Tεύχος 20 - Oκτώβριος 2012 υγεία > ψυχολογία > διατροφή ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Γιατί είναι απαραίτητος; ΠΙΣΩ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ Οι νέοι κάνουν αποκέντρωση ΔΙΑΤΡΟΦΗ Το σουβλάκι έγινε... μόδα! BULLYING Όταν το πείραγμα δεν ειναι αθώο... ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ «Στο Ίντερνετ συναντάμε πλέον όλα τα είδη εγκλήματος» ΗΣ ΑΚ ΡΙ Υ ΣΚ ΤΗ .gr e itiv ΜΕ s Ν Α ΡΕ po e ΔΩ f Ι li ΤΑ Ν ΤΟ ΜΕ ΝΕ Α Ι Δ w. w w ΠΟ ΤΥ www.lifepositive.gr Περιεχόμενα υγεία > ψυχολογία > διατροφή 14 8 10 14 38 34 20 24 30 34 38 46 > Life > Positive < life positive > life positive > life positive > life positive > life Tεύχος 20 - Oκτώβριος 2012 46 ΝΕΑ > Μικρά και πρακτικά 9+1 ΑΠΟΡΙΕΣ > Για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ > «Όσο αυξάνει η ευρυζωνικότητα, αυξάνει και η εγκληματικότητα» ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ > Γιατί είναι απαραίτητος; ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ > Στόχος η πλήρης ανακούφιση! ΑΝΔΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΑΛΩΠΕΚΙΑ > Ο φόβος της... φαλάκρας! ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ > Η επόμενη μέρα ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ & ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΟ > Τι πρέπει να προσέχουμε; ΠΙΣΩ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ > Επιστροφή στις... ρίζες OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 52 56 66 60 66 72 60 76 78 80 life positive > life positive > life positive > life positive > life υγεία ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ > Ο «κατά φαντασίαν ασθενής» ΔΥΣΛΕΞΙΑ > Το ελληνικό πανεπιστήμιο κλείνει τα μάτια στο πρόβλημα ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ > Όταν το γέλιο, γίνεται σιωπή... SPORTS DRINKS > Μια φούσκα με πολύ νερό... ΔΙΑΤΡΟΦΗ > Το σουβλάκι έγινε... μόδα! ΘΕΑΜΑΤΑ > Προτάσεις για τον ελεύθερο χρόνο σας ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ > Οσφυαλγία: Ο πιο συχνός πόνος μετά τον πονοκέφαλο! του Το επόμενο τεύχος > Life > Positive < 56 την θα κυκλοφορήσει ρίου Κυριακή 18 Νοεμβ www.lifepositive.gr >Life>Positive< ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚΔΟΣΗ > Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα Τηλ: 210 8947002, Fax: 210 8941551 e-mail: [email protected] www.pitsilidis.gr ΕΚΔΟΤΗΣ > Μιχάλης Πιτσιλίδης ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ > Νινέττα Βατικιώτη ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ > Θεόδουλος Παπαβασιλείου ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ > Νεκταρία Καρακώστα ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ > Ειρήνη Πιτσιλίδη ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ > Γιώργος Παναγόπουλος ART DIRECTOR > Μάτα Παρασύρη ΔΗΜΟΣΙOΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ > Βιβέττα Λαϊνιώτη > Eλπίδα Aυγέρη > Λυδία Παπαευαγγέλου ΕΙΔIΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ > Ορέστης Γιωτάκος, ψυχίατρος > Γρηγόρης Λάσκαρης, φαρμακοποιός > Θεόδωρος Ροκκάς, γαστρεντερολόγος > Στέλιος Σπαντιδέας, διατροφολόγος > Κώστας Σπίγγος, νευρολόγος ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ > Βασιλική Κούτσικου ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ > Σοφία Κολοβού ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ > Σταμάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ > Όλγα Κοσσυβάκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ > istockphoto > shutterstock images ΕΚΤΥΠΩΣΗ -ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: > ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ IRIS A.E.Β.Ε. Το >Life>Positive< είναι μηνιαίο περιοδικό και διανέμεται δωρεάν, την τρίτη Κυριακή κάθε μήνα, με τον «Τύπο της Κυριακής» > editοrial του Γρηγόρη Λάσκαρη Ο καρκίνος προκαλεί... νάιλον! Ο ι τακτικοί αναγνώστες θα έχουν μείνει με την εντύπωση ότι η στήλη 6 διακατέχεται από αντιεπιστημονικό πνεύμα. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι μακρύτερα από την αλήθεια. Αντιθέτως, η όποια «εριστική» διάθεση εκκινεί από το ενδιαφέρον μας για την επαναφορά της επιστήμης στα παλιά καλά μονοπάτια των αυθεντικών και αναπάντεχων ανακαλύψεων. Κάτι τέτοιο συνέβη πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Duke, όπου για πρώτη φορά στη σύγχρονη αντικαρκινική έρευνα, επιστήμονες παρήγαγαν γνώση πρωτοποριακή και καθολικά εφαρμόσιμη, όχι όμως για την παραγωγή αντικαρκινικών φαρμάκων αλλά για την βιομηχανική παραγωγή … νάιλον! Το νάιλον, που χρησιμοποιούμε σήμερα σχεδόν παντού, από τα γυναικεία καλτσόν μέχρι τις οδοντόβουρτσες και τα χαλιά, αποτελεί υποπροϊόν επεξεργασίας του πετρελαίου. Λόγω του αντιοικολογικού τρόπου παρασκευής του, οι επιστήμονες αναζητούν εναγωνίως τρόπους αντικατάστασης της χημικής του παραγωγής με μία μέθοδο φιλική προς το περιβάλλον που να βασίζεται σε ένζυμα, τα οποία ως γνωστόν αποτελούν φυσικούς καταλύτες. Οι επιστήμονες γνωρίζουν όλα τα ένζυμα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βήμα προς βήμα ενζυμική παραγωγή νάιλον από ζάχαρη (sic), πλην ενός -του προτελευταίου- το οποίο μετατρέπει ένα μόριο με έξι άτομα άνθρακα (μόριο α) σε ένα άλλο ομοειδές μόριο, πάλι με έξι άτομα άνθρακα (μόριο β). Οι Αμερικάνοι επιστήμονες από το Duke εργάζονταν σε κάτι που δεν έχει καμία σχέση με το νάιλον: ερευνούσαν καρκινικά εγκεφαλικά κύτταρα για την ύπαρξη τυχόν βιολογικών ιδιαιτεροτήτων, που θα τα καθιστούσαν στόχο φαρμάκων. Στην προσπάθειά τους αυτή, ανακάλυψαν ένα «ξεροκέφαλο» ένζυμο που δυσλειτουργούσε στα καρκινικά κύτταρα και παρήγαγε ένα μη συνηθισμένο μόριο με 5 άτομα άνθρακα. Το όχι ιδιαίτερα σημαντικό αυτό εύρημα, μετεξελίχθηκε σε επιστημονική έμπνευση μείζονος σημασίας, όταν ο Zachary Reitman, ένας ευρυμαθής επιστήμονας, θυμήθηκε ότι το συγκεκριμένο μόριο έφερε δομικές ομοιότητες με το μόριο 6 ατόμων άνθρακα (μόριο β), που λείπει από την εναλλακτική ενζυμική μέθοδο παραγωγής νάιλον. Το μόνο που έπρεπε να κάνει πια, ήταν να εφαρμόσει τις γνώσεις «πειράγματος» γονιδίων που είχε διδαχθεί και που κάποιοι θέλουν να μας πείσουν ότι είναι «εργαλεία του διαβόλου»: αφού πρώτα αποκωδικοποίησε τις μεταλλάξεις στο ένζυμο των καρκινικών κυττάρων, τις μετέφερε αριστοτεχνικά μέσω γενετικής μηχανικής σε ομοειδή ένζυμα κυττάρων βακτηριδίων και τα εξανάγκασε να παράγουν το 6ατομικό μόριο β του προτελευταίου βήματος της αλυσίδας εναλλακτικής παραγωγής νάιλον. Οι επιστήμονες είναι πλέον βέβαιοι, ότι με παρόμοιες τεχνικές, θα εισάγουν και τα υπόλοιπα γνωστά ένζυμα στα βακτηρίδια και τελικά θα είναι σε θέση να τα κάνουν να παράγουν νάιλον κατά τρόπο φθηνό, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν πετρέλαιο και βλαπτικούς διαλύτες. Το σημαντικό δεν είναι τόσο το πρακτικό αποτέλεσμα της έρευνας, αλλά ότι για πρώτη φορά μετά από χρόνια, η επιστήμη προοδεύει, όχι μέσω του συντηρητικού μηχανισμού των μικρών άτολμων βημάτων, αλλά μέσω μίας ριζοσπαστικής επιφοίτησης, όπου περιορισμένης εμβέλειας ευρήματα σε ένα αντικείμενο, οδηγούν σε επανάσταση σε ένα τελείως διαφορετικό επιστημονικό πεδίο. Αυτό μας υπενθυμίζει ότι ο βασικός λόγος για τον οποίον κάνουμε επιστήμη δεν είναι ούτε η δόξα ούτε το χρήμα, αλλά η χαρά της ανακάλυψης. Και όπου βγάλει.< > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > μικρά & πρακτικά Πόδια πρησμένα όλο το χρόνο; Τα βαριά και πρησμένα πόδια, σύμπτωμα της Χρόνιας Φλεβικής Ανεπάρκειας, δεν αποτελεί φαινόμενο μόνο του καλοκαιριού. Σύμφωνα με πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα, το 60% όσων υποφέρουν από ΧΦΑ δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά όλον τον χρόνο. Στα φαρμακεία υπάρχουν ευτυχώς, ειδικά προϊόντα που προσφέρουν ανακούφιση από το οίδημα, τον πόνο και την κούραση, δυναμώνοντας παράλληλα τις φλέβες και διατηρώντας την καλή φλεβική κυκλοφορία. Αυτό που έχει σημασία, είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος να είναι συστηματική και να συνεχίζεται, δίχως διακοπή, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Την τέχνη και συγκεκριμένα τις... κινηματογραφικές ταινίες επιστρατεύουν οι ψυχολόγοι για την αντιμετώπιση του άγχους, της ανασφάλειας και της κατάθλιψης. Το νέο ισχυρό όπλο των ψυχολόγων λέγεται κινηματογραφοθεραπεία ή cinema therapy και ήδη εφαρμόζεται στις Η.Π.Α. και τη Μ. Βρετανία με θαυμαστά αποτελέσματα. Η νέα θεραπευτική μέθοδος αρχίζει να εφαρμόζεται και στη χώρα μας σε ομάδες ανθρώπων, που επιθυμούν να αντιμετωπίσουν τα στρεσογόνα προβλήματα της καθημερινότητάς τους. «Η κινηματογραφοθεραπεία είναι κάτι πολύ περισσότερο από το να δεις απλά μια ταινία. Μετά την ταινία ακολουθεί ψυχολογική – θεραπευτική συζήτηση, εστιάζοντας στις πιθανές ταυτίσεις του ασθενούς με τους κινηματογραφικούς χαρακτήρες», «Όχι σήμερα, έχω πονοκέφαλο...» Αν χρησιμοποιείτε αναφέρει η Ελίνα Πανταλέσυχνά αυτή τη δικαιολογία, και αν είναι πράγματι διων, η πρώτη ψυχολόγος καιολογία για να αποφύγετε τη σεξουαλική επαφή, που εφαρμόζει τη τότε ίσως πρέπει να φάτε λίγη ...μαύρη σοκολάτα. νέα μέθοδο στην Η κατανάλωση σοκολάτας, ιδιαίτερα της μαύρης σοκοΕλλάδα. λάτας, μπορεί να ωφελήσει τον οργανισμό, να αυξήσει την ερωτική επιθυμία, αλλά και να βελτιώσει τη διάθεση. Η μαύρη σοκολάτα είναι πλούσια σε κακάο, το οποίο περιέχει υψηλές ποσότητες φλαβονοειδών, ουσίες που έχουν αντιοξειδωτική δράση. • 8 Περισσότερες από 600.000 γυναίκες, στην πλειοψηφία τους νέες, πεθαίνουν κάθε χρόνο σε ολόκληρο τον κόσμο από επιπλοκές κατά τη διάρκεια της έκτρωσης ή στον τοκετό μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, επειδή αγνοούν τι θα πει αντισύλληψη! Φούσκωμα στην κοιλιά, μετεωρισμός και δυσκοιλιότητα; Μπορείτε να τα αντιμετωπίσετε σε 7 κινήσεις: πίνοντας περισσότερο νερό, περπατώντας περισσότερο, τρώγοντας αργά, αποφεύγοντας τα μεγάλα γεύματα και τις τροφές που “αναστατώνουν” το πεπτικό σας σύστημα, κάνοντας γυμναστική, προσλαμβάνοντας γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση κι έχουν αποδεδειγμένα προβιοτικά οφέλη και αποφεύγοντας το κάπνισμα. Με τη χρήση laser ή ραδιοσυχνοτήτων και τοπική αναισθησία δίνουν πλέον οι χειρουργοί λύση στο πρόβλημα της κύστης κόκκυγος, που ταλαιπωρεί έναν στους δύο άνδρες. Η αφαίρεση της κύστης κόκκυγος με αυτήν την τεχνική είναι ανώδυνη και διαρκεί μόλις μισή ώρα! Ιδιαίτερα μικρός είναι επίσης ο χρόνος παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο, της αποθεραπείας και της επιστροφής στην εργασία του. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες έχουν ανεπάρκεια ή και έλλειψη βιταμίνης D, γεγονός που επιβαρύνει τη μυοσκελετική υγεία τους και όχι μόνον. • • • Mε αφορμή την παγκόσμια ημέρα της οστεοαρθρίτιδας (12/10)... Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια χρόνια ρευματική πάθηση, που αν και διαγιγνώσκεται σε μεγάλη ηλικία (30% των ατόμων άνω των 65 ετών εκδηλώνουν την πάθηση), οι αλλοιώσεις της ξεκινούν ήδη από την ηλικία των 40 ετών! Βασικό χαρακτηριστικό της είναι ο πόνος, που ξεκινάει ύπουλα και εντείνεται προοδευτικά με την πάροδο του χρόνου, ενώ βελτιώνεται με την ξεκούραση. Η δυσκαμψία της πληγείσας άρθρωσης, κυρίως το πρωί, είναι επίσης χαρακτηριστικό σύμπτωμα της πάθησης. Άλλα συμπτώματα είναι η διόγκωση, η παραμόρφωση και ο κριγμός της άρθρωσης κατά την κίνηση. Η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας περιλαμβάνει φαρμακευτικά (αντιφλεγμονώδη σκευάσματα, κρέμες καψαϊκίνης, αναλγητικά και χονδροπροστατευτικά φάρμακα) και μη φαρμακευτικά μέσα (π.χ. ανάπαυση, απώλεια βάρους, ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της άρθρωσης, φυσικοθεραπεία). > Life > Positive < IOYΛIOΣ - AYΓOYΣTOΣ 2012 # 18 > υγεία 91 + Aπορίες για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, δηλαδή της κεντρικής περιοχής του αμφιβληστροειδούς του ματιού μας, συνιστά την πρώτη αιτία σοβαρής απώλειας της όρασης, σε ανθρώπους ηλικίας άνω των 60 ετών. Ο Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Επιστημονικός Διευθυντής του Οφθαλμολογικού κέντρου ΟΜΜΑ, κ. Ιωάννης Δατσέρης, απαντά σε όλες μας τις απορίες γύρω από την πάθηση. 1 Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; 10 Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) είναι μια εκφυλιστική πάθηση της ωχράς κηλίδας, δηλαδή της περιοχής που βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς και ευθύνεται για την οξεία κεντρική όραση, που χρειάζεται στην οδήγηση ή στο διάβασμα. Όταν η ωχρά κηλίδα προσβάλλεται, η κεντρική όραση θολώνει και σιγά- σιγά ο ασθενής οδηγείται σε μη αναστρέψιμη απώλειά της, στο ένα ή και στα δύο μάτια. Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς διακρίνεται σε δύο τύπους: την ξηρά μορφή (μη αγγειακή) και την υγρή μορφή (νεοαγγειακή). > Life > Positive < Η ξηρά μορφή είναι πιο συχνή και απαντάται στο 85-90% των ασθενών. Προκαλείται από τη γήρανση και λέπτυνση του ιστού της ωχράς, από συσσώρευση χρωστικών ή από συνδυασμό των δύο διαδικασιών. Η υγρή μορφή της νόσου, οδηγεί γρηγορότερα και σε σοβαρότερη απώλεια της όρασης. Η βλάβη στην ωχρά προξενείται από μια περίσσεια ελευθέρων ριζών, προϊόντων μεταβολισμού, που προσβάλλουν τα κυτταρικά τοιχώματα και επιβαρύνουν τον φακό και τον αμφιβληστροειδή. 2 Πού οφείλεται; Η αιτιολογία της πάθησης δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί, έχουν ταυτοποιηθεί όμως ένοχα γονίδια και παθήσεις, με σημαντικότερες την υπέρταση, την υπερχοληστερολαιμία και τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Υπάρχουν, ωστόσο και μια σειρά από παράγοντες κινδύνου που έχουν προσδιοριστεί. Εκτός από την ανεπάρκεια των απαραίτητων αντιοξειδωτικών στην ωχρά κηλίδα, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή, η φτωχή σε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη διατροφή, η παχυσαρκία, η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία χωρίς την κατάλληλη προστασία, το φύλο (οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες) και η ανοιχτόχρωμη ίριδα, αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ΗΕΩ. 3 Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα της ηεω; Οι ευθείες γραμμές φαίνονται κυματιστές •Μερικά γράμματα λείπουν κατά την ανάγνωση •Μειώνεται η ικανότητα διάκρισης των χρωμάτων •Δυσκολεύεται η όραση στο ημίφως και στο σκοτάδι. Στα προχωρημένα στάδια, ο ασθενής συναντά δυσκολίες σε πολλές καθημερινές διαδικασίες, όπως η ανάγνωση, η οδήγηση, η αναγνώριση προσώπων, η παρακολούθηση τηλεόρασης, τα ταξίδια, τα ψώνια κ.λπ. Η ΗΕΩ δεν προκαλεί καθόλου πόνο, έχει όμως σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων. Δεδομένου μάλιστα ότι η συχνότητα της ΗΕΩ αυξάνεται με την ηλικία, αναμένεται δραματική αύξηση των νέων κρουσμάτων τα επόμενα χρόνια, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης. 4 Απαιτούνται ειδικές εξετάσεις για τη διάγνωση; Οι εξετάσεις που γίνονται για τη διάγνωση της ΗΕΩ είναι η ψηφιακή φλουροαγγειογραφία, η OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 ºÍÐʼÙÐÚÎÆÆ ºÍÐʼÙÐÚÎÆÆÑÒÏÚÎÐ §Ð¾ÅÊÐÑÓ¼ÑÆÊϼÙÐÚÏÌÂÊ §Ð¾ÅÊÐÌÂÊÕÂÇ¡ÓÎÂÌ¡ÎÂØ ×ѽÍÈÀÏÀÑÆÄÈÏÐÍØÌÀÏÎÓÄËÄÒÌÀÓÈÊÒÅÀË»ÄͽÒÇÌÀÊÀÈÑÕÓ½ÓØÏÀÑÌÀÊÀ ÄÊÀÓÒØÒÊÄØÀÒ¼ÄÖÅÀÑÌÊÕͺ×ÎØÍÃÈÀÓÄÔļÒÓÇÍËËÃÀ ÉÆÄÈÒÄÏÄÑÈÒÒ½ÓÄÑÄÖÀϽ×ÐÑÄÖÒĽËÎÍÓÎÍʽÒÌÎ ¦ÍËÊϺÁ¾ÄƾÏËʪÊÐÍÑË ÍÍÉÏÊÌ¡ ÏÄÍÿÄÈÒØÍÄ×ÐÖÃÇÌÈÎØÑÆÐÍÓÀÖØÂÇË»ÑÎÒÓÈÔºÌÄÍÇɼÀÊÀÈÍÏÓØÉÇÒÓÇÍËËÃÀ ÑÕÓÎÏÎÑļÒÓÇÍÑÄØÍÀÊÀÈÍÏÓØÉÇÊÀÈÍÎÓ½ÌÕÍÅÀÑÌÊÕÍ ÌÄÏÄÑÈÒÒ½ÓÄÑÄÖÀϽÏÀÓºÍÓÄÖÒÓÇÍØÑÕÏÀÚÊ»ÍÕÒÇ ÄÑÆÀÙ½ÌÄÍÎÈÒÓÇѼÙÎØÍÓθÑÀÌÀÓÇÖ(/3(1ÑÎÍÓ¼ÃÀÆÈÀÓÎͬÍÔÑÕÏÎ ¦ÍËÊϺÁ¾ÄƾÏËʪÊÐÍÑË ( / 3 ( 1 $ ( £ ª ¥ ¢ « 7ÇË)D[ZZZHOSHQJU (/3(1$(£ª¥¢« 7ÇË ÇËËÇÍÈÊ»ÀÑÌÀÊÄØÓÈÊ»ÈÎÌÇ×ÀͼÀ > υγεία εκφύλιση της ωχράς κηλίδας οπτική τομογραφία συνοχής και η βυθοσκόπηση. Στους πάσχοντες από ΗΕΩ, αλλά και στους συγγενείς τους, οι οποίοι αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου συστήνεται επίσης η πραγματοποίηση ενός γενετικού τεστ για την ΗΕΩ, που επιτρέπει τον εντοπισμό ατόμων υψηλού ή χαμηλού κινδύνου ανάπτυξης της νόσου. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναδειχθεί συγκεκριμένες μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια, που επηρεάζουν την εμφάνιση της ΗΕΩ. Κι ενώ κάποιες αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο της ΗΕΩ, κάποιες άλλες μας προστατεύουν από την εμφάνισή της. Έχει τεκμηριωθεί επίσης, ότι τα παιδιά πασχόντων έχουν 3 έως 6 φορές αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης, σε σύγκριση με αυτόν του γενικού πληθυσμού. 5 πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση; 12 Έχει πολύ μεγάλη σημασία για την καθυστέρηση της επιδείνωσης της νόσου και της απώλειας της όρασης. Όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα. Όταν η διάγνωση γίνει σε πολύ πρώιμο στάδιο, η βελτίωση μπορεί να φτάσει ακόμη και στο 100%. > Life > Positive < 6 υπάρχουν μέτρα πρόληψης; Στην περίπτωση της ωχράς κηλίδας, η πρόληψη παίζει σημαντικό ρόλο, αφού η πάθηση είναι μη αναστρέψιμη και η χαμένη όραση δεν μπορεί να αποκατασταθεί. Σημαντικό είναι, καθώς μεγαλώνουμε, να φροντίζουμε τον οργανισμό μας, λαμβάνοντας σταθερά όλο και μεγαλύτερες ποσότητες απαραίτητων μικροθρεπτικών ουσιών. Άλλα σημαντικά μέτρα πρόληψης είναι η χρήση γυαλιών ηλίου, απορροφητικών στη UVA και UVB ακτινοβολία, γιατί η υπεριώδης ακτινοβολία έχει ενοχοποιηθεί ότι προδιαθέτει για την ΗΕΩ. 7 η διατροφή τι ρόλο παίζει; Οι ουσίες λουτεΐνη και ζεαξανθίνη είναι δύο προστατευτικά καροτενοειδή, που μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης εκφύλισης της ΗΕΩ. Βρίσκονται αποκλειστικά στην «κίτρινη χρωστική της ωχράς» και δρουν σαν «εσωτερικά γυαλιά ηλίου» με δύο τρόπους: απορροφούν τη μπλε ακτινοβολία και εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες. Προσλαμβάνονται μόνο μέσω της διατροφής και δεν συντίθενται από τον οργανισμό. Στη φύση απαντώνται στα σκούρα πράσινα λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο κ.λπ.) και στα φρούτα. Για να προσλάβουμε όμως τη συνιστώμενη η ημερήσια δόση από αυτές τις ουσίες, πρέπει να καταναλώνουμε τουλάχιστον δύο βαθιά πιάτα σπανάκι καθημερινά. Επειδή λοιπόν η καθημερινή λήψη επαρκούς ποσότητας αυτών των αντιοξειδωτικών από τη διατροφή και μόνο είναι δύσκολη, δημιουργήθηκαν συμπληρώματα διατροφής που τα περιέχουν. 8 πόσο συχνά πρέπει να κάνει κάποιος προληπτικό έλεγχο; Και από ποια ηλικία; Μετά τα 40, ένας ενήλικας πρέπει να κάνει έναν οφθαλμολογικό έλεγχο ανά 1-2 έτη. Όταν δε, ξεπεράσει τα 50, αυτός ο έλεγχος πρέπει να γίνεται ανά έτος! 9 πώς αντιμετωπίζεται η εκφύλιση της ωχράς; Τα τελευταία χρόνια, έχουμε σημαντικές εξελίξεις στη θεραπεία της πάθησης, με την είσοδο στη φαρέτρα των γιατρών των αντιαγγειογενετικών ουσιών (anti-VEGF). H θεραπεία γίνεται με έγχυσή τους εντός της υαλοειδικής κοιλότητας του οφθαλμού, ανά τακτά χρονικά διαστήματα (4-6 εβδομάδες). Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις όπου γίνεται συνδυασμός θεραπειών. Ο συνδυασμός περιλαμβάνει φωτοδυναμική θεραπεία χαμηλής ενέργειας και ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις anti-VEGF. Σε κάποιες περιπτώσεις, πραγματοποιούνται σε ασθενείς με ΗΕΩ χειρουργικές επεμβάσεις, όμως με όχι πολύ καλά αποτελέσματα. Υπάρχει τέλος, μία άλλη θεραπευτική προσέγγιση, που πραγματοποιείται σε κέντρα του εξωτερικού, η οποία συνδυάζει ακτινοβολία με ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις. 10 tα ειδικά γυαλιά μπορούν να βοηθήσουν; Αυτά τα γυαλιά λέγονται βοηθήματα χαμηλής όρασης και δίνονται σε ανθρώπους, που έχουν υποστεί σημαντική βλάβη στην ωχρά τους κηλίδα. Συνταγογραφούνται και επιτρέπουν σε ασθενείς με πολύ σοβαρό πρόβλημα, να κάνουν βασικές δουλειές, όπως το να διαβάσουν έναν λογαριασμό, να πάρουν ένα τηλέφωνο κ.ο.κ. < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 H Bristol-Myers Squibb είναι µια παγκόσµια βιοφαρµακευτική εταιρεία µε αποστολή της να ανακαλύπτει, να αναπτύσσει και να παρέχει καινοτόµα φάρµακα που συµβάλλουν στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση σοβαρών ασθενειών. Together we can prevail. Together we can prevail. www.bms-greece.gr Bristol-Myers Squibb A.E. Αττικής 49-53 & Προποντίδος 2, Τ.Κ. 152 35 Βριλήσσια, Αττική ΤΘ 63883 - Bριλήσσια, Τ.Κ. 152 03, Αττική Τηλ.: 210 6074 300 & 210 6074 400, Φαξ: 210 6074 333, ΑΡ.Μ.Α.