έτσι το θεσμικό
ακόμα περισσότερο από την ημεδαπή
ρόλο
νομική
του
προστάτη
των
και
τον
όλων
πυρήνα
των
πραγματικότητα,
αφού
δεν
συνταγματικών διατάξεων και δη της
φαίνεται δυνατή μια ομαλή ένταξη της
θρησκευτικής ελευθερίας, έστω και αν
και συμφωνία της με το ισχύον
η συμφωνία αυτή αφορά σε επιμέρους
συνταγματικό σύστημα των σχέσεων
ζητήματα και εκδηλώσεις της (βέβαια
μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας, είτε
δεν πρέπει να λησμονείται ότι η Ειδική
αυτό είναι το σύστημα της νόμω
Επιτροπή για τη μελέτη θεμάτων
κρατούσης
σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας, η
κρατούσα
οποία συγκροτήθηκε το 1987 και υπό
μεγαλύτερο
το βάρος του ν.1700/1987, εισηγήθηκε
συνταγματικής θεωρίας, Δ. Τσάτσος, Κ.
νέου
Μαυριάς, Σ. Τρωϊάνος, Γ. Πούλης, Χ.
συστήματος ρυθμίσεως των σχέσεων
Παπαστάθης, Κ. Ράλλης, Α. Μαρίνος
μεταξύ των δύο θεσμών, σύστημα που
κλπ),
προέβλεπε
των
«μεταίχμιο μεταξύ του συστήματος της
θεμελιωδών ρυθμίσεων του σε μία
νόμω κρατούσης πολιτείας και ενός
«Συμφωνία Πολιτείας και Εκκλησίας»,
καθεστώτος
βάσει
αμοιβαίου
Μάνεσης – Κ. Βαβούσκος) είτε αυτό
σεβασμού και της αναγνωρίσεως της
είναι το σύστημα των συνταγματικά
αυτοτέλειας τους εκατέρωθεν, πρόταση
ρυθμισμένων σχέσεων (ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
που τελικώς δεν έλαβε καμία συνέχεια.
ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ «Οι σχέσεις κράτους και
Στα πλαίσια του σχετικού διαλόγου,
εκκλησίας», Θεσσαλονίκη 2000, σελ.
προβλήθηκαν και άλλες παρόμοιες
59επ), ο οποίος ειδικά αναφέρει τα
τότε
την
των
εισαγωγή
την
αρχών
ενός
αποτύπωση
του
6/90
είτε
πολιτείας
άποψη
μέρος
αυτό
(κατά
που
δέχεται
της
το
νομικής
ευρίσκεται
συναλληλίας»
την
στο
(Α.
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 εξής: «Πρώτον, η σύναψη μιας τέτοιας
νομοθετική εξουσιοδότηση (ούτε και
σύμβασης
για τους ρητά αναγνωριζόμενους κατά
παραπέμπει
τουλάχιστον-
–συνειρμικά
στα
κογκορδάτα
ως
μέθοδο
ρύθμισης
των
οργανισμούς (Α.Ε.Ι, Ο.Τ.Α) καθώς και
σχέσεων κράτους και ρωμαιοκαθολικής
για την Εκκλησία της Ελλάδος, για την
εκκλησίας. Από την άποψη αυτή, μια
οποία
τέτοια
μορφή
και
το
Σύνταγμα
αυτοδιοικούμενους
γίνεται
δεκτό
ότι
το
ξενίζει,
γιατί
συνταγματικό θεμέλιο της κανονιστικής
από
την
αρμοδιότητάς της είναι το άρθρο 43
την
παρ.2 Σ (Σ. ΤΡΩΙΑΝΟΣ – Γ. ΠΟΥΛΗΣ
έχει
«Εκκλησιαστικό Δίκαιο» Αθήνα 2003
σχέσεις
σελ 42, ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ, ό.π. σελ. 9). Δεν
κράτους και ορθόδοξης εκκλησίας…
είναι λοιπόν δυνατό να αναγνωρίζεται
Δεύτερον, η σύναψη μιας τέτοιας
άνευ ετέρου η νομική υπόσταση ενός
σύμβασης διαμορφώνει μια έμμεση και
φορέα που έχει ιδρυθεί ή εξαρτάται από
δευτερογενή
ομοταξία,
δεν
άλλη δικαιική σφαίρα (πχ το κανονικό
προβλέπεται
στο
Σύνταγμα»
δίκαιο μίας εκκλησίας), χωρίς αυτό να
προσέγγιση
βρίσκεται
μακριά
πολιτειολογική
αλλά
εκκλησιαστική
αντίληψη
επικρατήσει
ως
(Βενιζέλος,
ο.π.
προς
σελ
και
που
τις
που
196).
Αυτά
ενδύεται
ένα
νομικό
τάξη
του
αναγνωρίζει
τέλει
κράτους (φυσικά στο εσωτερικό του
όποια
συστηματικής
προσπάθεια
κατάταξης
του
δύναται να
απολαμβάνει το μέγιστο
συστήματος αυτού «προσκρούει στην
της
πολυμορφία
αυτονομίας).
της
ιστορικής
έννομη
που
ισχύουν ακόμα και αν δεχθούμε ότι εν
η
η
μανδύα
αυτοοργάνωσης
Και
και
της
μάλιστα,
στην
πραγματικότητας, η οποία δεν είναι
περίπτωση της Καθολικής Εκκλησίας,
δυνατόν να υπαχθεί αβιάστως σε ένα
να αναγνωρίζεται αυτομάτως η νομική
μικρό αριθμό σχημάτων» (ΙΩΑΝΝΗΣ
υπόσταση του, με μόνη την απόφαση
ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ,
του αρμοδίου εκκλησιαστικού οργάνου
Εκκλησιαστικού
«Εγχειρίδιο
Δικαίου»,
Αθήνα
-συνήθως
του
οικείου
Επισκόπου
2011, σελ 43 επ.). Τέλος, δεν πρέπει να
κατόπιν Παπικής εγκρίσεως- σύμφωνα
μας διαφεύγει ότι το ελληνικό νομικό
με το Κανονικό Δίκαιο της και χωρίς
σύστημα
ούτε
την ελάχιστη εμπλοκή του ημεδαπού
κανονιστική
δικαίου, πράγμα που θα συνεπαγόταν
αρμοδιότητα, ανεξάρτητη από ειδική
την ανέλεγκτη και κυριαρχική ίδρυση
επιτρέπει
δεν
αναγνωρίζει
αυτόνομη
7/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 νομικών
προσώπων
εντός
της
προσωπικότητας, δεν είναι άγνωστη
ελληνικής επικράτειας, από μια άλλη
πλέον ακόμα και στο κανονικό δίκαιο
δικαιοταξία
και
ιστορικών Εκκλησιών αλλά και στον
μάλιστα αλλοδαπή), δυνατότητα που
τρόπο που το κράτος, τους πρώτους
δεν ισχύει για καμία θρησκευτική
μεταχριστιανικούς
κοινότητα στην Ελλάδα. Έτσι, παρά
αντιμετώπιζε αυτές τις συσσωματώσεις,
την
που
αντιλαμβανόμενων των χριστιανικών
κανονικού
εκκλησιών, ήδη από την εποχή του Μ.
δικαίου (πολλές φορές με ισχυρούς
Κωνσταντίνου, ως υποκείμενα δικαίου,
δεσμούς και αλληλεπιδράσεις και στο
έστω και αν οι νομικοί της Ρωμαϊκής
πολιτειακό δίκαιο), αυτή περιορίζεται
και
στις εκκλησίες και τα μέλη τους, αφού
Αυτοκρατορίας
"...κανένα κράτος από την εποχή που
σχηματοποιήσει τη νομική έννοια της
υπάρχουν κυρίαρχα κράτη. δηλαδή την
νομικής προσωπικότητας (ΙΩΑΝΝΗΣ
εποχή της θρησκευτικής Μεταρρύθμισης
ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ «Νομική θεώρηση των
απέναντι
στον
καθολικισμό
στην
μοναστηριακών τυπικών», Αθήνα 2003,
Ευρώπη
δεν
αποδέχθηκε
την
σελ.
άμεσο
του
ΚΑΛΛΙΓΑΣ
(εκκλησιαστική
ιδιαίτερη
εγκαθιδρύεται
ανωτερότητα
έννομη
δια
τάξη
του
και
ισχύ
αιώνες,
κατόπιν
της
δεν
165-166
Βυζαντινής
είχαν
επ,
«Σύστημα
ακόμα
ΠΑΥΛΟΣ
Ρωμαϊκού
κανονικού δικαίου εντός των ορίων της
Δικαίου καθά εν Ελλάδι πολιτεύεται
επικράτειας
πλήν των Ιονίων Νήσων» Αθήνα 1878,
του..."
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
(ΧΡΗΣΤΟΣ
«Περί
σελ
της
309
επ.).
Χαρακτηριστικό
προβληματικής του υπό εκκλησιαστική
παράδειγμα είναι αυτό της Καθολικής
κηδεμονία εδάφους», Αθήνα 2004, σελ.
Εκκλησίας, η οποία στα άρθρα 113 επ.
365 επ).
του Κώδικα του Κανονικού Δικαίου
Η
νομική
μορφή
του 1983 αναγνωρίζει τη διάκριση
τέτοιων
μεταξύ φυσικών και νομικών (και
φορέων έχει να κάνει κυρίως με τις
περαιτέρω
εξωτερικές σχέσεις τους, ως εκ τούτου
τυπολογία
νομικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν.
ευρωπαϊκού
Άλλωστε, η –πρόσφατη στο δικαιικό
κατασκευή
(κατά
προσώπων,
υιοθετώντας την ορολογία και την
πρέπει να συμβαδίζει με το γενικό
χώρο-
ηθικών)
του
δικαιϊκού
ηπειρωτικού
συστήματος:
«114§1 : Juridic persons are constituted
πλάσμα
either by the prescript of law or by
δικαίου) της έννοιας της νομικής
8/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 special grant of competent authority
γεωγραφικής περιφέρειας στην οποία
given
βρίσκεται (Ιταλία) όσο και σε σχέση με
through
a
decree»
(http://www.vatican.va/archive/ENG1104/_I
τις άλλες διεθνείς οντότητες (κράτη)
NDEX.HTM). Περαιτέρω, την ιδιότητα
και οργανισμούς (ΟΗΕ κλπ), στα οποία
του νομικού προσώπου (και μάλιστα ως
η Πόλη του Βατικανού αποστέλλει
έχον
διπλωματικούς
ιδιότητα
διεθνούς
νομικής
ακολούθους,
προσωπικότητας) δεν την αρνείται ούτε
αναπτύσσει ξεχωριστές σχέσεις
η
Εκκλησία,
Μάλιστα, οι κάτοικοι της Πόλης του
αποτελούσα μάλιστα κατά την άποψη
Βατικανού έχουν διπλή ιθαγένεια, ήτοι
της «ιδίω δικαίω νομικόν πρόσωπον
και υπηκοότητα Βατικανού (εκτός της
διεθνούς
(ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ιταλικής), με αποτέλεσμα να έχουν
ΣΑΛΑΧΑΣ, «Η νομική θέσις της
ιδιαίτερα διαβατήρια. Συνεπώς, χωρίς
Καθολικής Εκκλησίας εν τη Ελληνική
να
Επικράτεια»
Διατριβή,
χαρακτήρας, η ιστορία και η παγκόσμια
Αθήνα 1978 σελ 11 επ), χωρίς όμως
αποστολή της –που χωρίς αμφιβολία
αυτό
αποτελεί
ξεπερνάνε τα κοσμικά πλαίσια και το
αυτομάτως και νομικό πρόσωπο κατά
θεσμό του κράτους όπου αρχικώς
τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου
διαμορφώθηκε και επικράτησε, γεγονός
(βεβαίως σημειώνεται ότι είναι διάφορη
είναι
η νομική προσωπικότητα της Αγίας
κοινότητα και μετέχει στα διεθνή
Έδρας της Πόλης του Βατικανού και
όργανα ως ιδιαίτερη κρατική – κοσμική
της
οντότητα και όχι ως εξωκοσμικός
ίδια
να
η
Καθολική
δικαίου»
Διδακτορική
σημαίνει
ότι
Καθολικής
δημιουργώντας
διαφορετικές,
Εκκλησίας,
ένα
πλέγμα
ωστόσο
από
παραγνωρίζεται
ότι
η
απευθύνεται
κλπ.
φύση,
στη
ο
διεθνή
θεσμός. Έτσι, αν και το καθεστώς του
στενά
Κράτους
του
Βατικανού
συμπλεκόμενες, οντότητες). Ωστόσο
αμφισβητηθεί
παραμένει αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι
αποτελώντας sui generis περίπτωση στη
και η Αγία Έδρα χρησιμοποιεί εν τέλει
διεθνή κοινότητα (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
τα κοσμικά - νομικά εργαλεία για να
ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ - ΚΩΝΣΤ/ΤΙΝΟΣ
προσδιορίζεται
ΜΑΓΚΛΙΒΕΡΑΣ
αναγνωριζόμενη
διεθνώς,
«Το
φορές,
Δίκαιο
της
ξεχωριστή
Διεθνούς Κοινωνίας» Αθήνα 2011, σελ.
κρατική
108 επ.), ειδικά διότι υποστηρίζεται ότι
οντότητα τόσο εντός της κρατικής
στερείται της κρατικής κυριαρχίας, ως
κυρίαρχη
και
ως
πολλές
έχει
ανεξάρτητη
9/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 αναγκαίο χαρακτηριστικό στοιχείο μίας
Νομοκανονική
κρατικής
(Κ.
Πολιτεία, Ορθόδοξη Εκκλησία και
Χ.
Θρησκεύματα στην Ελλάδα, Κατερίνη
Μ.
2006, σελ 146).
οντότητας
ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
-
ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
-
ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΙΔΗΣ
«Θεμελιώδεις
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων
Αθήνα 2103, σελ. 143), η αναντίρρητη
μέχρι
πραγματικότητα
το
1870
ο
του Ανθρώπου (υπόθεση Καθολική
(μάλιστα
Πάπας
Εκκλησίας των Χανίων κατά Ελλάδας
ήταν
16/12/1997), δεν θα μπορούσε αυτό να
ταυτόχρονα αρχηγός της καθολικής
αποφανθεί σχετικά με την επιλογή της
εκκλησίας και αρχηγός των παπικών
κατάλληλης
κρατών - η Πόλη της Ρώμης και οι
μορφής
(ιδιωτικού
ή
δημοσίου δικαίου) για την απόδοση
επαρχίες της Marchia και της Umbria-
νομικής
εκπροσωπούμενος και υπό τις δύο
προσωπικότητας
στις
θρησκευτικές κοινότητες στην Ελλάδα,
ιδιότητες) αρκεί για το διεθνές δίκαιο
ούτε θα μπορούσε να παροτρύνει την
ώστε να αναγνωρίζεται από μεγάλο
Ελληνική Κυβέρνηση περί της λήψεως
αριθμό κρατών που ανταλλάσουν μαζί
κατάλληλων δράσεων, προκειμένου να
του διπλωματικούς αντιπροσώπους και
απονεμηθεί νομική προσωπικότητα της
συμβάλλονται σε διεθνείς συνθήκες
(ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ
in
Εν τέλει, όπως έκρινε και το
Έννοιες στο Διεθνές Δημόσιο Δίκαιο»,
ιστορική
Προσέγγιση»
μίας ή της άλλης μορφής.
ΡΟΥΚΟΥΝΑΣ,
Έτι περαιτέρω, η μορφή του
Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Αθήνα 2011,
σελ. 208 επ). Όλα αυτά όμως δεν
νομικού
αναιρούν το γεγονός ότι «η αναγνώριση
νομικής οργάνωσης, δεν είναι κατ'
της
της
ανάγκη ασύμβατη με μη χριστιανικές
Καθολικής Εκκλησίας, η οποία σε κάθε
θρησκείες. Μπορεί σύμφωνα με την
περίπτωση παραχωρείται αποκλειστικά
παραδοσιακή και επίσημη θέση των
από την Πολιτεία αφορά μόνον στα
νομομαθών του Ισλάμ (μιας κατ’
εκκλησιαστικά
νομικής
δημοσίου
ΝΙΚΟΣ
ή
προσωπικότητας
ως
εργαλείου
νομικά
πρόσωπα
εξοχήν νομικής θρησκείας ΝΙΚΗΤΑΣ
ιδιωτικού
δικαίου…»,
ΑΛΙΜΠΡΑΝΤΗΣ «Το νομικό σχήμα
ΜΑΓΓΙΩΡΟΣ
Ρωμαιοκαθολική
Κράτος
προσώπου,
στην
Εκκλησία
Ελλάδα.
και
«Η
στις θρησκείες και η χριστιανική πίστη»
το
in Γενέθλιον Απόστολου Γεωργιάδη,
Μία
Αθήνα 2006, σελ. 2652, στην οποία
10/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 “πυρήν της νομοθεσίας είνε η θρησκεία”
δίκαιο (Α.Π 485/2013 Νομοκανονικά
ΚΥΡΙΑΚΟΣ
–
2014 τεύχος 1 σελ. 152), ωστόσο από
των
πολλούς συγγραφείς έχει υποστηριχθεί
τυράννων εν τη Ανατολική Ρωμαϊκή
η άποψη ότι υφίστανται συγγενικοί
Αυτοκρατορία και τω Ισλάμ», Αθήνα
θεσμοί ακόμα και στο δίκαιο αυτό,
2013,
όπως είναι ο «Al-dhimmah», που
ΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΠΑΤΡΑΓΑΣ,
σελ.
«Η
15
ανατροπή
και
συνεπώς
δεν
υφίσταται “διάκρισις μεταξύ θρησκείας
ουσιαστικά
και
και
Νεότεροι νομομαθείς υποστηρίζουν ότι
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ
μπορεί να γίνει αποδεκτή από το Ισλάμ
ΖΙΑΚΑΣ «Ιστορία των Θρησκευμάτων
η κατασκευή του νομικού προσώπου,
τόμ. Β΄ Το Ισλάμ» Θεσσαλονίκη 1998,
βασιζόμενοι στο προηγούμενο άλλων
πολιτείας,
ανθρωπίνου
μεταξύ
νόμου”
Ισλαμικών οργανισμών και πρακτικών,
“…είνε να υπάρχει πλήρης ταύτισης
όπως οι : «waqf», «masjid», «baitul
μεταξύ ισλαμικής κρατικής οντότητος
mal», ειδικότερα δε ο «waqf» (ή κατά
και
κοινωνίας…”
την τούρκικη απόδοση του στο γνώριμο
ΜΑΡΙΝΟΣ,
σε εμάς θεσμό του «Βακούφ»), είναι
ισλαμικής
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ
το
«εγγύηση».
ιδεώδες
σελ.371επ,
αντιθέτως
θείου
σημαίνει
ΝΙΚΟΛΑΟΥ
–
ένας
νομικός
και
θρησκευτικός
ΠΑΤΡΑΓΑΣ «Περί το καθεστώς της
οργανισμός, στο οποίο ένα φυσικό
αναδείξεως του Μουφτή κατά την
πρόσωπο έχει αφιερώσει περιουσία για
Ελληνικήν Έννομον Τάξιν» Ε.Δ.Δ.Δ.Δ
θρησκευτικό ή φιλανθρωπικό σκοπό,
2/2001 σελ. 283), η ξεχωριστή νομική
διακρινόμενος πλέον από τον δωρητή
προσωπικότητα σε νομικά πρόσωπα
και την λοιπή περιουσία του και
(ήτοι προσωπικότητα που προσδίδεται
δυνάμενος να είναι ο ίδιος υποκείμενο
σε μη φυσικά πρόσωπα, σύμφωνα με το
περιουσιακών δικαιωμάτων. Σήμερα
δυτικό
είτε
πάντως,
τέτοιοι
θεσμοί
αγγλοσαξονικό είτε ευρωπαϊκό) να
εταιρικά
νομικά
πρόσωπα)
είναι ξένη προς το Ισλαμικό Δίκαιο και
εισαχθεί
και
να μην βρίσκει καμία αναφορά στο
μουσουλμανικές χώρες (περισσότερα
δίκαιο της Σαρία (αφού το δίκαιο αυτό
για τα τρία είδη των βακουφίων στο
επιβάλει υποχρεώσεις και αναγνωρίζει
Ισλάμ, ανάλογα με τους αποδέκτες της
δικαιώματα μόνο σε φυσικά πρόσωπα)
παραχώρησης
αλλά και από το καθ’ήμας Οθωμανικό
πρόσωπα, ήτοι το αλ-χάιρη, το αλ-δόρη
σύστημα
δικαίου,
11/90
λειτουργούν
ή
τα
(κυρίως
έχουν
και
σε
παραχωρούντα
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 και
το
δημόσιο
http://dukespace.lib.duke.edu/dspace/bit
θησαυροφυλάκειο αλλά και γενικότερα
stream/handle/10161/2546/Kuran_The_
για
Absence_of.pdf;jsessionid=E03838362
το
αλ-ερσσάντ
θεσμό
αυτό
ΚΥΡΙΑΚΟΣ
ιδίως
ΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΠΑΤΡΑΓΑΣ,
«Ο
–
250947A38DEC034FF30673E?sequenc
των
e=1. Ειδικότερα, όσον αφορά τη νομική
Ισλαμικόν
φύση και τις κατηγορίες του θεσμού
θεσμός
Βακουφίων
κατά
το
Δίκαιον»,
Αθήνα
σε:
2013)
και
αυτού στο Οθωμανικό Δίκαιο σε :
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος ελληνισμού,
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΑΘΡΑΚΟΚΟΙΛΗΣ «Η
Χριστιανικά
Διεκδικητική Αγωγή», Αθήνα 2014,
Βακούφια
της
Κωνσταντινούπολης, στην ιστοσελίδα :
σελ. 181 επ).
http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLe
Σε κάθε περίπτωση, ο νόμος
mmaBody.aspx?lemmaid=10983 αλλά
επιδιώκει να είναι γενικός και να αφορά
και
σε όλες τις θρησκευτικές κοινότητες
ZAINAL
A.
ZURYATI,
MOHAMED YUSOFF, AHMAD N.
και
AZRAE «Separate legal entity under
αφαιρετικός και "ευρύχωρος" ώστε να
Syariah law and its application on
επιτρέψει
Islamic banking in Malaysia: A note» in
θρησκευόμενους
"International Journal of Banking and
χρησιμοποιήσουν, χωρίς να υιοθετεί
Finance"
2,
ευνοϊκές ή εξαιρετικές ρυθμίσεις για
MAHMOOD SANUSI : «The Concept
συγκεκριμένες εκκλησίες ή θρησκείες,
of Artificial Legal Entity and Limited
εκτός των προβλέψεων του άρθρου
Liability in Islamic Law» in "Critical
13Σ. Ειδικά για τα νομικά πρόσωπα που
issues on Islamic banking and financial
υπάγονται
markets : Islamic economics, banking
μεταβατικών διατάξεων του άρθρου 13
and finance, invesrments, Takaful and
ΕισΝΑΚ που προβλέπει : «Τα νομικά
financial
Dinamas
πρόσωπα που έχουν συσταθεί νόμιμα
–
κατά την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα
ιστοσελίδα:
εξακολουθούν να υπάρχουν, σχετικά με
vol
planning",
Publications,
Μαλαισία
6/2009
Κουάλα
2005,
στην
τεύχος
Λαμπούρ
θρησκείες,
σε
στις
άρα
είναι
αρκετά
όλους
τους
να
τον
ρυθμίσεις
των
http://www.kantakji.com/fiqh/files/fata
την ικανότητα και τη διοίκηση ή
wa/w228.doc, TIMUR KURAN «The
λειτουργία τους εφαρμόζονται σ’ αυτά οι
Absence of the Corporation in Islamic
σχετικές διατάξεις του Κώδικα» και του
Law: Origins and Persistence», σε:
άρθρου 33 Ν. 2731/1999 (ΦΕΚ Α’ 138)
12/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 που ορίζει : «Στα νομικά πρόσωπα που
σπουδαιοτέραν
έχουν διατηρηθεί σε ισχύ με το άρθρο 13
ελευθερίας
ΕισΝΑΚ, συμπεριλαμβάνονται και τα
συνειδήσεως, εις τρόπον ώστε να μην
προ
ή
είναι νοητή η δευτέρα άνευ της πρώτης
της
… δεδομένου ότι το Σύνταγμα δεν
Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα»,
καθιεροί απλώς ανεξιθρησκίαν αλλά
διευκρινίζεται ότι δεν επηρεάζονται
θρησκευτικήν ελευθερίαν…” «Εκκλησία
από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, αφού
και Δίκαιο» Αθήνα 2000, σελ. 20),
ήδη η νομική προσωπικότητα τους έχει
αφού οι πιστοί οποιασδήποτε γνωστής
νομοθετικώς
και
θρησκείας, είτε αυτοί αποτελούν μία
ρυθμιστεί από το ιδιωτικό δίκαιο (τις
μικρή θρησκευτική ομάδα (πχ ολίγων
διατάξεις 61 επ του Αστικού Κώδικα),
ατόμων) είτε συνιστούν θρησκευτική
επιλογή που έχει κριθεί θετικά που
κοινότητα
πλήθος δικαστικών αποφάσεων (ΕφΘες
προσδίδεται
1161/1983, ΑΡΜ 37/1983 σελ. 965,
ανεμπόδιστα να ασκήσουν όχι μόνο
ΕφΑιγ 101/1979, ΝοΒ 29/1981, σελ
ατομικά αλλά και συλλογικά τη λατρεία
129, ΤριμΦορΕφΠειρ 452/1969 ΔΦΝ
τους κατά τις κείμενες διατάξεις,
23/1969, σελ 665, ΣτΕ 1141/1961).
δηλαδή με την ίδρυση και λειτουργία
Ωστόσο δεν εμποδίζονται, εάν αυτά
ευκτήριου οίκου (έστω χωρίς νομική
κρίνουν ότι εξυπηρετείται πληρέστερα
προσωπικότητα)
ο σκοπός και η αποστολή τους, να
καθεστώς
επιλέξουν την εισαγόμενη δια του
ν.1.363/1938 και 1.672/1939, καθεστώς
παρόντος νομική οργάνωση.
που, όπως κρίθηκε από τα Ελληνικά
της
23.2.1946
λειτουργούντα
συσταθέντα
καθιδρύματα
αναγνωριστεί
θρησκευτικής
ελευθερίας
και
ανεκτό,
«…έχουν
χαρακτηριστικά
ΑΝΑΣΤΑΣΤΙΟΣ
αναφέρει
ΜΑΡΙΝΟΣ
:
στο
έννοια
παρόν-
υπό
το
που
μπορούν
σημερινό
αδειοδότησης
των
αφού
οι
δε
την
διατάξεις
έννοια
τους
ότι
η
προβλεπόμενη διαδικασία θεσπίζεται
ειδικότερα της ελευθερίας της λατρείας
(όπως
την
20/2001) είναι συνταγματικώς συμβατό
κάποιος προληπτικός περιορισμός του
της
-με
θρησκευτικής
ΣτΕΟλ1444/1991 αλλά και η ΑΠ
προτεινόμενες διατάξεις δεν εισάγεται
δικαιώματος
της
της
Δικαστήρια (πιο χαρακτηριστική η
Πρέπει να σημειωθεί ότι με τις
συνταγματικού
εκδήλωσιν
για την εξακρίβωση της θρησκευτικής
ο
δοξασίας ως γνωστής και όχι κρύφιας
“Η
τη μη προσβολή της δημόσιας τάξης ή
ελευθερία της λατρείας αποτελεί την
13/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 των χρηστών ηθών και τη μη άσκηση
λοιπές διατάξεις δημοσίας τάξεως, όσον
προσηλυτισμού,
των
αφορά κυρίως στο ακίνητο που θα
προϋποθέσεων υπό τις οποίες, κατά την
χρησιμοποιηθεί για το σκοπό αυτό, σε
έννοια του άρθρου 13 παρ.2 του
συνδυασμό με τη σχετική νομολογία
Συντάγματος,
το
του ΣτΕ), είτε οι κοινότητες αυτές
ατομικό δικαίωμα των οπαδών των
οργανωθούν σε νομικά πρόσωπα είτε
διαφόρων θρησκευτικών δοξασιών να
όχι. Επαναλαμβάνεται, προς αποφυγή
ασκούν ελευθέρως τη λατρεία», ώστε η
συγχύσεως, ότι η απόδοση της νομικής
αδειοδότηση του να είναι υποχρεωτική,
προσωπικότητας αφορά αποκλειστικά
εφόσον διαπιστωθεί η πλήρωση των
και μόνο στην θρησκευτική κοινότητα,
δηλαδή
κατοχυρώνεται
συνταγματικών
ήτοι την ένωση πιστών (όπως, κατ’
προϋποθέσεων, εγκαθιδρύοντας έτσι
άρθρο 1 παρ. 4 Ν. 590/1977, νομικό
δέσμια αρμοδιότητα του Υπουργού και
πρόσωπο
όχι διακριτική ευχέρεια του (ΣτΕ
Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας
5572/1996).
λοιπές
αποτελεί η ενορία μετά του ενοριακού
απαιτήσεις που έθεταν οι διατάξεις περί
ναού της). Ως εκ τούτου, δεν λαμβάνει
αδείας του επιχώριου Μητροπολίτη ή ο
νομική
ελάχιστος αριθμός των αιτούντων την
ευκτήριος
οίκος
αδειοδότηση
λειτουργεί
η
κοινότητα
καταπέσει (ΟλΣτΕ 2274/1962 και ΣτΕ
προκειμένου
να
εξυπηρετήσει
1842/1992, οι οποίες έκριναν ότι οι
λατρευτικές ανάγκες της. Δυστυχώς, η
μικροί αριθμοί των οκτώ και επτά
σύγχυση αυτή παρατηρείται συχνά
οπαδών αντίστοιχα, είναι επαρκείς για
λόγω του γεγονότος ότι, στο ελληνικό
χορήγηση άδειας ιδρύσεως ευκτήριου
νομικό σύστημα και στη διαμορφωμένη
οίκου) αλλά και καταργηθεί νομοθετικά
τυπολογία των σχέσεων Πολιτείας –
(άρθρο 27 ν.3467/2006). Συνεπώς και
θρησκευτικών
όσον
των
λατρευτικός χώρος είθισται να αποτελεί
λατρευτικών χώρων των θρησκευτικών
το βασικό – κεντρικό στοιχεία που
κοινοτήτων, συνεχίζουν να ισχύουν οι
εξυπηρετεί την οργανωμένη συλλογική
κείμενες
λατρεία,
τριών
ως
αφορά
άνω
Φυσικά,
έχουν
στην
διατάξεις
οι
προ
ίδρυση
και
καιρού
διοικητικές
δημοσίου
δικαίου
προσωπικότητα
αφού
ή
ο
ο
της
ίδιος
ναός
κοινοτήτων,
προβλέπεται
ο
που
αυτή
τις
ο
ειδική
διαδικασίες που ήδη εφαρμόζονται
άδεια για την ίδρυση και λειτουργία
σήμερα (οι νόμοι του 1938/1939 και οι
του. Άδεια, η οποία μόνον εμμέσως
14/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 συνεπάγεται την "αναγνώριση", ως
χρειάζονται επικαιροποίηση και μία νέα
συνταγματικά προστατευόμενης, της
θεώρηση, αυτό όμως είναι ανεξάρτητο
θρησκείας
από
της
αιτούμενης
τη
νομική
οργάνωση
των
θρησκευτικής κοινότητας, αφού δεν
θρησκευτικών κοινοτήτων, αφού ακόμα
υφίσταται
και μία ομάδα που δεν θα έχει τις
κάποιο
άλλο
επίσημο
σύστημα έκδοσης διοικητικής ή άλλης
προϋποθέσεις
πράξης,
θεωρηθεί
οργανωθεί ως ν.π.ι.δ θα μπορεί (όπως
(«αναγνωριστεί») μια θρησκεία γνωστή
σήμερα) να ιδρύει ένα χώρο λατρείας
και
για
ώστε
να
συνταγματικώς
προστατευόμενη
(ΕφΑθ 5018/2011 ΤΝΠ ΔΣΑ), για την
να
συνταγματικά
στη δικαστική κρίση του αρμοδίου
εκκλησιαστικών αρχών ή ακόμα και
που
τα
βούληση
Η όλη διαδικασία ανατίθεται
ύπαρξη ή μη ειδικών χώρων λατρείας,
(πράγμα
ασκεί
τη
δικαιώματα της.
