Powiatowy Program Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Powiatu Limanowskiego na lata: 2009-2014 Celem programu jest zapewnienie kompleksowej opieki oraz wsparcia dzieciom i rodzinom z terenu Powiatu Limanowskiego poprzez pomoc rodzinom dysfunkcyjnym w przezwyciężaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych, przeciwdziałanie postawom agresywnym i aspołecznym wśród dzieci i młodzieży, a także zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców z zachowaniem priorytetu prorodzinnych form opieki zastępczej. Program oparty jest na zasadach: - bliżej dziecka – najlepiej w rodzinie, - wcześniej – zanim narośnie problem, - krócej – aby nie zdejmować odpowiedzialności z rodziców za dziecko, - ekonomicznie – wykorzystując potencjał specjalistów. Adresatami programu są: − − − − rodziny biologiczne, rodziny zastępcze, placówki opiekuńczo-wychowawcze, usamodzielniani wychowankowie rodzin zastępczych, placówek opiekuńczowychowawczych typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domów pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisk dla nieletnich, zakładów poprawczych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych Koordynatorem programu jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej, a partnerami są: - Samorząd Powiatowy, - Ośrodki Pomocy Społecznej, - Sąd Rodzinny, - Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna - Policja, - Powiatowy Urząd Pracy, - Organizacje pozarządowe, - Służba zdrowia, - Lokalne media, - Sponsorzy, - Szkoły, - Wolontariusze 1 Opis zadań związanych z opieką nad rodziną i dzieckiem realizowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej. Zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej, dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, powiat zapewnia opiekę i wychowanie w formie zastępczej opieki rodzinnej lub w placówce opiekuńczo – wychowawczej. Jednakże kierowanie dziecka do placówki opiekuńczo - wychowawczej może nastąpić po wyczerpaniu możliwości udzielania pomocy w rodzinie naturalnej lub umieszczenia w rodzinie adopcyjnej lub zastępczej. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu rodzinnego. I tak zgodnie z ustawą o pomocy społecznej trzeba mieć na względzie: − − − − − − − wychowanie dziecka w odpowiednich warunkach, stworzenie stabilizacji do odpowiedniego rozwoju dziecka, kształcenie i rozwój dzieci, ich uzdolnień, zainteresowań, traktowanie w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobistej, utrzymania kontaktu z rodziną biologiczną, dążenia do powrotu dziecka do rodziny biologicznej, możliwości wyrażenia opinii w sprawach, które go dotyczą. Z rodzinami zastępczymi z terenu Powiatu Limanowskiego utrzymywany jest stały kontakt, który ma na celu sprawdzenie prawidłowości wywiązywania się z powyższych obowiązków. Poniższy wykres przedstawia liczbę rodzin zastępczych z podziałem na rodziny spokrewnione jak i nie spokrewnione z dzieckiem w latach 2005-2008. 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2005 2006 2007 2008 Liczba rodzin ogółem Rodziny Rodziny spokrewnione z niespokrewniona dzieckiem z dzieckiem Liczba dzieci 2 Powiat Limanowski posiada tylko jedną całodobową placówkę opiekuńczo- wychowawczą, a jest nią Dom Dziecka im. Matki Zofii Czeskiej Zgromadzenia Sióstr Prezentek w Łukowicy. Jest to niepubliczna placówka typu socjalizacyjnego, zapewnia dzieciom pomoc w wyrównywaniu opóźnień związanych z wcześniejszym wychowaniem. Dzieci uczestniczą w zajęciach szkolnych, terapeutycznych, które ułatwiają im przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie. Wychowankowie umieszczani są w Domu Dziecka na podstawie skierowania wydanego przez Dyrektora Centrum, który działa w tym zakresie z upoważnienia Starosty. Dom przeznaczony jest dla 12 dziewczynek. Poniższy wykres przedstawia kwotę dotacji przeznaczonej na utrzymanie wychowanek w Domu Dziecka w Łukowicy w latach 2005-2008. Kwota dotacji na utrzymanie wychowanków w Domu Dziecka w Łukowicy 195000 190000 185000 kwota dotacji na utrzymanie wychowanków w Domu Dziecka w Łukowicy 180000 175000 170000 165000 2005 2006 2007 2008 Wychowankom opuszczającym rodzinę zastępczą lub niektóre rodzaje placówek opiekuńczo – wychowawczych udziela się pomocy w integracji ze środowiskiem oraz pomoc: − pieniężną na usamodzielnienie − pieniężną na kontynuowanie nauki − w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym − w uzyskaniu zatrudnienia − na zagospodarowanie – w formie rzeczowej 3 Poniższy wykres przedstawia wysokość pomocy pieniężnej dla wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo – wychowawczych wypłaconej na przestrzeni lat 2005 - 2008 W grudniu 2004r. utworzono mieszkanie chronione dla usamodzielnianych wychowanków placówek opiekuńczo – wychowawczych i rodzin zastępczych. Mieści się ono w budynku SOSW w Dobrej (stary budynek). Mieszkanie stanowią: pokój z kuchnią i łazienka. W 2005 r. mieszkanie to doposażono o niezbędne meble i sprzęt gospodarstwa domowego. Rodziny biologiczne, których dzieci umieszczone zostały w rodzinach zastępczych lub placówkach opiekuńczo – wychowawczych zobowiązani są do ponoszenia odpłatności za pobyt tych dzieci. Osoby te, to w przeważającej większości rodzice niezaradni życiowo, bezradni w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, żyjący poniżej kryterium dochodowego, a nawet w ubóstwie. W 2008r. zobowiązanych do ponoszenia odpłatności za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych było 68 rodziców, natomiast zobowiązanych do ponoszenia odpłatności za pobyt dzieci w całodobowych placówkach opiekuńczo – wychowawczych było 6 rodziców. 