Ε. 62772/01ΑΤ/Β/07/148 > συνέντευξη >της Νεκταρίας Καρακώστα Μανώλης Σφακιανάκης «Λέμε ΝΑΙ στο Διαδίκτυο και στις νέες τεχνολογίες» Όταν ακούμε την έκφραση «Δίωξη του Ηλεκτρονικού Εγκλήματος» το μυαλό μας πηγαίνει αυτόματα στον Μανώλη Σφακιανάκη, τον αξιωματικό που από το 1995 ασχολείται με την έρευνα των υποθέσεων που σχετίζονται με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του Διαδικτύου. «Όσο αυξάνεται η ευρυζωνικότητα, ανεβαίνει και η εγκληματικότητα», παραδέχεται ο προϊστάμενος της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Δεν πιστεύει όμως στη δαιμονοποίηση του Διαδικτύου, αλλά στην ενημέρωση των χρηστών για την ορθή χρήση του! Σ υναντήσαμε τον προϊστάμενο του τμήματος Δίωξης Ηλεκτρονικού 15 Εγκλήματος κ. Μανώλη Σφακιανάκη, την επομένη της σύλληψης του 27χρονου διαχειριστή του προφίλ «ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΣΤΙΤΣΙΟΣ» στο Facebook. Μία από τις πρώτες μας ερωτήσεις αφορούσε –αναπόφευκτα- στην αυστηρότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε ο νεαρός, για να λάβουμε την κατηγορηματική απάντηση: «Από τη στιγμή που υπήρχαν καταγγελίες και ο εισαγγελέας διέταξε έρευνα, εμείς απλώς εφαρμόσαμε τον νόμο». Σύμφωνα με τον κ. Σφακιανάκη, η εικόνα του ηλεκτρονικού εγκλήματος τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει δραματικά. «Όσο το Διαδίκτυο εξελίσσεται, εξελίσσονται και οι μορφές της εγκληματικότητας που συναντάμε εκεί», σημειώνει. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, έχουν αυξηθεί σημαντικά, το τελευταίο 9μηνο, οι καταγγελίες για απάτες μέσω Διαδικτύου. Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα από το 1995 μέχρι σήμερα; Βιώνουμε πλέον μία μετάλλαξη του εγκλήματος. Έχουμε σύγχρονες μορφές εγκληματικότητας και συμπεριφορές που αλλάζουν καθημερινά. Άλλο ήταν > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > συνέντευξη Μανώλης Σφακιανάκης η ευρυζωνικότητα, μεγαλώνει και η εγκληματικότητα. Ξεκινήσαμε να ερευνούμε μία υπόθεση τον μήνα και τώρα δεχόμαστε περίπου 100 καταγγελίες την ημέρα! Το τελευταίο 8μηνο-9μηνο έχουμε μάλιστα μια έξαρση των καταγγελιών, που αφορούν σε απάτες. Πολλοί άνθρωποι, που ασχολούνται με το Διαδίκτυο νομίζουν πως βρήκαν, μέσα στην κρίση, τον τρόπο για να αποκτήσουν «εύκολο χρήμα». Υπάρχουν εξειδικευμένα τμήματα ανά κατηγορία εγκληματικότητας; «Ξεκινήσαμε με μία υπόθεση τον μήνα και τώρα έχουμε γύρω στις 100 καταγγελίες την ημέρα. Όσο μεγαλώνει η ευρυζωνικότητα, μεγαλώνει και η εγκληματικότητα» 16 το έγκλημα το 1995 και άλλο είναι το 2012. Ολόκληρος ο ποινικός κώδικας έχει σήμερα μεταφερθεί στο Διαδίκτυο! Εκβιάσεις, συκοφαντίες, απειλές, όλα τα εγκλήματα γίνονται πλέον ηλεκτρονικά. Στο εξωτερικό, έχει καταγραφεί ακόμη και ανθρωποκτονία μέσω Ίντερνετ! Πώς; Χάκερ μπήκε στο ηλεκτρονικό σύστημα του νοσοκομείου, άλλαξε τη συνταγή του ασθενούς και ο άνθρωπος πέθανε ενώ νοσηλευόταν στο νοσοκομείο! Στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Κέρκυρα, ένα like που έκανε κάποιος στο facebook, στο προφίλ μιας κοπέλας, εξόργισε τόσο τον φίλο της, που εκτέλεσε τον πρώτο εν ψυχρώ! Έχουμε επίσης πολλές κλοπές μέσα από το Διαδίκτυο. Χάκερς αποκτούν πρόσβαση σε τραπεζικούς πελάτες τους κάνουν hack και μετά διεισδύουν στον τραπεζικό τους λογαριασμό, αρπάζοντας όλα τα χρήματα. Ζούμε στην εποχή της αναίμακτης κλοπής, όπου ο ληστής έχει για «όπλο» του το πληκτρολόγιο. Δεν υπάρχει εγκληματική συμπεριφορά που να μην έχει αλλάξει. Κάποιες μορφές εγκλήματος μάλιστα, έχουν μεταλλαχθεί και 2 και 3 φορές. Όσο μεγαλώνει > Life > Positive < Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος είναι πλέον ο δεύτερος πόλος μιας μεγάλης Υπηρεσίας που λέγεται Υπηρεσία Οικονομικής Αστυνομίας και Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Η δική μας υποδιεύθυνση διαθέτει τέσσερα τμήματα: 1. Γενικών Υποθέσεων: Ασχολείται με υποθέσεις που αφορούν απειλές, εκβιάσεις, συκοφαντίες, social media. 2. Παιδικής πορνογραφίας: Τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε πραγματοποιήσει 175 συλλήψεις και έχουμε σχηματίσει δικογραφίες για διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας. Πολλοί από αυτούς τους κατηγορουμένους είναι άτομα υπεράνω κάθε υποψίας: ανάμεσά τους υπάρχει ένας γιατρός, δύο αστυνομικοί και 6 στρατιωτικοί! 3. Προστασίας Δικαιωμάτων: Ασχολείται με τα δικαιώματα λογισμικού, προστασίας και γίνεται προσπάθεια αντιμετώπισης περιπτώσεων εισβολών «χάκινγκ» και «κράκινγκ». 4. Ασφάλεια δικτύων: Ασχολείται με την ασφάλεια στα δίκτυα, την ασφάλεια των τηλεπικοινωνιών. Ταυτόχρονα, σε κάθε νομό της χώρας διαθέτουμε έναν αξιωματικό εκπαιδευμένο σε θέματα ηλεκτρονικού εγκλήματος. Έτσι, αν χρειαστούμε οτιδήποτε από έναν νομό, ενημερώνουμε σε πρώτη φάση τον αξιωματικόσύνδεσμο της υπηρεσίας μας. Ένα άλλο συχνό φαινόμενο είναι οι αυτοκτονίες που ανακοινώνονται μέσω Ίντερνετ. Πόσες τέτοιες αυτοκτονίες έχετε αποτρέψει; Έχουμε αποτρέψει 550 αυτοκτονίες τα τελευταία 5 χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι 60 από αυτούς, όταν τους βρήκαμε, ήταν σε ημιλιπόθυμη κατάσταση και χρειάστηκε να νοσηλευθούν σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Πώς ενεργείτε για την αποτροπή τους; Από τη στιγμή που ένας πολίτης θα μας ενημερώσει OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > Είσαι παιδί και μπαίνεις στο Ίντερνετ; • Μην δίνεις σε κανέναν, ούτε στον καλύτερό σου φίλο, τους κωδικούς πρόσβασής σου στο Διαδίκτυο. Τα μόνα άτομα που θα πρέπει να γνωρίζουν τους κωδικούς σου είναι οι γονείς σου. • Μην απαντάς σε ηλεκτρονικά μηνύματα που σε κάνουν να αισθάνεσαι άβολα. Σε περίπτωση που λάβεις ένα τέτοιο μήνυμα, ενημέρωσε τους γονείς σου ή κάποιο πρόσωπο που εμπιστεύεσαι. • Μην δίνεις προσωπικές πληροφορίες χωρίς την άδεια των γονιών σου (επίθετο, όνομα, ηλικία, διεύθυνση κατοικίας, αριθμό τηλεφώνου, οικογενειακό εισόδημα, ωράρια σχολείου, ονόματα φίλων κ.λπ.) • Απόφυγε να στείλεις τη φωτογραφία και τα προσωπικά σου στοιχεία μέσω Διαδικτύου σε ότι έχει δει κάποιο μήνυμα απόγνωσης στο Διαδίκτυο, παίρνουμε το μήνυμα, ενημερώνουμε τον Εισαγγελέα και ο Εισαγγελέας διατάζει την άρση του απορρήτου. Στη συνέχεια, με εντολή του Εισαγγελέα, ζητάμε από τον πάροχο να μας πει σε ποιο σπίτι ανήκουν τα ίχνη. Επειδή οι περισσότεροι κάνουν την ανακοίνωση αυτή facebook, google ή twitter, έχουμε αναπτύξει συνεργασίες με τις αντίστοιχες εταιρείες, και πλέον μπορούμε να εντοπίζουμε τα ηλεκτρονικά ίχνη μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Υπάρχει κάποιο λογισμικό που εντοπίζει τις λέξεις-κλειδιά που παραπέμπουν σε αυτοκτονία; Λογισμικό έχουμε, αλλά μόνο για τον εντοπισμό των παιδόφιλων. Τον Μάιο του 2010, αστυνομικοί της υπηρεσίας μας εκπαιδεύθηκαν από εμπειρογνώμονες της κυβέρνησης των ΗΠΑ στη χρήση του λογισμικού TLO, που εντοπίζει και παράλληλα ταυτοποιεί, σε πραγματικό χρόνο (real-time), τα ηλεκτρονικά ίχνη όλων των χρηστών του Διαδικτύου που διακινούν υλικό παιδικής πορνογραφίας. Πρόκειται για ένα πολύ ακριβό πρόγραμμα που ελάχιστες χώρες διαθέτουν, μας επιτρέπει όμως να είμαστε μία από τις λίγες χώρες που μπορούν κάνουν πρωτογενείς έρευνες για τη διακίνηση πορνογραφικού υλικού. Η χρήση του νομιμοποιείται με την υπ’ αριθμόν 443 γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. > Life > Positive < άγνωστο. • Σιγουρέψου για τις γνωριμίες σου στο Διαδίκτυο. Να θυμάσαι ότι τα άτομα που γνωρίζεις, μπορεί να μην είναι αυτά που σου λένε ότι είναι! • Αν κάποιος σε παρενοχλεί, θυμήσου ότι μπορείς να βγεις από τον ιστότοπο, με ένα απλό «κλικ»! • Σκέψου πολύ καλά πριν αποφασίσεις να συναντηθείς με τον «διαδικτυακό σου φίλο», ενημέρωσε τους γονείς σου ή κάποιο άτομο που εμπιστεύεσαι και φρόντισε αυτή η συνάντηση να γίνει σε δημόσιο χώρο. • Μην εμπιστεύεσαι ό,τι βλέπεις στο Διαδίκτυο. Με τη βοήθεια αυτού του λογισμικού, έχουν ήδη εντοπιστεί χρήστες του Διαδικτύου σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, να διακινούν και να κατέχουν υλικό παιδικής πορνογραφίας. Δυστυχώς, ακόμη και στη χώρα μας υπάρχουν άτομα που πληρώνουν 2 και 3 και 5 χιλιάδες ευρώ, για να παρακολουθήσουν live στο Διαδίκτυο κακοποιήσειςβιασμούς παιδιών... Υπάρχει κάποια υπόθεση που να σας έχει συγκλονίσει, στα τόσα χρόνια καριέρας; Ναι, ήταν η υπόθεση της απαγωγής μιας 14χρονης μαθήτριας, προ εξαμήνου, η οποία, απογοητευμένη από έναν χωρισμό, γνώρισε στο Ίντερνετ κάποιον αλλοδαπό που τη συνάντησε και την έπεισε να πάει στο σπίτι του! Εκεί τη φυλάκισε και επί έναν μήνα το κορίτσι δεχόταν βιασμούς από 12 συμπατριώτες του. Η υπηρεσία μας είχε ζητήσει από την εταιρεία του facebook να μας δώσει όποιο ίχνος της κοπέλας εντόπιζε, και κάποια στιγμή επικοινώνησαν μαζί μας. Η κοπέλα είχε πείσει έναν από τους αλλοδαπούς να την πάει σε ένα ίντερνετ καφέ να δει τα μηνύματά της. Μόλις έγινε η ταυτοποίηση του ίχνους, ξεκίνησε ολόκληρη επιχείρηση, με αξιωματικούς να ψάχνουν την περιοχή γύρω από το ίντερνετ καφέ. Τελικά, μια κυρία μας υπέδειξε ένα σπίτι, όπου είχε δει την 14χρονη. Κάναμε έφοδο, ακολούθησε συμπλοκή, κατορθώσαμε 17 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > συνέντευξη 8 1 2 3 4 5 6 18 7 8 > Life > Positive < συμβουλές ορθής χρήσης του Διαδικτύου από τον Μανώλη Σφακιανάκη Ελέγχω την πηγή αυτού που διαβάζω. Στο Διαδίκτυο μπορεί να γράψει κανείς ό,τι θέλει, όποτε θέλει. Χρησιμοποιώ προπληρωμένες κάρτες για τις ιντερνετικές μου αγορές. Δεν εμπιστεύομαι ό,τι είναι φθηνό και εύκολο! Προσέχω το ευκαιριακό, καθώς το φθηνό τις περισσότερες φορές κάτι κρύβει. Όταν δω κάτι ύποπτο, θα πρέπει να επικοινωνήσω με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για να δω τι κρύβεται από πίσω. Αν λάβω e-mail που λέει ότι είμαι ο νικητής του λόττο, ενώ δεν παίζω, ή κληρονόμος από τη Νιγηρία, πρέπει να είμαι προσεκτικός. Κανείς δεν μοιράζει χρήματα στο Διαδίκτυο. Προσέχω τους κωδικούς μου στις συναλλαγές μέσω e-banking. Καμία τράπεζα, ποτέ, δεν θα ζητήσει μέσω e-mail να κάνουμε ενημέρωση του λογαριασμού μας. Προσέχω με ποιον συνομιλώ στο Διαδίκτυο. Δεν είναι πάντα αυτός που παρουσιάζεται. «Ο κίνδυνος είναι πολύ μεγαλύτερος για τα μικρά παιδιά που ενθουσιάζονται με αυτά που τους λένε επιτήδειοι στα chat room. Οι γονείς δυστυχώς είναι σε αγώνα δρόμου, για να βγάλουν τον επιούσιο και αφήνουν τα παιδιά μόνα τους. Τα παιδιά, αναζητώντας παρέα και κουβέντα μετά το σχολείο, καλύπτουν αυτήν την ανάγκη μέσα στα chat rooms. Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλά παιδιά έχουν πέσει με αυτόν τον τρόπο στα χέρια επιτήδειων και έχουν εξαφανιστεί», τονίζει ο κ. Σφακιανάκης. Όταν το παιδί βρίσκεται μπροστά στον υπολογιστή, οι γονείς δεν πρέπει να είναι εφησυχασμένοι ότι τίποτα «κακό» δεν πρόκειται να συμβεί. Οι κίνδυνοι που υπάρχουν στην πραγματική ζωή, υπάρχουν και στο Ίντερνετ. Δεν επιτρέπω στο παιδί μου να συναντηθεί με άτομο που γνώρισε μέσω Διαδικτύου. Είναι σημαντικό κάθε γονιός να διδάξει στο παιδί του να αρνείται από μόνο του να συναντηθεί με άτομα που έχει γνωρίσει στο Διαδίκτυο. Αν ένα παιδί κλείσει ραντεβού με κάποιον άγνωστο που γνώρισε στο Ίντερνετ και επιμένει να πάει στο ραντεβού, καλό είναι να πάρει μαζί δυο φίλους του. «Είχαμε πρόσφατα μια υπόθεση, όπου μια μαθήτρια πήγε σε κεντρική πλατεία της Αθήνας, να συναντήσει τον ‘17χρονο‘με τον οποίο μιλούσε στο Ίντερνετ. Της παρουσιάστηκε ένας 65χρονος ιερέας, ο οποίος μάλιστα επεχείρησε να την βάλει μέσα σε ένα βανάκι! Ευτυχώς, η κοπέλα είχε δύο φίλους μαζί της, έγινε συμπλοκή και την έσωσαν. Η υπόθεση είναι τώρα στα δικαστήρια», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Σφακιανάκης. OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 «Είναι απαράδεκτο να δαιμονοποιούμε το Διαδίκτυο και να απαγορεύουμε στα παιδιά να μπουν στο Ίντερνετ. Αυτό είναι λάθος!» όμως να τη σώσουμε και να την παραδώσουμε στους γονείς της. Η πιο συγκινητική στιγμή στην καριέρα μου ήταν η στιγμή που παρέδωσα αυτό το κορίτσι στους γονείς του... Γιατί μας έχει κερδίσει τo facebook; Το facebook είναι ένα εργαλείο που σου δίνει πρώτα από όλα τη δυνατότητα να βρεις τους παλιούς σου φίλους! Κι αυτό είναι μεγάλη χαρά! Εμείς λέμε «ναι» στο facebook, ναι στο twitter, ναι σε όλα. Αλλά υπό προϋποθέσεις. Δεν μπορείς να γράφεις π.χ. στο facebook ότι θα φύγεις σε άδεια 7-17, γιατί ο κλέφτης θα σε επισκεφθεί μεταξύ 8 και 16. Δεν μπορείς εξωτερικεύεις προσωπικά σου δεδομένα στο facebook, απόρρητα στοιχεία σου, τη διεύθυνση ή το τηλέφωνο σου. Ή τα παιδιά σου με μαγιό. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι κάνουν κατάχρηση του μέσου. Συμφωνείτε με το να έχουν τα παιδιά λογαριασμό στο facebook; Το ίδιο το facebook δεν επιτρέπει σε παιδιά κάτω από 13 ετών να έχουν λογαριασμό. Η δική μας άποψη ωστόσο, είναι διαφορετική. Πιστεύουμε ότι τα παιδιά πρέπει να τα θωρακίζεις από πολύ μικρά, από 4-5 ετών, να τους δείχνεις το Διαδίκτυο και να τους μάθεις να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό. Είναι απαράδεκτο να δαιμονοποιούμε το Διαδίκτυο και να απαγορεύουμε στα παιδιά να μπουν στο Ίντερνετ. Αυτό είναι λάθος. Το υπουργείο Δημόσιας Τάξης διοργανώνει ημερίδες σε όλη την Ελλάδα, σε δήμους, κοινότητες και νομούς, που διδάσκουν στον κόσμο την ασφαλή πλοήγηση. Αξιωματικοί της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος > Life > Positive < κάνουν μαθήματα ακόμη και σε νηπιαγωγεία. Επίσης, χάρη σε ένα σύστημα cloud computing, που διαθέτει η υπηρεσία μας, κάθε Παρασκευή συνδεόμαστε σε πραγματικό χρόνο με 50-60 σχολεία παράλληλα και πραγματοποιούμε μια ημερίδα την οποία παρακολουθούν εκατοντάδες μαθητές. Μας ζήτησε το Yπουργείο Παιδείας να το κάνουμε αυτό, καθώς υπήρχε σχετικό αίτημα από εκατοντάδες σχολεία. Ήθελαν να μάθουν από εμάς, από πρώτο χέρι, πώς μπορεί κανείς να κάνει ασφαλή πλοήγηση. Για τα μικρά παιδιά, έχουμε φτιάξει επίσης το cyberkid. gr, μια ιστοσελίδα με ενδιαφέροντα παιχνίδια που έχουν αναπτύξει οι επιστήμονες της υπηρεσίας μας, αντί για τα αμφιβόλου ποιότητας παιχνίδια που υπάρχουν στο Ίντερνετ. Τέλος, διοργανώνουμε συνέδρια για την ασφαλή πλοήγηση. Ένα τέτοιο, πολύ επιτυχημένο συνέδριο διοργανώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα του Ίντερνετ. Το επόμενο συνέδριό μας θα αφορά στη βιομηχανική κατασκοπεία. 19 Πόσες είναι οι καταγγελίες που δέχεστε σε καθημερινή βάση σε σχέση με το facebook; Τουλάχιστον 20! Έχουμε περιπτώσεις κλοπής των κωδικών από χάκερς που χρησιμοποιούν το προφίλ άλλων ατόμων, εκβιάσεις μέσω facebook, συκοφαντίες και πολλά άλλα. Πού μπορεί να απευθύνεται κανείς αν έχει πρόβλημα; Στο τηλέφωνο 2106476464 και στο e-mail [email protected] < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > > της Νεκταρίας Καρακώστα υγεία ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Γιατί είναι απαραίτητος; Σ ύμφωνα με τον Νέες προκλήσεις για την ιατρική κοινότητα σε παγκόσμιο επίπεδο θέτουν η γήρανση του πληθυσμού, η μετανάστευση, αλλά και η οικονομική κρίση, κάνοντας πιθανή την επανεμφάνιση λοιμωδών νοσημάτων. Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές και επωφελείς οικονομικά υγειονομικές παρεμβάσεις, αφού προλαμβάνει 2 - 3 εκατομμύρια θανάτους παιδιών κάθε χρόνο. Εκτός όμως από τα παιδιά, οι εμβολιασμοί μπορούν να προστατεύσουν και τους ενήλικες. Για το λόγο αυτό, οι διεθνείς οργανισμοί εστιάζουν πλέον την προσοχή τους, όχι μόνο στον εμβολιασμό των βρεφών και των παιδιών, αλλά και των εφήβων και των ενηλίκων. 20 Τι όφελος προσφέρουν τα εμβόλια; Με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του γενικού πληθυσμού, ο κίνδυνος επανεμφάνισης των μεταδοτικών νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβολιασμό μεγαλώνει διαρκώς. Οι λόγοι είναι πολλαπλοί: «Όσο μεγαλώνουμε το ανοσολογικό μας σύστημα παρουσιάζει φυσιολογική εξασθένιση, γινόμαστε δηλαδή ευπαθέστεροι σε λοιμώξεις. Τα πράγματα γίνονται σοβαρότερα, όταν εκτός από την ηλικία, συνυπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως το κάπνισμα, τα χρόνια νοσήματα ή η ανοσοκαταστολή. Επιπλέον, επειδή τα σημερινά παιδιά λόγω του εμβολιασμού δεν παρουσιάζουν φυσική νόσηση, οι ενήλικες έχουν πάψει να έρχονται έμμεσα σε επαφή με τα λοιμώδη νοσήματα των παιδιών τους, όπως παλαιότερα, γεγονός που ενίσχυε ‘κρυφά’ την ανοσία τους. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ορισμένες ασθένειες που > Life > Positive < είναι ήπιες για τα παιδιά (π.χ. η ερυθρά ή η ανεμοβλογιά), μπορούν, αν εμφανιστούν σε έναν ενήλικα ή σε μία έγκυο, να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές (π.χ. βαριά πνευμονία ή συγγενείς ανωμαλίες στο έμβρυο). Εκτός όμως από το γεγονός ότι οι ενήλικες πρέπει να εμβολιάζονται για να προστατέψουν τους εαυτούς τους, έχουν χρέος να εμβολιάζονται για να μην μεταδώσουν εν αγνοία τους ασθένειες σε βρέφη και νεογνά, που δεν έχουν ξεκινήσει ή δεν έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους», τονίζει μιλώντας στο life positive, η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής, Λοιμωξιολόγος, κυρία Ιωάννα Παυλοπούλου. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, για πρώτη φορά φέτος, αποφάσισε να καταρτίσει ενδεικτικό πρόγραμμα εμβολιασμού ενηλίκων, ώστε να υπάρχει ένας ενιαίος πίνακας αναφοράς για τους γιατρούς των ενηλίκων. Γιατί όμως αποφεύγουμε τα εμβόλια; Όπως επισημαίνει η κυρία Παυλοπούλου, το γεγονός ότι το κοινό και οι γιατροί δεν βλέπουν πλέον τα θανατηφόρα λοιμώδη νοσήματα του παρελθόντος, έχει οδηγήσει σε μία ‘χαλαρότητα’ όσον αφορά στα εμβόλια- δεν είναι μάλιστα λίγοι οι πολίτες που φοβούνται τον εμβολιασμό. Αυτό που αγνοούν, ωστόσο, είναι ότι οι ασθένειες αυτές εξαφανίστηκαν ή μειώθηκαν σημαντικά, ακριβώς λόγω του μαζικού εμβολιασμού του παιδικού πληθυσμού. «Με τον μαζικό εμβολιασμό των παιδιών, για τα συνηθισμένα λοιμώδη νοσήματα, αυτά έγιναν σπανιότερα. Έτσι, για παράδειγμα, στις ανεπτυγμένες χώρες βλέπουμε σπάνια πια ιλαρά ή παρωτίτιδα και κυρίως με τη μορφή μικροεπιδημιών σε ανεμβολίαστα ή ελλιπώς εμβολιασμένα άτομα, ενώ σοβαρότερα νοσήματα όπως η διφθερίτιδα ή η πολιομυελίτιδα καταγράφονται, σπάνια και πάλι, στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το ότι δεν βλέπουμε όμως πια αυτά τα νοσήματα, δε σημαίνει ότι δεν κινδυνεύουμε». Εξαιτίας της εύκολης μετακίνησης του πληθυσμού παγκόσμια, οι λοιμώδεις παράγοντες μπορεί εύκολα να μεταφερθούν από τον ένα τόπο στον άλλο και να μολύνουν ευπαθή και ανεμβολίαστα άτομα. Για την έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τον εμβολιασμό των ενηλίκων στη χώρα μας, σημαντικό > Life > Positive < > Τι περιλαμβάνει ο εμβολιασμός των ενηλίκων Το χρονοδιάγραμμα εμβολιασμού των ενηλίκων περιλαμβάνει εμβολιασμό κατά της γρίπης, της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκκύτη, της ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς (MMR), της ανεμευλογιάς, του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων/HPV, του πνευμονιόκοκκου και του μηνιγγιτιδοκόκκου, της ηπατίτιδας Α και Β και τέλος, του έρπητα ζωστήρα, παρόλο που το τελευταίο δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα στη χώρα μας. Ωστόσο, σύμφωνα με την κυρία Παυλοπούλου, το ενδεικτικό αυτό πρόγραμμα έχει δυνατότητες βελτίωσης, αναπροσαρμοζόμενο ανάλογα με τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας μας που μεταβάλλονται. «Παρά το γεγονός ότι πριν μερικά χρόνια η καταγραφή των διαφόρων νοσημάτων στη χώρα μας υπολειπόταν σημαντικά, αυτό έχει αλλάξει, παρουσιάζοντας ολοένα και μεγαλύτερη βελτίωση, χάρη στη λειτουργία του ΚΕΕΛΠΝΟ». ρόλο έχει παίξει η πλημμελής Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, η έλλειψη πληροφόρησης, αλλά και ο φόβος της ένεσης και των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών των εμβολίων που προβληματίζει πολλούς ανθρώπους. Την ίδια ώρα, νέες προκλήσεις θέτει για την εμβολιαστική κάλυψη ακόμη και των παιδιών, η οικονομική κρίση. «Βλέπουμε συχνά παιδιά να έρχονται στα νοσοκομεία αναζητώντας πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας. Αν αυτό συνεχιστεί, τότε είναι πολύ πιθανό στο άμεσο μέλλον να μην είμαστε τόσο υπερήφανοι για τα ποσοστά της εμβολιαστικής μας κάλυψης στα παιδιά, που τώρα είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα. Η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει, ώστε τουλάχιστον τα παιδιά να συνεχίσουν να εμβολιάζονται», υπογραμμίζει η κυρία Παυλοπούλου. 21 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία εμβολιασμός ενηλίκων O εμβολιασμός των εγκύων 22 «Πρέπει να εμβολιάζονται οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;», ρωτάμε, και η κυρία Παυλοπούλου απαντά: «Στην εγκυμοσύνη η ευθύνη μας είναι διπλή: πρέπει να προστατέψουμε την έγκυο χωρίς να βλάψουμε το έμβρυο. Δεδομένου ότι η εγκυμοσύνη θεωρείται μια κατάσταση φυσικής ανοσοκαταστολής, η ίδια η έγκυος κινδυνεύει περισσότερο από ορισμένα νοσήματα, όπως π.