οποία προστασία είναι αδιάφορη η
ιερωμένων
να
ή
πρωτοδικείου και δεν ανατίθεται ως νέα
γίνεται
διοικητική αρμοδιότητα, κρίνοντας τη
ευκόλως κατανοητό για θρησκευτικές
λύση αυτή ως καταλληλότερη για την
ομάδες που δεν αναγνωρίζουν ιερατείο
εξασφάλιση
ή που οι λατρευτικές ανάγκες τους δεν
τέτοιων
θεμελιωδών
δικαιωμάτων και τη νομιμότητα τους
χρήζουν ιδιαίτερων χώρων λατρείας,
σύμφωνα με τους τρεις όρους που το
αφού κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει
ίδιο το Σύνταγμα θέτει : (α) γνωστή
μια θρησκευτική ομάδα από τυχόν
θρησκεία, μη κρυφίες δοξασίες, (β) μη
λατρευτικές εκδηλώσεις στην ύπαιθρο,
άσκηση προσηλυτισμού, (γ) συμφωνία
αν φυσικά δεν παραβιάζονται άλλοι
με τη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη.
κανόνες δημόσιας τάξης).
Εν τέλει, η δικαστική κρίση συνδυάζει
Το άρθρο 9 του σχεδίου νόμου
τα αναγκαία εχέγγυα ελέγχου, την
απλώς δίδει ρητά το δικαίωμα ίδρυσης
κατάρτιση του κριτή σε ανθρώπινα
(με
δικαιώματα, την αμεροληψία και την
τις
υφιστάμενες
διαδικασίες)
τέτοιου χώρου και στα θρησκευτικά
προσωπική
νομικά πρόσωπα, για να αποφευχθεί
ανεξαρτησία του, πόσω μάλλον όταν
κάθε αμφισβήτηση, χωρίς να αλλάζει
για την ίδρυση απλών σωματείων και
τις
συλλόγων ακολουθείται αυτή η οδός.
σημερινές
τροποποιεί
το
διαδικασίες
ή
να
υφιστάμενο
νομικό
πλαίσιο. Ίσως οι διατάξεις του 1938
15/90
και
λειτουργική
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Α2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ
κοινωνία). Μάλιστα είναι συνήθης η -
ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ
εντός της αυτής δικαιοταξίας (κράτους)
Καταρχάς,
δεν
πρέπει
και νομικού συστήματος- διαφορετική
να
μεταχείριση μεταξύ των θρησκευτικών
παραγνωρίζεται το γεγονός ότι στον
κοινοτήτων
Ευρωπαϊκό χώρο παρατηρείται μεγάλη
κοινοτήτων
από
της συγκεκριμένης κοινότητας στη
συγκεκριμένη
που έχουν θεσπιστεί, χωρίς να υπάρχει
κοινό
σύστημα
ή
έστω
«Churches
απαιτείται η παρουσία της κοινότητας
τις θρησκευτικές κοινότητες, όχι μόνο
για
σε σύγκριση με τα άλλα κράτη αλλά
υψηλότερο
Διαπιστώνεται λοιπόν ότι πολλά νομικά
status
απολαμβάνει
της
το
παγιωμένης
κοινοτήτων διαφέρουν από χώρα σε
χώρα,
ρυθμίσεις
οι
οποίες
είναι
απολύτως συνδεδεμένες με την εν γένει
χρόνο δράσης και παρουσίας της
λειτουργικότητα του εθνικού νομικού
θρησκευτικής οργάνωσης στη χώρα,
αριθμό
να
χρόνια,
της κατάστασης των θρησκευτικών
της
ελάχιστο αριθμό πιστών, έναν ελάχιστο
ελάχιστο
τουλάχιστον
θρησκείας. Γενικότερα, οι ρυθμίσεις
διάφορες
νομικής προσωπικότητας όπως έναν
ένα
τριάντα
προκειμένου
ακόμα και εντός της επικράτειάς του.
κτήση
religious
επ). Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία
μεταχειρίζεται με διαφορετικό τρόπο
την
other
Leuven 2007, passim και ιδίως σελ 7
επικράτησαν κατά τη διαμόρφωση του-
για
and
organisations as legal persons» Peeters
ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες που
προϋποθέσεις
έχοντας
θεμελιώδη δικαιώματα (L FRIEDNER,
το κάθε κράτος, ανάλογα και με τις
απαιτούν
κοινωνία),
φυσικά εξασφαλίσει σε όλες τα ίδια
ένα
εναρμονισμένο νομικό πλαίσιο. Έτσι,
συστήματα
βαθμός
στις ιστορικές και θρησκευτικές ρίζες
το
κράτος και στα συστήματα οργάνωσης
ένα
εύλογος
διαφοροποίησης, που βασίζεται κυρίως
ποικιλία στη νομική αντιμετώπιση των
θρησκευτικών
(ένας
συστήματος (ISCOMET - Institute for
τοπικών
Ethnic and Regional Studies, «Legal
εκκλησιασμάτων, ένα ελάχιστο ύψος
Position of Churches and Religious
οικονομικής σταθερότητας (ή ακόμα
Communities
και προϋποθέσεις πιο αόριστες, όπως
in
South
-
Eastern
Europe» Ljubljana 2004, σελ 19 επ).
αυτή του αυστριακού συστήματος που
Στη
απαιτεί από τη θρησκευτική κοινότητα
«θετική στάση» προς το κράτος και την
Γερμανία
(όπου
δεν
υφίσταται κρατική εκκλησία), κάθε
16/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 θρησκευτική κοινότητα είναι αυτόνομη
κοινότητα -οι μάρτυρες του Ιεχωβά-
και δύναται να οργανώνει και να
αιτήθηκε την μετατροπή της σε ν.π.δ.δ
ρυθμίζει κατά το δοκούν τις εσωτερικές
και
υποθέσεις της, μπορεί δε να προσλάβει
οριστικά, αφού ακόμα και όταν η
νομική προσωπικότητα σύμφωνα με τις
υπόθεση
διατάξεις περί σωματείων (ν.π.ι.δ),
Συνταγματικό
ωστόσο
ότι
τελικώς απέρριψε την προσφυγή τους
συνεχίζουν να διατηρούν την ιδιότητα
επί της αρνητικής απάντησης της
του
δημοσίου
διοίκησης). Η Ελληνική Ορθόδοξη
δικαίου όσες την είχαν κατά τη ψήφιση
Μητρόπολη της Γερμανίας (η οποία
του Συντάγματος της Βαϊμάρης του
έχει παρουσία εκεί τουλάχιστον από το
1919 (τα σχετικά άρθρα διατηρήθηκαν
1828), προσέλαβε την αναγνώριση της
σε ισχύ δυνάμει του άρθρου 140 του
ως ν.π.δ.δ. με διαδοχικές ξεχωριστές
ισχύοντος Γερμανικού Συντάγματος),
αιτήσεις της στα διάφορα κράτη – μέλη
ήτοι τότε η Καθολική και η Ευαγγελική
της Ομοσπονδιακής Γερμανίας, καθ’
- Προτεσταντική Εκκλησία. Ωστόσο,
όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70,
μπορούν να θεωρηθούν ν.π.δ.δ και να
καίτοι η πρώτη αίτηση της για την
αναγνωριστούν με διοικητική πράξη ως
περιοχή
τέτοια, κατόπιν σχετικής αίτησης, και
απορρίφθηκε (οράτε σχετικά και την
όσες κοινότητες, βάσει του οργανισμού
ΓνωμΕισΑΠ 2/1992, Τ.Ν.Π ΔΣΑ).
και του αριθμού των μελών τους,
Φυσικά, δεν πρέπει να παραγνωριστεί
παρέχουν
ότι οι θρησκευτικές κοινότητες δεν
πρέπει
νομικού
να
σημειωθεί
προσώπου
«εγγυήσεις
διαρκείας»
το
αίτημα
τους
τους
της
απορρίφθηκε
έφθασε
στο
Δικαστήριο,
αυτό
Βαυαρίας
αρχικώς
(Grosse Kirchen), κριτήρια της οποίας
θεωρούνται
αποτελούν η γενικότερη κατάσταση της
φυσικά ενσωματώνονται στον κρατικό
κοινότητας και ο αριθμός των μελών
οργανισμό,
ακόμα
της κατά το χρόνο υποβολής της
προσλάβει
(προφανώς
σχετικής αίτησης προς το Κράτος, ήτοι
διάταξης νόμου) μορφή και νομική
πρέπει να αποδείξουν ότι συνιστούν
προσωπικότητα
πράγματι μόνιμη κοινότητα. Τέτοια
(αναλυτικά
αναγνώριση έχουν επιτύχει πολλές
ΒΡΟΝΤΑΚΗΣ,
κοινότητες (πρέπει να σημειωθεί ότι
συνταγματικής
μέχρι σήμερα, μόνο μία θρησκευτική
ιδιοκτησίας των δημόσιων νομικών
17/90
κρατικά
γι’
όργανα
και
αν
έχουν
δια
ρητής
δημοσίου
αυτό
«Το
ούτε
δικαίου,
ΜΙΧΑΗΛ
ζήτημα
προστασίας
της
της
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 προσώπων» in Τόμος Τιμητικός του
ιστορικές Εκκλησίες (η Καθολική, η
ΣτΕ 1929-1979 σελ 438 επ), έχουν
Προτεσταντική, η Ελληνική Ορθόδοξη
ωστόσο το δικαίωμα να επιβάλλουν
Εκκλησία,
φόρο στα μέλη τους, προκειμένου να
διάφορες μουσουλμανικές κοινότητες)
ενισχύουν τα έσοδα τους. (οράτε:
έχουν αναγνωριστεί με τη μορφή του
ΠΗΝΕΛΟΠΗ
ν.π.δ.δ sui generis. Προβλέπεται επίσης,
ΦΟΥΝΤΕΔΑΚΗ,
Ιουδαϊκή
με
ευρωπαϊκό χώρο», ΤοΣ 4-5/2000 σελ
καθεστώτος
647επ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΡΙΠΠΑΣ «Σχέσεις
ομολογιών του 1998, η δυνατότητα
Εκκλησίας Πολιτείας εις τα χώρας της
θρησκευτικών κοινοτήτων που δεν
Ευρωπαϊκής Ενώσεως (παλαιάς και
πληρούν
περί
του
των
νομικού
θρησκευτικών
τις
αυστηρότερες
το
έτος
2004)»,
2/2006
σελ
134επ,
εκκλησίες να καταχωρίζονται κατά τον
«Η
Αστικό Κώδικα και να λαμβάνουν το
νεοεισελθούσας
ΙΩΑΝΝΗΣ
Ελληνική
νόμο
Κοινότητα,
«Σχέσεις κράτους και εκκλησίας στον
Εκκλησία
το
η
ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ,
Ορθόδοξος
προϋποθέσεις
για
τις
ιστορικές
Μητρόπολις
καθεστώς
Γερμανίας και ο Καταστατικός αυτής
ιδιωτικού
Χάρτης», Θεολογία 1/1979 σελ 71 επ.)
πρόσφατος νόμος του 1998 θέτει
Στην
σύστημα
θρησκείας,
Αυστρία
της
ισχύει
κάποιες
το
απαιτείται
πρόσληψης
προσωπικότητας
(εφόσον
ομολογία
ένας
ελάχιστος
τριακοσίων
αριθμός
πιστών,
ύπαρξη της κοινότητας για τουλάχιστον
αυτές
είκοσι έτη, η ανάλυση των δογμάτων
της και των οικονομικών πηγών της.
πίστεως,
Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα για μια
κοινότητα να λειτουργήσει με τη μορφή
και τα χρηστά ήθη, μόνιμο τόπο
ελάχιστος
την
άλλης θρησκευτικής κοινότητας, η
νομικής
καταστατικό σύμφωνο με τους νόμους
συνάθροισης,
για
ο
κατοίκων Αυστρίας που δεν είναι μέλη
πληρούν κάποιες προϋποθέσεις όπως
συγκεκριμένη
προσώπου
Βέβαια,
προϋποθέσεις
τουλάχιστον
της οργάνωσης της ως θρησκευτικής
της
δικαίου.
απαιτείται
η
αναγνώριση, δια σχετικού διατάγματος,
και
νομικού
καταχώρηση αυτή, εκ των οποίων
αναγνωρισμένης
ήτοι
του
συλλόγου, χωρίς ωστόσο να έχει τα
αριθμός
δικαιώματα
πιστών), ωστόσο υπάρχουν προβλέψεις
που
έχουν
οι
αναγνωρισμένες και καταχωρισμένες
και για τις λοιπές μορφές συλλογικής
κοινότητες. Πρέπει να σημειωθεί ότι
θρησκευτικής εκδήλωσης. Έτσι, οι
18/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 μία θρησκευτική οργάνωση μπορεί να
θρησκείες,
διαλυθεί και με απλή διοικητική πράξη,
προβλέπεται από το νόμο για τις κάθε
χωρίς
είδους ενώσεις του ιδιωτικού δικαίου.
να
απαιτείται
η
έκδοση
πέραν
αυτής
που
συγκεκριμένες
δικαστικής απόφασης. (Γ. ΚΡΙΠΠΑΣ,
Ωστόσο,
όπου παραπάνω, Εκκλησία 3/2006 σελ
περιοχές της γαλλικής επικράτειας, την
198επ,
–
Αλσατία και τη Λωρραίνη (οι οποίες
νομική
εντάχθηκαν στην γαλλική επικράτεια
θρησκευτικών
μετά την υιοθέτηση του καθεστώτος
κοινοτήτων σε χώρες της Ευρώπης»,
πλήρους χωρισμού), έχει κατοχυρωθεί
ΕφημΔΔ
η
ΑΛΤΑΝΑ
ΠΑΤΣΑΝΤΑΡΑ
ΦΙΛΟΥ
«Η
προσωπικότητα
των
4/2012
σελ.
563επ,
σε
αναγνώριση
GERHARD ROBBERS (επιμέλεια) με
συγκεκριμένων
επιστημονική απόδοση στην Ελληνική
κοινοτήτων
από
τον
«Κράτη
Κυριάκο
και
Κυριαζόπουλο,
τεσσάρων
θρησκευτικών
(η
Ρωμαιοκαθολική
Εκκλησία, η Εβραϊκή Κοινότητα και
στην
δύο Προτεσταντικές Εκκλησίες) με τη
Ευρωπαϊκή Ένωση», Αθήνα 2007, σελ
μορφή νομικών προσώπων δημοσίου
6 επ).
δικαίου, όλες οι υπόλοιπες μπορούν να
Στη
Θρησκεύματα
δύο
Γαλλία,
θεωρείται
ότι
στην
υπάρχει
αντιπροσωπευτικό
καθεστώτος
καταχωρισθούν ως σωματεία, κατά το
οποία
το
αστικό δίκαιο. Σε κάθε περίπτωση, το
πιο
θρησκευτικό σωματείο πρέπει να έχει
παράδειγμα
πλήρους
αποκλειστικά θρησκευτικούς σκοπούς,
χωρισμού
προϋπόθεση που ελέγχεται από τα
κράτους και εκκλησίας (θεμελιώθηκε
αρμόδια δικαστήρια, τα οποία μπορούν
ήδη από το 1905 με ειδικό νόμο), κάθε
να διατάξουν τη διάλυση ενός τέτοιου
θρησκευτική κοινότητα δικαιούται να
αιτηθεί
νομική
νομικού προσώπου, αν διαπιστωθεί ότι
προσωπικότητα,
οι δραστηριότητες του παρουσιάζουν
σύμφωνα με τις διατάξεις του κοινού -
ορισμένους
ιδιωτικού δικαίου, προβλέποντας την
κινδύνους
(GERHARD
ROBBERS, ο.π σελ 65 επ., ΑΛΤΑΝΑ
ίδρυση των θρησκευτικών σωματείων
ΦΙΛΟΥ – ΠΑΤΣΑΝΤΑΡΑ ο.π σελ.
(associations cultuelles), που υπάγονται
554).
στον κοινό για όλα τα σωματεία νόμο
Στην Ιταλία, οι διατάξεις του
(της 1/7/1901), αφού το κράτος δεν
κάποια
άρθρου 8 του Συντάγματος προβλέπουν
ειδική νομική υπόσταση στις διάφορες
για όλες τις θρησκείες τη δυνατότητα
υποχρεούται
να
χορηγήσει
19/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 αυτοοργάνωσης κατά το καταστατικό
Ιταλικού Συντάγματος ορίζει ότι και τα
τους, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δεν
δύο είναι ανεξάρτητα και κυρίαρχα,
είναι
νόμους.
καθένα εντός της σφαίρας δράσης τους.
Μάλιστα, οι σχέσεις τους με το κράτος
Περαιτέρω, με το άρθρο 7 παρ. 2
μπορούν να ρυθμίζονται με νόμο,
κατοχυρώθηκε
βασισμένο σε διμερή σύμβαση που
Σύμβαση του Λατερανού του 1929, με
συνάπτουν μεταξύ τους, αποκτώντας
την οποία ιδρύθηκε το Κράτος της
έτσι νομική προσωπικότητα, το είδος
Πόλης του Βατικανού και προσδόθηκε
της οποίας διαφέρει κατά περίπτωση
στην Αγία Έδρα καθεστώς ανεξάρτητης
και ανάλογα με το περιεχόμενο της
κυριαρχίας,
σύμβασης (Art. 8 : All religious
ρυθμίζονται οι λεπομέρειες αυτής της
denominations are equally free before
σχέσης
the law. Denominations other than
δικαιώματα, φορολογικές συμφωνίες
Catholicism have the right to self-
κλπ (Art. 7 : The State and the Catholic
organization according to their own
Church are independent and sovereign,
statutes, provided these do not conflict
each within its own sphere. Their
with Italian law. Their relations with the
relations are regulated by the Lateran
State are regulated by law, based on
pacts. Amendments to such Pacts which
agreements
respective
are accepted by both parties shall not
representatives.). Επιπλέον, υπάρχουν
require the procedure of constitutional
και θρησκευτικές κοινότητες που δεν
amendments.).
αντίθετο
με
with
τους
their
έχουν συνάψει καμία συμφωνία με το
από
οι διατάξεις του νόμου 1159/1929,
προνόμια,
και
ιδιοκτησιακά
την
Εκκλησία
της
Αγγλίας
(επίσημη εκκλησία του κράτους) και
σύμφωνα με τις οποίες μπορούν να
νομική
καθορίζονται
η
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, εκτός
Ιταλικό Κράτος, για τις οποίες ισχύουν
αποκτήσουν
πχ
συνταγματικά
την
προσωπικότητα
Εκκλησία
της
Σκωτίας,
οι
θρησκευτικές κοινότητες λειτουργούν
κατά τις προβλέψεις του Αστικού
ως ενώσεις προσώπων (κυρίως ως
Κώδικα (είτε ως μη αστικές εταιρίες –
σύλλογοι), ήτοι ως “private societies”
associazione non riconosciuta- είτε ως
(associations) χωρίς κάποιο ιδιαίτερο
σωματεία - associazione riconosciute).
σύστημα κανόνων, ειδικό καθεστώς ή
Όσον αφορά στη σχέση Κράτους και
μητρώο, ώστε έχουν τα ίδια δικαιώματα
Καθολικής Εκκλησίας, το άρθρο 7 του
με
20/90
οποιαδήποτε
άλλη
εκούσια
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 συνένωση. Εφαρμόζονται οι γενικές
διακρίνονται
αρχές και διατάξεις που αφορούν στα
αναγνωρισμένες με ειδικούς νόμους
φιλανθρωπικά ιδρύματα και trusts.
όπως οι Ευαγγελικές, η Βαπτιστική
Ωστόσο προβλέπεται η καταχώρηση
Εκκλησία, η Φιλανδική, η Ισλανδική, η
τόπων
Μεταρρυθμιστική
λατρείας
(ως
τόποι
ιερών
σε
:
(α)
στις
Εκκλησία
της
τελετών), εφόσον φυσικά οι αιτούντες
Δανίας, (β) οι κοινότητες που έχουν το
αποτελούν
κοινότητα.
δικαίωμα να τελούν την ιεροτελεστία
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο εσωτερικός
του γάμου, δικαίωμα που το αποκτούν
κανονισμός με τον οποίο λειτουργούν
υπό
και
πίστεως, τελετουργικό συμβατό με τους
θρησκευτική
οργανώνονται
οι
εκκλησίες,
προϋποθέσεις
αντιμετωπίζεται από το αγγλικό δίκαιο
κανόνες
δημόσιας
ως ένα ιδιωτικό συμβόλαιο μεταξύ των
χρηστά
ήθη,
μελών
χαρακτήρας
της
εκκλησίας
(ΑΛΤΑΝΑ
όπως
τάξεως
σαφής
της
ομολογία
και
τα
θρησκευτικός
κοινότητας
με
ΦΙΛΟΥ – ΠΑΤΣΑΝΤΑΡΑ ο.π σελ.
διαρθρωμένη
566, GERHARD ROBBERS, ο.π σελ
καθορισμένη εκπροσώπηση, επαρκή
191 επ.), άλλωστε η έννοια του ν.π.δ.δ
μέλη και (γ) οι κοινότητες χωρίς
που
ηπειρωτικό
αναγνώριση, το καθεστώς των οποίων
ευρωπαϊκό δίκαιο είναι ξένη προς το
ρυθμίζεται από το ιδιωτικό δίκαιο
αγγλοσαξονικό δικαιϊκό σύστημα.
(ΑΛΤΑΝΑ ΦΙΛΟΥ – ΠΑΤΣΑΝΤΑΡΑ
επικρατεί
Στις
στο
Κάτω
Χώρες,
οργάνωση
και
ο.π σελ. 567).
το
καθεστώς των εκκλησιών (έννοια η
Στη Σουηδία ισχύει σύστημα
οποία δεν προσδιορίζεται) ρυθμίζεται
αρχείου
από τον Αστικό Κώδικα και αυτές
αναγνωρισμένες
θεωρούνται ως νομικά πρόσωπα sui
οργανώσεις στο ειδικό μητρώο, εφόσον
generis, διακρινόμενες από τα λοιπά
πληρούν συγκεκριμένες αντικειμενικές
ν.π.ι.δ (πχ σωματεία, ιδρύματα).
προϋποθέσεις (πχ ο θρησκευτικός –
όπου
λατρευτικός
Στη Δανία οι θρησκευτικές
αριθμός
κοινότητες, εκτός αυτής της Λαϊκής
εγγράφονται
θρησκευτικές
σκοπός
μελών),
οι
τους,
αποκτώντας
ικανός
έτσι
νομική προσωπικότητα, χωρίς φυσικά
Εκκλησίας που το νομικό πλαίσιο της
αυτό να είναι υποχρεωτικό για να
αποτελεί μέρος του δημοσίου δικαίου
λειτουργήσει
και προσομοιάζει με κρατική υπηρεσία,
μία
θρησκευτική
κοινότητα. Η εγγραφή όμως προσδίδει
21/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 δικαιώματα όπως η κρατική οικονομική
νομικής
στήριξη και η τέλεση γάμων με έννομες
προϋποθέτει την έγκριση της αρμόδιας
συνέπειες στην πολιτική κατάσταση
κρατικής
του ατόμου. (ΑΛΤΑΝΑ ΦΙΛΟΥ –
καταχώρηση
στο
ΠΑΤΣΑΝΤΑΡΑ ο.π σελ. 565).
χορηγείται
εφόσον
Στην
Ουγγαρία
ισχύει
προσωπικότητας,
υπηρεσίας
που
και
ειδικό
την
μητρώο,
πληρούνται
ορισμένες προϋποθέσεις (πχ ελάχιστος
η
αριθμός μελών άνω
αναγνώριση της κάθε θρησκευτικής
των πενήντα
πολιτών), μάλιστα μόνο οι εγκεκριμένοι
κοινότητας, κατόπιν ειδικής δικαστικής
θρησκευτικοί
διαδικασίας, όμοιας με την αναγνώριση
οργανισμοί
έχουν
δικαίωμα να ανεγείρουν ναούς, να
των σωματείων, και εγγραφής τους σε
ιδρύουν
ειδικό βιβλίο. Στην Εσθονία επίσης για
μονές
και
θρησκευτικές
την απόκτηση νομικής προσωπικότητας
κρατικών
απαιτείται η έγκριση του αρμοδίου
να
παρέχουν
υπηρεσίες
εντός
υπηρεσιών
(στρατός,
νοσοκομεία, φυλακές κλπ).
Υπουργείου Εσωτερικών (και γνώμη
επιτροπής ειδικών) και η εγγραφή σε
Στην Ομοσπονδία της Ρωσίας,
ειδικό βιβλίο. Στην Τσεχία βασική
σύμφωνα με τον Ειδικό Ομοσπονδιακό
προϋπόθεση
Νόμο
αναγνώρισης
είναι
η
του
1997,
διακρίνονται
οι
εκκλησία να έχει τουλάχιστον δέκα
θρησκευτικές ομάδες, οι οποίες δεν
χιλιάδες
αποκτούν νομική προσωπικότητα και οι
μέλη
ή
τουλάχιστον
πεντακόσια, εφόσον στην τελευταία
θρησκευτικοί
περίπτωση η εκκλησία είναι μέλος του
καταχωρούνται ως νομικά πρόσωπα, τα
Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών.
οποία μπορούν να ιδρύσουν πολίτες ή
Αντίστοιχη
προβλέπεται
μη της ρωσικής Ομοσπονδίας, εφόσον
στην Πολωνία, όπου η έγκριση του
αυτοί κατοικούν μόνιμα και νόμιμα
Υπουργείου Εσωτερικών δίδεται υπό
στην επικράτεια της. Η διάκριση αυτή
συγκεκριμένες προϋποθέσεις (αίτημα
είναι
τουλάχιστον εκατό πολιτών, υποβολή
αναγνωρίζει λιγότερα δικαιώματα στις
πληροφοριών
το
άτυπες θρησκευτικές ομάδες (πχ δεν
της
μπορούν να ιδρύουν μέσα μαζικής
θρησκευτικής οργάνωσης κλπ. Στην
ενημέρωσης, εκπαιδευτικά ιδρύματα,
Λεττονία
ιδρύματα
εκπαίδευσης
θρησκευτικών
λειτουργών
καταστατικό,
διαδικασία
για
το
της
επικρατεί
δόγμα,
έδρα
αντίστοιχο
σύστημα από το 1995 και η απόκτηση
22/90
οργανισμοί
ουσιώδης,
αφού
που
ο
νόμος
των
και
του
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 θρησκευτικού προσωπικού τους). Οι
ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ : Κράτος και
οργανισμοί αυτοί, που λειτουργούν
θρησκεύματα στην Ομοσπονδία της
σύμφωνα με το καταστατικό τους,
Ρωσίας, ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ 2/2006)
διακρίνονται
σε
τοπικούς
συγκεντρωτικούς.
Οι
και
Στις Ηνωμένες Πολιτείες της
τοπικοί
Αμερικής, σύμφωνα με την Πρώτη
οργανισμοί αποτελούνται από δέκα
Τροπολογία του Συντάγματος, η οποία
τουλάχιστον μέλη, μόνιμους κατοίκους
συμπληρώνεται
του ίδιου τόπου ή της ίδιας περιοχής.
νομικού συστήματος, βασική πηγή του
τέτοιου οργανισμού απαιτεί ένα ειδικό
δικαίου
πιστοποιητικό (που εκδίδει η τοπική
λοιπών
τουλάχιστον δέκα πέντε έτη, άλλως ότι
συγκεντρωτικού
ανεξάρτητες
η
αναγκαστικής
διάλυσης
λειτουργίας και διοίκησης τους αλλά
μπορούν να θεσμοθετήσουν «δικαστικά
όργανα» για να επιλύουν διαφορές
τους νόμους ή αναπτύσσει συστηματικά
σχετικά με αυτά τα ζητήματα, οι
δραστηριότητες αντίθετες από τους
αποφάσεις των οποίων δεν μπορούν να
καταστατικούς σκοπούς του. Βέβαια
ελεγχθούν από την τακτική δικαιοσύνη.
πρέπει να προσθέσουμε ότι το σύστημα
συνταγματικότητα
ρυθμίσεων
του.
ηπειρωτικό
να θεσμοθετήσουν τους κανονισμούς
μαζικά παραβιάζει το Σύνταγμα και
για
στο
και οι οποίοι όχι μόνο είναι ελεύθεροι
εφόσον ο οργανισμός επανειλημμένα ή
κριτική
οντότητες
ευρωπαϊκό δίκαιο περί νπιδ και νπδδ)
του
εισαγγελικής ή της διοικητικής αρχής,
υφίσταται
νομικές
αντιλαμβανόμαστε
δυνατότητα
οργανισμού, ύστερα από αίτηση της
αυτό
οργανισμών,
(entities, όχι όμως υπό τη διάκριση που
οργανισμού.
Προβλέπεται
θρησκευτικών
τους οποίους δέχεται ως αυτόνομες και
ενός
ευρύτερου
θρησκευτικού
δικαστικά
στα εσωτερικά των εκκλησιών ή των
υπάρχει στη συγκεκριμένη περιοχή επί
μέλος
τα
επιτρέπεται η επέμβαση του κράτους
ότι η συγκεκριμένη θρησκευτική ομάδα
είναι
είναι
προηγούμενα) και την ερμηνεία, δεν
διοίκηση) από το οποίο να προκύπτει
αυτή
πλούσια
(στο χώρο του αγγλο-αμερικάνικου
γνωστής θρησκείας, η ίδρυση ενός
ομάδα
την
νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου
Αντί της δικής μας έννοιας περί
η
από
Γενικότερα, οι τυπικές κανονιστικές
τη
διατάξεις
διάφορων
ρυθμίζουν
δευτερεύοντα
θέματα, όπως τη φορολογία ή την
(ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
υγειονομική κάλυψη του κλήρου. Οι
23/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 εκκλησίες
και
οι
θρησκευτικοί
οργανισμοί ιδρύονται υπό τη μορφή μη
κερδοσκοπικού οργανισμού (nonprofit
corporation) χωρίς να απαιτείται άδεια
κρατικού οργάνου
(BRETT G.
SCHARFFS "The Autonomy of Church
and State" Brigham Young University
Law Review 2004, σελ 1278 , PAUL
HORWITZ
Amendment
"Churches
Institutions
as
First
:
Of
Sovereignty and Spheres" σε Harvard
Civil
Rights-Civil
Liberties
Law
Review vol. 44 ).
24/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 μάλιστα αποτελεί αντικείμενο πολλών
Β. ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
διαφορετικών
θεολογία
Άρθρο 1
μερικές
ορισμός της θρησκευτικής κοινότητας,
την
να
μεταξύ
Ομολογία,
τους
ήτοι
το
(ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΤΟΥ) «Ίχνη από την
αναζήτηση του υπερβατικού» Αθήνα
2004, σελ.27επ). Έτερο στοιχείο μπορεί
και έχει απασχολήσει επί χρόνια την
να είναι ένα δεσμευτικό για τον πιστό
νομολογία, που χαρακτηρίζεται κυρίως
ήθος,
από την ύπαρξη λατρείας, δόγματος και
φιλοσοφικά
αποκλείοντας
ρεύματα,
απλές
και Πάσης Αλβανίας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
παγιωθεί στην ελληνική έννομη τάξη
κρυφών),
από
υπερβατικές αντιλήψεις (Αρχ. Τιράνων
που προβλέπεται στο Σύνταγμα, έχει
και
διαχωρίζουν
κοινότητα που τελεί υπό τις αυτές
ότι
γνωστής θρησκείας, νομικής έννοιας
(φανερών
και
η συμμετοχή του πιστού σε μια
μοιράζονται την αυτή πίστη περί (γ)
τελετουργικού
μεγαλύτερες
πίστης με λατρευτικές εκδηλώσεις και
θρησκευτική
γεγονός
τις
δύναμης, η ανάγκη έκφρασης αυτής της
η
ελευθερία άσκησης της λατρείας (β) με
κοινή
από
για την ύπαρξη μιας υπερβατικής
ερμηνείας,
διασφαλιστεί
η
αντιλήψεις, είναι η βεβαιότητα (πίστη)
οίκων, με αποφάσεις που έκριναν υπέρ
προκειμένου
ανθρωπολογία,
φιλοσοφικές, ηθικές ή κοσμοθεωριακές
ατόμων για την ίδρυση ευκτήριων
ευμενέστερης
η
βασικά στοιχεία της έννοιας αυτής, που
επ’
αφορμής του απαιτούμενου αριθμού
της
η
δική τους πίστη. Ωστόσο μερικά από τα
χαρακτηριστικό που έχει απασχολήσει
νομολογία,
θρησκειολογία,
ακόμα και αυτό το χαρακτηρισμό για τη
ικανό αριθμό (φυσικών) προσώπων,
τη
και
γνωστότερες θρησκείες να αρνούνται
με εννοιολογικά στοιχεία : (α) τον
δεκαετίες
η
κοινωνιολογία), φθάνοντας στο σημείο
Στο πρώτο άρθρο δίδεται ο
επί
όπως
φιλοσοφία,
Έννοια Θρησκευτικής Κοινότητας
επιστημών
ήτοι
ένα
συγκεκριμένο
και
οριοθετημένο τρόπο ζωής (ΜΑΡΙΟΣ
όχι
ΜΠΕΓΖΟΣ, «Θρησκειολογικό Λεξικό»
έτσι
Αθήνα
θρησκευτικά
2000,
«Φιλοσοφικό
κινήματα και ομάδες προβληματισμού.