12 rodziców posiadało orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, 18 rodziców miało problemy z nadużywanie alkoholu, a 6 osób przebywało w zakładach karnych. 6 matek naturalnych to dziewczyny, które mały umieszczone dzieci w rodzinach zastępczych, gdyż w momencie 4 urodzenia dziecka były osobami nieletnimi i te właśnie osoby mają największą możliwość i chęć odzyskania opieki nad dzieckiem. Z uwagi na brak współpracy 3 osoby, mają naliczoną pełną odpłatności za pobyt dzieci w rodzinie zastępczej. 6 rodziców miało naliczoną częściową odpłatność, a pozostali byli zwolnieni z uwagi na sytuację życiową, bądź nie można było ustalić ich miejsca pobytu. W ubiegłym roku Zarząd Powiatu Limanowskiego umorzył 2 rodzinom w całości zaległości z tytułu odpłatności za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych lub placówkach opiekuńczo – wychowawczych. 5 Cele Poprawa sytuacji finansowej rodzin Działania − − wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy inspirowanie aktywności zawodowej osób i rodzin dotkniętych długotrwałym bezrobociem Realizatorzy − − − − Pomoc rodzinom dysfunkcyjnym − − − − − − Pomoc osobom usamodzielnianym − − − utworzenie specjalistycznego poradnictwa rodzinnego rozwój środowiskowych form pomocy dzieciom i rodzinie (świetlice terapeutyczne, niespokrewnione rodziny zastępcze, zawodowe rodziny zastępcze) podnoszenie standardów placówek opiekuńczo.wychowawczych działania edukacyjne w środowisku lokalnym, np. „szkoła dla rodziców”, inicjowanie grup wsparcia dla rodzin zastępczych i rodziców biologicznych, którzy nie radzą sobie z wychowywaniem dzieci, doskonalenie kadry pomocy społecznej (udział pracowników PCPR w szkoleniach, konferencjach itp. oraz organizowanie szkoleń dla współrealizatorów programu) utrzymanie mieszkania chronionego, motywowanie do kontynuowania nauki, pomoc pieniężna i rzeczowa, aktywizacja na rynku pracy − − − − Samorząd Powiatowy, Powiatowy Urząd Pracy, organizacje pracodawców, indywidualni pracodawcy Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Samorząd Powiatowy, lokalne media, organizacje pozarządowe, Ośrodki Pomocy Społecznej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Terminy działania o charakterze ciągłym Od 2010r. działania o charakterze ciągłym działania o charakterze ciągłym Źródła finansowania − budżet samorządu powiatowego, środki unijne − budżet samorządu powiatowego, − budżet samorządu powiatowego, − budżety samorządów gminnych, środki unijne − − − − Przeciwdziałanie zjawiskom patologii wśród dzieci i młodzieży − − koordynowanie działań, podejmowanie działań profilaktycznych, organizowanie szkoleń i spotkań z zakresu spraw nieletnich i patologii społ., − − − Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Policja, Sąd, działania o charakterze ciągłym − − budżet samorządu powiatowego, budżet Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej budżet Powiatowego Urzędu Pracy środki unijne, budżet samorządu powiatowego, środki6unijne Przewidywane efekty: − podniesienie świadomości rodziców dotyczącej odpowiedzialności za wychowanie dzieci, − wzmocnienie więzi rodzinnych i poprawa funkcjonowania rodziny, − rozwój poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego skierowanego do dzieci i młodzieży, − wzmocnienie systemu wsparcia dla rodzin w kryzysie zagrożonych przemocą i bezradnością opiekuńczo-wychowawczą, − wzrost liczby niespokrewnionych i zawodowych rodzin zastępczych, − wzrost poziomu wykształcenia usamodzielnianych wychowanków rodzin zastępczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domów pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisk dla nieletnich, zakładów poprawczych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych − rozwój współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną, − budowanie systemu poradnictwa specjalistycznego wsparcia dla dzieci i młodzieży zagrożonych przemocą i uzależnieniami, − stworzenie systemu współpracy z podmiotami działającymi na rzecz dziecka i rodziny, − poprawa sytuacji socjalno-bytowej rodzin. Monitorowania i oceny realizacji programu dokonuje raz w roku Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej, a jego wyniki przedstawia Zarządowi Powiatu, Komisji ds. Pomocy Społecznej Rady Powiatu Limanowskiego i Radzie Powiatu Limanowskiego. Program jest dokumentem otwartym, którego uzupełnienie i poszerzenie o nowe cele i zadania jest możliwe w każdym czasie i miejscu o ile okaże się to konieczne i celowe. Jego opracowanie posłużyć ma lepszej – bardziej skutecznej, efektywniejszej i pełniejszej realizacji działań z zakresu polityki prorodzinnej w Powiecie Limanowskim. Program opracowali pracownicy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej. 7