χ. τη γρίπη. Γι’ αυτό, συστήνουμε σε όλες τις γυναίκες που πρόκειται η εγκυμοσύνη τους να συμπέσει με την περίοδο της γρίπης (χειμώνα και άνοιξη), να κάνουν το εμβόλιο της γρίπης από το φθινόπωρο. Αν το παραβλέψουν, θα πρέπει να εμβολιασθούν οπωσδήποτε στην εγκυμοσύνη, κατά προτίμηση στο 2ο ή το 3ο τρίμηνο, παρόλο που σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα ο αντιγριπικός εμβολιασμός είναι ασφαλής, ακόμη και στο 1ο τρίμηνο. Σε γενικές γραμμές, στην εγκυμοσύνη μετά την 20ή εβδομάδα, μπορούν να γίνουν με ασφάλεια όλα τα αδρανοποιημένα εμβόλια (της διφθερίτιδας, του τετάνου, του κοκκύτη, της ηπατίτιδας Α και Β), εφόσον ο γιατρός κρίνει ότι υπάρχει ένδειξη, δηλαδή ότι η έγκυος βρίσκεται σε αυξημένο κίνδυνο να νοσήσει. Αντίθετα, στις εγκύους αποφεύγουμε τα ζωντανά-εξασθενημένα εμβόλια, όπως της ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς και ανεμευλογιάς. Το καλύτερο βέβαια από όλα, είναι η γυναίκα να έχει ολοκληρώσει τα εμβόλιά της, πριν μείνει έγκυος. Όλες οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας θα πρέπει να έχουν εμβολιαστεί για όλα τα νοσήματα που πιθανόν να είναι επικίνδυνα για το έμβρυο και το νεογέννητο: την ερυθρά, την ιλαρά, την ανεμοβλογιά, τον κοκκύτη, την ηπατίτιδα Β. Επίσης, για τη γρίπη, αν η εγκυμοσύνη τους συμπίπτει με την περίοδο κυκλοφορίας του ιού». Η ανοσία της εγκύου και της γυναίκας μετά τον τοκετό είναι επίσης σημαντική, αφού μεταφέρει και προστατεύει με τα αντισώματά της αρχικά το έμβρυο και στή συνέχεια το νεογέννητο. Αν ένα νεογέννητο κολλήσει κοκκύτη, μπορεί να κάνει εγκεφαλική αιμορραγία και να πεθάνει, αν κολλήσει γρίπη μπορεί να εμφανίσει πολύ βαριά πνευμονία. Μια έγκυος με ανεμευλογιά, πέρα από το γεγονός ότι ενδέχεται να μεταφέρει τον ιό στο έμβρυο και αυτό να αποβληθεί ή να εμφανίσει συγγενείς ανωμαλίες, μπορεί και η ίδια να εμφανίσει βαριά πνευμονία και ακόμη και να καταλήξει. Η δε ερυθρά, νόσημα εξαιρετικά ήπιο στα μικρά παιδιά –τόσο που συχνά δεν διαγιγνώσκεται- αν προσβάλει την έγκυο, μπορεί να οδηγήσει στη γέννηση μωρού με σοβαρές συγγενείς ανωμαλίες. Εκτός όμως από τη μητέρα, στο περιβάλλον του νεογέννητου, εμβολιασμένη για μεταδοτικά νοσήματα, όπως η γρίπη και ο κοκκύτης, θα πρέπει να είναι και όλη η οικογένεια: Ο πατέρας, τα αδελφάκια, οι παππούδες, η baby sitter. Είναι σημαντικό να φτιάξουμε ένα «προστατευτικό κουκούλι» για το νεογέννητο. Το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκκου Ο πνευμονιόκοκκος είναι ένα μικρόβιο που προκαλεί σοβαρές και δυνητικά θανατηφόρες λοιμώξεις (μηνιγγίτιδα, σήψη και πνευμο- > Life > Positive < Με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του γενικού πληθυσμού, ο κίνδυνος επανεμφάνισης των μεταδοτικών νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβoλιασμό μεγαλώνει διαρκώς. νία), αλλά και λιγότερο σοβαρές, εντούτοις συχνές (ωτίτιδα, ιγμορίτιδα). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι (μικρά παιδιά και ενήλικες) χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από πνευμονιοκοκκική νόσο. Όπως εξηγεί η κυρία Παυλοπούλου, «η επίπτωση της πνευμονιοκοκκικής νόσου είναι μεγαλύτερη στις ‘ακραίες’ ηλικίες: Είναι πολύ συχνή στα μικρά παιδιά κάτω των δύο ετών και εξίσου συχνή στις ηλικίες άνω των 60-65 ετών. Η διαφορά είναι ότι στους ηλικιωμένους η θνητότητα είναι πολύ μεγαλύτερη. Η ανάγκη λοιπόν να προστατευθούμε από αυτές τις λοιμώξεις είναι προφανής. Γι΄αυτό, με το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου θα πρέπει να εμβολιάζονται όλα τα υγιή βρέφη και τα μικρά παιδιά κάτω των 5 ετών, όλοι οι ενήλικες με ανοσοκαταστολή ή χρόνια νοσήματα και όλοι οι ηλικιωμένοι άνω των 60-65 ετών. Τα υγιή παιδιά θα πρέπει να ξεκινούν έγκαιρα τον εμβολιασμό, από την ηλικία των 2 μηνών, με το συζευγμένο εμβόλιο και να κάνουν 4 δόσεις, ενώ τα παιδιά που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου, θα πρέπει εκτός από το συζευγμένο, να συμπληρώνουν τον εμβολιασμό τους με δύο δόσεις του 23-δύναμου πολυσακχαριδικού εμβολίου. Τα συζευγμένα εμβόλια είναι ασφαλή και πολύ αποτελεσματικά στα παιδιά, καθώς μειώνουν σημαντικά τις σοβαρές λοιμώξεις από πνευμονιόκοκκο, δηλαδή τη μηνιγγίτιδα και τη μικροβιαιμία, αλλά και την πνευμονία και την ωτίτιδα. Τον τελευταίο χρόνο, το 13-δύναμο συζευγμένο εμβόλιο πνευμονιοκόκκου εγκρίθηκε για προαιρετική χρήση στην Αμερική και στην Ευρώπη- σε όλους τους ενήλικες άνω των 50 ή των 60 ετών. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες μάλιστα, ο εμβολιασμός των ενηλίκων με το 13-δύναμο εμβόλιο έχει περιληφθεί στα εμβολιαστικά προγράμματα. Στην Ελλάδα, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού το ενέταξε στο βασικό πρόγραμμα για όλους τους ενήλικες άνω των 50 ετών, με σκοπό την πρόληψη των σοβαρών πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων αλλά και της πνευμονίας, η οποία, σύμφωνα με διεθνή στοιχεία, παρουσιάζει αυξημένη συχνότητα μετά τα 50 έτη, ανεξαρτήτως επιβαρυντικών παραγόντων. Το 13-δύναμο εμβόλιο πλεονεκτεί συγκριτικά με μόνο το 23δύναμο, διότι προκαλεί ανοσολογική μνήμη. Αυτό σημαίνει ότι εάν εμβολιασθούμε πρώτα με 13-δύναμο και επαναλάβουμε τον εμβολιασμό με 13-δύναμο είτε με 23-δύναμο μετά από ορισμένο χρόνο, ο τίτλος αντισωμάτων είναι μεγαλύτερος και διαρκεί περισσότερο. Παρ’ όλα αυτά, επειδή έχουμε διαπιστώσει ότι το μικρόβιο αυτό έχει πολλούς οροτύπους που δεν περιλαμβάνονται στα υπάρχοντα εμβόλια, χρειάζεται διαρκής επαγρύπνηση και καταγραφή. < 23 > Γιατί φοβόμαστε τα εμβόλια, αλλά όχι τα φάρμακα; «Τα εμβόλια στοχεύουν στην πρόληψη νοσημάτων που σπάνια πλέον βλέπουμε, ενώ τα αντιβιοτικά έρχονται να θεραπεύσουν μια ασθένεια από την οποία υποφέρουμε. Έτσι, έχουμε καταλήξει να φοβόμαστε το εμβόλιο, αντί για τη νόσο. Σε αυτό έχει συμβάλει και το γεγονός ότι ο κόσμος δεν βλέπει > Life > Positive < πια τα θανατηφόρα νοσήματα που βλέπαμε στο παρελθόν, η ευλογιά εξαλείφθηκε, η διφθερίτιδα έχει μειωθεί σημαντικά, η πολιομυελίτιδα επίσης. Κι όμως. Τα εμβόλια είναι τα ασφαλέστερα φαρμακευτικά σκευάσματα- χορηγούνται σε εκατομμύρια δόσεις παγκοσμίως. Επιπλέον, σήμερα υπάρχουν διεθνή συστήματα καταγραφής των τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών, που επεξεργάζονται και αναλύουν προσεκτικά και με αυστηρότητα όλα τα συμβάματα που αναφέρονται. Όπως έχει διαπιστωθεί, τα περισσότερα από αυτά έχουν χρονολογική και όχι αιτιολογική συσχέτιση με τα εμβόλια, είναι δηλαδή τυχαία και δεν έχουν σχέση με τον εμβολιασμό. Σε κάθε περίπτωση, οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τα εμβόλια είναι εξαιρετικά σπάνιες και βέβαια πολύ, μα πολύ σπανιότερες από τις επιπλοκές των ίδιων των λοιμωδών νοσημάτων», καταλήγει η κυρία Παυλοπούλου. OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία > του Γρηγόρη Λάσκαρη ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Στόχος η πλήρης ανακούφιση! «Το πρωινό ξύπνημα είναι δύσκολο κι επώδυνο. Οι αρθρώσεις στα δάχτυλα και των δυο χεριών πονούν και είναι δύσκαμπτες. Μαθαίνεις να έχεις υπομονή. Σιγά - σιγά η κατάσταση βελτιώνεται, αλλά το επόμενο πρωί, πάλι τα ίδια…» > υγεία στόχος η πλήρης ανακούφιση! Αντιμετωπιση Οι στόχοι της θεραπείας είναι: • Η ύφεση της φλεγμονής. • Η ανακούφιση από τον πόνο. Μ • Ο περιορισμός της καταστροφής των αρθρώσεων. • Η βελτίωση της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής των ασθενών. έχρι πριν λίγα χρόνια, η ρευματο- 26 ειδής αρθρίτιδα αποτελούσε μία ασθένεια-φόβητρο που καταδίκαζε 1 στους 2 πάσχοντες σε χρόνια ανικανότητα και αδυναμία επιτέλεσης απλών καθημερινών εργασιών. Τα τελευταία χρόνια, μια νέα γενιά φαρμάκων έχει αλλάξει ριζικά το τοπίο. Εκεί που μέχρι πρόσφατα το ζητούμενο ήταν η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου, σήμερα πλέον αποτελεί ρεαλιστικό στόχο η πλήρης ανακούφιση του πάσχοντος από τα συμπτώματα. Πριν αναφερθούμε στις νέες θεραπείες και τις δυνατότητες που προσφέρουν, ας δούμε πρώτα τα χαρακτηριστικά της νόσου. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι μία ασθένεια που προσβάλλει τις αρθρώσεις του σώματος, προκαλώντας πόνο, πρήξιμο, δυσκαμψία και, τελικά, παραμόρφωση και απώλεια της λειτουργικότητάς τους. Η ΡΑ δεν πρέπει να συγχέεται με την οστεοαρθρίτιδα. Η ΡΑ οφείλεται σε φλεγμονή του αρθρικού υμένα -δηλαδή του σάκου που περιβάλλει και προστατεύει την άρθρωση, ενώ η οστεοαρθρίτιδα οφείλεται σε προσβολή του χόνδρου των οστών, δηλαδή του άκρου των οστών που βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο στην άρθρωση. Στην περίπτωση της ΡΑ, η φλεγμονή είναι πολύ πιο έντονη και πιο εκτεταμένη. Παρ’ όλα αυτά, καθώς η ΡΑ εξελίσσεται, παρατηρείται διάβρωση των χόνδρων και των οστών της άρθρωσης, κάτι που τελικά εξασθενεί και τη λειτουργία των παρακείμενων μυών και τενόντων, με αποτέλεσμα τον έντονο πόνο, την παραμόρφωση και την απώλεια της λειτουργικότητας των αρθρώσεων, που μπορεί να φτάσει μέχρι και στην αναπηρία. Η καταστροφή των οστών ξεκινά στα πρώτα ένα με δύο έτη από την έναρξη της πάθησης, γεγονός που υπογραμμίζει τη μεγάλη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπευτικής αγωγής. > Life > Positive < Η ΡΑ είναι μια χρόνια νόσος με εξελισσόμενη πορεία, άρα οι ασθενείς με ΡΑ πρέπει να παίρνουν φάρμακα για όλη τους τη ζωή. Είναι πολύ σημαντικό να εφαρμόζεται η κατάλληλη θεραπεία έγκαιρα, όταν η νόσος ανταποκρίνεται καλύτερα στη θεραπευτική αγωγή, οπότε και αναμένεται το μεγαλύτερο θεραπευτικό όφελος. Τα τελευταία χρόνια, η κατανόηση των βιοχημικών μηχανισμών της νόσου άλλαξε δραστικά το θεραπευτικό τοπίο της ΡΑ και επέτρεψε την παρασκευή νέων OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 επαναστατικών φαρμάκων, τα οποία προσφέρουν γρήγορα και μερικές φορές θεαματικά αποτελέσματα, εμποδίζοντας την καταστροφή της άρθρωσης και την συνεπαγόμενη αναπηρία. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται «βιολογικά» και, σε αντίθεση με τα παλιά φάρμακα, δεν είναι προϊόντα χημικής σύνθεσης, αλλά την ΡΑ, υπάρχουν άφθονα στοιχεία για τη μακροχρόνια ασφάλειά του, σε μεγάλους αριθμούς ασθενών. Η ετανερσέπτη είναι το μόνο βιολογικό φάρμακο που έχει λάβει έγκριση για χρήση σε παιδιά από 2 ετών. Χορηγείται με υποδόρια ένεση 1 φορά την εβδομάδα. Ινφλιξιμάμπη. Κυκλοφόρησε πλήρους σωματικής αυτονομίας και ανεξαρτησίας. Νεώτερα παρόμοια φάρμακα είναι η Σερτολιζουμάμπη και η Γκολιμουμάμπη, τα οποία χορηγούνται υποδορίως μία φορά το μήνα. Υπάρχουν, ωστόσο, και άλλα νεώτερα φάρμακα τα οποία, σύμφωνα με τις οδηγίες, χορηγούνται μόνο αν αποτύχουν τα προηγούμενα. Σε αυτά ανήκουν τα: Ανακίνρα - Χορηγείται καθημερινά υποδόρια. Ριτουξιμάμπη -Χορηγείται ενδοφλεβίως. Αμπατασέπτη - Χορηγείται ενδοφλεβίως μία φορά το μήνα. Τοσιλιζουμάμπη - Χορηγείται ενδοφλέβια σε νοσοκομείο, μία φορά το μήνα. πρωτεΐνες που παράγονται από καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων ζωντανών κυττάρων. Χορηγούνται πάντα με ενέσεις. Γενικά, οι βιολογικοί παράγοντες είναι σχεδιασμένοι για να αδρανοποιούν ουσίες του οργανισμού που διαδραματίζουν ρόλο-κλειδί στην αρθρική βλάβη. Τα πιο σημαντικά από τα βιολογικά φάρμακα είναι τα παρακάτω: Ετανερσέπτη. Επειδή η ετανερσέπτη είναι το πρώτο φάρμακο που έλαβε επίσημη έγκριση για > Life > Positive < λίγους μήνες μετά την ετανερσέπτη και χορηγείται ενδοφλεβίως, σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Έχει επίσης μακρόχρονο ιστορικό ασφαλείας. Αδαλιμουμάμπη. Χορηγείται με υποδόρια ένεση κάθε δύο εβδομάδες. Τα τρία παραπάνω φάρμακα αποτελούν τα πιο παλιά και δοκιμασμένα. Σε σχέση με τα παλαιότερα, κλασικά αντιρευματικά φάρμακα, τα βιολογικά, όταν χορηγούνται σε άτομα με βαριάς μορφής ΡΑ, τετραπλασιάζουν τις πιθανότητες αποκατάστασης της Όλοι οι βιολογικοί παράγοντες χορηγούνται σε μέτριας προς σοβαρής μορφής ΡΑ και μόνο όταν έχουν αποτύχει οι παραδοσιακές θεραπείες, εκτός και αν συντρέχουν άλλοι λόγοι. Σε σύγκριση με τα παλαιότερης γενιάς αντιρευματικά, τα βιολογικά φάρμακα έχουν επιδείξει υψηλή αποτελεσματικότητα και ικανοποιητικό προφίλ ασφάλειας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι ελεύθερα παρενεργειών. Επειδή δρουν μέσω τροποποίησης του αμυντικού συστήματος, μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα ευπάθειας σε άλλες αρρώστιες και δεν πρέπει να χορηγούνται σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις νευρολογικών και αιματολογικών διαταραχών. 27 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία στόχος η πλήρης ανακούφιση! Συχνοτητα – αιτια 28 Η ΡΑ δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στις γυναίκες. Συνήθως καταγράφονται 3 νέα κρούσματα ανά 10.000 άτομα το χρόνο, ενώ στην Ελλάδα πάσχουν από ΡΑ περίπου 120.000 άνθρωποι. Συχνότερα προσβάλλονται άτομα μέσης ηλικίας, όμως μία ειδική μορφή της νόσου, που ονομάζεται νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα, μπορεί να προσβάλει ακόμα και μικρά παιδιά. Η ΡΑ ανήκει στα αυτοάνοσα νοσήματα, δηλαδή σε αυτά που το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου «επιτίθεται» σε όργανα ή συστήματα του ίδιου, επειδή τα εκλαμβάνει ως ξένα. Είναι άγνωστο τι οδηγεί το ανοσοποιητικό σύστημα σε αυτήν την «παράλογη» συμπεριφορά, όμως συχνά ενοχοποιούνται οι παρακάτω παράγοντες: • Γενετικοί: Φαίνεται ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση της ΡΑ. Οι ασθενείς κληρονομούν από τους γονείς τους ορισμένα γονίδια, που τους καθιστούν πιο επιρρεπείς στην ασθένεια, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι όποιος έχει αυτά τα γονίδια οπωσδήποτε θα νοσήσει. • Περιβαλλοντικοί: Ιοί ή μικρόβια μπορεί να πυροδοτήσουν τη νόσο σε άτομα με προδιάθεση. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «μοριακή μίμηση» και παρατηρείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα μπερδεύει τους ιούς ή τα βακτηρίδια με τους υγιείς ιστούς του οργανισμού. • Ορμονικοί: Οι ορμόνες του φύλου φαίνεται να παίζουν ρόλο. Γι’ αυτό η νόσος εμφανί- > Life > Positive < ζεται μάλλον συχνότερα στις γυναίκες και μάλιστα μετά την εμμηνόπαυση, ενώ παρουσιάζει ύφεση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. • Ψυχολογικές πιέσεις: Στα άτομα με προδιάθεση φαίνεται ότι η ΡΑ εκδηλώνεται συχνά έπειτα από έντονες ψυχολογικές πιέσεις (π.χ. ένα διαζύγιο, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η απώλεια της εργασίας κ.ά.) Η ΡΑ χαρακτηρίζεται από σημαντικές επιπτώσεις, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Οι πάσχοντες συχνά δυσκολεύονται στη δουλειά τους, επειδή αναγκάζονται συχνά να απουσιάζουν. Πολλές φορές, δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες και κυριεύονται από συναισθήματα άγχους, φόβου και απογοήτευσης. Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι ασθενείς με ΡΑ εμφανίζουν διπλάσιες πιθανότητες κατάθλιψης σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. < ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Οι αρθρώσεις γίνονται ευαίσθητες, θερμές και διογκωμένες, σε βαθμό που να προκαλούν δυσκινησία ιδίως μετά το πρωινό ξύπνημα (πρωινή δυσκαμψία). Σταδιακά, ο αριθμός των αρθρώσεων που εμφανίζουν συμπτώματα αυξάνεται. Αρχικά, συνήθως προσβάλλονται οι μικρές αρθρώσεις των δακτύλων των χεριών και μετά μεγαλύτερες αρθρώσεις, όπως αυτές του αυχένα, των ώμων και των γονάτων. Η προσβολή είναι συμμετρική, δηλαδή αν πονάνε οι αρθρώσεις των δαχτύλων του αριστερού χεριού, θα πονάνε και οι αντίστοιχες του δεξιού. Ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα κόπωσης, κακουχίας και περιστασιακά πυρετό. Τα συμπτώματα έχουν υφέσεις και εξάρσεις. Το ένα πέμπτο των ασθενών εμφανίζει ρευματικά ογκίδια (οζίδια) που εμφανίζονται κάτω από το δέρμα, κοντά στις αρθρώσεις. OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 Το ξύρισµα του κεφαλιού, για κάποιους, είναι παράδοση… Για όλες τις άλλες περιπτώσεις υπάρχει το pilfood®. Ολοκληρωµένη θεραπεία τριχόπτωσης. � Πάνω από 35 χρόνια εµπειρίας. � Περισσότεροι από 10 εκατοµµύρια χρήστες παγκοσµίως. Προϊόν Laboratorios Serra Pamies, Spain. Θα το βρείτε µόνο στα φαρµακεία. Γιατροί και φαρµακοποιοί, σε όλο τον κόσµο, επιβεβαιώνουν ότι η επαρκής παροχή βιταµινών, ανόργανων στοιχείων και αµινοξέων αποτελεί προϋπόθεση για υγιή µαλλιά. Το pilfood® περιέχει όλες τις βιταµίνες, µέταλλα και αµινοξέα, µεθιονίνη και κυστίνη που χρησιµοποιεί το σώµα µας για την παραγωγή κερατίνης, η οποία αποτελεί το 90% της σύνθεσης των µαλλιών. Αθήνα: Ναούσης 31, 104 47 Αθήνα. Τηλ: 210 3418889-97, Fax: 210 8661262 www.pharmazac.gr Θεσσαλονίκη: Κ. Καραμανλή 81, 546 42 Θεσσαλονίκη. Τηλ: 2310 933534, Fax: 2310 933524 > υγεία 30 > Life > Positive < Για τους περισσότερους άνδρες, η φαλάκρα αποτελεί τον σημαντικότερο… εφιάλτη! Γι΄ αυτό και η εμφάνιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας επιδρά όχι μόνο στην εμφάνιση, αλλά και στον ψυχισμό τους. Δεν είναι λοιπόν λίγοι εκείνοι που, όταν αρχίζουν να χάνουν τα μαλλιά τους, πανικοβάλλονται, χάνοντας μαζί με τα μαλλιά και την ψυχραιμία τους! Υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει κανείς σήμερα για να καθυστερήσει ή να βελτιώσει την κατάσταση, εφόσον βέβαια το θέμα τον απασχολεί τόσο… OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 ΑΝΔΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΑΛΩΠΕΚΙΑ Ο φόβος της... φαλάκρας! Η ανδρογενετική αλωπεκία δεν Γυναίκες αφορά μόνο τους άνδρες, αλλά και τις γυναίκες, ονομάζεται όμως έτσι, επειδή έχει να κάνει με την επίδραση των ανδρικών ορμονών στο τριχωτό της κεφαλής. Oφείλεται στη δράση των ανδρογόνων, τα οποία, σε συνδυασμό με κληρονομική προδιάθεση, προκαλούν ατροφία των τριχικών θυλάκων. Αν λοιπόν έχετε στενούς συγγενείς με φαλάκρα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να συμβεί το ίδιο και σε εσάς. Η φύση και η έκταση της τριχόπτωσης, θα ακολουθήσει ταυτόσημα πρότυπα με αυτά που παρατηρούνται στους γονείς και στους παππούδες σας, γεγονός που μπορεί να χρησιμεύσει ως παράγοντας πρόγνωσης, της πιθανής απώλειας των μαλλιών σας. Η αλωπεκία σχετίζεται, επίσης, με την αύξηση της ηλικίας. Πρόκειται για την πιο ευρεία μορφή ανδρικής τριχόπτωσης και ευθύνεται για το 95% των περιπτώσεων αλωπεκίας. Στους άνδρες, αυτή η αλωπεκία εμφανίζεται σε ηλικία κάτω των 30 ετών (50%), στις δε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση (70%). Το 5% των ανδρών αρχίζει να χάνει μαλλιά ήδη πριν από την ηλικία των 20 ετών, με τη μορφή της μετωποκροταφικής αραίωσης. Στις γυναίκες, η κατανομή της απώλειας στα αρχικά στάδια διαφέρει σημαντικά. Συνήθως εμφανίζεται διάχυτη αραίωση στην κορυφή του κεφαλιού, αλλά με διατήρηση της παρυφής των μαλλιών στο μέτωπο, όπου η πυκνότητα είναι φυσιολογική. Μόνο σε προχωρημένο στάδιο, τα μαλλιά στην κορυφή μπορεί να έχουν πέσει. Έτσι, τελικά μικρό ποσοστό γυναικών θα εκδηλώσουν ανδρικού τύπου φαλάκρα. Σε κάθε περίπτωση, η αλωπεκία δεν θα πρέπει να θεωρείται εξαρχής ως «φυσιολογικό» φαινόμενο, αλλά θα πρέπει να κινητοποιεί το άτομο στην αναζήτηση δερματολογικής συμβουλής, καθώς μπορεί να οφείλεται σε κάποια συγκεκριμένη αιτία ή μπορεί να είναι δυνατή η πρόληψή της, εφόσον γίνουν έγκαιρα οι κατάλληλες παρεμβάσεις. Εξέλιξη Ο ρόλος της διατροφής Στους άνδρες, η αλωπεκία αρχίζει συνήθως από το όριο της τριχοφυΐας, το οποίο σταδιακά υποχωρεί, σχηματίζοντας μια γραμμή που μοιάζει με «Μ». Μπορεί επίσης ο άνδρας να διαπιστώσει μια λέπτυνση στις τρίχες των μαλλιών του και ότι δεν μεγαλώνουν με τον ρυθμό που μεγάλωναν παλαιότερα. Τα μαλλιά στην κορυφή της κεφαλής αρχίζουν να αραιώνουν, ώσπου οι δύο κορυφές του «Μ» συναντιούνται με αυτό το σημείο και μεταξύ τους. Με την πάροδο του χρόνου, παραμένει μόνο μια περιοχή γύρω από το κεφάλι με μαλλιά, που μοιάζει με πέταλο. > Life > Positive < Τι δεν φταίει; • Το μήκος των μαλλιών, η σμηγματόρροια (λιπαρότητα) και η χρήση κράνους/ πηλικίου δεν ευθύνονται για την ανδρογενετική αλωπεκία. • Το έντονο άγχος ενδέχεται να επιβαρύνει την εξέλιξη της αλωπεκίας αλλά όχι να τη δημιουργήσει. 31 Η κακή διατροφή και οι εξαντλητικές δίαιτες αποτελούν σημαντικό «εχθρό» της υγείας των μαλλιών. Η λογική σύμφωνα με την οποία κυκλοφορούν διάφορα συμπληρώματα διατροφής ειδικά για την τριχόπτωση, είναι ότι η επαρκής πρόσληψη ουσιωδών λιπαρών οξέων, βιταμινών του συμπλέγματος Β, βιταμίνης Ε και C, μετάλλων (χαλκός, ψευδάργυρος, κοβάλτιο, φωσφόρος) και αμινοξέων (κυστίνη, μεθειονίνη) είναι ουσιαστικής σημασίας για τον ομαλό κύκλο ζωής της τρίχας. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν τα δομικά συστατικά της κερατίνης, η οποία δομεί OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία o φόβος της... φαλάκρας! τις τρίχες και τα νύχια. Ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος, ο χαλκός και το πυρίτιο, θεωρούνται επίσης ζωτικά για την υγεία των τριχών, καθώς συμβάλλουν στην επανάκτηση των φυσιολογικών λειτουργιών τους. Η ενίσχυση του οργανισμού μας με όλα αυτά τα στοιχεία, με τη βοήθεια ενός συμπληρώματος διατροφής, που περιέχει όλα ή τα περισσότερα από τα παραπάνω, χαρίζει μαλλιά πιο πλούσια σε όγκο, μια πιο δυνατή και υγιή τρίχα. Εκτός όμως από τα παραπάνω, στην καταπολέμηση της τριχόπτωσης συμβάλλουν επίσης οι φυτικές ίνες, το ασβέστιο, ο φώσφορος και τα καροτενοειδή. Τα συστατικά αυτά επιβάλλεται να τα λαμβάνει κανείς από τη διατροφή, διότι ο βολβός της τρίχας αδυνατεί να τα συνθέσει από μόνος του. Στη... μάχη κατά της τριχόπτωσης, έχει επιστρατευθεί τα τελευταία χρόνια και το Ginseng, το οποίο διαθέτει τονωτικές και αναζωογονητικές ιδιότητες για το τριχωτό της κεφαλής. > Τ ΕΧΝΙΚΕΣ STRIP ΚΑΙ PRP 32 Η τεχνική μεταμόσχευσης μαλλιών Strip (Follicular Unit Transplantation- FUT) αποτελεί την πιο διαδεδομένη μέθοδο μεταμόσχευσης. Πραγματοποιείται με μαζική εξαγωγή τριχοθυλακίων από τη ζώνη σταθερής τριχοφυΐας (πίσω & πλάγιο τμήμα της κεφαλής) και μεταφύτευση αυτών στην περιοχή της αραίωσης. Η επέμβαση διαρκεί λίγες ώρες, με τοπική αναισθησία, χωρίς νάρκωση και χωρίς νοσηλεία. Μετά τη μεταμόσχευση μαλλιών, το άτομο μπορεί να επιστρέψει > Life > Positive < στις δραστηριότητές του σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν περιπτώσεις -ανάλογα πάντα με το είδος του επαγγέλματοςόπου η επιστροφή στην εργασία πραγματοποιείται ακόμη και την επόμενη ημέρα της επέμβασης. Τα νέα μαλλιά αναπτύσσονται φυσιολογικά αμέσως μετά τη μεταφύτευσή τους και σε 3-5 μήνες αρχίζουν να φαίνονται τα πρώτα αποτελέσματα, τα οποία ολοκληρώνονται μετά τους 10 μήνες. Ενα σημαντικό ποσοστό (20-80%) των μαλλιών της μεταμόσχευσης πέφτουν σταδιακά μετά την επέμβαση, φαινόμενο όμως που θεωρείται φυσιολογικό, δεδομένου ότι στη θέση τους μεγαλώνουν τα νέα μαλλιά. Τα μαλλιά της μεταμόσχευσης αναπτύσσονται όπως και τα υπόλοιπα μαλλιά και παραμένουν για πάντα. Λούζονται, κουρεύονται, χτενίζονται, επιδέχονται κάθε είδους κομμωτική διεργασία και δεν έχουν καμία διαφορά από τα υπόλοιπα μαλλιά. Η PRP (Platelet Rich Plasma), αποτελεί μέθοδο για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης σε άνδρες και γυναίκες. Βασίζεται στο πλούσιο σε αιμοπετάλια πλάσμα του αίματος και στην απευθείας έγχυση αυτού στις περιοχές του τριχωτού της κεφαλής που παρουσιάζουν αραίωση. Ως μέθοδος, το PRP είναι αποτελεσματικό ως θεραπεία τριχόπτωσης, και ως θεραπεία ενίσχυσης της μεταμόσχευσης μαλλιών. Η PRP περιλαμβάνει (α) Απλή αιμοληψία έως και 50cc αίματος (β) Φυγοκέντρηση του αίματος για απομόνωση του πλάσματος και (γ) Έγχυση του εμπλουτισμένου πλάσματος στις αραιωμένες περιοχές του τριχωτού, με τοπική αναισθησία. Η αυτόλογη φύση της PRP (το υλικό προέρχεται από τον ίδιο τον οργανισμό) καθιστά τη μέθοδο απολύτως ασφαλή, χωρίς κίνδυνο αλλεργικών αντιδράσεων. Υπάρχουν αντενδείξεις, όπως ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης και η λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων. OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 Διάγνωση Αντιμετώπιση Το στάδιο της διάγνωσης περιλαμβάνει: • Λήψη ιατρικού ιστορικού. • Δερματολογική εξέταση του τριχωτού της κεφαλής. Οι δερματολογικές παθήσεις που οδηγούν σε απώλεια μαλλιών μπορούν να διαγνωστούν μετά από αφαίρεση δείγματος δέρματος και τριχών από την προσβεβλημένη περιοχή. • Ψηφιακή δερματοσκόπηση. Με ειδική κάμερα φωτογραφίζονται διάφορες περιοχές του τριχωτού της κεφαλής, δίνοντας τη δυνατότητα στον γιατρό να μετρήσει τον αριθμό των τριχοθυλακίων, τον αριθμό των τελικών τριχών και των χνουδοποιημένων τριχών και το πάχος των τριχών. Υπάρχουν ειδικοί πίνακες με εικόνες απώλειας μαλλιών που βοηθούν στην ταξινόμηση της ποσότητας και του τύπου της απώλειας. Οι διαφορές στο πάχος και στο μήκος των τριχών επιβεβαιώνουν τη διάγνωση της συνηθέστερης αιτίας απώλειας τριχών, που είναι η ανδρογεννητική αλωπεκία. • Λήψη διατροφικού ιστορικού. Η θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας μπορεί να διακριθεί στην φαρμακευτική και στην επεμβατική. Για την φαρμακευτική θεραπεία υπάρχουν δύο εγκεκριμένες φαρμακευτικές ουσίες, η φιναστερίδη και η μινοξιδίλη, η οποία χρησιμοποιείται τοπικά. Οι γυναίκες ανταποκρίνονται καλύτερα στην τοπική θεραπεία με μινοξιδίλη σε σχέση με τους άνδρες. Η χρήση των φαρμάκων θα πρέπει να είναι συνεχής, καθώς η διακοπή τους μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια των τριχών που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της χορήγησης. H χειρουργική θεραπεία είναι η μόνη άμεση και σχετικά οριστική λύση. Παρουσιάζει το μειονέκτημα ότι απαιτεί πολλές επισκέψεις και στοιχίζει ακριβά. Η μεταμόσχευση τριχοθυλακίων (και όχι μαλλιών, που είναι λανθασμένος όρος) μπορεί να υποδειχθεί σε ασθενείς με ανδρικού τύπου αλωπεκία, στους οποίους οι φαρμακευτικές θεραπείες αντενδείκνυνται ή είναι αναποτελεσματικές. Η μικρομεταμόσχευση τριχών είναι μία επέμβαση μεταφοράς θυλάκων τριχών από μία ζώνη σταθερής τριχοφυΐας, σε μια περιοχή που παρουσιάζει απώλεια τριχών. Γίνεται με τοπική αναισθησία και η επιτυχία της εξαρτάται από το μέγεθος του προβλήματος. Το μέλλον στην αντιμετώπιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας φαίνεται πως θα είναι η κλωνοποίηση τριχοθυλακίων. Η ιδέα είναι απλή και συνίσταται στην λήψη υγιών τριχοθυλακίων από την δότρια περιοχή, την μεταφορά τους στο εργαστήριο για τη δημιουργία απεριόριστου αριθμού νέων τριχοθυλακίων με κλωνοποίηση και την εμφύτευσή τους στην πάσχουσα περιοχή. Αν και η ιδέα είναι απλή, η πραγματοποίησή της ακόμα εμφανίζει αρκετά προβλήματα. < Στις γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση και εφόσον συνυπάρχουν διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, ακμή, υπερτρίχωση, θα πρέπει να γίνεται ορμονικός έλεγχος, για αποκλεισμό συνύπαρξης ορμονικού προβλήματος ή άλλου νοσήματος. Επιπλέον εξετάσεις συνήθως δεν απαιτούνται, αν και σε ασθενείς με απότομη έναρξη ή ταχεία εξέλιξη της τριχόπτωσης, είναι ενδεδειγμένη η αναζήτηση ενός θεραπεύσιμου αιτίου απώλειας τριχών (π.χ. αναιμία, υποθυρεοειδισμός). Στις γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση και εφόσον συνυπάρχουν διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, ακμή, υπερτρίχωση, θα πρέπει να γίνεται ορμονικός έλεγχος, για αποκλεισμό συνύπαρξης ορμονικού προβλήματος ή άλλου νοσήματος. > Life > Positive < 33 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > >της Βιβέττας Λαϊνιώτη υγεία ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ Η επόμενη μέρα Επιθυμείτε να προβείτε σε μια πλαστική επέμβαση και ο φόβος της επόμενης μέρας σας κρατάει μακριά; Δεν είστε η μόνη! Μια επέμβαση, όπως και να έχει, προκαλεί ανησυχία. Πολλές γυναίκες αγχώνονται περισσότερο για την μετεγχειρητική τους πορεία και το αποτέλεσμα, παρά για την ίδια την επέμβαση. Ο πλαστικός χειρουργός, κ. Στρατής Γαβριήλ περιγράφει το πριν και το μετά μιας πλαστικής επέμβασης. Α ς πάρουμε τα πράγματα από την 34 αρχή. Η πλαστική χειρουργική είναι η ειδικότητα της ιατρικής επιστήμης που έχει ως αντικείμενο τη διόρθωση δυσπλασιών και γενικά ανωμαλιών στο ανθρώπινο σώμα, είτε αυτές προέρχονται από ατυχήματα είτε είναι εκ γενετής. Η χρήση του όρου «πλαστική» για τη συγκεκριμένη ειδικότητα μόνο τυχαία δεν είναι, μιας και προέρχεται από την αρχαία λέξη πλάθω, που σημαίνει δίνω μορφή σε κάτι. Οι πλαστικές αισθητικές επεμβάσεις γίνονται στο πρόσωπο και στο σώμα με διάφορες τεχνικές, για παράδειγμα face lift, mini face lift, βλεφαροπλαστική, λιποαναρρόφηση, επεμβάσεις στο στήθος, κοιλιοπλαστική, όμως εμείς θα εστιάσουμε στα δύο είδη πλαστικής με τη μεγαλύτερη ζήτηση, την αυξητική στήθους και τη ρινοπλαστική. Η θηλυκή πλευρά της ζωής Ανέκαθεν το στήθος ήταν το κατεξοχήν σύμβολο θηλυκότητας και γονιμότητας, αποτελώντας καθοριστικό στοιχείο της γυναικείας εμφάνισης, μιας και επιδρά σημαντικά στην αυτοεκτίμηση και τον ψυχισμό της γυναίκας. Για τον λόγο αυτό, όταν αποδείχθηκε ιατρικά ότι τα ενθέματα σιλικόνης δεν έχουν επιπτώσεις στην υγεία, η επέμβαση αύξησης μαστών έγινε από τις πλέον περιζήτητες παγκοσμίως. Ειδικά > Life > Positive < στις ΗΠΑ, η αυξητική στήθους έρχεται 3η κατά σειρά συχνότητας, με 300.000 επεμβάσεις τον χρόνο. Η επέμβαση αύξησης στήθους μπορεί να συνδυαστεί και με ανόρθωση στήθους. Ο πλαστικός χειρουργός Στρατής Γαβριήλ εξηγεί πως «ο συνήθης τρόπος αύξησης του στήθους είναι η τοποθέτηση ενθέματος σιλικόνης κάτω από τους μύες ή πάνω από αυτούς. Εφόσον υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες (τοπικό λίπος), μικρή αύξηση του στήθους μπορεί να επιτευχθεί και με μεταμόσχευση λίπους, εμπλουτισμένου σε βλαστοκύτταρα. Γυναίκες με μικρό, ατροφικό στήθος ή ακόμα και απλασία του μαζικού αδένα, αναζητούν την επέμβαση. Οι νέες γυναίκες συνήθως νιώθουν την ανάγκη για αυξητική στήθους για να αποκτήσουν ένα πλούσιο ντεκολτέ, αλλά σε οποιαδήποτε ηλικία μπορεί μια γυναίκα να έχει ανάγκη της επέμβασης αυτής, όπως για παράδειγμα λόγω της πτώσης και της ατροφίας ενός μαστού μετά από εγκυμοσύνες ή αυξομειώσεις βάρους». Είναι σημαντικό να θυμάστε πως δεν είναι όλα τα προθέματα στήθους τα ίδια. Υπάρχουν προθέματα ποιοτικώς καλύτερα (και ακριβότερα) καθώς και προθέματα χαμηλότερης ποιότητας. Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από την τεχνική του πλαστικού χειρουργού, αλλά και από τον τύπο του προθέματος που θα χρησιμοποιηθεί. Τα πλέον εξελιγμένα τεχνολογικά προθέματα στήθους περιέχουν παχύρρευστο OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 gel σιλικόνης και το περίβλημά τους είναι κατασκευασμένο από σιλικόνη με τραχεία επιφάνεια. Ασφαλέστερα θεωρούνται αυτά που έχουν την έγκριση του Οργανισμού Υγείας των ΗΠΑ (FDA Approved Breast Implants). Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε κάτι που απασχολεί πολύ τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας: η αυξητική στήθους δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα στον θηλασμό, διότι δεν επηρεάζονται οι γαλακτοφόροι αδένες και πόροι, είτε η επέμβαση γίνει από τα όρια της θηλής, είτε από την υπομάστιο πτυχή, είτε το ένθεμα τοποθετηθεί πάνω από τους μύες είτε κάτω από αυτούς. Ποια είναι τα βήματα όμως πριν το χειρουργείο; Σύμφωνα με τον κ. Γαβριήλ, «η επίσκεψη στον πλαστικό χειρουργό, αποτελεί το πρώτο βήμα. Εκεί θα συζητηθεί η αισθητική αντίληψη και η ανάγκη της ενδιαφερόμενης. Ο γιατρός θα εκτιμήσει έπειτα το πρόβλημα της "ασθενούς", όπως την ύπαρξη και τον όγκο του μαζικού αδένα, τη ποιότητα του δέρματος, την ύπαρξη ή όχι πτώσης. Θα εξετάσει τον μαστό, αποκλείοντας κάποιο ψηλαφητό μόρφωμα. Θα αποφασιστεί το μέγεθος του ενθέματος, το σχήμα και η θέση τοποθέτησής του. Θα πρέπει στη συνέχεια να υποβληθεί σε μαστογραφία, αν είναι πάνω από 34 χρονών ή ένα υπερηχογράφημα αν είναι μικρότερη, για τον εργαστηριακό αποκλεισμό κάποιας νόσου του μαστού ή για να αντιμετωπιστεί αυτή την ίδια ώρα της επέμβασης με αφαίρεση της βλάβης». Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε πως με την ποιότητα των νέων ενθεμάτων, δεν χρειάζεται αλλαγή ή αντικατάστασή τους, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά τοποθετούνται εφ’ όρου ζωής. Επίσης, ο κ. Γαβριήλ υπογραμμίζει πως «κανένα εμφύτευμα, που χρησιμοποιείται στην ιατρική δεν έχει μελετηθεί τόσο, όσο το ένθεμα μαστού». Και μετά τη πλαστική στήθους τι; 35 «Η επέμβαση αύξησης του μαστού με ένθεμα σιλικόνης είναι απλή και σύντομη. Ο χειρουργικός χρόνος κυμαίνεται μεταξύ μισής και μίας ώρας. Η γυναίκα εξέρχεται την ίδια μέρα από την κλινική και λαμβάνει αντιβιοτικά και ήπια παυσίπονα. Aν η τοποθέτηση του ενθέματος είναι πάνω από τους μύες, η επέμβαση είναι σχεδόν ανώδυνη. Αν τα ενθέματα έχουν τοποθετηθεί κάτω από τους μύες είναι περισσότερο επώδυνη –σε κάθε περίπτωση ο πόνος των ημερών που ακολουθούν την επέμβαση είναι αντιμετωπίσιμος με απλά παυσίπονα. «Δεν υπάρχει κανένας ιδιαίτερος κίνδυνος από την επέμβαση αύξησης του στήθους πέραν των γενικών κινδύνων μιας επέμβασης μετρίας βαρύτητας». Η γυναίκα δεν χρειάζεται να περιορίσει ιδιαίτερα τις δρα- > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία πλαστική επέμβαση στηριότητές της και δεν χρειάζεται να απέχει από την εργασία της πάνω από 1-2 μέρες. Ο μόνος ίσως περιορισμός είναι η αποφυγή του ύπνου μπρούμυτα για το πρώτο μήνα», περιγράφει ο πλαστικός. Το τελικό αποτέλεσμα είναι συνήθως άμεσα ορατό, ενώ η αίσθηση και υφή του στήθους βελτιώνεται σταδιακά μέσα στους πρώτους τρεις μήνες μετά την επέμβαση. Γαλλική μύτη; Γιατί όχι; 36 Η ρινοπλαστική είναι από τις πλέον συχνές επεμβάσεις στις οποίες υποβάλλονται τόσο γυναίκες, όσο και άνδρες. Θεωρείται δε επιτυχημένη, όταν διορθώνει τόσο το ανατομικό όσο και το λειτουργικό πρόβλημα της μύτης του ασθενούς. Ο κ. Γαβριήλ τονίζει ότι «η ρινοπλαστική είναι η πιο δύσκολη αισθητική επέμβαση, γιατί είναι μια επέμβαση που απαιτεί άριστη γνώση της ανατομίας της μύτης, άριστη γνώση της φυσιολογίας της αναπνοής μέσω της μύτης και, επιπλέον, χειρουργικό ταλέντο και ιδιαίτερη αισθητική αντίληψη. Στην ανατομία της συμμετέχουν οστά, χόνδροι, υποδόριο λίπος, δέρμα και βλεννογόνος. Η συμπεριφορά τους είναι διαφορετική και η γνώση και η εμπειρία του χειρουργού που θα πραγματοποιήσει την επέμβαση θα πρέπει να είναι μεγάλη». Η ρινοπλαστική είναι αισθητική και μερικές φορές επανορθωτική χειρουργική επέμβαση, η οποία συχνά γίνεται με γενική αναισθησία. Τοπική αναισθησία γίνεται μόνο κατόπιν πίεσης από τον ασθενή ή στην περίπτωση που το χειρουργικό πρόβλημα είναι μικρό. Ανάλογα με τη χειρουργική δυσκολία, ο χρόνος της επέμβασης κυμαίνεται από 40 λεπτά μέχρι 3 ώρες. Η ρινοπλαστική πραγματοποιείται με γενική αναισθησία, ενώ χάρη στα σύγχρονα φάρμακα και σε σωστούς χειρισμούς, είναι σχετικά ανώδυνη, γεγονός που εκπλήσσει ευχάριστα όσους προβαίνουν σε αυτή. Το ευτυχές, και σε αυτήν την περίπτωση πλαστικής, είναι πως τα αποτελέσματα φαίνονται αμέσως! «Μετά την αφαίρεση του νάρθηκα την 9η μέρα το αισθητικό αποτέλεσμα είναι φανερό και σαφές. Μπορεί κανείς να εμφανίζεται στο κοινωνικό και φιλικό περιβάλλον χωρίς να γίνεται αντιληπτή η επέμβαση. Από εκεί και πέρα, για τουλάχιστον 8 μήνες, υπάρχει ένα υπολειπόμενο οίδημα το οποίο υποχωρεί σταδιακά». «Η μετεγχειρητική πορεία είναι πολύ εύκολη και κυρίως ανώδυνη. Υπάρχει μικρή ταλαιπωρία τις πρώτες δύο μέρες που υπάρχουν ταμπόν στη μύτη, τα οποία, παρόλο που σήμερα διαθέτουν αεραγωγό ανάμεσά τους, εμποδίζουν την αναπνοή. Υπάρχουν επίσης οιδήματα και μελανιές των βλεφάρων για μια βδομάδα περίπου, σε άλλους πιο έντονα και σε άλλους λιγότερο. Πολύ σπάνια, κάποιες υπολειπόμενες μελανιές μπορεί να επιμείνουν έως και για δύο βδομάδες». Όσο για το αισθητικό αποτέλεσμα της συγκεκριμένης χειρουργικής επέμβασης, κρίνεται ικανοποιητικό, όταν είναι φυσικό. Με απλά λόγια, η μύτη θα πρέπει να βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του προσώπου, σε σημείο που να μην υποπτεύονται οι γύρω σας πως έχει υπάρξει επέμβαση πλαστικού… < i Στρατής Γαβριήλ Πλαστικός Χειρουργός, Diplomate of European Board of Plastic Surgery Ζαλοκώστα 4, Σύνταγμα, τηλ: 210 3600413-414, Fax: 210 3600415, Κιν: 6944524091 > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία > της Λυδίας Παπαευαγγέλου ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ & ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΟ Τι πρέπει να προσέχουμε; Μικρόσωμα ή μεγαλόσωμα, χνουδωτά ή φτερωτά, παιχνιδιάρικα ή νωχελικά, όπως κι αν είναι τα ζωάκια μας, τα αγαπάμε. Τι γίνεται όμως όταν συγγενείς, φίλοι και λοιποί «ελαφρώς» οπισθοδρομικοί μας παρακινούν να τα αποχωριστούμε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης; Έχουν δίκιο ή μήπως πρόκειται για μια ακόμη υπερβολή; Η αντίληψη ότι εγκυμοσύνη και κατοικίδιο δεν πάνε μαζί είναι ευρέως διαδεδομένη, σε τέτοιο βαθμό, ώστε πολλές γυναίκες αναγκάζονται να στερηθούν το αγαπημένο τους ζωάκι. Στην πραγματικότητα, όμως, οι κίνδυνοι είναι πολύ λίγοι και μπορούν να αποφευχθούν με απλά μέτρα προφύλαξης. Ποια είναι αυτά και από τι μας προστατεύουν πραγματικά; Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος γεμάτη αλλαγές, προσδοκίες, αλλά και ανησυχίες για την έγκυο και τους οικείους της. Η μέλλουσα μητέρα επανεξετάζει έναν προς έναν, όλους τους παράγοντες που μπορούν να βλάψουν ή να ωφελήσουν την ίδια ή το μωρό της. Έτσι, ανάμεσα σε άλλα, μπορεί να σκεφτεί -και δικαίως- κατά πόσο είναι σωστό να συνεχίσει να ζει με το κατοικίδιό της. Συνήθως, ο περίγυρος πιέζει για την απομάκρυνση του ζώου, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και για κάποιο διάστημα μετά από αυτήν, ώστε να προφυλαχθεί το νεογνό από τα υποτιθέμενα μικρόβια, κάτι στο οποίο αρκετές φορές συναινούν και ορισμένοι γιατροί της «παλιάς σχολής». Η αλήθεια είναι υπάρχουν μολυσματικοί παράγοντες οι οποίοι είναι δυνατόν να μεταδοθούν από τα κατοικίδια στον άνθρωπο, ελάχιστοι όμως από αυτούς οδηγούν σε σοβαρές λοιμώξεις και ακόμη λιγότεροι μπορούν να βλάψουν το έμβρυο. Οι ειδικοί ωστόσο συμφωνούν ότι, καθώς οι περισσότερες μολύνσεις μπορούν να αποφευχθούν με απλά καθημερινά μέτρα υγιεινής, η κατανόηση του τρόπου μετάδοσης και η ενημέρωση για την πρόληψή τους είναι απαραίτητες. > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία εγκυμοσύνη & κατοικίδιο Οι υπερβολές δεν βοηθούν ούτε το « κατοικίδιο ούτε τη μέλλουσα μαμά» Κελεμπέκογλου Αλέξανδρος, Κτηνίατρος 40 > Life > Positive < «Ένα επαρκώς εμβολιασμένο και αποπαρασιτωμένο ζωάκι δεν αποτελεί για κανένα λόγο κίνδυνο, ούτε για τη μητέρα, αλλά ούτε και για το έμβρυο. Το πιο σημαντικό λοιπόν είναι να τηρούνται οι απαραίτητοι κανόνες υγιεινής χωρίς υπερβολές και να προετοιμάζεται ψυχολογικά το ζώο για την άφιξη του νέου μέλους. Όσον αφορά στους σκύλους, ένα σκυλάκι που έχει κάνει τα απαραίτητα εμβόλια, είναι καθαρό και μαθημένο να μην λερώνει μέσα στο σπίτι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί απειλή. Το ίδιο ισχύει και για ένα κουτάβι, το οποίο ολοκληρώνει το πρώτο εμβολιακό του πρόγραμμα μέσα σε 8 εβδομάδες από τη γέννησή του. Μέχρι να παρέλθει το διάστημα αυτό, είναι το ίδιο από μόνο του ευάλωτο σε μολύνσεις και λοιμώξεις. Έτσι και αλλιώς, επειδή από τη φύση τους οι σκύλοι είναι προστατευτικοί, ιδίως μάλιστα οι μεγαλόσωμοι, μόνο συντροφιά και ηρεμία μπορούν να προσφέρουν στην έγκυο γυναίκα. Όσον αφορά στις γάτες, που πολλοί θεωρούν ότι αποτελούν "κινητή μονάδα μικροβίων", πρακτικά, το μόνο παράσιτο που μπορεί μολύνοντας τη μητέρα να βλάψει το έμβρυο είναι το Toxoplasma gondii. Όμως και σε αυτή την περίπτωση, τα ποσοστά εγκύων που προσβάλλονται από τοξόπλασμα είναι σχεδόν μηδαμινά, όταν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής. Μια εμβολιασμένη γάτα που παραμένει καθαρή και βρίσκεται εντός σπιτιού είναι πρακτικά αδύνατον να μας βλάψει. Ο βασικότερος κανόνας προστασίας είναι ωστόσο η τακτική αλλαγή της άμμου, φορώντας γάντια. Πρέπει να ακολουθεί καλό πλύσιμο των χεριών. Τις πιο πολλές φορές, τόσο η τοξοπλάσμωση, όσο και η σαλμονέλα που μπορεί να προέλθει από τα ερπετά ή τις χελώνες, οφείλονται σε ατελώς μαγειρεμένα ή ελλιπώς πλυμένα τρόφιμα. Συνεπώς, είναι σημαντικό να μαγειρεύουμε καλά τα κρέατα και τα ψάρια, να πλένουμε σωστά σαλάτες και φρούτα και να κρατάμε καθαρό και εμβολιασμένο το ζωάκι μας. Με αυτές τις απλές ενέργειες, η ασφάλεια τόσο της μητέρας και του εμβρύου, όσο και του ζώου, είναι δεδομένη. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι είναι ενδεδειγμένη η συνεχής χρήση απολυμαντικών, όπως η προσφιλής στις Ελληνίδες νοικοκυρές χλωρίνη. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα κατοικίδια είναι παράγοντας ισορροπίας σε μια οικογένεια, αφού εκτονώνουν το άγχος και λειτουργούν ως φίλος για τα μικρά παιδιά». OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 «Κίνδυνος υπάρχει μόνο αν δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής» «Είναι αλήθεια πως στο παρελθόν, λόγω κακής πληροφόρησης πολλοί γιατροί θεωρούσαν τα κατοικίδια "εχθρό" της μέλλουσας μητέρας και του εμβρύου. Σήμερα γνωρίζουμε πως αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Οι σοβαρές λοιμώξεις που μπορεί να προκληθούν από μόλυνση μέσω ενός μικρού ζώου είναι ελάχιστες, ακόμη και οι πιθανότητες είναι ελάχιστες, φτάνει να είμαστε προσεκτικοί. Με τα σκυλάκια, για παράδειγμα, το μόνο που πρέπει να προσέχουμε, αν και εφόσον είναι εμβολιασμένα και αποπαρασιτωμένα, είναι τα λεγόμενα «μηχανικά ατυχήματα», δηλαδή ατυχήματα που μπορεί να προκληθούν από έναν μεγαλόσωμο σκύλο, στην προσπάθειά του να «παίξει» με την έγκυο γυναίκα. Μαθαίνοντας στον σκύλο μας να μην κάνει αδέξιες κινήσεις, εκπαιδεύεται και για το νέο μέλος της οικογένειας. Η αλήθεια είναι πως οι γάτες είναι λίγο πιο > Life > Positive < "επίφοβες", εξαιτίας της πιθανότητας που υπάρχει, η έγκυος να κολλήσει το λεγόμενο τοξόπλασμα. Η γάτα μολύνεται μέσω της κατανάλωσης ωμού κρέατος με ωοκύστεις. Αυτό κυρίως συμβαίνει στις γάτες που ζουν και τρέφονται εκτός σπιτιού με τρωκτικά και με ωμά αποφάγια. Η γάτα μολύνεται συνήθως σε μικρή ηλικία και αποκτά ανοσία. Είναι συνεπώς απίθανο να ξαναμολυνθεί ως ενήλικη γάτα. Το ίδιο μπορεί να έχει συμβεί και με την ίδια τη γυναίκα πριν την εγκυμοσύνη, άρα και η ίδια να μην διατρέχει κανέναν απολύτως κίνδυνο. Αυτό, μπορεί να ελεγχθεί με μια απλή εξέταση αίματος. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι ωοκύστεις στα κόπρανα γίνονται μολυσματικές 1-5 μέρες μετά. Αν, λοιπόν, η άμμος υγιεινής αλλάζεται συχνά, ο κίνδυνος μόλυνσης ελαχιστοποιείται. Το παν είναι η καθαριότητα και η υγιεινή. Συχνός καθαρισμός και αλλαγή της άμμου και χρήση γαντιών προστατεύουν την έγκυο γυναίκα. Το ίδιο ισχύει και για τον καθαρισμό του κλουβιού ενός οικόσιτου πτηνού. Στο εξωτερικό, και ακόμα λιγότερο στην Ελλάδα, πολλά σπίτια έχουν ως κατοικίδια ερπετά όπως φίδια και ιγκουάνα, τα οποία αν δεν προσέξουμε, μπορεί να μεταφέρουν μέσω των περιττωμάτων τους μικρόβια σαλμονέλας. Για τα ερπετά, καλό είναι να καθαρίζουμε τον χώρο που τα έχουμε πολύ καλά και πάλι φορώντας γάντια και σε καμία περίπτωση να μην γίνεται ο καθαρισμός αυτός στην κουζίνα. Τέλος, οι μέλλουσες μητέρες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τα κρέατα, τα πουλερικά και τα ψάρια που καταναλώνουν πρέπει να είναι καλοψημένα και τα φρούτα και τα λαχανικά επιμελώς πλυμένα. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η μεταφορά μικροβίων στο φαγητό, που αποτελεί κύρια εστία αναπαραγωγής και μετάδοσης των μικροβίων». Ιωάννης Βασιλόπουλος, Μαιευτήρας Χειρουργός- Γυναικολόγος 41 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία εγκυμοσύνη & κατοικίδιο «Ευτυχώς που δεν ενέδωσα στις πιέσεις να αποχωριστώ τα σκυλάκια μου» «Και τα δύο σκυλάκια μου τα είχα και πριν κάνω τον γιο και την κόρη μου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης μου εγκυμοσύνης, οι γονείς και ο σύζυγός μου με «πίεζαν» να τα αποχωριστώ. Ευτυχώς δεν ενέδωσα. Ο γυναικολόγος που με παρακολουθούσε με ενημέρωσε για το τι έπρεπε να προσέχω και πώς να προστατευθώ και ο κτηνίατρος μού είπε πώς να τα φροντίζω. Τους έκανα όλες τις απαραίτητες εξετάσεις και τα εμβόλια κι έτσι ήμουν σίγουρη. Είναι αλήθεια πως εμείς οι Έλληνες είμαστε λίγο υπερβολικοί με τις χλωρίνες, τα αντισηπτικά και τα απολυμαντικά, χωρίς να καταλαβαίνουμε πολλές φορές Υπάρχουν μολυσματικοί παράγοντες οι οποίοι είναι δυνατόν να μεταδοθούν από τα κατοικίδια στον άνθρωπο, ελάχιστοι όμως από αυτούς οδηγούν σε σοβαρές λοιμώξεις και ακόμη λιγότεροι μπορούν να βλάψουν το έμβρυο. > Life > Positive < πως οι κίνδυνοι που διατρέχουμε και εμείς αλλά και τα παιδιά μας από τις χημικές ουσίες που περιέχονται σε αυτά είναι πολύ μεγαλύτεροι από τα «μικρόβια» ενός σκύλου ή μιας γάτας. Τελικά, αυτό που διαπίστωσα και που νομίζω πως πρέπει να γνωρίζουν όλες οι γυναίκες που περιμένουν παιδί, είναι πως η υγιεινή τόσο η δική μας, όσο και του ζώου μας, είναι το παν. Σήμερα, και τα σκυλάκια μου αλλά και τα παιδιά μου συμβιώνουν αρμονικά και παίζουν όλη μέρα μαζί, κάτι που με χαροποιεί ιδιαίτερα όταν το βλέπω». Νίκη, 43 ετών, μητέρα 2 παιδιών και 2 σκυλιών i Κελεμπέκογλου Αλέξανδρος, Kτηνίατρος Tηλ.: 210 6630957/ 6932292831 Ιωάννης Βασιλόπουλος, Ιατρός Γυναικολόγος, Τηλ: 210 6525440 , Fax: 2106895495 Κιν: 697 4446526 e-mail: [email protected] OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > υγεία εγκυμοσύνη & κατοικίδιο Προετοιμάστε το κατοικίδιο για τον ερχομό του νέου μέλους Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος χαράς και προσμονής αλλά και μεγάλων αλλαγών για όλα τα μέλη μιας οικογένειας συμπεριλαμβανομένων και των... τετράποδων. Είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης το ζευγάρι να προετοιμάσει ψυχολογικά το κατοικίδιο για τον ερχομό του νέου μέλους και να θέσει με ηρεμία και ψυχραιμία τα νέα όρια και τους νέους κανόνες που θα πρέπει να ισχύσουν για την αρμονική συμβίωση όλων μέσα στο σπίτι. Αν, για παράδειγμα, ο σκύλος μιας οικογένειας είναι ζωηρός στο παιχνίδι ή ιδιαίτερα ενεργητικός, η εγκυμοσύνη είναι η κατάλληλη περίοδος να τεθούν με ηρεμία νέα όρια ως προς τον τρόπο που επιθυμούμε να παίζουμε με τον σκύλο μας. Με αυτόν τον τρόπο, μία έγκυος αποφεύγει τυχόν επικίνδυνα ατυχήματα ενώ ο σκύλος έχει τον χρόνο και την ευκαιρία να μάθει να παίζει με τους νέους κανόνες, να δέχεται το λιγότερο ενεργητικό παιχνίδι και να είναι πιο ήρεμος παρουσία της εγκύου. Επιπλέον, είναι σημαντικό να προετοιμάσουμε το κατοικίδιο για τις αλλαγές που θα επέλθουν στη ζωή του με την άφιξη του νέου μέλους. Το κλάμα, οι απότομες κινήσεις ενός μωρού, η αλλαγή του προγράμματος της οικογένειας, τα διάσπαρτα παιχνίδια στο πάτωμα που δεν του ανήκουν μπορούν να αναστατώσουν ένα κατοικίδιο. Αντί να φωνάζουμε διαρκώς στο κατοικίδιο μας, είναι προτιμότερο να του υποδείξουμε τι επιτρέπεται και τι όχι και να διαχειριστούμε τον χώρο έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσουμε τις δυσκολίες. Αρχίστε να φέρνετε το κατοικίδιο σε επαφή με εγκύους, βρέφη και παιδιά όλων των ηλικιών. Αφήστε το να συμμετέχει στη χαρά σας και επιτρέψτε του να εξοικειωθεί με την προίκα του μωρού. Αφήστε το να τη μυρίσει και να καταλάβει πως είναι κάτι νέο στο χώρο. Αρχίστε να του μαθαίνετε πως ό,τι βρίσκεται στο πάτωμα δεν του ανήκει και δεν είναι παιχνίδι. Προετοιμάστε τον με ήχους μωρού αρκεί να είναι χαμηλής έντασης και συχνότητας (π.χ. κλάμα, γέλιο κ.λπ.). Τέλος, αν ασχολείστε αρκετές ώρες την ημέρα με το κατοικίδιό σας αρχίστε να τις ελαττώνετε σταδιακά και με ευχάριστο τρόπο, ώστε το κατοικίδιο να έχει την ευκαιρία να «απεξαρτηθεί» ομαλά (π.χ. αφήστε το για ένα σαββατοκύριακο σε κάποιο φιλικό σπίτι ή ξενοδοχείο για κατοικίδια, ελαττώστε τις καθημερινές μεγάλες βόλτες ή τη συνεχή ενασχόληση μαζί του μέσα στο σπίτι). Γενικά, να θυμάστε ότι, όπως και εσείς, έτσι και το κατοικίδιό σας έχει την προσωπικότητά του και χρειάζεται χρόνο να διαχειριστεί την αλλαγή. Επιπλέον, εσείς γνωρίζετε γιατί αλλάζετε ενώ αυτό όχι. Συνεπώς, βοηθήστε το να καταλάβει και μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός θετικού εκπαιδευτή που θα σας καθοδηγήσει σωστά και με ασφάλεια να προετοιμάσετε το κατοικίδιό σας αλλά και να διορθώσετε τυχόν προβληματικές συμπεριφορές. Τέλος, το σημαντικότερο, στην περίοδο της εγκυμοσύνης, είναι να μην ξεχνάτε να απολαμβάνετε τη συντροφιά του αγαπημένου σας φίλου. Θα σας κάνει μόνο καλό. i The Dog Company - Θετική εκπαίδευση σκύλων 6932336441, [email protected] > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > θέμα >της Λυδίας Παπαευαγγέλου 46 Επιστροφή στις... ρίζες > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι όσοι ζούμε στις μεγάλες πόλεις, και κυρίως στην Αθήνα, έχουμε στο μυαλό μας την επαρχία και το χωριό ως τον τόπο διακοπών και ξεγνοιασιάς των παιδικών μας χρόνων. Και σίγουρα θυμόμαστε τον κήπο του παππού και της γιαγιάς ή τις κότες και τα κουνέλια κάποιας θείας. Εικόνες, μυρωδιές και σκέψεις που μέχρι τώρα φάνταζαν μακρινές και αλλοτινές, ίσως και λίγο «φολκλόρ», γίνονται πλέον καθημερινότητα για πολλούς νέους. Δ εν είναι λίγοι οι νέοι, που κουρασμένοι από τον θόρυβο και το καυσαέριο της πόλης, την αποξένωση και το χάος των σύγχρονων αστικών κέντρων αποφάσισαν, παρά τις σπουδές και την εξειδίκευση που έλαβαν μέχρι τώρα, να «αποσυρθούν» και ζήσουν μια -μάλλον ποιοτικότερη ζωή- κοντά στη φύση. Οι δυσκολίες είναι σίγουρα πολλές, όχι όμως και ανυπέρβλητες. Ολοένα, λοιπόν, και περισσότερα νέα παιδιά, γεμάτα όνειρα και θέληση για μια «καλύτερη» ζωή επιλέγουν να μην εγκαταλείψουν τη χώρα τους για να εργαστούν στο εξωτερικό – που φαντάζει να προσφέρει κάθε είδους δελεαστική ευκαιρία- αλλά να επιστρέψουν στο «εξοχικό» μέχρι σήμερα σπίτι στο χωριό. Πώς όμως παίρνει κάποιος μια τέτοια απόφαση; Και τι είναι αυτό με το οποίο μπορεί να ασχοληθεί στην επαρχία, για να εξασφαλίσει τα προς το ζην; Η κυρία Γεωργία Δηλάκη, Κοινωνιολόγος και Διδάκτωρ Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μας εξηγεί από κοινωνικο-συναισθηματικής απόψεως τους λόγους που οδηγούν σε μια τέτοια απόφαση: «Η τάση επιστροφής των κατοίκων των πόλεων προς την επαρχία, η αντίστροφη, δηλαδή πορεία της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών, αποτελεί ένα πρωτόγνωρο κοινωνικό φαινόμενο. Η οικονομική κρίση και η παρατεταμένη ύφεση έχουν εγκλωβίσει εκατοντάδες χιλιάδες νέους σε μια μεταβατική περίοδο: μια ολόκληρη γενιά που μεγάλωσε με το σύγχρονο πρότυπο ζωής της μετα-νεωτερικότητας, βιώνει σήμερα την κυριαρχία της ανασφάλειας, του φόβου και της αβεβαιότητας για πράγματα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αυτονόητα, όπως η οκτάωρη εργασία, η κοινωνική ασφάλιση, η δημόσια εκπαίδευση, οι υπηρεσίες υγείας, η δημιουργία οικογένειας. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της γενιάς είναι το υψηλό μορφωτικό της επίπεδο, αφού ένα μεγάλο ποσοστό είναι κάτοχοι πτυχίου ΑΕΙ ή και μεταπτυχιακών τίτλων, καθώς και η ευχέρειά της στη χρήση των νέων τεχνολογιών. Το ποιοτικό αυτό παραγωγικό δυναμικό είναι αναγκασμένο να επανεξετάζει, να αναθεωρεί και να αναδιαμορφώνει διαρκώς τη δράση του, στο φως νέων κοινωνικών εξελίξεων και απρόβλεπτων γεγονότων, προσπαθώντας να διαχειριστεί τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Πολλοί λόγοι συντελούν στην εξήγηση του φαινομένου: Nέοι άνθρωποι που προσπαθούν να διαχειριστούν ένα πρόβλημα χωρίς προηγούμενο και καλούνται να πάρουν τον έλεγχο της ζωής τους σε μεγαλύτερο βαθμό από τις προηγούμενες γενιές, επιλέγουν να εγκαταλείψουν τα μεγάλα αστικά κέντρα ή εκφράζουν αυτή την > Life > Positive < 47 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > θέμα επιστροφή στις ρίζες > Θανάσης, ετών 37, οικονομολόγος «Πριν από 4 χρόνια περίπου αποφάσισα να αφήσω την Αθήνα και να επιστρέψω με την οικογένειά μου στο χωριό μου, λίγο έξω από την Ελάτη. Ήξερα πως ο χειμώνας στα ορεινά του νομού Τρικάλων είναι δύσκολος, αλλά δεν πτοήθηκα. Έχω 3 μικρά παιδιά 4, 7 και 11 ετών, τα οποία λατρεύουν τη ζωή στο χωριό. Πηγαίνουν στο σχολείο στο διπλανό χωριό, σε μια απόσταση μικρότερη των 7 χιλιομέτρων, γυρνούν σπίτι το μεσημέρι, ξεκουράζονται και μελετούν τα μαθήματά τους. Μετά είτε μαζευόμαστε οικογενειακά είτε τα παιδιά πηγαίνουν μόνα τους σε κάποιο γειτονικό σπίτι και παίζουν με τους φίλους τους. Όλα αυτά τα πράγματα τα στερούμασταν στην Αθήνα. Δούλευα σε ένα λογιστικόφοροτεχνικό γραφείο 10 ώρες την ημέρα, πολλές φορές και τα Σαββατοκύριακα, και θεωρούσα κατόρθωμα το ότι μια φορά στο τόσο έκανα μια μονοήμερη εκδρομή με την οικογένειά μου. Και η γυναίκα μου και εγώ έχουμε βρει τον εαυτό μας εδώ. Η φύση και ο καθαρός αέρας μας αναζωογόνησαν, έχουμε μια μικρή φάρμα και μερικά στρέμματα με ελιές και ζούμε πολύ καλά. Η διατροφή μας έχει βελτιωθεί, το ίδιο και η φυσική μας κατάσταση. 48 Πριν από μερικά χρόνια δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου να ζει εδώ. Τώρα όμως νιώθω πως έπραξα το σωστό και για μένα και για την οικογένειά μου». > Life > Positive < πρόθεση. Για κάποιους, η επιστροφή στον τόπο καταγωγής τους φαντάζει ως η μόνη επιλογή για να απαλλαγούν από την αίσθηση του αδιεξόδου που τους προκαλεί το υψηλότερο κόστος ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα, η ανεργία, οι μειωμένες ευκαιρίες απασχόλησης. Οι πολλαπλές απογοητεύσεις και ματαιώσεις που έχει πυροδοτήσει η οικονομική κρίση, τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, έχουν επίσης σαν αποτέλεσμα συναισθηματικές δυσκολίες, άγχος, ανασφάλεια, αγωνία, αίσθημα αδικίας και πικρίας, απελπισία, ενώ κάποιες φορές μπορούν να οδηγήσουν και σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Έτσι, πολλά άτομα, από το να «βουλιάζουν» μέσα σε μια αυστηρή και μοιρολατρική προσέγγιση της ζωής, απορρίπτουν τη συναισθηματική καταπίεση που υφίστανται στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις, όπου καλλιεργείται η απροσωπία, ο φόβος, η αποξένωση, η εσωστρέφεια στις ανθρώπινες σχέσεις, η σκληρότητα, ο κυνισμός, η βία, η εγκληματικότητα, έχοντας ως βασικό κίνητρο για την εσωτερική τους μετανάστευση, όχι απλώς το «ζην», αλλά και το «ευ ζην». Η επιστροφή στις ρίζες μοιάζει με το «εισιτήριο» για τη χαμένη ευδαιμονία αλλά και η αφορμή για την αναζήτηση μιας ποιοτικότερης και ουσιαστικότερης ζωής, καλύτερων προϋποθέσεων για τη δημιουργία οικογένειας ή συντροφικών και αυθεντικών σχέσεων που διαρκούν στο χώρο και στο χρόνο, καθώς και για την αξιοποίηση της φύσης ως πηγής έμπνευσης και δημιουργικότητας. Επιπρόσθετα, η επιστροφή στην περιφέρεια μπορεί να λειτουργήσει ως η μετάβαση από ένα περιβάλλον διακινδύνευσης σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, με την τοπική κοινωνία να παρέχει ένα προστατευτικό, ανθρώπινο, εγκάρδιο, ζεστό και γενικά υποστηρικτικό πλαίσιο. Μια άλλη ομάδα ατόμων είναι εκείνοι που μπροστά στον κίνδυνο «υποδούλωσης» της χώρας τους από άλλες ισχυρότερες χώρες, βιώνουν την επιστροφή στην επαρχία ως μια μορφή αντίστασης. Νιώθοντας πικρία και θυμό για την οικονομική και πολιτική εξάρτηση της χώρας τους, επιλέγουν την εσωτερική μετανάστευση για να προσφέρουν στη χώρα τους όλες τις γνώσεις και τις δυνατότητές τους, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα βοηθήσουν στην οικονομική της ανάκαμψη. Εξάλλου, πολλές φορές, OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > θέμα επιστροφή στις ρίζες οι κρίσεις μπορούν να αφυπνίσουν συναισθήματα και δυνάμεις που «κοιμούνται» μέσα μας καιρό: πολλά από εκείνα που νομίζαμε πως είναι πέρα από τις δυνατότητές μας για να τα εκδηλώσουμε «ξυπνούν» και βιώνουμε τον κόσμο ενεργητικά και όχι παθητικοποιημένα. Κάποιοι, ανησυχώντας για την πολιτισμική ομογενοποίηση ή ταυτίζοντας την οικονομική κρίση με κρίση αξιών, παραμένουν στη χώρα τους από ιδεολογία, προκειμένου να συμβάλουν στη διατήρηση της πολιτισμικής και εθνικής ταυτότητάς της, και αντλούν ταυτόχρονα σιγουριά από την παράδοση». Νέα ζωή, νέες ευκαιρίες 50 Η ζωή στην επαρχία σίγουρα δεν είναι εύκολη. Όμως, η όρεξη για δουλειά και η τεχνογνωσία είναι τα βασικά συστατικά της επιτυχίας για όποιον το τολμήσει. Άλλωστε, μια νέα τάση δείχνει να γεννιέται, κάτι το οποίο διαφαίνεται και από την αυξημένη, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ζήτηση για σχολές ΑΕΙ ή ΤΕΙ που έχουν να κάνουν με τον πρωτογενή τομέα. Αν και μέχρι σήμερα η χειρωνακτική εργασία και η ενασχόληση με δουλειές της υπαίθρου θεωρείτο «κατώτερη» κοινωνικά, η ανάγκη των νέων Ελλήνων να εργαστούν και να ξεφύγουν από το «χάος» των μεγάλων αστικών κέντρων γίνεται όλο και εντονότερη. Σε αυτό συμβάλλουν φυσικά και οι νέες τεχνολογίες καθώς και η στροφή του πρωτογενούς τομέα στην παραγωγή βιολογικών και εναλλακτικών προϊόντων, πέραν των συμβατικών. Δεν είναι λοιπόν υποχρεωμένος κανείς να γίνει αγρότης με την κλασική έννοια του όρου και να βρίσκεται όλη την ημέρα στα χωράφια ή στη φάρμα. Νέες οργανώσεις, εκπαιδευτικοί φορείς και σύμβουλοι μπορούν να κατευθύνουν και να βοηθήσουν σημαντικά όποιον αποφασίσει να ασχοληθεί με τη γη. Αλλά δεν είναι μόνο η γη. Η ελληνική επαρχία διψά για νέο ανθρώπινο δυναμικό, για μόρφωση και κατάρτιση, για μουσική και για τέχνη αλλά και τόσα άλλα, που λόγω της συσπείρωσης μεγάλου μέρους του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, στερείτο τόσα χρόνια. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα νέων επιστημόνων, γεωπόνων, εκπαιδευτικών, μουσικών και καλλιτεχνών που μέσα από την κρίση διέκριναν μια σημαντική ευκαιρία να βοηθήσουν τον τόπο καταγωγής τους, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους. > Life > Positive < Ποιότητα ζωής, οικογένεια και φίλοι Ποιος δεν επιζητά σήμερα λίγες ώρες ξεκούρασης και ελεύθερου χρόνου, για να τις μοιραστεί με την οικογένεια και τους φίλους του; Η συντροφικότητα, η χαλάρωση και η χαρά μέσα από απλά καθημερινά πράγματα πολλές φορές ξεχνιέται, μέσα στην προσπάθειά μας να τα προλάβουμε όλα, να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας. Οι φίλοι και η οικογένεια μπαίνουν πολλές φορές σε δεύτερη μοίρα, όταν η δουλειά και το άγχος προηγούνται. Στην επαρχία, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Οι αποστάσεις είναι μικρές, τα ωράρια σαφώς χαλαρότερα και ο ελεύθερος χρόνος για ξεκούραση και διασκέδαση μάλλον «άφθονος». Η οικογένεια, τα παιδιά και οι εκδρομές μπαίνουν σε πρώτο πλάνο. Οι συγγενείς και οι φίλοι συναντιούνται, οι δραστηριότητες στη φύση είναι πολλές και ένα υγιές περιβάλλον διαβίωσης δημιουργείται. Ο άνθρωπος δεν ασχολείται μόνο με το ζην αλλά ενδιαφέρεται σαφώς περισσότερο για το «ευ ζην». < i Δρ. Γεωργία Δηλάκη, Κοινωνιολόγος, Διδάκτωρ Ψυχολογίας Παντείου, MSc Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία [email protected] OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 ÖмÌÇ¿¼ÐÓÇ¿ ̺ËÍ×ÌÌÓÐÔÎÍÕ Ó¿ØÆÒ;ѿÉÊÒÑÃÕ Varisan... ÏÐÃÕ¼ÐÓÇ¿ ÌÂÃÌÄÍÐ;ѿÉÊÒÑÃÕ 9DULVDQÓ¿³ÎÐÃÎà ̿û˿ÇÅ¿ÊË¿ Ò¿Ä¿ ÐË É¿ÇÑÒ ¿Éû¿ ¿ É¿Ò¿ ÍÐÓÍÎÑҺ˿ҿ ¿ÇÂÇÉÏ Ì ÊÒÑÃÕÂÇ¿À¿ÓËÇÑ˹ÌÆÕÑ×ËλÃÑÆÕ9DULVDQ/XL/HL ÃÖÑÒÃÑ×ÑÑÏÐÃ×ÑÆ¿»Ë¿ÒÍÕÉ;пÑÆÎкÈÇËÍÉ¿Ç¿»ÑÓÆÑÆÀÐÍ×ÕÑҿμÂÇ¿¢ÇÎÐÔÒÍÎÍÐǿɹÕÉÊÒÑÃÕÂÇ¿À¿ÓËÇÑ˹ÌÆÕÑ×ËλÃÑÆÕ 9DULVDQ/XL/HLÃÈ¿ÑÄ¿Ê»ØÍ×ÌÎпÅË¿ÒÇɺ¿Ì¿É;ÄÇÑÆÉ¿ÇÑ¿ÕÎÐÍÑÒ¿ÒþÍ×̿μÒÆÌÃËÀÍʺÑÒ¿¿ÃÐÍÎÍÐÇÉÒ¿È»ÂÇ¿Ã9DULVDQ/XL/HL Ò¿É×ÉÊÍÄÍÐÇÉÎÐÍÀʺ˿ҿÒÔÌÉÒÔÉÐÔÌο»ÐÌÍ×ÌμÂÇ > ψυχολογία >της Ελπίδας Αυγέρη Υποχονδρίαση Ο «κατά φαντασίαν ασθενής» Ασφαλώς ο τίτλος δεν παραπέμπει στο θεατρικό έργο του Μολιέρου, αλλά σε μια σοβαρή ψυχική διαταραχή, που αναφέρεται στον έντονο φόβο του ατόμου ότι πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια. Ποια είναι όμως τα συμπτώματα αυτής της διαταραχής, που είναι γνωστή ως υποχονδρίαση και από πού πηγάζει το πρόβλημα; Είναι αντιμετωπίσιμη; Η ψυχολόγος κυρία Ναταλία Βανού, απαντάει σε όλες μας τις απορίες. 52 > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 Ε « δώ και καιρό κάνω αλλεπάλλη- λες εξετάσεις επειδή έχω βήχα με φλέματα. Δεν είχα άλλα συμπτώματα, ούτε έκανα πυρετό.Όλες οι εξετάσεις μου ήταν καλές, όμως έχω αλλάξει σαν άνθρωπος. Νιώθω πως δεν ζω, συνεχώς βρίσκω αφορμές για να πηγαίνω στους γιατρούς και να ψάχνομαι. Ο βήχας παραμένει και γίνεται ολοένα και πιο έντονος. Δεν ξέρω τι να κάνω», εξομολογείται η 35χρονη Έλενα. Άραγε έχετε γνωρίσει ποτέ ένα άτομο που να μιλάει συνεχώς για αρρώστιες και να φοβάται μην πάθει ο ίδιος κάτι; Δυστυχώς πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα που απασχολεί δεκάδες ανθρώπους, οι όποιοι καθημερινά βιώνουν τεράστιο άγχος σχετικά με την κατάσταση της υγείας τους. Η ψυχολόγος κυρία Ναταλία Βανού εξηγεί πως «ο όρος «κατά φαντασίαν ασθενής» χρησιμοποιείται για να περιγράψει την υποχονδρίαση, μια διαταραχή, που αναφέρεται στον έντονο φόβο του ατόμου ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια, γεγονός που προκύπτει από την παρερμηνεία σωματικών συμπτωμάτων, αφού δεν υπάρχει διαγνώσιμη οργανική πάθηση που να τα δικαιολογεί». Δυστυχώς, το πρόβλημα στις μέρες μας εντείνεται εξαιτίας του Internet, καθώς τα άτομα αυτά μπορούν εύκολα να αναζητήσουν πληροφορίες για διάφορες ασθένειες και αυθαίρετα να ταυτίσουν τα δικά τους συμπτώματα με όσα περιγράφονται στο Διαδίκτυο... Τι είναι η υποχονδρίαση; «Η υποχονδρίαση, σύμφωνα με το DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), ανήκει στις σωματόμορφες διαταραχές, > Life > Positive < μια ομάδα ψυχικών διαταραχών που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τους τα σωματικά συμπτώματα, τα οποία δεν μπορούν να αποδοθούν σε διάγνωση οργανικής πάθησης. Στην υποχονδρίαση, οι ασθενείς πιστεύουν ή υποπτεύονται ότι πάσχουν από κάποια σοβαρή ή απειλητική για τη ζωή τους ασθένεια», αναλύει η ειδικός, συμπληρώνοντας πως «τα άτομα αναζητούν επίμονα ιατρική βοήθεια, καθώς η αγωνία και το άγχος τους εντείνεται όταν δεν μπορούν να λάβουν μια συγκεκριμένη απάντηση για την κατάστασή τους. Η ανησυχία τους συνεχίζεται ακόμη κι όταν οι γιατροί τους διαβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει κάποιο οργανικό πρόβλημα. Η συνεχής εναλλαγή ιατρών είναι συχνό φαινόμενο και οφείλεται στην προσπάθεια του ατόμου να βρει έναν γιατρό που θα του επιβεβαιώσει την πεποίθηση ότι νοσεί». Ωστόσο, σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η ενασχόληση με θέματα υγείας, καθώς και η συνέπεια στο ετήσιο τσεκάπ, δεν αποτελούν δείγματα υποχονδρίασης. Όπως επισημαίνει η κυρία Βανού, «αυτό που διαφοροποιεί μια υγιή κατάσταση από την υποχονδρίαση, είναι η λανθασμένη ερμηνεία συμπτωμάτων και η πεποίθηση ότι υπάρχει σίγουρα μια σοβαρή ασθένεια πίσω από αυτά, παρά τις διαβεβαιώσεις των ιατρών». 53 Φανταστική ασθένεια με πραγματικά συμπτώματα Δυστυχώς οι «κατά φαντασία» ασθενείς δεν υποκρίνονται όταν εμφανίζονται τα συμπτώματα της υποτιθέμενης ασθένειας τους. Πιστεύουν πως είναι πραγματικά άρρωστοι και νιώθουν….