σελ.242επ.
-
και
σε
Κοινωνιολογικό
Λεξικό», τόμος Β΄, Αθήνα 1995, λήμμα
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι δεν
Θρησκεία, σελ. 278). Άλλως, θρησκεία
υφίσταται ορισμός της έννοιας της
εννοείται
θρησκείας καθολικά αποδεκτός (όταν
25/90
το
σύνολο
των
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 συναισθημάτων, των πεποιθήσεων και
τυχόν
των
τελούμενων
κοινότητα που μπορεί να αφορά σε
πράξεων του ατόμου που αναφέρονται
ομάδα ατόμων της ίδιας θρησκείας σε
στο θεό (ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ
περιορισμένη
και
«Η θρησκευτική ελευθερία», Αθήνα
γεωγραφική
περιοχή.
1972,
μόνιμα
περίπτωση, οι πιστοί μιας θρησκευτικής
εγκατεστημένοι, ήτοι αποτελούν μόνιμη
κοινότητας συγκεκριμένης πόλης ή
και όχι παροδική ή περιφερόμενη
περιοχής της, αποτελούν ταυτόχρονα
κοινότητα
καθορισμένη
και μέλη της ευρύτερης θρησκευτικής
γεωγραφική περιοχή, η οποία φυσικά
κοινότητας της θρησκείας αυτής στην
δεν μπορεί να εκτείνεται αυθαίρετα
Επικράτεια. (στ) με σκοπό την κοινή
αλλά προσδιορίζεται από την περιοχή
άσκηση της λατρείας, σκοπός ο οποίος
στην οποία κατοικούν ή διαμένουν τα
είναι θεμελιώδης για μία θρησκευτική
πρόσωπα
συγκεκριμένης
κοινότητα (αφού αποτελεί ειδικότερη
κοινότητας. Ωστόσο, η ανάγκη του
έκφανση της ελευθερίας εκδήλωσης
σαφούς
της
των θρησκευτικών πεποιθήσεων, πάντα
γεωγραφικής περιοχής δεν μπορεί, από
υπό την επιφύλαξη της δημόσιας τάξης,
την
των
κατά
παράδοση
σελ.1).
(δ)
(ε)
σε
της
προσδιορισμού
άλλη,
να
οδηγήσει
σε
έναν
θρησκευτική
"μερικότερη"
χρηστών
καθορισμένη
Σε
ηθών
και
της
αυθαίρετο περιορισμό της έννοιας της
απαγόρευσης
(πχ
διοικητικής
χωρίς αυτός φυσικά να αποκλείει τυχόν
διαίρεσης όπως ο δήμος), κατά τρόπο
άλλες εκφάνσεις της θρησκευτικής και
το
-ατομικής ή συλλογικής- κοινωνικής
χαρακτήρα (και τον αυτοπροσδιορισμό)
συμπεριφοράς της, της εκδήλωσης της
της
αγάπης
που
σε
ένα
επίπεδο
ουσιαστικά
ομάδας
να
αυτής
αναιρεί
ως
ιδιαίτερη
προς
του
κάθε
προσηλυτισμού),
τον
άνθρωπο,
της
θρησκευτική κοινότητα, αλλά μπορεί
φιλευσπλαχνίας, της αγαθοεργίας και
να
της
ανταποκρίνεται
ευρύτερη
περιοχή
και
(νομός
σε
πολύ
κοσμοαντίληψής
περί
Αττικής,
κοσμοθεωρίας
Στερεά Ελλάδα), αφού στην έννοια της
φιλανθρωπικές
θρησκευτικής κοινότητας μπορεί να
κοινωφελείς
δραστηριότητες.
περιλαμβάνεται τόσο μια ευρύτερη
απαιτούμενος
σκοπός
ομάδα πιστών που εκτείνεται σε όλη
λατρείας είναι sine qua non στοιχείο για
την ελληνική επικράτεια, όσο και η
την
26/90
πλήρωση
πχ
της
και
του
εκπαιδευτικές,
γενικότερα
της
Ο
κοινής
εννοιολογικού
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 περιεχομένου του ορισμού. Με άλλα
μια κωδικοποίηση των κυριότερων
λόγια,
γενικών διατάξεων των Η.Π.Α και
πιστοί
μιας
συγκεκριμένης
θρησκείας που κατοικούν στον ίδιο
ειδικότερα
δήμο, δεν αποτελούν κατ' ανάγκην
παραγράφου 1093, όπου ορίζεται ότι με
ιδιαίτερη θρησκευτική κοινότητα, όταν
τον
και
αντιλαμβάνονται
νοείται μια ένωση φυσικών προσώπων
εαυτούς ως μέλη της, αντίθετα πιστοί
των οποίων η ταυτότητα διακρίνεται
ακόμα και διάσπαρτοι σε μια ευρύτερη
από το κοινό σύστημα θρησκευτικών
περιοχή (πχ Στερεά Ελλάδα), μπορούν
ηθικών αξιών, πεποιθήσεων, δοξασιών,
να αποτελέσουν ιδιαίτερη κοινότητα,
πρακτικών ή τελετουργιών ((7) the
εφόσον υφίσταται τέτοια συναντίληψη.
term: “religious group” means a set of
οι
ίδιοι
δεν
Η έννοια της «θρησκευτικής
κοινότητας»,
χωρίς
στοιχείο
«θρησκευτική
7
της
κοινότητα»
individuals whose identity as such is
να
distinctive in terms of common religious
προσδίδονται τα χαρακτηριστικά της,
creed, beliefs, doctrines, practices, or
απαντάται
ευρωπαϊκά
rituals). Παρόμοιος ορισμός δίδεται και
κείμενα, είτε στα βασικά συμβατικά
στο δίκαιο της Μεγάλης Βρετανίας
(άρθρο 17 της Σ.Λ.Ε.Ε) είτε στο
(Crime and Disorder Act 1998), όπου
παράγωγο κοινοτικό δίκαιο (πχ ΚανΕΚ
περιλαμβάνεται στον ορισμό και η
1099/2009 του Συμβουλίου «για την
έλλειψη της θρησκευτικής πίστεως,
προστασία
ήτοι
κυρίως
των
όμως
όρο
στο
σε
ζώων
κατά
τη
η
αθεΐα
((5)In
this
section
θανάτωση τους», Οδηγία 2003/88/ΕΚ
“religious group” means a group of
του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
persons
Συμβουλίου
religious belief or lack of religious
«σχετικά με ορισμένα
στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου
γενικού
«για
πλαισίου
τη
για
reference
to
Ωστόσο, η έννοια αυτή δεν έχει
διαμόρφωση
την
by
belief.)
εργασίας», Οδηγία 2000/78/ΕΚ του
Συμβουλίου
defined
τύχει ευρείας χρήσεως στο ημεδαπό
θετικό δίκαιο, καθόσον αυτή καθ’ αυτή
ίση
μεταχείριση στην απασχόληση και την
απαντάται
εργασία»). Ένα σαφή ορισμό της
ν.3512/2006 περί της παραχώρησης της
έννοιας βρίσκουμε στο 18ο τίτλο του
χρήσης
Κώδικα των Ηνωμένων Πολιτειών της
Αθηνών
Αμερικής (U.S.C), ο οποίος αποτελεί
θρησκευτικές κοινότητες που διαβιούν
27/90
για
του
πρώτη
Ισλαμικού
στις
φορά
στο
Τεμένους
μουσουλμανικές
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 στην Αττική). Έμμεση αναφορά στα
δικαστηρίων (πχ ΣτΕ 2188/2010, ΑΠ
βασικά εννοιολογικά χαρακτηριστικά
1331/2010,
μίας
θα
2880/2001, ΕφΑθ 5018/2011) όσο και
μπορούσε να θεωρηθεί πως κάνει η
του ευρωπαϊκών Δικαστηρίων, χωρίς
ισχύουσα μέχρι σήμερα διάταξη του
μέχρι σήμερα να έχει δοθεί κάποιος
άρθρου 1 του Ν. 2456/1920 «Περί
ορισμός της, που είναι απαραίτητος για
Ισραηλιτικών
αφού
τον σαφή προσδιορισμό της κοινότητας
προβλέπει πως μπορεί να ιδρυθεί
και τη διάκρισή της από άλλες ομάδες
Ισραηλιτική
Κοινότητα
οποία
με θρησκευτικό χαρακτήρα, που όμως
οργανώνεται
ως
πρόσωπο
δεν εμφανίζουν τα ίδια σταθερά και
δημοσίου δικαίου) μόνο σε πόλεις που
παγιωμένα χαρακτηριστικά, όπως αυτό
κατοικεί «μονίμως πλείονες των είκοσι
της μονιμότητας, της σύνδεσης της με
ισραηλιτικών
οικογενειών»,
ένα στενότερο ή ευρύτερο χώρο της
προτάσσοντας έτσι ως δύο αναγκαίες
επικράτειας (και συνακόλουθα του
προϋποθέσεις
σταθερού δεσμού της με την ημεδαπή
θρησκευτικής
κοινότητας
Κοινοτήτων»,
(η
νομικό
(και
sine
qua
non
ΑΠ
1777/2006,
στοιχεία της έννοιας) αφενός μεν τη
πολιτειακή
μόνιμη εγκατάσταση (και προφανώς όχι
ελαχίστου αριθμού μελών. Δηλαδή, η
την
έννοια αυτή -χωρίς να περιορίζει το
προσωρινή
διασύνδεση
μίας
δικαιοταξία)
και
ΣτΕ
θρησκευτικής ομάδας με το χώρο ή την
συνταγματικό
ελεύθερη περιφορά της ανά περιοχές),
μεμονωμένων ατόμων ή των ομάδων πχ
αφετέρου δε έναν ελάχιστο αριθμό
μεταναστών, να ασκήσουν ατομικά ή
μελών, που αφενός μεν θεμελιώνει την
και
ανάγκη
κοινότητας,
δικαιώματά τους και τα λατρευτικά
αφετέρου διασφαλίζει και την ομαλή
τους καθήκοντα (αφού ακόμα και μία
λειτουργία και βιωσιμότητα της από
ομάδα λίγων ατόμων μπορεί να αιτηθεί
κάθε άποψη (οικονομική, βιολογική,
την ίδρυση και λειτουργία ευκτήριου
κοινωνική).
οίκου)- επιτρέπει στην πολιτεία να
ίδρυσης
της
συλλογικά
δικαίωμα
του
τα
των
θρησκευτικά
Αντίθετα από το θετικό δίκαιο
χαράξει καλύτερα και συστηματικότερα
μας, η έννοια αυτή χρησιμοποιείται
την πολιτική της για τις θρησκείες και
ευρέως
την οργάνωσή τους, ιδίως σε μία εποχή
–χωρίς
κάποιο
περιεχόμενο
ή
αποφάσεις
τόσο
ειδικότερο
προσδιορισμότων
στις
που ο χάρτης τους εμφανίζει τεράστιες
ημεδαπών
αλλαγές με την ίδρυση νέων θρησκειών
28/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 και την έντονη κινητικότητα τους σε
Άρθρο 2
όλη την υφήλιο. Έτσι, ο ορισμός αυτός,
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο
Δεν
ενώ εξυπηρετεί απολύτως τους στόχους
αμφισβητείται
ότι
οι
του παρόντος, αφού η νομική έννοια
θρησκευτικές κοινότητες των γνωστών
της θρησκευτικής κοινότητας αποτελεί
θρησκειών
το βασικό στοιχείο για την οργάνωση
ανεμπόδιστα
και
μπορούν
τα
να
ασκούν
λατρευτικά
τους
πρόσληψη
νομικής
καθήκοντα, χωρίς διατυπώσεις (εκτός
από
ένωση
αυτών που προβλέπονται για την
λειτουργήσει
ίδρυση των ευκτηρίων οίκων και
οριζόντια, σε όλο το φάσμα του δικαίου
ησυχαστηρίων τους που στερούνται
των θρησκευτικών ελευθεριών. Είναι
ίδιας νομικής προσωπικότητας), υπό
αυτονόητο
νομικής
την επιφύλαξη της δημόσιας τάξης και
τουλάχιστον απόψεως, είναι τελείως
των χρηστών ηθών. Ωστόσο, η έννομη
διαφορετική η έννοια της θρησκευτικής
τάξη μέχρι σήμερα δεν προέβλεπε την
κοινότητας (πχ ομάδα πεντακοσίων
οργανωμένη και συστηματική άσκηση
ευαγγελιστών στο Βόλο) από την
της λατρείας μέσω τυπικών μορφών
ένωση κάποιων μελών αυτής της
κοινωνικής συνεργασίας, εκτός ενός
κοινότητας
πολύ
την
προσωπικότητας
πιστών,
μπορεί
να
ότι,
για
μία
από
δημιουργία
ενός
συγκεκριμένου
πλέγματος
προσώπου,
ρυθμίσεων, που προέκυψαν για λόγους
γεγονός που απαιτεί έντονο το στοιχείο
εθνικούς, ιστορικούς αλλά και λόγω
του animus για τέτοια οργάνωση,
υποχρεώσεων της Ελληνικής Πολιτείας
δεδομένη και εκπεφρασμένη βούληση
προερχομένων από διεθνείς συνθήκες.
κάποιων από τα μέλη της θρησκευτικής
Τέτοιες
κοινότητας (μπορεί λιγότερα από το
οργάνωση
σύνολό
τουλάχιστον
Ελληνικής Επικράτειας (Εκκλησία της
ισάριθμα με τον προβλεπόμενο αριθμό)
Ελλάδος, Εκκλησία της Κρήτης και
να οργανωθούν κατά το νομικό αυτό
Ιερές Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου
τύπο, ώστε να ασκούν συλλογικά τη
και Πατριαρχική Εξαρχία Πάτμου) και
λατρεία
των νομικών προσώπων τους (δημοσίου
θρησκευτικού
τους
τους
νομικού
αλλά
(και)
μέσω
του
και
συγκεκριμένου ν.π.ι.δ.
διατάξεις
των
ιδιωτικού
Ισραηλιτικών
προβλέπουν
την
Εκκλησιών
της
δικαίου),
Κοινοτήτων
και
των
των
Μουφτειών σε συγκεκριμένες περιοχές
29/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 της επικράτειας. Μάλιστα, δεν πρέπει
νόμους πχ σωματείο, ίδρυμα, αστική
να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η
εταιρία, συνεταιρισμοί, επαγγελματικές
πρόσληψη της ιδιότητας του νομικού
οργανώσεις), το θρησκευτικό νομικό
προσώπου άργησε ακόμα και για την
πρόσωπο,
Ορθόδοξη
αποκλειστικό
Εκκλησία
της
Ελλάδος,
το
αφού προβλέφθηκε και προσδόθηκε
οργανωμένη
νομική προσωπικότητα στην κεντρική
λατρείας
και
περιφερειακές
οποίο
έχει
σκοπό
του
πλέον
από
την
άσκηση
τα
ως
της
θρησκευόμενα
οργανώσεις
της
πρόσωπα – μέλη του, υπό την τυπική
σύσταση
του
μορφή ενός νομικού προσώπου, με τις
Ελληνικού Κράτους, ήτοι το πρώτον
δυνατότητες αλλά και τις υποχρεώσεις
στις Ενορίες μόλις το 1910, στις
που φέρει η οργάνωση αυτή. Πρέπει να
Μητροπόλεις το 1931 και στην ίδια την
σημειωθεί ότι σύμφωνα με το άρθρο 3
Εκκλησία της Ελλάδος μόλις το 1969
Σ, είναι εντός των πλαισίων της
με το άρθρο 1 του ΝΔ 126/1969 περί
θρησκευτικής ισότητας, συνταγματικώς
Καταστατικού
Χάρτη
(το
ανεκτή
προγενέστερο
καθεστώς
Ν.
εξαιρετική
δεκαετίες
μετά
τη
της
του
και
δικαιολογημένη
μια
μεταχείριση
της
671/1943 στο άρθρο 59, αναγνώριζε ως
επικρατούσας θρησκείας (η οποία εν
Ν.Π.Δ.Δ
προκειμένω οργανώνεται ως ν.π.δ.δ)
μόνο
την
Αρχιεπισκοπή
Αθηνών και τις Μητροπόλεις). Με το
που
άρθρο
να
μεγέθη των πιστών της θρησκείας
διευκολυνθεί η συλλογική δράση στο
αυτής αλλά και τις ιδιαίτερες ιστορικές
πεδίο της θρησκευτικής ελευθερίας
και
(όπως άλλωστε τονίζει ο Δ. Τσάτσος «η
συνθήκες,
δράση των μελών μιας κοινωνίας δεν
προϋπόθεση ότι η μεταχείριση αυτή δεν
είναι μόνον ατομική, είναι δράση κατ’
οδηγεί σε θεσμοθέτηση ανεπίτρεπτων
εξοχήν
συλλογική»,
και αδικαιολόγητων προνομίων που
Δίκαιο,
Θεμελιώδη
αυτό,
και
προκειμένου
Συνταγματικό
δικαιώματα
αντανακλά
στα
κοινωνικές
πληθυσμιακά
καταβολές
υπό
την
και
αυτονόητη
Ι
καθιστούν
Γενικό Μέρος, Αθήνα 1988, σελ 151,
θρησκειών
176), προβλέπεται ένα νέου τύπου
παρακωλύει
νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου
θρησκευτικές ελευθερίες (σχετικώς η
(εκτός αυτών που προβλέπονται στον
με αριθμ. πρωτ. 12424/2007 υπόθεση
Αστικό Κώδικα και στους ειδικότερους
του
30/90
τη
θέση
των
μειονεκτική
Συνηγόρου
τις
του
λοιπών
και
δικές
Πολίτη
δεν
τους
περί
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 ανέγερσης
κοινόχρηστο
ορθόδοξου
χώρο
ναού
έκφραση της θρησκευτικής ελευθερίας
σε
η
νοσοκομείου).
δυνατότητα
των
Αντίθετα, η θέσπιση ενός ενιαίου
κοινοτήτων
συστήματος
νομικό
σύμφωνα με τους κανόνες της επιλογής
θρησκευτικών
τους, ώστε η Πολιτεία υποχρεούται να
κοινοτήτων -πέραν των όποιων τυχόν
απέχει από κάθε ανάμιξη της σε θέματα
αντιθέτων απόψεων που σχετίζονται με
οργάνωσης, εσωτερικής διάρθρωσης
τη θέση συγκεκριμένων θρησκευτικών
και διοίκησής τους (Σ. ΤΡΩΙΑΝΟΣ «Η
κοινοτήτων στην ιστορική - κοινωνική
νομική
πραγματικότητα και τις διαφορετικές
Αρχιεπισκοπής
έννομες σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί
Καθολικών» ΝοΒ 1983/485), ωστόσο
μεταξύ αυτών και του Ελληνικού
αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί να
Κράτους κατά την πάροδο του χρόνου-
οδηγήσει
θα οδηγούσε σε ενιαία αντιμετώπιση
συστηματικά
ανόμοιων μεταξύ τους καταστάσεων.
των
καθεστώς
ως
προς
των
το
να
θρησκευτικών
αυτοδιοικούνται
υπόστασις
της
των
στην
Λατινικής
εν
Αθήναις
εξαίρεση
οργανωμένων
κοινοτήτων
αυτών
των
μορφών
από
τους
Για την απόκτηση της νομικής
ισχύοντες νόμους και τη δημόσια τάξη
προσωπικότητας, προτιμάται, ως η
και την πλήρη απουσία της από ένα
πλέον ασφαλής και ανεξάρτητη της
ελάχιστο περιεχόμενο ρύθμισης της
κρατικής εξουσίας λύση, η -κατόπιν
οργάνωσης αυτής, όταν μάλιστα αυτές
δικαστικής απόφασης (και όχι κάποιας
οι μορφές επιδιώκουν να αναπτύξουν
διοικητικής άδειας, όταν μάλιστα ρητά
σχέσεις και δραστηριότητες που έχουν
το άρθρο 12παρ.1Σ αναγνωρίζει το
συνέπεια στην ημεδαπή έννομη τάξη.
αναφαίρετο δικαίωμα των Ελλήνων να
Ούτε φυσικά μπορεί να υποστηριχθεί
συστήνουν ενώσεις κάθε είδους, χωρίς
ότι η κάθε θρησκευτική κοινότητα
αυτό το δικαίωμα τους να εξαρτάται
μπορεί
από προηγούμενη άδεια- εγγραφή της
προσωπικότητα ipso iure. Πρέπει να
οργάνωσης αυτής σε ειδικό βιβλίο
διευκρινιστεί
θρησκευτικών νομικών προσώπων που
προσωπικότητα
απονέμεται
στις
θα τηρούν τα πρωτοδικεία, σύμφωνα με
θρησκευτικές
διοικήσεις
και
το σύστημα της τήρησης των νομίμων
συσσωματώσεις που έχουν αναλάβει
διατυπώσεων (κατά το πρότυπο των
την
σωματείων).
Έτσι,
ενώ
αποτελεί
να
οργάνωση
αποκτήσει
ότι
της
νομική
νομική
άσκησης
της
λατρείας και τη θεραπεία των κοσμικών
31/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 αναγκών
των
θρησκευτικών
μελών
του
νομικού
προσώπου
κοινοτήτων. Η κάθε θρησκεία, δόγμα
καθορίζεται από το ίδιο, στα πλαίσια
και
της αυτοοργάνωσης του). Αντίστοιχες
Ομολογία
δεν
έχει
νομική
προσωπικότητα.
Η
άλλωστε
σύστασή
του
αριθμητικές
απαιτήσεις
απαιτεί
ισχύουν και για την περιφερειακή
τουλάχιστον τριακόσια πρόσωπα (με
διοικητική οργάνωση της Εκκλησίας
πλήρη
ικανότητα),
της Ελλάδας, αφού σύμφωνα με τις
αριθμός ο οποίος κρίνεται αναγκαίος
διατάξεις του Καταστατικού Χάρτη της
τόσο για την βιωσιμότητα, την εύρυθμη
(Ν. 590/1977) και του Κανονισμού
λειτουργία και την οικονομική στήριξη
8/1979 (ΦΕΚ Α΄1/1980), προβλέπεται
του
η
ως ελάχιστος αριθμός για την ίδρυση
δημιουργία ενός νομικού προσώπου
ενοριών της σε μικρές πόλεις οι
χωρίς ταυτόχρονα τη διασφάλιση της
τριακόσιες τουλάχιστον οικογένειες (οι
λειτουργίας του δεν εξυπηρετεί ούτε το
οποίες προφανώς διαμένουν μόνιμα στη
σκοπό
περιφέρεια της). Η απαίτηση αυτή δεν
δικαιοπρακτική
νομικού
της
προσδοκίες
προσώπου
διάταξης
των
μελών
–αφού
ούτε
τις
του,
που
έρχεται
σε
αντίθεση
με
τη
αναμένουν από αυτό να καταστεί
διαμορφωμένη νομολογία του ΣτΕ που
βασική
της
εύλογα αρκείται σε πολύ μικρότερους
θρησκευτικής ζωής- όσο και για την
αριθμούς για την ίδρυση ευκτήριου
αντιπροσωπευτικότητα της συμμετοχής
οίκου (ΣτΕ 881/1962 που κρίνει την
της θρησκευτικής κοινότητας. Έτσι, ο
αίτηση
αριθμός αυτός των πιστών κρίνεται ότι
απαιτείται νομική προσωπικότητα για
μπορεί να στηρίξει την ανάπτυξη και
την
λειτουργία του νομικού προσώπου, με
θρησκευτικής
μικρές και προσιτές σε όλους τους
άσκηση της κοινής λατρείας.
μονάδα
οργάνωσης
πέντε
ίδρυση
πιστών),
και
αφού
λειτουργία
κοινότητας
και
δεν
μίας
την
θρησκευόμενους εισφορές (ή και χωρίς
Αντίστοιχα ή και αυστηρότερα
εισφορές, αν υπάρχουν έσοδα από ιδία
πληθυσμιακά κριτήρια έχουν θεσπίσει
περιουσία πχ προερχόμενη από δωρεά),
και άλλες έννομες τάξεις ευρωπαϊκών
ώστε να μην αποκλείονται άτομα με
χωρών. Σε κάθε περίπτωση, οι νομικοί
μειωμένες
οικονομικές
δυνατότητες
τύποι που παρέχει ο Αστικός Κώδικας
(φυσικά
ο
καθορισμός
δεν αποκλείονται και οι θρησκευτικές
τυχόν
χρηματικών ή άλλων εισφορών των
κοινότητες
32/90
μπορούν
να
επιλέγουν
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 καμία ή και άλλη μορφή συλλογικής
ΜΠρΑθ 665/2007 ΝοΒ 2008/1791,
οργάνωσης (πχ σωματείο), που να
ΜΠρΑθ 332/2006, ΜΠρΘεσ 5251/2004
προσιδιάζει στις ιδιαίτερες ανάγκες
ΑΡΜ 2004/987, ΜΠρΘεσ 16520/2004
τους.
ΑΡΜ
Απαραίτητο
μέλος
για
τη
2005/204,
213/2009)
αλλά
δέχεται,
και
ΝΣΚ
δυνάμει
των
ενός
διεθνών συμβάσεων περί δικαιωμάτων
θρησκευτικού νομικού προσώπου είναι
του ανθρώπου, πως και οι αλλοδαποί -
ο
ακόμα και οι προερχόμενοι από κράτη
σύσταση
και
λειτουργία
θρησκευτικός
λειτουργός
κοινότητας
(ιερέας,
ιερουργός),
ο
της
μη
ποιμένας,
οποίος
μέλη
της
δικαίωμα
είναι
Ένωσης-
του
έχουν
το
συνεταιρίζεσθαι,
επιφορτισμένος με την διαποίμανση της
κατηργημένης μάλιστα σιωπηρώς και
κοινότητας και ασκεί τα λατρευτικά
της σχετικής πρόβλεψης του άρθρου
καθήκοντα, χωρίς τον οποίο το νομικό
107 ΑΚ περί υποχρεωτικής διοίκησης
πρόσωπο δεν μπορεί να εκπληρώσει το
σωματείων μόνο από ημεδαπούς.
σκοπό του, ήτοι την οργανωμένη
άσκηση
της
επιτρέπεται
λατρείας.
το
Έτσι,
συλλογικό
δεν
Άρθρο 3
όργανο
Διαδικασίες και διατυπώσεις
διοίκησης να απαρτίζεται μόνο από
λαϊκούς,
ωστόσο
συμμετέχουν
μπορεί
μόνο
σύστασης
να
Για
θρησκευτικού
θρησκευτικοί
τη
σύσταση
νομικού
του
προσώπου
προβλέπεται παρόμοια διαδικασία με
λειτουργοί, χωρίς κανένα λαϊκό μέλος.
Σημειώνεται ότι το δικαίωμα της
αυτήν που ισχύει για το σωματείο,
θρησκευτικής ένωσης (ερειδόμενο και
δηλαδή έλεγχος νομιμότητας από τις
στις διατάξεις του άρθρου 12 Σ) δεν
δικαστικές αρχές, οι οποίες, ιδίως τα
περιορίζεται μόνο στους ημεδαπούς (οι
τελευταία χρόνια, έχουν ασχοληθεί
οποίοι
εκτενώς με την συλλογική οργάνωση
αποτελούν
κατονομαζόμενους
δικαιώματος
της
και
τους
ρητά
φορείς
του
των
συγκεκριμένης
διάφορων
κοινοτήτων,
τις
θρησκευτικών
εκφάνσεις
της
συνταγματικής διάταξης) αλλά και σε
θρησκευτικής
αλλοδαπούς,
η
σχετικά ζητήματα που αφορούν στο
μας
Σύνταγμα και στη δημόσια τάξη,
(ΜΠρΑθ 4300/1996 ΝοΒ 1997/253,
έχοντας αναπτύξει πλούσια νομολογία.
νομολογία
αφού
των
ήδη
παγίως
δικαστηρίων
33/90
ελευθερίας
και
τα
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Η αίτηση δικάζεται κατά την εκουσία
οι βασικές δογματικές αρχές που
δικαιοδοσία εξαιρετικά ενώπιον του
συγκροτούν
αρμοδίου μονομελούς πρωτοδικείου και
συγκεκριμένης
όχι
(όπου
διαχωρίζουν από τις άλλες, όπως για
μεταφέρθηκε το σύνολο σχεδόν της
παράδειγμα είναι το Πιστεύω για την
εκουσίας δικαιοδοσίας, σύμφωνα με τις
Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία), τα
διατάξεις
ονόματα
του
ειρηνοδικείου
του
ν.
4055/2012
πλην
τον
πυρήνα
θρησκείας
της
διοίκησης
και
του,
της
τη
ο
συγκεκριμένων περιπτώσεων, όπως η
κανονισμός του με τις υπογραφές όλων
ανακοπή του άρθρου 82 ΑΚ) λόγω της
των
σπουδαιότητας της υπόθεσης για την
ημεροχρονολογία και οι χώροι που
απόλαυση
χρησιμοποιεί η κοινότητα για την
θεμελιώδους
ατομικού
αιτούντων
–
μελών
και
δικαιώματος και η αίτηση εισάγεται
άσκηση
πάντα
σε
καθηκόντων. Ειδικά όσον αφορά στην
(ανάλογη
Ομολογία πίστεως, υπενθυμίζεται ότι
ρύθμιση με διακριτική εξουσία του
στο άρθρο 17 της Συνθήκης για τη
δικαστηρίου
στην
Λειτουργία της Ε.Ε ορίζονται τα εξής :
παράγραφο 4 του άρθρου 747 Κ.Πολ.Δ,
«1. Η Ένωση σέβεται και δεν θίγει το
όταν το δικαστήριο μπορεί να δρα και
καθεστώς που έχουν σύμφωνα με το
αυτεπαγγέλτως πχ διορισμός επιτρόπου
εθνικό δίκαιο οι εκκλησίες και οι
ή δικαστικού συμπαραστάτη), όπου
θρησκευτικές ενώσεις ή κοινότητες στα
φυσικά ισχύει το ανακριτικό σύστημα
κράτη μέλη. 2. Η Ένωση σέβεται επίσης
και επιτρέπει στο δικαστή ευρεία
το καθεστώς που έχουν σύμφωνα με το
εξουσία για την εξέταση πλήρωσης των
εθνικό δίκαιο οι φιλοσοφικές και μη
νόμιμων
της
ομολογιακές οργανώσεις. 3. Ή Ένωση
αιτήσεως εκδίδεται απόφαση και δεν
διατηρεί ανοιχτό, διαφανή και τακτικό
αρκεί η διαταγή που εισήγαγε η νέα
διάλογο με τις εκκλησίες και τις
διαδικασία του ν.4055/2012 για τα
οργανώσεις αυτές, αναγνωρίζοντας την
κοινά σωματεία. Η αίτηση πρέπει να
ιδιαίτερη ταυτότητα και συμβολή τους.»
υπογράφεται από όλα τα ιδρυτικά μέλη
Ώστε και η ίδια η Συνθήκη Λ.Ε.Ε,
και
υπολαμβάνει
σε
ακροαματική
σ’
συστατική
ακροατήριο
διαδικασία
και
προβλέπεται
προϋποθέσεων.
αυτήν
Επί
επισυνάπτονται
πράξη
του
η
των
χαρακτηριστικό
νομικού
προσώπου, η Ομολογία πίστεως (ήτοι
λατρευτικών
ως
εγγενές
στοιχείο
της
και
μιας
θρησκείας τον ομολογιακό χαρακτήρα
34/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 της, διακρίνοντας έτσι τις θρησκευτικές
περιπτώσεις
ενώσεις
ομολογιακές
θρησκεία
ενώσεις
με
ιδιότητα, αρκεί η συμμετοχή στη
κεντρικό συνεκτικό στοιχείο αυτό των
διοίκηση του προσώπου που τα μέλη
κοινών πεποιθήσεων.
θεωρούν ως αρχηγό της κοινότητας.
από
οργανώσεις
τις
ή
μη
λοιπές
Εξυπακούεται
λατρευτικοί
χώροι
πως
δεν
η
συγκεκριμένη
αναγνωρίζει
τέτοια
Προκειμένου να αποφευχθούν
οι
της
που
περιπτώσεις
κάθε
στρεβλής
ή
και
θρησκευτικής ένωσης υπόκεινται στις
καταχρηστικής άσκησης αυτής της
κοινές διατάξεις περί αδειοδότησης των
δυνατότητας οργάνωσης, το κάθε μέλος
χώρων λατρείας, χωρίς οι παρούσες
δεν μπορεί να είναι μέλος και σε άλλο
ρυθμίσεις
το
θρησκευτικό νομικό πρόσωπο (της
πλαίσιο.
