YABANCI CİSİM ASPİRASYONLARI Doç. Dr. Ayşe Karaman Dr. Sami Ulus Kadın Doğum ve Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Soluk alma sırasında burun veya ağız yoluyla solunum yollarına yabancı cisim kaçması, hayatı tehdit edebilen ve acil müdahale gerektiren bir durumdur. Solunum yollarına kaçan yabancı cisim, solunum yollarını tamamen kapatacak kadar büyükse, soluk alıp-verememe sonucu ani ölümle sonuçlanabilir. Yabancı cisim aspirasyonlarının %80’i 3 yaşından küçük çocuklarda meydana gelir. En sık fındık, fıstık, ceviz gibi kuruyemişler, küçük gıda parçaları ve küçük oyuncak parçaları aspire edilir. Küçük çocuklara bu gibi gıdalar, oturarak ve yeterince çiğneyerek yiyebilene kadar verilmemelidir. Çoğunlukla yeterli çiğneme 5 yaş civarında kazanılır. Yabancı cisim aspirasyonu genellikle beslenme sırasında ani öksürük ve boğuluyormuş gibi olma, morarma ve ardından hışıltı, öksürük şeklinde ortaya çıkar. Aspirasyonun fark edilmediği durumlarda tanı koymak zordur ve çocuklar sebat eden ve tekrarlayan öksürük, hışıltı, dirençli ve tekrar eden pnömoni (zatürre), akciğer apsesi, fokal bronşektazi (hava yollarında kalıcı genişleme) veya hemoptizi (kan tükürme) ile başvurabilirler. Fizik muayenede solunum seslerinde azalma, normal olmayan sesler (raller, asimetrik solunum sesleri) saptanabileceği gibi, tamamen normal de bulunabilir. Solunum yollarına kaçan yabancı cisimler genellikle gıda maddeleri olduğundan akciğer filmlerinde görülemezler, akciğer filmleri yabancı cisme bağlı akciğerlerde değişiklik varsa bunu göstermek açısından değerlidir. Bu nedenle aile öyküsü, tanıda tüm fizik muayene ve tetkiklerden daha değerlidir. Cerrahi tedavide genellikle rijit bronkoskopi yardımıyla, endoskopik olarak yabancı cisim çıkarılır. Endoskopi çocuklarda solunum yolları konusunda tecrübeli bir hekim tarafından genel anestezi ile uygulanmalıdır. Bronkoskopla yabancı cisim çıkarılamazsa, torakotomi (göğüs boşluğunun cerrahi olarak açılması) gerekebilir. Ses telleri hizasına takılmış yabancı cisimlerde acil trakeotomi (boyun kısmından solunum yollarına tüp takılması) gerekebilir. Çocuğunuzun solunum yollarına yabancı cisim kaçtığından şüpheleniyorsanız, vakit kaybetmeden çocuğu en yakın sağlık merkezine ulaştırmalısınız. Yabancı cismin solunum yollarına kaçması, solunum yollarına yabancı cisim kaçtığının zamanında fark edilmemesi, bronkoskopi gibi müdahalelerle çıkarılmaya çalışılması ve çıkarılma sonrasındaki tüm dönem çocuğunuz için ciddi hayati tehlike içermektedir. Bu nedenle asıl yapılması gereken çocuklarda yabancı cisim aspirasyonlarının önüne geçilmesidir.