άρρωστοι. Συμπτώματα όπως η ζάλη, η ταχυπαλμία, το τρέμουλο, ο πονοκέφαλος, ο πόνος στο στήθος και πολλά άλλα, μονοπωλούν το ενδιαφέρον τους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν και περαιτέρω επιπτώσεις στη ζωή των υποχόνδριων ατόμων. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι έχουν οδηγηθεί σε εγχειρήσεις και πολύ ακριβές θεραπείες, χωρίς κανέναν ουσιαστικό λόγο. OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > ψυχολογία ο «κατά φαντασίαν ασθενής» Η αιτία που δεν αφήνει τους υποχόνδριους μακριά από τους γιατρούς είναι «οι συνεχείς αγωνιώδες σκέψεις, καθώς και τα συναισθήματα φόβου και αγωνίας, που έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση των σωματικών συμπτωμάτων και ενοχλήσεων». Πέρα από την ψυχολογική και σωματική ταλαιπωρία, η ειδικός τονίζει πως υπάρχει και οικονομική επιβάρυνση, λόγω του πλήθους των εξετάσεων στο οποίο υποβάλλονται τα άτομα αυτά. Επιπλέον, θα πρέπει να τονίσουμε, πως μερικοί «γιατροί» εκμεταλλεύονται δυστυχώς τα υποχόνδρια άτομα, προς ίδιον οικονομικό όφελος... Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα έρευνες, η συγκεκριμένη διαταραχή είναι το ίδιο συχνή σε άνδρες και γυναίκες. Η εμφάνισή της μπορεί να γίνει σε κάθε ηλικία, εκδηλώνεται όμως συχνότερα στην αρχή της ενήλικης ζωής. Η διάρκεια της διαταραχής είναι χρόνια, με αυξομειώσεις στην ένταση των συμπτωμάτων κατά διαστήματα». Πώς επηρεάζονται τα παιδιά; «Όταν ο γονιός πάσχει από υποχονδρίαση ασχολείται έντονα με σωματικές παθήσεις και συμπτώματα, αυτό θα επηρεάσει άμεσα τη συμπεριφορά και των παιδιών της οικογένειας. Τα παιδιά, σε αυτήν την περίπτωση, είναι πιθανό να αναπτύξουν και αυτά ανάλογες φοβίες». Φοβίες και ανασφάλειες, όπως το να φοβούνται το σκοτάδι, να μην θέλουν να μείνουν μόνα τους, να φοβούνται μην χάσουν τους γονείς τους κ.λπ.). Και όλα αυτά, ενώ στο σπίτι κυριαρχεί ένα κλίμα αρρωστοφοβίας. Με λίγα λόγια, όταν τα παιδιά βιώνουν καθημερινά μια υποχονδριακή συμπεριφορά, αναπόφευκτα, μεγαλώνοντας, θα μεταμορφωθούν και τα ίδια σε υποχόνδριους ενήλικες. Λύση υπάρχει; 54 Η ψυχολόγος κυρία Βανού υποστηρίζει ότι «η αντιμετώπιση των σωματόμορφων διαταραχών είναι περίπλοκη και αρκετά δύσκολη, λόγω των πεποιθήσεων που έχει αναπτύξει το άτομο σχετικά με την υγεία του. Το άτομο δυσκολεύεται να κατανοήσει την πραγματική διάσταση της διαταραχής, έχοντας εμμονή με το οργανικό κομμάτι και παραβλέποντας τους ψυχολογικούς παράγοντες και την επίδρασή τους στην κατάσταση. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό ο ασθενής να κατανοήσει το ψυχολογικό υπόβαθρο της ασθένειας, για να προχωρήσει στην αντιμετώπισή της. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί τον κυριότερο τρόπο αντιμετώπισης της υποχονδριακής διαταραχής». Ειδικότερα, η δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης ανάμεσα > Life > Positive < > Συμπτώματα υποχονδρίασης: • Το άτομο φοβάται και ασχολείται διαρκώς με την ασθένεια που δεν έχει • Παρερμηνεύει τις φυσιολογικές σωματικές λειτουργίες και συμπτώματα και τα ανάγει σε ασθένεια. • Τα αποτελέσματα των ιατρικών του εξετάσεων δείχνουν απουσία οργανικής πάθησης που να αιτιολογεί τα οργανικά συμπτώματα • Ανησυχεί διαρκώς, παρά τις διαβεβαιώσεις των αρμόδιων ιατρών. • Αλλάζει γιατρούς και επαναλαμβάνει τις εξετάσεις • Τα σωματικά συμπτώματα για τα οποία παραπονείται το άτομο διαρκούν περισσότερους από 6 μήνες OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 >Οι βασικοί στόχοι της ψυχοθεραπείας είναι: • Η μείωση του άγχους και η πιο αποτελεσματική διαχείριση στρεσογόνων καταστάσεων. • Η έκφραση και η διαχείριση των συναισθημάτων του ατόμου. • Ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου σκέψης και ερμηνείας των γεγονότων και των συναισθημάτων. • Ο διαφορετικός τρόπος ερμηνείας των σωματικών συμπτωμάτων. • Η διερεύνηση των βαθύτερων συναισθημάτων και των αναγκών που εκφράζονται με την ενασχόληση για την υγεία. • Η κατανόηση της έννοιας της φροντίδας και η αποσύνδεσή της από την ιατρική φροντίδα. • Η αύξηση της αυτοεκτίμησης του ατόμου. στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο θα αποτελέσει το πρώτο βήμα για τη διερεύνηση του ψυχικού κόσμου και την προσπάθεια επίλυσης των συμπτωμάτων διαταραχής που χρόνια τον ταλαιπωρούν. Εμείς από τη μεριά μας, μόλις αντιληφθούμε πως κάποιος φίλος ή συγγενής μας αντιμετωπίζει πρόβλημα υποχονδρίασης, θα πρέπει να τον στηρίξουμε και με γλυκό τρόπο να τον παροτρύνουμε να επισκεφτεί κάποιον ειδικό για να τον βοηθήσει. «Είναι συχνό, λόγω των χαρακτηριστικών της διαταραχής, ο θεραπευόμενος να φανεί ιδιαίτερα δύσπιστος σχετικά με τη θεραπεία και να προβάλει αντιστάσεις. Το υποστηρικτικό περιβάλλον αποτελεί το «κλειδί» και συντελεί καθοριστικά στην έκβαση της θεραπείας. Οι τρόποι αντιμετώπισης διαφέρουν, ανάλογα με τον κάθε άνθρωπο και τα συμπτώματά του και διαμορφώνονται ανάλογα. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να κριθεί απαραίτητη από ψυχίατρο, ακόμη και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, πάντα παράλληλα με την ψυχοθεραπεία», αναφέρει η κυρία Βανού. Εν κατακλείδι, ας μη ξεχνάμε πως δεν υπάρχει τρόπος να εξαναγκάσει κανείς κάποιον να δει έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Με ένα ειλικρινή διάλογο, όμως, μπορούμε να βοηθήσουμε καταλυτικά… < > Life > Positive < 55 i Ναταλία Βανού MPhil Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Συμβουλευτική ενηλίκων και εφήβων Λ. Κηφισίας 62, Μαρούσι κιν: 6942 673915 e-mail: [email protected] www.emotionalhealth.gr OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > > της Λυδίας Παπαευαγγέλου θέμα ελληνικό πανεπιστημιο Kλείνει τα μάτια στη δυσλεξία Γέλια, φωνές, γεμάτα αμφιθέατρα, συγγράμματα και φυσικά... εξεταστική! Εικόνες και «καταστάσεις» απολύτως φυσιολογικές για τους φοιτητές... Ή μάλλον όχι για όλους... Αναλογιστήκατε ποτέ πώς ανταπεξέρχονται στις φοιτητικές τους υποχρεώσεις εκείνα τα παιδιά που στο σχολείο παρουσίαζαν κάποιες μαθησιακές δυσκολίες, όπως για παράδειγμα η δυσλεξία; Ο ι μαθησιακές δυσκολίες και ιδίως η δυσλεξία είναι ένα 56 από τα ζητήματα που απασχολούν μεγάλο αριθμό μαθητών. Τις περισσότερες φορές, ο γονιός ή το ίδιο το παιδί αντιλαμβάνεται από νεαρή ηλικία ότι κάτι δεν πάει καλά, κυρίως όταν βλέπει πως οι επιδόσεις του δεν είναι οι αναμενόμενες, αναλογικά με τις ώρες που αφιερώνει για τα μαθήματά του. Συνήθως, κάποιος ειδικός παιδαγωγός βοηθά το παιδί, μαθαίνοντάς του να μελετά, να οργανώνει τις εργασίες του καθώς και μικρά κολπάκια συγκέντρωσης. Έτσι, κατορθώνει να φτάσει μέχρι το λύκειο και τις πανελλήνιες εξετάσεις, με σκληρή δουλειά και συνεχή προσπάθεια. Φυσικά, βοηθός είναι και το ίδιο το σχολείο, που του δίνει τη δυνατότητα να εξετάζεται προφορικά, κάτι το οποίο είναι αποδεκτό και εφαρμοστέο στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Όλα καλά μέχρι εδώ... Ισχύει όμως > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 το ίδιο και στα ανώτατα και τεχνολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας; Δυστυχώς όχι, καθώς ο μεγάλος αριθμός των φοιτητών ανά τμήμα, η ελλιπής νομοθετική κάλυψη και μια αδιαφορία ίσως από την πλευρά του πανεπιστημιακού κόσμου δυσχεραίνουν τη ζωή των φοιτητών με μαθησιακές δυσκολίες. Η Δρ. Αγλαΐα Σταμπολτζή, Ειδική δασκάλα, Διδάκτωρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, εξηγεί το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει –στα χαρτιά τουλάχιστον, τις αντικειμενικές δυσκολίες, καθώς και το τι θα μπορούσαν να κάνουν οι καθηγητές, αλλά και οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι φοιτητές. «Στην Ελλάδα, το τοπίο σε σχέση με τους φοιτητές με μαθησιακές δυσκολίες είναι κάπως θολό. Ο πρόσφατος, σχετικά, νόμος για την ειδική αγωγή στη χώρα μας (νόμος 2817/2000) ρυθμίζει θέματα που σχετίζονται με τη δυσλεξία στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, χωρίς να υπάρχει καμία αναφορά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Από την ανασκόπηση των νομοθετικών διαταγμάτων και εγκυκλίων γύρω από τη δυσλεξία εντοπίστηκε μία μοναδική εγκύκλιος με αριθμό Φ.142/83/7104/19.12.1990, η οποία έχει αποσταλεί προς τα πανεπιστημιακά και τεχνολογικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η οποία αναφέρει: ‘επειδή το πρόβλημα των δυσλεξικών, που έχουν εισαχθεί στα Α.Ε.Ι και Τ.Ε.Ι παραμένει το ίδιο κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, οι φοιτητές αυτοί πρέπει να εξετάζονται προφορικά στις τμηματικές και πτυχιακές εξετάσεις, προκειμένου να είναι αποτελεσματική η φοίτησή τους’. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η εγκύκλιος εφαρμόζεται απαρέγκλιτα.... Σύμφωνα με στοιχεία που έχουμε συλλέξει τα τελευταία χρόνια, ένας αριθμός μαθητών με δυσλεξία φαίνεται να συνεχίζει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε σύνολο 4.623 μαθητών > Life > Positive < 57 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > θέμα δυσλεξία στο πανεπιστήμιο από 55 λύκεια της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας, η συχνότητα των επιτυχόντων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με δυσλεξία ήταν 1,9% (0,5% στα Α.Ε.Ι και 1,4% στα Τ.Ε.Ι) το έτος 2001-2002. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι για το σχολικό έτος 2003-2004 το ποσοστό των δυσλεξικών μαθητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήταν 1,43% (4277 μαθητές σε σύνολο 647.736 μαθητών). Διαπιστώνουμε, επομένως, ότι η παρουσία δυσλεξικών φοιτητών στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πιθανή αλλά αδιερεύνητη πραγματικότητα. Το Υπουργείο Παιδείας έχει θεσμοθετήσει την προφορική εξέταση ως μοναδική βοήθεια για τους δυσλεξικούς φοιτητές που περνούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα αποτελέσματα των ερευνών υποδεικνύουν πως οι παροχές για τους δυσλεξικούς φοιτητές στη χώρα μας εξαντλούνται στο μέτρο της προφορικής εξέτασης και στην παροχή γενικών συμβουλευτικών υπηρεσιών από ορισμένα ιδρύματα, κι αυτό εκ των υστέρων και εφ’ όσον ζητηθεί από το φοιτητή. Και εκεί εντοπίζεται και το βασικότερο πρόβλημα. Η ενημέρωση των τμημάτων για τη δυσλεξία είναι υποτυπώδης και περιορίζεται στη γνώση των εγκυκλίων και των προεδρικών διαταγμάτων που αφορούν στη δυσλεξία. Επιπλέον, και οι ίδιοι οι φοιτητές διστάζουν να αποκαλύψουν τη μαθησιακή τους δυσκολία και προτιμούν να την κρατούν ‘κρυφή’ ώστε να μην αισθάνονται τις συνέπειες της διαφορετικότητας. Σε οργανωτικό επίπεδο, η ετερογένεια στον τρόπο αντιμετώπισης του φαινομένου της δυσλεξίας από τα Α.Ε.Ι και τα Τ.Ε.Ι οφείλεται στην έλλειψη γραπτής νομοθετικής ρύθμισης που να διασαφηνίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δυσλεξικών φοιτητών και να αναφέρεται σε θέματα ανίχνευσης, διάγνωσης και υποστήριξης αυτών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η δυσλεξία αντιμετωπίζεται ως ατομικό πρόβλημα, χωρίς να υπάρχουν θεσμοθετημένες πρακτικές κοινές για όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η προφορική εξέταση είναι η κατ’ εξοχήν εύκολη και ‘χαμηλού κόστους’ διευκόλυνση που υιοθετείται από τα πανεπιστημιακά τμήματα αντί άλλων αποτελεσματικών και ουσιαστικότερων πρακτικών για την ικανοποίηση των εκπαιδευτικών αναγκών των δυσλεξικών φοιτητών. Επομένως, σε ιδεολογικό επίπεδο, είναι απαραίτητη η αλλαγή των στάσεων του εκπαιδευτικού προσωπικού απέναντι στη δυσλεξία και η αποδοχή της ιδέας ότι η δυσλεξία ακολουθεί το άτομο διά βίου και επηρεάζει τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές του επιλογές, κάτι το οποίο καθίσταται σαφές και από το γεγονός ότι τα δυσλεξικά άτομα τείνουν να επιλέγουν τα τεχνολογικά ιδρύματα και όχι τα Α.Ε.Ι.» > Πρακτικές συμβουλές για να μην σας φανεί το πανεπιστήμιο... βουνό 58 · Ενημερώστε το πανεπιστήμιο ότι αντιμετωπίζετε κάποια μαθησιακή δυσκολία και προσκομίστε τα δικαιολογητικά που το αποδεικνύουν · Ζητήστε από τους καθηγητές να σας δίνουν το υλικό των διαλέξεων όσο το δυνατόν συντομότερα, για να έχετε χρόνο να το μελετήσετε · Χρησιμοποιείτε μαγνητόφωνο για τις > Life > Positive < διαλέξεις, έτσι ώστε να έχετε τη δυνατότητα να τις ακούτε ξανά και ξανά για να τις εμπεδώσετε · Σημειώνετε πάντα στα γραπτά σας ότι αντιμετωπίζετε κάποια μαθησιακή δυσκολία, ώστε να μην λαμβάνονται υπόψη τυχόν ορθογραφικά λάθη · Ζητήστε, αν είναι δυνατόν, να καταρτίζετε ένα πλάνο των απαντή- σεων στις γραπτές εξετάσεις και στη συνέχεια να εξετάζεστε προφορικά · Προτιμήστε τις ομαδικές εργασίες. Η υποστήριξη και η βοήθεια των συμφοιτητών σας θα είναι πολύτιμη. Η δυσλεξία δεν είναι ντροπή... Είναι μια απλή δυσκολία που μπορεί να αντιμετωπίσει ο οποιοσδήποτε. Αυτό δεν σημαίνει ότι το νέο άτομο πρέπει να απομονωθεί ή να στερηθεί την ευκαιρία να σπουδάσει και να εργαστεί στον τομέα που το ενδιαφέρει... OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 Πώς μπορεί να διευκολυνθεί ο φοιτητής; Η κυρία Σταμπολτζή εξηγεί πως «τα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού προσφέρουν διαγνωστικές υπηρεσίες για τους φοιτητές εντός των πανεπιστημίων και το κόστος βαραίνει τα ίδια τα ιδρύματα. Ακόμα και οι φοιτητές που έχουν διάγνωση δυσλεξίας από τις προηγούμενες βαθμίδες εκπαίδευσης χρειάζεται να επαναξιολογηθούν με την είσοδό τους στο πανεπιστήμιο, για να φανεί ποιες από τις ακαδημαϊκές δυσκολίες τους εμμένουν και ποιες έχουν αντισταθμιστεί. Βέβαια, αυτό δεν συμβαίνει στη χώρα μας, όμως δεν είναι και τόσο δύσκολο να εφαρμοστεί. Μια δεύτερη δέσμη μέτρων που θα μπορούσαν να παρθούν, αφορά στην τροποποίηση των μεθόδων διδασκαλίας προς όφελος των δυσλεξικών φοιτητών. Τα μέτρα που προτείνονται περιλαμβάνουν τη δυνατότητα ηχογράφησης των διαλέξεων, δανεισμό ηχογραφημένων συγγραμμάτων από τη βιβλιοθήκη, διανομή περιληπτικών σημειώσεων των διαλέξεων, σχεδιάγραμμα των βασικών σημείων της παράδοσης στον πίνακα, συνεχή καθοδήγηση στις γραπτές εργασίες, μικρότερη έκταση στις εργασίες, διάθεση των σημειώσεων και των συγγραμμάτων στην αρχή του εξαμήνου. Η έλλειψη ενημέρωσης και εκπαίδευσης του διδακτικού προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα μαθησιακών δυσκολιών, πρέπει να αντιμετωπιστεί σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός τουλάχιστον ειδικού στη δυσλεξία σε κάθε πανεπιστήμιο. Μια τρίτη κατηγορία μέτρων αφορά στις εξετάσεις. Τα μέτρα αυτά εφαρμόζουν τα 2/3 των πανεπιστημίων του εξωτερικού, αλλά ελάχιστα στη χώρα μας. Τα πιο διαδεδομένα μέτρα είναι: επιπλέον χρόνος στις γραπτές εξετάσεις, προφορική αντί γραπτής εξέτασης, ηχογραφημένες εκφωνήσεις θεμάτων, θέματα τυπωμένα με μεγάλη γραμματοσειρά σε φύλλο με χρωματιστό φόντο, θέματα με τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλών επιλογών, χρήση επεξεργαστή κειμένου την ώρα της εξέτασης. Μια σημαντική παράμετρος για τη διευκόλυνση των φοιτητών με δυσλεξία είναι η χρήση της τεχνολογίας και των δυνατοτήτων που προσφέρει. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται αύξηση της χρήσης τεχνολογικών βοηθημάτων από όλους τους φοιτητές. Για τους δυσλεξικούς φοιτητές, ειδικότερα, τα οφέλη είναι μεγάλα. Ανάμεσα στα πιο δημοφιλή τεχνολογικά μέσα περιλαμβάνονται: προγράμματα επεξεργασίας κειμένου, ορθογράφοι, ηλεκτρονικά λεξικά τσέπης, προγράμματα μετατροπής ήχου σε κείμενο, συστήματα μετατροπής κειμένου σε ήχο (δίνουν τη δυνατότητα να ακούς το κείμενο που ‘διαβάζεται’ από τον υπολογιστή), σαρωτές, δημοσιογραφικά μαγνητόφωνα, φορητοί υπολογιστές». Αυτό βέβαια που είναι πραγματικά απαραίτητο, είναι η παροχή συμβουλευτικής βοήθειας σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο για τους δυσλεξικούς φοιτητές. «Ιδιαίτερα κρίσιμες περίοδοι για φοιτητές με μαθησιακές δυσκολίες είναι το διάστημα μετά τη διάγνωση, όπου καλούνται να ενσωματώσουν στην εικόνα του εαυτού τους το νέο δεδομένο της δυσλεξίας, το πρώτο έτος του πανεπιστημίου, όπου πρέπει να προσαρμοστούν στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις και στον τρόπο λειτουργίας της νέας εκπαιδευτικής βαθμίδας και το διάστημα πριν από τις εξετάσεις, λόγω του αυξημένου διαβάσματος, της πίεσης και του άγχους. Στις τρεις αυτές περιόδους είναι σημαντική η ψυχολογική στήριξη και η συμβουλευτική βοήθεια. Στο πλαίσιο της συμβουλευτικής, οι δυσλεξικοί φοιτητές μπορούν να ωφεληθούν από τεχνικές διαχείρισης κρίσεων, στρατηγικές αποτελεσματικής μελέτης, τεχνικές διαχείρισης άγχους και εκμάθηση τρόπων ορθολογικής χρήσης του χρόνου», τονίζει η κυρία Σταμπολτζή. < Συχνά, και οι ίδιοι οι φοιτητές διστάζουν να αποκαλύψουν τη μαθησιακή τους δυσκολία και προτιμούν να την κρατούν ‘κρυφή’ ώστε να μην αισθάνονται τις συνέπειες της διαφορετικότητας. > Life > Positive < 59 i Αγλαΐα Σταμπολτζή, Ειδική δασκάλα, Διδάκτωρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άνδρου 3, 151 21 Πεύκη, Αθήνα τηλ & φαξ: 210-61 28 597, 6981 449969 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > ψυχολογία Bullying Όταν το πείραγμα παύει να είναι αθώο... Το σχολείο είναι ένα περιβάλλον που τα αστεία και οι φάρσες ευδοκιμούν. Κάποιες από αυτές όμως δεν είναι καθόλου αστείες, καθώς μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες σωματικές αλλά και ψυχικές «ζημιές» σε ένα παιδί. Ο σχολικός εκφοβισμός ή αλλιώς bullying αποτελεί ένα θέμα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Πρόκειται για τις περιπτώσεις, όπου το γέλιο γίνεται σιωπή... >της Βιβέττας Λαϊνιώτη «Σ τα διαλείμματα, 5 παιδιά από την ΣΤ τάξη έρχονται στο θρανίο που κάθομαι μόνος μου και με ενοχλούν. Μου παίρνουν την τσάντα και τα τετράδια, την αδειάζουν στο πάτωμα και έπειτα με σπρώχνουν και με φωνάζουν χοντρό», εξομολογείται ο Πέτρος, ηλικίας 10 χρονών. Το περιστατικό μπορεί να θυμίζει σκηνή από μια αμερικάνικη ταινία, όπου το παχουλό αγοράκι δέχεται τα αστεία της παρέας του. Δυστυχώς όμως, κανείς δεν μας δείχνει τη συνέχεια: το αγοράκι στο σπίτι, ντροπιασμένο αλλά και φοβισμένο από την «δήθεν» πλάκα. Η παραπάνω περιγραφή, αποτελεί μία μόνο ενδεικτική εικόνα του εκφοβισμού (bullying), από τις πάρα πολλές που βιώνονται από τους μαθητές μέσα στις σχολικές αίθουσες. Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία, ενώ ο όρος “bullying” έκανε την εμφάνισή του 9 χρόνια αργότερα, το 1987, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά. Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός; Ο ψυχίατρος κ. Ορέστης Γιωτάκος, που έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με το θέμα του εκφοβισμού στον χώρο της εκπαίδευσης, εξηγεί πως «η συμπεριφορά αυτή εκδηλώνεται συνήθως από την πλευρά των μαθητών, με θύματα τους συμμαθητές τους, τους εκπαιδευτικούς ή τη σχολική περιουσία. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ‘εκφοβισμός ή θυματοποίηση’, ενώ είναι γνωστό στη διεθνή βιβλιογραφία με τον όρο ‘bullying’. Όταν ένας μαθητής ή μία μαθήτρια εκτίθεται επανειλημμένα και για αρκετό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις που εκδηλώνονται από έναν ή περισσότερους συμμαθητές ή συμμαθήτριές του/ της, μιλάμε για σχολικό εκφοβισμό. > ψυχολογία σχολικός εκφοβισμός Τα περισσότερα περιστατικά εκφοβισμού συμβαίνουν στο διάλλειμα, ίσως γιατί στο προαύλιο συγκεντρώνονται περισσότερα μικρότερα και πιο ευάλωτα παιδιά, απ’ ό,τι μέσα στην τάξη, η επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς είναι πολύ λιγότερη και οι δραστηριότητες των παιδιών δεν είναι δομημένες». Το bullying μπορεί επίσης να λάβει χώρα στη διαδρομή για το σχολείο ή από το σχολείο στο σπίτι. Σύμφωνα με τον κ. Γιωτάκο, το κύριο στοιχείο που χαρακτηρίζει το φαινόμενο του εκφοβισμού στο σχολείο είναι η υπεροχή σε σωματική δύναμη και εξουσία που έχει ο δράστης ή οι δράστες απέναντι στο θύμα ή τα θύματα, η ανισορροπία δηλαδή σε σωματική ή ψυχική δύναμη που υπάρχει ανάμεσα στο θύτη και το θύμα, με αποτέλεσμα το θύμα να μην μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Γι΄ αυτό και ο όρος εκφοβισμός δεν περιλαμβάνει τις επιθετικές ενέργειες μεταξύ δύο μαθητών/ μαθητριών με παρόμοια μυϊκή δύναμη. Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του φαινομένου είναι η επαναληψιμότητά του. Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως αν και το bullying ισούται με επιθετικότητα, αυτό δεν σημαίνει πως κάθε πράξη που γίνεται στο σχολικό περιβάλλον μπορεί να περιγραφεί ως bullying, γιατί υπάρχει και το καλοπροαίρετο πείραγμα μεταξύ φίλων ή ακόμη και τα ατυχήματα, που συμβαίνουν στο πλαίσιο του παιχνιδιού. Όταν η βία δεν είναι μόνο λεκτική… 62 > Life > Positive < Σύνηθες φαινόμενο μεταξύ των παιδιών, αλλά και των εφήβων, είναι οι αστείοι χαρακτηρισμοί μεταξύ τους, αθώοι και άλλοι πιο σοβαροί. Και η λεκτική βία είναι μια μορφή bullying. Ο κ. Γιωτάκος αναφέρει χαρακτηριστικά πως «ο σχολικός εκφοβισμός διακρίνεται σε άμεσο και έμμεσο. Μιλάμε για άμεσο εκφοβισμό, όταν οι επιθετικές συμπεριφορές εκδηλώνονται άμεσα, με το δράστη να είναι παρών και να έχει απέναντί του το θύμα. Αντίθετα, ο έμμεσος εκφοβισμός, εκδηλώνεται μέσω ψυχολογικής ή κοινωνικής βίας, όταν το θύμα δεν είναι παρών. Οι έμμεσες μορφές είναι πιο συγκαλυμμένες και δύσκολα γίνονται αντιληπτές, τόσο από τα ίδια παιδιά, όσο και από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς». Αναλυτικά, οι μορφές που μπορεί να πάρει το φαινόμενο του εκφοβισμού, στο πλαίσιο του σχολείου είναι οι ακόλουθες: 1 Σωματικός: Ο δράστης έχει στόχο να προκαλέσει βλάβη στο θύμα με σωματικές επιθέσεις π.χ. χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές κ.λπ. 2 Λεκτικός: Περιλαμβάνει OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > «Συμπτώματα» σχολικού εκφοβισμού: • Το παιδί επιστρέφει σπίτι πεινασμένο, με σχισμένα ρούχα, κατεστραμμένα βιβλία, του λείπουν πράγματα, ζητά ή κλέβει χρήματα (για να τα δώσει στον θύτη-εκβιαστή), χάνει συνέχεια το κολατσιό του ή τα χρήματά του. • Έχει ανεξήγητες μελανιές-χτυπήματα και δίνει απίθανες εξηγήσεις για αυτά. • Το παιδί γίνεται ανεξήγητα επιθετικό στο σπίτι, παράλογο, προκαλεί φασαρίες, επιτίθεται σε άλλα παιδιά ή αδέρφια. • Φοβάται να χρησιμοποιήσει το κινητό ή το e-mail του και τρομάζει όταν λαμβάνει μήνυμα στο κινητό. • Φοβάται να περπατήσει μόνο στο σχολείο κι εκλιπαρεί να το πάνε σχολείο με το αμάξι. • Δεν θέλει να χρησιμοποιήσει το λεωφορείο και αλλάζει διαδρομή πηγαίνοντας προς το σχολείο. • Δεν θέλει να πηγαίνει σχολείο, κάνει απουσίες/κοπάνες. • Δείχνει ανήσυχο/χάνει την αυτοπεποίθησή του. • Αρχίζει να τραυλίζει. • Σταματά να τρώει. • Κλαίει πριν κοιμηθεί/ έχει εφιάλτες. • Απειλεί με αυτοκτονία. • Πέφτει η σχολική του επίδοση. άμεσα και επαναλαμβανόμενα πειράγματα, χλευασμούς, απειλές, ειρωνείες, κοροϊδίες κ.λπ. 3 Συναισθηματικός: Περιλαμβάνει τον εμπρόθετο κοινωνικό αποκλεισμό του παιδιού-θύματος από ομάδα συνομηλίκων, τη διάδοση ψευδών συνήθως φημών, το κλείδωμα στη σχολική αίθουσα και την αποστολή κακόβουλων σημειωμάτων προς το θύμα. Έχει συνήθως στόχο να μειώσει το κοινωνικό προφίλ του θύματος, καθώς και την αυτοπεποίθησή του. 4 Σεξουαλική μορφή: Περιλαμβάνει ανεπιθύμητα αγγίγματα, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, χυδαία γράμματα, πειράγματα σεξουαλικού περιεχομένου. Συνέπειες στον παιδικό ψυχισμό «Η βία και ο εκφοβισμός έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και εξέλιξη του παιδιού. Οι επιπτώσεις ποικίλλουν. Σύμφωνα με μελέτες, τα παιδιά που πέφτουν θύματα εκφοβισμού παρουσιάζουν έντονο άγχος και ανασφάλεια, σχολι- > Life > Positive < κή άρνηση, κάνουν πολλές απουσίες από το σχολείο, οδηγούνται σε σχολική αποτυχία, μπορεί να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες και ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου, νυκτερινή ενούρηση κ.ά., να παρουσιάσουν φοβίες, κατάθλιψη, να κάνουν ακόμη και απόπειρες αυτοκτονίας. Ο εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για το θύμα. Το παιδί αποστασιοποιείται από τις κοινωνικές δραστηριότητες, κάνει απουσίες από το σχολείο, από φόβο μήπως επαναληφθούν τα άσχημα γι’ αυτό περιστατικά, εμφανίζει κατάθλιψη και νιώθει άσχημα για τον εαυτό του. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι οι συνομήλικοι έχουν την τάση να απορρίπτουν από την παρέα τους τα παιδιά που είναι θύματα εκφοβισμού. Επιπλέον, η θυματοποίηση είναι δυνατόν να προκαλέσει άγχος, αίσθημα απομόνωσης και αβοηθησίας, κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας, μειωμένη αυτοπεποίθηση, χαμηλή αυτοσυγκέντρωση, πανικό, αποστασιοποίηση από κοινωνικές δραστηριότητες, καθώς και εκδίκηση, επιθετικότητα, παραβατικές συμπεριφορές και γενικά μη ικανοποιητικά επίπεδα ζωής», σημειώνει ο κ. Γιωτάκος. Θύτης ή' Θύμα; Με βάση τα αποτελέσματα μελέτης που πραγματοποίησε η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), σε συνεργασία με την Παιδαγωγική σχολή του ΑΠΘ, ένας στους 4 μαθητές (ποσοστό 25%) έχει υποστεί κάποια μορφή εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος με συχνότητα δύο ως τρεις φορές το μήνα ή και περισσότερο. Τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες και θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον (στην αυλή, στον διάδρομο, στη σχολική αίθουσα κατά τη διάρκεια του διαλείμματος). Η κατάσταση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και τη διαδικασία της μάθησης. Ειδικότερα, ο κ. Γιωτάκος επισημαίνει πως «τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τον δράστη είναι η σωματική δύναμη και υπεροχή (ειδικά αν πρόκειται για αγόρια), που διακρίνονται για την αυτοπεποίθηση και τον παρορμητισμό τους, την έλλειψη άγχους και ενοχών και τη σκληρότητά τους, αλλά δεν τα πάνε εξίσου καλά με τις κοινωνικές δεξιότητες. Επιπλέον, οι δράστες έχουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους συγκριτικά με τα θύματα, και εξωτερικά τουλάχιστον, φαίνεται να έχουν λιγότερες ατέλειες. Συνήθως είναι αρκετά δημοφιλείς στους συνομηλί- 63 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > ψυχολογία σχολικός εκφοβισμός κους τους και περιτριγυρίζονται από δύο τρία άτομα, που τους ακολουθούν παντού. Επιπλέον, χαρακτηρίζονται από έλλειψη συναίσθησης για το θύμα και τους άλλους, αλλά και μια έλλειψη ενοχών για τις ενέργειές του». Το θύμα Όσον αφορά στα χαρακτηριστικά των θυμάτων, τα κύρια στοιχεία τους είναι το άγχος και η ανασφάλεια. Όπως επισημαίνει ο κ. Γιωτάκος, τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού είναι συνήθως επιφυλακτικά, διστακτικά άτομα, ευαίσθητα και ήσυχα. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η ιδιαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση και η αρνητική εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους. Συνήθως, θεωρούν τον εαυτό τους αποτυχημένο, απωθητικό και καθόλου έξυπνο. Δεν συμπαθούν τη βία και παρουσιάζουν παθητική στάση, όταν έρχονται αντιμέτωπα με καταστάσεις βίας και επιθετικότητας. Τα αγόρια- θύματα είναι συνήθως πιο αδύναμα σωματικά από τον δράστη, ενώ στην περίπτωση των κοριτσιών θυμάτων, δεν έχει βρεθεί κάποιος παράγοντας που να διαφοροποιεί τα θύματα από τους θύτες. < i Ορέστης Γιωτάκος, Διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής 414 Στρατιωτικού Νοσοκομείου, Πρόεδρος της «Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης & Πρόληψης της Σεξουαλικής Κακοποίησης» (www.obrela.gr), της «Προσαρμογή: Διεπιστημονική Εταιρία Ψυχολογικής Παρέμβασης» (www.prosarmogi.gr) και της «Επινόηση: Θεραπευτικές Εφαρμογές με Εικονική Πραγματικότητα» (http://epinoisi.110mb.com/) > Άμεσος δράση! 64 Είναι σημαντικό μόλις διαπιστώσετε ένα από τα σημάδια του bullying στο παιδί σας να αντιδράσετε αμέσως. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να το αμελήσετε λέγοντας «μπα!! Δεν βαριέσαι, ιδέα μου θα είναι», γιατί οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές. Συγκεκριμένα: • Τονίστε στο παιδί ότι δε φταίει αυτό, δεν έχει κάτι κακό. Τονώστε την αυτοπεποίθησή του και μάθετέ του να επαινεί τον εαυτό του. > Life > Positive < • Διδάξτε του να στέκεται όρθιο με αυτοπεποίθηση, να κοιτά στα μάτια, να λέει δυνατά σε όποιον το ενοχλεί «ΣΤΑΜΑΤΑ» ή «ΠΑΡΑΤΑ ΜΕ» και να φεύγει. • Αναφέρετε συγκεκριμένα περιστατικά, στον δάσκαλο. Αν δεν αλλάξει κάτι, μιλήστε στον διευθυντή ή τις αρμόδιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης. • Διατηρείτε στενή επικοινωνία με το παιδί, για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα ξαναρχίσουν τα ίδια. Αν το παιδί χρειαστεί, ζητήστε ψυχολογική στήριξη από κατάλληλο επαγγελματία. • Αν το παιδί αρνείται επίμονα να πάει σχολείο, επειδή φοβάται, μην το απειλήσετε και μην το πιέσετε. Αυτό απλώς θα επιδεινώσει την ψυχολογική πίεση που αισθάνεται. Ζητήστε δικαιολογητικά από κάποιον γιατρό που καταλαβαίνει το πρόβλημα, καθώς αναζητείτε στήριξη για το παιδί, ή μελετάτε την περίπτωση αλλαγής σχολείου. • Γράψτε το παιδί σε άλλες ομαδικές δραστηριότητες (αθλητισμό, προσκοπισμό, καλλιτεχνικά κ.λπ.), όπου έχει την ευκαιρία να κάνει νέους φίλους και να νιώθει ασφαλές. • Αν το παιδί τραυματιστεί από τους εκφοβιστές, ενημερώσετε την αστυνομία και γνωστοποιήστε στο σχολείο ότι έχετε ενημερώσει την αστυνομία. Απαιτείστε από το σχολείο να ενημερώσει τους γονείς του παιδιού-εκφοβιστή. • Αν δεν αλλάζει η κατάσταση, αλλάξτε σχολείο! OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > >του Γρηγόρη Λάσκαρη διατροφή Sports drinks Μια φούσκα με πολύ νερό... Μπορεί μια εμπορική ιδέα να μετατραπεί σε επιστημονικό δόγμα; Η απάντηση είναι θετική και το παράδειγμα της επισταμένης ενυδάτωσης, πριν και μετά τη διάρκεια της άσκησης, το επιβεβειώνει. 66 > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 Α ν υπήρχε βραβείο παραπλανητικής κοινοτοπίας στο χώρο του αθλητισμού θα μπορούσε να απονεμηθεί σε μηνύματα του είδους «το αίσθημα της δίψας δεν αποτελεί αξιόπιστη ένδειξη ότι το σώμα σας χρειάζεται υγρά…, φροντίστε να πίνετε συνέχεια νερό… Υγρά όπως το Gatorade μπορούν να βοηθήσουν 1»,ή το αλήστου μνήμης «μην αφήνετε τη δίψα να σας οδηγεί», προερχόμενο από το στόμα του προέδρου του μεγαλύτερου αθλητιατρικού οργανισμού του κόσμου2. Τέτοιες παραινέσεις, ενδεδυμένες τον μανδύα της επιστήμης, αναγκάζουν εκατομμύρια αθλούμενους στον κόσμο να καταναλώνουν εμμονικά ατέλειωτες ποσότητες υγρών και αθλητικών ποτών πριν και κατά τη διάρκεια της άσκησής τους, πεπεισμένοι ότι αν δεν το πράξουν τότε, η αφυδάτωση είτε θα υπονομεύσει την απόδοσή τους είτε θα τους στείλει πρόωρα στον άλλο κόσμο. Και όμως, σύμφωνα με τον Tim Noakes, φανατικό μαραθωνοδρόμο και καθηγητή του Τμήματος Άσκησης και Αθλητιατρικής του Πανεπιστημίου του Cape Town, δεν υπάρχει ούτε μία επίσημα επιβεβαιωμένη περίπτωση θανάτου αθλητή από αφυδάτωση3. Αντίθετα, τα τελευταία χρόνια, αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπινων απωλειών από την ακριβώς αντίθετη αιτία, την υπερυδάτωση (υπονατραιμία). > Life > Positive < Το marketing της επιστήμης Μέχρι και τη δεκαετία του ’70, κανείς δεν ασχολείτο σοβαρά με το θέμα της ενυδάτωσης των αθλουμένων, επαγγελματιών ή όχι. Τα πάντα είχαν αφεθεί στα χέρια της δίψας και στον άψογο μηχανισμό ρύθμισης υγρών και ηλεκτρολυτών, με τον οποίο είναι προικισμένο το ανθρώπινο σώμα. Τι μεσολάβησε τα τελευταία 40 χρόνια και η δίψα υποβιβάστηκε από πιστό υπηρέτη σε ατελή μηχανισμό; Το καλοκαίρι που μας πέρασε, το British Medical Journal με μία σειρά αποκαλυπτικών άρθρων έδωσε την απάντηση: «τα συμφέροντα των εταιρειών που πουλάν αθλητικά ποτά». Και επειδή είναι μάλλον δύσκολο να αποδεχτούμε ότι κάποιες πολυεθνικές έχουν τη δύναμη να παραπλανήσουν τους επιστήμονες και τους οργανισμούς που εκδίδουν επίσημες οδηγίες, η Deborah Cohen, εκδότρια ερευνών του BMJ, μπήκε στον κόπο να μας δείξει τον τρόπο. Οι παρασκευάστριες εταιρείες αθλητικών ποτών μετατράπηκαν σε χορηγούς επιστημόνων οι οποίοι, ανταποδίδοντας τη χάρη, εφηύραν ένα νέο επιστημονικό πεδίο, αυτό της καταναγκαστικής ενυδάτωσης4. Είναι δύσκολο να βάλουμε την αφήγηση της Cohen σε μία σαφή χρονολογική σειρά, όμως η ιστορία της δημιουργίας της επιστήμης της βιαίας ενυδάτωσης άρχισε το 1985, όταν η παρασκευάστρια εταιρεία του αθλητικού ποτού Gatorade ίδρυσε το Ινστιτούτο Αθλητικής Επιστήμης Gatorade (Gatorade Sports Science Institute, GSSI), με σκοπό την πραγματοποίηση ερευνών και την ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας πάνω σε θέματα διατροφής και αθλητικής απόδοσης. Μέσω της δημιουργίας κλειστών επιστημονικών συνεδρίων, κατάφερε να εγγράψει στους κόλπους της τις πιο επηρεαστικές επιστημονικές μορφές της αθλητιατρικής, οι οποίες με τη σειρά τους εξαπέ- 67 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > διατροφή sports drinks Σύμφωνα με τον Tim Noakes, φανατικό μαραθωνοδρόμο και καθηγητή του Τμήματος Άσκησης και Αθλητιατρικής του Πανεπιστημίου του Cape Town, δεν υπάρχει ούτε μία επίσημα επιβεβαιωμένη περίπτωση θανάτου αθλητή από αφυδάτωση. 68 λυσαν ένα κύμα δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων με τις οποίες, όχι μόνο υπονόμευσαν την άποψη ότι το αίσθημα της δίψας αποτελεί έναν τέλειο ομοιοστατικό μηχανισμό ανίχνευσης και αντιμετώπισης της αφυδάτωσης, αλλά αμφισβήτησαν και την ανωτερότητα του νερού ως βέλτιστου μέσου αντιμετώπισής της. Είναι χαρακτηριστικές οι οδηγίες του τέως διευθυντή του GSSI, Bob Murray: «η δίψα αποτελεί ένα ατελή δείκτη των αναγκών του οργανισμού σε υγρά… Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποιο ξεκάθαρο βιολογικό σήμα που να ειδοποιεί ότι αφυδατωνόμαστε 5». Η προώθηση της εμπορικής > Life > Positive < επιστήμης σχεδόν πάντα περνάει μέσα από τις οδηγίες των επίσημων επιστημονικών οργανισμών. Στην περίπτωση της αθλητιατρικής, ο μεγαλύτερος και επηρεαστικότερος οργανισμός στον κόσμο είναι το Αμερικάνικο Κολλέγιο Αθλητιατρικής (American College of Sports Medicine, ACSM). To 1992 δέχτηκε μία χορηγία 250.000 $ από την Gatorade και το 1993, μετά από μία συζήτηση στρογγυλής τραπέζης επιχορηγημένη πάλι από τη Gatorade, υιοθέτησε το δόγμα της μηδενικής αντοχής απέναντι στην αφυδάτωση, το οποίο συμπυκνώνεται στην οδηγία «πιείτε όσο αντέχετε6». Οι μισοί από τους συγγραφείς των οδηγιών, είτε είχαν οικονομικές σχέσεις με την Gatorade, είτε ήταν υπάλληλοι του στρατού, του μεγαλύτερου πελάτη δηλαδή της Gatorade. Δύο από αυτούς, οι Lawrence Armstrong και Michael Sawka τα επόμενα χρόνια θα γίνονταν και εκδότες του επίσημου επιστημονικού περιοδικού της ACSM, υποδεικνύοντας τους τρόπους με τους οποίους μια εμπορική ιδέα μετατρέπεται σε επιστημονικό δόγμα. Οι οδηγίες της ACSM εντυπώθηκαν βαθιά μέσα στη συνείδηση προπονητών, αθλητών και απλών ανθρώπων και διαμόρφωσαν την αθλητική κουλτούρα των τελευταίων δεκαετιών. OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > διατροφή sports drinks Μόλις τα τελευταία χρόνια, μάλλον υπό το βάρος των περιστατικών υπερυδάτωσης, αυτοί οι αφύσικοι ισχυρισμοί άρχισαν να υποχωρούν και να δίνουν τη θέση τους σε ηπιότερες, αλλά πάλι αμφιβόλου ορθότητας θέσεις. Το 2007, οι νέες οδηγίες της ACSM όρισαν ότι οι αθλούμενοι πρέπει να καταναλώνουν υγρά ανάλογα με τη δίψα που νιώθουν, προσέχοντας όμως να μη χάνουν σε ιδρώτα πάνω από το 2% του σωματικού τους βάρους, οδηγία απολύτως ανέφικτη, εκτός αν ο δρομέας-αθλούμενος κουβαλάει μαζί του φορητή ζυγαριά. Με αυτόν τον τρόπο, εμμέσως πλην σαφώς, το δόγμα της συνειδητής ενυδάτωσης παραμένει παρόν και ισχυρό. Σύμφωνα με την Cohen, τρεις από τους έξι συγγραφείς των οδηγιών είχαν άμεσες προσωπικές οικονομικές σχέσεις με παρασκευαστές αθλητικών ποτών. Ο ένας εξ αυτών, ο Ron Maughan, καθηγητής Αθλητικής Διατροφολογίας στο Πανεπιστήμιο του Loughborough και μέλος του GSSI, είναι ο κύριος εκφραστής του δόγματος της συνεχούς ενυδάτωσης και της ανωτερότητας των αθλητικών ποτών εις βάρος του νερού στην αποφυγή της αφυδάτωσης και στη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης7. Οι θέσεις του Maughan και της ACSM περί ανωτερότητας των αθλητικών ποτών αντανακλούνται πλέον και στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority, EFSA) η οποία υποστηρίζει ότι τα ποτά αυτά ενυδατώ- νουν καλύτερα από το νερό και συμβάλλουν στη βελτίωση των επιδόσεων όσων συμμετέχουν σε αθλήματα αντοχής. Όπως θα φανεί παρακάτω, τα επιστημονικά στοιχεία δε φαίνεται να συμφωνούν ούτε με τις θέσεις της ACSM ούτε της EFSA. Και τώρα… η επιστήμη Οι επιλεκτικές σχέσεις επιστημόνων και εμπορικών εταιρειών δε θα είχαν τίποτα το επιλήψιμο επαληθεύσουν τους ισχυρισμούς τους, καταθέτοντας τις σχετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις. Η μόνη εταιρεία που -προς τιμή της- ανταποκρίθηκε, ήταν η παρασκευάστρια του Lucozade. Τα ευρήματα των Εγγλέζων επιστημόνων ήταν κόλαφος9: η ποιότητα των ερευνητικών δεδομένων ήταν τόσο χαμηλή, που ουσιαστικά δεν υπάρχει αποδεικτικό υλικό που να τεκμηριώνει την ανωτερότητα των αθλητικών ποτών έναντι του νερού ή των στερεών τροφών (π.χ. μπανάνα). Μερικά από τα προβλήματα που εντόπισαν ήταν: • Ο αριθμός των συμμετεχόντων στις μελέτες ήταν πολύ μικρός (μ.ο 9). • Στην πλειοψηφία των μελετών, δεν αποτιμούνταν σκληρά τελικά σημεία απόδοσης, αλλά έμμεσοι βιολογικοί δείκτες χαμηλής προγνωστικής αξίας. • Η πλειοψηφία των κλινικών μελετών έπασχε στο θέμα της αντικειμενικής τοποθέτησης των συμμετεχόντων στην ομάδα του αθλητικού ποτού ή του εικονικού ποτού (έλλειψη τυφλότητας). • Στατιστική υπερεπεξεργασία (βασανισμός στοιχείων). • Πολλές μελέτες ήταν ήταν εκτελεσμένες σε συνθήκες που ποτέ δεν απαντώνται στον αγωνιστικό χώρο και άρα προσχεδιασμένες για να καταλήξουν σε συμπεράσματα υπέρ του αθλητικού ποτού. Πιθανώς, η μελέτη από την Οξφόρδη να μη χρειαζόταν να γίνει ποτέ. Το Νοέμβριο του 2010 ο Eric Goulet από το Πανεπιστήμιο του Sherbrooke του Καναδά συνόψισε τα αποτελέσματα όλων των ερευνών που συνέκριναν αθλητικά ποτά με εικονικό ποτό και στις Οι ανάγκες σε ενυδάτωση καλύπτονται πλήρως από το αίσθημα της δίψας. Δεν χρειάζεται συνειδητή αναγκαστική υπερκατανάλωση υγρών. 70 > Life > Positive < αν οι ισχυρισμοί περί ευλαβικής αποφυγής της αφυδάτωσης υποστηρίζονταν από τα ερευνητικά δεδομένα. Στην περίπτωσή μας δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι οι αθλητές που καταρρέουν κατά τη διάρκεια μίας κούρσας δεν είναι πιο αφυδατωμένοι, σε σχέση με όσους περνούν τη γραμμή του τερματισμού υγιείς. Κάποιες σποραδικές περιπτώσεις θερμοπληξίας δεν οφείλονται σε αφυδάτωση, επειδή είναι γνωστό ότι ο καθοριστικός παράγοντας που ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος είναι η ένταση της άσκησης ή αλλιώς, ο μεταβολικός ρυθμόςκαι όχι η ενυδάτωση8. Όλα αυτά επιβεβαιώθηκαν τον Ιούλιο που μας πέρασε. Επιστήμονες από το Κέντρο Τεκμηριωμένης Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ζήτησαν από τους παρασκευαστές αθλητικών ποτών να OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 i οποίες οι αθλητές υποβάλλονταν σε δοκιμές χρόνου υπό εργαστηριακές συνθήκες (time trial)10. Τα ευρήματά του ήταν αυτονόητα και περιέργως συγκλονιστικά: 1. Η αφυδάτωση είναι κάτι φυσιολογικό και αναμενόμενο και δεν επηρεάζει την απόδοση του αθλούμενου μέχρι απώλειας του 4% του σωματικού του βάρους, λόγω ιδρώτα. Το όριο του 2% που δέχτηκε η ACSE είναι αυθαίρετο και προκύπτει από εργαστηριακά τεστ, που δεν αντανακλούν τις αγωνιστικές συνθήκες. 2. Οι ανάγκες σε ενυδάτωση καλύπτονται πλήρως από το αίσθημα της δίψας. Δεν χρειάζεται συνειδητή αναγκαστική υπερκατανάλωση υγρών. 3. Όσον αφορά στους ποδη- > Life > Positive < λάτες και σε σύγκριση με την πλήρη ενυδάτωση, τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι μία απώλεια υγρών του μεγέθους 2,2 % του σωματικού βάρους μπορεί και να υποβοηθά την απόδοση. Το εύρημα αυτό αποδομεί πλήρως την άποψη που εξαναγκάζει τους αθλητές να πίνουν υγρά πριν καν διψάσουν, στο όνομα της βέλτιστης απόδοσης. Οι παραπάνω μελέτες δεν αποκαθιστούν απλώς την τάξη στην επιστήμη της ενυδάτωσης, αλλά επαναφέρουν τη λογική στον αθλητισμό. Όπως είπε ο Tim Noakes: «τα πράγματα είναι απλά. Η αφυδάτωση είναι μία φυσιολογική βιολογική αντίδραση στην άσκηση. Χάνεις νερό, διψάς, πίνεις νερό. Τέλος». < βιβλιογραφία 1. Πεζοπορικός Όμιλος http:// www.pezoporikos.gr/heat-stroke 2. Keny WL. NATA News 2004 June 3. http://www.telegraph.co.uk/ health/dietandfitness/9163138/ Over-drinking-can-be-deadlierthan-dehydration.html 4. Cohen D. The truth about sports drinks. BMJ 2012, 345:e4737 5. http://www.gssiweb.com/article_detail.aspx?articleid=701 6. ACSM. Roundtables: exercise and fluid replacement. 1993. www. acsm.org/access-public-information/raoundtables 7. Maughan RJ, Goodburn R, Griffin J et al. Fluid replacement in sport and exercise –a consensus statement. Br J Sports Med. 1993, 27: 34 8. Noakes T. Role of hydration in health and exercise. BMJ 2012, 344:e4171 9. Henegan C, Perera R, Nunan D et al. Forty years of sports performance research and little insight gained. BMJ 2010, 345:e4797 10. Goulet E. Effect of exerciseinduced dehydration on time-trial exercise performance: a metaanalysis. Br J Sports Med. 2010, doi:10.1136/bjsm.2010.077966 71 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > >της Ελπίδας Αυγέρη διατροφή Το σουβλάκι έγινε...μόδα! Σουβλάκι… ένα χαρακτηριστικό ελληνικό έδεσμα, ονομαστό σε όλο τον κόσμο. Η συνταγή του, γνωστή εδώ και αιώνες: λαδωμένη πίτα, χοιρινός γύρος, τζατζίκι και ντομάτα. Τα τελευταία χρόνια, το σουβλάκι «ξανασυστήνεται» στους Έλληνες, αυτή τη φορά «απαλλαγμένο» από την αφράτη του πίτα. Ξαφνικά, το σουβλάκι έγινε ... gourmet, και δεκάδες in style σουβλατζίδικα ανοίγουν, το ένα μετά το άλλο!