αυτής ή άλλης θρησκείας ή δόγματος)
πρέπει
ταυτόχρονα, γεγονός που μπορεί να
υποχρεωτικά να περιλαμβάνεται και ο
αποδεικνύεται με υπεύθυνη δήλωση
θρησκευτικός
της
του, η οποία θα συνοδεύει τα λοιπά
να
δικαιολογητικά. Εξυπακούεται πως το
υποβάλει πλήρες βιογραφικό σημείωμα
μέλος, στα πλαίσια της τυχόν αλλαγής
από το οποίο υποχρεωτικά προκύπτει
κατοικίας του, έχει κάθε δικαίωμα να
αφενός ο τρόπος και ο χρόνος με τον
καταστεί
οποίο απέκτησε την ιδιότητα αυτή (πχ
νομικό πρόσωπο της αυτής θρησκείας
εκλογή,
της
που εδρεύει στην περιοχή κατοικίας
συγκεκριμένης κοινότητας ή εκτός
του, έτι δε περαιτέρω έχει κάθε
αυτής, την οποία φυσικά αναγνωρίζει
δικαίωμα
και αποδέχεται η τελευταία, αφετέρου
θρησκευτικές πεποιθήσεις του και να
οι τυχόν θρησκευτικές σπουδές του. Η
αποφασίσει τη συμμετοχή του σε
δημοσιότητα αυτών των στοιχείων
κάποιο
λειτουργεί εξασφαλιστικά έναντι των
πρόσωπο, άλλης θρησκείας ή δόγματος.
υφιστάμενων
των
Σε αυτές όμως τις περιπτώσεις, οφείλει
μελλοντικών μελών της κοινότητας,
προηγουμένως να λύσει το νομικό
ώστε να δύνανται να ελέγξουν και να
δεσμό με το θρησκευτικό νομικό
κρίνουν
πρόσωπο στο οποίο ήδη συμμετείχε και
να
συγκεκριμένο
Επιπλέον,
νομικό
στη
κοινότητας,
μεταβάλουν
διοίκηση
λειτουργός
ο
οποίος
διορισμός)
την
δηλωθείσας
αλλά
επαρκή
ιδιότητας.
πρέπει
εντός
και
κτήση
της
Ωστόσο
σε
35/90
μέλος
να
άλλο
στο
θρησκευτικό
μεταβάλει
θρησκευτικό
τις
νομικό
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 να αποχωρήσει απ' αυτό, κατά τα
προσδιορισμένη ή περιορισμένη σε
προβλεπόμενα στον κανονισμό του.
επίπεδο δήμου, αφού κάλλιστα μια
Την αίτηση προς το δικαστήριο
υπογράφουν
μόνο
μέλη
κοινότητα
μπορεί
να
της
απαρτίζεται από πιστούς που κατοικούν
διοίκησης και όχι όλοι οι ιδρυτές του
μόνιμα σε διάφορους τόπους, αλλά
νομικού προσώπου, κατ' οικονομία της
έχουν
δίκης
θρησκευτικών δραστηριοτήτων τους -
και
τα
θρησκευτική
προκειμένου
να
μην
επιλέξει
ως
κέντρο
των
εμφανίζεται ένας τόσο μεγάλος αριθμός
όπου
φυσικών
(τουλάχιστον
προσώπου- έναν άλλο τόπο, ο οποίος
τριακόσια άτομα) ως αιτούντες, ήτοι ως
ενδεχομένως να εξυπηρετεί καλύτερα
διάδικοι (γεγονός που θα επέφερε
την πρόσβαση / μετακίνηση των πιστών
διάφορες δικονομικές - διαδικαστικές
ή να καλύπτει τις ανάγκες στέγασης
δυσχέρειες). Ωστόσο, για τον έλεγχο
λατρευτικού χώρου (ναού ή ευκτήριου
τήρησης των προϋποθέσεων, πρέπει
οίκου). Αυτός ο σύνδεσμος του μέλους
όλοι
με
προσώπων
οι
ιδρυτές
-
μέλη
του
και
το
η
έδρα
έδαφος,
του
νομικού
εξεταζόμενος
θρησκευτικού νομικού προσώπου να
αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο (στα
υπογράψουν,
στοιχεία
πλαίσια της συστηματικής λειτουργίας
ταυτότητας (ήτοι τα πλήρη στοιχεία
του ορισμού του πρώτου άρθρου με τις
που εμφανίζει ένα δελτίο αστυνομικής
λοιπές
ταυτότητας
αποδεικνύεται
με
ή
πλήρη
ένα
διαβατήριο,
διατάξεις),
με
μπορεί
κάθε
να
πρόσφορο
φωτοαντίγραφο της οποίας ταυτότητας
δημόσιο έγγραφο (πχ εκκαθαριστικό
ή διαβατηρίου θα πρέπει να κατατίθεται
σημείωμα, βεβαίωση μονίμου κατοικίας
μαζί με τα λοιπά δικαιολογητικά, ως
του οικείου ΟΤΑ).
αποδεικτικό της αίτησης έγγραφο) και
Αναγκαίο
στοιχείο
της
κατοικίας, τη συστατική πράξη του ν.π,
προδικασίας είναι η πρόβλεψη της
ώστε να αποδεικνύουν ότι συντρέχει
επίδοσης επίσημου αντιγράφου της
στην ένωση τους και η εδαφική
κατατεθειμένης αίτησης, με την πράξη
απαίτηση του πρώτου άρθρου, ήτοι η
ορισμού
σύνδεση
μια
συνημμένα όλα τα δικαιολογητικά που
ορισμένη γεωγραφική περιοχή (στην
θα τεθούν υπόψη του δικαστηρίου,
οποία θα δραστηριοποιείται το νομικό
στον
πρόσωπο,
Θρησκευμάτων
των
μελών
όχι
της
κατ'
με
ανάγκη
36/90
της
συζήτησής
Υπουργό
και
της,
Παιδείας
στον
με
και
αρμόδιο
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Εισαγγελέα Πρωτοδικών, δέκα πέντε
σε θρησκευτικό νομικό πρόσωπο της
τουλάχιστον ημέρες πριν τη δικάσιμο,
συγκεκριμένης θρησκείας ή δόγματος)
προκειμένου να λάβουν γνώση και να
αποτελούν ευαίσθητα δεδομένα, τα
ασκήσουν τυχόν παρέμβαση υπέρ της
οποία
δημόσιας τάξης. Η λύση αυτή, χωρίς να
προστασία, όσον αφορά στην συλλογή,
παρακωλύει
στο
την
τήρηση και επεξεργασία τους. Φυσικά,
ελευθερία
των
θρησκευτικών
όταν το υποκείμενο των δεδομένων
κοινοτήτων να οργανώνονται με τη
επιθυμεί να ασκήσει κάποιο δικαίωμα
συγκεκριμένη νομική μορφή, είναι
του, τότε οικειοθελώς εκδηλώνει και
σύμφωνη
φανερώνει
με
την
ελάχιστο
υποχρέωση
της
υπόκεινται
τα
σε
δεδομένα
αυστηρή
αυτά,
εν
Πολιτείας να διαφυλάττει την ακώλυτη
προκειμένω με την υπογραφή της
άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας
συστατικής πράξης και του κανονισμού
και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις όλων
του
των υποκειμένων του ατομικού αυτού
νομικού προσώπου, προκειμένου αυτά
δικαιώματος, ώστε να προλαμβάνονται
να
απόπειρες
της
δικαστήριο, ως έγγραφα της σχετικής
της
δικογραφίας, πολλώ δε μάλλον όταν η
εκμετάλλευσης
θρησκευτικής
πίστης
και
υπό
σύσταση
υποβληθούν
Προστασίας
θρησκευτικού
στο
αρμόδιο
ανθρώπινης ανάγκης να εκφρασθεί
Αρχή
Δεδομένων
αυτή. Παράλληλα, εξυπηρετείται η
Προσωπικού Χαρακτήρα, με σειρά
ανάγκη μίας ευνομούμενης πολιτείας
αποφάσεων της, έχει κρίνει ότι ο
να λαμβάνει γνώση για τα συμβαίνοντα
φάκελος της δικογραφίας που έχει
στον ευαίσθητο αυτό χώρο άσκησης
προσκομιστεί ενώπιον δικαστικής ή
και απόλαυσης τόσο βασικού ατομικού
εισαγγελικής αρχής δεν αποτελεί αρχείο
δικαιώματος.
κατά τις διατάξεις του ν. 2472/1997
2. Σύμφωνα με τις διατάξεις του
(147/2001, 68/2004, 31/2005), έστω και
άρθρου 2 ν.2472/1999, τα προσωπικά
αν αυτός περιέχει τέτοια δεδομένα. Η
δεδομένα
ανακοίνωση
που
αφορούν
στις
όμως
αυτή,
ούσα
θρησκευτικές πεποιθήσεις (ήτοι στην
οικειοθελής και στα πλαίσια δικαστικής
επιλογή της θρησκείας ή του δόγματος
διαδικασίας, δεν μπορεί να οδηγήσει
που πρεσβεύει ένα άτομο, η οποία
άνευ ετέρου, έστω και εμμέσως, σε
επιλογή εκδηλώνεται σαφώς και δια της
άρση της προστασίας των δεδομένων
δήλωσης της βούλησης συμμετοχής του
αυτών και σε πρόσβαση τρίτων σ' αυτά.
37/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Έτσι, ενώ είναι αυτονόητο ότι το
προστατεύεται η ταυτότητα της από
δικαστήριο
λειτουργοί,
αθέμιτες προσβολές και αντιποιήσεις
γραμματείς), θα έχουν πρόσβαση σ'
(πράξεις που μπορεί να παρασύρουν
αυτά τα δεδομένα, κατά την άσκηση
και τους πιστούς), τα υπό σύσταση
των καθηκόντων τους, τα στοιχεία
θρησκευτικά νομικά
(στοιχεία ταυτότητας, υπογραφές) που
υπάγονται πνευματικά και διοικητικά
ταυτοποιούν
σε συγκεκριμένο εκκλησιαστικό νομικό
(δικαστικοί
τα
πρόσωπα
που
πρόσωπα
υπογράφουν τη συστατική πράξη και
πρόσωπο,
τον
κοινή αίτηση με το τελευταίο.
κανονισμό
ως
πιστούς
της
υποβάλουν
που
υποχρεωτικά
συγκεκριμένης θρησκείας ή δόγματος,
δεν γνωστοποιούνται σε τρίτους ούτε
Άρθρο 4
περιλαμβάνονται στο τηρούμενο βιβλίο
Κανονισμός
θρησκευτικών νομικών προσώπων. Οι
Ο κανονισμός για να είναι
διοικητικές υπηρεσίες των δικαστηρίων
έγκυρος πρέπει να έχει ένα ελάχιστο
διαφυλάσσουν τα στοιχεία αυτά και δεν
περιεχόμενο, με ρητή διατύπωση των
τα χορηγούν σε τρίτους, όταν για
παράδειγμα
χορηγείται
εκ
βασικών
του
και έννομες τάξεις, ώστε η λειτουργία
απαγόρευση αυτή φυσικά δεν μπορεί να
και
αφορά στα στοιχεία ταυτότητας των
διοίκησης,
αφού
νομικές
του
σχέσεις
να
κείμενο προκειμένου να είναι εφικτός ο
έλεγχος της νομιμότητας από την
αναγκών αυξημένης δημοσιότητας (η
δικαστική
διοίκηση ασκεί την αίτηση ενώπιον του
αρχή.
Έτσι,
πρέπει
να
καθορίζει τουλάχιστον τα εξής : α) την
δικαστηρίου και εκπροσωπεί το υπό
επωνυμία, η οποία πρέπει να είναι
σύσταση νομικό πρόσωπο).
Προκειμένου
οι
καθορίζονται από το συστατικό του
εκεί
κάμπτεται η προστασία λόγω των
3.
να
κοσμικά, ημεδαπά ή αλλοδαπά, κείμενα
κανονισμού του νομικού προσώπου. Η
της
χωρίς
παραπέμπει σε άλλα, θρησκευτικά ή
τηρούμενου αρχείου, αντίγραφο του
μελών
προβλέψεων,
αμέσως ενδεικτική της θρησκείας που
να
ακολουθεί το νομικό πρόσωπο, χωρίς
εξυπηρετείται η κεντρική δομή που
να δημιουργείται καμία σύγχυση για
τυχόν
την
εμφανίζει
η
συγκεκριμένη
ταυτότητα
της
τελευταίας,
θρησκεία ή δόγμα στη διοικητική
ακολουθούμενη πάντα από την ένδειξη
οργάνωση της και παράλληλα να
«Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» ώστε
38/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 να γνωρίζει ο κάθε συναλλασσόμενος
αποφασίζει
τη νομική φύση του β) την έδρα γ) την
όργανο θ) τους πόρους του και την
εσωτερική οργανωτική δομή του, ήτοι
προέλευση τους, ώστε να αποφευχθούν
τον τρόπο με τον οποίο καθορίζεται
αθέμιτες
τόσο η ίδια η οργάνωση της άσκησης
σχέσεις,
της λατρείας όσο και οι αναγκαίες,
πνευματικούς και διοικητικούς δεσμούς
θρησκευτικές ή μη, δομές για τη
με υφιστάμενο ημεδαπό εκκλησιαστικό
διοικητική υποστήριξη και επίτευξη του
νομικό πρόσωπο (ώστε να προκύπτει η
σκοπού της δ) τα όργανα της διοίκησης,
τυχόν σύνδεση του με συγκεκριμένη
τους όρους ανάδειξης ή διορισμού και
Εκκλησία) καθώς και με θρησκευτικές
παύσης
κανόνες
κοινότητες
λειτουργίας τους. Επισημαίνεται ότι
αλλοδαπής,
στο ανώτατο συλλογικό όργανο της
τροποποίησης του κανονισμού και ιβ)
διοίκησης μετέχει οπωσδήποτε ο κύριος
τους όρους για τη διάλυση του νομικού
θρησκευτικός
προσώπου.
τους
και
τους
λειτουργός
της
το
ανώτατο
εξαρτήσεις
ι)
συλλογικό
τις
τυχόν
αλληλεξαρτήσεις,
ή
οργανώσεις
ια)
της
τους
όρους
κοινότητας ε) τους όρους ανάδειξης,
Η πρόβλεψη περί του ελαχίστου
εκλογής ή επιλογής των θρησκευτικών
περιεχομένου του κανονισμού, που
λειτουργών, ώστε να είναι διαφανής ο
εξαντλείται
τρόπος ανάδειξης των ιερουργών και
ρύθμισης των συγκεκριμένων θεμάτων
της
της
και δεν επεκτείνεται στην ίδια την
κοινότητας αλλά και να γνωρίζουν τα
ουσία των επιλογών του κανονισμού
μέλη
(πχ οι όροι εισόδου και αποβολής των
πνευματικής
τα
τυχόν
ηγεσίας
δικαιώματα
ή
ακριβώς
στην
ανάγκη
υποχρεώσεις τους στη διαδικασία αυτή
μελών
στ) τον τρόπο της δικαστικής και
ελευθερία και σύμφωνα με τη θρησκεία
εξωδικαστικής
ο
της κοινότητας, αφού εν προκειμένω
οποίος φυσικά δεν μπορεί να ανατίθεται
δεν μπορούν να ισχύσουν γενικοί
σε όργανα άλλα πλην της διοικήσεως ζ)
κανόνες ελεύθερης εισόδου ή ισότητας
τους όρους εισόδου, αποχώρησης και
πρόσβασης που μπορεί να απαντώνται
αποβολής των μελών του καθώς και τα
σε άλλες συσσωματώσεις), έτσι δεν
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους η)
αναιρείται η βασική αρχή που διέπει το
τους
νομοθέτημα
όρους
συγκαλείται,
αντιπροσώπευσης,
με
τους
συνεδριάζει
οποίους
και
καθορίζονται
περί
κατ'
απόλυτη
ελευθερίας
της
εσωτερικής οργάνωσης του νομικού
39/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 προσώπου (άλλωστε σχετικές διατάξεις
αποκλειστικά και μόνον για το γεγονός
προστασίας των εσωτερικών κανόνων
ότι ενήργησε ως θρησκευτικός ηγέτης
κάθε θρησκευτικής κοινότητας έχουμε
μίας
και σε βασικά νομοθετικά κείμενα πχ
ακολουθούσε δύσκολα θα μπορούσε να
στο άρθρο 1367 Α.Κ περί τέλεσης της
θεωρηθεί ότι συμβιβάζεται με τις
ιεροτελεστίας του γάμου κατά το
απαιτήσεις
τυπικό
της
πλουραλισμού σε μία δημοκρατική
συγκεκριμένης θρησκείας ή στα άρθρα
κοινωνία.»). Ωστόσο, το δικαίωμα του
175-176 Π.Κ περί της αντιποίησης της
αυτοπροσδιορισμού
ιδιότητας
λειτουργού
θρησκευτικής κοινότητας (δηλαδή το
οποιασδήποτε γνωστής θρησκείας, η
δικαίωμα της να ορίζει η ίδια τους
οποία φυσικά αποκτάται χωρίς την
εσωτερικούς
παραμικρή κρατική παρέμβαση). Όπως
οργάνωση της, τη διοίκηση και τα
κρίθηκε
οικονομικά)
και
τους
κανόνες
θρησκευτικού
και
από
το
Ευρωπαϊκό
ομάδας
που
εκούσια
τον
θρησκευτικού
της
κανονισμούς
δεν
κάθε
και
είναι
την
φυσικά
Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
απεριόριστο ούτε μπορεί να ασκείται
σε
η
κατά τρόπο που να θίγει δικαιώματα
κυβέρνηση ενός δημοκρατικού κράτους
τρίτων προσώπων. Για παράδειγμα,
δεν
στα
όσον αφορά στην ελεύθερη επιλογή της
θρησκευτικών
ονομασίας της, το δικαίωμα αυτό
κοινοτήτων, οι οποίες είναι ελεύθερες
οριοθετείται από τα δικαιώματα τυχόν
να επιλέγουν, κατά τους δικούς τους
προϋπάρχουσας και ήδη οργανωμένης
κανόνες, τη θρησκευτική ηγεσία τους,
θρησκευτικής
στα
θρησκευτικού
μπορεί να χρησιμοποιεί κάποιον τίτλο ή
πλουραλισμού (υπόθεση Αγκά κατά
προσωνυμία επί μακρόν, ώστε η χρήση
Ελλάδας
«..σε
του τίτλου αυτής ή συγκεκριμένων
δημοκρατικές κοινωνίες δεν χρειάζεται
λέξεων της από την έτερη κοινότητα να
το Κράτος να λαμβάνει μέτρα για να
αποτελεί
εξασφαλίζει την παραμονή ή την
παρεξηγήσεως
υπαγωγή θρησκευτικών κοινοτήτων σε
θρησκευτικών πεποιθήσεων της (τόσο
ενιαία
και
το Γερμανικό Ακυρωτικό Δικαστήριο
υπόθεση Σερίφ κατά Ελλάδας της 14-
BGH, με την απόφαση της 24.11.1993
12-1999 «…η τιμωρία ενός προσώπου,
(https://www.jurion.de/de/document/show/0:
πλήθος
πρέπει
εσωτερικά
αποφάσεών
να
αναμιγνύεται
των
πλαίσια
της
του,
του
17-10-2002
θρησκευτική
:
ηγεσία..»,
40/90
κοινότητας,
κίνδυνο
των
η
συγχύσεως
οποία
και
πραγματικών
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 60163,0/)
όσο
και
το
Γερμανικό
μέλη του, περιγράφονται, τουλάχιστον
Συνταγματικό Δικαστήριο BVerfG με
στις βασικές αρχές τους, οι διδασκαλίες
την
31.3.1994
και οι λατρευτικές εκδηλώσεις (βασικό
(https://www.jurion.de/de/document/show/0:
εννοιολογικό στοιχείο άλλωστε της
121785,0/)
έννοιας
απόφαση
της
δέχθηκαν
«Καθολική»
και
οι
όροι
«Ρωμαιοκαθολική»
προστατεύονται
και
χρησιμοποιούνται
ομώνυμη
ότι
δύναται
«γνωστής
θρησκείας»
σύμφωνα με το ΣτΕ είναι η δημόσια
να
διδασκαλία της και η φανερή λατρεία
από
την
της) και μνημονεύονται όλα τα ιερά
Πρέπει
να
κείμενα και οι κανόνες που συγκροτούν
μόνον
Εκκλησία).
της
σημειωθεί άλλωστε ότι η επιλογή του
το
ονόματος
στον
περιεχόμενο της και το δεσμεύουν, έτσι
αυτοπροσδιορισμό και στην εσωτερική
ώστε όλα τα μέλη του να γνωρίζουν το
αυτό-οργάνωση της κοινότητας, αλλά
θρησκειακό και ρυθμιστικό πλαίσιο του
και στις εξωτερικές σχέσεις που η
νομικού προσώπου στο οποίο μετέχουν.
κοινότητα αυτή αναπτύσσει με την
Με τον τρόπο αυτό, διαφυλάττονται οι
Πολιτεία και τους λοιπούς κοινωνούς
εσωτερικοί κανόνες κάθε θρησκείας, οι
(νυν και τυχόν υποψήφια μέλη της,
οποίοι μπορούν να αποτελούν μέρος
άλλες
της έννομης τάξης που ισχύει στο
δεν
αφορά
ομόδοξες
ή
μόνο
ετερόδοξες
ή
ετερόθρησκες κοινότητες).
Ο
και
οργανωτικό
εσωτερικό του νομικού προσώπου και
νομικού
αποτελούν το πλαίσιο της οργάνωσης
νόμου
και λειτουργίας του, ωστόσο ως προς
θρησκευτικός (άρα δεν δύναται να
τις νομικές σχέσεις του προς τα έξω
αφίσταται αυτού), ήτοι η συστηματική
εφαρμόζεται ο κανονισμός του (που
και οργανωμένη άσκηση της λατρείας
λαμβάνει
της και η συλλογική εκδήλωση των
δημοσιότητα) και η ημεδαπή δημόσια
θρησκευτικών πεποιθήσεων των μελών
τάξη.
προσώπου
σκοπός
θρησκευτικό
είναι
του
εκ
του
την
προβλεπόμενη
της, ώστε δεν απαιτείται να περιέχεται
στο κανονισμό του. Στον κανονισμό
Άρθρο 5
επίσης ορίζεται με σαφήνεια και χωρίς
Εγγραφή στο βιβλίο και απόκτηση
αμφισημία η θρησκεία, το δόγμα και η
νομικής προσωπικότητας
Ομολογία πίστεως που καλείται να
Το πρωτοδικείο, εφόσον κρίνει
υπηρετήσει το νομικό πρόσωπο και τα
κατά τον έλεγχο νομιμότητας ότι
41/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις
τέτοιας φύσεως νομικού προσώπου, οι
σύστασης, δέχεται την αίτηση και
δικονομικές προθεσμίες για την άσκηση
διατάζει την δημοσίευση στον τύπο της
των
Ομολογίας πίστεως και περίληψης του
βοηθημάτων και μέσων άρχονται, για
κανονισμού και την εγγραφή του
μεν το δημόσιο από της κοινοποίησης
νομικού προσώπου στο δημόσιο βιβλίο.
της απόφασης στον εισαγγελέα, για
Η
τους τρίτους από την επόμενη της
εγγραφή
αυτή
είναι
πάντα
προβλεπόμενων
τύπο,
χρονολογημένη, ήτοι σημειώνεται η
δημοσίευσης
ημερομηνία της, ώστε να μην υπάρχει
διατακτικό της απόφασης.
στον
ενδίκων
κατά
το
καμία αμφιβολία για την έναρξη της
«ζωής» του νομικού προσώπου και
Άρθρο 6
περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία που
Παρεμβάσεις και ένδικα μέσα
διακρίνουν το νομικό πρόσωπο, ήτοι
Τρίτο φυσικό ή νομικό πρόσωπο
την επωνυμία και την έδρα του, την
ή ένωση προσώπων μπορεί να ασκήσει
Ομολογία πίστεως, τη χρονολογία του
μόνον κύρια παρέμβαση κατά τη
κανονισμού, τα μέλη της διοικήσεως
συζήτηση της αίτησης, εφαρμοζομένων
και τον θρησκευτικό λειτουργό (που εκ
των διατάξεων του Κώδικα Πολιτικής
του
Δικονομίας.
νόμου
αποτελεί
μέλος
της
Ο
περιορισμός
του
διοίκησης του) καθώς και τους όρους
δικονομικού δικαιώματος παρέμβασης
που περιορίζουν αυτούς. Ο κανονισμός
σε μία εκκρεμή δίκη, μόνο στην κύρια
επικυρώνεται από τον πρόεδρο του
παρέμβαση,
δικαστηρίου και κατατίθεται στο αρχείο
απορριφθεί
του,
αποκλειομένης της πρόσθετης υπέρ της
προκειμένου
ο
κάθε
η
να
αίτηση
και
ενδιαφερόμενος, χωρίς ειδικό έννομο
αποδοχής
συμφέρον, να έχει ελεύθερη πρόσβαση.
ρύθμιση για την προστασία όλων των
Το
θρησκευτικών κοινοτήτων και γενικώς
θρησκευτικό
νομικό
πρόσωπο
της,
προκειμένου
αποτελεί
αποκτά προσωπικότητα από τη στιγμή
των
που θα εγγραφεί στο βιβλίο, η εγγραφή
Θεμελιώδης αρχή της κάθε θρησκείας
γίνεται μόλις εκδοθεί η δικαστική
είναι η κατοχή της μόνης Αλήθειας,
απόφαση που τη διατάσσει. Προς
συνεπώς όσοι θρησκευόμενοι στην
εξασφάλιση της ευρείας δημοσιότητας
περιφέρεια του νομικού προσώπου
που πρέπει να έχει η σύσταση ενός
έχουν την αυτήν Ομολογία πίστεως,
42/90
θρησκευόμενων
αναγκαία
προσώπων.
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 μπορούν να εκδηλώσουν εμπράκτως το
ιδιότητα
του
ενδιαφέρον τους για την αποδοχή της
πρωτοβάθμια δίκη, λύση που στο
αίτησης αποτελώντας μέλη του. Στα
παρελθόν
πλαίσια μίας ευνομούμενης πολιτείας,
νομολογία του Αρείου Πάγου για τα
άλλα πρόσωπα και οργανισμοί που
σωματεία.
έχει
διαδίκου
βρει
στην
σύμφωνη
τη
πρεσβεύουν διαφορετική Ομολογία δεν
Εξυπακούεται ότι οι τρίτοι που
έχουν έννομο συμφέρον να αιτηθούν
δεν προσκλήθηκαν ή δεν έλαβαν μέρος
την αποδοχή της αίτησης για έναν
στη δίκη και έχουν έννομο συμφέρον
οργανισμό
που
υπηρετεί
(το
διαφορετική
«Αλήθεια».
Ωστόσο,
συμφέρον ΕφΚρ 345/1987, 509/1985,
θα
οποίο
νοείται
και
ηθικό
δικαίωμα πρόσθετης παρέμβασης υπέρ
ΕφΘεσ
της αίτησης έχει το κατ' άρθρο 12
προστατεύσουν τα έννομα συμφέροντα
εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, ήτοι η
τους από την ισχύ της απόφασης και τις
Εκκλησία που πρεσβεύει την ίδια
βλαπτικές δεσμευτικές συνέπειες της
θρησκεία και στην οποία εντάσσεται
(για παράδειγμα χρήση επωνυμίας κατά
διοικητικώς το υπό σύσταση νομικό
παραπλανητικό ή καταχρηστικό τρόπο,
πρόσωπο, ή, υπό την προϋπόθεση ότι
που δημιουργεί εσφαλμένες εντυπώσεις
δεν
και
στους πιστούς) δια της ασκήσεως των
συνεστημένη ομόδοξη Εκκλησία ώστε
ενδίκων βοηθημάτων της ανακοπής
να παρέμβει η ίδια, άλλα θρησκευτικά
(583 ΚΠολΔ) και τριτανακοπής (586
νομικά πρόσωπα της αυτής θρησκείας
ΚΠολΔ), τα οποία ένδικα βοηθήματα
και δόγματος. Τα ίδια δικαιώματα
κατ' αρχήν στερούνται προθεσμίας.
υφίσταται
οργανωμένη
2093/1989),
ως
μπορούν
να
παρέμβασης και άσκησης τακτικών και
έκτακτων ενδίκων μέσων κατά της
Άρθρο 7
απόφασης που δέχεται την αίτηση έχει
Περιουσία νομικού προσώπου
και
ο
Υπουργός
και
Προκειμένου τα θρησκευτικά
Θρησκευμάτων ως εποπτεύουσα αρχή,
νομικά πρόσωπα να εκπληρώνουν το
κατ’ ανάλογη ρύθμιση με τις διατάξεις
σκοπό τους, μπορούν να κατέχουν ή να
της παραγράφου 2 του άρθρου 787
αποκτούν
Κ.Πολ.Δ,
αρμόδιος
κυρίως από τα μέλη τους και την
Πρωτοδικών,
ελεύθερη βούλησή τους να συνδράμουν
ανεξαρτήτως αν έχει αποκτήσει την
στο σκοπό αυτό, η οποία βούληση έχει
καθώς
Εισαγγελέας
και
Παιδείας
ο
43/90
περιουσία,
προερχόμενη
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 ήδη εκδηλωθεί με τη συμμετοχή του
θρησκευτικού νομικού προσώπου και
μέλους στο νομικό πρόσωπο και την
να
αποδοχή του κανονισμού του. Έτσι,
κερδοσκοπικών
στον κανονισμό μπορεί να ορίζεται
φυσικά
κάποιο σταθερό ποσό ως τακτική
επιχειρηματικών
εισφορά ή και η επιβολή έκτακτων
ενδέχεται να προτάξουν το λαϊκό
εισφορών, σύμφωνα με τον τρόπο
στοιχείο και να θέσουν σε δεύτερη θέση
διοίκησης και λήψης αποφάσεων που
το θρησκευτικό χαρακτήρα του, δεν
έχει
μπορεί
καθοριστεί,
στα
πλαίσια
της
αποφευχθεί
η
ανάληψη
δραστηριοτήτων,
μετά
να
των
συναφών
κινδύνων,
λειτουργεί
που
ατομικές
αυτονομίας του νομικού προσώπου.
επιχειρήσεις ούτε να κατέχει εταιρικές
Επίσης
μερίδες
η
περιουσία
μπορεί
να
σε
προσωπικές
εταιρίες.
προέρχεται από δωρεές φυσικών ή
Επιτρέπεται ωστόσο, για τις ανάγκες
νομικών προσώπων και κληρονομίες
αξιοποίησης
και από ενισχύσεις συνδεδεμένων με
περιουσίας του, να συμμετέχει σε
αυτό ημεδαπών νομικών προσώπων της
κεφαλαιουχικές
αυτής εκκλησίας ή θρησκείας. Το
περιορισμένο πάντα ποσοστό, που δεν
νομικό πρόσωπο επίσης μπορεί να
θα υπερβαίνει το εκάστοτε ποσοστό της
λαμβάνει
δάνεια
τραπεζικά
μεγάλης μειοψηφίας, ούτε θα διορίζει ή
ιδρύματα
αλλά
διενεργεί
άλλως πώς θα ελέγχει αμέσως ή
από
και
να
και
ενίσχυσης
της
εταιρίες,
σε
για
εμμέσως τη διοίκηση του. Με τον
συγκεκριμένους φιλανθρωπικούς (και
τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι δεν θα
όχι γενικότερα κοινωφελείς σκοπούς),
υποκρύπτονται
κατόπιν σχετικής αδείας και κατά τις
δραστηριότητες πίσω από την ανάγκη
προβλεπόμενες διαδικασίες, όπως αυτές
συλλογικής θρησκευτικής έκφρασης.
εράνους,
μόνον
όμως
επιχειρηματικές
ορίζονται σήμερα στις διατάξεις του ν.
Η περιουσία του θρησκευτικού
5101/1938. Τέλος, η περιουσία του
νομικού προσώπου, όπως άλλωστε και
μπορεί να προέρχεται και από τις
του
προσόδους αυτής της περιουσίας (τόκοι
ουδέποτε διανέμεται ή μεταβιβάζεται
καταθέσεων και ομολόγων, μερίσματα,
στα μέλη του. Σε περίπτωση διάλυσης
αγοραπωλησίες μετοχών εισηγμένων
του, η περιουσία του μπορεί να
εταιριών
περιέρχεται
κλπ).
Προκειμένου
να
διαφυλαχθεί η φύση και ο σκοπός του
σωματείου
σε
ή
του
άλλο
ιδρύματος,
θρησκευτικό
νομικό πρόσωπο ή σε συνεστημένη
44/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Εκκλησία της αυτής θρησκείας ή
αναπλήρωση ή και η αντικατάσταση
Ομολογίας, εφόσον αυτό προβλέπεται
και να αποφεύγεται τυχόν αδυναμία του
ρητά
Σε
οργάνου να συνεδριάσει, σε περίπτωση
περίπτωση που ο κανονισμός δεν ορίζει
απουσίας ή κωλύματος του βασικού
σχετικά, η περιουσία περιέρχεται στο
θρησκευτικού
λειτουργού.
Δημόσιο
συγκεκριμένη
ρύθμιση
στον
κανονισμό
και
του.
διατίθεται
διατάξεις
κατά
περί
τις
Η
περί
υποχρεωτικότητας της συμμετοχής του
εθνικών
κληροδοτημάτων, για φιλανθρωπικούς
θρησκευτικού
(και
κοινωφελείς)
συνεδρίαση του πολυμελούς οργάνου
σκοπούς στην περιοχή όπου το νομικό
διοίκησης μπορεί, prima facie, να
πρόσωπο είχε την έδρα του, ώστε η
οδηγεί
περιοχή
τις
λειτουργού και δυνατότητα κατάχρησης
δραστηριότητες του και κατά τεκμήριο
της για την αθέμιτη άσκηση πίεση προς
διαβιούν τα μέλη του, να απολαύσει την
τα λοιπά μέλη της διοίκησης. Ωστόσο,
περιουσία που αφιερώθηκε στο σκοπό
θα ήταν παράδοξο να μπορεί ένα
του κατά τη λειτουργία του.
πολυμελές όργανο διοίκησης σε έναν
όχι
γενικότερα
που
φιλοξένησε
λειτουργού
σε
οργανισμό
σε
«υπερεξουσίες»
τέτοιας
φύσεως,
κάθε
του
να
Άρθρο 8
λαμβάνει αποφάσεις εν απουσία και
Διοίκηση και γενική συνέλευση
χωρίς τη συμμετοχή του θρησκευτικού
Το
θρησκευτικό
λειτουργού
νομικό
που
διαποιμαίνει
τη
πρόσωπο διοικείται σύμφωνα με τον
θρησκευτική κοινότητα, ήτοι χωρίς το
κανονισμό του από το θρησκευτικό
βασικό πρόσωπο που εξυπηρετεί το
λειτουργό του ή από πολυμελές όργανο
σκοπό του. Άλλωστε, με την αναγκαία
στο οποίο αυτός μετέχει αναγκαστικά.
συμμετοχή του, αυξάνει αντίστοιχα και
Το
ούτε
ο βαθμός ευθύνης του, κατ’ αρχάς
συνεδριάζει νομίμως εάν απουσιάζει ο
έναντι της θρησκευτικής κοινότητας
θρησκευτικός λειτουργός. Έτσι ίσως
που υπηρετεί. Εναπόκειται λοιπόν στην
καθίσταται αναγκαίο, όχι όμως και
αυτονομία και στην αυτοδιοίκησή του η
υποχρεωτικό, το νομικό πρόσωπο να
ρύθμιση
έχει
εσωτερικής οργάνωσής του και η
όργανο
δεν
συγκαλείται
περισσότερους
θρησκευτικούς
από
ένα
υιοθέτηση
λειτουργούς,
κατά
τέτοιο
των
τρόπο
της
αντίστοιχων
προβλέψεων στον κανονισμό του, ώστε
προκειμένου να επιτυγχάνεται η άμεση
45/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 να εξασφαλίζεται κάθε φορά η ομαλή
η υπόσταση του θρησκευτικού νομικού
λειτουργία του διοικητικού οργάνου
προσώπου από την εισαγωγή ξένων
του.
Φυσικά,
προκειμένου
να
προς το σώμα του ρυθμίσεων, το σχέδιο
δυσλειτουργίες
και
νόμου παρεκκλίνει από το γενικό
έλλειψη διοίκησης σε περίπτωση που
κανόνα που ισχύει στο δίκαιο των
ελλείπει το πρόσωπο του θρησκευτικού
νομικών προσώπων, σύμφωνα με τον
λειτουργού (πχ παραίτηση, θάνατος
οποίο η συνέλευση των μελών αποτελεί
κλπ), δίδεται η απαιτούμενη περίοδος
το ανώτατο όργανο του. Τα μέλη του
αντικατάστασης και έτσι προβλέπεται
λοιπόν πρέπει να μετέχουν στη ζωή του
ότι το όργανο διοίκησης κατά την
νομικού προσώπου ενεργά, ώστε να
περίοδο
εκπληρώνεται με τον καλύτερο τρόπο ο
αποφευχθούν
αυτή
συνεδριάζει
και
αποφασίζει νομίμως, για θέματα που
σκοπός
αφορούν στην εύρυθμη λειτουργία του
καθίσταται υποχρεωτική η άσκηση
νομικού προσώπου. Εναπόκειται στην
συγκεκριμένης
εσωτερική οργάνωση του θρησκευτικού
καθήκοντος, εάν αυτό δεν προβλέπεται
νομικού προσώπου να ορίσει τους
στον κανονισμό του ή αν η παράδοση ή
τρόπους
του
η φύση της διοικητικής οργάνωσης του
και
τις
νομικού προσώπου δεν το επιτρέπει.
προκειμένου
να
Έτσι, στα πλαίσια της αυτονομίας του,
αντικατάστασης
θρησκευτικού
λειτουργού
διαδικασίες
του,
του,
εναπόκειται
διεξάγεται ομαλά η λειτουργία του.
χωρίς
ωστόσο
να
αρμοδιότητας
στον
ή
κανονισμό
να
Η συνέλευση δεν απαιτείται
ρυθμίσει όλα τα σχετικά ζητήματα ή να
αλλά μπορεί να αποτελεί το ανώτατο
αφήσει άλλα αρρύθμιστα, έχοντας ως
όργανο του θρησκευτικού νομικού
ελάχιστο
προσώπου, αφού αυτό συστάθηκε για
τουλάχιστον
την
οποίους συγκαλείται, συνεδριάζει και
εξυπηρέτηση
της
συλλογικής
έκφρασης της λατρείας, εφόσον φυσικά
σχετικό
τους
περιεχόμενό
όρους
με
του
τους
αποφασίζει η συνέλευση.
αυτό ορίζεται ρητά από τον κανονισμό
του. Προκειμένου να γίνει σεβαστή η
εσωτερική
οργάνωση
θρησκευτικών
όλων
κοινοτήτων
και
Άρθρο 9
των
Ίδρυση Ευκτήριων Οίκων και
οι
Ησυχαστηρίων
παγιωμένοι, ακόμα και επί αιώνες
Τα
κανόνες τους, αλλά και να διαφυλαχθεί
πρόσωπα
46/90
θρησκευτικά
δικαιούνται
να
νομικά
ιδρύουν,
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 οργανώνουν
και
λειτουργούν
συγκεκριμένο ευκτήριο οίκο. Επίσης, οι
επ’
ονόματί τους ευκτήριους οίκους και
οργανισμοί
ησυχαστήρια, υπό τη διοικητική και
περιορίζονται
πνευματική
λατρείας τους, αλλά αναπτύσσουν και
τους
εποπτεία,
χωρίς
αυτοί,
συνήθως
δεν
άσκηση
της
στην
χωρικούς περιορισμούς από την έδρα
άλλες
τους, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση
οποίων
ότι τηρούνται οι ισχύουσες διατάξεις.
ανιδιοτελώς να προσφέρουν προς το
Αυτοί οι χώροι λατρείας δεν χρειάζεται
συνάνθρωπο. Έτσι, με το
να
ιδιαίτερο
εδάφιο του άρθρου ορίζεται ρητώς ότι
νομικό τύπο, άλλωστε μέχρι σήμερα,
μπορούν να ιδρύουν και λειτουργούν,
επί εβδομήντα και πλέον χρόνια, ο
στο
βασικός
ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια,
περιβληθούν
κάποιο
νόμος
περί
ιδρύσεως
δραστηριότητες
μπορούν
όνομά
μέσω
των
εμπράκτως
και
τους,
δεύτερο
κατασκηνώσεις,
λατρευτικών χώρων (πλην των ναών
ραδιοφωνικούς
και μονών της Ορθοδόξου Εκκλησίας
φιλανθρωπικά,
της Ελλάδος που οργανώνονται ως
Οργανώσεις και άλλα νομικά πρόσωπα
Ν.Π.Δ.Δ)
όπως
ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού
τροποποιήθηκε με τις διατάξεις του ν.
χαρακτήρα σχετικά με την ανάπτυξη
1672/1938 και του ν. 3467/2006, έχει
δραστηριοτήτων αλληλεγγύης, υπό τις
λειτουργήσει για όλες τις θρησκευτικές
προϋποθέσεις των ειδικότερων κάθε
ομάδες γνωστής θρησκείας, με έκδοση
φορά διατάξεων.
ν.1363/1938,
σταθμούς,
Μη
ιδρύματα
Κυβερνητικές
σχετικής αδείας από το Υπουργείο
Παιδείας
και
βασική
Θρησκευμάτων,
προϋπόθεση
καταλληλότητα
πολεοδομικής
του
χώρου
την
Διάλυση θρησκευτικού νομικού
από
προσώπου
Οι προβλέψεις για τη διάλυση
παρούσα διάταξη, η άδεια ίδρυσης και
του θρησκευτικού νομικού προσώπου
λειτουργίας θα εκδίδεται στο όνομα του
είναι
θρησκευτικού νομικού προσώπου για
διαλύσεως
την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών
διαλύεται
αναγκών των μελών του αλλά και όσων
προβλέπει ο κανονισμός του και σε
άλλων
τα
περίπτωση που τα μέλη του μείνουν
στο
λιγότερα από εκατό, ένας αριθμός που
θρησκευτικά
να
Με
Άρθρο 10
την
θέλουν
απόψεως.
με
εκφράσουν
πιστεύω
τους
47/90
παρόμοιες
με
αυτές
περί
του
σωματείου,
ήτοι
στις
περιπτώσεις
που
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 πλέον
δεν
διασφαλίζει
ούτε
την
του νομικού πρόσωπου, οι οποίοι
οικονομική ανεξαρτησία ούτε και την
περιορίζονται
ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Με
συνδρομή ή μη των λόγων διαλύσεως
απόφαση
το
του, ώστε να αποφεύγονται αθέμιτες
θρησκευτικό νομικό πρόσωπο μπορεί
επεμβάσεις στην εσωτερική οργάνωση
να διαλυθεί αν το ζητήσει η διοίκηση
και
του για οποιοδήποτε λόγο, στα πλαίσια
περιπτώσεις ουσιαστικά οριοθετούν και
της αυτοδιοίκησής του καθώς και αν το
την εποπτεία που ασκείται από τη
ζητήσει η εποπτεύουσα αρχή ή ο
δημόσια διοίκηση, η οποία με τα κάθε
του
αρμόδιος
πρωτοδικείου
για
εισαγγελέας
ζωή
φορά
του.
αρμόδια
αποκλειστικά
Έτσι,
οι
στη
ως
διοικητικά
άνω
όργανα
συγκεκριμένους λόγους, ήτοι α) αν δεν
(φορολογικές και αστυνομικές αρχές,
έχει
υπηρεσίες του ΥΠΑΙΘ) δύναται να
τουλάχιστον
ένα
θρησκευτικό
λειτουργό για διάστημα μεγαλύτερο
εξετάζει
των έξι μηνών, αφού το πρόσωπο αυτό
προϋποθέσεις για να προκαλέσει τη
αναγκαστικά μετέχει στη διοίκηση του
διάλυση
και ασκεί τις λατρευτικές πράξεις, έτσι
Παράλληλα, διασφαλίζουν την ορθή
η έλλειψη του καθιστά το νομικό
άσκηση αυτής της εποπτείας μέσω του
πρόσωπο
τελικής
αδρανές
β)
αν
στην
αν
του
συντρέχουν
νομικού
δικαστικής
οι
προσώπου.
κρίσεως
περί
σκοπό
διαλύσεως του ν.π, προκειμένου έτσι να
διαφορετικό από αυτό που ορίζει ο
προστατεύονται τόσο τα δικαιώματα
νόμος (ακόμα και αν διαπιστωθεί ότι
των
αφίσταται
πραγματικότητα
του
επιδιώκει
που
έχουν
και
της
εμπιστευτεί την οργανωμένη άσκηση
πρεσβεύει
η
της λατρείας τους στο συγκεκριμένο
συγκεκριμένη θρησκεία ή κλάδος της,
οργανισμό όσο και η δημόσια τάξη από
αφού
αθέμιτες
διδασκαλίας
σε
δόγματος
θρησκευομένων
που
τέτοια
περίπτωση
ή
παράνομες
ενέργειες
παρουσιάζεται με ψευδή θρησκευτική
καλυπτόμενες υπό το θρησκευτικό
ταυτότητα) και γ) αν η λειτουργία του
μανδύα. Η διάταξη αυτή συμβαδίζει με
έχει καταστεί παράνομη ή ανήθικη ή
τη νομολογία του ΕΔΔΑ, το οποίο
αντίθετη προς τη δημόσια τάξη. Η
έκρινε ότι το κάθε κράτος έχει την
δημόσια αρχή μπορεί να προβαίνει σε
εξουσία να ελέγχει αν πράγματι ένα
τακτικούς ή έκτακτους ελέγχους για την
σωματείο επιδιώκει, εκτός από τους
διακρίβωση της νόμιμης λειτουργίας
θρησκευτικούς σκοπούς που -αληθώς ή
48/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 μη- επικαλείται, και δραστηριότητες
πρόσωπα που έχει ιδρύσει ή συνδέονται
επιβλαβείς για τον πληθυσμό, ωστόσο
με αυτό, πχ σε δομή επισκοπική ή
μπορεί να παρεμβαίνει μόνο αφού έχει
συνοδική, ελέγχονται κατά τις κείμενες
εκδηλωθεί η προσβολή της δημόσιας
διατάξεις και δεν συμπαρασύρονται
τάξεως, ήτοι κατασταλτικά -για την
από την απόφαση, σύμφωνα με την
προάσπιση των αναφερόμενων στην
αρχή της αυτοτέλειας της νομικής
παράγραφο 2 του άρθρου 9 της Ε.Σ.Δ.Α
προσωπικότητας
σκοπών- και όχι προληπτικά (υπόθεση
Τίθεται ανώτερος χρόνος ισχύος
της 26-9-1996 Μανουσάκης κλπ κατά
της απόφασης, έξι μήνες, ώστε να
Ελλάδας).
περιορίζεται στο εύλογο και αναγκαίο
μέτρο (προκειμένου η Πολιτεία να
Άρθρο 11
εξετάσει τους σοβαρούς λόγους που
Αναστολή λειτουργίας νομικού
έχουν
προσώπου
διατάραξη
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και
μόνο
εφόσον
συντρέχουν
693
περί
υποχρεωτικής
να καταθέσει αμελλητί την αίτηση για
τη διάλυση του νομικού προσώπου, η
οποία υποχρεωτικά προσδιορίζεται και
βοηθητικές εγκαταστάσεις του) και να
συζητείται εντός του διαστήματος της
ληφθούν τα κατάλληλα ασφαλιστικά
αναστολής
μέτρα, με απόφαση του μονομελούς
(κατά
την
εκουσία
δικαιοδοσία, όπως άλλωστε και η
πρωτοδικείου της έδρας του, το οποίο
αίτηση για τη σύσταση του).
δικάζει κατά τη διαδικασία των άρθρων
άλλα
ΚΠολΔ
αρχή ή ο αρμόδιος εισαγγελέας οφείλει
οι
οι ευκτήριοι οίκοι καθώς και τυχόν
Τυχόν
εκκλησιαστικού
απόφασης. Ωστόσο, η εποπτεύουσα
εγκαταστάσεις του (η έδρα του, οι ναοί,
ΚΠολΔ.
του
εντός μηνός από την έκδοση της
του
θρησκευτικού νομικού προσώπου, να
682
ή
ζωής
άσκησης τακτικού ένδικου βοηθήματος
εισαγγελέα πρωτοδικών, δύναται, να
προσωρινά
ομαλής
εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου
εποπτεύουσας αρχής ή του αρμόδιου
σφραγισθούν
οποιαδήποτε
διάστημα ισχύος της απόφασης, δεν
δημόσιας τάξης, κατόπιν αιτήσεως της
λειτουργία
η
νομικού προσώπου. Κατά το χρονικό
προσώπου ή κίνδυνος διασάλευσης της
η
της
θρησκευτικού
λόγοι
διάλυσης του θρησκευτικού νομικού
ανασταλεί
ανακύψει)
νομικά
49/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Πρέπει να σημειωθεί ότι με τη
μεταλλάσσονται σε κρατικά όργανα
διάταξη αυτή δεν εγκαθιδρύεται άνιση
αλλά διακρινόμενα σαφώς από τη
μεταχείριση μεταξύ των θρησκειών και
δημόσια Διοίκηση.
των νομικών τους προσώπων, όταν ήδη
η Πολιτεία έχει μεγαλύτερη δυνατότητα
Άρθρο 12
επέμβασης και ελέγχου, λόγω της
Εκκλησιαστικό Νομικό Πρόσωπο
φύσεώς τους ως νομικών προσώπων
Στο άρθρο αυτό αντιμετωπίζεται
δημοσίου δικαίου, των οργανισμών που
η στενή, νομική έννοια της εκκλησίας
ήδη ο νομοθέτης έχει ρυθμίσει για την
ως ανθρώπινης κοινότητας (και όχι η
Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, τις
Μουφτείες
και
τις
μεταφυσική διάστασή της), ήτοι ένα
Ισραηλιτικές
σύνολο πιστών –είτε αυτοί είναι μέλη
Κοινότητες,. Ο χαρακτηρισμός αυτών
του κλήρου της, είτε μοναχοί είτε
των θρησκευτικών κοινοτήτων και η
λαϊκοί- που ακολουθούν το ίδιο δόγμα
ίδρυση των φορέων τους ως ν.π.δ.δ
αλλά και συναποτελούν μία ανεξάρτητη
αποσκοπεί κυρίως στην προστασία
και
τους, μέσω και της υποβολής της
(Γ. Πουλής «Η συνταγματική επιταγή
διασφαλίζουν την περιουσία τους (ΝΣΚ
319/2008,
για την απαρασάλευτη τήρηση των
796/1991),
Ιερών
ωστόσο επιφέρει και γι' αυτά πολύ
συγκεκριμένες
και
εις Αφιέρωμα εις τον Κωνσταντίνον
Βαβούσκον, Θεσσαλονίκη 1990). Είναι
εντάσσει, έστω και υπό προϋποθέσεις,
αλήθεια ότι έχει προβληματίσει την
στο χώρο εφαρμογής του διοικητικού
στα
υποκείμενα
ελληνική νομική επιστήμη ακόμα και η
των
διάσταση της Εκκλησίας της Ελλάδος,
διατάξεων του, διατηρώντας όμως τη
αφενός
φύση τους ως «μη κυβερνητικών
Εκκλησίας
Δικαιωμάτων, χωρίς -λόγω ακριβώς
νομικού
τύπου-
ως
ευχαριστήριας
(ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ «Σχέσεις
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων
του
μεν
κοινότητας, αφετέρου δε ως ΝΠΔΔ
οργανισμών» όπως παγίως δέχεται το
αυτού
Προβλήματα
του άρθρου 3 παρ. 1 του Συντάγματος»
λοιπές θρησκευτικές κοινότητες) και τα
και
Κανόνων.
έκφρασης και κατανόησης της διάταξης
αυστηρές
δεσμεύσεις (που δεν αντιμετωπίζουν οι
δικαίου
θρησκευτική
κοινότητα, με ενιαία νομική οργάνωση
διαχείρισης τους σε ελέγχους που
233/2011,
αυτοδιοικούμενη
και
Πολιτείας
υπό
το
Σύνταγμα του 1975 και τον νέον
να
Καταστατικόν Χάρτην της Εκκλησίας
50/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 της Ελλάδος», Αθήνα 1984), ήτοι η
εγγραφή της στο ίδιο ειδικό βιβλίο που
νομική έννοια της, της οποίας βασικό
προβλέπεται για τα θρησκευτικά νομικά
χαρακτηριστικό είναι η σύλληψη της ως
πρόσωπα,
ανθρώπινης κοινότητας (ΓΕΩΡΓΙΟΣ
κοινής
ΠΟΥΛΗΣ
κείμενα
θρησκευτικών νομικών προσώπων που
δικαίου»,
την απαρτίζουν στο Πρωτοδικείο της
«Νομοθετικά
εκκλησιαστικού
Θεσσαλονίκη
2000).
υπεισερχόμαστε
Χωρίς
σε
να
απαιτείται
αίτησης
η
κατάθεση
όλων
των
έδρας της Εκκλησίας. Στην αίτηση
δογματικά,
αυτή
επισυνάπτονται
η
συστατική
εκκλησιολογικά ζητήματα, η έννοια της
πράξη της, οι Ομολογίες πίστεως και
εκκλησίας εκλαμβάνεται εδώ ως τύπος
των τριών θρησκευτικών προσώπων,
διοικητικής οργάνωσης, ο οποίος είναι
προκειμένου να ελεγχθεί αν πράγματι
αλήθεια ότι απαντάται κυρίως στις
πρεσβεύουν την αυτή θρησκεία, τα
χριστιανικές θρησκείες και δόγματα και
ονόματα των μελών της διοίκησης, η
όχι
οποία
σε
άλλες
θρησκείες
όπως
η
αποτελείται
αμιγώς
από
ισλαμική (που διατηρούν διαφορετικά
θρησκευτικούς λειτουργούς των μελών
συστήματα οργάνωσης και λειτουργίας
της και ο κανονισμός της. Οι διατάξεις
της
της
που ισχύουν για τα θρησκευτικά νομικά
θρησκευτικής πίστης, χωρίς αντίστοιχες
πρόσωπα εφαρμόζονται ανάλογα και
περιφερειακές και κεντρικές δομές).
για τις εκκλησίες και στην επωνυμία
συλλογικής
εκδήλωσης
Έτσι, Εκκλησία είναι η ένωση
τουλάχιστον
τριών
τους
πρέπει
να
θέτουν
τον
όρο
«Εκκλησιαστικό Νομικό Πρόσωπο».
θρησκευτικών
αυτής
Περαιτέρω, διευκρινίζεται ότι ο όρος
θρησκείας, ήτοι με την αυτή Ομολογία
"Εκκλησία" μπορεί να χρησιμοποιηθεί
πίστεως και αποδεχόμενα τους ίδιους
από κάθε θρησκευτική κοινότητα, με ή
ιερούς κανόνες και κείμενα, χωρίς
χωρίς νομική προσωπικότητα, αφού με
καμία διαφοροποίηση στο δόγμα τους,
το συγκεκριμένο άρθρο σκοπείται μόνο
η οποία έχει επισκοπική ή συνοδική ή
η αντιμετώπιση της απόδοσης νομικής
άλλη κεντρική δομή, λειτουργεί βάση
προσωπικότητας σε κοινότητες που
του κανονισμού της και διοικείται από
οργανώνονται
εκλεγμένα ή διορισμένα, ατομικά ή
επισκοπική ή συνοδική δομή- και όχι
συλλογικά όργανα. Για την απόκτηση
φυσικά η αποστέρηση ενός παγιωμένου
νομικής
και
νομικών
προσώπων
της
προσωπικότητας
και
την
51/90
σε
καθιερωμένου
ευρύτερη
όρου
από
-
τις
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 θρησκευτικές
κοινότητες
που
κατάθεση σχετικής αίτησης ενώπιον
αυτοπροσδιορίζονται ως τέτοιες. Είναι
του αρμοδίου δικαστηρίου. Αντίστοιχες
αυτονόητο όμως ότι η χρήση του όρου
διατάξεις
αυτού από μια θρησκευτική κοινότητα,
ιστορικών θρησκευτικών κοινοτήτων,
δεν μπορεί να οδηγεί σε αντιποίηση της
ανάλογα με την μακρά παρουσία τους
επωνυμίας
υπό
ενός
συνεστημένου
περί
εδραιωμένων
οργανωμένη
μορφή,
και
έχουν
εκκλησιαστικού ν.π ή σε σύγχυση περί
υιοθετηθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές
της ταυτότητας της.
χώρες.
Ωστόσο,
προκειμένου
να
τηρείται ενιαίο και πλήρες βιβλίο
θρησκευτικών
Άρθρο 13
νομικών
Αναγνώριση νομικής
και
προσώπων
διασφαλίζεται
προσωπικότητας
εκκλησιαστικών
η
και
να
αρχή
της
δημοσιότητας, οφείλουν όλες οι ex lege
υφιστάμενων Εκκλησιών και
νομικών προσώπων τους
αναγνωριζόμενες
Με το άρθρο αυτό σκοπείται,
αποκλειστικής προθεσμίας ενός έτους
για λόγους ιστορικούς που αφορούν
από την ισχύ του νόμου, να υποβάλουν
στην μακρά και συνεχή λειτουργία
τα
οργανωμένων γνωστών θρησκειών που
πρωτοδικείο
εκφράζουν ικανό τμήμα του πληθυσμού
προκειμένου να εγγραφούν αυτόματα
(ημεδαπού
στο βιβλίο (όσον αφορά στη συστατική
αλλά
και
παγκοσμίως),
σχετικά
κοινότητες,
εντός
δικαιολογητικά
της
πράξη
ιστό και έχουν αναπτύξει σημαντική
υποβάλλονται
θρησκευτική δραστηριότητα, η εκ του
υπάρχουν,
νόμου αναγνώριση των Εκκλησιών
ιστορικότητας μερικών θρησκευτικών
τους και των τοπικών θρησκευτικών
κοινοτήτων,
κοινοτήτων τους (οι οποίες συνδέονται
είχαν συνταχθεί ή δεν διασώζονται ή
με
λατρευτικούς
είναι πλέον παρωχημένα, με ιστορική
χώρους) που έχουν αυτοτέλεια κατά την
μόνο σημασία). Η εγγραφή τους γίνεται
εσωτερική οργάνωσή τους, ως ίδια
μόνο με πράξη του προϊσταμένου του
θρησκευτικά ή εκκλησιαστικά νομικά
δικαστηρίου,
πρόσωπα
διάγνωση. Σημειώνεται ότι, λόγω της
ιδιωτικού
δικαίου,
χωρίς
εκ
άλλες διατυπώσεις και χωρίς την
52/90
νόμου
τον
τους,
έχουν ενταχθεί ομαλά στον κοινωνικό
συγκεκριμένους
και
έδρας
στο
αυτά
αφού
ανάλογα
χωρίς
κανονισμό,
μόνο
εφόσον
λόγω
έγγραφα
της
δεν
δικαστική
αναγνώρισης
των
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 συγκεκριμένων
θρησκευτικών
προκειμένου
ιστορικών
κοινοτήτων
να
εξυπηρετηθούν
τους, διοικούνται και εκπροσωπούνται
και
από αυτές (εκτός φυσικά και εάν
οι
τηρήσουν τις διατυπώσεις του παρόντος
άμεσες ανάγκες τους, η πρόσληψη της
περί
νομικής
προσωπικότητας
προσωπικότητας
επέρχεται
απόκτησης
ιδίας
της
νομικής
θρησκευτικής
αυτόματα με την έναρξη ισχύος του
κοινότητας που εξυπηρετείται από το
νόμου (ήτοι τη δημοσίευση του στην
συγκεκριμένο
Εφημερίδα της Κυβέρνησης), και όχι
Προκειμένου να ολοκληρωθεί ομαλά
από την εγγραφή τους στο οικείο βιβλίο
και η διοικητική μετάβαση στο νέο
(όπως συμβαίνει με τη ρητή πρόβλεψη
καθεστώς, δίδεται η δυνατότητα στα
του άρθρου 5 αλλά και για άλλες
ενδιαφερόμενα
κατηγορίες
πχ
εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα που
καταχώρηση στο ΓΕΜΗ). Ωστόσο, οι
έχουν ιδρύσει και λειτουργούν νόμιμα
αναγνωριζόμενες δια του άρθρου 13
χώρους λατρείας, με αίτηση τους εντός
κοινότητες οφείλουν να τηρήσουν την
προθεσμίας δύο ετών, την οποία αίτηση
ανωτέρω
προσυπογράφει
νομικών
προσώπων
προβλεπόμενη
ενιαύσια
χώρο
λατρείας).
θρησκευτικά
οπωσδήποτε
και
και
λειτουργός
ο
προθεσμία, η άπρακτη πάροδος της
θρησκευτικός
οποίας θα επιφέρει ως συνέπεια την
διαποιμαίνει το χώρο λατρείας και έχει
αδυναμία συναλλαγής τους με τις
οριστεί
δημόσιες υπηρεσίες, ως ίδια νομικά
ζητήσουν
πρόσωπα (με περαιτέρω δυσχέρειες και
σχετικών αδειών, στο όνομα πλέον του
των λοιπών ιδιωτικών συναλλαγών
νομικού προσώπου της συγκεκριμένης
τους πχ εμπράγματες και ενοχικές
θρησκείας, χωρίς άλλες διατυπώσεις
συμβάσεις).
και
υπεύθυνος
χωρίς
την
να
γι’
που
αυτόν,
επανέκδοση
υποβάλουν
να
των
κανένα
Οι χώροι λατρείας που τυχόν
δικαιολογητικό (κατ’ εξαίρεση της
εξυπηρετούν τοπικές κοινότητες πιστών
συνήθους διοικητικής διαδικασίας και
των
των γενικών προβλέψεων της).
ανωτέρω
αναγνωριζομένων
νομικών προσώπων, χωρίς αυτές οι
κοινότητες να έχουν προσλάβει ίδια
Άρθρο 14
νομική προσωπικότητα, καθώς και οι
Μητρώο Νομικών Προσώπων
χώροι
& Θρησκευτικών Λειτουργών
λατρείας
που
θα
ιδρύσουν
εφεξής, θεωρούνται ως παραρτήματά
53/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Εκτός
των
κανόνες της θρησκείας τους είτε από
νομικών προσώπων στα βιβλία του
την παράδοσή της- επιδιώκουν τη
αρμοδίου πρωτοδικείου, για λόγους
δημόσια εκδήλωση της πίστης τους με
καλύτερης εποπτείας και χάραξης της
διάφορα μέσα (ακόμα και πανηγυρικά
κρατικής πολιτικής στα θρησκεύματα,
πχ
τηρείται στο Υπουργείο Παιδείας και
αφετέρου δε την εξωτερικεύουν με την
Θρησκευμάτων ηλεκτρονικό μητρώο
ενεργό συμμετοχή τους στη δημόσια
θρησκευτικών
λατρεία της θρησκείας τους και την
νομικών
της
και
εκκλησιαστικών
προσώπων,
καταχωρίζονται
πρόσωπα
εγγραφής
του
όλα
ιδιαίτερη
αμφίεση,
κόμμωση),
στο
οποίο
σύνταξη σχετικών πράξεων με έννομες
τα
νομικά
συνέπειες (απευθυνόμενες σε δημόσιες
υπηρεσίες).
παρόντος νόμου, η
Η
δικαστική απόφαση που έκανε δεκτή
καταχώρηση
του
κάθε
με
τα
και
την
την αίτηση, η συστατική πράξη, η
θρησκευτικού
Ομολογία πίστεως και ο κανονισμός
στοιχεία
τους. Επίσης, τηρείται ηλεκτρονικό
θρησκευτική κοινότητα στην οποία
μητρώο των θρησκευτικών λειτουργών
ανήκει,
που τελούν ιερολογίες με αστικές
τελευταίας, κατόπιν σχετικής αίτησης,
συνέπειες, είτε αυτοί ανήκουν σε
όπου
θρησκευτική κοινότητα οργανωμένη
σημείωμα του λειτουργού και οι τίτλοι
καθ' οιονδήποτε νομικό τύπο, είτε
θρησκευτικών σπουδών
ανήκουν σε κοινότητα χωρίς νομική
διαθέτει, ήτοι οφείλουν να υποβάλουν
προσωπικότητα. Σημειώνεται ότι η
πλήρες βιογραφικό σημείωμα στο οποίο
δεν
θα αναφέρουν τον τρόπο με τον οποίο
τήρηση
του
μητρώου
αυτού
λειτουργού,
ταυτότητας
γίνεται
του
με
επιμέλεια
επισυνάπτεται
της
βιογραφικό
που
ιδιότητα
τυχόν
του
συνιστά αθέμιτη προσβολή ευαίσθητων
απέκτησαν
προσωπικών
οι
θρησκευτικού λειτουργού (ανάδειξη,
ως
εκλογή,
δεδομένων,
θρησκευτικοί
αφού
λειτουργοί,
την
διορισμός
κλπ)
και
τους
υποκείμενα των δεδομένων αυτών (που
τίτλους θρησκευτικών σπουδών που
αποτελούν πληροφορίες θρησκευτικής
τυχόν διαθέτουν. Το σημείωμα αυτό
φύσεως δηλαδή του θρησκεύματος που
δεν
πρεσβεύουν
ηλεκτρονικό
και
περαιτέρω
της
θα
περιλαμβάνεται
μητρώο
ιδιότητας τους ως λειτουργοί του)
δημοσιοποιείται,
αφενός μεν οι ίδιοι -είτε από τους
προσωπικά
54/90
αφού
δεδομένα,
ούτε
στο
θα
εμπεριέχει
αλλά
θα
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 φυλάσσεται
στο
Υπουργείου.