Εμείς σας παρουσιάζουμε όσα κατά την γνώμη μας αξίζει να επισκεφτείτε και μάλιστα γρήγορα! 72 > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 T o βέβαιο είναι πως δεν «καλοείδαν» όλοι τις αλλαγές που υπέστη το λατρεμένο μας ελληνικό σουβλάκι, μιας και υποστηρίζουν πως όλη η νοστιμιά του τυλιχτού βρίσκεται στη λαδωμένη πίτα. Ωστόσο, θα πρέπει να παραδεχτούμε πως το παραδοσιακό ελληνικό έδεσμα, που έρχεται δεύτερο σε προτιμήσεις μετά τον μουσακά, έχει υποστεί μεγάλη «κακοποίηση» μιας και ο καθένας θεωρεί πως μπορεί να το φτιάξει. Aς μην ξεχνάμε όμως, πως το σουβλάκι έχει μια βαθιά ιστορία και μια φήμη να διατηρήσει. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Αθηναίου στο έργο του Δειπνοσοφιστές, ότι ο Ηγήσιππος στο Οψαρτυτικό του, δηλ. στον οδηγό μαγειρικής που έγραψε, αναφέρει ένα έδεσμα που λεγόταν κάνδαυλος και ήταν κάτι ανάλογο με το σημερινό σουβλάκι. Συνδύαζε κομμάτια από ψητό κρέας, πίτα, τυρί και άνηθο και σερβιριζόταν με ζουμί (Αθήναιος, Δειπνοσοφιστές, 12, 516d). Σήμερα, το σουβλάκι αλλάζει όψη, με αποτέλεσμα να γίνεται ακόμα πιο δημοφιλές. Το σκηνικό των σουβλακερί αλλάζει. Τώρα πια οι ψησταριές έγιναν hitech, οι πάγκοι στους δρόμους έδωσαν τη θέση τους σε όμορφα τραπεζάκια πλάι σε γλάστρες βασιλικού και δυόσμου, τα σουβλάκια σερβίρονται πια σε γουστόζικα, με έξυπνο design σκεύη και ο κατάλογος γέμισε με νέες συνταγές. Όσο για τη γεύση; Δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις παραδοσιακές ψησταριές. Το σουβλάκι έγινε ακόμα πιο εύγεστο και συνοδεύεται από νέα υλικά που δεν είχαμε καν φανταστεί. Για να μην μένετε άλλο με την απορία, σάς παρουσιάζουμε τα καλύτερα, κατά την άποψή μας, gourmet σουβλατζίδικα της πόλης! < > Η Ελλάδα και το σουβλάκι! • Στη Νότια Ελλάδα, αποκαλείται καλαμάκι, γιατί το ξύλο της σούβλας του είναι από καλαμιά. • Στη Βόρεια Ελλάδα σερβίρεται σε μερίδα, συνοδευόμενο από τηγανητές πατάτες ή κάποιες σαλάτες, ή αλλιώς, τυλιγμένο σε πίτα ή ψωμάκι (και παραγγέλνεται ως "σουβλάκι σε πίτα ή ψωμάκι" μαζί με πατάτες, ντομάτα, κρεμμύδι, κέτσαπ και μουστάρδα- προαιρετικά μπορεί να προστεθεί κάποιο είδος σαλάτας σε μορφή σάλτσας > Life > Positive < (τζατζίκι, τυροκαυτερή, κηπουρού, αγγουρομαγιονέζα κ.λπ.). • Στην Κύπρο, σερβίρεται πάντοτε σε κυπριακή πίτα. Η παραδοσιακή (κυπριακή) πίτα, εκτός από χοιρινά σουβλάκια, περιέχει ντομάτα, μαϊντανό, κρεμμύδι και ψιλοκομμένο λάχανο, ενώ λόγω του μεγάλου μεγέθους της μπορεί να αποτελέσει πλήρες γεύμα. Στη Λάρνακα βάζουν στην πίτα και ταχίνι, ενώ στη Λεμεσό πίκλες. Εκτός από χοιρινό σουβλάκι, τα σουβλατζίδικα στην Κύπρο σήμερα προσφέρουν επίσης κοτόπουλο σουβλάκι και σεφταλιά, τα οποία μπορούν να παραγγελθούν και σε συνδυασμό (π.χ. μια πίτα "μιξ", που περιέχει κατά το ήμισυ σουβλάκια και κατά το ήμισυ σεφταλιά), καθώς και άλλα είδη σχάρας, όπως χαλούμι ή μανιτάρια. ξύ των κατοίκων της Βορείου και της Νοτίου Ελλάδας. Αν κάποιος ζητήσει ένα «καλαμάκι» στη Θεσσαλονίκη θα του δώσουν ένα πλαστικό καλαμάκι πόσης! 73 • Το σουβλάκι-καλαμάκι αποτελεί θέμα εννοιολογικής διαμάχης μετα- OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > διατροφή το σουβλάκι έγινε...μόδα! Πιάτσα Καλαμάκι Πρόσφατα, άνοιξε στη Γλυφάδα, το γνωστό franchise Πιάτσα Καλαμάκι. Αμέσως ξεχώρισε το μοντέρνο design, το όμορφο περιβάλλον, το γρήγορο service, αλλά και το γευστικό του μενού. Σε ένα σκηνικό που θυμίζει ταβερνάκι σε πεζόδρομο ενός χωριού, προσφέρει σουβλάκι «καλαμάκι», και μερίδες γύρου χοιρινού και κοτόπουλου. Τυλιχτά δεν σερβίρονται, αλλά πιστέψτε μας…δεν θα μείνετε απογοητευμένοι! Τα καλαμάκια του είναι από μαλακό κρέας και πάντα ψημένα στα κάρβουνα. Με χοντρό αλάτι, σερβίρονται παρέα με φρέσκιες πίτες καλαμποκιού, σε σκεύος που θυμίζει μικρό φτυάρι. Αν το επιθυμείτε, μπορείτε να ζητήσετε επιπλέον τη σπιτική κίτρινη σως. Οι φρέσκιες τηγανητές πατάτες κομμένες στο χέρι και τηγανισμένες σε ελαιόλαδο θα σας κάνουν να... παραμιλάτε, ενώ η ποικιλία από σαλάτες θα σας ξαφνιάσει. Προτείνουμε τον κρητικό ντάκο, αλλά και τη σαλάτα μαρούλι, καρύδια και σταφύλι με υπέροχο μέλι. Οι τιμές ιδανικές…όπως και οι μερίδες τους. Φοίβης 15, Γλυφάδα, τηλ.: 2130413159 74 > Life > Positive < Καλαμάκι Κολωνάκι Ναι, όπως καταλάβατε το εν λόγω σουβλατζίδικο βρίσκεται στο Κολωνάκι και αποτελεί μια οικονομική και συνάμα γευστική λύση. Τα τραπέζια πάνω στο πεζοδρόμιο της Λουκιανού, τα κρεμαστά φωτάκια και οι ομπρέλες παραλίας σε ταξιδεύουν σε κάποιο νησιώτικο λιμανάκι. Όλα τα ψητά του είναι εξαιρετικά, σουβλάκια και μπριζολάκια, οι τηγανητές πατάτες φρέσκιες, τα χόρτα και τα παντζάρια καλοβρασμένα. Δοκιμάστε, επίσης το ψητό τυρί μαστέλο και τη μελιτζανοσαλάτα στα κάρβουνα. Μust eat, τα μοναδικά μπιφτέκια γαλοπούλας. Προσοχή, τις ώρες αιχμής δύσκολα θα βρείτε τραπέζι! Πατριάρχου Ιωακείμ & Πλουτάρχου 32, Κολωνάκι, τηλ.: 2107218800) OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 Pita Plus Αυτοαποκαλείται το «ψητοπωλείο του 21ου αιώνα» και όχι άδικα! Ο Chef, Ηλίας Σκουλάς, έβαλε όλο το ταμπεραμέντο του και δημιούργησε ένα λαχταριστό μενού που θα σας απογειώσει! Στο ATHENS METRO MALL με τη βιομηχανική αισθητική, οι δημιουργοί του Pita Plus, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα interior designer Γιώργο Μέρλο, δημιούργησαν έναν λιτό και μοντέρνο χώρο που παραπέμπει σε πεντακάθαρη σπιτική κουζίνα με σκοπό να φιλοξενήσουν το πιο παραδοσιακό ελληνικό προϊόν, το σουβλάκι! «Η πρόκλησή μας; Να διατηρήσουμε τα πολυτιμότερα στοιχεία της παράδοσης, συνδυάζοντάς τα με αγαπημένες γεύσεις της σύγχρονης διατροφής, και να δημιουργήσουμε έτσι το ιδανικό μενού για όλες τις ηλικίες. Θέλουμε το αγαπημένο ελληνικό σουβλάκι των παιδικών μας χρόνων, να παραμείνει αγαπημένο και για τα δικά μας παιδιά», εξομολογούνται οι δημιουργοί. Το προτιμάμε γιατί: • Ο γύρος είναι καθημερινά φρέσκος και Α ποιότητας. • Τα καλαμάκια είναι χειροποίητα από το καλύτερο κομμάτι κρέατος. • Το μπιφτέκι παρασκευάζεται καθημερινά από 100% φρέσκο μοσχαρίσιο κρέας, χωρίς προσθήκη συντηρητικών. • Οι σαλάτες είναι φρεσκοκομμένες και λαχταριστές. • Οι σος είναι σπιτικές και παρασκευάζονται στο Pita Plus, χωρίς προσθήκη συντηρητικών και αρωμάτων. Σας προτείνουμε να δοκιμάσετε το γνωστό Γυροπιτάκι, μια αποκλειστική συνταγή του Pita Plus: οκτάσπορο πιτάκι χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, γεμισμένο με λαχταριστό φρεσκοκομμένο γύρο! Ένας γευστικός θησαυρός με πλούσια διατροφική αξία! Επίσης το μπριζολοκάλαμο, μια χορταστική μερίδα από νόστιμο χοιρινό μπριζολάκι ή κοτόπουλο φιλέτο, περασμένο σε σουβλάκι, το αυθεντικό ανατολίτικο κεμπάπ και για τους vegetarian το μοναδικό, εναλλακτικό και με απίστευτη γεύση καλαμάκι μανιταριού που μαρινάρεται και ψήνεται στη σχάρα, για να φτάσει σε εσάς τρυφερό και πεντανόστιμο! Στο Pita Plus η ποιότητα έχει τον σημαντικότερο ρόλο… Athens Metro Mall, 3ος όροφος, Λεωφόρος Βουλιαγμένης 276, ΤΚ: 173 43, Άγιος Δημήτριος – Αθήνα. τηλ.: 210 9712148 Ελληνικόν 75 Εδώ το σουβλάκι αποτελεί... οικογενειακή υπόθεση. Μπορεί το σουβλατζίδικο «Ελληνικόν» να μην είναι εύκολα ορατό, λόγω του μικρού του μεγέθους, οι μυρωδιές που αναδύονται όμως στην οδό Κολοκοτρώνη, δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Δύο γυναίκες, μητέρα και κόρη, σερβίρουν, όπως πολλοί υποστηρίζουν, το καλύτερο σουβλάκι της πόλης. Δοκιμάστε τα λουκάνικα, αλλά και τη μοναδική σπεσιαλιτέ τους: σουβλάκι για χορτοφάγους με ρεβιθοκεφτέδες και ταραμοσαλάτα! Μην ξεχάσετε, εκτός από τις συνηθισμένες σάλτσες, μουστάρδα, μαγιονέζα και κέτσαπ, να δοκιμάσετε το γιαούρτι αντί για τζατζίκι. Κολοκοτρώνη 39, Σύνταγμα τηλ.: 210 3312138 > Life > Positive < OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > θεάματα Μεταφερθείτε στο συναρπαστικό «Chicago» ΤΙ: Στο West End του Λονδίνου, η παράσταση «Chicago» αποκαλείται η... «Rolls Royce των musicals». Τώρα, για να δείτε τη μοναδική αυτή παράσταση, δεν χρει- άζεται να ταξιδέψετε μέχρι το Λονδίνο. Αρκεί να κατεβείτε μέχρι... τη Βουκουρεστίου! Το Chicago ανεβαίνει στο Παλλάς, από τις 27 Οκτωβρίου, σε απόδοση και σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, χορογραφίες Φωκά Ευαγγελινού και ενορχήστρωση-μουσική διδασκαλία Αλέξη Πρίφτη. Η Σμαράγδα Καρύδη, η Τάνια Τρύπη, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, ο Αντώνης Λουδάρος και η Μαρινέλλα, σε έναν ρόλο«έκπληξη» απαρτίζουν το λαμπερό καστ της παράστασης! Συμμετέχουν ακόμη 14 ηθοποιοίχορευτές και δεκαμελής ορχήστρα. Πρόκειται για μια αυθεντική «τζαζ» ιστορία, που εκτυλίσσεται την εποχή της ποτοαπαγόρευσης, και «παντρεύει» τον έρωτα, την κωμωδία, τη μοιχεία, το δράμα, σατιρίζοντας τη «δικαιοσύνη», «τον κρατικό φαρισαϊσμό» αλλά και τη «μίζα» κάθε μορφής! Φόνοι, βία και διαφθορά, εκρηκτικά χορευτικά και δυνατά τραγούδια ξεσηκώνουν και συναρπάζουν! Η ομώνυμη ταινία, το 2002, σε σκηνοθεσία και χορογραφίες Rob Marsall, απέσπασε 6 βραβεία Oscar, ανάμεσα σε αυτά και το Oscar καλύτερου μιούζικαλ. ΠΟΤΕ: Από 27/10 ΠΟΥ: Θέατρο Παλλάς, Βουκουρεστίου 5 Αθήνα, τηλ: 210 3213100 Νιώστε το πάθος ενός «Tango Seduccion»! 76 ΤΙ: Μια ξεχωριστή παράσταση Τάνγκο. Από έναν παγκοσμίως γνωστό χορευτή. Αυτό είναι το Tango Seduccion, που παρουσιάζει ο εκρηκτικός χορευτής και χορογράφος Gustavo Russo. Μια παράσταση που υμνεί τον έρωτα σε όλες τις εκφάνσεις και εκφράσεις του. Μία παραγωγή που πιστεύει και στηρίζει το έργο μιας Οργάνωσης μοναδικής στο είδος της στην Ελλάδα που βοηθά τα οροθετικά άτομα, του «ΚΕΝΤΡΟΥ ΖΩΗΣ». Τάνγκο σημαίνει πάθος. Σημαίνει πόνος, εκφρασμένος πότε σαν κραυγή, πότε σαν κλάμα και πότε > Life > Positive < σαν γιορτή. Τρεις ημέρες πριν από την 1η Δεκεμβρίου (Παγκόσμια Ημέρα κατά του Aids), την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου, στο Θέατρο Badminton, ένας από τους πιο γνωστούς χορευτές Τάνγκο στον κόσμο, ο Gustavo Russo, «στρέφει το βλέμμα του» σε μια ευαίσθητη πληθυσμιακή ομάδα, αφήνοντας τα - γεμάτα σαγήνη- βήματά του να παρασυρθούν από...το αχαλίνωτο πάθος για τη ζωή! Μέρος των εσόδων της παράστασης θα διατεθούν για τους σκοπούς της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «ΚΕΝΤΡΟ ΖΩΗΣ». Η προπώληση ξεκίνησε! ΠΟΤΕ: Τετάρτη 28 ΝοεμβρίουΏρα έναρξης: 9.30μ.μ. ΠΟΥ: ΘΕΑΤΡΟ BADMINTON, Ολυμπιακά Ακίνητα, Γουδή, 157 73, Αθήνα, Ελλάδα, τηλ: 13855 και 210 88 40 600 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 «Μαζί τα κουβεντιάζουμε» όλα... (Εκδόσεις: NOVELBOOKS, Σελίδες: 322 Τιμή: 15,98€) Ένας Το βιβλίο της Κωνσταντίνας Δημητρούλη με τίτλο «Μαζί τα κουβεντιάζουμε» είναι ένα οικονομικό μυθιστόρημα με θέμα την κρίση… Η οικονομική κρίση βρίσκεται στο επίκεντρο της καθημερινότητας των ηρώων του μυθιστορήματος. Αλλάζει τη ζωή τους, εντείνει τους φόβους τους, τις ανησυχίες τους, τις ανασφάλειές τους. Δεν τους επιτρέπει να ονειρευτούν. Τους προσγειώνει σε μία πραγματικότητα που δεν ήταν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν και τελικά τους αναγκάζει να αναθεωρήσουν τι σημαίνει ευτυχία, από πού πηγάζει και πόσο μπορεί να διαρκέσει... Αναζητώντας την ασφάλεια, βρίσκουν καταφύγιο στον πιο ζεστό και ίσως τον πιο ζωντανό χώρο της ελληνικής κουλτούρας, στο καφενείο. Εκεί θα αναζητήσουν την αλήθεια για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω τους. Θα προσπαθήσουν να κατανοήσουν την πραγματική διάσταση των γεγονότων, θα αμφισβητήσουν τα προφανή και θα προτιμήσουν να δεχτούν την όμορφη ουτοπία. «Ήλιος Κόκκινος» στον ουρανό Τέσσερα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατο του συνθέτη Μάριου Τόκα, μια επιλογή ανέκδοτων τραγουδιών του, αλλά και κάποια παλαιότερα, συνθέτουν, σαν κομμάτια ενός μοναδικού παζλ, μια συλλεκτική συλλογή. Ο επί έτη παραγωγός και προσωπικός φίλος του Μάριου Τόκα, Ηλίας Μπενέτος, αγκάλιασε για περισσότερα από δύο > Life > Positive < χρόνια το πλούσιο αρχείο του συνθέτη, με συγκίνηση, γνώση και σεβασμό. Αρωγός στην έκδοση αυτή, η σύντροφος της ζωής του Μάριου Τόκα, Αμαλία, στην οποία και εμπιστεύθηκε το αρχείο του ο συνθέτης. Τα 12 αυτά τραγούδια ηχογραφήθηκαν από τον Σεπτέμβριο του 2011 έως τον Μάρτιο του 2012 και τα τραγούδησαν κατ' επιθυμία του ιδίου, οι βασικοί σπουδαίοι ερμηνευτές, που του χάρισαν μεγάλες διαχρονικές επιτυχίες στη διάρκεια της καριέρας του, αλλά και ο –νεώτερος- Γιάννης Κότσιρας, με τον οποίο ο Μάριος Τόκας σχεδίαζε να συνεργαστεί. Την ενορχήστρωση των τραγουδιών έχει κάνει ο Αντώνης Γούναρης. Κυκλοφορούν από την ΜΙΝΟΣΕΜΙ. 77 (Τιμή: 9,95 €) OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > αγορά Power Health Ελληνική Μαστίχα Solgar Vision Guard Plus > μαστίχα, ένα δώρο υγείας της υγείας > οτων«φρουρός» ματιών Χρειάζεται να έχουμε δύναμη και γερό στομάχι για να ανταποκρινόμαστε, ειδικά σήμερα, στις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Η Power Health, πιστή στη φιλοσοφία της να προσφέρει πρωτοποριακά προϊόντα, δημιούργησε μία καινοτόμο φόρμουλα, που περιέχει Ελληνική Μαστίχα σε 78 μοναδική, αναβράζουσα μορφή. Ένα εξαιρετικό συμπλήρωμα διατροφής, που θα κάνει πιο… εύπεπτη την καθημερινότητά σας χάρη στις εξαιρετικές αντιμικροβιακές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητές της, συμβάλλοντας στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, ενώ παράλληλα προσφέρει και αντιοξειδωτική προστασία. Η μαστίχα αποτελεί μία μοναδική φυσική τροφή υγείας και ευεξίας… ελληνικής καταγωγής και παγκοσμίου φήμης. Απολαύστε την καθημερινά. > Life > Positive < Nature’s Plus Kids Immune Booster για την αμυνα > «ενεση» των παιδιων Σήμερα, που η πολύωρη ενασχόληση με υπολογιστές εντείνει την κόπωση και μας φέρνει καθημερινά αντιμέτωπους με την οξειδωτική δράση των ελευθέρων ριζών, η Solgar παρουσιάζει το Vision Guard Plus, που προστατεύει από τις Λόγω της αυξημένης επαφής τους με τα μικρόβια στο σχολείο, τα παιδιά έχουν αυξημένη ανάγκη προστασίας και άριστης λειτουργίας του ανοσοποιητικού τους συστήματος στη διάρκεια του χειμώνα. Η φυσική φόρμουλα KIDS IMMUNE BOOSTER ελεύθερες ρίζες και τα βαρέα μέταλλα, βελτιώνει την οφθαλμική κυκλοφορία και βοηθά στην ισχυροποίηση της όρασης. Περιέχει λουτεΐνη, ζεαξανθίνη, bilberry, ginkgo, eyebright, βιταμίνες C, Ε και Α, βήτα καροτίνη, σελήνιο, ψευδάργυρο, αμινοξέα NAC και ταυρίνη και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στην προστασία από εκφυλιστικές καταστάσεις των οφθαλμών, όπως η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας αλλά και η κόπωση από την χρόνια χρήση υπολογιστή. Στα φαρμακεία από την ΙSO-PLUS A.E. επιτελεί τον ρόλο αυτό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Περιέχει βιταμίνη Α (βήτα καροτίνη), βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, ψευδάργυρο και ένα μοναδικό βοτανικό μίγμα από ζυμωμένοσυμπυκνωμένο χυμό σταφυλιού, πράσινο τσάι (χωρίς καφεΐνη), κουρκουμά, σκόρδο (άοσμο), φύλλο ελιάς. Επιπλέον, το ανοσοενισχυτικό μανιτάρι shiitake και τον γαλακτοβάκιλλο οξεόφιλο, για υγιή εντερική χλωρίδα και άριστη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Σε μορφή μασώμενων ταμπλετών με σχήμα ζώων. Στα φαρμακεία, από τη Natural Plus A.E. ΣEΠTEMBPIOΣ 2012 # 19 Lamberts βιταμίνη C-1000 mg & πολυβιταμινούχος φόρμουλα A to Ζ > τονώστε την άμυνά σας! La Roche-Posay Respectissime Ultra Doux για θρέψη > μάσκαρα & απαλότητα Όσο ο χειμώνας πλησιάζει, μπορείτε να ενισχύετε την άμυνα του οργανισμού σας με τις νέες αναβράζουσες βιταμίνες της Lamberts: τα αναβράζοντα δισκία βιταµίνης C-1000 mg µε γεύση πορτοκάλι και την πολυ- Μια νέα μάσκαρα που παρουσίασε η LA ROCHE-POSAY έρχεται να αλλάξει τη ζωή των ευαίσθητων ματιών. Τα εργαστήρια της La RochePosay δημιούργησαν μια νέα μάσκαρα με επαναστατική σύν- βιταµινούχο φόρµουλα A to Z, µε γεύση µάνγκο και ανανά. Η τελευταία, περιέχει όλες τις απαραίτητες βιταµίνες, µέταλλα και ιχνοστοιχεία στις ποσότητες που χρειάζεται ένας ενήλικας. Τα αναβράζοντα δισκία Lamberts διαλύονται εύκολα στο νερό και έχουν πολύ ευχάριστη γεύση. Οι συσκευασίες περιέχουν 20 αναβράζοντα δισκία. Αποκλειστικά στα φαρµακεία, από την Green Import Ltd. θεση, που εξασφαλίζει υψηλή ανοχή και ασφάλεια, ακόμη και για τα πιο ευαίσθητα μάτια. Για να το πετύχουν, χρειάστηκε να επανεξετάσουν την κλασική σύνθεση των παραδοσιακών μάσκαρα και να δημιουργήσουν μια νέα επαναστατική σύνθεση με 94% φυσικά συστατικά. Η RESPECTISSIME ULTRA DOUX θρέφει τις βλεφαρίδες από τη ρίζα ως τις άκρες και προσφέρει μεταξένιες βλεφαρίδες, με όγκο και καμπύλη, χάρη στα φυσικά κεριά που περιέχει, ενώ η φυσική της σύνθεση αφαιρείται πανεύκολα, χωρίς να προκαλεί τριβή και ερεθισμούς. > Life > Positive < Frezyderm Spot End «αντίο» > πείτε στις δυσχρωμίες Τρεις κασετίνες προσφοράς, που περιλαμβάνουν προϊόντα της σειράς Spot End, της σειράς που αντιμετωπίζει τις δερματικές κηλίδες και επαναφέρει την ομοιομορφία του δερματικού τόνου, είναι πλέον διαθέσιμες στα φαρμακεία. Συγκεκριμένα: Η κασετίνα Λεύκανσης Προσώπου περιλαμβάνει τη Spot End Day Cream SPF 15 με δώρο τη Spot End Night Cream 25ml, η κασετίνα Αντιμετώπισης των Δερματικών Κηλίδων του Προσώπου περιέχει τη Spot End Night Cream με δώρο το gel αποχρωματισμού Spot End Essence 25ml, ενώ η κασετίνα Λεύκανσης των Χεριών συνδυάζει τη Spot End Hand Cream με το Spot End Corrective 15ml. 79 OKTΩBPIOΣ 2012 # 20 > συμβουλή του μήνα ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ Ο πιο συχνός πόνος, μετά τον πονοκέφαλο! Ο ι ατέλειωτες ώρες στον υπολογιστή, 80 η καθιστική ζωή και οι επαναλαµβανόµενες κινήσεις ή φορτίσεις, καταπονούν το µυοσκελετικό µας σύστηµα και αναδεικνύουν τις µυοσκελετικές παθήσεις σε σύγχρονη επιδημία. Περίπου εκατό εκατομμύρια Ευρωπαίοι υποφέρουν από χρόνιους μυοσκελετικούς πόνους –πάνω από 40 εκατομμύρια εξ’ αυτών είναι εργαζόμενοι– ενώ το 40% από αυτούς χρειάζεται να εγκαταλείψει την εργασία του. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μυϊκοί πόνοι και οι πόνοι των αρθρώσεων κοστίζουν στις ευρωπαϊκές οικονομίες 240 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο! Ο πόνος στη μέση είναι ο δεύτερος συχνότερος πόνος μετά τον πονοκέφαλο και προσβάλλει με μεγαλύτερη συχνότητα τις γυναίκες. Με τον όρο οσφυαλγία εννοούμε τον πόνο που νιώθουμε χαμηλά στη μέση, αν και αρκετές φορές ο πόνος αυτός μπορεί να επεκτείνεται και στην περιοχή της λεκάνης και των γλουτών. Η οσφυαλγία αποτελεί την πιο συχνή αιτία επίσκεψης στον γιατρό μετά την γρίπη. Eκτιμάται ότι 4 στα 5 άτομα, θα την εμφανίσουν τουλάχιστον μία φορά στη διάρκεια της ζωής τους και οφείλεται σε πλήθος παραγόντων, μεταξύ των οποίων η καθιστική ζωή, η έλλειψη άσκησης και η παχυσαρκία. Είδη πόνου, διάγνωση, αντιμετώπιση Ο μυοσκελετικός πόνος είναι πρώτα μηχανικής αιτιολογίας (άρση βάρους, κακή στάση, κακή εργονομία, επαναλαμβανόμενες φορτίσεις κ.λπ.) και σε ένα μικρό βαθμό ρευματολογικός, σπλαχνικός ή κάτι άλλο. Η οσφυαλγία μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, εφόσον ο πόνος υπερβεί τους τρεις μήνες. Οι παρακλινικές εξετάσεις για τη διάγνωση της οσφυαλγίας περιλαμβάνουν ακτινογραφίες, αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, ηλεκτρομυογράφημα, σπινθηρογράφημα. > Life > Positive < Οι γιατροί, τις περισσότερες φορές, αντιμετωπίζουν τους πόνους αυτούς σαν φλεγμονή. Έτσι, προτείνουν αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά σκευάσματα και συμπληρωματικά συστήνουν φυσικοθεραπείες, αποχή από δραστηριότητες (ξεκούραση) για μερικές μέρες και χρήση ειδικών ζωνών. Επίσης, συστήνουν εκγύμναση των κοιλιακών και των ραχιαίων μυών για την ενδυνάμωση του κορμού και απώλεια του περιττού σωματικού βάρους. Σημαντική θέση στην ανακούφιση από τον μυοσκελετικό πόνο παίζουν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) τοπικής εφαρμογής, που αν και πιο ήπια από τα αντίστοιχα χάπια, προσφέρουν άμεση ανακούφιση από τον πόνο. Σκευάσματα που διατίθενται σε μορφή gel ή γαλακτώματος, είναι ιδιαίτερα φιλικά προς τον χρήστη, ενώ χάρη στη μορφή τους, αλλά και στο μασάζ που προϋποθέτει η εφαρμογή τους, απαλύνουν σημαντικά τον πόνο. Αυτό που δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, είναι ότι η χρήση τους δεν πρέπει να είναι «πυροσβεστική», δηλαδή για μία μόνο φορά, αλλά να συνεχίζεται για περίπου μία εβδομάδα, για καλύτερα αποτελέσματα. < ²Â¾ÂÆŽã±ÂÃãÝ´¿´Âž¼¹æá½¾ºÞ ¾ÀµÂ¿ÇûèãÄãÃÇæÀÄÁæµÄµÃÇƾ¿Ç²µê¾Ç¼Ä¿Ç²µêãÀ»Äµ¼Ä»¼±êµ¾¹¼ºê ¹»µ¿´ÂºÃº±¸»µ¼¿Àijæ㾺꿴ºúêæÀ¿Âã²¾µáÆãÄãµ½¿±çº¡ÀãÂÀ½µÃ²µ Ä¿Ç Â¿ÃÄĺÃÄ¿Ç꾸Âãê¾ÅÄžãÄÁ¾ãæäµ¾²èã»æáÄ»µáÅêÿ¶µ ÂÃÇæÀÄÁæµÄµÄºêµ½¿±ç¿Çê¡ÀãÂÀ½µÃ²µêÄ¿Ç Â¿ÃÄĺ ßÃijÿæãá¹¼µ»Âº¸»¹¾Åú¼µ»æãĺ¾á¾µÂ庼µÄ½½º½ºêçãµÀã²µêæÀ¿ Âã²¾µãÀ»ÄãÇÆçã²ÄµÇijÆ¿¾µ¶ã½Ä²ÅúÄžÃÇæÀÄÅæÄž¼µ»ÄºêÀ¿»³ÄºÄµê èű굽½¼µ»À³½º·ºÄžãÀ»À½¿¼Á¾æµ¼Â¿À³çãÃæµ ¾ºæãÂÅçã²ÄãµÀ³Ä¿¾Ç¿½³¹¿Ãµê ãĺ¾ÇÀ¿Ãı»åºÄºê
© Copyright 2024 Paperzz