κοινότητες
αρχείο
Οι
με
ή
του
θρησκευτικούς λειτουργούς που οι
θρησκευτικές
ιεροτελεστίες τους παράγουν έννομα
χωρίς
αποτελέσματα
νομική
στην
πολιτική
προσωπικότητα και οι θρησκευτικοί
κατάσταση των πιστών (γάμος), σε
λειτουργοί
να
καμία περίπτωση δεν αφορά γενικότερα
γνωστοποιούν αμελλητί τις αλλαγές
στις θρησκείες και στις θρησκευτικές
στα τηρούμενα στοιχεία, ώστε να
ομάδες εν γένει, η ελεύθερη ύπαρξη και
ενημερώνονται άμεσα τα τηρούμενα
δράση των οποίων ούτε εξαρτάται, ούτε
μητρώα, να είναι πάντα επίκαιρα και να
καθορίζεται, ούτε περιορίζεται από το
μην
πολίτες
μητρώο αυτό (ώστε με την εισαγωγή
σοβαρότατες συνέπειες από άκυρες ή
του μητρώου, δεν τίθενται νέοι όροι ή
ακυρώσιμες πράξεις. Η διαγραφή από
περιορισμοί για την ακώλυτη απόλαυση
το μητρώο είναι δυνατή, εφόσον το
των σχετικών ατομικών ελευθεριών,
πρόσωπο απωλέσει την ιδιότητα του.
όπως αυτές έχουν κατοχυρωθεί και
τους
υποχρεούνται
διακινδυνεύουν
Το
μητρώο
οι
θρησκευτικών
προσδιορισθεί από τις συνταγματικές
λειτουργών συνιστά για τα κατά τόπον
διατάξεις). Άλλωστε, δεν αμφισβητείται
αρμόδια ληξιαρχεία και για τις πράξεις
ότι στην ελληνική έννομη τάξη δεν
που
τους,
απαιτείται καμία κρατική άδεια ή
της
έγκριση για τη σύσταση μίας νέας
ιδιότητας του θρησκευτικού λειτουργού
θρησκευτικής ομάδας ή τη λειτουργία
και είναι ελευθέρως προσβάσιμο από
κάποιας
εγγράφουν
επίσημη
πηγή
στα
βιβλία
πληροφόρησης
θρησκείας.
θρησκευτικοί
και
κοινοτήτων που είναι οργανωμένες ως
να
ν.π.δ.δ δεν εντάσσονται στο μητρώο
καθίσταται εφικτός ο άμεσος έλεγχος
αυτό, αφού ήδη καλύπτονται οι ανάγκες
της συνδρομής της ιδιότητας αυτής στα
δημοσιότητας και ασφάλειας δικαίου
πρόσωπα που συντάσσουν τη σχετική
(ως κατωτέρω αναλύεται για το άρθρο
πράξη κατ' άρθρο 1367 ΑΚ.
16).
μέσω
της
Υπουργείου
Παιδείας
Θρησκευμάτων,
προκειμένου
Διευκρινίζεται ότι η εγγραφή
Τέλος,
λειτουργοί
Οι
του
αυτά
ιστοσελίδας
γνωστής
προκειμένου
των
να
στο μητρώο αφορά μόνο στις ενώσεις
προστατευθεί το δημόσιο συμφέρον
που επιθυμούν να προσλάβουν νομική
από
προσωπικότητα
ψευδολειτουργών και να διασφαλισθεί
και
τους
55/90
φερόμενες
ως
"ιερουργίες"
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 η δυνατότητα του κάθε πολίτη να
λαμβάνει
έγκυρη
και
Άρθρο 15
άμεση
Ικανότητα Διαδίκου
πληροφόρηση για την ιδιότητα ενός
προσώπου
ως
Με τη διάταξη αυτή ορίζεται ότι
θρησκευτικού
οι
θρησκευτικές
κοινότητες
χωρίς
λειτουργού, ώστε να ασκεί με ασφάλεια
νομική προσωπικότητα, ήτοι χωρίς να
τα θρησκευτικά αλλά και
αστικά
έχουν οργανωθεί είτε κατά τις κοινές
δικαιώματα του (έχοντας προς τούτο
διατάξεις του Αστικού Κώδικα είτε
έντονο το έννομο συμφέρον) και να
κατά
εκφράζει ακώλυτα τις απόψεις του περί
νομοσχεδίου,
έχουν
δικαίωμα
να
θείου και τα λατρευτικά καθήκοντα που
καθίστανται
διάδικοι
ενώπιον
των
επιβάλει η Ομολογία του, το Υπουργείο
πολιτικών (σύμφωνα και με τη διάταξη
Παιδείας και Θρησκευμάτων δύναται
του άρθρου 62 εδ. β΄ του ΚΠολΔ) και
να αναρτήσει στο διαδίκτυο, ελευθέρως
διοικητικών δικαστηρίων (σύμφωνα με
προσβάσιμη στο κοινό, ηλεκτρονική
την παγιωμένη νομολογία τους), όχι
εφαρμογή,
την
όμως και των ποινικών δικαστηρίων για
εγγραφής
την παράσταση πολιτικής αγωγής, αφού
που
επιβεβαίωση
να
επιτρέπει
της
τις
διατάξεις
συγκεκριμένου προσώπου στο μητρώο
αυτή
θρησκευτικών
προσωπικότητα
λειτουργών
και
της
του
απαιτεί
παρόντος
ιδίαν
νομική
προκειμένου
να
θρησκευτικής κοινότητας στην οποία
θεμελιώνεται η προϋπόθεση της άμεσης
αυτό ανήκει. Η εφαρμογή αυτή δεν θα
ζημίας
επιτρέπει τη δημιουργία καταλόγου ή
Εξυπακούεται ότι τα όποια δικαιώματα
τη γενική και αόριστη αναζήτηση
και
προσώπων, βάσει της θρησκευτικής
δικαιοπραξίες)
πίστης τους αλλά θα περιορίζεται στη
ασκούνται στο όνομα των πιστών ή των
δυνατότητα ελέγχου και επιβεβαίωσης
μελών τους (που συμμετείχαν στη
της εγγραφής στο μητρώο βάση των
δικαιοπραξία), αφού αφενός μεν η
στοιχείων ταυτότητας συγκεκριμένου
θρησκευτική κοινότητα δεν αποτελεί
θρησκευτικού
ήτοι
αυτοτελές νομικό πρόσωπο, αφετέρου
στοιχείων που πρέπει να είναι ήδη
δε μεταξύ των μελών της δεν μπορεί να
γνωστά στον ενδιαφερόμενο από το ίδιο
αναπτυχθεί κοινωνία δικαιώματος κατά
το πρόσωπο η ιδιότητα του οποίου
τις διατάξεις του ΑΚ (αφού δεν
τίθεται υπό επιβεβαίωση.
υφίσταται κάποιο συγκεκριμένο κοινό
λειτουργού,
56/90
εκ
υποχρεώσεις
του
τους
αδικήματος.
(πχ
συνεχίζουν
από
να
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 δικαίωμα μεταξύ τους). Είναι δεδομένο
των λοιπών, εντός ή εκτός Ελλάδος,
ότι
ομόδοξων Εκκλησιών του Χριστού,
δεν
μπορεί
υποχρεωτική
για
να
μία
καταστεί
θρησκευτική
Πατριαρχείων,
Μητροπόλεων
ή
κατά
Μονών, που είναι ενωμένες δογματικώς
συγκεκριμένο νομικό τύπο προκειμένου
με τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία
αυτή να ασκεί τα δικαιώματα της και να
της Κωνσταντινουπόλεως και τηρούν,
εκφράζει τα μέλη της, ωστόσο η
όπως και εκείνη, απαρασαλεύτως τους
εκούσια ή ακούσια έλλειψη της τυπικής
Ιερούς Αποστολικούς και Συνοδικούς
οργάνωσης δεν μπορεί να αποτρέψει
Κανόνες και τις Ιερές Παραδόσεις.
την κοινότητα αυτή να προσφύγει στα
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού
αρμόδια
περιλαμβάνεται
κοινότητα
η
οργάνωση
δικαστήρια,
υπό
την
φυσικά
τόσο
η
συλλογικότητα που εκφράζει. Έτσι,
Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας, όσο
εξασφαλίζεται
και η Εκκλησία της Κρήτης και οι
ότι
μπορούν
να
παρίστανται στα δικαστήρια υπό το
Εκκλησιαστικές
όνομα
Δωδεκανήσου,
της
θρησκείας
τους,
όταν
Επαρχίες
που
της
όλες
είναι
αιτούνται έννομης προστασίας στα
αναπόσπαστα ενωμένες δογματικώς με
πλαίσια του θρησκευτικού χαρακτήρα
τη
τους.
Κωνσταντινουπόλεως και συνεχίζουν
Μεγάλη
Εκκλησία
της
να οργανώνονται σύμφωνα με τους
Καταστατικούς
Άρθρο 16
Χάρτες,
τους
Διατήρηση ειδικότερων νομικών
Κανονισμούς και τις λοιπές διατάξεις
καθεστώτων
τους. Επιπλέον, όμως, περιλαμβάνονται
Ειδικότερες προβλέψεις και παγιωμένες
και
νομικές
βρίσκονται
καταστάσεις
δεν
θίγονται,
οι
ομόδοξες
σε
Εκκλησίες
κοινωνία
που
με
το
Έτσι,
ο
αμέσως ή εμμέσως από τον παρόντα
Οικουμενικό
νόμο. Έτσι, οι διατάξεις του παρόντος
νόμος δεν καταλαμβάνει κοινότητες
δεν
Ορθόδοξων
εφαρμόζονται
οργάνωση
κοινοτήτων
των
που
:
(α)
για
την
πιστών,
οι
οποίοι
ενδεχομένως να προέρχονται αρχικώς
θρησκευτικών
ανήκουν
Πατριαρχείο.
από
στην
κάποιο
άλλο,
εκτός
κανονική δικαιοδοσία και κλίμα της
εκκλησιαστικών
κατά το άρθρο 3 του Συντάγματος
Ελλάδος,
Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος ή
προσωρινής ή μόνιμης εγκατάστασης
57/90
αλλά
κλιμάτων
των
πλέον,
της
λόγω
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 τους, ασκούν τα συλλογικά λατρευτικά
Πατέρων που επικυρώθηκαν από τις
τους
περιοχή
Οικουμενικές), οι οποίοι, στοχεύοντας
εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας κάποιας
στην τάξη και στην ειρήνη μεταξύ των
εκ των ελληνικών Ιερών Μητροπόλεων.
ομόδοξων Εκκλησιών, αναγορεύουν σε
Αυτοί
σοβαρότατο εκκλησιαστικό παράπτωμα
καθήκοντα
οι
σε
πιστοί,
ακόμα
και
αν
αποτελούν μια διακρινόμενη κοινότητα
την
(συνήθως
λειτουργία ναού) σε δικαιοδοσία έτερου
λόγω
των
κοινών
τους
εισπήδηση
(πχ
ίδρυση
και
χαρακτηριστικών εθνικότητας ή και
επισκόπου
γλώσσας που τους συνδέει ιστορικά και
απαρεγκλίτως μεταξύ των διάφορων
εκκλησιαστικά), δεν
Ορθόδοξων Εκκλησιαστικών Κλιμάτων
αποτελούν σε
και
φυσικά
ισχύουν
σχέση με τα εκκλησιαστικά κλίματα
(Πρεσβυγενή
της Ελλάδος ξεχωριστές θρησκευτικές
Αυτοκέφαλες Εκκλησίες κλπ), που
κοινότητες,
ούτε
τελούν σε κοινωνία με το Πατριαρχείο
ετερόθρησκοι ούτε ετερόδοξοι. Έτσι,
της Κωνσταντινούπολης. Πολιτειακή
εντός της Ελληνικής Επικράτειας και
έκφραση αυτού του ιερού κανόνα
της
των
βρίσκουμε στο άρθρο 39 ν.590/1977
αντίστοιχων εκκλησιαστικών κλιμάτων,
(Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας
αυτοί διαποιμένονται από την τοπική
της Ελλάδος), όπου για την ίδρυση
ενορία και τον επιχώριο Μητροπολίτη,
μετοχίων της Ανατολικής Ορθόδοξης
τελούντες υπό την πνευματική εποπτεία
Εκκλησίας εκτός του κλίματος της
και κανονική δικαιοδοσία του και ο
Εκκλησίας της Ελλάδος, απαιτείται
οποίος πάντα έχει τη δυνατότητα να
άδεια
εξυπηρετήσει τις ανάγκες τους (πχ να
συγκατάθεσης
ορίσει ιερέα με γνώση της γλώσσας
Μητροπολίτη και εγκρίσεως της Δ.Ι.Σ.
τους, πράγμα που συμβαίνει ήδη σε
(β)
διάφορες περιοχές, όπου τελούνται οι
θρησκευτικών
λειτουργίες στη μητρική γλώσσα του
πιστεύουν στον ιουδαϊσμό, για τις
ορθόδοξου ποιμνίου). Η εξαίρεση αυτή
οποίες εφαρμόζονται οι διατάξεις περί
συνάδει όχι μόνο με την εκκλησιαστική
ισραηλιτικών κοινοτήτων και (γ) για
τάξη και τους Ιερούς Κανόνες (τόσο
την
των Οικουμενικών Συνόδων όσο και
κοινοτήτων των μουσουλμάνων στις
των τοπικών Συνόδων και των αγίων
εδαφικές
αφού
χωρικής
δεν
είναι
αρμοδιότητας
58/90
και
του
μη
Πατριαρχεία,
κράτους,
για
την
οργάνωση
του
κατόπιν
επιχώριου
οργάνωση
κοινοτήτων
των
περιφέρειες
των
που
θρησκευτικών
των
τριών
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 μουφτειών
(ως
εκ
τούτου,
δημοσιότητας, αφετέρου δε ελλείπουν
μουσουλμάνοι εκτός της γεωγραφικής
οι όποιοι κίνδυνοι περί της ιδιότητας
περιοχής της Θράκης μπορούν να
του θρησκευτικού λειτουργού, που
οργανωθούν κατά τις ρυθμίσεις του
εμφανίζονται
σε
παρόντος). Οι θρησκευτικοί λειτουργοί
κοινότητες
χωρίς
των ως άνω θρησκευτικών κοινοτήτων
προσωπικότητα ή με προσωπικότητα
δεν
ιδιωτικού δικαίου.
εντάσσονται
στο
μητρώο
θρησκευτικές
νομική
θρησκευτικών λειτουργών, αφού λόγω
της ιδιαίτερης κρατικής μέριμνας για
Άρθρο 17
τις κοινότητες αυτές και την οργάνωση
Τεκμήριο γνωστής θρησκείας
τους ως νομικών προσώπων δημοσίου
δικαίου,
τις
δημοσιότητας
αυξημένες
απαιτήσεις
διορισμού,
ανάληψης
Ήδη
μεταβολών
έχουν
των
διακόσιους αδειοδοτημένους χώρους).
Η έκδοση της άδειας ίδρυσης και
τους αρχιερείς και τους κληρικούς της
λειτουργίας των χώρων αυτών ήδη
τους
αποτελεί μία έμμεση αναγνώριση από
Μουφτήδες) και γενικότερα της τυπικής
ή
έμμεσης-
την πολιτεία για την ασκούμενη σ’
πολιτειακής
αυτούς θρησκεία, περί της φύσεως της
σύμπραξης στο καθεστώς τους αλλά
ως γνωστής (χωρίς κρυφίες δοξασίες).
και λόγω της κατ' εξοχήν οργανωμένης
Έτσι, προς ασφάλεια δικαίου αλλά και
και έντονης δημόσιας λειτουργίας και
για την ευχερέστερη υπαγωγή των
παρουσίας τους, αφενός μεν ήδη έχουν
ενταχθεί
σε
λογαριασμός
κάποιο
αρχείο
μισθοδοσίας
κοινοτήτων
(ο
θεραπευθεί,
επίσημο
τρόπο,
και
η
μάλιστα
όποια
στις
διατάξεις
του
παρόντος και την διευκόλυνσή τους
αποτελεί
ενώπιον
αρχείο προσωπικών δεδομένων) και
έχει
λειτουργούν
θρησκείες και δόγματα (με τουλάχιστον
μισθοδοτικά μητρώα του Δημοσίου (για
-άμεσης
και
είναι αφιερωμένοι σε ογδόντα περίπου
Κυβέρνησης), την ένταξή τους σε
και
ιδρυθεί
εκατοντάδες θρησκευτικοί χώροι που
διορισμών τους στην Εφημερίδα της
Εκκλησίας
συνταγματικό
ελευθερία κάθε γνωστής θρησκείας,
λειτουργών τους (πχ δημοσίευση των
Ορθόδοξης
το
καθεστώς του άρθρου 13 και την
καθηκόντων αλλά και κάθε είδους
υπηρεσιακών
υπό
δικαστικών
με
των
διοικητικών
αρχών,
και
καθιερώνεται
(μαχητό) τεκμήριο περί της φύσεως
ανάγκη
αυτής, για κάθε θρησκεία και δόγμα
59/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 που για την άσκηση της λατρείας της,
Υπάρχουν
θρησκευτικές
έχει ήδη εκδοθεί και τελεί εν ισχύι
κοινότητες που έχουν επιλέξει για την
σχετική άδεια ίδρυσης και λειτουργίας
οργάνωσή τους κοινές μορφές νομικών
ναού, ευκτήριου οίκου και γενικότερα
προσώπων,
θρησκευτικού
Το
εταιρίες, τα οποία μπορεί να έχουν
τεκμήριο αυτό, το οποίο δεν επεμβαίνει
αποκτήσει περιουσία αναγκαία για την
ούτε
άσκηση
χώρου
αλλοιώνει
λατρείας.
το
εννοιολογικό
σωματεία
της
ή
λατρείας
αστικές
τους.
Οι
νομικής
κοινότητες αυτές, εφόσον πληρούν τις
θρησκείας»
προϋποθέσεις του νόμου, μπορούν να
(όπως αυτή διαμορφώνεται από τη
οργανωθούν υπό τον παρόντα τύπο
νομολογία) και ισχύει ανεξαρτήτως της
νομικού
καθ'
νομικής
μεταβιβάσουν λόγω δωρεάς, χωρίς
οργάνωσης ή απόκτησης οποιασδήποτε
φορολογική ή άλλη επιβάρυνση, την
νομικής προσωπικότητας που τυχόν
περιουσία που αποκτήθηκε στα νέα
έχει επιλέξει η θρησκευτική κοινότητα,
θρησκευτικά
η οποία ελέγχει τον αδειοδοτημένο
προκειμένου αυτά πλέον να ασκήσουν
χώρο. Πρέπει να σημειωθεί ότι το
το σκοπό τους χωρίς να επιβαρυνθούν
τεκμήριο αυτό δεν λειτουργεί σε βάρος
για την απόκτηση περιουσίας που ήδη
θρησκευτικών κοινοτήτων που ακόμα
εξυπηρετούσε την αυτή ανάγκη. Με τη
δεν έχουν λάβει σχετική άδεια ούτε
διάταξη αυτή λοιπόν καθίσταται δυνατή
οριοθετεί ή άλλως πως περιορίζει την
η μεταβίβαση περιουσίας σωματείου σε
έννοια της "γνωστής θρησκείας", και
θρησκευτικό νομικό πρόσωπο, ακόμα
φυσικά δεν εισάγει κάποιο νέο κριτήριο
και αν το καταστατικό του ορίζει
(αυτό της αδειοδότησης θρησκευτικού
διαφορετικά. Απαραίτητη προϋπόθεση
χώρου
να
προς τούτο είναι φυσικά η λήψη
αναγνωρίζεται ως γνωστή μια θρησκεία
σχετικής ομόφωνης απόφασης όλων
ή ένα δόγμα.
των μελών του, σε συνέλευση που θα
περιεχόμενο
έννοιας
της
της
αόριστης
«γνωστής
οιονδήποτε
λατρείας)
τρόπο
προκειμένου
προσώπου
νομικά
και
να
πρόσωπα,
συνέλθει ειδικά για το θέμα αυτό.
Επίσης, για λόγους οικονομικής
Άρθρο 18
Μεταβίβαση περιουσίας από
ενδυνάμωσης
υφιστάμενα νομικά πρόσωπα
νομικών προσώπων και ευχερέστερης
εκπλήρωσης
60/90
των
των
θρησκευτικών
σκοπών
τους,
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Εκκλησίες που αναγνωρίζονται δυνάμει
του
άρθρου
μεταβιβάζουν,
13
μπορούν
σύμφωνα
με
να
τις
ειδικότερες προβλέψεις του κανονισμού
τους και χωρίς φορολογική ή άλλη
επιβάρυνση, περιουσιακά τους στοιχεία
σε άλλα θρησκευτικά νομικά πρόσωπα
που υπάγονται σ’ αυτές πνευματικά ή
διοικητικά.
Άρθρο 19
Έναρξη ισχύος
Η ισχύς του παρόντος νόμου άρχεται
από
τη
δημοσίευση
του
στην
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
61/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 νομικό πρόσωπο χρειάζονται τριακόσια
τουλάχιστον πρόσωπα, εκ των οποίων
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ
ένας τουλάχιστον είναι ο θρησκευτικός
«Οργάνωση της νομικής μορφής των
λειτουργός, ιερουργός ή ποιμένας της
θρησκευτικών κοινοτήτων και των
θρησκευτικής κοινότητας, στον οποίο
ενώσεων τους στην Ελλάδα»
έχει
αλλοδαπός
ικανός αριθμός φυσικών προσώπων με
θρησκείας,
μόνιμα
σύστασης
1.
που
αίτηση
η
συστηματική
συλλογική
αποκτά
μονομελές
ιδρυτές - μέλη του με τα πλήρη
και
στοιχεία
εκδήλωση
προσωπικότητα,
ταυτότητας
και
κατοικίας
τους, η Ομολογία πίστης, τα ονόματα
των
των μελών της διοίκησης, στην οποία
θρησκευτικών πεποιθήσεων των μελών
της,
αρμόδιο
πράξη υπογεγραμμένη από όλους τους
οποία
οργανωμένη άσκηση της λατρείας της
τη
στο
οποία επισυνάπτονται η συστατική
Ένωση προσώπων της αυτής
και
του
την εκουσία δικαιοδοσία και στην
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο
τη
εγγραφή
πρωτοδικείο, η οποία εκδικάζεται κατά
Άρθρο 2
επιδιώκει
την
βιβλίο, η διοίκηση του υποβάλλει
των μελών της.
κοινότητας,
Για
θρησκευτικού νομικού προσώπου στο
απαιτούνται από την κοινή Ομολογία
θρησκευτικής
στην
Διαδικασίες και διατυπώσεις
κοινή άσκηση της λατρείας της και την
καθηκόντων
διαμένων
Άρθρο 3
ορισμένη
γεωγραφική περιοχή, με σκοπό την
των
νόμιμα
Ελλάδα.
συγκεκριμένη θρησκευτική Ομολογία
τέλεση
των
μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή
Θρησκευτική κοινότητα είναι
σε
τέλεση
να είναι Έλληνας ή πολίτης κράτους
Έννοια Θρησκευτικής Κοινότητας
εγκατεστημένων
η
θρησκευτικών τελετών, ο οποίος πρέπει
Άρθρο 1
γνωστής
ανατεθεί
περιλαμβάνεται
όταν
θρησκευτικός
εγγραφεί σε ειδικό δημόσιο βιβλίο
κοινότητας,
(Θρησκευτικών Νομικών Προσώπων)
απαραίτητα
λειτουργός
πλήρες
και
ο
της
βιογραφικό
σημείωμα του τελευταίου, από το οποίο
που τηρείται στο πρωτοδικείο της έδρας
θα προκύπτουν οι τυχόν θρησκευτικές
του. Για να συσταθεί θρησκευτικό
62/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 σπουδές του, ο τρόπος και ο χρόνος
εκκλησιαστικό
ανάδειξης, εκλογής ή επιλογής του στη
υποβάλουν υποχρεωτικά κοινή αίτηση
θέση
με το τελευταίο.
αυτή,
κατάλογος
λατρευτικούς
χώρους
με
του
τους
και
νομικό
ο
κανονισμός του, με τις υπογραφές των
Άρθρο 4
μελών του και με ημεροχρονολογία. Το
Κανονισμός
μέλος
δεν
συμμετέχει
Ο κανονισμός για να είναι
θρησκευτικό
έγκυρος πρέπει να μην έρχεται σε
νομικό πρόσωπο, της αυτής ή άλλης
αντίθεση με τη δημόσια τάξη και τα
θρησκείας ή δόγματος. Το δικαστήριο
χρηστά ήθη και πρέπει να καθορίζει : α)
υποχρεωτικά διατάσσει με πράξη του
την
την
στο
οπωσδήποτε τη βασική προσδιοριστική
ακροατήριο προς συζήτηση. Αντίγραφο
της θρησκείας λέξη στην ελληνική
της αίτησης με την πράξη ορισμού
γλώσσα ή την πιστή απόδοση της με
δικασίμου και όλα τα δικαιολογητικά
ελληνικούς χαρακτήρες και την ένδειξη
επιδίδονται,
των
«Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», β)
αιτούντων, δέκα πέντε τουλάχιστον
την έδρα, γ) την εσωτερική οργανωτική
ημέρες πριν τη δικάσιμο στον Υπουργό
δομή του, δ) τα όργανα της διοίκησης,
Παιδείας και Θρησκευμάτων και στον
τους όρους ανάδειξης ή διορισμού και
αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών.
παύσης
ταυτόχρονα
μπορεί
σε
εισαγωγή
να
πρόσωπο,
άλλο
της
με
υπόθεσης
επιμέλεια
τρόπο
της διοίκησης που υπογράφουν την
και
η)
της
τους
όρους
δικαστικής
και
αντιπροσώπευσης,
ζ)
όρους
συγκαλείται,
υπάγονται
διοικητικά
τους
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους,
3. Τα υπό σύσταση θρησκευτικά
πνευματικά
ε)
κανόνες
αποβολής των μελών του καθώς και τα
θρησκευτικών νομικών προσώπων.
που
τους
τους όρους εισόδου, αποχώρησης και
περιλαμβάνονται στο τηρούμενο βιβλίο
πρόσωπα
τους,
εξωδικαστικής
καθ'
οιονδήποτε τρόπο σε τρίτους ούτε
νομικά
και
περιέχει
θρησκευτικών λειτουργών, στ) τον
νομικού προσώπου, πλην των μελών
γνωστοποιούνται
οποία
ανάδειξης, εκλογής ή επιλογής των
μελών - ιδρυτών του θρησκευτικού
δεν
η
τους
λειτουργίας
2. Τα στοιχεία ταυτότητας των
αίτηση,
επωνυμία,
αποφασίζει
σε
με
τους
συνεδριάζει
το
ανώτατο
οποίους
και
συλλογικό
όργανο θ) τους πόρους του και την
63/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 προέλευση τους, ι) τις τυχόν σχέσεις,
Ομολογία πίστεως, τη χρονολογία του
αλληλεξαρτήσεις,
και
κανονισμού, τα μέλη της διοικήσεως
ημεδαπό
και τον θρησκευτικό λειτουργό, καθώς
εκκλησιαστικό πρόσωπο καθώς και με
και τους όρους που περιορίζουν αυτούς.
θρησκευτικές κοινότητες ή οργανώσεις
Ο κανονισμός επικυρώνεται από τον
της
πρόεδρο
διοικητικούς
πνευματικούς
δεσμούς
αλλοδαπής,
ια)
με
τους
όρους
του
δικαστηρίου,
τροποποίησης του κανονισμού και ιβ)
κοινοποιείται
τους όρους για τη διάλυση του νομικού
πρωτοδικών και κατατίθεται στο αρχείο
προσώπου. Στον κανονισμό ορίζεται με
του πρωτοδικείου. Το θρησκευτικό
σαφήνεια η θρησκεία, το δόγμα και η
πρόσωπο αποκτά προσωπικότητα από
Ομολογία πίστεως, την οποία υπηρετεί
τη στιγμή που θα εγγραφεί στο βιβλίο,
το νομικό πρόσωπο, περιγράφονται οι
η εγγραφή γίνεται αμέσως μετά την
διδασκαλίες
λατρευτικές
έκδοση της απόφασης. Οι δικονομικές
εκδηλώσεις τους και αναφέρονται όλα
προθεσμίες άρχονται για το δημόσιο
τα ιερά κείμενα και οι κανόνες, οι
από της κοινοποιήσεως της απόφασης
οποίοι συγκροτούν το θρησκευτικό και
στον εισαγγελέα, για τους τρίτους από
οργανωτικό περιεχόμενο της και το
την επόμενη της δημοσίευσης στον
δεσμεύουν.
τύπο.
και
οι
στον
εισαγγελέα
Άρθρο 5
Άρθρο 6
Εγγραφή στο βιβλίο και απόκτηση
Παρεμβάσεις και ένδικα μέσα
1.
νομικής προσωπικότητας
Τρίτο
φυσικό
ή
νομικό
Αν συντρέχουν οι νόμιμοι όροι,
πρόσωπο ή ένωση προσώπων μπορεί να
το πρωτοδικείο δέχεται την αίτηση και
ασκήσει μόνο κύρια παρέμβαση κατά
διατάζει : α) να δημοσιευθεί στον τύπο
τη συζήτηση της αίτησης, κατά τα
η Ομολογία πίστεως και περίληψη του
λοιπά εφαρμόζονται οι διατάξεις του
κανονισμού με τα ουσιώδη στοιχεία του
Κώδικα
και β) να εγγραφεί το νομικό πρόσωπο
Δικαίωμα πρόσθετης παρέμβασης υπέρ
στο βιβλίο Θρησκευτικών Νομικών
του αιτούντος έχει το κατ' άρθρο 12 του
Προσώπων. Η εγγραφή αυτή είναι
παρόντος
ημεροχρονολογημένη και περιλαμβάνει
πρόσωπο
την επωνυμία και την έδρα του, την
θρησκεία και στο οποίο εντάσσεται
64/90
Πολιτικής
Δικονομίας.
εκκλησιαστικό
νομικό
που πρεσβεύει την ίδια
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 διοικητικά το υπό σύσταση νομικό
κατέχει μετοχές σε κεφαλαιουχικές
πρόσωπο ή, εφόσον δεν υφίσταται ήδη
εταιρίες, εισηγμένες ή μη, σε ποσοστό,
ομόδοξο
το οποίο δεν υπερβαίνει το εκάστοτε
εκκλησιαστικό
νομικό
πρόσωπο, άλλα θρησκευτικά νομικά
ποσοστό
πρόσωπα της αυτής θρησκείας και
χωρίς
δόγματος.
ειδικότερου ελέγχου των μελών της
της
μεγάλης
δικαίωμα
μειοψηφίας,
διορισμού
ή
διοίκησης του.
2. Τα δικαιώματα αυτά έχει και
2.
ο αρμόδιος εισαγγελέας πρωτοδικών
Η
περιουσία
του
αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αιτήσεως του
θρησκευτικού νομικού προσώπου ούτε
Υπουργού
διανέμεται ούτε μεταβιβάζεται στα
Παιδείας
και
μέλη του για οποιοδήποτε λόγο. Σε
Θρησκευμάτων.
περίπτωση διάλυσης του, η περιουσία
του μπορεί να περιέρχεται σε άλλο
Άρθρο 7
θρησκευτικό
Περιουσία νομικού προσώπου
νομικό
πρόσωπο
της
του
αυτής Ομολογίας ή σε συνεστημένη
προσώπου
Εκκλησία της αυτής θρησκείας ή
προέρχεται από τακτικές ή έκτακτες
Ομολογίας, εφόσον αυτό προβλέπεται
εκούσιες εισφορές των μελών του,
ρητά στον κανονισμό του. Άλλως,
δωρεές ή κληρονομίες, από ενισχύσεις
περιέρχεται στο Δημόσιο και διατίθεται
συνδεδεμένων
κατά
1.
Η
θρησκευτικού
περιουσία
νομικού
με
αυτό
ημεδαπών
τις
διατάξεις
περί
εθνικών
αυτής
κληροδοτημάτων, για φιλανθρωπικούς
εκκλησίας ή θρησκείας και από τις
σκοπούς στην περιοχή όπου το νομικό
προσόδους
πρόσωπο είχε την έδρα του.
νομικών
προσώπων
αυτής
της
της
περιουσίας.
Δύναται να λαμβάνει δάνεια από
νομίμως
λειτουργούντα
ιδρύματα
της
αλλοδαπής,
τραπεζικά
ημεδαπής
καθώς
επίσης
ή
της
και
να
Άρθρο 8
Διοίκηση και γενική συνέλευση
1.
Το
θρησκευτικό
νομικό
διενεργεί εράνους, κατά τις κείμενες
πρόσωπο διοικείται σύμφωνα με τον
διατάξεις,
συγκεκριμένους
κανονισμό του από το θρησκευτικό
φιλανθρωπικούς σκοπούς. Δεν δύναται
λειτουργό του ή από πολυμελές όργανο
να
σε
στο οποίο αυτός μετέχει αναγκαστικά.
προσωπικές εταιρίες, δύναται όμως να
Το όργανο ούτε συγκαλείται ούτε
κατέχει
για
εταιρικές
μερίδες
65/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 συνεδριάζει νομίμως εάν απουσιάζει ο
θρησκευτικός
λειτουργός.
Τα
Σε
θρησκευτικά
πρόσωπα
δικαιούνται
νομικά
κατά
τις
περίπτωση που συντρέχει περίπτωση
ισχύουσες διατάξεις, να ιδρύουν, να
έλλειψης του θρησκευτικού λειτουργού,
οργανώνουν
το όργανο διοίκησης συνεδριάζει και
οπουδήποτε εντός της επικράτειας, επ’
αποφασίζει
την
ονόματι τους και ως παραρτήματα τους,
αντικατάσταση του ελλείποντος μέλους
ευκτήριους οίκους, ησυχαστήρια και
του, για θέματα που αφορούν στην
γενικότερα
εύρυθμη
συναθροίσεις
με
σκοπούς,
τη
νομίμως
μέχρι
λειτουργία
του
νομικού
προσώπου.
2.
Ο
κανονισμός
θρησκευτικού
νομικού
και
να
χώρους
υπό
λειτουργούν
λατρείας
για
θρησκευτικούς
διοικητική
και
πνευματική τους εποπτεία. Επίσης,
του
δύνανται
προσώπου
να
ιδρύουν
και
να
μπορεί να ορίζει ως ανώτατο όργανο
λειτουργούν,
του τη συνέλευση των μελών του, η
διατάξεις,
οποία μπορεί να αποφασίζει για κάθε
σχολεία, εκπαιδευτήρια, ραδιοφωνικούς
υπόθεσή του που δεν υπάγεται στην
σταθμούς, φιλανθρωπικά ιδρύματα, Μη
αρμοδιότητα
Η
Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλα
συνέλευση, αν ο κανονισμός δεν ορίζει
νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη
διαφορετικά, ιδίως εκλέγει τα πρόσωπα
κερδοσκοπικού χαρακτήρα, για την
της διοίκησης, εγκρίνει τα οικονομικά
ανάπτυξη της προσφοράς τους και την
και αποφασίζει για τη διάλυσή του
προώθηση σχετικών δραστηριοτήτων.
νομικού
άλλου
προσώπου.
οργάνου.
Ο
κατά
τις
κατασκηνώσεις,
κείμενες
ιδιωτικά
κανονισμός
ρυθμίζει τουλάχιστον τους όρους με
Άρθρο 10
τους οποίους συγκαλείται, συνεδριάζει
Διάλυση θρησκευτικού νομικού
και
αποφασίζει
η
συνέλευση
και
προσώπου
ελεύθερα κάθε άλλο ζήτημα, το οποίο
αφορά
στο
όργανο
αυτό,
1.
τις
Το
θρησκευτικό
νομικό
πρόσωπο διαλύεται στις περιπτώσεις
αρμοδιότητες και στο έργο του.
που προβλέπει ο κανονισμός του και σε
περίπτωση που τα μέλη του μείνουν
λιγότερα από εκατό. Με απόφαση του
Άρθρο 9
μονομελούς
Ίδρυση Ευκτήριων Οίκων και
πρωτοδικείου,
το
θρησκευτικό νομικό πρόσωπο μπορεί
Ησυχαστηρίων
66/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 να διαλυθεί αν το ζητήσει η διοίκησή
ανασταλεί
του για οποιοδήποτε λόγο και αν το
θρησκευτικού νομικού προσώπου, να
ζητήσει η εποπτεύουσα αρχή ή ο
σφραγιστούν
αρμόδιος εισαγγελέας : α) αν δεν έχει
εγκαταστάσεις του και να ληφθούν τα
τουλάχιστον
θρησκευτικό
κατάλληλα ασφαλιστικά μέτρα, με
λειτουργό για διάστημα μεγαλύτερο
απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου
των
στην
της έδρας του, το οποίο δικάζει κατά τη
σκοπό
διαδικασία των άρθρων 682 ΚΠολΔ. Η
διαφορετικό από αυτό που ορίζει ο
ισχύς της δικαστικής απόφασης δεν
νόμος και γ) αν η λειτουργία του έχει
μπορεί να υπερβαίνει τους έξι μήνες, οι
καταστεί
διατάξεις του άρθρου 693 ΚΠολΔ δεν
έξι
ένα
μηνών,
πραγματικότητα
β)
αν
επιδιώκει
παράνομη
ή
ανήθικη
ή
η
λειτουργία
του
προσωρινά
οι
αντίθετη προς τη δημόσια τάξη. Η
εφαρμόζονται.
αίτηση εκδικάζεται κατά την εκουσία
συνδρομής
δικαιοδοσία.
νομικού προσώπου, η εποπτεύουσα
αρχή
2. Η εποπτεύουσα αρχή μπορεί
Στην
λόγων
ή
περίπτωση
διάλυσης
ο
αρμόδιος
να
καταθέσουν
του
εισαγγελέας
να προβαίνει σε τακτικούς ή έκτακτους
οφείλουν
ελέγχους
για
της
ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου τη
νόμιμης
λειτουργίας
νομικού
σχετική αίτηση περί διάλυσης του, η
πρόσωπου, οι οποίοι περιορίζονται
οποία υποχρεωτικά προσδιορίζεται και
αποκλειστικά στη συνδρομή ή μη των
συζητείται
λόγων διαλύσεως του.
διαστήματος της ισχύος της αναστολής.
τη
διακρίβωση
του
εντός
Άρθρο 11
1. Εκκλησία είναι η ένωση
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και
συντρέχουν
χρονικού
Εκκλησιαστικό Νομικό Πρόσωπο
προσώπου
εφόσον
του
Άρθρο 12
Αναστολή λειτουργίας νομικού
μόνο
αμελλητί
τουλάχιστον
λόγοι
νομικών
διάλυσης του θρησκευτικού νομικού
τριών
θρησκευτικών
προσώπων
της
αυτής
θρησκείας, η οποία έχει επισκοπική ή
προσώπου ή κίνδυνος διασάλευσης της
συνοδική
δημόσιας τάξης, κατόπιν αιτήσεως της
ή
άλλη
κεντρική
δομή,
λειτουργεί βάσει του κανονισμού της
εποπτεύουσας αρχής ή του αρμόδιου
και
εισαγγελέα πρωτοδικών, δύναται, να
διοικείται
διορισμένα,
67/90
από
ατομικά
εκλεγμένα
ή
ή
συλλογικά
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 όργανα. Για την απόκτηση νομικής
Καθολικής Εκκλησίας, λοιπών
προσωπικότητας και την εγγραφή της
υφιστάμενων Εκκλησιών
στο
ειδικό
κατάθεση
βιβλίο,
κοινής
απαιτείται
αίτησης
η
και νομικών προσώπων τους
των
1α. Αναγνωρίζονται ως ίδια
θρησκευτικών νομικών προσώπων στο
νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου,
πρωτοδικείο της έδρας της Εκκλησίας,
στην
οποία
συστατική
επισυνάπτονται
πράξη,
οι
χωρίς καμία άλλη διατύπωση και χωρίς
η
την τήρηση των διαδικασιών που
Ομολογίες
ορίζονται στα άρθρα 3 και 12, έστω και
πίστεως και των τριών θρησκευτικών
αν δεν υφίστανται οι ελάχιστοι αριθμοί
προσώπων, τα ονόματα των μελών της
διοίκησης,
η
οποία
πιστών
αποτελείται
προσώπων
απαραίτητα και από θρησκευτικούς
προβλέπονται
στα
«Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα»
ισχύουν για τα θρησκευτικά νομικά
που εδρεύει στην Αθήνα και έχει ως
πρόσωπα εφαρμόζονται ανάλογα και
ανώτατη αρχή την «Ιερά Σύνοδο της
για τις Εκκλησίες. Η επωνυμία της
Καθολικής
περιέχει οπωσδήποτε και την ένδειξη
Ιεραρχίας
Ελλάδος
(Ι.Σ.Κ.Ι.Ε)» και ως θρησκευτικά νομικά
«Εκκλησιαστικό Νομικό Πρόσωπο».
πρόσωπα
2. Θρησκευτικές κοινότητες που
ιδιωτικού
δικαίου
οι
θρησκευτικές κοινότητες (Επισκοπές,
δεν φέρουν τα χαρακτηριστικά της
Ενορίες,
πρώτης παραγράφου, έστω και χωρίς
επωνυμίες,
νομική προσωπικότητα, μπορούν να
Μονές)
με
οι
τις
κάτωθι
οποίες
είναι
αναπόσπαστα συνδεδεμένες με την
χρησιμοποιούν τον όρο «Εκκλησία»
Καθολική Εκκλησία και των οποίων η
στην επωνυμία τους, εφόσον όμως δεν
επωνυμία
που
νομικών
νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου η
κανονισμός της. Οι διατάξεις που
την
θρησκευτικών
προηγούμενα άρθρα, ως εκκλησιαστικό
λειτουργούς των μελών της και ο
αντιποιούνται
ή
εσωτερική οργάνωση και λειτουργία
των
διέπεται από το κανονικό δίκαιο της:
εκκλησιαστικών νομικών προσώπων.
A)
Άρθρο 13
Στην
Καθολική
Αρχιεπισκοπή
Νάξου, Τήνου, Άνδρου, Μυκόνου:
Αναγνώριση νομικής
1) «Καθολική Αρχιεπισκοπή Νάξου-
προσωπικότητας της εν Ελλάδι
Τήνου-Άνδρου-Μυκόνου Θρησκευτικό
68/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στη
9) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Νάξο.
Νικολάου
2) «Μητροπολιτικός και Ενοριακός
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Χώρα
Ιερός Καθολικός Ναός Υπαπαντής του
Τήνου.
Κυρίου
Νομικό
10) «Ιερός Καθολικός Ναός «Παναγία
Πρόσωπο» που εδρεύει στο Κάστρο
η Πονεμένη» Θρησκευτικό Νομικό
Νάξου.
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Χώρα
3) «Ιερός Μοναστηριακός Καθολικός
Τήνου.
Ναός του
11) «Ιερός Καθολικός
Παδούης
Θρησκευτικό
Αγίου Αντωνίου της
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
Νικολάου
Νομικό
Ναός Αγίου
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο» που εδρεύει στο Κάστρο της
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Στενή
Νάξου.
Τήνου.
4) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
12) «Ιερός Καθολικός
Αντωνίου Αββά Θρησκευτικό Νομικό
Ιωσήφ
Πρόσωπο» που εδρεύει στη Χώρα
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Στενή.
Νάξου.
13)
5)
Μεταστάσεως
«Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Ναός Αγίου
Θρησκευτικό
«Ιερός
Νομικό
Καθολικός
της
Ναός
Θεοτόκου
Αντωνίου της Παδούης Θρησκευτικό
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στην
εδρεύει στη Φανερωμένη Τήνου.
Παροικία Πάρου.
14)
6) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Ευαγγελιστρίας Θρησκευτικό Νομικό
Γεωργίου
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Μυρσίνη
Θρησκευτικό
Νομικό
«Ιερός
Καθολικός
Ναός
Πρόσωπο» που εδρεύει στη Νάουσα
Τήνου.
Πάρου.
15)
7) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Κοιμήσεως
και
Παναγίας του Ροδαρίου Θρησκευτικό
Θεοτόκου
Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο»» που εδρεύει στη
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Μυρσίνη
Μύκονο.
Τήνου.
8) «Καθεδρικός Ιερός Καθολικός Ναός
16)
Παναγίας του Ροδαρίου Θρησκευτικό
Μεταστάσεως
Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στην
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Ξινάρα Τήνου.
εδρεύει στη Λειβάδα Τήνου.
69/90
«Ιερός
Καθολικός
«Ιερός
Ναός
Μεταστάσεως
Καθολικός
της
της
Νομικό
Ναός
Θεοτόκου
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 17) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
25)
του Καρμήλου Θρησκευτικό Νομικό
Γεννήσεως της Θεοτόκου Θρησκευτικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Ποταμιά
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στο
Τήνου.
Αγάπη Τήνου.
18) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
26) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
της Πονεμένης Θρησκευτικό Νομικό
του Ροδαρίου Θρησκευτικό Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Ποταμιά
Πρόσωπο»,
Τήνου.
Σκλαβοχώρι Τήνου.
19) «Ιερός Καθολικός Ναός Κυρίας
27) «Ιερός Καθολικός
των Αγγέλων (Κιουράς των Αγγέλων)
Ιωάννη
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Σκαλάδο
εδρεύει στην Ποταμιά Τήνου.
Τήνου.
20) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
28)
του
Μεταστάσεως
Ελέους
(Ξεσκλαβώστρας)
«Ιερός
Καθολικός
που
εδρεύει
στο
Ναός Αγίου
Θρησκευτικό
«Ιερός
Ναός
Καθολικός
της
Νομικό
Ναός
Θεοτόκου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
εδρεύει στον Κέχρο Τήνου.
εδρεύει στο Σκαλάδο Τήνου.
21) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίων
29) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
Αναργύρων
Νομικό
του Καρμήλου Θρησκευτικό Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κέχρο
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Σκαλάδο
Τήνου.
Τήνου.
22)
«Ιερός
Θρησκευτικό
Καθολικός
Ναός
30) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίων
Αναστάσεως του Κυρίου Θρησκευτικό
Αποστόλων
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στον
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Κέχρο Τήνου.
εδρεύει στην Ξινάρα Τήνου.
23) «Ιερός Μοναστηριακός Καθολικός
31) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Ναός
Γεωργίου
του
Αγίου
Φραγκίσκου
Πέτρου
και
Θρησκευτικό
Παύλου
Νομικό
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Ξινάρα
εδρεύει στη Μέση Τήνου.
Τήνου.
24) «Ιερός Καθολικός
Αγαπητού
Ναός Αγίου
Θρησκευτικό
32) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Νομικό
Νικολάου
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Αγάπη
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Ξινάρα
Τήνου.
Τήνου.
70/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 33)
«Ιερός
Μεταμορφώσεως
Καθολικός
του
Ναός
41) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Σωτήρος
Γεωργίου
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Κώμη
εδρεύει στον Κουμάρο Τήνου.
Τήνου.
34) «Ιερός Καθολικός
42) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
Άγγελας
Ναός Αγίας
Θρησκευτικό
Νομικό
στη
Σπηλιά
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κουμάρο
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Κώμη
Τήνου.
Τήνου.
35) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
43) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίων
Γεωργίου
Αναργύρων
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κουμάρο
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Κώμη
Τήνου.
Τήνου.
36) «Ιερός Καθολικός Ναός Γεννήσεως
44) «Ιερός Καθολικός Ναός
της Θεοτόκου Θρησκευτικό Νομικό
Ιωσήφ
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Βωλάξ
Πρόσωπο»,
Τήνου.
Μοναστήρια Τήνου.
37) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
45) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Μάρκου
Γεωργίου
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
που
Θρησκευτικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Βωλάξ
Πρόσωπο»,
Τήνου.
Περάστρα Τήνου.
38)
«Ιερός
Καθολικός
εδρεύει
που
εδρεύει
Αγίου
Νομικό
στα
Νομικό
στην
Ναός
46) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Γεννήσεως της Θεοτόκου Θρησκευτικό
Αντωνίου της Παδούης Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Καλαμάν Τήνου.
Περάστρα Τήνου.
39) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
47)
Ιωάννη
Νομικό
Ευαγγελιστρίας Θρησκευτικό Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Μέσα
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κρόκο
Κώμη Τήνου.
Τήνου.
40) «Ιερός Καθολικός Ναός Ονόματος
48) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
της Παναγίας Θρησκευτικό Νομικό
Νικολάου
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Μέσα
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κρόκο
Κώμη Τήνου.
Τήνου.
Θρησκευτικό
71/90
«Ιερός
Καθολικός
Θρησκευτικό
Ναός
Νομικό
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 49) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
57) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Ιγνατίου
Νομικό
Παντελεήμονος Θρησκευτικό Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στα Λουτρά
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Καλλονή
Τήνου.
Τήνου.
50) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
58) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίας
Δημητρίου
Υπακοής
Θρησκευτικό
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στα Λουτρά
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Καλλονή
Τήνου.
Τήνου.
51) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
59)
Πηγαδιώτισσας Θρησκευτικό Νομικό
Μεταμορφώσεως
Πρόσωπο», που εδρεύει στα Λουτρά
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Τήνου.
εδρεύει στον Καρκάδο Τήνου.
52) «Ιερός Μοναστηριακός Καθολικός
60)
Ναός
Σωτήρα
Αγίου
Ιωσήφ
Θρησκευτικό
«Ιερός
«Ιερός
Καθολικός
του
Καθολικός
Ναός
Σωτήρος
Ναός
Θρησκευτικό
του
Νομικό
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στα
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Καρκάδο
Λουτρά Τήνου.
Τήνου.
53) «Ιερός Μοναστηριακός Καθολικός
61)
Ναός
Μεταστάσεως
Ιεράς
Καρδίας
του
Ιησού
«Ιερός
Καθολικός
της
Ναός
Θεοτόκου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
εδρεύει στα Λουτρά Τήνου.
εδρεύει στο Κάτω Κλείσμα Τήνου.
54) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
62)
Ζαχαρία
Αναστάσεως
Θρησκευτικό
Νομικό
«Ιερός
Καθολικός
Ναός
Θρησκευτικό
της
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Καλλονή
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Κάτω
Τήνου.
Κλείσμα Τήνου.
55) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
63) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Ιωάννη
Ιωάννη
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Καλλονή
Πρόσωπο»,
Τήνου.
Αετοφωλιά Τήνου.
56) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίων
64)
Αναργύρων
Μεταμόρφωσης
Θρησκευτικό
Νομικό
που
«Ιερός
Νομικό
εδρεύει
στην
Καθολικός
του
Ναός
Σωτήρα
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Λιντάδο
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Τήνου.
εδρεύει στην Αετοφωλιά Τήνου.
72/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 65) «Ιερός Καθολικός Ναός Γεννήσεως
73)
της Θεοτόκου (Κιουράς Καρδιανής)
Μεταμορφώσεως
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
εδρεύει στην Καρδιανή Τήνου.
εδρεύει στον Κτικάδο Τήνου.
66) «Ιερός Καθολικός Ναός Κοιμήσεως
74) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
της Θεοτόκου Θρησκευτικό Νομικό
των
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Καρδιανή
Πρόσωπο»,
Τήνου.
Χατζηράδο Τήνου.
67) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίας
75) «Ιερός Καθολικός Ναός του Αγίου
Τριάδας
Φωτοδότη
Θρησκευτικό
Νομικό
«Ιερός
Χιόνων
Καθολικός
του
Ναός
Σωτήρος
Θρησκευτικό
που
εδρεύει
Θρησκευτικό
Νομικό
στο
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κάμπο
Πρόσωπο», που εδρεύει στα Κιόνια
Τήνου.
Τήνου.
68) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
76) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Ιωάννη
Νομικό
Θρησκευτικό
Αντωνίου
Θρησκευτικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κάμπο
Πρόσωπο»,
Τήνου.
Σμαρδάκιτο Τήνου.
69)
«Ιερός
Μεταστάσεως
Καθολικός
της
Ναός
που
εδρεύει
Νομικό
στο
77) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Θεοτόκου
Σιλβέστρου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Πρόσωπο»,
εδρεύει στον Κάμπο Τήνου.
Σμαρδάκιτο Τήνου.
70) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
78) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Ρωμανού
Μιχαήλ
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
που
εδρεύει
Θρησκευτικό
Νομικό
στο
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Άγιο
Πρόσωπο»,
Ρωμανό Τήνου.
Ταραμπάδο Τήνου.
71) «Ιερός Καθολικός Ναός Τιμίου
79) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Σταυρού
Λουκά
Θρησκευτικό
Νομικό
που
εδρεύει
Θρησκευτικό
Πρόσωπο»,
Τήνου.
Ταραμπάδο Τήνου.
72) «Ιερός Καθολικός Ναός του Αγίου
80) «Ιερό Προσκύνημα Παναγίας της
Γεωργίου
Νομικό
Βρυσιώτισσας Θρησκευτικό Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κτικάδο
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Βρυσί
Τήνου.
Τήνου.
73/90
εδρεύει
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Κτικάδο
Θρησκευτικό
που
στον
στον
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 81) «Ιερό Προσκύνημα της Ιεράς
Πρόσωπο που εδρεύει στην πόλη της
Καρδίας
Κέρκυρας.
του
Ιησού
Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στο
3) Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Εξώμβουργο Τήνου.
Ιεράς
82) «Ιερά Μονή Αγίου Ιωσήφ των
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο που
Ιησουϊτών Πατέρων της Καθολικής
εδρεύει στην Κωτσέλλα Κέρκυρας.
Εκκλησίας
4) Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
Θρησκευτικό
Νομικό
Καρδίας
του
Ιησού,
Πρόσωπο» που εδρεύει στα Λουτρά
Παντοτινής
Τήνου.
Νομικό Πρόσωπο που εδρεύει στην
83)
«Ιερά
Μονή
Ουρσουλινών
Βοήθειας
Θρησκευτικό
Γαρίτσα Κέρκυρας.
Ιερός
Καθολικός
Ναός
Αγίου
Μοναχών της Καθολικής Εκκλησίας
5)
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
Φραγκίσκου της Ασίζης Θρησκευτικό
εδρεύει στο Κάστρο Νάξου.
Νομικό Πρόσωπο που εδρεύει στην
84)
Μονή
«Ιερά
Ουρσουλινών
πόλη της Κέρκυρας.
Μοναχών της Καθολικής Εκκλησίας
6) Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας του
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
Καρμήλου
εδρεύει στη Χώρα Τήνου.
Νομικό Πρόσωπο που εδρεύει στην
85) «Ιερά Μονή Μαριανών Αδελφών
πόλη της Κέρκυρας.
της
Εκκλησίας
7) Ιερός Καθολικός Ναός «Άγιος Πίος
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
από την Πιετρελτσίνα» Θρησκευτικό
εδρεύει στην Κολυμπήθρα Τήνου.
Νομικό Πρόσωπο που εδρεύει στην
Καθολικής
«Τένεδος»
Θρησκευτικό
Μεσογγή Κέρκυρας.
Β)
Στην
Καθολική
8) Ιερός Καθολικός Ναός «Ιησούς
Αρχιεπισκοπή
Κερκύρας, Ζακύνθου, Κεφαλληνίας:
Καλός Ποιμένας» Θρησκευτικό Νομικό
1) «Καθολική Αρχιεπισκοπή Κερκύρας,
Πρόσωπο που εδρεύει στον Άγιο
Ζακύνθου – Κεφαλληνίας Θρησκευτικό
Νικόλαο Ποταμού Κέρκυρας.
Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στην
9) Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Κέρκυρα.
Αγίου Νικολάου Θρησκευτικό Νομικό
2) Ιερός Καθολικός Καθεδρικός και
Πρόσωπο που εδρεύει στο Αργοστόλι
Ενοριακός Ναός Αγίων Ιακώβου και
Κεφαλληνίας.
Χριστοφόρου
10) Ιερός Καθολικός Καθεδρικός και
Θρησκευτικό
Νομικό
Ενοριακός
74/90
Ναός
Αγίου
Μάρκου
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο που
19) Ιερός Ενοριακός Καθολικός Ναός
εδρεύει στην πόλη Ζακύνθου.
Ιεράς Καρδίας του Ιησού Θρησκευτικό
11)
Ναίδριο
Αγίου
Νικολάου
Νομικό Πρόσωπο που εδρεύει στο
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο που
Βαθύ Σάμου.
εδρεύει στο ομώνυμο νησίδριο στις
Βολίμες Ζακύνθου.
Γ) Στην
12) Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Αθηνών :
Αγίου Ανδρέα Θρησκευτικό Νομικό
1)
Πρόσωπο που εδρεύει στην πόλη της
Αθηνών
Πρέβεζας.
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
13) Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
2) Ιερός Καθεδρικός (και ενοριακός)
Αγίας
Θρησκευτικό
Ναός Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου
Νομικό Πρόσωπο που εδρεύει στα
των Καθολικών Θρησκευτικό Νομικό
Ιωάννινα.
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
14) Ιερά Μονή Πατέρων Καπουκίνων
3) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο που
Αγίου Παύλου Θρησκευτικό Νομικό
εδρεύει στην περιοχή Σολάρι Κέρκυρα.
Πρόσωπο, που εδρεύει στον Πειραιά.
15) Ιερά Μονή Μελιταίων Αδελφών
4) Ενοριακός Ιερός καθολικός Ναός
Φραγκισκανίδων της Ιεράς Καρδίας του
Αγίου Λουκά Θρησκευτικό Νομικό
Ιησού Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο
Πρόσωπο, που εδρεύει στο Ηράκλειο
που εδρεύει στην περιοχή Κωτσέλλα
Αττικής.
Κέρκυρας.
5)
16)
Οικογένειας
Ιερά
Αγάπης
Μονή
Αδελφών
Θρησκευτικό
Ιερά
Ιερός
Θεϊκής
Θηρεσίας
Νομικό
Πρόσωπο,
Αρχιεπισκοπή Καθολικών
Καθολικών
Αρχιεπισκοπή
Θρησκευτικό
Καθολικός
Νομικό
Ναός
Θρησκευτικό
που
εδρεύει
Αγίας
Νομικό
στο
Νέο
Πρόσωπο που εδρεύει στην περιοχή
Ηράκλειο Αττικής.
Ποταμού Κέρκυρας.
6) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
17) Ιερά Μονή Αδελφών Αγίου Ιωσήφ
Ευαγγελισμού
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
εδρεύει στην πόλη της Κέρκυρας.
εδρεύει στην Καλλιθέα Αθηνών.
18) Ιερά Μονή Αδελφών Αγίου Ιωσήφ
7) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο που
Χριστού
εδρεύει στο Βαθύ Σάμου.
75/90
της
Βασιλέως
Θεοτόκου,
Θρησκευτικό
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στο
16) Ιερός
Καθολικός Ναός
Παγκράτι Αθηνών.
Καρδίας
Θρησκευτικό
8) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Καμάριζα
Αγ. Ιωάννου Βαπτιστού Θρησκευτικό
(Άγ. Κωνσταντίνο) Λαυρίου.
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στο
17) Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
Ψυχικό Αθηνών.
του Καρμήλου Θρησκευτικό Νομικό
9) Ιερός Καθολικός Ναός Αποστόλου
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Πλάκα
Παύλου
Κερατέας.
Θρησκευτικό
Νομικό
Ιεράς
Νομικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Κηφισιά.
18) Ιερός Καθολικός Ναός Αγίων
10) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Αποστόλων
Αγ.
Πρόσωπο, που εδρεύει στη Βούλα.
Ιωσήφ
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Ακαδημία
19) Ενοριακός Καθολικός Ιερός Ναός
Πλάτωνος.
Παναγίας
11) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Αγ. Γεωργίου Θρησκευτικό Νομικό
εδρεύει στον Πειραιά.
Πρόσωπο, που εδρεύει στο Αιγάλεω
20) Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Αττικής.
Αντωνίου της Παδούης Θρησκευτικό
12) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στο
Ιεράς
Καραβά (Νίκαια) Πειραιώς.
Καρδίας
του
Σωτήρος
της
Φανερωμένης
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
21) Ενοριακός Καθολικός Ιερός Ναός
εδρεύει στην Αθήνα.
Αγίας Τριάδος Θρησκευτικό Νομικό
13) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Παλλήνη
Αγίου
Αττικής.
Φραγκίσκου
Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στους
22) Ενοριακός Καθολικός Ιερός Ναός
Αγίους Αναργύρους Αττικής.
Αγίου Ανδρέου Θρησκευτικό Νομικό
14) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Πάτρα.
Αγίας Θηρεσίας Θρησκευτικό Νομικό
23) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
Μεταμορφώσεως
15) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Αγίας Βαρβάρας Θρησκευτικό Νομικό
εδρεύει στο Ναύπλιο.
Πρόσωπο, που εδρεύει στο Λαύριο
24) Ενοριακός Ιερός Καθολικός Ναός
Αττικής.
Αγίου
76/90
Μιχαήλ
του
Σωτήρος
γερμανόφωνων
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
εδρεύει στην Κηφισιά.
εδρεύει στην Αθήνα.
25) Ιερός Καθολικός Ναός Αγίων
33) Ιερά Μονή Αγίου Παύλου του
Φραγκίσκου και Κλάρας ιταλοφώνων
Τάγματος
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
χριστιανικών Σχολών «Δελασάλ» της
εδρεύει στην Αθήνα.
Καθολικής
26) Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στον
Ιωσήφ Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο,
Πειραιά.
που
34) Ιερά Μονή Αδελφών του Ελέους
εδρεύει
στα
Άσπρα
Σπίτια
των
Αδελφών
Εκκλησίας
των
Θρησκευτικό
(Παραλία Διστόμου) Βοιωτίας.
του Αγίου Βικεντίου του Παύλου της
27) Ιερά Μονή των Πατέρων της
Καθολικής
Μεταστάσεως
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στην
της
(Ασσομψιονιστών)
Θεοτόκου
Εκκλησίας
Θρησκευτικό
Πεύκη Αττικής.
Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στην
35) Ιερά Μονή Αδελφών του Ελέους
Αθήνα.
του Αγίου Βικεντίου του Παύλου της
28) Iερά Μονή Αγίου Φραγκίσκου των
Καθολικής
μοναχών Φραγκισκανών Καπουκίνων
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στην
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Αθήνα.
εδρεύει στους Αγ.Αναργύρους Αττικής.
36) Ιερά Μονή του Αγίου Ιωσήφ της
29) Ιερά Μονή Πατέρων Ιησουιτών (ή
Εμφανίσεως της Καθολικής Εκκλησίας
Ι. Μονή του Τάγματος του Ιησού)
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
εδρεύει στην Αθήνα.
εδρεύει στην Αθήνα.
37) Ιερά Μονή του Αγίου Ιωσήφ της
Εκκλησίας
Θρησκευτικό
Δομινικανών
Εμφανίσεως της Καθολικής Εκκλησίας
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
εδρεύει στην Αθήνα.
εδρεύει στο Ηράκλειο Αττικής.
31) Ιερά Μονή του Τάγματος του
38) Ιερά Μονή του Αγίου Ιωσήφ της
Ενσαρκωμένου Λόγου Θρησκευτικό
Εμφανίσεως της Καθολικής Εκκλησίας
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στην
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Κηφισιά.
εδρεύει στον Πειραιά.
30)
Ιερά
Μονή
32) Κοινότης των εν Ελλάδι Μαριανών
Αδελφών ή Μαριστών των Σχολών
77/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 39)
Ιερά
Μονή
Ουρσουλινών
1)
Καθολική
Αρχιεπισκοπή
Ρόδου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
(Δωδεκανήσου) Θρησκευτικό Νομικό
εδρεύει στο Νέο Ψυχικό.
Πρόσωπο, που εδρεύει στη Ρόδο.
40) Ιερά Μονή Αδελφών Ιεραποστόλων
2) Ενοριακός Καθολικός Ιερός Ναός
της Αγάπης (Μητέρας Τερέζας της
Παναγίας της Νίκης («Santa Maria»)
Καλκούτας)
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
εδρεύει στη Ρόδο.
41) Ιερά Μονή Αδελφών Ιεραποστόλων
3) Ενοριακός Καθολικός Ιερός Ναός
της Αγάπης (Μητέρας Τερέζας της
Αγίου
Καλκούτας)
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στη
Θρησκευτικό
Νομικό
Φραγκίσκου
Θρησκευτικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
Ρόδο.
42)
Αδελφών
4) Καθολικός Ιερός Ναός Αγίας Άννας
Ιεραποστόλων του Χριστού Βασιλέως
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
εδρεύει στη Ρόδο.
εδρεύει στην Αθήνα.
5)
43) Ιερά Μονή των Αδελφών του
Καρδίας
Τιμίου Σταυρού Θρησκευτικό Νομικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στη Ρόδο.
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αγία
6) Ενοριακός Καθολικός Ιερός Ναός
Παρασκευή Αττικής.
«Αμνός
44)
Ιερά
Ιερά
Μονή
των
Μονή
Αδελφών
του
Καθολικός
Ιερός
Ναός
Θρησκευτικό
του
Θεού»
Ιεράς
Νομικό
Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στην
Καρμήλου Αγίας Τριάδος Θρησκευτικό
Κω.
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στο
7) Ιερά Μονή Παναγίας της Νίκης
Ηράκλειο Αττικής.
(«Santa Maria») Θρησκευτικό Νομικό
45)
Θρησκευτικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στη Ρόδο.
«κίνημα»
(Αδελφότητα) «Focolare» Θρησκευτικό
8) Ιερά Μονή Αγίου Φραγκίσκου
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στο
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Ηράκλειο Αττικής.
εδρεύει στη Ρόδο.
9) Ιερά Μονή Αγ. Ιωάννη Βαπτιστή
Δ)
Στην
Καθολική
Αρχιεπισκοπή
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Ρόδου :
εδρεύει στη Ρόδο.
78/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Ε) Στην Καθολική Επισκοπή Σύρου:
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
ΣΥΡΟΥ
εδρεύει στη Ποσειδωνία.
1)
«Καθολική
Επισκοπή
Σύρου
9) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Μεταστάσεως
εδρεύει στην Άνω Σύρο.
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
2) «Καθεδρικός και Ενοριακός Ιερός
εδρεύει στο Πάγο.
Καθολικός
Γεωργίου
10) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Παναγίας Φανερωμένης Θρησκευτικό
εδρεύει στην Άνω Σύρο.
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στα
3) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Χρούσσα.
Παναγίας της Καρμήλου Θρησκευτικό
11) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Ιεράς Καρδιάς του Ιησού Θρησκευτικό
Άνω Σύρο.
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στο
4) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Γαλησσά.
Αγίου Αντωνίου Αββά Θρησκευτικό
12) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Νομικό Πρόσωπο» , που εδρεύει στην
Μεταστάσεως
Άνω Σύρο.
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
5) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
εδρεύει στο Μάννα.
Αγίου
13) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Ναός
Αγίου
Σεβαστιανού
Θρησκευτικό
της
της
Θεοτόκου
Θεοτόκου
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Μεταστάσεως
Άνω Σύρο.
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
6) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
εδρεύει στο Κίνι.
Ευαγγελιστρίας Θρησκευτικό Νομικό
14) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Πρόσωπο»
Αγίου
που
εδρεύει
στην
της
Παντελεήμονος
Θεοτόκου
Θρησκευτικό
Ερμούπολη.
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στο
7) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Φοίνικα.
Αμιάντου Συλλήψεως της Θεοτόκου
15) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
Αγίου Ιωσήφ Θρησκευτικό Νομικό
εδρεύει στη Βάρη.
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Βήσσα.
8) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
16) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Αγίου
Αγίου
Πέτρου
Αποστόλου
79/90
Ιακώβου
Αποστόλου
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
εδρεύει στη Πέτρα.
εδρεύει στη Πλάκα της Μήλου.
17) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
25) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Αγίας Θηρεσίας του Βρέφους Ιησού
Νικολάου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Πρόσωπο»,
εδρεύει στο Δανακό.
Αδάμαντα της Μήλου.
18) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
26) «Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του
Μεταστάσεως
Θεοτόκου
Βαπτιστού των Πατέρων Καπουκίνων
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
εδρεύει στο Πισκοπειό.
εδρεύει στην Άνω Σύρο.
19) «Ιερός Μοναστηριακός Καθολικός
27) «Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου των
Ναός Αγίου Ιωάννου Βαπτιστή των
Αδελφών των Χριστιανικών Σχολών
Πατέρων
Θρησκευτικό
Δελασάλ της Καθολικής Εκκλησίας
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
Άνω Σύρο.
εδρεύει στην Ερμούπολη.
20) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
28) «Ιερά Μονή των Αδελφών του
του Καρμήλου Θρησκευτικό Νομικό
Ελέους
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Άνω
Παύλου της Καθολικής Εκκλησίας
Σύρο.
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
21) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
εδρεύει στην Ερμούπολη.
της
Καπουκίνων
Θρησκευτικό
που
του
Νομικό
εδρεύει
Αγίου
στον
Βικεντίου
του
Αντωνίου Αββά Θρησκευτικό Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στην Άνω
ΣΤ) Στην Καθολική Επισκοπή Θήρας :
Σύρο.
1)
22) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Φραγκίσκου της Ασσίζης Θρησκευτικό
εδρεύει στα Φηρά της νήσου Θήρας.
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στον
2) Ιερός Καθεδρικός Καθολικός Ναός
Αζόλιμνο.
Αγίου Ιωάννη Βαπτιστή Καθολικών
23) «Ιερό Προσκύνημα των Αγίων
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Αναργύρων
εδρεύει στα Φηρά της νήσου Θήρας.
Θρησκευτικό
Νομικό
Καθολική
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Λυγερό.
3)
24) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγία η
Αντωνίου
Ροζαρία
ή
Παναγία
των
Ρόδων
80/90
Ιερός
Επισκοπή
Καθολικός
Ναός
Θρησκευτικό
Θήρας
Αγίου
Νομικό
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Πρόσωπο, που εδρεύει στα Φηρά της
2) Ιερός Καθεδρικός Καθολικός Ναός
νήσου Θήρας.
Κοιμήσεως της Θεοτόκου Θρησκευτικό
4)
Ιερός
Καθολικός
Νικολάου
Ναός
Θρησκευτικό
Αγίου
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στα
Νομικό
Χανιά της νήσου Κρήτης.
Πρόσωπο, που εδρεύει στα Φηρά της
3)
νήσου Θήρας.
Εισοδείων της Θεοτόκου Θρησκευτικό
5) Ιερός Καθολικός Ναός Αμιάντου
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στα
Συλλήψεως
Χανιά της νήσου Κρήτης.
της
Θεοτόκου
Ιερός
Καθολικός
Ναός
των
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
4) Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
εδρεύει στα Φηρά της νήσου Θήρας.
Αγίου
6) Ιερός Καθολικός Ναός Αγίας Άννας
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
εδρεύει
εδρεύει στο Καρτεράδο της νήσου
Κρήτης.
Θήρας.
5) Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
7)
Ιερός
Μάρκου
Καθολικός
Ναός
Θρησκευτικό
Αντωνίου
στο
της
Ρέθυμνο
Παδούης
της
νήσου
Αγίου
Αγίου Ιωάννου Βαπτιστή Θρησκευτικό
Νομικό
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στο
Πρόσωπο, που εδρεύει στα Φηρά της
Ηράκλειο της νήσου Κρήτης.
νήσου Θήρας.
6) Ιερά Μονή Πατέρων Καπουκίνων
8) Ιερός Καθολικός Ναός της «Παναγία
Μοναχών
των Αγίων Θεοδώρων» Θρησκευτικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στα Χανιά της
Νομικό Πρόσωπο, που εδρεύει στο
νήσου Κρήτης.
Φηροστεφάνι της νήσου Θήρας.
7) Ιερά Μονή Πατέρων Καπουκίνων
9) Ιερά Μονή Δομινικανίδων Αγία
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Αικατερίνη
εδρεύει στο Ηράκλειο της νήσου
Θρησκευτικό
Νομικό
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στα Φηρά της
Κρήτης.
νήσου Θήρας.
8) Καθολικό Ποιμαντικό Κέντρο του
Αγίου
Παύλου
του
Αποστόλου
Ζ) Στην Καθολική Επισκοπή Κρήτης :
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
1)
εδρεύει στην Ιεράπετρα της νήσου
Καθολική
Επισκοπή
Κρήτης
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Κρήτης.
εδρεύει στα Χανιά της νήσου Κρήτης.
Η) Στην Καθολική Επισκοπή Χίου :
81/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 1) «Καθολική Επισκοπή Χίου (Λέσβου
9) «Ιερός Καθολικός Ναός Παναγίας
-
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Σάμου)
Θρησκευτικό
Νομικό
Πρόσωπο», που εδρεύει στη Νάξο.
2)
«Καθεδρικός
και
εδρεύει στο Βαθύ Σάμου.
Ενοριακός
Καθολικός Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου
Θ)
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θεσσαλονίκης :
εδρεύει στην πόλη της Χίου.
1)
3)
«Ιερός
Καθολικός
Ιερός
Ναός
Στο
Αποστολικό
Βικαριάτο
«Αποστολικό
Θεσσαλονίκης
Βικαριάτο
της
Καθολικής
Αμιάντου Συλλήψεως της Θεοτόκου
Εκκλησίας
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Δήμο
εδρεύει στη Χίο.
Παύλου Μελά, Θεσσαλονίκης.
4) «Ιερός Καθολικός Ναός Αγίου
2) «Ιερός Καθολικός Καθεδρικός και
Ισιδώρου
Ενοριακός
Ναός
Πρόσωπο», που εδρεύει στον Τάλαρο
Συλλήψεως
της
Χίου.
Καθολικής Εκκλησίας Θεσσαλονίκης
5) «Μοναστηριακός Καθολικός Ιερός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Ναός Αγίου Ευτυχίου Θρησκευτικό
εδρεύει στη Θεσσαλονίκη.
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
3) «Ιερά Μονή Λαζαριστών του Αγίου
πόλη Χίου.
Βικεντίου του Παύλου της Καθολικής
6) «Μοναστηριακός Καθολικός Ιερός
Εκκλησίας Θεσσαλονίκης Θρησκευτικό
Ναός
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στη
Θρησκευτικό
Αγίου
Ιωσήφ
Νομικό
Θρησκευτικό
Θρησκευτικό
της
Νομικό
Αμιάντου
Παναγίας
της
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Θεσσαλονίκη.
πόλη Χίου.
4) «Ιερά Μονή των Αδελφών των
Ναός
Χριστιανικών Σχολών Δελασάλ της
Θεοτόκου
Καθολικής Εκκλησίας Θεσσαλονίκης
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
εδρεύει στη Μυτιλήνη της Λέσβου.
εδρεύει στη Θεσσαλονίκη.
8)
5) «Ιερά Μονή Σωτήρος Χριστού των
7)
«Ιερός
Μεταστάσεως
«Ιερός
Μεταστάσεως
Καθολικός
της
Καθολικός
της
Ναός
Θεοτόκου
Αδελφών
του
Ελέους
του
Αγίου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Βικεντίου του Παύλου της Καθολικής
εδρεύει στο Βαθύ Σάμου.
Εκκλησίας Θεσσαλονίκης Θρησκευτικό
82/90
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στη
12) «Ιερά Μονή Αδελφών Αγίου Ιωσήφ
Θεσσαλονίκη.
της
6) «Ιερά Μονή Αδελφών Ιεραποστόλων
Εκκλησίας Βόλου Θρησκευτικό Νομικό
της Αγάπης της Καθολικής Εκκλησίας
Πρόσωπο», που εδρεύει στο Βόλο.
Θεσσαλονίκης Θρησκευτικό Νομικό
13) «Ιερός Ναός Αγίου Ιωσήφ της
Πρόσωπο»,
Καθολικής
που
εδρεύει
στη
Εμφανίσεως
της
Καθολικής
Εκκλησίας
Θεσσαλονίκη.
Αλεξανδρουπόλεως
7) «Ιερά Μονή των Αδελφών του
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Ελέους
Αλεξανδρούπολη.
του
Αγίου
Βικεντίου
του
Παύλου της Καθολικής Εκκλησίας
14)
Θεσσαλονίκης Θρησκευτικό Νομικό
Φραγκισκανών
Πρόσωπο»,
Αλεξανδρουπόλεως
που
εδρεύει
στη
«Ιερά
Μονή
Θρησκευτικό
Κοινοβιακών
Μοναχών
Θρησκευτικό
Θεσσαλονίκη.
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
8) «Ιερά Μονή Λαζαριστών του Αγίου
Αλεξανδρούπολη.
Βικεντίου του Παύλου της Καθολικής
15) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Εκκλησίας
της Ιεράς Καρδίας του Ιησού της
Καβάλας
Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο», που εδρεύει στην
Καθολικής
Καβάλα.
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
9) «Ιερός Ναός Αγίου Παύλου της
εδρεύει στη Λάρισα.
Καθολικής
Εκκλησίας
Εκκλησίας
Λάρισας
Καβάλας
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Ι) Για την Ελληνική Καθολική Εξαρχία:
εδρεύει στην Καβάλα.
1)
10) «Εν Ελλάδι Ίδρυμα των Αδελφών
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
του Ελέους του Αγίου Βικεντίου του
εδρεύει στην Αθήνα.
Παύλου της Καθολικής Εκκλησίας
2) Καθεδρικός και Ενοριακός Ιερός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Ελληνόρρυθμος Καθολικός Ναός Αγίας
εδρεύει στην Καβάλα.
Τριάδος
11) «Ιερός Καθολικός Ενοριακός Ναός
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
της Αμιάντου Συλλήψεως της Παναγίας
3) Ιερός Ενοριακός Καθολικός Ναός
της
Βόλου
Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο», που
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
εδρεύει στο Βόλο.
εδρεύει στα Γιαννιτσά νομού Πέλλας.
Καθολικής
Εκκλησίας
83/90
Ελληνική
Καθολική
Θρησκευτικό
Εξαρχία
Νομικό
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 4) Ιερός Καθολικός Ναός του Σωτήρος
υποβάλουν, δια του Προέδρου της
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
Ιεράς
εδρεύει στη Ν. Μάκρη Αττικής.
Ιεραρχίας της Ελλάδος, σχετική αίτηση
5) Ιερός Καθολικός Ναός του Σωτήρος
με τα δικαιολογητικά που προβλέπονται
Χριστού
Νομικό
στο άρθρο 3 και 12 στο πρωτοδικείο
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Άνω Σύρο.
της έδρας τους καθώς και περιγραφή
6) Ιερά Μονή της «Παμμακαρίστου
της
Θεοτόκου»
νομικού προσώπου, προκειμένου να
Θρησκευτικό
Θρησκευτικό
Νομικό
Συνόδου
εδαφικής
της
Καθολικής
αρμοδιότητας
κάθε
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
εγγραφούν αυτόματα στο οικείο βιβλίο
7)
θρησκευτικών
Ιερά
Μονή
Ουκρανών
των
Καθολικών
Βασιλειανών
Συστατική
Αδελφών
νομικών
πράξη
και
προσώπων.
κανονισμός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο, που
υπογεγραμμένος από τα μέλη των
εδρεύει στην Αθήνα.
νομικών
προσώπων
υποβάλλονται,
μόνο εφόσον υπάρχουν. Η εγγραφή
ΙΑ) Για την Εξαρχία των εν Ελλάδι
γίνεται με πράξη του προϊσταμένου του
Αρμενίων Καθολικών:
δικαστηρίου. Μετά την πάροδο της
1) Εξαρχία των εν Ελλάδι Αρμενίων
προθεσμίας
Καθολικών
υπηρεσία δεν συναλλάσσεται με τα
Θρησκευτικό
Νομικό
αυτής,
καμία
δημόσια
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
ανωτέρω νομικά πρόσωπα εάν δεν
2) Ιερός Καθολικός Καθεδρικός και
έχουν εγγραφεί στο οικείο βιβλίο.
Ενοριακός Ναός Αγίου Γρηγορίου του
Φωτιστή
Θρησκευτικό
1γ. Υφιστάμενοι ναοί, ευκτήριοι
Νομικό
οίκοι,
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα.
3)
Ιερός
Καθολικός
Θηρεσίας
Ναός
Θρησκευτικό
μονές,
παρεκκλήσια,
Αγίας
Νομικό
Πρόσωπο, που εδρεύει στην Παλαιά
ησυχαστήρια,
εξωκλήσια
γενικότερα
χώροι
λατρείας
Καθολικής
Εκκλησίας
που
και
της
δεν
περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο,
Κοκκινιά στον Πειραιά.
καθώς και χώροι λατρείας που η
1β.
Εντός
αποκλειστικής
τελευταία θα ιδρύσει στο μέλλον,
δύνανται
προθεσμίας
ενός
έτους
από
δημοσιεύσεως
του
παρόντος
στην
παραρτήματα
των
Εφημερίδα της Κυβέρνησης, τα ως άνω
θρησκευτικών
ή
νομικά
νομικών προσώπων, να διοικούνται και
πρόσωπα
οφείλουν
να
84/90
να
θεωρούνται
ως
αντίστοιχων
εκκλησιαστικών
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 να εκπροσωπούνται από αυτά και η
παραγράφου
εσωτερική οργάνωση και λειτουργία
εσωτερική οργάνωση και λειτουργία
τους διέπεται από το κανονικό δίκαιο
τους θα διέπονται από το κανονικό
της
δίκαιο της Καθολικής Εκκλησίας.
Καθολικής
Εκκλησίας.
Εντός
1β.
Ως
προς
την
προθεσμίας δύο ετών, οι άδειες ίδρυσης
και
λειτουργίας
λειτουργούντων
των
νομίμως
χώρων
λατρείας
2α. Αναγνωρίζονται ως ίδια
θρησκευτικά ή εκκλησιαστικά νομικά
πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, χωρίς την
επανεκδίδονται στο όνομα του οικείου
προηγούμενη τήρηση των διαδικασιών
θρησκευτικού ή του εκκλησιαστικού
νομικού προσώπου
που ορίζονται στα άρθρα 3 και 12, έστω
της Καθολικής
και αν δεν υφίστανται οι ελάχιστοι
Εκκλησίας, μετά από αίτησή του, την
οποία
προσυπογράφει
θρησκευτικός
και
λειτουργός
αριθμοί
ο
θρησκευτικές κοινότητες :
υποβολή λοιπών δικαιολογητικών.
α)
ως
«Αγγλικανική
Εκκλησία
Πρόσωπο» που εδρεύει στην Αθήνα.
και γενικότερα χώρους λατρείας της
δεν
β) η Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία ως
περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο,
θρησκευτικό νομικό πρόσωπο υπό την
καθώς και θρησκευτικές κοινότητες
επωνυμία:
που θα ιδρύσουν στο μέλλον ναούς,
«Αιθιοπική
Ορθόδοξη
Εκκλησία της Αθήνας Θρησκευτικό
ευκτήριους οίκους, μονές, ησυχαστήρια
χώρους
Εκκλησία,
στην Ελλάδα Θρησκευτικό Νομικό
ευκτηρίους οίκους, μονές, ησυχαστήρια
γενικότερα
Αγγλικανική
επωνυμία:
που λειτουργούν υφιστάμενους ναούς,
και
η
θρησκευτικό νομικό πρόσωπο υπό την
1δ. Θρησκευτικές κοινότητες
που
θρησκευτικών
στα προηγούμενα άρθρα, οι κάτωθι
καμία άλλη διατύπωση και χωρίς την
Εκκλησίας
ή
νομικών προσώπων που προβλέπονται
που
διαποιμαίνει το χώρο λατρείας χωρίς
Καθολικής
πιστών
Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στην
λατρείας
Αθήνα.
σύμφωνα με το κανονικό δίκαιο της
Καθολικής Εκκλησίας, δύνανται να
γ) η Κοπτορθόδοξη Εκκλησία ως
αποκτούν
εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο υπό
την
ιδιότητα
του
θρησκευτικού νομικού προσώπου κατά
την
τις
επ,
Κοπτορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος
υποβάλλοντας τα δικαιολογητικά της
Εκκλησιαστικό Νομικό Πρόσωπο» που
διατάξεις
των
άρθρων
3
85/90
επωνυμία:
«Αιγυπτιακή
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 εδρεύει στις Αχαρνές Αττικής και ως
Ναός
θρησκευτικά
οι
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
ενορίες της με τις επωνυμίες: (γα)
εδρεύει στην Κομοτηνή, (δστ) «Ιερός
«Κοπτορθόδοξη Ενορία της Παρθένου
Ναός Τιμίου Σταυρού Θρησκευτικό
Μαρίας και του Απόστολου Μάρκου
Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στην
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
Καβάλα, (δζ) «Ιερός Ναός Αγίου
εδρεύει στις Αχαρνές Αττικής και (γβ)
Παναγίας
«Κοπτορθόδοξη
Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στη
Μάρκου
νομικά
Ενορία
Απόστολου
Αγίου
Αντωνίου
και
Ηλιουπόλεως
Πρόσωπο»
πρόσωπα
Θρησκευτικό
που
Ξάνθη,
Νομικό
εδρεύει
Αγίου
Θεοτόκου
(δη)
Ιωάννου
στην
Γρηγορίου
Φωτιστού
Θρησκευτικό
«Ιερός
Ναός
Προδρόμου
Αγίου
Θρησκευτικό
Νομικό Πρόσωπο» που εδρεύει στην
Ηλιούπολη Αττικής.
Αλεξανδρούπολη, (δθ) «Ιερός Ναός
Αγίου Γεωργίου Θρησκευτικό Νομικό
δ)
η
Εκκλησία
των
Ορθόδοξων
Πρόσωπο»
Αρμενίων ως εκκλησιαστικό νομικό
πρόσωπο
υπό
«Μητρόπολη
Ελλάδος
την
που
εδρεύει
στο
Εκκλησία
των
Διδυμότειχο.
επωνυμία:
Ορθοδόξων
Αρμενίων
Εκκλησιαστικό
Νομικό
ε)
η
Ευαγγελική
γερμανόγλωσσων
ως
θρησκευτικό
Πρόσωπο» που εδρεύει στην Αθήνα και
νομικό πρόσωπο υπό την επωνυμία:
ως θρησκευτικά νομικά πρόσωπα οι
«Ευαγγελική
ενορίες της με τις επωνυμίες: (δα)
Γερμανόγλωσσων
«Ιερός
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
Ναός
Φωτιστού
Αγίου
Θρησκευτικό
Γρηγορίου
Νομικό
Εκκλησία
εν
Ελλάδι
εδρεύει στην Αθήνα.
Πρόσωπο» που εδρεύει στην Αθήνα,
στ) η Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία
(δβ) «Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου
Προδρόμου
Θρησκευτικό
ως εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο υπό
Νομικό
την επωνυμία: «Ευαγγελική Εκκλησία
Πρόσωπο» που εδρεύει στο Νέο Κόσμο
της Ελλάδος Εκκλησιαστικό Νομικό
Αττικής, (δγ) «Ιερός Ναός Αγίου
Ιακώβου
Θρησκευτικό
Πρόσωπο» που εδρεύει στην Αθήνα και
Νομικό
ως θρησκευτικά νομικά πρόσωπα οι
Πρόσωπο» που εδρεύει στον Πειραιά,
ενορίες της με τις επωνυμίες: (στα)
(δδ) «Ιερός Ναός Παναγίας Θεοτόκου
«Ελληνική
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
Αθηνών
εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, (δε) «Ιερός
86/90
Ευαγγελική
Α΄
Θρησκευτικό
Εκκλησία
Νομικό
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 Πρόσωπο» που εδρεύει στην Αθήνα,
υπογεγραμμένος από τα μέλη των
(στβ) «Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία
νομικών
Αθηνών
μόνο
Β΄
Θρησκευτικό
Νομικό
προσώπων
εφόσον
υποβάλλονται,
υπάρχουν.
Πρόσωπο» που εδρεύει στην Αθήνα
θρησκευτικά νομικά
(Κουκάκι),
(στγ)
«Ελληνική
υπάγονται πνευματικά και διοικητικά
Ευαγγελική
Εκκλησία
Κατερίνης
σε εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο,
Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο» που
υποβάλουν υποχρεωτικά κοινή αίτηση
εδρεύει
με το τελευταίο. Η εγγραφή γίνεται με
στην
«Ελληνική
Κατερίνη
και
Ευαγγελική
(στδ)
Εκκλησία
πράξη
του
πρόσωπα
Τα
προϊσταμένου
που
του
Θεσσαλονίκης Θρησκευτικό Νομικό
δικαστηρίου. Μετά την πάροδο της
Πρόσωπο»
προθεσμίας
που
εδρεύει
στη
Θεσσαλονίκη.
αυτής,
καμία
δημόσια
υπηρεσία δεν συναλλάσσεται με τα
ανωτέρω νομικά πρόσωπα εάν δεν
ζ)
Η
Ορθόδοξη
Ασσυρίων
ως
πρόσωπο
θρησκευτικό
με
«Χριστιανική
Εκκλησία
την
των
έχουν εγγραφεί στο οικείο βιβλίο.
νομικό
επωνυμία
Ασσυριακή
2γ. Υφιστάμενοι ναοί, ευκτήριοι
Εκκλησία
οίκοι,
μονές,
ησυχαστήρια
χώροι
λατρείας
και
στην Ελλάδα Θρησκευτικό Νομικό
γενικότερα
Πρόσωπο» που εδρεύει στο Αιγάλεω
ανωτέρω
Αττικής.
που δεν περιλαμβάνονται στο παρόν
θρησκευτικών
των
κοινοτήτων
άρθρο, καθώς και χώροι λατρείας που
2β.
Εντός
προθεσμίας
ενός
δημοσιεύσεως
του
αποκλειστικής
έτους
από
παρόντος
οι τελευταίες θα ιδρύσουν στο μέλλον,
της
δύνανται
στην
Εφημερίδα της Κυβέρνησης, τα ως άνω
νομικά
πρόσωπα
οφείλουν
να
Συστατική
νομικών
πράξη
και
θρησκευτικών
ή
αντίστοιχων
εκκλησιαστικών
προθεσμίας δύο ετών, οι άδειες ίδρυσης
έδρας τους προκειμένου να εγγραφούν
θρησκευτικών
των
σύμφωνα με τον κανονισμό τους. Εντός
άρθρο 3 και 12 στο πρωτοδικείο της
οικείο
παραρτήματά
ως
να εκπροσωπούνται από αυτές και
δικαιολογητικά που προβλέπονται στο
στο
θεωρούνται
νομικών προσώπων, να διοικούνται και
υποβάλουν σχετική αίτηση με τα
αυτόματα
να
και
βιβλίο
λειτουργίας
λειτουργούντων
προσώπων.
επανεκδίδονται
κανονισμός
θρησκευτικού
87/90
των
νομίμως
χώρων
λατρείας
στο
ή
όνομα
του
εκκλησιαστικού
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 νομικού προσώπου της συγκεκριμένης
όπου
θρησκείας, μετά από αίτησή του, την
σημείωμα του λειτουργού και οι τίτλοι
οποία
θρησκευτικών σπουδών
προσυπογράφει
θρησκευτικός
και
λειτουργός
ο
επισυνάπτεται
βιογραφικό
που
τυχόν
που
διαθέτει. Οι θρησκευτικές κοινότητες
διαποιμαίνει το χώρο λατρείας χωρίς
με ή χωρίς νομική προσωπικότητα και
καμία άλλη διατύπωση και χωρίς την
οι
υποβολή λοιπών δικαιολογητικών.
υποχρεούνται
θρησκευτικοί
λειτουργοί
να
τους
γνωστοποιούν
αμελλητί τις αλλαγές στα τηρούμενα
Άρθρο 14
στοιχεία,
Μητρώο Νομικών Προσώπων
να
1. Στο Υπουργείο Παιδείας και
και
που
πηγή
στα
βιβλία
πληροφόρησης
τους,
της
ιδιότητας του θρησκευτικού λειτουργού
την αίτηση, η συστατική πράξη, η
και είναι ελευθέρως προσβάσιμο από
Ομολογία πίστεως και ο κανονισμός
αυτά
τους. Επίσης, τηρείται ηλεκτρονικό
μητρώο των θρησκευτικών λειτουργών
που τελούν ιερολογίες με αστικές
μέσω
της
ιστοσελίδας
Υπουργείου
Παιδείας
Θρησκευμάτων,
προκειμένου
του
και
να
καθίσταται εφικτός ο άμεσος έλεγχος
συνέπειες, είτε αυτοί ανήκουν σε
της συνδρομής της ιδιότητας αυτής στα
θρησκευτική κοινότητα οργανωμένη
πρόσωπα που συντάσσουν τη σχετική
καθ' οιονδήποτε νομικό τύπο, είτε
πράξη κατ' άρθρο 1367 ΑΚ.
ανήκουν σε κοινότητα χωρίς νομική
3. Το Υπουργείο Παιδείας και
προσωπικότητα. Η καταχώρηση του
Θρησκευμάτων δύναται να αναρτήσει
κάθε θρησκευτικού λειτουργού, με τα
στο διαδίκτυο, ελευθέρως προσβάσιμη
την
στο κοινό, ηλεκτρονική εφαρμογή που
θρησκευτική κοινότητα στην οποία
ανήκει, γίνεται με
εγγράφουν
επίσημη
η δικαστική απόφαση που έκανε δεκτή
και
περίπτωση
αρμόδια ληξιαρχεία και για τις πράξεις
νομικά πρόσωπα του παρόντος νόμου,
του
σε
λειτουργών συνιστά για τα κατά τόπον
στο οποίο καταχωρίζονται όλα τα
ταυτότητας
διαγράφονται
2. Το μητρώο θρησκευτικών
εκκλησιαστικών νομικών προσώπων,
στοιχεία
ενημερώνονται
απώλειας της ιδιότητας τους.
Θρησκευμάτων τηρείται ηλεκτρονικό
θρησκευτικών
να
άμεσα τα τηρούμενα μητρώα και ιδίως
& Θρησκευτικών Λειτουργών
μητρώο
ώστε
να επιτρέπει την επιβεβαίωση της
επιμέλεια της
εγγραφής
τελευταίας, κατόπιν σχετικής αίτησης,
88/90
συγκεκριμένου
προσώπου
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 στο μητρώο θρησκευτικών λειτουργών
για τους θρησκευτικούς λειτουργούς
και της θρησκευτικής κοινότητας στην
και την οργάνωση των θρησκευτικών
οποία αυτό ανήκει.
κοινοτήτων
που
πιστεύουν
στον
ιουδαϊσμό, για τις οποίες εφαρμόζονται
οι
Άρθρο 15
διατάξεις
περί
κοινοτήτων
Ικανότητα Διαδίκου
και
ισραηλιτικών
(γ)
για
τους
Θρησκευτικές κοινότητες που
θρησκευτικούς λειτουργούς και την
δεν έχουν αποκτήσει καθ’ οιονδήποτε
οργάνωση θρησκευτικών κοινοτήτων
τρόπο νομική προσωπικότητα, μπορούν
μουσουλμάνων
να είναι διάδικοι ενώπιον αστικού και
περιφέρειες των μουφτειών.
στις
εδαφικές
διοικητικού δικαστηρίου.
Άρθρο 17
Τεκμήριο γνωστής θρησκείας
Άρθρο 16
Τεκμαίρεται
Διατήρηση ειδικότερων νομικών
για την άσκηση της δημόσιας λατρείας
Οι διατάξεις του παρόντος δεν
:
(α)
γνωστή
θρησκεία κάθε θρησκεία και δόγμα που
καθεστώτων
εφαρμόζονται
ως
για
της, τελεί σε ισχύ σχετική άδεια
τους
θρησκευτικούς λειτουργούς και την
ίδρυσης
οργάνωση
των
ευκτήριου οίκου της.
κοινοτήτων,
που
θρησκευτικών
ανήκουν
και
λειτουργίας
ναού
ή
στην
κανονική δικαιοδοσία και κλίμα της
Άρθρο 18
κατά το άρθρο 3 του Συντάγματος
Μεταβίβαση περιουσίας από
Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος ή
υφιστάμενα νομικά πρόσωπα
των λοιπών, εντός ή εκτός Ελλάδος,
1. Σωματεία, ιδρύματα ή αστικές
ομόδοξων Εκκλησιών του Χριστού,
εταιρίες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα,
Πατριαρχείων,
ή
που έχουν συσταθεί από θρησκευτικές
Μονών, που είναι ενωμένες δογματικώς
κοινότητες και λειτουργούν κατά τη
με τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία
δημοσίευση του παρόντος, μπορούν να
της Κωνσταντινουπόλεως και τηρούν,
μεταβιβάσουν λόγω δωρεάς, χωρίς
όπως και εκείνη, απαρασαλεύτως τους
φορολογική ή άλλη επιβάρυνση, την
Ιερούς Αποστολικούς και Συνοδικούς
περιουσία
Κανόνες και τις Ιερές Παραδόσεις (β)
νομικά πρόσωπα που θα συστήσουν οι
Μητροπόλεων
89/90
τους
στα
θρησκευτικά
Γ.Γ.Θ / ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ / ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ / ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 αυτές θρησκευτικές κοινότητες, ακόμα
και αν το καταστατικό τους ορίζει
διαφορετικά, υπό την προϋπόθεση της
λήψης σχετικής ομόφωνης απόφασης
όλων των μελών τους, σε συνέλευση
που θα συνέλθει ειδικά για το θέμα
αυτό.
2.
Εκκλησίες
που
αναγνωρίζονται δυνάμει του άρθρου 13
δύνανται να μεταβιβάζουν, σύμφωνα με
τις
ειδικότερες
προβλέψεις
του
κανονισμού τους και χωρίς φορολογική
ή άλλη επιβάρυνση, περιουσιακά τους
στοιχεία σε άλλα θρησκευτικά νομικά
πρόσωπα που υπάγονται σ’ αυτές
πνευματικά ή διοικητικά.
Άρθρο 19
Έναρξη ισχύος
Η ισχύς του παρόντος νόμου άρχεται
από
τη
δημοσίευσή
του
στην
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
90/90